tag:blogger.com,1999:blog-40971307361256127252024-03-18T05:00:55.976+02:00Λογοτεχνικά πάρεργαΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ, ΠΕΙΡΑΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ.ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.comBlogger1378125tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-67522277389431720572024-03-17T16:27:00.003+02:002024-03-17T16:40:12.825+02:00Γράφουν για την Βιρτζίνια Γουλφ, Γιώργος Χειμωνάς, Κίμων Ρηγόπουλος, Ελισάβετ Σακελλαρίδου<p> </p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μιλώντας για το έργο της Βιρτζίνια Γουλφ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">«…μα ο καθένας ταξιδεύει μοναχός….
Την αλήθεια του λαξεύει….»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="tab-stops: 375.0pt;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στίχος από τραγούδι με την Χάρις
Αλεξίου<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Β
Ι Ρ Τ Ζ Ι Ν Ι Α<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γ Ο Υ Λ Φ<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Όπως Ο Προυστ πριν απ’ αυτήν και ο
Τζόυς την ίδια εποχή, στάθηκε για το μυθιστόρημα του εικοστού αιώνα ό,τι ο
Αϊνστάιν για τη Φυσική: ο άνθρωπος που διαφοροποίησε την αίσθηση του χρόνου….<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">του <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Κίμωνα Ρηγόπουλου</b>,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Περιοδικό
ΒΙΒΛΙΟ & MEDIA τχ.6/3, 1991, σ. 37-40<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τον Απρίλιο του 1941 η Βιρτζίνια Γουλφ
πραγματοποίησε μια αγέρωχη πτήση στον πυθμένα των θαλασσών, διασπώντας
ανεπανόρθωτα τα ανθεκτικά ναυάγια του ‘αυτονόητου’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το κείμενο που ακολουθεί δεν είναι εγκώμιο
αυτοκτονίας. Αποτελεί φόρο τιμής στη συγγραφέα που πολιόρκησε ανηλεώς τα οχυρά
των λέξεων στην εμπροσθοφυλακή των πιο οδυνηρών στοχασμών. Σ’ εκείνη που
κατόρθωσε να αναλωθεί σε διακαείς συνομιλίες με τα ‘φαντάσματα αυτού που θα
μπορούσαμε να είμαστε’, αρνούμενη ευλαβικά να διασαλεύσει ‘την υπέροχη ομοψυχία
που μας περιβάλλει, ταξιδιώτες καθώς είμαστε’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Η ομάδα του Μπλούμσμπερυ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Ο κύκλος της
Μπλούμσμπερυ στρητ περιλαμβάνει την καλλιτεχνική πρωτοπορία της μεταβικτωριανής
Αγγλίας. Εκφράζει την απάντηση των Άγγλων διανοουμένων στο ρόγχο της
βικτωριανής ηθικής και στο ρήγμα του πρώτου παγκόσμιου πολέμου. Τον πυρήνα του
κύκλου αποτελούν η Βιρτζίνια και τ’ αδέρφια της Βανέσα, Άντριαν και Τόμπυ
Στήβεν. Το μανιφέστο του Μπλούμσμπερυ διακατέχεται από αισθητικά προωθημένες
θέσεις, οι οποίες μεταφράζονται σ’ έναν κοινωνικό ριζοσπαστισμό καθόλου
αδιάφορο στις πολιτικές και ταξικές ανακατατάξεις της Αγγλίας του μεσοπολέμου.
Προβάλλονται ιδιαίτερα ‘η αγάπη για την αλήθεια και την ομορφιά, η ανοχή και η
πνευματική εντιμότητα, ο φόβος της πλήξης, το χιούμορ και οι καλοί τρόποι, η
περιέργεια, η απέχθεια για τη χυδαιότητα, τη βαρβαρότητα και την επίδειξη. Η
απαλλαγή από την προκατάληψη και τη σεμνοτυφία, η άφοβη αποδοχή της όμορφης
πλευράς της ζωής, η επιθυμία της ολοκληρωτικής έκφρασης, η έγνοια για μια
φιλελεύθερη παιδεία, η περιφρόνηση του ωφελιμισμού και του φιλισταϊσμού, με
λίγα λόγια η αγάπη για τη γλυκύτητα και το φως (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">sweetness</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">light</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">)’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Η γλώσσα της Βιρτζίνια Γουλφ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η γλώσσα της Γουλφ διαπερνά τα σύμβολα της
ομίχλης και καταργεί το κρησφύγετο ζώντων και νεκρών. Ανένδοτη στην πρόκληση
των ακκιστικών ασκήσεων, πλάθει το υλικό μιας αλληλουχίας καθαρών οραμάτων.
Αποφλοιώνοντας τον καρπό του μαρτυρίου, φτάνει στο διακεκαυμένο πυρήνα του εκεί
όπου τα υπερθετικά περιττεύουν. Αντιμετωπίζει την ανασύνταξη της καθημερινής
φενάκης με την επίκληση του ψυχικού της παροξυσμού: ‘Έτσι ζούμε, οδηγημένοι από
μιαν άπιαστη δύναμη. Λένε ότι οι συγγραφείς ποτέ δεν μπόρεσαν να τη συλλάβουν
τη δύναμη αυτή’ ότι περνάει σαν αστραπή μέσα από τα δίχτυα τους και τους τα
κάνει κομμάτια. Αυτό, λένε, είναι που μας συντηρεί, αυτή η άπιαστη δύναμη’.
Ακόμα και όταν μαίνεται ο ήλιος, η Γουλφ με τις ηρωικές μετεμψυχώσεις της
εξαπολύει εναλλασσόμενα κύματα ύπνωσης και εγρήγορσης, εξαφανίζοντας τις
ενδιάμεσες καταστάσεις. Σ’ ένα πολιτισμό που θωρακίζεται με τα ράκη μιας
μπατίρικης αυθεντίας για να αποτρέψει την εκτροπή, αντιτάσσεται ως προβοκάτορας
‘η ουσία του πράγματος πριν μετασχηματιστεί’ από το φόβο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μισές προτάσεις, βλάσφημες σκέψεις και
χθόνιες γλωσσικές εφευρέσεις υπονομεύουν την προγραμματική αθωότητα για να την
ενθρονίσουν στα εδάφη της απροσχημάτιστης θλίψης: ‘Τι μπορεί να είναι αυτή η
θλίψη; Φτιάχνεται από το ίδιο χώμα. Έρχεται από τα σπίτια της ακτής. Στην αρχή
είμαστε διαφανείς, έπειτα το σύννεφο πυκνώνει. Όλη η ιστορία είναι μπροστά απ’
το τζαμόφυλλό μας. Να δραπετεύσεις είναι μάταιο’. Η ζωή επιβάλλει τους όρους
της στη λογοτεχνία: θα εξελιχθεί σ’ ένα βιωματικό απόστημα ή θα αποδημήσει στα
λευκώματα των αειπάρθενων νεανίδων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Η μουσική των ανέφικτων σχέσεων<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τι είναι λοιπόν οι άνθρωποι; Παρ’ ολίγον
θεότητες; Άξεστοι κομπραδόροι της Όξφορντ στρητ; Σεβάσμια ποίμνια μιας
αναρχικής λιτανείας; Η Γουλφ απομακρύνεται από το εκκλησίασμα και σκαρφαλώνει
αγόγγυστα ως την οροφή του γοτθικού τρούλου. Κινητοποιεί τις αισθήσεις των
προσευχομένων με ακτίνες φωτός που αποψιλώνουν τις συνθήκες. Τα μυστικά
φωταγωγούνται και οι ατομικές αποταμιεύσεις επιδοτούν την καθολική γύμνια. Η
ξεκοιλιασμένη υδρόγειος ξεχύνεται στους δρόμους. ‘Ένας λαός ξεσπιτωμένος
τριγυρνώντας κάτω από τον ουρανό, του οποίου το μπλε ή το άσπρο κρέμεται από
μιαν υφασμάτινη οροφή γεμάτη ρινίσματα ατσαλιού και κοπριές αλόγων που
μετατρέπονται σε σκόνη’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γουλφ, απελευθερώνοντας τα πρόσωπα από τον
ασφυκτικό εναγκαλισμό της μυθοπλασίας, τους επέτρεψε να εκφράσουν αχαλίνωτα τη
φρενίτιδα των σκέψεων. Βεβαίως αναγνωρίζει τους κινδύνους, αφού ‘αν η έξαρση
διαρκούσε, θα τιναζόμασταν σαν αφρός στον αέρα. Τ’ αστέρια θα λάμπαν μέσα μας.
Θα ξαναπέφταμε κάτω με τη θύελλα σαν σταγόνες αλάτι- όπως μερικές φορές
συμβαίνει’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το συμπράττειν λοιπόν επιστρατεύεται. Ο
αυτοκαθορισμός των ανθρώπων στον αρειμάνιο παράδεισο της τεμπελιάς
καθυποτάσσεται στην ανάγκη της ύπαρξης. Η ασφάλεια της ομάδας προϋποθέτει έναν
κοινό εχθρό και οικοδομείται στο εργοτάξιο της αξιοδάκρυτης συναίνεσης: ‘Όλοι
είχαν νιώσει πως απάρτιζαν<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μια ομάδα
μέσα σε σπηλιά, σ’ ένα νησί’ είχαν τον κοινό τους αγώνα ενάντια στη ρευστότητα
εκεί έξω’. Σ’ αυτό το παιχνίδι των ευλογημένων αποκρύψεων όλα τα τεχνάσματα
είναι θεμιτά. Οι ντροπαλές αντιρρήσεις αποτελούν δείγματα δειλίας και
καταδικάζονται. Ας εκδράμουμε ομαδικά στις απομακρυσμένες κοιλάδες των λέξεων
και ας ανταλλάξουμε εν ανάγκη ύβρεις και φιλιά παθητικά, διότι ‘τα γράμματα
είναι σεβαστά ΄ και το τηλέφωνο γενναίο, το ταξίδι είναι μοναχικό κι αν το
κάνουμε δεμένοι με σημειώσεις και με τηλεφωνήματα, ίσως- ποιος ξέρει;- μπορεί
με την κουβέντα να περνούσε η ώρα’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στο έργο της Γουλφ οι σκέψεις
κονιορτοποιούνται από την ίδια την έντασή τους. Η υποτυπώδης δράση είναι
ανίκανη να προβάλει αντίσταση στον ασυγκράτητο νόμο της αδράνειας. Η ανθρώπινη εμπειρία
πρέπει να υποταχθεί στην αποπνικτική αρμονία του σύμπαντος. Τα θλιβερά
πορίσματα της γνώσης οφείλουν να σαρωθούν και να διαπομπευθούν από το αμείλικτο
ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ της τραγικής απόστασης. Ή απόσταση που υπήρχε μεταξύ των λεωφορείων
έδινε την ευκαιρία στους επιβάτες που ήταν απ’ έξω να κοιτάζονται καταπρόσωπα.
Όμως λίγοι το εκμεταλλεύονταν αυτό. Καθένας είχε τα δικά του να σκεφτεί.
Καθένας είχε το παρελθόν του μέσα του σαν τα φύλλα ενός βιβλίου που το είχε
μάθει απ’ έξω’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Η Ελλάδα ταξιδεύει στη Γουλφ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>‘Είναι τρέλα να χάνει κανείς τα καλύτερά
του χρόνια πασχίζοντας να πλουτίσει, όταν υπάρχει αυτή η άγρια αλλά πολύ
πολιτισμένη και πανέμορφη χώρα όπου μπορείς να ζήσεις’. Αυτά γράφει μεταξύ
άλλων η Βιρτζίνια Γουλφ από την Αθήνα σε γράμμα της με παραλήπτη την ερωμένη
της Βίτα Σάκβιλ Γουέστ, στις 8 Μαϊου 1932. Πρόκειται για το δεύτερο ταξίδι της
στην Ελλάδα (το πρώτο το είχε κάνει το 1906, σε ηλικία 24 ετών).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η σχέση της Γουλφ με την Ελλάδα και τον
ελληνικό πολιτισμό εκφράζεται ιδιαίτερα στο «Δωμάτιο του Τζάκομπ». Είναι μια σχέση
που επιτρέπει σ’ αυτό το υπέροχο κεφάλι του Μοντιλιάνι να δηλώνει συνεχώς
απούσα στο καταδυναστευτικό προσκλητήριο της προτεσταντικής ορθοδοξίας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ελληνολατρία του Τζάκομπ ισοδυναμεί με
την παραδοχή της χρεωκοπίας του ορθού λόγου. Το βοριαδάκι του Επέκεινα φυσάει
ανέμελο πάνω από τον οριοθετημένο δυτικό πολιτισμό. «Με ελληνικές λέξεις, πάνω
από τα δέντρα στο μεταίχμιο της ζωής πλάι σ’ ένα ποτάμι, εκεί όπου οι νεκροί
κάνουν τον περίπατό τους- τραγούδησαν μαζί πως δεν υπάρχει θάνατος.».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Να τελειώνουμε με «τον άγγελο του
σπιτιού»<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το 1918 οι γυναίκες αποκτούν δικαίωμα
ψήφου στη Βρετανία. Το διάταγμα του 1919 κοινοποιεί τα ‘μυστικά’ των αντρικών
επαγγελμάτων στο δεύτερο φύλο. Η συλλογική συνείδηση της εποχής αμφισβητεί την
πανάρχαια πρόληψη της αντρικής πρωτοκαθεδρίας. Η Γουλφ συντάσσεται ολόψυχα στις
γραμμές του μαχητικού φεμινισμού, επιμένοντας στους υλικούς όρους απεξάρτησης
από την αντρική κηδεμονία. Ιδιαίτερα αναλύει τις κοινωνικές αιτίες, οι οποίες
υποχρεώνουν, τις γυναίκες δημιουργούς να συνωθούνται στο περιθώριο της
λογοτεχνίας. Θεωρεί προϋπόθεση ανατροπής αυτής της πλαστής πραγματικότητας την
κατάκτηση μιας πνευματικής ελευθερίας, απαλλαγμένης από την αισθητική
συμβατικότητα του κηδεμονεύοντος φύλου. Ίσως τότε ‘η νεκρή ποιήτρια, που υπήρξε
αδελφή του Σαίξπηρ, πάρει το σώμα που θυσίασε τόσο συχνά. Θα γεννηθεί,
αντλώντας τη ζωή απ’ τις ζωές των αγνώστων γυναικών που υπήρξαν οι πρόδρομοί
της, όπως έκανε κι ο αδελφός της πριν απ’ αυτήν’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ίσως η κ. Ράμσευ αποφασίσει να περάσει
μόνη της «Μέχρι το Φάρο», αγνοώντας την απαγορευτική μετεωρολογία του συζύγου
της. Ίσως αποφασίσει να κουρντίσει τα εκφραστικά της μέσα με τρόπο ασύμφορο για
την ενορχηστρωμένη ματαιοδοξία του κ. Ράμσευ. Και ποιος ξέρει; Είναι πιθανόν η
κ. Νταλλογουέη, διαγράφουσα μια θεαματική τροχιά, να βρεθεί από την εφημερία
των μαύρων λογισμών στο δοξαστικό παραλήρημα μιας ζωής που ‘απολαμβάνει με τον
επικούρειο τρόπο’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">«Βράχε των αιώνων, ρωγμή μου, μέσα
σου θέλω να κρυφτώ»<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Γούλφ ψηλαφεί τον κόσμο με τον τρόπο των
παιδιών. Αρνούμενη να ενδώσει στην ευκολία του αγνωστικισμού, ανακαλύπτει τις
έννοιες ως επικαρπία απροκατάληπτων παρομοιώσεων. Το λονδρέζικο τοπίο
τροφοδοτεί αφειδώς αυτή τη μέθοδο ανάγνωσης της πραγματικότητας. Πίσω από το
φαινομενικά πολύπλοκο μηχανισμό των συμβόλων, τρέχουν ακατάπαυστα χιλιάδες
λέξεις, καρποί της πιο φυσικής ωορρηξίας. Η γνώση δεν παραδέχεται γονέα άλλον
από τον πόνο. Οι λέξεις απεργούν έως ότου η Βιρτζίνια αφήσει το επισκεπτήριό
της στην ανεξιχνίαστη ομορφιά τους. «Όμως οι λέξεις έχουν πολυχρησιμοποιηθεί ‘
τις πιάσανε πολλά χέρια, τις γύρισαν μέσα έξω, τέλος τις άφησαν έκθετες στη
σκόνη του δρόμου».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λέξεις, λέξεις που εξεγείρονται εναντίον
του Χρόνου. Προσπαθούν να διαμελίσουν τη συμπαγή απειλή του, να αφοπλίσουν το
περαιτέρω. Ο Χρόνος όμως ανθίσταται σ’ αυτή την προσβολή που επιχειρεί να άρει
την προπατορική αδικία και εξαπολύει ρυτίδες και φοβερά τατουάζ, ενώ η Γουλφ
αποπειράται την ακινητοποίησή του. ‘Πίσω από τους γκρίζους τοίχους κάθονταν
τόσο πολλοί νέοι, μερικοί διαβάζοντας περιοδικά, φτηνοφυλλάδες αναμφισβήτητα’
πόδια πάνω στα χερούλια της πολυθρόνας’ κάπνισμα’ ξάπλωμα πάνω στα τραπέζια,
και γράψιμο, ενώ τα κεφάλια τους έκαναν κύκλο γύρω καθώς η πένα κινιόταν- απλοί
νέοι άνθρωποι που θα-μα δε χρειάζεται να τους φανταστούμε να γερνάνε».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ενώ ο Προυστ αναζητά το χαμένο χρόνο δια
του έργου του, η Βιρτζίνια Γουλφ διατηρεί ανοιχτό το μέτωπο και αρνείται να
υψώσει λευκή σημαία. Μηχανεύεται τεχνικές αναζωπύρωσης της μάχης, όσες και τα
μυθιστορήματά της. Ο διγενής Ορλάντο-έργο εμπνευσμένο από τη Βίτα- διανύει
εμπαθής τέσσερις ολόκληρους αιώνες, αλλάζει φύλο, καταφεύγει στην ποίηση για να
την αρνηθεί<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σβήνοντας με το μελάνι του
«μικρούς καταρράκτες αθέλητης έμπνευσης», συνομιλεί σε μια ανά τους αιώνες φιλία
με τη βελανιδιά και υποδέχεται άχρονος τον εικοστό αιώνα. «Τίποτα δεν φαινόταν
ολόκληρο, τίποτα δεν μπορούσες να διαβάσεις απ’ την αρχή ως το τέλος. Κάτι που
έβλεπες ν’ αρχίζει- τη συνάντηση δύο φίλων, για παράδειγμα, που προχωρούν ο
ένας προς τον άλλο διασχίζοντας το δρόμο- δεν το έβλεπες ποτέ να τελειώνει».
Μέσα στην απορία του ανθρώπινου πολιτισμού εγκαθιστά η Ορλάντο την οικογενειακή
της σκευή, ενώ η αγριόχηνα –η δυνατότητα της πτήσης-απομακρύνεται.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στον Ορλάντο η Γουλφ συνυπογράφει με τον
Προυστ την έννοια της εκ παρεξηγήσεως ευτυχίας. Η αλυσίδα των ψευδαισθήσεων
δημιουργεί ένα πλάσμα δικαίου, το οποίο σαφώς διαχωρίζει τις κοινωνικές τάξεις
όταν δεν υπάρχει άλλο παραδεκτό κριτήριο. «Το όμορφο πέπλο της ψευδαίσθησης
απλωνόταν αδιατάραχτο πάνω απ’ τον κύκλο της λαίδης Ράμσευ. Οι καλεσμένοι
θεωρούσαν τους εαυτούς τους ευτυχισμένους, νόμιζαν ότι ήταν πνευματώδεις,
νόμιζαν ότι ήταν σοφοί, και, καθώς οι ίδιοι τα πίστευαν όλα αυτά, υπήρχαν<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>άλλοι που τα πίστευαν ακόμη περισσότερο’ ο
καθένας ζήλευε αυτούς που ήταν αποδεκτοί σ’ αυτόν τον κύκλο αυτοί πάλι που ήταν
αποδεκτοί ζήλευαν τους ίδιους τους εαυτούς τους επειδή οι άλλοι τους ζήλευαν κι
έτσι η όλη ιστορία φαινόταν να μην έχει τέλος».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η κ. Νταλλογουέη ζει εντός 24ώρου μια ζωή,
την ανάμνηση της και συνθέτει εν βρασμώ ψυχής τον επιτάφιο θρήνο της. Σ’ ένα εικοσιτετράωρο
αρκείται και ο Τζόυς στον ‘Οδυσσέα», για να αφηγηθεί τη ζωή ενός Εβραίου
διαφημιστή, στο Δουβλίνο του 1904. Η Κλαρίσσα Νταλλογουέη παρακολουθεί το χρόνο
να διαφεύγει ανεξέλεγκτος. Ο εκ βαθέων σπαραγμός δεν τον αποτρέπει από το
κυρίως έργο του: να καταστήσει ατελέσφορο και ανενεργό το ερωτικό συναίσθημα.
Ακόμα και όταν ο Σέπτιμος αυτοκτονεί πυροβολώντας στο κέντρο του Χρόνου, ο
νόμος της βαρύτητος ή της λήθης επενδύει ως αλεξίσφαιρο κόσμημα το θώρακα του
εχθρού.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">«Όμως εγώ σε μια πιο άγρια τρικυμία
Σε βάραθρα έπεσα βαθύτερα από κείνον»<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Φάρος εξασφαλίζει τη δυνατότητα της
εναλλαγής, η οποία στην έρημη χώρα ισούται με την απόλυτη ελευθερία. Μια
ελευθερία που φοβίζει περισσότερο απ’ όλους το διανοούμενο κ. Ράμσευ’ θέλει αρετή
και τόλμη το ταξίδι στην αντίπερα όχθη. Εκεί το υπέρτατο κριτήριο δεν είναι ο
θησαυρός των γνώσεων. Ίσως να μην ισχύουν καν κριτήρια. Η εκδρομή θα γίνει όταν
πια η κ. Ράμσευ θα είναι νεκρή. Ο θάνατός της επέτρεψε τον απόπλου,
μεταβάλλοντάς τον όμως από προσδοκία λύτρωσης σε περιηγητική διαδικασία. Ο
Φάρος εξακολουθεί να εκπέμπει φως, αλλά οι εκδρομείς δεν έχουν την έπαρση και
την αποφασιστικότητα του τυχοδιώκτη. Το φώς εκ φωτός παραμένει δυστυχώς μια
απομακρυσμένη ουτοπία. Η ζωγράφος Λίλυ μετατοπίζει επ’ άπειρον ένα δέντρο στο
τελάρο της, έχοντας ‘ανταλλάξει τη ρευστότητα της ζωής με τη συγκέντρωση της
ζωγραφικής’ και ο γέρο- Μακάλιστερ φωνάζει καθώς πετάει την πετονιά του
‘χαθήκαμε’, κι ύστερα πάλι, ‘καθένας μόνος’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στα ‘Κύματα’, που η Γουλφ χαρακτηρίζει
δραματικό ποίημα, υφαίνεται το χρονικό μιας ατέρμονης αγωνίας. Έξι πρόσωπα
υπάρχουν και δεν υπάρχουν, διατρέχουν συνεχώς τον κίνδυνο ‘να τιναχτούν για
πάντα έξω από την καμπύλη του χρόνου’ και επιζητούν ένα σταθερό σημείο
αναφοράς, που να επικυρώνει την ύπαρξή τους. Χρειάζονται τον Πέρσιβαλ. Αυτόν
που ενσαρκώνει την κατάφαση της ζωής. Την αθωότητα του θαύματος που περικλείει
τη ζωή και την αιωνιότητα. Ο Πέρσιβαλ πεθαίνει και εγκαταλείπει στη φυσική τάξη
πραγμάτων τον Μπέρναρντ, τη Σούζαν, τον Νέβιλ, την Τζίνυ, τον Λούις και τη
Ρόντα, έρμαια των παιδικών τους και ουδέποτε διαψευσμένων προφητειών. Ο κόσμος
αρνείται να τους παραχωρήσει το παρηγορητικό δικαίωμα ‘να φτιάξουν ομοιώματα
όλων των πραγμάτων που απεχθάνονται πιο πολύ και να τα θάψουν στο χώμα’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Βιρτζίνια Γουλφ θεωρεί τα ‘Κύματα’ το
πιο σύνθετο και το πιο δύσκολο βιβλίο της. Είναι ένα έργο καθολικό, ακριβώς
επειδή χάσκει ‘γεμάτο τρύπες και μπαλώματα’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">«Και τα βάθη
της θάλασσας δεν είναι στο κάτω-κάτω άλλο από νερό»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Βιρτζίνια Γουλφ είναι πενηνταεννιά
χρονών, όταν αποσύρεται οριστικά, εγκαταλείποντας την αδελφή της, τον άντρα της
Λέοναρντ Γουλφ και τις βασανιστικές ημικρανίες της. Το πάθος της επέλεξε σαν
αναπαυτήριο ένα χώρο μυστηριακό, ένα χωνευτήρι συμβόλων. Ο υδάτινος όγκος προς
τιμήν του την περιέθαλψε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΓΟΥΛΦ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 4;"> </span>ΕΚΔΟΣΕΙΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-Ορλάντο<span style="mso-tab-count: 4;"> </span>ΑΣΤΑΡΤΗ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-Η κυρία
Νταλλογουέη<span style="mso-tab-count: 2;"> </span>ΕΡΜΕΙΑΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-Τα κύματα<span style="mso-tab-count: 4;"> </span>ΟΔΥΣΣΕΑΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-Μέχρι το
Φάρο<span style="mso-tab-count: 3;"> </span>ΟΔΥΣΣΕΑΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-Το δωμάτιο
του Τζάκομπ<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>ΟΔΥΣΣΕΑΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-Ένα δικό
σου δωμάτιο<span style="mso-tab-count: 2;"> </span>ΟΔΥΣΣΕΑΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-Ελλάδα και
Μάης μαζί<span style="mso-tab-count: 2;"> </span>ΚΡΥΣΤΑΛΛΟ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-<span style="color: red;">Μόνικ</span> Νατάν: Βιρτζίνια Γουλφ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΘΕΜΕΛΙΟ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΚΙΜΩΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Περιοδικό <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΒΙΒΛΙΟ &<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></b></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MEDIA</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">τεύχος 6/ Μάρτιος 1991,
σ.37-40<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">V I R G I N I A<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>W O O L F</b><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γουλφ (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">), Βιρτζίνια (1882-1941). Αγγλίδα
μυθιστοριογράφος, κριτικός και δοκιμιογράφος, που συνέβαλε σημαντικά στη
δημιουργία του μοντέρνου μυθιστορήματος. Κόρη του διακεκριμένου βικτωριανού
διανοούμενου σερ Λέσλη Στέφεν, μυήθηκε από πολύ νωρίς στον κόσμο της
αριστοκρατίας του πνεύματος. Παράλληλα η επιβλητική μορφή του πατέρα της άσκησε
διπλή επίδραση πάνω της’ της ενέπνευσε τη δημιουργία πολλών ανδρών χαρακτήρων
στα έργα της και ταυτόχρονα της προκάλεσε μιαν αποστροφή για το βικτωριανό
πατριαρχισμό και την αυταρχικότητα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Γουλφ άρχισε τη λογοτεχνική της
δραστηριότητα πολύ νωρίς, δημοσιεύοντας από τα είκοσι χρόνια της λογοτεχνική
κριτική στο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Times</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Literary</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Supplement</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Οι τάσεις της για μιαν απελευθέρωση
από τους ασφυκτικούς περιορισμούς και την υποκρισία της βικτωριανής αγγλικής
κοινωνίας, την έκαναν ενεργό μέλος (όπως και την αδερφή της Βανέσσα και τους
αδερφούς της Άντριαν και Τόμπυ) της πρωτοποριακής ομάδος διανοουμένων
«Μπλούσμπερυ» που είχε αφετηρία τον κύκλο των μαθητών του φιλόσοφου Τζωρτζ Μουρ
στο Καίμπριτζ και στόχευε στην αναζήτηση «της αγάπης, του κάλλους και της αλήθειας».
Το 1917 με τη σύμπραξη του λόγιου συζύγου της Λέοναρντ Γουλφ η Βιρτζίνια ίδρυσε
τον εκδοτικό οίκο “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” που εξέδωσε εκτός από τα δικά της και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>έργα μεγάλων συγγραφέων της εποχής, όπως του
Τ. Σ. Έλιοτ και του Ε. Μ. Φόρστερ, ενισχύοντας έτσι τα πρώτα βήματά τους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Γουλφ με αφετηρία το αβέβαιο και το
ατελές της γνώσης και του κόσμου, του εαυτού και του άλλου αποσκοπεί στα έργα
της σε μια υποκειμενική καταγραφή. Αυτή η ενασχόλησή της με τον εσωτερικό
ψυχισμό των ηρώων της τη φέρνει στο κέντρο της κίνησης του «μοντερνισμού», αφού
στρέφει τη γραφή της προς τη ροή της ανθρώπινης συνείδησης και μεταβάλλει τις
παραδοσιακές δομές της μυθιστορίας: απαλείφει σταδιακά τον καθιερωμένο αφηγητή,
που και η ίδια είχε χρησιμοποιήσει στα δύο πρώτα έργα της Μακρινό Ταξίδι (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Voyage</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">out</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1915) και Νύχτα και μέρα (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Night</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Day</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1919). Στο πρώτο πειραματικό της
έργο, Το δωμάτιο του Ιακώβ (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacob</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Room</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1922), η αφήγηση και ο σχεδιασμός
σχεδόν εξαφανίζονται και μαζί, κατά συνέπεια, ο εξωτερικός χαρακτηρισμός των
προσώπων και η παρακολούθηση της εξέλιξης μιας ολοκληρωμένης πλοκής. Όλα αυτά
τα παραδοσιακά στοιχεία του μυθιστορήματος αντικαθίστανται από μια
εμπρεσιονιστική μέθοδο γραφής, η οποία απεικονίζει πορτραίτα ανθρώπων με ρευστή
προσωπικότητα που διαθέτουν υψηλές διανοητικές ή διεισδυτικές ικανότητες
χρησιμοποιώντας εικόνες σπάνιας διαίσθησης και αισθητικής ομορφιάς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η χρήση του εσωτερικού μονόλογου από τον
Τζαίημς Τζόυς στο οριακό του έργο Οδυσσέας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στη Γουλφ,
που αποφάσισε να δοκιμάσει τη νέα μέθοδο του ελεύθερου συνειρμού στο Δωμάτιο
του Ιακώβ. Συνεχίζοντας τους σχετικούς πειραματισμούς της κατόρθωσε να φτάσει
σε μια τελειότητα τεχνικής και ισορροπίας ύφους στο επόμενο έργο της Η κυρία
Ντάλλογουαιυ (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mrs</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dalloway</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1925)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>καθώς και Στο
φάρο (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">To</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">the</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lighthouse</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1927), που θεωρείται το αριστούργημά της. Στο έργο αυτό η
γλώσσα γίνεται ελλειπτική, ρυθμική, συνδυάζοντας τον πλούσιο λυρισμό, τη
μουσικότητα και την εικονική αναπλαστικότητα της ποίησης. Είναι μια γλώσσα
«συνδηλωτική», που λειτουργεί σε πολλά σημασιολογικά επίπεδα, πολύ διαφορετική
από την παραδοσιακή γλώσσα του πεζού λόγου. Η Γουλφ, δυσπιστώντας στην αξία του
ορθολογισμού, δίνει στο χώρο και στο χρόνο περισσότερο συναισθηματικές παρά
πραγματικές διαστάσεις, αποφεύγει την ηθικολογία και αρκείται σε μιαν
αποσπασματική αναπαράσταση και βαθμιαία κατανόηση μιας ορισμένης όψης το κόσμου
και της ζωής. Γεγονότα, όπως η γέννηση, η<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>αγάπη, ο γάμος, ο θάνατος, που συνήθως αποτελούν νευραλγικά σημεία στην
εξέλιξη της πλοκής του παραδοσιακού μυθιστορήματος, παρουσιάζονται με
ευαισθησία αλλά χωρίς ιδιαίτερη έξαρση σαν αναπόφευκτα φαινόμενα μέσα στο
επαναλαμβανόμενο μοτίβο της ζωής. Από τα μεταγενέστερα μυθιστορήματά της
ιδιαίτερο λογοτεχνικό ενδιαφέρον έχουν Τα κύματα (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Waves</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1931).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το όνομα της Γουλφ συνδέεται επίσης με το
φεμινιστικό κίνημα, αλλά ο φεμινισμός της είναι περισσότερο συναισθηματικός
παρά ορθολογικός. Ελάχιστα στοιχεία που να προάγουν μια καθαρά φεμινιστική
στάση υπάρχουν μέσα στα εννέα μυθιστορήματά της, όπου, αντίθετα κυριαρχεί η
ιδέα του ανδρογυνισμού, ένα από τα ιδεώδη της ομάδας του «Μπλούμσμπερυ». Τα
δοκίμιά της Ένα δικό σου δωμάτιο (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Room</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ones</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">own</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1929) και Τρεις γκινέες (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Three</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Guineas</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1938) είναι κυρίως τα έργα στα
οποία εκθέτει τη σύγχρονη φεμινιστική θέση. Από τα λογοτεχνικά της δοκίμια,
συγκεντρωμένα σε δυο συλλογές με τίτλους. Ο κοινός αναγνώστης (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Common</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Reader</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1925) και Ο δεύτερος κοινός
αναγνώστης (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Second</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Common</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Reader</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1932), εξέχουσα θέση έχουν Η
σύγχρονη μυθιστοριογραφία (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Modern</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fiction</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1919). Ο κύριος Μπέννεττ και η
κυρία Μπράουν (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mr</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bennett</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mrs</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Brown</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1924) και <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η στενή γέφυρα της τέχνης (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Narrow</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bridge</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Art</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1927).<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άλλα έργα της είναι Το στοιχειωμένο σπίτι και
άλλες ιστορίες (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Haunted</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">House</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Other</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stories</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1943) και το ημερολόγιό της (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Writer</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Diary</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 1953).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Γουλφ κατά τη διάρκεια της ζωής της
υπέφερε από αλλεπάλληλες νευρικές κρίσεις για τις οποίες επανειλημμένα
υποβλήθηκε σε θεραπεία. Τελικά, το 1941, κάτω από τον εφιάλτη του Β΄ Παγκόσμιου
Πολέμου, αυτοκτόνησε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΕΛΙΣΑΒΕΤ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ, τόμος 3<sup>ος</sup>, εκδ.
Εκδοτική Αθηνών- Τα Νέα, Αθήνα 1999, σελ. 193-194.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ελάχιστα και ίσως αυθαίρετα;<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: #7030a0; font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;">«Έληξε
η αμφισβήτηση. Αποφανατίσθηκαν οι επαναστάσεις. Καταγγέλθηκε η απάτη κάθε
«πρωτοπορίας». Μια οργιαστική Σιγή εβλάστησε σε όλες τις ρωγμές. Κοιτάξτε
αυτούς τους νεαρούς των δεκαπέντε- δεκαεφτά χρονών. Κοιτάξτε τους καλά.
Προσέξτε την Κατήφειά τους. Την νευρική τους απάθεια, την σιωπή τους, την
δύσαρθρη ομιλία τους, την δύσθυμη σκληρότητά τους. Προσέξτε πόσο Ακίνητος είναι
αυτός ο Νέος Άνθρωπος. Πόσον Αμίλητο Φόνο κουβαλάει μέσα του. Κι αν ακόμα δεν
είναι αυτοί οι Συναγερμός, θα έρθουν παιδιά και έφηβοι που θα είναι
προορισμένοι για τον Νέο Λόγο. Απλά, για τον Λόγο. Για λέξεις που ποτέ δεν
διαπράχθηκαν, για νοήματα που ποτέ δεν ορθολογήθηκαν, για εικόνες που ποτέ δεν
μιλήθηκαν.<o:p></o:p></i></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #7030a0; font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Φοβηθείτε τους.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χειμωνάς, «Αποσπάσματα από
ομιλία σε κοινό», σελ. 24-25. Στο βιβλίο του: ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ, Ποιόν φοβάται η
Βιρτζίνια Γούλφ; Δημόσια Κείμενα. Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1995. (στην Σειρά
ΣΚΕΨΗ, ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ. Διεύθυνση: Θανάσης Θ. Νιάρχος). <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Συνεχίζω να διαβάζω τα βιβλία της
Βιρτζίνια Γουλφ τουλάχιστον, μέχρι την 28 Μαρτίου που συμπληρώνονται 83 χρόνια
από τον τερματισμό του επίγειου βιολογικού της κύκλου και παράλληλα, βιβλία,
άρθρα και μελέτες για το έργο της. Όχι ως αναγνωστικό επετειακό μνημόσυνο ή
φιλολογική επιθυμία για μία ακόμη δημοσίευση και ανάρτηση μέσα στην υγρασία και
την ερημιά του δωματίου, για ένα ηλεκτρονικό αφιέρωμα αλλά, ανοίγοντας νοερά
συνομιλία με την συγγραφέα, εισηγήτρια του μοντερνισμού στην αγγλία και την
ευρωπαϊκή ήπειρο, τα πεζά και την φωνή της. Θεωρώ ή τουλάχιστον, θέλω να ελπίζω,
ότι η γραφή και η ηχώ της σκέψης της, το πνεύμα και οι προβληματισμοί της, οι
ενστάσεις της πάνω στην τεχνική, τους κανόνες, τις προτεραιότητες και την
μέθοδο της ύφανσης του μοντέρνου μυθιστορήματος, οι θεωρίες και οι απόψεις της,
οι ιδέες της, είναι ακόμα ζωντανές, παρούσες, επίκαιρες, «ανοξείδωτες» στο
χρόνο, αφήνουν το αποτύπωμά τους στις συνειδήσεις των σύγχρονων αναγνωστών και
νεότερων ηλικιακά συγγραφέων. Είναι παρόντα τα ίχνη της συγγραφικής κριτικής
της μαρτυρίας, της αισθητικής της γραφής της και του καθαρού ύφους της. Επαληθεύσιμες
οι αξιολογικές της προτάσεις μέσα στο πλέγμα της εξέτασης της ιστορίας της
λογοτεχνίας στον δυτικό κόσμο. Η διορατικότητα του βλέμματός της στις προσωπικές
αναγνωστικές της περιπλανήσεις, προθέσεων προσεγγίσεις και επιλογές ξεχωρίζουν
άμεσα και αμέσως. Οι αναγνωστικές της συσχετίσεις καθορίζουν την οπτική και
τους άξονες της ματιάς της και ό,τι κατόπιν μας λέει και εκφράζει η γραφή της. Η
ευφυΐα των συλλήψεών της και στο πώς αφομοιώνει και προσλαμβάνει κάθε
καινούργιο αναγνωστικό της ερέθισμα και συγκινησιακό τρανταγμό, φορτίο
εσωτερικών της αναφορών είναι άμεσα αντιληπτό και εμφανές με την πρώτη ματιά
από τον αναγνώστη διαχρονικά. Λογικά και μεθοδικά τα επιχειρήματά της καθόλου
ανεξέλεγκτο το φτερούγισμα της φαντασίας της, εστιάζεται η φωνή της εντός των
εσωτερικών τειχών της τέχνης του μυθιστορήματος. Η κριτική της αρματωσιά στέρεα
και μεγάλη, ελάχιστες φορές επιτρέπει στον εαυτό της νοητικά άλματα, οι φιλολογικές
της επισημάνσεις και κριτικές παρατηρήσεις είναι μάλλον πράγμα σπάνιο για την εποχή
της, το φύλο της, τις κοινωνικές συνθήκες που ανατρέφονται, ζουν και
εκπαιδεύονται οι γυναίκες στο βικτωριανό περιβάλλον, συγκρινόμενη πάντα σε
σχέση με άντρες και του φύλου της ομοτέχνους της συγγραφείς και κριτικούς των
χρόνων της. Όλα αυτά και άλλα γνωστά, καθιστούν επίκαιρη την θηλυκή αυτή
γραφίδα του προηγούμενου αιώνα καθώς πλησιάζουμε με καλές προθέσεις εκ νέου την
μαρτυρία του έργου της, την αλήθεια της φωνής της, των αφηγήσεών της σήμερα, εν
έτη 2024, που οι ιστορικές πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες του βίου μας έχουν
αλλάξει δραματικά. Οι αναγνωστικές μας προτεραιότητες και συνήθειες είναι
εντελώς διαφορετικές, οι σύγχρονες των ανθρώπων κοινωνίες είναι
προσανατολισμένες προς άλλους ορίζοντες, λιγότερο πνευματικούς και
κλασικοτραφείς και περισσότερο οικονομικούς και τεχνολογικούς. Παλαιότεροι
πολιτισμικοί κύκλοι της Ιστορίας και των μυθολογικών συμβολισμών της
ανθρωπότητας αποδομούνται ή καταστρέφονται. Εκπαιδευτικοί και ψυχαγωγικοί
τρόποι αγωγής και ζωής, πρότυπα ηρωικών αξιών και αρχών τερματίζονται,
γκρεμίζονται εν μία νυχτί. (Μπαίνουν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας κατά μία
έκφραση του συρμού ως σκελετοί της παλιάς προνεοτερικής παράδοσης). Τα
πανάρχαια πολιτιστικά μας προτάγματα και πρότυπα, οι καθολικοί αναγνωρίσιμοι
επίσημοι συμβολισμοί και αξιακά είδωλα έχουν υποστεί βαθιές ρωγμές και
ανεπούλωτες αναθεωρήσεις και κατεδαφίσεις. Από την αμάχη αυτή των ανθρώπων στο
αλωνάκι του χρόνου δεν ξέφυγε η λογοτεχνία, οι συγγραφείς και το έργο τους, η
τέχνη στην πολυμορφία των εκδηλώσεών της γενικότερα. Ο λόγος της γραφής-κατά
την προσωπική μου αντίληψη- πειραματίζεται περισσότερο με τον εαυτό του,
αυτοπεριορίζεται στα δικά του σύνορα αυτοβαυκαλιζόμενος και αυτοθαυμαζόμενος. Ο
χαρακτήρας γραφής πολλών σύγχρονων μυθιστοριογράφων αυτοπροσωπογραφείται αυτόν
καθ’ εαυτόν, είναι κυρίως αυτοαναφορικός. Κυρίως μάλλον στον χώρο της Ποίησης.
Έχουν διαφοροποιηθεί σήμερα παντελώς τα πλέγματα προσεγγίσεως και ερμηνείας των
πολιτιστικών επιλογών μας, οι εξωτερικές και εσωτερικές ενσωματώσεις εμπειριών
και μνημών, οραμάτων παρασάγγας απέχουν από αυτά των χρόνων της Βιρτζίνια Γούλφ
και των άλλων ευρωπαίων δημιουργών και καλλιτεχνών. Οι προσλήψεις και οι
επιρροές ζωής και καλλιτεχνικών επιτευγμάτων, αναγνωστικές ανάγκες των φιλότεχνων
και φιλαναγνωστών δεν μοιάζουν με εκείνες των βικτωριανών χρόνων και των εποχών
του τέλους του ρομαντισμού, των προ μοντέρνων χρόνων. Περιόδους της Ιστορίας
που οι άνθρωποι συνομιλούσαν απευθείας με τους Θεούς τους, τα ξωτικά και τις
νεραΐδες της Φύσης, τα δαιμονικά πνεύματα και οι σκοτεινές ενέργειές τους είχαν
άμεση επίδραση στις ζωές των ανθρώπων και στις μεταξύ τους σχέσεις, συνήθειες,
παραδόσεις και μεταφυσικές δοξασίες. Οι ρυθμοί ζωής των ανθρώπων ακολουθούσαν
τους ρυθμούς του φυσικού περιβάλλοντος, και η μεταφυσική τους προέρχονταν από
επαληθεύσιμες έμπρακτες της ζωής γεύσεις, οσμές, εικόνες, παραστάσεις,
εμπνεύσεις και πιστεύω σε έναν κοινό Λόγο οντολογικής συνύπαρξης Θεών,
Ανθρώπων, Φύσης. Ενδέχεται σύμφωνα με τα προσωπικά μου διαβάσματα και
αναγνωστικές αντιλήψεις, η προνεοτερική περίοδος και μοντέρνα εποχή της
ανθρωπότητας, να αρχίζει την περίοδο της συγγραφής των Σαιξπηρικών έργων. Όταν
αρχίζει να περιορίζεται η εμβέλεια των κλασικών παραδειγμάτων της αρχαίας
εποχής και η ανθρώπινη συνείδηση αρχίζει να αυτονομείται από την κηδεμονία της
μεταφυσικής, μυθολογικής και θεολογικής μοίρας. Αν η «Έρημη Χώρα» του
συμπατριώτη της ποιητή Τόμας Στερν Έλιοτ δηλώνει το τέλος του λυρισμού και της
ποιητικής ενατένισης του Κόσμου, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Νταχάου και του
Άουσβιτς φανερώνουν στον νέο άνθρωπο που μπορεί να οδηγήσουν ορισμένες από τις
αρχές του μοντερνισμού, της απολυτοποίησης και δογματοποίησης της Λογικής. Μιάς
δογματοποίησης του Λόγου προερχόμενης από τους χώρους της Θρησκείας και της
αντίστοιχης ηθικής και οντολογικής δογματικότητάς της. Το Μεσσιανικό της
Ιστορίας λάθος που υιοθέτησαν και τα δύο οικονομικά της ανθρωπότητας πολιτικά
συστήματα. Κανείς όμως δεν αναρωτήθηκε από τους μοντερνιστές κριτικούς και
ακαδημαϊκούς στοχαστές πόσες αναγνωστικές δυνάμεις μπορεί να έχει ένας κρατούμενος
ή φυλακισμένος, βασανισμένος στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, για να διαβάσει το
ογκώδες μεγαλούργημα του Τζέημς Τζόϋς, τον σύγχρονο «Οδυσσέα» μέσα σε ένα κελί
μαρτυρίου; Κάτω από ποιες ξένοιαστες της ζωής του συνθήκες έκατσε μπροστά στο
συγγραφικό του αργαλειό ο Μαρσέλ Προυστ και ύφανε το πανοραμικό του χαλί
«Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο»; «Οι Κιβδηλοποιοί» ποιους φωτογραφίζουν, τον
αρχαίο πολίτη ή αυτόν των νεότερων της ιστορίας χρόνων; Και άλλα πολλά
παραδείγματα, όταν το σύγχρονο μυθιστόρημα μέσω της ρώσικης μυθιστορηματικής
παράδοσης απεκδύεται την δράση και την κίνηση και ενστερνίζεται τις αρχές της
ψυχολογίας και της ψυχανάλυσης. Είναι άραγε ο πίνακας της «Γκουέρνικα» το τέλος
της ζωγραφικής, όπως τα κρεματόρια της Ποίησης; Μπορούμε ερχόμενοι αντιμέτωποι
με τις απόψεις και θεωρίες της ίδιας της Βιρτζίνια Γουλφ να παραβλέψουμε την
αυθεντικότητα και τραγικότητα των αληθινών συμβάντων της ζωής της και να
μιλήσουμε καθαρά μόνο για την πραγματικότητα των εμπειριών της γραφής της; Τι
αξίζει στην τελική ανάλυση περισσότερο να προσέξουμε, την ταλαιπωρία της ζωής
της ή την αφηγηματική της αποτύπωση μέσα στα βιβλία και τα ημερολόγιά της; Την
αγγλίδα γυναίκα ή την συγγραφέα; Ας μην μας διαφεύγει ότι η Βιρτζίνια Γουλφ δεν
καλλιεργεί μόνο την συγγραφική τέχνη αλλά και την αναγνωστική μέθοδο του
μελλοντικού αναγνώστη μαζί. Φωτίζει μέσα στα έργα της μονοπάτια ανάγνωσής μας
πώς να πλησιάσουμε και να διαβάσουμε το έργο της, μας μιλά για το πώς οφείλουμε
να διαβάζουμε ένα συγγραφικό αποτέλεσμα, ένα μυθιστόρημα που ακόμα δεν γνωρίζει
ούτε η ίδια την καθαρότητα των κανόνων του, την νέα του ονομασία, λειτουργία,
σε σχέση με τον ρόλο και την αξία της ποίησης. Φτάνει στο σημείο να διαχωρίζει
το αναγνωστικό μας βλέμμα και την βαρύτητα της κρίσης μας ανάλογα με την ηλικία
μας, την πνευματική μας επάρκεια, τις γνώσεις που διαθέτει ένας αναγνώστης. Δεν
συναντάμε τίποτα σταθερό στον λόγο και την φωνή της, την φιλοσοφία της γραφής
της. Τα πάντα κυλούν σε έναν Ηρακλείτειο ποταμό ζωής και ασταμάτητων εμπειριών
που τα νερά του διοχετεύονται στην γραφή, στο νέο μυθιστόρημα που φιλοδοξεί να
οικοδομήσει. Ποιά όμως πνευματική- αναγνωστική ανάγκη ή επιθυμία μπορεί να
οδηγήσει τον σύγχρονο αναγνώστη με τα δικά του σημερινά προβλήματα και
αδιέξοδα, να αφήσει το ταξίδι της ατομικότητάς του, την αδιάκοπη ρευστότητά
του, και να «προσδεθεί» στο μεσαίο κατάρτι της αφήγησης μιάς άλλης εποχής και
μιάς άλλης ύπαρξης; Και ακόμα, η αναγνωστική μας περιέργεια μας ωθεί να
αναρωτηθούμε άραγε αν η Βιρτζίνια Γουλφ δεν υπέφερε από τους διαρκείς
νευρολογικούς κλονισμούς της και τις περιόδους κατάθλιψής της, θα εξέφραζε
αυτές τις απόψεις για το σύγχρονο μυθιστόρημα; Ή θα κωδικοποιούσε τις
παλαιότερες αρχές του και θα ακολουθούσε την εξέλιξη των υπολοίπων αγγλίδων
συγγραφέων; Και ακόμα, ανήκει στις κυρίαρχες «αποικιοκρατικές» αγγλικές γραφές
και ευρωπαϊκές φωνές η λογοτεχνική γλώσσα της; Μπορούμε να σημειώσουμε με
βεβαιότητα ότι η Βιρτζίνια Γουλφ επινόησε μία νέα, σύγχρονη, μοντέρνα γλώσσα με
σκοπό να επανασηματοδοτήσει και επανανοηματοδοτήσει τα όνειρα και τις
προσδοκίες ζωής του φύλου της (των γυναικών) και των αντρών μαζί; Πόσο εύκαμπτο
και ευλύγιστο είναι το συγγραφικό της μοντέλο ώστε να χωρέσει και τον συλλογικό
σύγχρονο των ημερών μας αναγκαίο καθολικό μετασχηματισμό του; Η γλώσσα ή η
εμπειρία της μεταφέρει την σημερινή αλήθεια των ανθρώπων; Μήπως το έργο της
Βιρτζίνια Γούλφ δεν είναι παρά μία ψυχολογική της μετάθεση απαλλαγής των
προσωπικών της αδιεξόδων και προβλημάτων; Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μία
καθαρή πολιτική του μυθιστορηματικού της λόγου; Εν τέλει, άστεγη στο χρόνο
είναι η Ζωή ή η Τέχνη;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Κάτω από
αυτές τις προϋποθέσεις,- αναγνωστικής μαρτυρίας ή ματαιότητας- εγείρεται το
κεντρικό ερώτημα ή επανέρχεται στην επιφάνεια, κατά πόσο κοινωνεί το έργο της
Βιρτζίνια Γούλφ στις μέρες μας (όπως και άλλων δημιουργών), τι μας συγκινεί σε
αυτό όταν το διαβάζουμε, πόσο αλλάζει τους τρόπους αντιλήψεών μας η πρωτοπόρα
σκέψη της, κατορθώνει να εισχωρήσει, να περιπλεχτεί με τις συνειδήσεις των
σύγχρονων αναγνωστών και για πόσο διάστημα; <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο χαρακτήρας της τέχνης οφείλει να είναι
αμφισβητησιακός, ριζοσπαστικός, συγκρουσιακός, ανατρεπτικός ή κατεστημένος; Και
σε ποια κατηγορία υπάγεται η έμπνευση και το ταλέντο ενός καλλιτέχνη, ενός
ποιητή ή πεζογράφου, της Βιρτζίνιας; Μήπως η αυταρέσκεια ενός καλλιτέχνη
επισκιάζει την οπτική του αναγνωστικού κοινού;</span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt;"> Διαβάζοντας εκ νέου τα βιβλία της Βιρτζίνια
Γουλφ αισθάνομαι την σκιά της σιμά μου να ξεφυλλίζουμε μαζί τις σελίδες των
βιβλίων της. Νιώθω την συγγραφική της αναπνοή πλάι μου, ακούω τον αντίλαλο της ήρεμης
και θλιμμένης φωνή της να θέλει να ακουστεί ξανά, να επικοινωνήσει μαζί μου και
μαζί μας, να γνωρίσει έναν-έναν τους άγνωστούς της αναγνώστες που, ογδόντα τρία
χρόνια μετά αναζητούν και διαβάζουν το έργο της. Από την πλευρά μου τις μιλώ
για τους σύγχρονους έλληνες μεταφραστές της στα ελληνικά, δείχνει έκπληκτη με
την αγάπη που δείχνουν οι έλληνες φιλότεχνοι για το έργο της. Μου υπενθυμίζει
ότι θαύμαζε από τα νιάτα της την Ελλάδα, διδάχτηκε αρχαία ελληνικά και
λατινικά, διάβαζε στο πρωτότυπο αρχαίους έλληνες φιλόσοφους και τραγικούς, την
επισκέφτηκε δύο φορές. Της αναφέρω σύγχρονα δημοσιεύματα, άρθρα που γράφτηκαν ,
για έλληνες σημαντικές προσωπικότητες και επιστήμονες όπως ο Γιώργος Χειμωνάς,
αξιόλογους δοκιμιογράφους όπως ο Κίμων Ρηγόπουλος, την Ελισάβετ Σακελλαρίδου
που κείμενά τους αντιγράφω παραπάνω. Μένει έκπληκτη με την ελληνική αποδοχή,
ακούει με απορία ότι τίτλοι βιβλίων της εξαντλήθηκαν γρήγορα. Φτερουγίζει σαν «Άγγελος
του Σπιτιού» φύλακας, επιθυμεί </span><span style="font-size: 14pt; mso-spacerun: yes;"> </span><span style="font-size: 14pt;">να
γνωρίσει από κοντά, να συναντήσει τους σημερινούς και αυριανούς της αναγνώστες.
Της γνέφω με συγκατάβαση, απλώνω τα χέρια μου να αγκαλιάσω την σκιά της, το
βιβλίο που διαβάζω πέφτει στο πάτωμα, τρομάζω από την απουσία ζωής στο δωμάτιο
της βιβλιοθήκης όπου φυλάγονται τα σκονισμένα βιβλία της. Ελαφρό αεράκι φέρνει
η απουσία της, μια λευκή πεταλούδα πεταρίζει έξω από το παράθυρο.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το έκτο αυτό σημείωμα για την αγγλίδα
συγγραφέα, εισηγήτρια του μοντερνισμού στην αγγλία, στην ευρώπη και τον δυτικό
κόσμο γενικότερα, είχα αποφασίσει να το δημοσιεύσω πριν το προηγούμενο
σημείωμα, με τον Κατάλογο Μεταφρασμένων Βιβλίων της στα Ελληνικά. Παράλληλα
ετοίμαζα δύο ακόμα σημειώματα. Διαβάζοντας τις απόψεις του Γιώργου Χειμωνά, αναζήτησα
το μελέτημα της Λένας Κωνσταντέλλου, «Τζαίημς Τζόυς, Βιρτζίνια Γουλφ, Γιώργος
Χειμωνάς. Ψηλαφώντας τη νεωτερικότητα. Εκδόσεις Δρόμων 2016. Η ζωή όμως τα
φέρνει αλλιώς. Διακοπή σταθερής ψηφιακής τηλεφωνίας, λόγω δημόσιων έργων, με
αποτέλεσμα να παραμείνω<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>για μερικές
μέρες δίχως τηλέφωνο, ιντερνέτ, να χαθούν αρκετά ηλεκτρονικά ιμέιλ, να καταστραφεί
μία ηλεκτρονική συσκευή και να διακοπεί και το ρεύμα λόγω δημόσιων έργων. (Άντε
μετά να σου περάσει το βαρύ κρυολόγημα και ο βήχας). Τα συγγραφικά δεδομένα
άλλαξαν, αφοσιώθηκα στο διάβασμα των βιβλίων της κρατώντας τις σχετικές
σημειώσεις. Φοβούμενος τα χειρότερα, ανάρτησα τον Κατάλογο, αφήνοντας για μετά
τα σημειώματα. Το καλογραμμένο άρθρο που είχα διαβάσει εδώ και καιρό του Κίμωνα
Ρηγόπουλου στο παλαιό περιοδικό «ΒΙΒΛΙΟ & </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MEDIA</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">», το δημοσιεύω και το συν-παρουσιάζω
με τις απόψεις του Γιώργου Χειμωνά, χωρίς πρόθεση σύγκρισης ή συσχέτισης.
Εξάλλου, ο τίτλος του Γιώργου Χειμωνά παραπέμπει στο πασίγνωστο θεατρικό έργο
του της γενιάς των Μπήτνικ (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Beat</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">) αμερικανών συγγραφέων Έντουαρντ Ώλμπυ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Edward</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Albee</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Who</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">afraid</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">), στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις
εκδόσεις Δωδώνη της σειράς Παγκόσμιο Θέατρο αριθ. 58/1, 1977 στην εξαιρετική
μετάφραση της Καίτης Κασιμάτη- Μυριβήλη. Το έργο παραστάθηκε για πρώτη φορά σε
σκηνοθεσία Άλλαν Σνάιντερ, στις 13/10/1962 στο θέατρο «Μπίλλυ Ρόουζ» της Νέας
Υόρκης. Στην Ελλάδα το παρουσίασε τρία χρόνια αργότερα το «Θέατρο Τέχνης» στις
3/12/1965 σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν. Θρυλική έχει μείνει και η κινηματογραφική
μεταφορά του με πρωταγωνιστές την Ελίζαμπεθ Τέηλορ και τον Ρίτσαρντ Μπάρτον.
Προετοιμάζοντας το παρόν σημείωμα διάβασα ξανά το άρθρο του Άρη Μπερλή, «Η
Βιρτζίνια Γουλφ και το μυθιστόρημα». Βλέπε Αφιέρωμα του περιοδικού «Διαβάζω»
διπλό τεύχος 56/9,10, 1982, σ.76-80 Η Αγγλική λογοτεχνία (από το μεσαίωνα ως
τις μέρες μας). <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Αναφέρει
προεισαγωγικά ο Άρης Μπερλής: <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">«Οι δυσκολίες προσέγγισης, σ’ ένα
συνοπτικό σημείωμα μιας μεγάλης συγγραφέως όπως η Βιρτζίνια Γουλφ, ελλιπώς και
παραμορφωτικά γνωστής στο ελληνικό κοινό, είναι σημαντικές. Ο ψίθυρος, που έχει
υποκαταστήσει σε πολλά την κριτική, δεν τη θέλει κάν συγγραφέα, αλλά
«φεμινίστρια» και μάλιστα με τις σημερινές αγοραίες υποδηλώσεις του όρου-κάτι
που η ίδια θα λοιδορούσε αμείλικτα. Όσο πρωτότυπες, πρωτοποριακές και εύστοχες
κι αν είναι οι απόψεις της για την ισότητα των φύλων και την παροχή (αν)ισων
ευκαιριών, για τις γυναίκες και την υπόθεσή τους, για τη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>γυναίκα-συγγραφέα (απόψεις που αναπτύχθηκαν
σε δύο βιβλία της, στο έξοχο Ένα δωμάτιο δικό σου, 1929, και στο πικρόχολο και
ατυχές Τρείς γκινέες, 1938), όσο ενδιαφέρουσες<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>κι αν είναι οι βιογραφικές αναφορές, η έμφαση, σε μια σύντομη
παρουσίαση, πρέπει να δοθεί στην τέχνη της (όπως διαμορφώνεται στο καθαρά
δημιουργικό της έργο, έργο πρώτου μεγέθους, που συνιστούν δύο, τουλάχιστον,
μεγάλα λογοτεχνήματα, τα μυθιστορήματα Η κ. Ντάλλαγουαίη, 1925, και Στο φάρο, 1927)
και στον προβληματισμό της για τη λογοτεχνία (όπως διαγράφεται στα πολύ
αξιόλογα κριτικά της δοκίμια).».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Γιώργος Χειμωνάς, πέρα από τα
«Αποσπάσματα από ομιλία σε κοινό» που, το ακροτελεύτιο μέρος της δημοσιεύω σαν
προεισαγωγική στις Σημειώσεις, το κείμενο συμπεριλαμβάνεται στο σπονδυλωτό
βιβλίο του (πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό «Χάρτης» τχ.1/1, 1982), «Ποιόν
φοβάται η Βιρτζίνια Γούλφ» εκδ. Καστανιώτη, 1995, επίσης, εμπεριέχεται και ένα
άλλο κείμενο με τον ίδιο τίτλο, το «Ποιόν φοβάται η Βιρτζίνια Γούλφ;» που
δανείζει και τον κεντρικό τίτλο στο βιβλίο του και είναι κατά κάποιον τρόπο ο κεντρικός
άξονας των υπόλοιπων κειμένων που έχουν να κάνουν με τον ρόλο της Γραφής, τον
Συγγραφέα Αναγνώστη και την Γραφή Ανάγνωση, ακολουθώντας τα ίχνη της αγγλίδας
πεζογράφου και κριτικού. Τα υπόλοιπα κείμενα του τόμου περιστρέφονται γύρω από
τον ρόλο της Γραφής, τον Συγγραφέα, την αποσαφήνιση της έννοιας Λόγος στις
καθολικότερες διαστάσεις και μυστικές του προεκτάσεις. Την ανθρώπινη φωνή,
άρθρα για τον<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στρατή Τσίρκα, τον Γιώργο
Σεφέρη, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Άγγελο Κατακουζηνό, τον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι,
την Αρχαία Τραγωδία, το Νέο Μυθιστόρημα την φθορά της γλώσσας κλπ. Το «Ποιόν
φοβάται η Βιρτζίνια Γούλφ;» είναι «Από ομιλία με θέμα την πεζογραφία, Πάτρα, Απρίλιος
1994» όπως σημειώνει ο ίδιος. Σελίδες 14-17. Και μία διευκρίνιση, ο τίτλος στις
μέσα σελίδες είναι με ερωτηματικό στο εξώφυλλο όχι. Το από μνήμης απόσπασμα που
αναφέρει είναι από τα δοκίμια της Γουλφ. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η μετάφρασή του ενδέχεται στο παιχνίδι της απόκρυψης
της γραφής και της αποκάλυψης του λόγου που συνήθιζε να «παίζει» αυτή η σημαντική
προσωπικότητα των ελληνικών γραμμάτων που ονομάζεται Γιώργος Χειμωνάς να είναι δική
του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΟΙΟΝ <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΦΟΒΑΤΑΙ <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΓΟΥΛΦ;<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στις αρχές του αιώνα μας μιά σπουδαία
«πεζογράφος»- η σπουδαιότερη ίσως της νεώτερης ευρωπαϊκής γραμματείας-η
Βιρτζίνια Γούλφ, έλεγε (–μεταφέρω από μνήμης τον λόγο της, γιατί πέρασε πολύς
καιρός από τότε που τον διάβασα, έχω χάσει το βιβλίο εκείνο, αλλά κρατάω
ακέραιο το πνεύμα του, έχετέ μου εμπιστοσύνη, ακόμα κι εκεί που παρεμβαίνω με
μιά δική μου έμφαση, καθόλου δεν το προδίδω), έλεγε, λοιπόν, η Γούλφ:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Θα έρθει ο καιρός που θα υποχρεωθούμε να
ανακαλύψουμε καινούργιες ονομασίες για κείμενα που κρύβονται πίσω από τον
τίτλο: μυθιστόρημα. Θα παρουσιασθεί κάποτε ένα βιβλίο, πού δεν θα ξέρουμε πώς
να το «βαφτίσουμε». Θα έχει την μορφή μιάς γραφής που συνηθίσαμε να την λέμε
«πρόζα»- όμως θα πρόκειται για μιά αλλόκοτη πρόζα, γραμμένη με πολλά στοιχεία
της γραφής πού συνηθίσαμε να την λέμε «ποίηση». Ωστόσο, φοβάμαι, πολύ εύκολα θα
ξεπεράσουμε την αμηχανία μας, καταλήγοντας στο ανακουφιστικό συμπέρασμα ότι το
απειλητικό αυτό βιβλίο δεν μπορεί να ανήκει στην πεζογραφία’ είμαστε
πεζογράφοι-και μονάχα εμείς ξέρουμε ν’ αναγνωρίζουμε ό,τι είναι πρόζα, αφού
εμείς μονάχα ξέρουμε να γράφουμε σε πρόζα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>»Το βιβλίο αυτό δεν μπορεί παρά να είναι
ποίηση’ ή, έν πάση περιπτώσει, κάποιο είδος ποίησης. Έχουμε παραχωρήσει-έστω
αναγνωρίσει, και με αδιάφορη γενναιοδωρία μάλιστα-τις πιό ασύδοτες ελευθερίες
στους ποιητές, για να επωμισθούμε αποκλειστικά εμείς, οι πεζογράφοι, την πιό
ανιδιοτελή ανελευθερία: της υποταγής μας στους αυστηρούς κανόνες της σαφήνειας.
Διεκδικούμε, με άλλα λόγια, ως αποκλειστικό θεσμικό μας προνόμιο την κορυφαία
αρετή του λόγου ως πρώτη αρχή της έννομης γραφής, δηλαδή της αφήγησης: ο λόγος
να υποτάσσεται στον λόγο’ και αθωώνουμε ως ακαταλόγιστη, λόγω μέθης, την
παρανομία της ποίησης: ο λόγος να απειθαρχεί στον λόγο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>»Θλιβερός σφετερισμός δημιουργικής
εξουσίας- αυταρχική καταπάτηση της λογοτεχνικής ‘ελευθερίας’. Ποιός φοβάται την
ελευθερία του πεζού λόγου; Εγώ’ δηλ. εκείνος που κινδυνεύει περισσότερο απ’
αυτήν: ο πεζογράφος. Γιατί μονάχα αυτός είναι ικανός να γνωρίζει τους κινδύνους
που θα εξαπολύσει μιά απελευθέρωση του πεζού λόγου’ κινδύνους, τους οποίους
αποκλειστικά ο ίδιος, και κανείς άλλος, είναι υποχρεωμένος να αντιμετωπίσει.
Όχι βέβαια για να τους εξουδετερώσει’ το αντίθετο, για να ωφεληθεί από αυτούς,
να εμπλουτίσει την δημιουργία του με αυτούς’ κι είναι ένας τέτοιος μόχθος (ή
ανικανότητα;) που τον τρομάζει: να τους μεταμορφώσει σε λειτουργίες πολύ πιό
σπουδαίες από την διαβόητη αυτήν ‘σαφήνεια’. Πολλές φορές συμβαίνει οι
ελευθερίες που εννοώ να μην καταλήγουν στην σαφήνεια (όπως απλοϊκά συνηθίσαμε
να την επικαλούμαστε). Είναι όμως απόλυτα βέβαιο ότι όλες οι ελευθερίες πάντοτε
από μιά Σαφήνεια γεννιούνται (:η τελευταία φράση είναι δική μου).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>»Πιστεύω ότι η νέα γραφή, που ίσως ποτέ
δεν θα αποκτήσει το δικό της όνομα, δεν μπορεί παρά να είναι πεζός λόγος.
Γιατί, αν τον πεζό λόγο τον απαλλάξουμε από τον ταπεινό ρόλο που μέχρι σήμερα
τον αναγκάζουμε να παίζει-δηλαδή τον ρόλο του υποζυγίου, του φορτίου φλύαρων
λεπτομερειών και ασήμαντων γεγονότων- τότε αυτός ο ‘επικίνδυνος’ πεζός λόγος θα
είναι ο μοναδικός που θα μπορεί να υψωθεί ως τον ουρανό: όχι μονάχα με άλματα
αλλά, περισσότερο, με Έλικες και με Σπείρες.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>»Κιόλας τον διακρίνω μόλις μακρυά στον
ορίζοντα αυτόν τον παράξενο συγγραφέα’ κι όμως μπορώ με σιγουριά από τώρα να
σας βεβαιώσω ότι θα είναι, αυτός μόνον, ικανός να τεντώσει τόσο πολύ την ακτίνα
δράσης του, ώστε να καταφέρει να δραματοποιήσει, να ιστορήσει πράγματα, τα
οποία μέχρι τώρα κανένας από τους μυθιστοριογράφους μας δεν τόλμησε να γράψει’
ούτε καν διανοήθηκε ότι, προπάντων, γι’ αυτά τα πράγματα θα έπρεπε να μιλήσει:
πώς ακούγεται η δύναμη της μουσικής, πώς βλέπονται τα οράματα, τι είναι
αισθησιασμός’ τι είναι δένδρο, χρώμα. Πώς μπορείς όχι με τα μάτια αλλά με το
άγγιγμα να αισθανθείς το πλήθος’ πώς είναι, που ζουν εκείνοι που εντελώς
ανεξήγητα μισούν και πεθαίνουν από τις βασανισμένες τους κακίες’ αυτοί που
αντέχουν να ζουν τους πιό σκοτεινούς μας φόβους (που αντέχουν να ζούν; Εγώ θα
σταματούσα εδώ)».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτά
έλεγε η Βιρτζίνια Γούλφ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τώρα, από το τέλος του αιώνα, μπορώ να
απαντήσω στην Γούλφ ότι τον βλέπω και εγώ μακρυά στον Ορίζοντα αυτόν τον
συγγραφέα. Αλλά ήταν ένας αιώνας δύσκολος και ταραγμένος, και το τέλος του
άγριο και συγκεχυμένο, που έχει θολώσει την μνήμη μου, την έχει σχεδόν
καταλύσει. Δεν θυμάμαι αν αυτός ο συγγραφέας ήρθε ποτέ κοντά μας, αν έζησε μαζί
μας-όπως προφήτευε εκείνη-κι ύστερα ξαναγύρισε και στάθηκε πάλι στον ορίζοντα’
ίσως, ποτέ δεν ήρθε και πάντα από μακρυά ακούσαμε τον λόγο του-να έρχεται μέσα
από χάσματα σιωπής ή σαν άναρθρη βοή; ίσως, ένας τέτοιος συγγραφέας να είναι
πάντοτε, θα μείνει για πάντα, συγγραφέας του ορίζοντα. Θυμάμαι μονάχα ότι τα
πιό σημαντικά ποιήματα ήταν ποιήματα που τυλίχθηκαν σαν φυλλώματα επάνω σε έναν
γερό αφηγηματικό κορμό, όσο κι αν τον έκρυβαν. Θυμάμαι, ακόμη, ότι τα πιό
μεγάλα μυθιστορήματα πλέχθηκαν γύρω από άγουρες, χλωρές ποιητικές ιδέες, από το
γένος εκείνο της ποίησης από το οποίο κατάγεται και η Θεολογία της Αποκάλυψης
του ανθρώπινου λόγου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και
μου περνάει από τον νου ότι από γενέσεώς της η Λογοτεχνία πορεύθηκε μαζί με
τέτοιους, απλησίαστους πάντα, συγγραφείς του Ορίζοντα’ ή υπήρξε, εξαιτίας του
φόβου της απέναντί τους: «λογοτεχνία», αυτή η δεισιδαιμονία του λόγου να τους
εξορκίζει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>Από ομιλία με θέμα την
πεζογραφία, Πάτρα. Απρίλιος 1994<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΓΙΩΡΓΟΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΧΕΙΜΩΝΑΣ. Σελίδες 14-17<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κλείνοντας ένα ακόμα Σημείωμα για την Βιρτζίνια
Γουλφ, ελπίζω τα διαφορετικά ύφη, η γλωσσική χρήση αλλά συγγενικής αρθρογραφίας και
ποιότητας γραφής δημοσιεύματα, να δένουν μεταξύ τους και να αποπνέουν την ίδια ευχάριστη
αναγνωστική ατμόσφαιρα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ. Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Πειραιάς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Κυριακή 17 Μαρτίου
2024.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Πάντως νομίζω,
οι ζωές και οι σχέσεις μας, η μουσική μας καλλιέργεια και παιδεία δεν μετριέται
με ζαριές ή κάνω λάθος. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-19500708478343475902024-03-13T00:17:00.000+02:002024-03-13T00:17:04.499+02:00Ελληνικές Μεταφράσεις βιβλίων της Βιρτζίνιας Γουλφ<p> </p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><u> </u></b></span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;">-Α1., Η Κυρία
Νταλλογουέη, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mrs</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dalloway</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> 1925)</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Κωστούλα Μητροπούλου, εκδ. Γαλαξίας/ Ερμείας 3, 1967, σ.228./ β΄ εκδ. 1978/ γ΄
έκδ. 1983.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Η Γούλφ, στο βιβλίο της Η Κυρία Νταλλογουέη, κάνει τα ελάχιστα,
μικρά πράγματα να φαίνονται μεγάλα και μας δίνει την αίσθηση μιάς ζωής γεμάτης
από ανεξάντλητο πλούτο…» Η φράσις αυτή ανήκει στην εποχή που γράφτηκε το βιβλίο
(1925) και χαρακτηρίζει ολόκληρο το έργο της συγγραφέως. Με την Κυρία
Νταλλογουέη έσπασε η παράδοσις και η μορφή του αγγλικού μυθιστορήματος. Η
δράσις του βιβλίου περιορίζεται σε μιά, μοναδική ημέρα. Είναι η ιστορία μιάς
γυναίκας της πολιτικής και της δράσεως και κλείνεται ξαφνικά στον εαυτό της και
κυκλοφορεί ανάμεσα σε μνήμες και εντυπώσεις. Η Βιρτζίνια Γούλφ γεννήθηκε το
1882 και πέθανε το 1941. Άφησε μυθιστορήματα και δοκίμια που επηρέασαν βαθύτατα
την αγγλική φιλολογία.».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(από το οπισθόφυλλο) <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Α2.,
Μιά ωραία ημέρα της κυρίας Νταλλογουαίη,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Βασίλη Λ. Καζαντζή, εκδ. Πάπυρος Πρες/ Βίπερ, 1973, σ.202.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Α3.,
Η Κυρία Ντάλογουέη,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Δέσποινα Κερεβάντη, Γιάννης Βαλούρδος, εξώφυλλο: Μαγιού Τρικεριώτη, εκδ.
Γράμματα, 12, 1990, σ. 220.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Πόσες ανθρώπινες
ιστορίες μπορούν να χωρέσουν μέσα στις ετοιμασίες για ένα πάρτι; Και πόσα
χρόνια μέσα σε μία μέρα του Ιουνίου; Στο αριστούργημα της Βιρτζίνια Γούλφ, που
θεωρείται απάντηση στον Οδυσσέα του Τζέημς Τζόυς, ο χρόνος διαστέλλεται αφύσικα
ανάμεσα στη λογική και στην παραίσθηση, ορίζοντας ένα σύμπαν όπου τα πουλιά
κελαηδούν στα ελληνικά.»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>(από το Οπισθόφυλλο)<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Α4.,
Η Κυρία Νταλογουέι,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Βασιλική Κοκκίνου. Επιμέλεια κειμένου: Κατερίνα Δουρίδα, Σχεδιασμός εξωφύλλου-
Σελιδοποίηση: Ιάκωβος Ψαρίδης, εκδ. Μίνωας, 1, 2023, σ.283. (Α΄ έκδοση 9,
2013).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Διαβάζουμε
από την έκδοση<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Έγραψαν για το βιβλίο<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Η κυρία Νταλογουέι άλλαξε τη ζωή
μου. Με μετέτρεψε σε αναγνώστη. Μου έδωσε για πρώτη φορά να καταλάβω τις
δυνατότητες ενός βιβλίου…. Αυτό που εισέπραξα όταν ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή
με το μυθιστόρημα ήταν κάτι από την περιπλοκότητα, την πυκνότητα και την
ομορφιά της γλώσσας που χρησιμοποιούσε. Με αιχμαλώτισε».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Μάικ Κάνιγχαμ, συγγραφέας του μυθιστορήματος Οι Ώρες<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Ποτέ άλλοτε στην ιστορία της
λογοτεχνίας δεν είχε πλησιάσει συγγραφέας την καθημερινότητα με τόσο λεπτοφυή,
βαθύ και συνάμα ορμητικό τρόπο όσο η Βρετανίδα Βιρτζίνια Γουλφ στις σελίδες της
Κυρίας Νταλογουέι. Αριστούργημα του 20<sup>ου</sup> αιώνα, πολυδιαβασμένο, με
τις καινοτόμες επιδράσεις του διάσπαρτες πια στο πεδίο της τέχνης».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιώργος Καρουζάκης, </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lifo</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Η Βιρτζίνια Γουλφ γράφει ένα
μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται σε μία και μόνη μέρα… Η υψηλή συγγραφική στόφα της
Γουλφ διακρίνεται στον τρόπο που κεντάει καθημερινές σκηνές, απλές κινήσεις,
βλέμματα, λόγια και σκέψεις πίσω από τα λόγια. Οι μεταφορές της αστράφτουν.
Καθαρίζουν το μάτι, το κάνουν να βλέπει βαθύτερα»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Σοφία Νικολαϊδου, ΤΑ ΝΕΑ- Βιβλιοδρόμιο. <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Α5.,
Η Κυρία Νταλογουέι,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Κωνσταντίνα Τριανταφυλλοπούλου. Φιλολογική Επιμέλεια: Μάρω Ταυρή, σχεδιασμός
εξωφύλλου Δήμητρα Δαριώτη/</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Add</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Nolse</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, εκδ. Μεταίχμιο, 11, 2005,/ 6, 2009,
σ.288./ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pocket</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, 5, 2015, σ. 308.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Η κυρία Νταλογουέι κυκλοφόρησε για πρώτη
φορά στα αγγλικά 14 Μαϊου 1925 από τον εκδοτικό οίκο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, ιδιοκτήτες του οποίου ήταν ο
Λέοναρντ και η Βιρτζίνια Γούλφ.»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Από το οπισθόφυλλο:<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Η πενηνταδυάχρονη κυρία Νταλογουέι,
η «τέλεια οικοδέσποινα», προετοιμάζει μια από τις συνηθισμένες κοσμικές
δεξιώσεις της, όταν φτάνει ξαφνικά από την Ινδία ο πρώτος της έρωτας, ο Πίτερ
Γουόλς. Ο ερχομός του ξυπνά στην Κλαρίσα Νταλογουέι έντονες αναμνήσεις από το
παρελθόν και προκαλεί έντονες αντιδράσεις στο παρόν.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Μια εμπνευσμένη λογοτεχνική σκιαγράφηση της ανθρώπινης συνείδησης, ένα
μυθιστόρημα του ποιητή, που απευθύνεται στον ποιητή που κρύβει μέσα του κάθε
αναγνώστης.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΕ ΣΤΟΝ
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΜΕ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΡΙΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΔΑ ΗΘΟΠΟΙΟ ΒΑΝΕΣΑ ΡΕΝΤΓΚΡΕΪΒ.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Βιβλίο-σταθμός που αποδεικνύει πως η
γραφή μπορεί να επαναπροσδιορίσει την αίσθησή μας για την κανονικότητα της
ανθρώπινης ζωής. </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Guardian</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">.»<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">*Σημείωση</span></b><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">: Αναφέρεται και μία μετάφραση της
Μίνας Δαλαμάγκα, η οποία κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Οδυσσέας» 2005. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">-</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Β</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">1., </span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μέχρι</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">το</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Φάρο</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">, (To the Lighthouse)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση
από τα αγγλικά: Έλλη Μαρμαρά, εκδ. Οδυσσέας 1981/ β΄1982, σ.214 /γ΄ 12, 2006,
σ.258.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σε αυτό το πέμπτο μυθιστόρημά της-που
θεωρείται και το καλύτερό της-η Βιρτζίνια Γούλφ ζωγραφίζει με απαράμιλλη
ικανότητα, γύρω από το σύμβολο του Φάρου, τη ζωή και την προσωπικότητα των
ηρώων της. Στο εξοχικό τους σπίτι στις Εβρίδες, η οικογένεια Ράμσεϋ και οι φίλοι
τους σχεδιάζουν μιά εκδρομή στο γειτονικό Φάρο. Η κυρία Ράμσεϋ, όμορφη,
δεσποτική, γενναιόδωρη τους κλείνει όλους μέσα στο δίχτυ της γοητείας της και
της επιρροής της: τον εκκεντρικό κι απαιτητικό σύζυγό της, τη ζωγράφο Λίλυ
Μπρίσκο, που προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη μίζερη ζωή της και στο μεγάλο
όραμα της τέχνης, το νεαρό φιλόδοξο επιστήμονα, το γέρο ποιητή, τα παιδιά. Ο
ένας μετά τον άλλο φωτίζονται για μια στιγμή αποκαλύπτοντας τις βαθύτερες
σκέψεις τους κι η αντίθεση με την πραγματικότητα γίνεται τρομακτική. Η εκδρομή
θα πραγματοποιηθεί μετά από πολύ καιρό. Ο πόλεμος και ο χρόνος έχουν αλλάξει τη
ζωή. Πόσοι από τους ήρωες θα φτάσουν τελικά μέχρι το Φάρο;<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(από το οπισθόφυλλο)<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><u><o:p></o:p></u></b></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Β2.,
Στο Φάρο, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><u><o:p></o:p></u></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Άρης Μπερλής, εκδ. Οδυσσέας 1982/ 1985, σ. 231.- εκδ. Κρύσταλλο 1982./- εκδ.
Ύψιλον 9, 1995, σ.240.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Γ.,
Τρείς Γκινέες, (</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Three</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Guineas</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, 1938)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Μυρτώ Αναγνωστοπούλου-Πισσαλίδου, εξώφυλλο: Δημήτρης Καλοκύρης, εκδ.
Μπαρμπουνάκη, Θεσσαλονίκη, 1982, σ.271. τιμή 380 δραχμές<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΣΥΝΤΟΜΟ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πρώτη γκινέα./
Δεύτερη γκινέα./ Τρίτη γκινέα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σημειώσεις
πρώτης γκινέας. / Σημειώσεις δεύτερης γκινέας. / Σημειώσεις τρίτης γκινέας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Όσοι πίστευαν ότι η Βιρτζίνια Γούλφ ήταν πολύ απορροφημένη από την τέχνη
της για να ασχοληθεί με ό,τι συνέβαινε γύρω της, θα εκπλαγούν απ’ αυτήν την
πνευματώδη, διαυγή και εκλεπτυσμένη πολεμική που τόσο έξοχα πραγματεύεται την
υπόθεση της ισότητας και της απελευθέρωσης των γυναικών. Οι Τρείς Γκινέες είναι
μιά εξαιρετικά εύστοχη εναρκτήρια βολή στη μάχη που μαίνεται ως τις μέρες μας.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Με τις Τρείς Γκινέες η Βιρτζίνια Γούλφ προσπαθεί ν’ απαντήσει στο
ερώτημα «πώς κατά τη γνώμη σας μπορούμε ν’ αποφύγουμε τον πόλεμο» που της
απευθύνει με μιά επιστολή μιά γνωστή προσωπικότητα του νομικού κόσμου μ’ ενεργό
συμμετοχή στην πολιτική και κοινωνική ζωή. Παίρνοντας αφορμή από το γεγονός ότι
για πρώτη φορά ένας άντρας ρωτάει μια γυναίκα για κάτι που θεωρείται
αποκλειστικά δικό του πεδίο δράσης, εξετάζει τη θέση της γυναίκας στην
κοινωνία. Δίχως μόρφωση, κλεισμένη στο σπίτι, αποκλεισμένη από κάθε
επαγγελματική δραστηριότητα κι από την κοινωνική ζωή, οικονομικά εξαρτημένη από
τον πατέρα, τον αδερφό ή τον σύζυγο, πώς μπορεί να συμβάλλει η γυναίκα στην
αποφυγή του πολέμου;<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Αντικειμενικά και μεθοδικά η Βιρτζίνια Γούλφ κάνει μία οξεία κριτική της
κοινωνικής πραγματικότητας με σοβαρότητα και χιούμορ, ευαισθησία και
καυστικότητα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(από το οπισθόφυλλο)<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Δ1.,</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> <span style="color: red;">Ορλάντο. Μιά
Βιογραφία, </span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orlando</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> (1928)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Αναστασία Λιναρδάκη. Θεώρηση Μετάφρασης- Εισαγωγικό Σημείωμα: Αλέξανδρος
Φοίβος, τυπογραφική διόρθωση: Άννα Λαγού. Μακέτα εξωφύλλου: Στέλιος Κούτριας.
Εικόνα εξωφύλλου: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jeff</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cummins</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, εκδ. Αστάρτη, 12, 1980/ 1,1984, σ.248./ 1993.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Για την
σύντομη αυτή αναφορά στο ΟΡΛΑΝΤΟ χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τα έργα: 1), </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Critics</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">on</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ed. by.
Jacqueline E. M. Latham. 2), Why is Orlando Difficult? by J.J. Wilson (New
Feminist Essays on Virginia Woolf). </span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">3)., </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Parody</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">in</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orlando</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">by</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">John</span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Graham</span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κατά διαστήματα της
μακραίωνης ζωής του ο ΟΡΛΑΝΤΟ, στην αρχή σαν άντρας κι ύστερα σαν γυναίκα,
δοκιμάζει όλες τις εμπειρίες-την αγωνία και το πάθος της καλλιτεχνικής
δημιουργίας, τις χαρές και τις λύπες του έρωτα, τη λαχτάρα για δόξα, την
απογοήτευση από τους ανθρώπους, την καταφυγή στην φύση και στα ζώα, τη μοναξιά
και την περισυλλογή, εξωτικές περιπέτειες, την εύνοια των ισχυρών, πλούτη και
μεγαλεία, τη μποέμικη ζωή των τσιγγάνων…- όλες τις εμπειρίες εκτός από τη
γέννηση και το θάνατο (ή μήπως η αλλαγή φύλου μπορεί ν θεωρηθεί σαν μια γέννηση
ή ένας θάνατος;)<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Το λογοτεχνικό είδος στο οποίο ανήκει το ΟΡΛΑΝΤΟ θα μπορούσε να
χαρακτηριστεί σαν μυθιστορία, παραμύθι, ιστορικό μυθιστόρημα, σάτιρα,
φεμινιστική μπροσούρα, φιλοσοφικός μύθος… ή ακόμα: το ερωτικό γράμμα μίας γυναίκας
σε μια γυναίκα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(από το οπισθόφυλλο) <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-εφ. Τα Νέα
26/5/1984<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Δ2.,
ΟΡΛΑΝΤΟ,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Διασκευή:
ΡΟΜΠΕΡΤ ΓΟΥΙΛΣΟΝ- ΝΤΑΡΥΛ ΠΙΚΝΕΫ. Μετάφραση- Επίμετρο: Θανάσης Χατζόπουλος.
Πρόλογος: Μαρί- Κλαίρ Πασκιέ, εκδ. Κέδρος, 1999, σ.80.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΠΡΟΛΟΓΟΣ από
τη Μαρί- Κλαίρ Πασκιέ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΟΡΛΑΝΤΟ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ι. Ήμουν
μόνος. Κρυβόμουν στη σιταποθήκη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΙΙ. Ξαφνικά,
το σπίτι σου γίνεται ακατοίκητο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΙΙΙ. Κάθομαι
στη γέφυρα του «Ερωτευμένη Λαίδη».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΕΠΙΜΕΤΡΟ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΟΡΛΑΝΤΟ: ΕΝΑ
ΠΡΟΣΩΠΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ από τον Θανάση Χατζόπουλο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ
ΤΟΝ ΟΡΛΑΝΤΟ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">(αποσπάσματα
από το ημερολόγιο της Βιρτζίνια Γούλφ και από την αλληλογραφία της με τη Βίτα
Σάκβιλ- Γουέστ)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΣΥΝΤΟΜΟ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Κωστής
Παπαγιώργης, περ. Αθηνόραμα τχ. 1175/ 16-4-1999, σ. 62<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Δ3.,
Ορλάντο, (</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orlando</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Biography</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> 1928)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Αργυρώ Μαντόγλου, Επιμέλεια: Αναστασία Μανταίου, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 5,
2005, σ.368.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Δ4.,
Ορλάντο. Μια Βιογραφία, (</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orlando</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Biography</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> 1928)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στη Β. Σάκβιλ- Γουέστ<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-Εισαγωγή-Σημειώσεις:
Αργυρώ Μαντόγλου. Επίμετρα: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cleveland</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">B</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Chase</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μαρία </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">DiBattista</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, Κατερίνα Κίτση- Μυτάκου. Επιμέλεια:
Ζωή Μπέλλα- Αρμάου. Διορθώσεις: Μαρία Ράμμου. Την έκδοση σχεδίασε και
επιμελήθηκε ο Γιάννης Μάμαης, εκδ. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Gutenberg</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, 11, 2017, σ. 518. Στην Σειρά </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ALDINA</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. Διεύθυνση σειράς Ζωή Μπέλλα-
Αρμάου. Την Σειρά εμπνεύστηκε και οργάνωσε ο ποιητής Δημήτρης Αρμάος. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Εισαγωγή<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Προλεγόμενα
[της Βιρτζίνια Γούλφ]<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ορλάντο: Μιά βιογραφία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΚΕΦΑΛΑΙΑ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">I</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">II</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">III</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">IV</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">V</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VI</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΕΠΙΜΕΤΡΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1., </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cleveland</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">B</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Chase</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, Η κυρία Γούλφ εξερευνά το στοιχείο
του «χρόνου» στις ανθρώπινες σχέσεις<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">2., </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Maria</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">DiBattista</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> [Εισαγωγικό κείμενο στην έκδοση του
Ορλάντο από τον εκδοτικό οίκο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Harcourt</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Inc</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. (2006)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">3., Κατερίνα
Κίτση- Μυτάκου, Ορλάντο: Το έργο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βιβλιογραφία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Χρονοβιογραφία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Φωτογραφικό
υλικό<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Θοδωρής
Αντωνόπουλος, ηλεκτρονική εφημερίδα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">LIFO</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">30/10/ 2020. ««Ορλάντο». Ένας διαχρονικός ήρωας γένους
ουδετέρου». <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">-</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Δ</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">5., </span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ορλάντο</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">, (ORLANDO: A BIOGRAPHY) <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-
Σημειώσεις: Αλέξανδρος Ίσαρης, Διασκευή: Ιώ Βουλγαράκη.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γλωσσική & υφολογική επιμέλεια: Νίκος
Μαθιουδάκης, Παναγιώτης Μιχαλόπουλος. Σχεδιασμός έκδοσης: Ιωάννης Κ. Τσίγκας.
εκδ. Κάπα εκδοτική, 12, 2017, σ.38.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σημείωση:<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Περιλαμβάνει:
Αλέξανδρος Ίσαρης, Σημειώσεις για μια παράσταση, σ.6-9.- ΟΡΛΑΝΤΟ, Σκηνές Έξι,
σ.11-32.- Ιώ Βουλγαράκη, Ορλάντο: η ευφορία της ύπαρξης και η ανθρώπινη
ειμαρμένη, σ.34-36<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Διαβάζουμε
από την σελίδα 38: «Η μετάφραση έγινε για την παράσταση Ορλάντο που ανέβηκε τον
Σεπτέμβριο του 2017 στο Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών στο Κρατικό Θέατρο
Βορείου Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη σε σκηνοθεσία της Ιώς Βουλγαράκη. Η παράσταση
επαναλήφθηκε τον Οκτώβριο του 2017 στο “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Skrow</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Theater</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">” στην Αθήνα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Συντελεστές:
Ερμηνεία: Ορλάντο, ΑΜΑΛΙΑ ΚΑΒΑΛΗ.- Μετάφραση: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΙΣΑΡΗΣ.-
Διασκευή-Σκηνοθεσία: ΙΩ ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗ.- Σκηνικός χώρος-Κοστούμια: ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ
ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ.- Φωτισμοί: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">KAROL</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">JAREK</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">.- Ηχητικό μοτίβο του Ύπνου: ΔΗΜΗΤΡΗΣ
ΠΑΤΣΑΡΟΣ.- Σχεδιασμός κομμώσεων: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ALEX</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">SCISSORS</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">.- Σχεδιασμός μακιγιάζ: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MARINA</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">STAT</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">.- Φωτογραφίες παράστασης: ΚΙΚΗ
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ε1.,
Τα Κύματα, </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Waves</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> (1931)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση
από τα αγγλικά: Μίνα Δαλαμάγκα, εκδ. Οδυσσέας, 1984, σ.254<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Ο ήλιος υψωμένος
έχοντας πάψει πια να πλαγιάζει πάνω σ’ ένα πράσινο στρώμα, ρίχνοντας κάποιαν
άστατη ματιά μέσ’ από υδάτινα πετράδια, γύμνωσε το πρόσωπό του και κοίταξε ίσια
πάνω απ’ τα κύματα. Αυτά έπεφταν μ’ ένα ρυθμικό γδούπο. Έπεφταν με το τράνταγμα
που κάνουν οι οπλές των αλόγων στον ιππόδρομο. Ο αφρός τους υψωνόταν σαν λόγχες
και δόρατα που τινάζονται πάνω απ’ τα κεφάλια των καβαλάρηδων. Σάρωναν την
ακροθαλασσιά με γαλαζωπό σαν ατσάλι και διαμαντοστεφανωμένο νερό. Έρχονταν και
αποτραβιόνταν με την ενεργητικότητα, τη ρώμη μιας μηχανής που μπαινοβγαίνει
σαρώνοντας με τη δύναμή της.».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(από το οπισθόφυλλο) <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ε2.,
Τα Κύματα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Ρίτα Κολαϊτη, εκδ. Νεφέλη, 1984, σ.287<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ε3.,
Τα Κύματα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Άρη Μπερλή, εκδ. Κρύσταλλο, 1986/ εκδ. Ύψιλον, 12, 1994, σ.222<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Λουϊζα
Αρκουμανέα, ηλεκτρονική εφημ. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lifo</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">15/12/2020, ««Τα Κύματα» της Βιρτζίνιας Γουλφ: Πόσοι άνθρωποι
κατοικούν μέσα μας; »<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ε4.,
Τα Κύματα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Για κείνους που σπάνε και
σκορπίζονται’ και πάλι και πάλι<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-Εισαγωγή:
Άννα Βασιάδη. Επιμέλεια κειμένου: Χριστίνα Μαρκοπούλου. Σχεδιασμός εξωφύλλου-
σελιδοποίηση: Δωροθέα Κανέλογλου. εκδ. Συρτάρι, 11, 2022, σ.294.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Εισαγωγή<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Τα Κύματα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σημειώσεις<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ενδεικτική
βιβλιογραφία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ευχαριστίες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Θέλω να ευχαριστήσω προσωπικά τον εκδότη μου, Πάνο
Αντωνόπουλο, για την εμπιστοσύνη και υπομονή του. Κατάφερα να αφοσιωθώ στη
μετάφραση δίχως να αποσπώμαι από εκδοτικές ανησυχίες.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οφείλω, επίσης, να ευχαριστήσω τον
καθηγητή μου Νίκο Μαθιουδάκη, για την επιλογή του συγκεκριμένου έργου και την
παρότρυνση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τέλος, χρωστώ ευγνωμοσύνη στην επόπτρια
καθηγήτριά μου, Λητώ Ιωακειμίδου, για τη στήριξη και την πολύτιμη βοήθειά της</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σημείωση: <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Αναφέρεται στην σελίδα 287. «Για τη
μετάφραση χρησιμοποιήθηκε η έκδοση </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Waves</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> με εισαγωγικό σημείωμα
από τη </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Janette</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Winterson</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vintage</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Λονδίνο, 2000. Με τη σειρά της, η εν λόγω έκδοση βασίστηκε στην αρχική
αντίστοιχη, από τον εκδοτικό οίκο </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, του </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leonard</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> και της ίδιας της Βιρτζίνια Γουλφ, στις 8 Οκτωβρίου του 1931.».<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΣΤ.1.,
Ένα δικό σου Δωμάτιο, (</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Room</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">One</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Own</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, (1929)) <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Μίνα Δαλαμάγκα, εκδ. Οδυσσέας, 1980, σ.156/ 1982 /2005.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΣΤ2.,
Ένα δικό της δωμάτιο,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-Εισαγωγή-
Σημειώσεις: Βάσια Τζανακάρη. Επιμέλεια- διόρθωση τυπογραφικών δοκιμίων: Ιωάννα
Ανδρέου. Σχεδιασμός εξωφύλλου: Γιώργος Παναρετάκης, εκδ. Μεταίχμιο, 2, 2019,
σ.262./ 3, 2023.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η μετάφραση
των ποιημάτων που περιλαμβάνονται στο κείμενο από τον Χρήστο Αρμάντο Γκέζο, τον
οποίο η μεταφράστρια ευχαριστεί θερμά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Περιεχόμενα:
Εισαγωγή σ.11- - ΕΝΑ ΔΙΚΟ ΤΗΣ ΔΩΜΑΤΙΟ σ.21- - ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΩΝ σ.241.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΣΤ3.,
Ένα δικό σου δωμάτιο,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-
Σημειώσεις: Σπάρτη Γεροδήμου, εκδ. Ερατώ, 10, 2021, σ. 296.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΣΤ4.,
Ένα δικό της δωμάτιο,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Θάλεια Παύλου. Επιμέλεια: Χριστίνα Τούτουνα, εκδ. Κουκκίδα, 1, 2023, σ. 184. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ζ1.,
Το δωμάτιο του Τζάκομπ, </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacob</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Room</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">
(1922)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Ερρίκος Μπελιές, Συνεργασία Μαρία Κουτσουδάκη, εκδ. Οδυσσέας, 1987, σ.272<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Οι Έλληνες, σοφοί καθώς ήταν, δε
νοιάζονταν να τελειώσουν τις πλάτες των αγαλμάτων τους», έλεγε ο Τζάκομπ
σκιάζοντας τα μάτια με το χέρι και παρατηρώντας ότι η πλευρά της φιγούρας που
δεν ήταν θεατή έμενε ασκάλιστη. Παρατήρησε τη μικρή αντικανονικότητα στη γραμμή
των σκαλοπατιών που «η καλλιτεχνική αίσθηση των Ελλήνων προτιμούσε από τη
γεωμετρική ακρίβεια», διάβασε στον οδηγό του. Στεκόταν στο ίδιο ακριβώς σημείο
όπου κάποτε ήταν στημένο το άγαλμα της Αθηνάς, παρατηρώντας τα πιο γνωστά
σημεία του σκηνικού κάτω… Η Ελλάδα ήταν ξοφλημένη’ ο Παρθενώνας ερείπια’ κι
αυτός εκεί ανάμεσα.»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>(από το οπισθόφυλλο)<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-εφ. Το Βήμα
29/11/1987<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ζ2.,
Το δωμάτιο του Ιακώβου,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Δέσποινα Κερεβάντη, εκδ. Γράμματα 1988<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Η.
Τα<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Χρόνια,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-
(εισαγωγή): Σώτη Τριανταφύλλου, επιμέλεια: Ευγενία Αλεξίου, εκδ. Σύγχρονη
Εποχή, 9, 1991, σ.456<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τα χρόνια γράφτηκαν το 1936, μέσα σε
λίγους μήνες μαρτυρίου: η Βιρτζίνια Γουλφ βασανιζόταν από το άγχος και την
αμφιβολία, ξενυχτώντας πάνω απ’ αυτόν το μικρόκοσμο της οικογένειας Πάρτζιτερ.
«Τέτοια άδεια φλυαρία, τέτοιο ελαφρό και γεροντίστικο κουτσομπολιό», γράφει στο
ημερολόγιό της τον Ιανουάριο του ’36. «Δεν κάνω τίποτ’ άλλο παρά να επιδεικνύω
τι ερείπιο είμαι…» Λίγες γραμμές πιο κάτω, η ίδια παραδέχεται πως «αυτό το
βιβλίο έχει «κάτι». Έχει δίκιο και στις δύο παρατηρήσεις. Τα χρόνια είναι ένα
μυθιστόρημα ποταμός σε σμίκρυνση: ολόκληρη η ιστορία της Αγγλίας (και του
Λονδίνου ειδικότερα) μέσα απ’ τη συνηθισμένη ζωή συνηθισμένων ανθρώπων. Οι
ήρωες είναι φλύαροι- συχνά, όπως η Σάρα, είναι ασυνάρτητοι. Τα χρόνια όμως
έχουν «κάτι»: όπως σ’ όλα τα μεγάλα μυθιστορήματα του είδους-αν και Τα χρόνια
δεν παραδέχονται τη συγγένειά τους με κανένα και με τίποτα- για παράδειγμα,
όπως Οι Μπούντενμπρουκ, ο χρόνος είναι η αληθινή διάσταση. Η Έλινορ, ο Μάρτιν,
ο Έντουαρντ, ο Μόρις γερνούν αργά, μαζί με τον κόσμο που τους γέννησε. Δίνουν
τη θέση τους, αν και όχι αμαχητί, σε μια καινούργια γενιά, εκείνη του εικοστού
αιώνα, που ζει και κινείται μέσα στην ίδια πλήξη αλλά και στο θάμβος του
ηλεκτρικού Λονδίνου. Η Βιρτζίνια Γουλφ, υποφέροντας απ’ το φόβο της κριτικής,
παρέδωσε το βιβλίο με ανάμικτα συναισθήματα: «Μπορεί να είναι το καλύτερο
βιβλίο μου», γράφει, χωρίς να το πιστεύει- κι αργότερα, όταν Τα χρόνια θα
τυπωθούν, θα περάσει νύχτες αγωνίας περιμένοντας τις κριτικές των πρωινών
εφημερίδων. Τελικά οι γνώμες διχάστηκαν. Ο Λίοναρντ Γουλφ βρήκε τη σκηνή στον
άνεμο (1908) ό,τι καλύτερο είχε γράψει. Όμως, εκείνη αισθανόταν πως η «μικρή
της φήμη είχε καεί κι έμοιαζε με παλιό αποτσίγαρο», ακριβώς επειδή Τα χρόνια
είναι «βιβλίο κουρασμένου ανθρώπου». Εξαρτάται πώς το βλέπει κανείς και πως
κρίνει γενικότερα την τέχνη του μυθιστορήματος: Τα χρόνια είναι μια διαδοχή από
συναντήσεις, διαλόγους (που συχνά μένουν ελλειπτικοί), από δείπνα, κοσμικές
συγκεντρώσεις, περιπλανήσεις: τα όνειρα και οι αναπολήσεις συγχέονται με το
παρόν. Το παρελθόν διαχέεται μέσα στο σήμερα κι εκρήγνυνται στην αισιοδοξία του
θαυμαστού καινούργιου κόσμου, του ανύποπτου για τον πόλεμο που παραμονεύει. Ο
Μέιναρντ Κέινς στα Χρόνια την καλύτερη δουλειά της Γουλφ, παρομοιάζοντας τη
σκηνή μεταξύ της Έλινορ και της Κρόσμπι (όταν αποχαιρετιούνται) με το
Βυσσινόκηπο του Τσέχοφ. Τελικά, το 1937, Τα χρόνια έγιναν μπεστ σελερ στις ΗΠΑ
κι έμειναν στη λίστα των επιτυχιών από τον Ιούνιο ως τον Οκτώβριο, πουλώντας
50.000 αντίτυπα. Ήταν παράδοξο: Τα χρόνια ήταν ένα αγγλοπρεπές μυθιστόρημα, που
πρόσφερε μια καινούργια επιβεβαίωση για την οριστική εξαφάνιση της γενιάς της
κ. Ράμσεϊ που πρωταγωνιστούσε Στο Φάρο. Η βικτωριανή οικογένεια διαλύεται
ησύχως και τα παιδιά βρίσκονται μπροστά στα ερείπια της τάξης των ευγενών. Τα
σπίτια πουλιούνται, οι περιουσίες χάνονται και φουντώνει ένας τρόπος ζωής που
σημαδεύεται απ’ την «υπόθεση» της Ιρλανδίας κι απ’ την ανεξαρτητοποίηση των
γυναικών. Οι γυναίκες στα Χρόνια, όντας τα κεντρικά πρόσωπα, προσπαθούν να
προσαρμοστούν σε μια πόλη θορυβώδη και πυρετική, ανάμεσα στο πλήθος των εργατών
που τις κατακλύζουν, με φαινομενική ηρεμία, αλλά και με την απορία που
καταλήγει σε αγωνία για το τι είναι τελικά η ζωή, η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κοινωνία, ο πόλεμος κι ο θάνατος. Στα Χρόνια,
η Γουλφ είναι σαφής μέσα στην απροσδιοριστία της: ο θεωρητικός της
φιλελευθερισμός-ο πιο στυφός απ’ όλους του κύκλου του Μπλούμσμπερι- η
περιφρόνησή της για τη λαϊκή χυδαιότητα, η αγγλικότητα που εξαντλείται συχνά
στην περιγραφή του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αγγλικού τοπίου,
καθρεφτίζονται πάνω στα πρόσωπα που συμφιλιώνονται με τη ζωή ή εξεγείρονται για
να συμμορφωθούν στο τέλος (όπως η Ντέλια) μέσα στο ελαφρό και χαριτωμένο κόσμο
της μεσαίας τάξης. Αν ο Λόρενς έγραφε για να δοξάζει τη λαμπρότητα της ζωής, η
Βιρτζίνια Γουλφ, τόσο στην Κυρία Ντάλογουεϊ, όσο και στα Χρόνια, γράφει για να
δοξάσει την αμυδρότητα της επιβίωσης.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σ. Τριανταφύλλου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Περιεχόμενα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1880 /1891
/1907/ 1908/ 1910/ 1911/ 1913/ 1914/ 1917/ 1918 / Σήμερα. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Σώτη
Τριανταφύλλου, εφ. Η Αυγή 26/5/1991. «Ένα μυθιστόρημα- ποταμός σε σμίκρυνση,
από τη Β. Γουλφ». Κυκλοφορούν σε λίγες μέρες «Τα χρόνια», από τις εκδόσεις
«Σύγχρονη Εποχή» σε μετάφραση Σώτης Τριανταφύλλου. (στο δημοσίευμα της
εφημερίδας δημοσιεύεται και «Απόσπασμα από τα «Χρόνια»). – εφημ. Η Καθημερινή
8/12/1991. – Μάρυ Θεοδοσοπούλου, εφ. Η Εποχή 8/12/1991, Β. Γουλφ, το ύφος μιάς
γραφής. «Αδελφή του Σαίξπηρ».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Θ.
Ελλάδα και Μάης Μαζί. Εγγραφές ημερολογίου και γράμματα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Μαρία Τσάτσου. Επιμέλεια: Άρη Μπερλή, εκδ. Κρύσταλλο, 12, 1987, σ.128.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Διαβάζοντας το
ημερολόγιο που κράτησε και τα γράμματα που έγραψε από την Ελλάδα η Βιρτζίνια
Γούλφ, την άνοιξη του 1932, έχεις την εντύπωση πώς αυτό που περιγράφεται δεν
είναι η Ελλάδα, είναι μιά άλλη χώρα:<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η Ελλάδα είναι χωρίς αμφιβολία η πιό όμορφη χώρα που έχει απομείνει.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Οι άνθρωποι είναι οι πιό συμπαθητικοί που γνώρισα ποτέ. Όλοι χαμογελάνε.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Γιατί δεν μου είπες ότι η Ελλάδα είναι τόσο όμορφη;<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Αυτή η θάλασσα ήταν παρθένα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Κι έκοψα άγρια κρίνα και κίτρινα αστεράκια που δεν τα ‘χα ξαναδεί, και
μικρά βυσσινιά, μωβ, μπλε, άσπρα λουλουδάκια, σαν μαργαρίτες.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ολόκληρο το βουνό ήταν κόκκινο από τα ηλιάνθεμα και τις παπαρούνες.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Τα ξενοδοχεία λάμπουν από καθαριότητα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Κρυστάλλινη θάλασσα και πεντακάθαρη άμμος.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Είναι τρέλα να χάνει κανείς τα καλύτερά του χρόνια πασχίζοντας να
πλουτίσει, όταν υπάρχει αυτή η άγρια αλλά πολύ πολιτισμένη και πανέμορφη χώρα
όπου μπορείς να ζήσεις.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Σε ποιό τόπο αναφέρεται αυτή η συγγραφεύς; Και τί νόημα έχει τούτη η
έκδοση, σε τούτη τη χώρα, τούτα τα χρόνια που επήλθαν ‘χυμένα θα ‘λεγες
ακάθαρτο πετρέλαιο που του βάλανε φωτιά; Μνημόσυνο για μιά προώρως χαμένη
ομορφιά; Διδαχή και φρονηματισμός για να περισωθεί ό,τι απόμεινε στο παρόν και
να διαφυλαχθεί στο μέλλον;<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η Ελλάδα του 1932, όπως την είδε και την περιέγραψε η Βιρτζίνια Γούλφ,
φύση και χαρακτήρας της φύσης της και των ανθρώπων της, δεν μας ανήκει. Σε
κανέναν δεν ανήκει τίποτα που δεν αγαπά. Ούτε τα ερείπια<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και τα πληγωμένα της βουνά, χωρίς ‘ένταση’
πιά ‘να ακεραιωθούν ξανά’. Μόνο τ’ αγριολούλουδα, φυτικές κατσαρίδες που
επέζησαν του ολοκαυτώματος, συνεχίζουν κάθε Μάη ν’ ανθίστανται. Καθώς η ίδια η
Γούλφ παρατηρεί με πρωτοφανή οξυδέρκεια στο ημερολόγιό της: «Ο τόπος είναι τόσο
εξουθενωμένος που δεν μπορεί πιά να διαφυλάξει τα συμφέροντά του».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Τούτη λοιπόν η έκδοση δεν μπορεί να έχει άλλη σημασία από το να
διαβάσουμε τη ζωντανή περιγραφή μιάς όμορφης χώρας, μιάς ουτοπίας, που μιά
μεγάλη συγγραφεύς κάποτε επισκέφτηκε. Μιάς χώρας παραμυθένιας τόσο για κείνη
όσο και για μας.».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΡΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΠΕΡΛΗΣ<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ενώ η μεταφράστρια και δημοσιογράφος <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Μαρία</b> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Τσάτσου</b> αναφέρει μεταξύ άλλων στην δική της εισαγωγή:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Το 1932 η Βιρτζίνι</span></i><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">α Γουλφ κάνει το δεύτερο ταξίδι της
στην Ελλάδα. Το πρώτο ταξίδι της το είχε κάνει το 1906, 24 ετών τότε, ανύπαντρη
(Βιρτζίνια Στήβεν), με τα αδέλφια της Βανέσα, Τόμπυ και Έιντριαν Στήβεν και τη
φίλη της Βάιολετ Ντίκινσον. Η διαφορά ανάμεσα στα δύο αυτά ταξίδια δεν είναι
μόνο χρονολογική. Είναι μιά διαφορά οπτικής και ύφους τόσο βαθιά ώστε η ίδια η
Βιρτζίνια να εκπλήσσεται. Φυσικά πρόκειται πάντα για το ίδιο πρόσωπο-και όχι
μόνον αυτό, αλλά, σε μιά μυστική σχεδόν αλληλουχία γεγονότων και συνεπειών, το
πρόσωπο του 1906 δημιουργεί και καθορίζει ως ένα σημείο το πρόσωπο του 1932.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το πρώτο ταξίδι στην Ελλάδα αρχίζει στις
8 Σεπτεμβρίου 1906. Ο Τόμπυ και ο Έιντριαν κάνουν τη διαθήκη τους’ οι
προετοιμασίες θυμίζουν εκστρατεία. Επισκέπτονται την Ολυμπία, τις Μυκήνες, την
Επίδαυρο, το κτήμα των Νόελ- Μπαίκερ στην Εύβοια, φυσικά των Παρθενώνα. Όλοι
τους με κλασική παιδεία, εκστασιάζονται μπροστά στο αρχαίο κάλλος, δεν έχουν
μάτια για τίποτ’ άλλο γύρω τους. Στην Αθήνα η Βανέσα πέφτει άρρωστη επί δύο
εβδομάδες, αλλά τέλος ακολουθεί τους υπόλοιπους στην Κωνσταντινούπολη, απ’ όπου
φεύγουνε για το Λονδίνο με το Οριάν Εξπρές. Φτάνουμε την 1<sup>η</sup>
Νοεμβρίου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η νέα οπτική που κυριαρχεί στο δεύτερο ταξίδι
της Γούλφ στην Ελλάδα οφείλεται όχι μόνο στην ίδια, που βρίσκεται στην
ωριμότητά της, αλλά κατά μεγάλο μέρος και στον Ρότζερ Φράι. Η ικανότητά του και
η ευαισθησία του να διαβάζει την τέχνη των Βυζαντινών μοιάζει να κλιμακώνεται
μέσα στις περιγραφές της Βιρτζίνια, όπου, σε μιά μουσική σχεδόν αναγωγή και
σύνθεση, το αρχαίο παγανιστικό στοιχείο συνυπάρχει με τον ορθόδοξο χριστιανικό
μυστικισμό. Όλα αυτά μέσα σε μιά φύση οργιαστική, όπου άλλοτε κυριαρχεί το φώς
της ζωής και άλλοτε η σκοτεινιά του θανάτου. Γοητευτικότερη εικόνα της Ελλάδας
δεν θα μπορούσε να φανταστεί κανείς, ούτε πιό ενθουσιαστική, ή πιό καλόπιστα
χιουμοριστική. Τόσο που όταν έρχεται η στιγμή να πει κανείς κάτι για την Ελλάδα
της εποχής ή ‘περί της αξίας της δραχμής εν έτει 1932’ να αισθάνεται κάποια
δυσκολία.<o:p></o:p></i></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η Βιρτζίνια Γούλφ συνταξίδευσε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο ‘επί του
ατμοπλοίου Τέβερε’, στις 18 Απριλίου 1932, όταν ο Βενιζέλος επέστρεφε από την
Ελβετία, όπου είχε εκφωνήσει λόγο στην Κοινωνία των Εθνών…………………………<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Μπορούμε λοιπόν να υποθέσουμε ότι όταν η Βιρτζίνια ακούει το θόρυβο της
πόλης από το ξενοδοχείο Ματζέστικ της οδού Σταδίου, ολόκληρη η Αθήνα θα βράζει
στον πυρετό της κρίσης και της κομματικής αντιπαράθεσης, ενώ την ίδια εποχή η
αγγλική οικονομία ανορθώνεται θεαματικά χάρη στις μεθόδους του υπουργού
Οικονομικών Νέβιλ Τσέιμπερλιν. Με αυτά τα δεδομένα πρέπει να ερμηνεύσουμε τα
σχετικά με τη δραχμή και την οικονομική κατάσταση της χώρας αποσπάσματα του
ημερολογίου και των επιστολών.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Βιρτζίνια Γούλφ δεν ξαναγύρισε στην
Ελλάδα. Της συνέβαινε πάντα να ερωτεύεται τις χώρες που επισκεπτόταν και να τις
νοσταλγεί εκ των προτέρων. Ωστόσο, μέσα από τα γραφόμενά της δίνεται η αίσθηση
πώς στην Ελλάδα βρήκε κάτι το ιδιαίτερο. Μιλάει σαν άνθρωπος υγιής, που ξέρει
να απολαμβάνει τη χαρά της ζωής και της φύσης, με ανεξάντλητο χιούμορ.
Βυθίζεται στα σκοτεινά της βάθη με τη σιγουριά εξαιρετικής κολυμβήτριας, που
ξέρει πότε και πώς πρέπει να βγει στην επιφάνεια. Το 1941, όταν βυθίστηκε στα
παγωμένα νερά του ποταμού Ούζ, για να μην αναδυθεί πιά, είναι ακόμη
μακριά………………».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-περιοδικό
Το Τέταρτο, Μάρτιος 1988. -Γιώργος Χ. Μπαλούρδος, εφ. Εξόρμηση 14/1/1990,
«Ελλάδα και Μάης μαζί!».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="tab-stops: 303.0pt;"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ι. Γυναικεία Πορτραίτα. Δοκίμια και Κριτική,<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Δημήτρης Κωστελένος, εκδ. Γλάρος 1988, σ.128<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Θάνος
Φωσκαρίνης, εφ. Η Καθημερινή 18/9/1988. – εφ. Η Αυγή 10/7/1988<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Κ.
Λέσχη Γυναικών και άλλα διηγήματα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Μαρία Αποστόλη, επιμελήτρια: Κατερίνα Σχινά, εκδ. Νεφέλη, 8, 1996, σ.72<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Λ1.,
Γράμμα σε έναν νέο ποιητή,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-
Επιμέλεια: Άρης Μπερλής, εκδ. Άγρα, 10, 1997, σ. 54.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Γιώργος
Κοροπούλης, εφ. Η Καθημερινή 16/12/1997. «Η Βιρτζίνια Γουλφ προς νέους
ποιητές». Ένα πνευματώδες επιστολικό δοκίμιο της Αγγλίδας συγγραφέως. –Βασίλης
Ρούβαλης, εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 11/1/1998. «Επίκαιρο γράμμα».- Βαγγέλης
Χατζηβασιλείου, εφ. Κυριακάτικη 8/3/1998, σ.61. «Για λίγη ομορφιά».<span style="color: red;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Λ2.,
Γράμμα σε έναν νέο ποιητή και άλλα κείμενα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-Πρόλογος:
Θωμάς Σκάσσης, εκδ. Πατάκη, 12, 2015, σ.336. Διευθυντής Σειράς: Χάρης
Βλαβιανός. ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΛΙΘΟΙ.- Υπεύθυνος έκδοσης: Κώστας Γιαννόπουλος.-Επιμέλεια,
διόρθωση: Δημοσθένης Κερασίδης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Η επιλογή των δέκα χαρακτηριστικών αυτών δοκιμίων της Βιρτζίνια Γουλφ,
από τα πολλά που έχει δημοσιεύσει σε εφημερίδες και περιοδικά για να
συγκεντρωθούν αργότερα σε συλλογές, έγινε με κριτήρια τη θεματική τους, έτσι
ώστε να καλύπτεται ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων της συγγραφής που απασχολούσαν τους
λογοτέχνες κατά την εποχή του μεσοπολέμου. Τα δοκίμια του παρόντος τόμου
καλύπτουν εκτεταμένη περίοδο, καθώς γράφτηκαν από το 1919 μέχρι το 1940, και
παρατίθενται με χρονολογική σειρά. Αναφερόμενη στο έργο πολυάριθμων πεζογράφων,
ποιητών και κριτικών, όπως του Σαίξπηρ, του Νταν, του Καρλάυ, του Γκαλζγουόρδυ,
της Όστιν, του Ντίκενς, του Μπέννετ, του Τολστόι, του Φλωμπέρ, του Προυστ, του
Φόρστερ, του Λόρενς, του Έλιοτ, τους Τζόυς, του Χέμινγουεϋ κ.ά. η Γούλφ θίγει
επίμαχα θέματα της συγγραφής (έμπνευση, θέμα, τεχνοτροπία, ύφος, χαρακτήρες), συγκρίνει
τεχνοτροπίες και αναλύει τον κοινωνικά και ιστορικά περίγυρο (κοινωνικές
τάξεις, πολιτική, σημαντικά γεγονότα) που επηρεάζει και διαμορφώνει τη
συνείδηση των ανθρώπων που γράφουν, επισκοπώντας και αντιπαραθέτοντας με
εξαιρετική διαύγεια σημαντικές περιόδους και ρεύματα λογοτεχνίας. Ιδιαίτερο
είναι και το δοκίμιό της Γράμμα σε έναν νέο ποιητή, που δίνει το γενικό τίτλο
στην παρούσα συλλογή, καθώς απαντά στο αιώνιο ερώτημα για τη δυσκολία του να
γράφει κανείς ποίηση σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο αναταραχών, κοινωνικών
αλλαγών και τεχνολογικής προόδου.»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(από το οπισθόφυλλο)<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Θωμάς Σκάσσης,
Εισαγωγή, σ.9-11. -Η νεωτερική πεζογραφία (1919), σ.13-34. -Το σύγχρονο δοκίμιο
(1922), σ.35-64. -Ο πάτρονας και ο κρόκος (1924), σ.65-75. -Ο κύριος Μπέννετ
και η κυρία Μπράουν (1924), σ.77-132. -Περί της άγνοιας των αρχαίων ελληνικών
(1925), σ.133-172. -Ένα δοκίμιο για την κριτική (1927), σ.173-192. -Η τέχνη της
μυθοπλασίας (1927), σ.193-207. -Γράμμα σε έναν νέο ποιητή (1932), σ. 209-248.
-Ο καλλιτέχνης και η πολιτική (1936), σ.249-257. -Ο κεκλιμένος πύργος (1940),
σ.259-319.- Σημειώσεις, σ.321-329.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="tab-stops: 171.0pt;"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Μ1., Φλας Μια Βιογραφία,<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Ε. Ι. Βάρσος. Το εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο Λάζαρος Ζήκος. Την έκδοση επιμελήθηκε η
Αλόη Σιδέρη. εκδ. Γνώση Ν.21/ Φθινόπωρο 1992, σ.160.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Θρη Μάιλ
Κρος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Το πίσω
υπνοδωμάτιο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο άνθρωπος
με την κουκούλα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ουάιτ
–Τσάπελ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ιταλία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Το Τέλος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σημειώσεις<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βιβλιογραφία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Ο Φλάς είναι ο σκύλος της Ελίζαμπεθ
Μπάρετ Μπράουνιγκ. Η βιογραφία είναι-στην ουσία- αυτοβιογραφία του Φλας. Μόνο
ένας σκύλος θα μπορούσε να αποδώσει με τόση ακρίβεια τα αισθήματα και τις
αντιδράσεις του Φλας. Πρόκειται για μια σάτιρα του αγγλικού τρόπου ζωής αλλά
και του ρομαντικού τρόπου γραφής που επικρατούσε στα μέσα του περασμένου αιώνα.
Παράλληλα το βιβλίο μας αποκαλύπτει τις πιο κρυφές πτυχές της ιδιωτικής ζωής
της Ελίζαμπεθ Μπάρετ και του μεγάλου ποιητή Ρόμπερτ Μπράουνιγκ»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>(από το οπισθόφυλλο)<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-εφ. Η Αυγή
10/1/1993. –εφ. Η Εποχή 21/2/1993. –εφ. Ελεύθερος Τύπος 21/3/1993.- Αχιλλέας
Ψαλτόπουλος, «Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΣΚΥΛΟΣ», περιοδικό Εντευκτήριο τχ.
23- 24/ Καλοκαίρι- Φθινόπωρο 1993, σ.199-200.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Μ2.,
Φλας, (</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">FLUSH</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση,
εισαγωγή, σημειώσεις: Θάνος Τσίτσης-Κούσκος. Επιμέλεια- Διόρθωση: Ελευθερία
Χατζηδάκη, Δημιουργία εξωφύλλου: Βάσω Σηλήρα, εκδ. 24 Γράμματα/ Γεώργιος
Δαμιανός, 6, 2022, σ.208.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Μ3.,
</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">FLUSH</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. ΦΛΑΣ. Ένας Σκύλος αφηγείται,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-
Σύντομο Σημείωμα: Σπάρτη Γεροδήμου, εκδ. Ερατώ, 7, 2023, σ.270.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ν.
Για την Άγνοια των Αρχαίων Ελληνικών,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Βάϊος Λιαπής, επιμέλεια Αιμίλιος Καλιακάτσος, εκδ. Στιγμή, 11, 1998, σ.56./ Β΄
έκδοση με τίτλο Αρχαία Ελληνικά: αυτός ο άγνωστος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Παντελής
Μπουκάλας, εφ. Η Καθημερινή, Τρίτη 9/3/1999, σ.12. «Μπορούμε άραγε να
γνωρίσουμε τους αρχαίους;». «Η άγνοια των Αρχαίων Ελληνικών», ένα θαυμαστά
πλούσιο, ισχυρό και ταυτοχρόνως τερπνό δοκίμιο της Βιρτζίνια Γουλφ. (Άλλη
γλώσσα, άλλος ο τόπος, άλλη η πρωτεύουσα αίσθηση. Πως μπορεί λοιπόν να λάβει
σάρκα και οστά το φάσμα;). – Βασίλης Πασχάλης, εφ. Η Καθημερινή 30/5/1999, «Οι
Έλληνες ως ξένοι». Ένα δοκίμιο της Βιρτζίνια Γουλφ για την Ελλάδα, συνταγμένο
σχεδόν σαν γράμμα αγάπης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">-</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ξ</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">., </span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Δοκίμια</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">, (The Moment and Other Essays). </span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Επιμέλεια: </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leonard</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">
1947)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-
Πρόλογος: Αργυρώ Μαντόγλου. Επιμέλεια: Σπύρος Τσακνιάς, εκδ. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Scripta</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, 6, 1999, σ. 98.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Εισαγωγή της
μεταφράστριας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">I</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">., Πώς πρέπει να διαβάζει κανείς ένα βιβλίο; </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">How Should
One Read a Book?<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">II., </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πίνακες</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> <span lang="EN-US">Pictures<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">III., </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Γυναικεία</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">επαγγέλματα</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> <span lang="EN-US">Professions for Women<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">IV., </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Προσωπικότητες</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> <span lang="EN-US">Personalities <o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">V., </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Καλλιτέχνης</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">και</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">πολιτική</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> <span lang="EN-US">The Artist and Politics<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VI., </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Οι</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">τρείς</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">εικόνες</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> <span lang="EN-US">The Three Pictures<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VII</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">., Η ηλικιωμένη κυρία Γκρέυ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Old</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mrs</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Grey</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIII</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">., Η παρακμή της δοκιμιογραφίας </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Decay</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Essay</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">writing</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">IX</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">., Το σύγχρονο μυθιστόρημα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Modern</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fiction</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">X</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">., Σημειώσεις της μεταφράστριας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Επιμέλεια:
Κίττυ Ξενάκη, εφ. Τα Νέα, Πέμπτη 20/5/1999, σ. 33/ 3 Πανόραμα. ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ.
«Ποιός φοβάται τους καλλιτέχνες». Νέα δοκίμια της Βιρτζίνια Γουλφ, στα
Ελληνικά, από τις εκδόσεις </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">SCRIPTA</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. Γιατί η τέχνη ακολουθεί την πολιτική.- Πάρ. Σπίνου,
εφ. Κυριακάτικη 11/7/1999, σ.26/66, «Ποιός διαβάζει τη Βιρτζίνια Γουλφ». – Λίζυ
Τσιριμώκου, εφ. Το Βήμα, Κυριακή 15/8/1999, σ. στ. 5. «Αμέθοδη μέθοδος». Από το
πρώτο της μυθιστόρημα, το 1915, ως το τελευταίο, το 1941, η Βιρτζίνια Γουλφ
αντιμάχεται με πείσμα τις αδράνειες του λογοτεχνικού βικτωριανισμού και της
ρεαλιστικής αφήγησης.- Κατερίνα Σχινά, εφ. Ελευθεροτυπία 27/8/1999, σ.16. «Η
δριμύτητα της ειρωνείας και η λάμψη της πρωτοτυπίας». Βιρτζίνια Γουλφ Αναλαμπές
ευφυϊας που αναπτύσσονται αντιστικτικά στο πεζογραφικό έργο της. – Ελισάβετ
Κοτζιά, εφ. Η Καθημερινή 19/9/1999, «Πώς πρέπει να διαβάζει κανείς ένα
βιβλίο;».- Κώστας Βούλγαρης, περ. Ο Πολίτης τχ.68-69/ 10, 1999, σ.62. Από τις
τελευταίες εκδόσεις. – εφ. Ελεύθερος Τύπος 6/9/1999 «Η Βιρτζίνια Γουλφ». –εφ.
Ελεύθερος Τύπος 1/8/1999, «Η στοχαστική πλευρά της Γουλφ». –εφ. Κυριακάτικη
25/7/1999, Νέες Εκδόσεις.- εφ. Το Βήμα 18/7/1999, Δοκίμια. (Βιβλία/ προθήκες)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ο1.,
Το Στοιχειωμένο σπίτι και άλλα διηγήματα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Δέσποινα Κερεβάντη- Γιάννη Βαλούρδος, εκδ. Γράμματα, 12, 1987, σ. 192.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Θάνος
Φωσκαρίνης, εφ. Η καθημερινή 1/1/1989<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ο2.,
Ένα Στοιχειωμένο σπίτι και άλλα διηγήματα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Αλεξάνδρα Παναγή, εκδ. Πατάκη, 12, 1996, σ.128<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ο3.,
Στοιχειωμένο Σπίτι.- Ο Προβολέας, Δύο διηγήματα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση
από τα αγγλικά. –Τυπογραφικές διορθώσεις: Βάνια Σύρμου- Βεκρή. Καλλιτεχνική Επιμέλεια:
Γιάννης Δημητράκης, Υπεύθυνος: Βασίλης Δημητράκος, εκδ. Οκτασέλιδο + του
Μπιλιέτου τχ.93/ 11, 2018, σ.16.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Διαβάζουμε από την έκδοση<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τίτλος πρωτοτύπου: </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, “</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Searchlight</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">” από το Α </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Haunted</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">House</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Other</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Short</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stories</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η σπουδαία Βρετανή συγγραφέας και δοκιμιογράφος Βιρτζίνια Γούλφ
θεωρήθηκε πρωτοπόρος και νεωτερίζουσα λογοτέχνης στον 20ό αιώνα, συμβάλλοντας
καθοριστικά στη μορφή του μυθιστορήματος, καθώς και μία από τους μεγαλύτερους
καινοτόμους στην αγγλική κοινωνία του Λονδίνου και μέλος της Ομάδας Μπλούμσμπερυ.
Τα διασημότερα έργα της είναι τα μυθιστορήματα: «Η Κυρία Νταλογουέι» (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mrs</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dalloway</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, 1925), «Στο Φάρο» (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">To</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lighthouse</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, 1927), «Ορλάντο» (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orlando</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, 1928), το δοκίμιο “</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Room</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Of</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">One</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">’</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Own</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">” (1929), όπου περιγράφει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες
συγγραφείς σ’ ένα κόσμο εξουσιαζόμενο από τους άντρες, «Τα κύματα» (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Waves</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>1913), «Τα Χρόνια» (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Years</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, 1937), «Ανάμεσα στις
πράξεις του έργου» (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Between</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">the</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">acts</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, 1941), κ.ά. Τα μυθιστορήματά της διακρίνονται για το ψυχολογικό τους
βάθος και το εκφραστικό τους ύφος.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ο4.,
Στοιχειωμένο Σπίτι.- <span style="color: red;">Το Καινούργιο φόρεμα,<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Βάνια Σύρμου-Βεκρή. Επιμέλεια: Γιάννης Δημητράκης, εκδ. Οκτασέλιδο Μπιλιέτου
τχ. 86/ 12, 1986, σ.16<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ο5.,
Στοιχειωμένο Σπίτι.- <span style="color: red;">Η Κυρία στον Καθρέφτη Διήγημα<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Βάνια Σύρμου-Βεκρή. Επιμέλεια: Γιάννης Δημητράκης, εκδ. Οκτασέλιδο Μπιλιέτου
τχ. 55/ 11,12, 2006, σ.8<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ο6., <span style="color: red;">Η Κληρονομιά, Διήγημα<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση
από τα αγγλικά: Βάνια Σύρμου-Βεκρή. Καλλιτεχνική Επιμέλεια: Γιάννης Δημητράκης,
Υπεύθυνος έκδοσης: Βασίλης Δημητράκος, Τυπογραφικές διορθώσεις: Γιάννης
Θηβαίος, εκδ. Το</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Οκτασέλιδο</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">του</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μπιλιέτου</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">τχ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">. 68/3, 4,
2011, </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">σ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">.8.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Τίτλος</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">
</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Πρωτοτύπου</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">:<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia
Woolf, The Legacy, A Haunted House and Other Short Stories, Grafton Books 1988,
A Division of the Collins Publishing Group, London.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ο7.,
Σκοτώνοντας τον άγγελο του σπιτιού,</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Τατιάνα Κωνσταντινίδου, εκδ. Καστανιώτη, 12, 1997, σ.144<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Π.,
ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ. Σκοτώνοντας τον άγγελο του σπιτιού, (</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Professions</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">for</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Women</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-
Επίμετρο: Λαμπριάνα Οικονόμου.- Εξώφυλλο, Σελιδοποίηση: Θάνος
Γκιώνης.-Επιμέλεια έκδοσης: Μιχάλης Παπαντωνόπουλος, εκδ. Κοβάλτιο, 3, 2021,
σ.32.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σημειώσεις:</span></b><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> Το καλαίσθητο διπλό δεκαεξασέλιδο
περιέχει: Γυναικεία επαγγέλματα, σ.9-18.- Επίμετρο: Λαμπριάνα Οικονόμου, Ντάμα
(αποσπάσματα), σ.21-30.- Σημειώσεις, σ.32.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Από την σελίδα 6 διαβάζουμε: «Τα
Γυναικεία επαγγέλματα είναι η συντετμημένη μορφή της ομιλίας που απηύθυνε η
Βιρτζίνια Γούλφ [</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Adeline</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> (γεν. </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stephen</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">.). 1882-1941] στα μέλη της Εθνικής Εταιρείας για τη Γυναικεία Απασχόληση
[</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">National</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Society</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">for</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Women</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">’</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Service</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">] στο Λονδίνο, στις 21 Ιανουαρίου 1931. Το κείμενο εκδόθηκε μετά το
θάνατο της Αγγλίδας συγγραφέως και περιλαμβάνεται στο βιβλίο Ο θάνατος της
νυχτοπεταλούδας και άλλα δοκίμια [</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Death</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">the</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Moth</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Other</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Essays</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">].<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ρ.
</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ON</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">BEING</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ILL</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. Πώς
είναι να είσαι άρρωστος,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Άννυ Σπυράκου. Επιμέλεια: Αγγελική Ζαχαριάδου επίμετρο: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hermione</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lee</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, εκδ. Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής
Νευροεπιστημών και Επιστημών του Ανθρώπου, 12, 2008, σ.56 (Σειρά Συνάψεις)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">-</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σ</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">. </span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Το</span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ταξίδι</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> (The Voyage Out),<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">: </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Εύα</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σιμάτου</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">, </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Εξώφυλλο</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">-</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Δημιουργικό</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">: </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ορέστης</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Λέκκας</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">, </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Εικόνα</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">εξωφύλλου</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">: “Les Trois Peupliers,
Temps Gris” </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">του</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">
Claude Monet (1840- 1926) </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">εκδ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">. </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Φιλότυπον, Αθήνα 12, 2012 σ. 464. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(Το
μυθιστόρημα χωρίζεται σε 27 κεφάλαια)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>«… Τα φώτα άναβαν το ένα μετά το άλλο στην πόλη και ήταν πολύ ήσυχα και
δροσερά στον κήπο. Βγήκε στη βεράντα. Καθώς στεκόταν εκεί στο σκοτάδι,
μπορώντας να δει μόνο τα σχήματα των δέντρων μέσα από το ισχνό γκρίζο φώς,
τον<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κυρίευσε μια επιθυμία να
δραπετεύσει, να τελειώσει με αυτήν την ταλαιπωρία, να ξεχάσει ότι η Ρέιτσελ ήταν
άρρωστη. Επέτρεψε στον εαυτό του να πέσει σε μία λήθη των πάντων. Όπως ένας
άνεμος που παραμένει ακατάπαυστα μαινόμενος ξαφνικά κοπάζει, έτσι και η
δυσφορία και ο εκνευρισμός και το άγχος που είχε και τον πίεζε, εξασθένισε.
Τώρα του φάνηκε πως στεκόταν σ’ έναν άνετο χώρο, σε μια ωραία ατμόσφαιρα, σ’
ένα μικρό νησί μόνος του. Ήταν ελεύθερος και δεν πονούσε πια. Δεν είχε σημασία
αν η Ρέιτσελ ήταν καλά ή άσχημα. Δεν είχε σημασία αν ήταν χώρια ή μαζί. Τίποτα
δεν είχε σημασία. Τίποτα δεν είχε ουσία. Τα κύματα χτυπούσαν στην ακτή μακριά
και ο μαλακός άνεμος περνούσε μέσα από τα κλαδιά των δέντρων, που έμοιαζαν να
τον περικυκλώνουν με γαλήνη και ασφάλεια, με το σκοτάδι και με το τίποτα.
Σίγουρα ο κόσμος του αγώνα, του εκνευρισμού και του άγχους δεν ήταν ο
πραγματικός κόσμος. Αυτός εδώ ήταν ο πραγματικός κόσμος, ο κόσμος που βρισκόταν
κάτω από τον επιφανειακό κόσμο, εκεί όπου ό,τι και να συνέβαινε, θα ήταν πάντα
ασφαλής. Η ησυχία και η γαλήνη άρχισε να αγκαλιάζει το σώμα του σαν ένα λεπτό,
δροσερό φύλλο, καταπραΰνοντας κάθε του νεύρο. Το μυαλό του άρχισε να
διευρύνεται και πάλι και να έρχεται στη φυσική του κατάσταση…»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(από το οπισθόφυλλο)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Τ.,
Ο κύριος Μπένετ και η κυρία Μπράουν και άλλα κείμενα για την τέχνη της γραφής,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-Πρόλογος:
Αργυρώ Μαντόγλου. Επιμέλεια κειμένου: Δημήτρης Καραδήμας. Σελιδοποίηση-
Σχεδιασμός εξωφύλλου: Ιάκωβος Ψαρίδης, εκδ. Μίνωας, 1, 2016, σ.152<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">΄<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Η Βιρτζίνια Γουλφ, μία από τις
σπουδαιότερες μυθιστοριογράφους του 20<sup>ου</sup> αιώνα, έγραψε πολλά άρθρα,
δοκίμια, κριτικές και κείμενα για την τέχνη και τη λογοτεχνία. Σε αυτόν τον
τόμο συγκεντρώνονται μερικά από τα σημαντικότερα κείμενά της γύρω από τα θέματα
που την απασχολούσαν κατά τη δημιουργική περίοδο της ζωής της: ο φεμινισμός, η
κοινωνική ισότητα, η πολιτική, η αξία των βιβλίων, η ρήξη με την παράδοση, η
σχέση της τέχνης με την πολιτική και τον άνθρωπο.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Τη Βιρτζίνια Γουλφ την απασχολούσε
ιδιαίτερα η «γυναικεία εμπειρία»… η ανάγκη επαναπροσδιορισμού της γυναικείας
ταυτότητας και η ιδιαιτερότητα της «γυναικείας έκφρασης». Μέσα από τα κείμενά
της προβάλλει ένα σπινθηροβόλο πνεύμα που σχολιάζει όχι μόνο τα δεινά του
καιρού της, αλλά και μας απευθύνεται ως μια σύγχρονή μας. Αν την «ακούσουμε»
προσεκτικά, ίσως μας δώσει απαντήσεις σε χρόνια διλήμματα και δυσεπίλυτα
προβλήματα που συνεχίζουν να μας ταλανίζουν.»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Από τον πρόλογο της Αργυρώς Μαντόγλου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Περιεχόμενα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πρόλογος,
9-, -1., Ο κύριος Μπένετ και η κυρία Μπράουν, 25-, -2., Ο καλλιτέχνης και η
πολιτική, 63-, -3., Πίνακες, 70-, -4., Πώς πρέπει να διαβάζει κανείς ένα
βιβλίο;, 79-, -5., Γυναικεία επαγγέλματα, 102-, -6., Το σύγχρονο μυθιστόρημα,
113-, -7., Η παρακμή της αρθρογραφίας, 128-, -8., Προσωπικότητες, 135-.
Βιρτζίνια</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Γουλφ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">- </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σύντομο</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">βιογραφικό</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">, 145. –</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σημειώσεις</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">, 147.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Τίτλοι</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">πρωτοτύπων</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">: Mr. Bennett
and Mrs Brown, The artist and politics, Pictures, How should one read a book?,
Professions for women, Modern fiction, The decay of essay writing,
Personalities.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Υ1.,
Δευτέρα ή Τρίτη και άλλα διηγήματα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Γιώργος Μπαρουξής, εκδ. Ποικίλη Στοά, 12, 2016, σ.120<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Υ2.,
Δευτέρα ή Τρίτη και άλλα διηγήματα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Παλμύρα Ισμυρίδου, Εισαγωγή: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Susan</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dick</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. εκδ. Άγρα, 6, 2019, σ.128<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Περιεχόμενα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Εισαγωγή,
της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Susan</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dick</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Δευτέρα ή
Τρίτη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ένα
μυθιστόρημα που δεν γράφτηκε<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η κληρονομιά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η κυρία
Ντάλλογουεϋ στην Μπόντ Στρήτ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η λουτρόπολη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Κηού
Γκάρντενς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Συμπαγή
αντικείμενα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Το κουαρτέτο
εγχόρδων<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Το σημάδι
στον τοίχο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Το σύμβολο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η ζωή της
Βιρτζίνια Γούλφ: Μετάφραση: Μαρία Γαργαρώνη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σημείωμα για
τη Μεταφράστρια<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Φ.,
Ανάμεσα στις πράξεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-
Πρόλογος: Κωνσταντέα Τριανταφυλλοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο, 2, 2008, σ. 224<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Χ.,
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο θάνατος της νυχτοπεταλούδας</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Παλμύρα Ισμυρίδου. Επιμέλεια: Μαρία Γαργαρώνη/ Σοφία Μπούμπουρα. Την έκδοση
σχεδίασε και επιμελήθηκε ο Σταύρος Πετσόπουλος, εκδ. Άγρα, 11,2020, σ.30<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ψ.,
Μια συζήτηση περί Τέχνης- ΛΕΞΙΤΕΧΝΙΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-
Εισαγωγή- Σημειώσεις- Χρονολόγιο: Μανώλης Βάρσος, τυπογραφικές διορθώσεις:
Ευαγγελία Δάλκου. Τη μακέτα του εξωφύλλου και συνολικά την παρούσα έκδοση
σχεδίασε και επιμελήθηκε ο Σωτήρης Ζ. Φασούλας. εκδ. Περισπωμένη- Σωτήρης Ζ.
Φασούλας, 12, 2021, σ.120.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Περιεχόμενα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πρόλογος,
13-, -Μια συζήτηση περί Τέχνης, 23-, -Λεξιτεχνία, 45 -, -Σημειώσεις, 59-, -Η
Γουλφ και ο κόσμος της [Χρονολόγιο], 81<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Έργα της σε άλλους τόμους<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-1.,
Βιρτζίνια Γουλφ, Τζούνα Μπαρνς, Γερτρούδη Στάιν, «Αποχρώσεις», μτφ. Γιώργος
Δεπάστας, εκδ. Ολκός, 1995, σ.128. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο τόμος
περιέχει τρείς νουβέλες από γυναίκες συγγραφείς. <span style="color: red;">-Β.
Γούλφ, «Εταιρεία».</span> -Τζούνα Μπάρνς, «Γκράντ Μαλάντ».- Γερτρούδη Στάιν,
«Αίμα στο δάπεδο της τραπεζαρίας».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Σελιδοπόρος,
εφ. Η Καθημερινή, Σάββατο 20/5/1995, στη στήλη Βιωλιο-Πλοϊα. –Μισέλ Φάις, εφ.
Ελεύθερος Τύπος 11/6/ 1995, Βιβλίο. –Ελένη Πετάση, εφ. Η Καθημερινή 2/7/1995,
«Αποχρώσεις» με τρείς γυναίκες- συγγραφείς. Βιρτζίνια Γουλφ, Τζούνα Μπαρνς,
Γερτρούδη Στάιν.- εφ. Η Καθημερινή 24/9/ 1995, στις Νέες Εκδόσεις. –εφ.
Ελευθεροτυπία 18/10/1995, στις Νέες Εκδόσεις.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-2., Μεγάλα
Έργα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας. (σετ 3 βιβλίων) - Εμίλ Μπροντέ, «Ανεμοδαρμένα
Ύψη».- Νάθανιελ Χόθορν, «Το άλικο γράμμα». <span style="color: red;">–Βιρτζίνια
Γουλφ, Η Κυρία Ντάλογουέι».</span> Μτφ. Βασιλική Κοκκίνου, εκδ. Μίνωας 10,
2017, σ.1120.*<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">*Το
μυθιστόρημα της Γουλφ κυκλοφορεί αυτόνομα από τις εκδόσεις Μίνωας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-3., Γράμματα
Χωρισμού. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ανθολόγηση
επιστολών, εισαγωγή, μετάφραση: ΕΦΗ ΦΡΥΔΑ. Πρόλογος: ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ, διορθώσεις:
Δημήτρης Ανανιάδης, μακέτα εξωφύλλου: Δωροθέα Λαμπρινοπούλου, την έκδοση
σχεδίασε και επιμελήθηκε η Πόπη Γκανά, εκδ. Μελάνι, Αθήνα 7, 2003, σ. 300<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βιρτζίνια
Στήβεν (1882-1941) Αργότερα ως Βιρτζίνια Γουλφ. Επιστολή προς τον θαυμαστή της
Σίντεϊ Ουάτερλου, μετά την πρότασή του σε γάμο. Ο Ουάτερλου συγγραφέας και
υπάλληλος στο βρετανικό Φόρεϊν Όφις, ήταν χρόνια φίλος της Βιρτζίνια και ήταν
ακόμα παντρεμένος όταν της έκανε πρόταση γάμου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πλατεία Μπρούνσουικ 38, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">W</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">C</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>9
Δεκεμβρίου, 1911<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Αγαπητέ
Σίντεϊ,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σκόπευα να
απαντήσω νωρίτερα στο γράμμα σου. Χαίρομαι που δεν κατηγορείς τον εαυτό σου,
γιατί είναι βεβαία ότι δεν υπάρχει τίποτα για να τον κατηγορήσεις. Νομίζω ότι
καταλαβαίνω όλα όσα λες και τα βρίσκω πολύ λογικά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αισθάνομαι όμως ότι εγώ από την πλευρά
μου πρέπει να ξεκαθαρίσω όσα δεν ξεκαθάρισα εκείνη τη νύχτα. Δεν αισθάνομαι
αυτό που πρέπει να αισθάνομαι για τον<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>άντρα που θα παντρευτώ, νομίζω. Πρέπει να σου το διασαφηνίσω αυτό, για
να το λάβεις υπ’ όψιν σου. Πιστεύω ό,τι έχεις τη δύναμη να πάψεις να με
σκέφτεσαι σαν το άτομο που επιθυμείς να παντρευτείς. Θα ήταν ασυγχώρητο από
μέρος μου αν δεν έκανα ό,τι περνάει από το χέρι μου για να σε σώσω από κάτι που
πιστεύω πως είναι μία μεγάλη σπατάλη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σε παρακαλώ γράψε μου όποτε θέλεις και
πες μου ό,τι επιθυμείς και, σε παρακαλώ, να συμπεριφερθείς όπως ακριβώς εσύ
αισθάνεσαι. Ελπίζω, όπως και να έχει, να μην πάψουμε ποτέ να είμαστε καλοί
φίλοι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πάντα δική σου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Βιρτζίνια Στήβεν, σ. 250-252<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></i><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το ακόλουθο γράμμα έχει πάλι αποστολέα τη
Βιρτζίνια Στήβεν και παραλήπτη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τον
Λέοναρντ Γουλφ (1880- 1969) και στάλθηκε το 1912. Ο Γουλφ της είχε κάνει
πρόταση γάμου κι εκείνη, παρότι αρχικά την απέρριψε, τρείς μήνες αργότερα τον
παντρεύτηκε. Η Βιρτζίνια ήταν τριάντα χρονών, ο Γουλφ τριάντα ενός. Περίπου ένα
χρόνο αργότερα, στις 9 Σεπτεμβρίου του 1913, η Βιρτζίνια έκανε μία αποτυχημένη
απόπειρα αυτοκτονίας με υπνωτικά χάπια. Τελικά τα κατάφερε το 1941, όταν
πνίγηκε στο ποταμό Άους, κοντά στο σπίτι της, στο Σάσεξ..<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άσεχαμ (Ρόντμελ, Σάσεξ)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 3;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>1<sup>η</sup> Μαϊου, 1912<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πολυαγαπημένε
μου Λέοναρντ,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Για να
ασχοληθούμε με τα πρακτικά δεδομένα (τα δάχτυλά μου είναι τόσο παγωμένα που δεν
μπορώ να γράψω) θα επιστρέψω αύριο στις 7, οπότε θα έχουμε το χρόνο να
συζητήσουμε, αλλά τι σημασία έχει αυτό; Αν πρόκειται τελικά να παραιτηθείς, δεν
μπορείς να πάρεις άδεια. Εν πάση περιπτώσει, πρόσεχε τι καριέρα πας να
καταστρέψεις!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τώρα, σχετικά με τα υπόλοιπα. Φαίνεται ότι
σου προκαλώ πολύ πόνο- χωρίς ούτε καν να το καταλαβαίνω- επομένως θα προσπαθήσω
να είμαι όσο πιο απλή μπορώ μαζί σου γιατί, κάτι μου λέει, ότι τις μισές φορές
βρίσκεται σε μία ομίχλη την οποία εγώ δεν αντιλαμβάνομαι καθόλου. Φυσικά δεν
μπορώ να σου εξηγήσω τι αισθάνομαι. Υπάρχουν μερικά πράγματα που μου κάνουν
εντύπωση. Τα προφανή πλεονεκτήματα του γάμου στέκονται στο δρόμο μου και λέω
στον εαυτό μου. Όπως και νάχει, θα είσαι πολύ ευτυχισμένη μαζί του. Θα σου
χαρίσει συντροφικότητα, παιδιά και μια ζωή πολυάσχολη, γεμάτη. Και μετά λέω:
Θεέ μου, δεν μπορώ να αντιμετωπίσω το γάμο σαν επάγγελμα! Οι λίγοι άνθρωποι που
γνωρίζουν την πρότασή σου, το βρίσκουν ταιριαχτό. Και αυτό με κάνει να διερευνώ
ακόμα περισσότερο τα κίνητρά μου. Ύστερα φυσικά, μερικές φορές, η ένταση της
επιθυμίας σου με θυμώνει. Ίσως το γεγονός ότι είσαι Εβραίος παίζει ρόλο σε
αυτό. Μοιάζεις τόσο ξένος. Όσο για μένα, εγώ είμαι τρομερά ασταθής. Μέσα σε μια
στιγμή και χωρίς λόγο, περνώ από το ζεστό στο κρύο. Πιστεύω ότι ίσως επιδρά
πάνω μου η απλή σωματική προσπάθεια και κούραση. Το μόνο που μπορώ να πω είναι
ότι, σε πείσμα αυτών των συναισθημάτων, που εξακολουθούν να κυνηγούν το ένα το
άλλο όλη τη μέρα που είμαι μαζί σου, υπάρχει ένα μόνιμο συναίσθημα που όλο και
μεγαλώνει. Φυσικά θέλεις να μάθεις αν αυτό αρκεί να με κάνει να σε παντρευτώ
κάποτε. Που να ξέρω; Νομίζω πως ναι, γιατί δεν υπάρχει λόγος για το αντίθετο…
Όμως δεν γνωρίζω τι επιφυλάσσει το μέλλον. Σχεδόν φοβάμαι τον εαυτό μου.
Έρχονται φορές που νιώθω ότι ποτέ κανείς δεν έχει μοιραστεί τίποτα με κανέναν
άλλον, ούτε πρόκειται να συμβεί κάτι τέτοιο… Αυτός είναι ο λόγος που με
παρομοιάζεις με λόφο, με βράχο. Από την άλλη όμως, τα θέλω όλα. Αγάπη, παιδιά,
περιπέτεια, οικειότητα, δουλειά. (Βγάζεις νόημα απ’ αυτές τις ασυναρτησίες;
Γράφω ό,τι μου έρχεται στο νου). Έτσι τη μία είμαι σχεδόν ερωτευμένη μαζί σου
και θέλω να είμαι μαζί σου αιώνια, να σου λέω τα πάντα για μένα, τις πιο τρελές
και τραβηγμένες σκέψεις μου. Έρχονται φορές που σκέφτομαι ότι θα είχα τα πάντα,
αν σε παντρευόμουν… Κι ύστερα… μήπως αυτό που μπαίνει ανάμεσά μας είναι η
σεξουαλική πλευρά; Όπως σου είπα απότομα προχτές, δεν αισθάνομαι καμία σωματική
έλξη για σένα. Έρχονται στιγμές-όπως όταν με φίλησες προχτές- που νιώθω σαν
πέτρα. Και όμως το τόσο έντονο ενδιαφέρον σου για μένα με<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>συγκλονίζει. Είναι τόσο αληθινό, τόσο
αλλόκοτο. Γιατί σου συμβαίνει αυτό; Τι είμαι για σένα, εκτός από ένα ευχάριστο,
ελκυστικό πλάσμα; Αλλά αφού νοιάζεσαι τόσο, αισθάνομαι ότι, για να σε
παντρευτώ, πρέπει και εγώ να σε νοιάζομαι. Νιώθω ότι πρέπει να σου τα δώσω όλα.
Και ότι, αν δεν μπορώ, ο γάμος θα είναι δεύτερης διαλογής για σένα, αλλά και
για μένα. Αν μπορούσες να συνεχίσεις όπως πριν, να με αφήσεις να βρω το δρόμο
μου, αυτό θα με ευχαριστούσε περισσότερο απ’ όλα. Άλλωστε πρέπει να
διακινδυνεύσουμε και οι δυο. Από την άλλη πρέπει να σου πω ότι με έχεις κάνει
ευτυχισμένη. Και οι δυο μας επιθυμούμε ένα γάμο απόλυτα ζωντανό, πάντα ακμαίο,
πάντα θερμό, όχι νεκρό και εύκολο σαν τους περισσότερους γάμους. Απαιτούμε
πολλά από τη ζωή, έτσι; Ίσως τα πάρουμε, Τι υπέροχα που θα είναι τότε!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν μπορεί να πει κανείς πολλά σε ένα
γράμμα, έτσι; Δεν ασχολήθηκα καθόλου με ένα σωρό πράγματα που συμβαίνουν εδώ.
Αυτά όμως μπορούν να περιμένουν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σου αρέσει η φωτογραφία που<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σου στέλνω; Κάπως μεγαλόπρεπη, νομίζω. Να και
μία ακόμα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 4;"> </span>Δική σου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 5;"> </span>Β.Σ.
σ. 253-256 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><o:p></o:p></i></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μανώλης
Πιμπλής: Επιμέλεια, εφ. Τα Νέα, Δευτέρα 14/7/2003, σ. 23/5. ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ.
ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ, «Απαιτούμε πολλά από τη ζωή, έτσι;». Η Βιρτζίνια Γουλφ,
αποδεικνύεται ειδική στην απόρριψη προτάσεων γάμου δι’ αλληλογραφίας…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-4., ΠΕΡΙ
ΤΡΕΛΑΣ. ΑΡΤΩ-ΓΟΥΛΦ-ΝΙΤΣΕ-ΠΟΕ- ΣΕΛΛΕΫ, μετάφραση: Λαμπριάνα Οικονόμου- Μιχάλης
Παπαντωνόπουλος. εκδ. Κοβάλτιο, 2,2018, σ.122. Σειρά: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">De</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Natura</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hominis</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, γ΄ έκδοση. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">[Η έκδοση
ακολουθεί ως επί το πλείστον τις τυπογραφικές «ιδιορρυθμίες» των πρωτότυπων
επιστολών. Ευχαριστούμε τον Ζ. Δ. Αϊναλή για τις παρατηρήσεις του. (Σ.τ.Μ.)].<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σημείωση: <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Το Αντί
Προλόγου και τα Γράμματα των Αντονέν Αρτώ, Βιρτζίνια Γουλφ, Μαίρη Σέλλεϋ
μεταφράζονται από την Λ. Οικονόμου. Τα Γράμματα του γερμανού φιλοσόφου Φρήντριχ
Νίτσε και του αμερικανού ποιητή Έντγκαρ Άλλαν Πόε μεταφράζονται από τον Μιχάλη
Παπαντωνόπουλο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η αγγλίδα
εισηγήτρια του μοντερνισμού καταλαμβάνει τις σελίδες 39-51. Δημοσιεύονται τα
Γράμματα της Κυριακής, 22/6/1930. –Τρίτη [18 (;) Μαρτίου 1941].- Κυριακή [23(;)
Μαρτίου 1941].- [28 Μαρτίου 1941] <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΕΣ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1., Μονίκ
Νατάν, Βιρτζίνια ΓΟΥΛΦ, μτφ. Κατερίνα Μαρινάκη, εκδ. Συγγραφείς για πάντα/
Θεμέλιο, Αθήνα, 9, 1986, σ.216.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μπλούμσμπερυ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Αγγλικά
τοπία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Old</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orlando</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ή Εγώ
είναι ένας άλλος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πάρσιφαλ ή Ο
χρόνος και η ζωή μιάς γυναίκας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο λόγος του
νερού<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κείμενα της Γούλφ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο μεγάλος
παγετός<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο καιρός
περνάει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η Δούκισσα
και ο κοσμηματοπώλης<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Επαγγέλματα
για γυναίκες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο θάνατος
ενός ήρωα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βιβλιογραφία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">2., </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Alexandra</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lemasson</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, Βιρτζίνια Γουλφ Βιογραφία, μτφ.
Ειρήνη Λεκκού-Δάντου. Επιμέλεια: Κατερίνα Σχοινά, εκδ. Κασταλία, Αθήνα 2006,
σ.296.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πρόλογος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο χαμένος
παράδεισος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η κόλαση
στον αριθμό 22 της Χάιντ Παρκ Γκέιτ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Λέοναρντ, ο
σωτήρας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Παράδοξα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Χρονολόγιο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Εργογραφία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">3., ΒΕΡΝΕΡ
ΒΑΛΝΤΜΑΝ, ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ Ιδιοφυής και μόνη, ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ. (τίτλος πρωτοτύπου: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Werner</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Waldmann</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">) Μετάφραση Μαρίνα Μπαλάφα, Επιμέλεια
Πελαγία Τσινάρη, εκδ. Μελάνι, Αθήνα 10, 2008, σ.202.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">4., </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MICHAEL</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">CUNNINGHAM</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, ΟΙ ΩΡΕΣ,<span style="color: red;"> </span>μτφ.
Λύο Καλοβυρνάς, εκδ. Νέα Σύνορα- Λιβάνης, 2020, σ.268. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Δημήτρης
Ρηγόπουλος, εφ. Η Καθημερινή, Σάββατο 29/3/2003, «Ανάρπαστη η κ. Νταλογουέι»
Εξαντλήθηκε το βιβλίο της Βιρτζίνια Γουλφ στην Αθήνα, μετά τις «Ώρες» του
Ντάλντρι.- Μάνια Στάικου, εφ. Ο Κόσμος του Επενδυτή, Σάββατο 17 Κυριακή
18/5/2003, σ.6. «Γιατί η Βιρτζίνια Γουλφ δεν φοβάται τις Ώρες». -Σταυρούλα
Παπασπύρου, εφ. Κυριακάτικη 7/5/2000, σ.58/ 18. «Ποιός δεν φοβάται τη Βιρτζίνια
Γουλφ». Η μεγάλη συγγραφέας ηρωίδα μυθιστορήματος του Μάικλ Κάνινγκχαμ.
–Σταυρούλα Παπασπύρου,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ηλεκτρονική εφημ.
</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">LIFO</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> 5/9/2022.
«Οι Ώρες»: Ξαναδιαβάζοντας το ευφυές μυθιστόρημα του Μάικλ Κάνινγκχαμ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σ Η Μ Ε Ι Ω Σ Ε Ι Σ- ΣΧΕΤΙΚΗ Α Ρ Θ Ρ
Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Λόγος και Τέχνες ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ΔΙΟΝΥΣΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΑΨΑΛΗΣ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Εφημερίδα Η
Κυριακάτικη Αυγή 20/4/1997<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Η<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Ρ Ι Α<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ, πριν από καιρό, τα
ημερολόγια της μοναδικής Βιρτζίνια Γουλφ (1882-1941), ημερολόγια συγγραφέως
στην πιο αυστηρή αποδοχή της λέξης, σταμάτησα σε μια εγγραφή, ευνόητη, ίσως σε
πρώτη ματιά, αξιερεύνητη, πάντως, και κρίσιμη στις βαθύτερες προϋποθέσεις της.
Την μεταφέρω εδώ, πρόχειρα μεταφρασμένη, ελπίζοντας ότι θα ξαναβρώ τον ειρμό των
σκέψεων στις οποίες οδηγήθηκα τότε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Παράξενη αίσθηση πλήρους αποτυχίας… Δεν
μπορώ να γράψω σήμερα, δεν μπορώ να βρω το ρυθμό. Αναρίθμητες έγνοιες… Οι
σκέψεις μου είναι κουβάρι… Να γυρίσω πίσω και να βρω την κεντρική ιδέα κι
έπειτα εκτοξευθώ μέσα της. Να είμαι συγκρατημένη και να βάλω τον εαυτό μου σε
τάξη επίσης. Κι ίσως να διαβάσω λίγο Σαίξπηρ. Ναι, ένα από τα τελευταία έργα.
Αυτό λέω να κάνω, ώστε να λυθούν οι μύες μου».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Τίποτε
φυσικότερο, θα μου πείτε, για έναν συγγραφέα που αντιμετωπίζει οξύ εκφραστικό
έμφραγμα να καταφύγει στον ύψιστο λογοτέχνη της γλώσσας του, ώστε να λυθεί και
να προχωρήσει. Και η πρώτη σκέψη μου, ομολογώ, ήταν να ακολουθήσω την
πεπατημένη; Με οδηγό έναν γνωστό καβαφικό στίχο («Και μες στην τέχνη πάλι,
ξεκουράζομαι απ’ τη δούλεψή της») και μάρτυρές μου αναρίθμητα ημερολόγια και
αυτοβιογραφίες, θα έφτανα ασφαλώς να ξιφουλκήσω για τη χαμένη τιμή της
λογοτεχνίας ή, ηπιότερο, να επιχειρηματολογήσω για τα μεγάλα λογοτεχνικά
πρότυπα, απέναντι στα οποία αναδιαπραγματευόμαστε- σε βαθμίδα άξια της
ανθρώπινης περιπέτειες- όλες τις πιθανές εκδοχές του εαυτού μας μέσα στον
κόσμο. Έπειτα θα αναρωτιόμουν για τις τύχες της δικής μας λογοτεχνίας, εάν
δηλαδή διαθέτουμε, στα νέα ελληνικά, ανάλογο λογοτεχνικό πρότυπο, τόσο
αυτονόητα διαθέσιμο και τόσο ισχυρό, ώστε όχι μόνον να απορροφά τους κραδασμούς
της εκφραστικής αγωνίας των συγγραφέων μας αλλά και να πραγματοποιεί την
αναψυχή του κοινού αναγνώστη, για τον οποίον περιφανώς αγωνιούν τόσοι
συγγραφείς μας σε τόσες απαστράπτουσες συνεντεύξεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Αλλά η
Βιρτζίνια Γουλφ, αποθαρρυμένη, όπως ο Καβάφης, «από της συνθέσεως τη
βραδύτητα», καθόλου δεν μοιάζει να «ξεκουράζεται» διαβάζοντας τον Σαίξπηρ.
Παγιδευμένη στη μερικότητα του εκφραστικού αγώνα, όταν ο κόσμος ξαφνικά
συρρικνώνεται και η συγγραφή αποβαίνει ασφυκτική ιδιοτέλεια και μίζερη
τοκογλυφία, η Γουλφ προφανώς αναζητεί στον Σαίξπηρ κάτι περισσότερο από
μυοχαλαρωτικές ασκήσεις, γυμνάσματα γλωσσικής ευφορίας και μικρές ιδιωτικές
τελετές γονιμότητας, κάτι περισσότερο ακόμη από την κάθαρση που ζητούσε και έπαιρνε
ο Σεφέρης από τον Μακρυγιάννη και τον Κορνάρο: Ένα βάπτισμα καθολικότητας και
ανιδιοτέλειας, το οποίο μόνον ο Σαίξπηρ, «ανήρ μυριόνους», μπορούσε να της
παράσχει, ώστε να ξαναβρεί τη μεγάλη ανάσα της λογοτεχνίας και ένα ρυθμό γραφής
βαθύτερο αλληλέγγυο με την αλήθεια του κόσμου. Ο Σαίξπηρ ήταν πάντα ο
πρωταγωνιστής και ο μεγάλος συνεταίρος της καλλιτεχνικής αυτοσυνειδησίας της,
γεγονός που αποτυπώθηκε σε κάθε σελίδα του σημαντικότερου δοκιμίου της, Ένα
δωμάτιο δικό σου: «Εάν υπήρξε ποτέ ανθρώπινο ον που εκφράστηκε πλήρως, ήταν ο
Σαίξπηρ. Εάν υπήρξε ποτέ νους πυρακτωμένος, ανεμπόδιστος, σκέφτηκα και έστρεψα
πάλι προς το ράφι με τα βιβλία, ήταν ο νους του Σαίξπηρ».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Μοναδική
ήταν όντως η Βιρτζίνια Γουλφ και ρηξικέλευθη, ως συγγραφέας πέντε τουλάχιστον αριστουργηματικών
μυθιστορημάτων. Λίγα έργα της σύγχρονης πεζογραφίας μπορούν να σταθούν δίπλα
στην Κυρία Νταλογουαίυ, τον Φάρο και τον Ορλάνδο. Η μεγάλη αυτή κυρία υπήρξε
ωστόσο και κάτι ακόμη, κάτι τόσο οφθαλμοφανές ώστε, για μένα τουλάχιστον,
έμεινε για καιρό αδιόρατο. Στα ημερολόγιά της, όπως και στην πλούσια
δοκιμιογραφία της, βλέπουμε να υλοποιείται όχι μόνο-και για πολλοστή φορά-ο
παλαιός μας γνώριμος, ο επαγγελματίας αναγνώστης της λογοτεχνίας, όπως μας τον
παραδίδουν τόσα ημερολόγια, απομνημονεύματα και δοκίμια, αλλά κάτι ήδη
διαφορετικό και ίσως πολυτιμότερο. Για πρώτη φορά και με τρόπο οριστικό για τον
πολιτισμό της ανάγνωσης εμφανίζεται η ολοκληρωμένη αναγνώστρια της λογοτεχνίας,
και στο έργο της Γουλφ, για πρώτη φορά πάλι, ο φεμινισμός πραγματοποιείται με
τη μορφή ενός ισόβιου «έρωτα για τη λογοτεχνία», όπως γράφει ο Χάρολντ Μπλούμ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Είναι
θανατηφόρο για ένα λογοτέχνη να γράφει απλώς και μόνον σαν άντρας ή σαν
γυναίκα», επέμενε η Γουλφ. Γι’ αυτό η αγάπη της για τον Σαίξπηρ και ο
φεμινισμός της αποτελούν τις δύο ανεξαργύρωτες όψεις του ίδιου πάθους και
εκφράζουν το ίδιο ζωτικό αίτημα ενανθρωπισμού στην τέχνη: με δυό λέξεις (τις
πιο αγαπημένες της), προσωπικότητα και αλληλεγγύη. Το μείζον για μια συγγραφέα
δεν ήταν να αναδείξει και να περιφρουρήσει την ιδιαιτερότητα της γυναικείας
εμπειρίας, μήτε να επιστρατεύσει τη μεροληψία ενός αμιγώς γυναικείου λόγου για
να εκθρονίσει τον πατριαρχικό, αλλά να διεκδικήσει, ως γυναίκα για χάριν όλων,
την ολότητα της ανθρώπινης εμπειρίας. Με την έλευση της αναγνώστριας, όπως την
προσωποποιεί η βασανισμένη μορφή της Βιρτζίνια Γουλφ, ο ανθρώπινος τύπος που
ονομάζεται αναγνώστης αποκαθίσταται, επιτέλους, στην πληρότητά του, και στο
πραγματικό του μέγεθος. Γίνεται, με άλλα λόγια, καθολικότερος. Εδώ, η κατάχρηση
του συγκριτικού βαθμού αποδεικνύει όχι απλώς νόμιμη αλλά επιβεβλημένη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Βιρτζίνια Γουλφ υπήρξε, για την Αγγλία
τουλάχιστον, «ο πληρέστερος άνθρωπος των γραμμάτων στον αιώνα μας», όπως
διαπιστώνει ο Μπλουμ. Σ’ αυτήν, επομένως, ανήκει δικαιωματικά, ο τελευταίος-και
ο λυρικότερος- λόγος για αυτόν τον τύπο ανθρώπου, τον οποίον εσχάτως, και με
ανησυχητική συχνότητα, αρχίσαμε κιόλας να νοσταλγούμε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Κάποτε
ονειρεύομαι, τουλάχιστον, πως όταν χαράξει η μέρα της Τελικής Κρίσεως, και
προσέλθουν οι μεγάλοι κατακτητές, οι νομικοί και οι πολιτικοί για να παραλάβουν
την αμοιβή τους- το στέμμα τους, τις δάφνες τους και τ’ όνομά τους ανεξίτηλο
χαραγμένο σε μάρμαρο ακατάλυτο- ο Μεγαλοδύναμος θα στραφεί στον Πέτρο και θα
πει (κι ίσως με κάποιο φθόνο, βλέποντάς μας να ερχόμαστε με τα βιβλία μας
παραμάσχαλα). Δες, αυτοί δεν έχουν χρεία αμοιβής. Δεν έχουμε τίποτε εδώ να τους
δώσουμε. Αγάπησαν το διάβασμα»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>ΔΙΟΝΥΣΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΑΨΑΛΗΣ</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σ Χ Ο Λ Ι Α<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στην πέμπτη αυτή ανάρτηση για την
Αντελάιν- Βιρτζίνια Γουλφ, (15/2/2024, 26/2/2024, 1/3/2024, 8/3/2024) καταθέτω
έναν Γενικό Κατάλογο μεταφρασμένων βιβλίων της στα ελληνικά, με σχετικά
ενδεικτικά σχόλια και πληροφορίες που συνοδεύουν τις εκδόσεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο παραπάνω κατάλογος μεταφρασμένων βιβλίων
της Αντελάιν Βιρτζίνια Γουλφ (25/1/1882- 28/3/1941) στα ελληνικά, καθώς και οι ξενόγλωσσοι
τίτλοι που αποδελτίωσα, προέρχονται από διάφορες πηγές. Από αυτοψία βιβλίων της
Βιρτζίνια Γουλφ που είχα προμηθευτεί και έχω διαβάσει εδώ και χρόνια, κρατώντας
τις αναγκαίες σημειώσεις και ανατρέχω το διάστημα αυτό που διαβάζω εκ νέου τα
βιβλία της. Από σχετικές μου έρευνες και αποδελτιώσεις σε βιβλία, περιοδικά,
εφημερίδες. Από διάσπαρτες βιβλιοκριτικές και βιβλιοπαρουσιάσεις που κατόρθωσα
να συγκεντρώσω, φωτοτυπήσω, αντιγράψω, αποκόμματα εφημερίδων και περιοδικών τα οποία
άμεσα ή έμμεσα ανήγγειλαν ή παρουσίασαν την νέα έκδοση και κυκλοφορία. Από τα
μικρά ανώνυμα κειμενάκια δημοσιευμάτων στα οποία αναφέρεται μόνο ο τίτλος της
έκδοσης δίχως άλλα στοιχεία. Όνομα κριτικού ή συντάκτη, επιμελητή της
φιλολογικής σελίδας, χρόνος κυκλοφορίας του βιβλίου, μεταφραστής, εκδοτικός
οίκος. Συνήθως οι λιλιπούτειες αυτές ανακοινώσεις είναι μικρά αποσπάσματα από δελτία
τύπου που συνοδεύουν την έκδοση ή το οπισθόφυλλο. Από πληροφορίες που δίνονται
στις τελευταίες σελίδες των βιβλίων και προαναγγέλλουν τις νέες εκδόσεις του εκδοτικού
οίκου. Από διαφήμιση -τίτλων βιβλίων ή φωτογραφίες εξωφύλλων σε λογοτεχνικά
περιοδικά, εφημερίδες, με την ευκαιρία ενός Αφιερώματος. Βλέπε πχ. τα περιοδικά:
«Εντευκτήριο», «Οδός Πανός», «Διαβάζω» κλπ.. Συνοπτικές πληροφορίες αντλούμε
από τα «Δελτάρια» της «Νέας Εστίας» και τις κριτικογραφικές αποδελτιώσεις των
ενδιάμεσων σελίδων της λογοτεχνικής μηνιαίας επιθεώρησης «Διαβάζω» κλπ. Έμμεσα
από εισαγωγές ή σημειώσεις, παραπομπές των μεταφραστών- επιμελητών των βιβλίων.
Πηγή αποτελούν και οι τρείς Βιογραφίες της Βιρτζίνια Γουλφ που κυκλοφορούν στα
ελληνικά και αναφέρουν ξενόγλωσσους τίτλους βιβλίων ή των μεταφρασμένων. Ας
κάνουμε το σχετικό οδοιπορικό.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Μονίκ Νατάν</span></b><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, «Βιρτζίνια Γουλφ», μτφ. Κατερίνα
Μαρινάκη, εκδόσεις Θεμέλιο, 9, 1986, σ.216. Σειρά: Συγγραφείς για πάντα. Στις
σελίδες 212-213 αναφέρονται ξενόγλωσσοι τίτλοι έργων της 1915- 1976 πριν και
μετά τον θάνατό της. Συγκεκριμένοι μεταφρασμένοι τίτλοι βιβλίων της που
κυκλοφόρησαν και χρησιμοποιήθηκαν. Οι μεταφράσεις αποσπασμάτων κειμένων της
είναι από τον Άρη Μπερλή.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">– </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Alexandra</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lemasson</span></b><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, «Βιρτζίνια Γουλφ», μτφ. Ειρήνη
Λέκκου- Δάντου, εκδ. Κασταλία 2006, σ. 296. Στην σελίδα 293 δημοσιεύεται
κατάλογος βιβλίων της, 17 το σύνολο, που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, δίχως
να μνημονεύεται μεταφραστής ή χρονολογία έκδοσης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">– <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Βέρνερ Βάλντμαν</b>, «Βιρτζίνια Γουλφ.
Ιδιοφυής και μόνη» ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ, μτφ. Μαρίνα Μπαλάφα, επιμέλεια Πελαγία Τσινάρη,
εκδ. Μελάνι 10, 2008, σ.202. Ο τόμος περιλαμβάνει σ.199-200 αγγλόγλωσσο και
γερμανόγλωσσο κατάλογο έργων της. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Δεν εντόπισα
στο εμπόριο το βιβλίο της </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Beatrice</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Masini</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">,</span></b><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> «Βιρτζίνια
Γουλφ» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη 2008, στην σειρά «Κύκνοι» των
παιδικών- εφηβικών βιβλίων. Το βιβλίο είναι εδώ και χρόνια εξαντλημένο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στην ιστοσελίδα του Εθνικού Αρχείου
Διδακτορικών Διατριβών στο διαδίκτυο, υπάρχει αναρτημένη η Διδακτορική Διατριβή
της κ. Δήμητρας Γ. Μπεχλικούδη, ΤΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ
Η ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ. ΜΙΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 1999. Στο
πρόχειρο ξεφύλλισμά της δεν συναντήσαμε μεταφρασμένη εργογραφία για την
Βιρτζίνια Γουλφ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στοιχεία επίσης άντλησα και από την ελληνική
αρθογραφία που κατόρθωσα να εντοπίσω, τις μελέτες που διάβασα, στα δημοσιεύματα
που ανέτρεξα. Τα δύο γενικά αφιερώματα των περιοδικών «Διαβάζω» και «Το Αμφί»
που είχα υπόψη μου όταν προετοίμαζα το συγκεντρωτικό κατάλογο. Στο αφιέρωμα του
περιοδικού «Διαβάζω» η Σοφία Ι. Καζάκου και στον «Κατάλογο ελληνικών εκδόσεων
της Βιρτζίνια Γουλφ» σελ. 58 τχ. 153/22-10-1986 καταγράφει 9 τίτλους έργων της:
1. «Η Κυρία Νταλλογουέη» μτφ. Κ. Μητροπούλου. -2. «Μια ωραία ημέρα της κυρίας
Νταλλογουαίη» μτφ. Βασίλη Λ. Καζαντζή. -3. «Ένα δικό σου δωμάτιο» μτφ. Μίνα
Δαλαμάγκα. -4. «Μέχρι το φάρο» μτφ. Έλλη Μαρμαρά. -5. «Στο φάρο» μτφ. Άρης
Μπερλής.-6. «Τα κύματα» μτφ. Μίνα Δαλαμάγκα.- 7. «Τα κύματα» μτφ. Ρίτα
Κολαϊτη.-8. «Ορλάντο» μτφ. Αναστασία Λιναρδάκη. -9. «Τρείς Γκινέες» μτφ. Μυρτώς
Αναγνωστοπούλου-Πισσαλίδου. Στο δεύτερο αφιέρωμα, του περιοδικού «Το Αμφί»
τχ.1/7,8,9, 1988 (Δ΄ περίοδος) δεν έχουμε ξεχωριστή εργογραφική καταγραφή.
Ξενόγλωσση τίτλοι βιβλίων της αναφέρονται στις σελίδες «Χρονολόγιο/ Βιογραφικά
Στοιχεία» που υπογράφει «Η ανώνυμη». Τρείς τίτλοι βιβλίων της αναφέρονται στο
άρθρο «Βιρτζίνια Γουλφ και φεμινισμός» που υπογράφει η «Κασσάνδρα». Οι τρείς
μεταφρασμένοι τίτλοι δίχως άλλα στοιχεία που βασίζει το άρθρο της η
κειμενογράφος είναι: «Ορλάντο», «Τρείς Γκινέες», «Ένα δικό σου δωμάτιο». Με τα
αρχικά «Ε.Γ.» διαβάζουμε στις σελίδες «Βιβλιοπαρουσίαση» (Τίτλων βιβλίων της
που έχουν εκδοθεί στα ελληνικά) σελ. 60-64. Παρουσιάζονται 10 τίτλοι βιβλίων:
1. Η Κυρία Ντάλλογουέη», μτφ. Κωστούλας Μητροπούλου.-2. «Ένα δικό σου δωμάτιο»,
μτφ. Μίνα Δαλαμάγκα.-3. «Μέχρι τον Φάρο» μτφ. Έλλη Μαρμαρά και «Στο Φάρο» μτφ.
Άρη Μπερλή.- 4. «Τρείς Γκινέες», μτφ. Μυρτώ Αναγνωστοπούλου- Πισσαλίδου. -5.»Το
δωμάτιο του Τζάκομπ» μτφ. Ερρίκου Μπελιέ, συνεργασία της Μαρίας Κουτσουδάκη.
-6. «Ορλάντο» μτφ. Αναστασία Λιναρδάκη.- 7. «Τα Κύματα» μτφ. Μίνας Δαλαμάγκα,
και «Τα κύματα» μτφ. Ρίτας Κολαϊτη και «Τα κύματα» μτφ. Άρης Μπερλής.- 8.
«Στοιχειωμένο Σπίτι», μτφ. Δέσποινα Κερεβάντη- Γιάννη Βαλούρδου.-9. «Ελλάδα και
Μάης μαζί!»´ μτφ. Μαρία Τσάτσου.- 10. «Γυναικεία Πορτραίτα» μτφ. Δημήτρης
Κωστελένος. Χωρίς να παραβλέπουμε τις χρονιές που πραγματοποιήθηκαν τα αφιερώματα,
είναι μικρή και όχι επαρκή η εργογραφία για την αγγλίδα σημαντική συγγραφέα του
μοντερνισμού και μία από τις σπουδαιότερες παγκοσμίως πεζογράφους του 20<sup>ου</sup>
αιώνα. Την πολυτάλαντη και ευφυή πεζογράφο, δοκιμιογράφο, κριτικό, αρθρογράφο,
εκδότρια και «φανατική» βιβλιοφάγο, αναγνώστρια μυθιστορημάτων της αγγλικής
παράδοσης. Της συγγραφέως που άλλαξε και επηρέασε τον ρου του αγγλικού
μυθιστορήματος και την παράδοσή του, την θηλυκή «φεμινιστική» γραφή. Οι
πειραματισμοί και οι συγγραφικές της αντιλήψεις, οι θέσεις της για το μοντέρνο
μυθιστόρημα, οι απόψεις της, διεύρυναν τα σύνορα της γυναικείας συγγραφικής
περιπέτειας και χάραξαν τα ίχνη των μοντέρνων αντιλήψεών μας για την πεζογραφία
και το ερμηνευτικό αναγνωστικό της πλησίασμα. Πρωτοποριακό το βλέμμα της,
σιγαλόφωνος ο λόγος της, μάλλον εύθυμη η φωνή της, «ψυχολογικά» φορτισμένη η
ματιά της, συναισθηματικά ταραγμένη η γραφή της. Καλλιεργημένη, ψαγμένη,
φιλελεύθερη, επαναστατική εξαίρεση η παρουσία της, μέσα στο ανδροκρατούμενο
πνευματικό και καλλιτεχνικό περιβάλλον του Κύκλου της νεανικής συντροφιάς του
Μπλούμσμπερυ. Λιγομίλητη, κλεισμένη για μεγάλα χρονικά διαστήματα στον εαυτό της.
Ιδεολογικά «αμακιγιάριστη» η συμβολή της έκανε αίσθηση, προσέχθηκε ιδιαιτέρως,
βρήκε ακολούθους. Προκλητική και τολμηρή, θαρραλέα και ανανεωτική αλλά όχι
ακραία ριζοσπαστική θηλυκή φωνή σε σημείο που θα «φόβιζε» την αντρική
κατεστημένη κυριαρχία της εποχής της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τίτλοι έργων της αναφέρονται και στα Χρονολόγια
του βίου της που συμπληρώνουν σελίδες ορισμένων βιβλίων της. Δεν παρέλειψα να
κοιτάξω και να αντιπαραβάλω τους δημοσιευμένους καταλόγους βιβλίων των δύο
παλαιών μεγάλων αθηναϊκών Βιβλιοπωλείων της Αθήνας, το βιβλιοπωλείο της
«Πολιτείας» και της «Πρωτοπορίας» που είναι αναρτημένοι στο διαδίκτυο για κάθε
ενδιαφερόμενο καθώς και την ιστοσελίδα του ΕΚΕΒΙ. Η άγνοια χρήσης εκ μέρους μου
με εμπόδισε να έχω πρόσβαση στον κατάλογο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.
Κάτω από αυτές τις προδιαγραφές κατέγραψα τα στοιχεία, τα αντιπαρέβαλα μεταξύ
τους, διόρθωσα λαθάκια χρονολογιών, αβλεψίες και παραλείψεις τίτλων, ονομάτων
μεταφραστών ή μεταφραστριών, εκδοτικών οίκων και συγκεφαλαιωτικά καταθέτω τον
δικό μου Εργογραφικό Κατάλογο αναλαμβάνοντας την ευθύνη των όποιων
πληροφοριακών κενών. Πρόβλημα αντιμετωπίζει ο ερευνητής ή η ερευνήτρια, ο ή η
βιβλιογράφος όταν τίτλοι βιβλίων της έχουν εξαντληθεί ή δεν συναντώνται
συγκεντρωμένοι στα ράφια των Δημόσιων Βιβλιοθηκών. Κάτω από αυτές τις
αναγνωστικές και ερευνητικές προδιαγραφές εύλογο είναι ο παρών κατάλογος να μην
είναι πλήρης όπως θα θέλαμε, έχει όμως μια σύγχρονη επάρκεια. Ευχόμενος ή
θεωρώντας ότι με την συγκεντρωτική αυτή αποδελτίωση θα έχουμε μαζί με τους
ελληνικούς τίτλους των βιβλίων της και την γενική εικόνα των ονομάτων των
ελλήνων και ελληνίδων μεταφραστών, επιμελητών, εικονογράφων, των διορθωτών και
των υπολοίπων συντελεστών της έκδοσης, φυσικά, και τα ονόματα των εκδοτικών
οίκων. Τα βιβλία της αγγλίδας συγγραφέως ενδέχεται να είναι αριθμητικά υπέρτερα
σε σχέση με εκείνα που έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στην ελληνική εκδοτική
αγορά από κάθε άλλον μοντερνιστή μυθιστοριογράφο του προηγούμενου αιώνα (δεν
αναφέρομαι στον ποιητικό αλλά στον πεζό λόγο) πράγμα που δηλώνει, αν ευσταθεί η
παρατήρηση, την απήχηση που είχε και εξακολουθεί να έχει το έργο της στο
ελληνικό αναγνωστικό κοινό και στους έλληνες συγγραφείς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Να επαναλάβουμε κάτι που αναφέραμε και στα
προηγούμενα σημειώματα. Την γενιά μου, γενιά του 1980, έφερε σε επαφή με το
μυθιστόρημά της από την μία η πειραιώτισσα συγγραφέας Κωστούλα Μητροπούλου και
η μετάφραση της «Κυρίας Ντάλλογουαίη» και από την άλλη, το καλογραμμένο δοκίμιο
του Γιώργου Δέλιου «Δύο Αγγλίδες πεζογράφοι» των εκδόσεων Γεωργίου Φέξη. Να
προσθέσουμε ότι μεταφράσεις και μελετήματα του Γεωργίου Δέλιου για πεζά της
Βιρτζίνιας Γουλφ συναντάμε σε παλαιά τεύχη του περιοδικού «Νέα Εστία». Βλέπε
ενδεικτικά τχ. 517/15-1-1949, «Εικόνες τρείς», τχ. 661 και 662/ 15/1 και
1/2/1955, «Από το Ημερολόγιό της 1940-1941». Καθώς και σε έντυπα της βορείου
ελλάδος την μεσοπολεμική περίοδο όπως οι «Μακεδονικές Ημέρες». Επιρροές της
φωνής της συναντάμε και σε έργα του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, της Νατάσας
Κεσμέτη, του Νίκου Μπακόλα, του Στέλιου Ξεφλούδα, της Αργυρώς Μαντόγλου και
άλλων νεώτερων συγγραφέων. Στα μεταπολιτευτικά χρόνια-μετά το 1974- στο
περιοδικό και πάλι της «Νέας Εστίας» η Έφη Αθανασίου και η Μερόπη Οικονόμου
μεταφράζουν τα δοκίμια «Γυναίκες και Λογοτεχνία» και «Επαγγέλματα Γυναικών» τχ.
1134/1-10-1974 και 1203/15- 8-1977 αντίστοιχα, ενώ η Χρύσα Σπυροπούλου
δημοσιεύει το δοκίμιο «Βιρτζίνια Γούλφ» τχ. 1544/1-11-1991. Το δοκίμιο
«Επαγγέλματα Γυναικών» μετέφρασε και σχολίασε και η Ειρήνη Α. Βρης στο
περιοδικό «Οδός Πανός τχ. 95/1,2, 1998. Ενώ ο Κώστας Πολίτης μετέφρασε και
σχολίασε το κείμενο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hilary</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Spurling</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">κάτω από τον τίτλο «Λεκτικά
Αερόμπικ», «Οδός Πανός» τχ. 18/ 5, 6, 1985. Στα περίπτερα αυτό το διάστημα
βρίσκεται αναρτημένο το καινούργιο τεύχος του περιοδικού, τχ. 201/4,5,6, 2024
το οποίο αφιερώνει σελίδες του στην Βιρτζίνια Γουλφ. Την επιμέλεια του
αφιερώματος έχει η Εύα Στάμου. Με κείμενά τους συνεργάζονται η Εύα Στάμου, η
Ελένη Γκίκα, η Ανθούλα Δανιήλ, η Αργυρώ Μαντόγλου, η Ιφιγένεια Σιαφάκα και ο
Δημήτρης Καραμβάλης. Το αφιερωματικό τεύχος περιλαμβάνει επίσης και αποδελτίωση
ονομάτων-συνεργατών των 101-200 τευχών του περιοδικού από τον Γιώργο Ευσταθίου.
Πεζά της Γούλφ συναντάμε και στο λογοτεχνικό περιοδικό «Η Λέξη» τχ. 22/2,1983,
«Το σημάδι στον τοίχο», εισαγωγή-μετάφραση Έφη Λαμπαδαρίδου.- τχ. 59-60/ 11,12,
1986, «Βιρτζίνια Γούλφ» εισαγωγή-μετάφραση Ρούμπη Θεοφανοπούλου κλπ.- εφημερίδα
Η Αυγή 14/4/1991 «Ένα κείμενο της Βιρτζίνια Γουλφ για την Ελλάδα»
(προδημοσίευση από το περιοδικό «Εντευκτήριο»).- Ελένη Μαχαίρα, εφ. Η Αυγή 9/8/1987,
«Σελίδες ημερολογίου της Β. Γ.». κλπ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Καταγράφοντας τα βιβλία διαπιστώνουμε ότι
τίτλοι έργων της μεταφράζονται πάνω από μία μεταφραστική γραφίδα<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και ότι κυκλοφορούν ή επανεκδίδονται από
διαφορετικούς οίκους. Οι ελληνίδες μεταφράστριες «συναγωνίζονται» θετικά με
τους άντρες ομοτέχνους τους. Έργα της κυκλοφορούν σε σειρές βιβλίων τσέπης
(Βίπερ) βλέπε εκδόσεις Πάπυρος Πρες 1973, «Μια ωραία ημέρα της κυρίας
Ντάλλογουαίη», μτφ. Βασίλη Λ. Καζαντζή. Βιογραφίες της εντάσσονται σε σειρές
βιβλίων που απευθύνονται σε εφήβους, βλέπε Μπεατρίκ Μαζίνι, «Βιρτζίνια Γουλφ»,
μτφ. Βασιλική Νίκα εκδόσεις Πατάκη 2008. Εκτενή αποσπάσματα από τα μυθιστορήματά
της, τα ημερολόγιά της και την ανέκδοτη στην ελλάδα ακόμα πολύτομη αλληλογραφία
της περιέχονται στην ελληνική αρθρογραφία και βιβλιογραφία της. Ορισμένοι
τίτλοι εκδίδονται για μία και μόνη φορά ενώ άλλοι επανεκδίδονται από
διαφορετικό εκδοτικό οίκο με τον ίδιο μεταφραστή ή μεταφράστρια ή γίνονται νέες
μεταφραστικές προσεγγίσεις. Ορισμένων τίτλων η μετάφραση γίνεται με την
συνεργασία δύο μεταφραστών, άλλοι με παραλλαγμένο ή συμπληρωμένο τον αρχικό
τίτλο. Έργα της εκδίδονται σε σετ μαζί με μυθιστορήματα άλλων συγγραφέων, εκδ.
Μίνωας ή συμπεριλαμβάνονται μαζί με κείμενα γυναικών δημιουργών, εκδ. Ολκός.
Αποσπάσματα έχουμε και στην βιογραφία της των εκδόσεων Θεμέλιο. Σε κάθε έκδοση
που αναφέρω διατηρώ την ορθογραφική αποτύπωση του κύριου ονόματος του εξωφύλλου
ή των υπολοίπων ονομάτων που επιλέγει και χρησιμοποιεί ο μεταφραστής ή του
ονόματος του κεντρικού ήρωα, πχ. Κα Ντάλλογουέη, ή το επίθετο της οικογένειας
της Β.Γ. σε προηγούμενα σημειώματά μου. Τα εξώφυλλα και οι σελίδες διαφέρουν
όπως και η αισθητική εμφάνιση του βιβλίου από εκδότη σε εκδότη. Ορισμένα βιβλία
είναι δεμένα όπως των εκδόσεων Μίνωας ή έχουν κουβερτούρα όπως οι εκδόσεις
Ερατώ. Ελάχιστα περιλαμβάνουν Χρονολόγιο της πορείας της Γουλφ και ακόμα λιγότερες
είναι οι εκδόσεις εκείνες που μας παράσχουν πληροφορίες γνωριμίας μας για τον
μεταφραστή ή την μεταφράστρια. Είναι αναμενόμενο, κάθε μεταφραστής ή
μεταφράστρια να υιοθετεί το «δικό του» γλωσσικό μεταφραστικό μοντέλο, την
ιδιαίτερη εκφραστική και χρήση της ελληνικής γλώσσας κατά την αναμέτρησή του με
την αγγλική λογοτεχνική γλώσσα και τα μυστικά της. Κάθε μεταφραστική φωνή
αποτυπώνει την χρονική περίοδο κατά την οποία καταπιάνεται με το κείμενο που
αποφάσισε να μεταφράσει, της αγγλίδας αινιγματικής λογοτέχνιδος. Γλωσσάρια δεν
συμπληρώνουν τις εκδόσεις, υπάρχουν όμως αρκετές και χρήσιμες σημειώσεις και
παραπομπές, ονόματα άγνωστων στο ευρύ κοινό άγγλων συγγραφέων και άλλων
προσώπων στα οποία αναφέρεται ή παραπέμπει η αγγλίδα συγγραφέας. Ξεχωριστό
ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι θεατρικές διασκευές έργων της όπως είναι αυτή
του «Ορλάντο». Με ευχαρίστηση διαβάζουμε τόσο την εκδοχή του ποιητή Θανάση
Χατζόπουλου στις εκδόσεις Κέδρος όσο και την περιπέτεια της μετάφρασης από τον
ποιητή, μεταφραστή και εικαστικό Αλέξανδρο Ίσαρη των εκδόσεων Κάπα Εκδοτική με
την θεατρική διασκευή για την παράσταση που ανέβασε η Ιώ Βουλγαράκη. Οι
μεταφράσεις προέρχονται από όλα τα συγγραφικά είδη της Β.Γ. Τα μυθιστορήματα,
τα διηγήματα, τις νουβέλες, τα δοκίμια, τις ημερολογιακές της σημειώσεις, τις
αυτοβιογραφικές καταγραφές, τις ταξιδιωτικές της εμπειρίες και αναμνήσεις, την
αλληλογραφία της, τον δοκιμιακό της λόγο, τις βιβλιοκρισίες της, την
φεμινιστική της πλευρά. Η κράτηση Ημερολογίου από τα νεανικά της χρόνια και η
σύνδεσή της με το κυρίως έργο της, θυμίζει την αντίστοιχη περίπτωση του γάλλου
συγγραφέα Αντρέ Ζίντ. Εξαιτίας του ότι αρκετοί τίτλοι μεταφράζονται πάνω από
μία φορά και από διαφορετικό εκδότη τους αρίθμησα χρησιμοποιώντας το ελληνικό
αλφάβητο και όχι αριθμητικώς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Συμπληρωματικά να αναφέρουμε ότι η ελληνόγλωσση
αρθρογραφία και κριτικογραφία που έχω αποδελτιώσει για το έργο της, σε σχέση με
τις μεταφράσεις των βιβλίων της, δεν έχει και μεγάλη απόκλιση, σε βάθος χρόνου
πάντα μιλώντας και σύμφωνα με την δική μου ερευνητική εργασία. Αρκετά ελληνικά
δημοσιεύματα είναι ανταποκρίσεις του ξένου τύπου για ξένες εκδόσεις που
κυκλοφόρησαν στο εξωτερικό. Βλέπε ενδεικτικά: εφημερίδα Η Καθημερινή
18/11/1990, «Η νεαρή Βιρτζίνια Γουλφ».- Η Καθημερινή 2/6/1994, «Με το ύφος και
το χιούμορ της Β. Γουλφ». –Η Καθημερινή, Πέμπτη 3/11/1994, «Βιρτζίνια Γουλφ:
μια ζωή άσκηση στην ανωνυμία».- Η Καθημερινή 20/10/1997, «Βιρτζίνια Γούλφ: μια
γυναίκα και ο κόσμος της». – Κώστας Γεωργουσόπουλος, εφημερίδα Τα Νέα Παρασκευή
17/6/1994, «Εξ οικείων».- Β. Γεωργακοπούλου, εφημερίδα Ελευθεροτυπία Πέμπτη
5/8/1999, «Η Βιρτζίνια Γουλφ του Παραδείσου και της Κόλασης» κλπ. ή σχετική
ξένη αρθρογραφία για το έργο της. Βλέπε ενδεικτικά: περιοδικό Επίκαιρα τχ.
568/21-6-1979, «Ξενάγηση στον κόσμο της Β. Γ. – εφημερίδα Ελευθεροτυπία
19/6/1977, απόδοση Στέλλα Χοιδά, «Ένας Άμλετ με φουστάνια πεθαίνει σαν την
Οφηλία». –εφ. Ελευθεροτυπία 21/3/1976, ‘Τι φοβόταν η Βιρτζίνια Γουλφ;».- εφ. Το
Βήμα 14/4/1991, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Richard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Shone</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, «Ποιος φοβάται τη Β. Γ.;».- εφημερίδα Η Καθημερινή
26/5/1996, «Εικόνες από το Μπλούμσμπερυ. Αναμνήσεις του κ. Μπελ από τη θεία του
Β. Γ. και τον κύκλο της στο Λονδίνο».- εφ. Ελευθεροτυπία Πέμπτη 3/10/1996, «Β.
Γ. Μια υγιής… άρρωστη» επιμέλεια Βένα Γεωργακοπούλου. Και η αρθρογραφία
συνεχίζεται. Καλογραμμένο και μεστό, εύστοχο είναι το κείμενο του Κίμωνα
Ρηγόπουλου, «Βιρτζίνια Γουλφ» που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «ΒΙΒΛΙΟ & </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MEDIA</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">» τχ. 6/3, 1991, ενώ ευχάριστα
διαβάζεται το δημοσίευμα «Βιρτζίνια Γουλφ. Θραύσματα ψυχής» της Μελίσσας
Στοϊλη, στο περιοδικό </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">DONNA</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">D</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. ΠΟΡΤΡΕΤΟ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>της
εφημερίδας «Το Βήμα» αρ. φ.14/ 20-4-2003, και το λήμμα του Βιογραφικού Λεξικού
της εκδοτικής Αθηνών από την Ελισάβετ Σακελλαρίδου. Προτίμησα να αντιγράψω το
μικρότερο σε έκταση του ποιητή και μεταφραστή Διονύση Καψάλη, στην αρχή των
Σημειώσεών μου, αφήνοντας σε επόμενο σημείωμα τις γνώμες εξίσου σημαντικών
άλλων μεταφραστών και δοκιμιογράφων όπως ο Άρης Μπερλής, κ. ά., λόγω έκτασης
των κειμένων. Δίχως να λησμονήσω τον δοκιμιακό λόγο του Δέλιου. Μικρή και
σύντομη περιδιάβαση στην ελληνική αρθρογραφία της: εφ. Η Καθημερινή 13/11/1993,
«Η… τυπογράφος Βιρτζίνια Γουλφ».-εφ. Το Παρόν, Κυριακή 27/3/ 1994, «Γουλφ,
Δουμάς, Ζολά. Μυστικές ζωές που δεν έγιναν «τίτλοι».- Ανδρέας Παναγόπουλος, εφ.
Το Βήμα 16/6/1985, «60 χρόνια από την έκδοση ενός σημαντικού Δοκιμίου». <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν έχω ούτε την μεταφραστική πείρα ούτε
την εμπειρία, τα εφόδια εκείνα που θα με βοηθούσαν να συγκρίνω μεταφραστικές
εκδοχές, απολαμβάνω και χαίρομαι κάθε μετάφραση ξεχωριστά και όπου το
αναγνωστικό ένστικτό μου λέει να σταματήσω περισσότερο σταματώ και θέτω τα δικά
μου ερωτήματα και απορίες. Ανοίγοντας μία διπλή συζήτηση τόσο με το ίδιο το
πρωτογενές κείμενο όσο και με την μετάφρασή του. Εξάλλου, σε γενικές γραμμές
από τις μεταφράσεις που έχω υπόψη μου ελάχιστες μπουκώνουν σε σημεία τους ή δεν
κατορθώνουν να αποδώσουν με σαφήνεια και καθαρότητα το πυκνό ύφος και την
γλωσσική αμφισημία, τη διφορούμενη έκφραση του στιλ γραφής της Βιρτζίνιας
Γουλφ. Θα σημειώναμε μόνο ότι από την πλευρά του σημερινού ανώνυμου, ίσως κάπως
ενημερωμένου επαρκώς αναγνώστη, οι γενικές ερευνητικές γραμμές εξέτασης και
πλησιάσματος του έργου της, ο γενικός του σχολιασμός, η καθολική ματιά που
φωτίζεται η παρουσία της Βιρτζίνια Γουλφ από τους έλληνες μεταφραστές και τις
μεταφράστριες είναι κάπως κοινές, δίχως σημαντικές διαφοροποιήσεις και επαναλαμβανόμενες.
Τα δε βιογραφικά σημειώματα που συνήθως συνοδεύουν τις εκδόσεις δεν προσθέτουν
μάλλον και πολλά. Το βάρος όπως φαίνεται της έκδοσης πέφτει στην καινούργια
μετάφραση και σε επιμέρους σχολιασμούς ανάλογα το είδος των κειμένων και των
εσωτερικών αναφορών της Γούλφ. Το τελικό αποτέλεσμα πάντως είναι θετικό στην
γνωριμία μας με το έργο και την φιλοσοφία γραφής της Βιρτζίνιας Γούλφ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι όποιες παραλήψεις στο παρόν σημείωμα
χρεώνονται στον γράφοντα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μικρή βιβλιογραφική ενδεικτική
μνημόνευση<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Στη χώρα
του φεγγαριού. Βρετανίδες περιηγήτριες στην Ελλάδα (1718-1932). Εισαγωγή και
Επιμέλεια Κειμένων: Βασιλική Κολοκοτρώνη-Ευτέρπη Μήτση. Μετάφραση: Σοφία
Αυγερινού, Εστία 6, 2005. -Η Αθήνα από τον 19<sup>ο</sup> στον 21<sup>ο</sup>
Αιώνα. Μια λογοτεχνική περιδιάβαση από την παλιά ως τη σημερινή εικόνα της
πόλης. Μια θεματική ανθολογία. Εισαγωγή/ Ανθολόγηση Κειμένων: Δώρα Μεντή,
Πατάκη, 6, 2009. – Θανάσης Γοχάλας- Τόνια Καφετζάκη, ΑΘΗΝΑ. Ιχνηλατώντας την
πόλη με οδηγό την Ιστορία και την Λογοτεχνία, β΄ έκδοση Εστία 2013.- Χάρολντ
Μπλουμ, Ο Δυτικός Κανόνας. Τα βιβλία και τα σχολεία των εποχών, μτφ. Κατερίνα
Ταβαρτζόγλου. Εισαγωγή-Επιμέλεια: Δημήτρης Αρμάος, Γκούντεμπεργκ 2007.-Δημήτρης
Τζιόβας, Το παλίμψηστο της αφήγησης, Από την αφηγηματολογία στη διαλογικότητα,
β΄ έκδοση, Οδυσσέας 12, 1993.- Δημήτρης Τζιόβας, Ο Μύθος της γενιάς του
Τριάντα. Νεοτερικότητα, Ελληνικότητα και Πολιτισμική Ιδεολογία, Πόλις 4, 2011.-Χρύσα
Σπυροπούλου- Μαρδακιάν, Αναγνώσεις, Πρόσπερος 1992.-Ευρωπαϊκά Γράμματα. Ιστορία
της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας, τόμος Β΄ και τόμος Γ΄, Σοκόλη 1992.- Η Μεσοπολεμική
Πεζογραφία. Και Η Μεταπολεμική Πεζογραφία, τόμοι 3, 6,7, και 4<sup>ος</sup>,
εκδ. Σοκόλη.-Απόστολος Σαχίνης, Μεσοπολεμικοί και Μεταπολεμικοί Πεζογράφοι,
Κωνσταντινίδης 1979.- Απόστολος Σαχίνης, Προσεγγίσεις. Δοκίμια Κριτικής. Ινστιτούτο
του Βιβλίου, Μ. Καρδαμίτσα 1989.- Απόστολος Σαχίνης, Τετράδια Κριτικής: τ. Α,
Εστία 8, 1978. –Σειρά 5<sup>η</sup>, Εστία 1983.- Σειρά 6<sup>η</sup>, Εστία
1990.- Σειρά 7<sup>η</sup>, Εστία 1991.- Σειρά 8<sup>η</sup>, Εστία 1993.-
Σειρά 9<sup>η</sup>, Εστία 3, 1996.- Αλέξανδρος Αργυρίου, Ιστορία της Ελληνικής
Λογοτεχνίας, τόμος 2<sup>ος</sup>, 4<sup>ος</sup>, 5<sup>ος</sup>, Καστανιώτη
2001,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>2004, 2005.- Χριστίνα Λύσσαρη,
Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Πατάκη 2007.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τέλος, κλείνοντας, το πέμπτο αυτό σημείωμα
για την Βιρτζίνια Γουλφ, παρατηρήσαμε το σταθερό και διαρκώς αυξανόμενο αναγνωστικό
ενδιαφέρον του ελληνικού κοινού για τα έργα και την παρουσία της. Την σημαντική
απήχησή της, την συνεισφορά των μεταφραστών της στην προβολή και διάδοση του
έργου της στην χώρα μας. Άλλωστε, της το οφείλουμε αν φέρουμε στη σκέψη μας όχι
μόνο την επιθυμία της να διδαχθεί αρχαία ελληνικά και λατινικά αλλά μαζί με
άγγλους ομότεχνούς της σε συνεστιάσεις και ομιλίες τους να διαβάζει στο
πρωτότυπο αρχαίους έλληνες συγγραφείς, και να επισκεφτεί δύο φορές την χώρα
μας. Συμπληρώνοντας έναν χαρακτηριστικό τίτλο βιβλίου της, «Ελλάδα και Μάης και
Βιρτζίνια Γουλφ μαζί!».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πειραιάς,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Φεβρουάριος-
Μάρτιος 2024.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Κατάλογος<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Κατάλογος ιδεών<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-όπως λέμε-<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Κατάλογος πλοίων<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">παροπλισμένων.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αντώνης
Α. Ζαρίφης <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΥΓ. Και από την
πόλη του Πειραιά. Ο πειραιώτης ποιητής Αντώνης Α. Ζαρίφης, κυκλοφόρησε τον συγκεντρωτικό
τόμο των ποιημάτων του με γενικό τίτλο «Ο ρουχισμός των Λέξεων 1970-2023», Πειραιάς
2024. Ο 182 σελίδων τόμος περιλαμβάνει τις ποιητικές του συλλογές-όχι με χρονολογική
σειρά- «Γεγονότα Ερήμην μας» Πειραιάς 2008. «ΧΑΛΚΙΝΟ ΘΟΛΟ» Πειραιάς 2016. «Θεραπευτήριον
εγκαυμάτων» Πειραιάς 2021. «ΡΗΞΕΙΣ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ» Πειραιάς 1998. <o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-54517207303197576202024-03-08T13:48:00.004+02:002024-03-12T12:53:04.453+02:00V I R G I N I A W O O L F<p> <span style="font-size: 20pt;">V I R G I N I A</span><span style="font-size: 20pt;">
</span><span style="font-size: 20pt;"> </span><span style="font-size: 20pt;">W O O L F</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Η Αντελάιν Βιρτζίνια Στέφεν -Γουλφ
υπήρξε παιδί πολυμελούς οικογένειας. Ήταν κόρη του συγγραφέα, λογίου κριτικού
και εκδότη σερ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leslie</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stephen</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1832-1904), χήρου με μία κόρη την Λάουρα, παντρεύτηκε
σε δεύτερο γάμο 26 Μαρτίου 1878, την επίσης χήρα μητέρα της Τζούλια Πρίνσεπ
Τζάκσον (πρώην Ντάκγουερθ) </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Julia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Prinsep</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Duckworth</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Η μητέρα της από τον πρώτο της γάμο
απέκτησε τρία παιδιά, δύο αγόρια και ένα κορίτσι. Από τον γάμο του Λέσλι και
της Τζούλια στις 30 Μαϊου 1879 γεννιέται η πρωτότοκη κόρη τους </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vanessa</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stephen</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1879-1961). Τα καλλιτεχνικά της
ενδιαφέροντα εκδηλώθηκαν νωρίς-παράλληλα με εκείνα της μικρότερης αδερφής της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">- ασχολήθηκε με την ζωγραφική,
παντρεύτηκε τον πολιτευτή </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Clive</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bell</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 7/2/1907 και απέκτησε έναν γιο, ο
οποίος σκοτώθηκε στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Την επόμενη χρονιά το ζεύγος
Στέφεν, 8 Σεπτεμβρίου 1880, θα αποκτήσει τον γιο τους </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Julian</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Thoby</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stephen</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, ακολουθεί το δευτερότοκο κορίτσι τους
η συγγραφέας Αντελάιν-Βιρτζίνια και τέλος 27 Οκτωβρίου 1883 το στερνοπούλι της
οικογένειας </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Adrian</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leslie</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stephen</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1883-1948). </span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> Η Βιρτζίνια Στέφεν- Γούλφ γεννήθηκε στο
Λονδίνο 25 Ιανουαρίου 1882 και έδωσε τέλος στην ζωή της στις 28 Μαρτίου 1941
κοντά στο σπίτι της στο Σάσεξ. Το πρωινό της 28<sup>ης</sup> Μαρτίου 1941-οι
δυνάμεις του άξονα είχαν βομβαρδίσει το Ηνωμένο Βασίλειο-συντάσσει δύο
επιστολές. Αφήνει την μία στο Σημειωματάριο της στο δωμάτιο-στο Αίθριο που
συνήθιζε να αποσύρεται για να γράφει, την άλλη, σε σημείο ώστε να την δει ο
άντρας της. Βάζει το πανωφόρι της παίρνει το μπαστουνάκι της και βγαίνει στην
ύπαιθρο για τον καθημερινό της συνηθισμένο περίπατο. Γεμίζει με πέτρες τις
τσέπες του πανωφοριού της και βυθίζεται στον ποταμό Ούζ. Ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leonard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> βλέποντας και διαβάζοντας το γράμμα
ανησυχεί, υποψιάζεται ότι κάτι κακό θα συμβεί στην σύζυγό του, μαζί με άλλους την
αναζητούν, την ψάχνουν, φωνάζουν το όνομά της αλλά δεν την βρίσκουν. Η σορός
της βρέθηκε έπειτα από μέρες στις όχθες του ποταμού. Ο Λέοναρντ και η Βιρτζίνια
είχαν αποφασίσει από τα μέσα του Καλοκαιριού του 1940 να αυτοκτονήσουν μαζί σε
περίπτωση νίκης του Χίτλερ, ζητώντας από τον αδερφό της Βιρτζίνια τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Adrian</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> να τους προμηθεύσει δηλητήριο.
Εννιά μήνες αργότερα, αφού το ζεύγος δει δύο σπίτια τους να καταστρέφονται, να
γίνονται ερείπια από βομβαρδισμούς των γερμανικών στρατιωτικών στρατευμάτων, η
ευαίσθητη, λεπτεπίλεπτη αγγλίδα πεζογράφος, κριτικός, αρθρογράφος και εκδότρια,
με κλονισμένη την ψυχική της υγεία και τους εσωτερικούς της εφιάλτες να την
βασανίζουν, ανοίγει την πόρτα της αιωνιότητας και φεύγει πρώτη. Ο συγγραφέας
και σύντροφός της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leonard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sidney</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1880-1969) θα φύγει τριάντα χρόνια
αργότερα (το ζευγάρι είναι παντρεμένο από το 1912) έχοντας φροντίσει να
διατηρήσει την συγγραφική της μνήμη και να επιμεληθεί, να κυκλοφορήσει ανέκδοτα
έργα της από τον εκδοτικό οίκο που είχαν ιδρύσει από το 1917. Εξάλλου ο
Λέοναρντ, υπήρξε και ο ίδιος συγγραφέας, επιμελητής έκδοσης περιοδικού. (Μιά θέση που η Βιρτζίνια προόριζε για τον ποιητή Τόμας Στερν Έλιοτ). Το εκδοτικό τους
όραμα και μεράκι υπήρξε κοινό. Η πολύ στενή της φίλη και υποστηρίκτρια της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vita</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, (στήριξε και
οικονομικά τον κάπως παραπαίοντα μικρό εκδοτικό τους οίκο) θα προλάβει να την
επισκεφτεί στις 17 Φεβρουαρίου 1941, θα προσπαθήσει να την εμψυχώσει και να την
μεταπείσει, δεν το κατορθώνει. Το τελευταίο της μυθιστόρημα που είχε
ολοκληρώσει το “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Between</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">the</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Acts</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” θα δημοσιευτεί μερικούς μήνες μετά
την αυτοκτονία της. Η Βιρτζίνια συνειδητοποίησε ότι δεν είχε πλέον τίποτα να δώσει στα αγγλικά γράμματα. Δεν είχε ούτε έμπνευση ούτε διάθεση, ούτε την
δύναμη να συνεχίσει να γράφει, δίνει τέλος στην ταλαιπωρημένη ζωή της. Την σκεπάζει η
ομίχλη, περνώντας την Αχερουσία καταργεί τα σύνορα μεταξύ των νεκρών και των
ζωντανών, στήνει μία ακόμα γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ των δύο κόσμων, τον κόσμο
της φαντασίας και τον κόσμο της πραγματικότητας, αυτούς που ενοποίησε στην
γραφή της. Η οικογένεια Στέφεν- Γούλφ φυλλορροεί για μία ακόμη φορά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Επανερχόμενος, η νέα πολυμελή οικογένεια
των Στέφεν κατοικεί στο μέγαρο της οδού Χάουντ Παρκ Γκέητ νούμερο 22- οι
γονείς, τα ετεροθαλή και τα υπόλοιπα αδέρφια της. Η μεγαλύτερη κόρη Λώρα Μέηπις
Στέφεν, από τον πρώτο γάμο του πατέρα της, αντιμετώπιζε προβλήματα και την
στέλνουν σε ίδρυμα, θα πεθάνει το 1946. Ο αδιάφορος και ψυχρός βικτωριανός, τυπολάτρης
Τζωρτζ, ετεροθαλής αδερφός της από την μεριά της μητέρας της, το πρόσωπο που
στάθηκε μοιραία η παρουσία του στην ερωτική εξέλιξη και συμπεριφορά της
Βιρτζίνια, μια και προέβαινε σε άσεμνες θωπείες και ανήθικα αγγίγματα προς τα
δύο μικρά κορίτσια, την Βιρτζίνια και την Βανέσσα, μετά τον θάνατο της μητέρας
τους εγκαθίσταται μαζί τους. Μαζί τους μένουν και τα άλλα δύο παιδιά, η Στέλλα
και ο Τζέρλαντ Ντάκγουερθ από τον πρώτο γάμο της μητέρας τους. Η μεγαλύτερη
ηλικιακά ετεροθαλής αδερφή της Στέλλα θα προσπαθήσει να κουμαντάρει το
οικογενειακό σπίτι και να βοηθήσει τα υπόλοιπα παιδιά στις καθημερινές τους
ασχολίες καθώς αυτά ενηλικιώνονται, μετά τον ξαφνικό θάνατο της μητέρας τους
Τζούλια από πνευμονία. Δυστυχώς μετά τον γάμο της με τον Τζακ Χιλ Απρίλιος του
1897, και διαμένοντας με τον σύζυγό της στο δικό τους πλέον σπίτι, θα φύγει και
η Στέλλα από πυώδη περιτονίτιδα, στις 18 Μαΐου του 1897, δεν πρόλαβε να χαρεί
τον σύντομο έγγαμο βίο της. Τα ορφανά παιδιά των δύο οικογενειών μένουν και
πάλι απροστάτευτα. Η κατάσταση επιδεινώνεται μετά και την απώλεια του πατέρα
τους Λέσλι λίγα χρόνια αργότερα, στις 22 Φεβρουαρίου 1904 από καρκίνο. Η
σκοτεινή μοίρα έχει απλώσει το βαρύ πέπλος της πάνω στην οικογένεια του Λέσλι
και της Τζούλια Στίβεν εδώ και χρόνια. Οι δύο γονείς της Βιρτζίνια χηρεύουν
νωρίς, η μοναχοκόρη του Λέσλι αντιμετωπίζει προβλήματα (είναι αργόστροφη). Η χήρα μητέρα της με τρία παιδιά (μία θυγατέρα και δύο αγόρια)
ξαναπαντρεύεται. Την τραγική για τα αγγλικά γράμματα χρονιά του 1895, το
διάστημα μεταξύ 6 Απριλίου έως 25 Μαΐου όταν ο σημαντικός Ιρλανδός ποιητής και
θεατρικός συγγραφέας </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oscar</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wilde</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> συλλαμβάνεται και καταδικάζεται,
φυλακίζεται για ομοφυλοφιλία, η μητέρα των παιδιών Τζούλια φεύγει, στις 5 Μαΐου
του 1895 αφήνοντας πίσω της δυσαναπλήρωτο ψυχικό και κυρίως, πρακτικό της
καθημερινότητας κενό. Συζυγικό, μητρικό, οικογενειακό, σπιτικό που δεν θα καλυφθεί. Η προστατευτική παρουσία της με τα θετικά και αρνητικά του χαρακτήρα της
και των πρωτοβουλιών της θα παραμείνει ζωντανή στις ζωές και τις μνήμες, τις
συνειδήσεις των παιδιών, ιδιαίτερα των δύο κοριτσιών, της Βανέσσας και της
Βιρτζίνιας, θα διαμορφώσει τις συμπεριφορές και αντιλήψεις τους. Η εικόνα της
όπως και του πατέρα της Λέσλι, θα σκιαγραφηθεί στα έργα της Βιρτζίνια Γουλφ με
άμεσους και έμμεσους τρόπους με χρώματα φωτεινά αλλά και με αρκετές σκιές. Η ματιά
της μικρής Βιρτζίνια χάνοντας ένα-ένα τα στηρίγματά της μεγαλώνοντας, θα γίνει
αυστηρή και ίσως κάπως απόλυτη στις κρίσεις της έναντι των γονιών της και
φυσικά, των υπολοίπων συγγενικών μελών της ευρύτερης οικογένειας. Ο γερμανός
βιογράφος της Βιρτζίνια Γουλφ, ο Βέρνερ Βάλντμαν στο βιβλίο του «ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ
ΓΟΥΛΦ. Ιδιοφυής και μόνη», Βιογραφία, μετάφραση Μαρίνα Μπαλάφα επιμέλεια
Πελαγία Τσινάρη εκδόσεις Μελάνι, Αθήνα 10, 2008 στην σελίδα 29 προβαίνει σε
αποκαλυπτικές παρατηρήσεις για το ζεύγος. Γράφει: <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">«Ο Λέσλι δεν αποτελούσε την παραμικρή
βοήθεια σε όλα αυτά. Έμενε στο παρασκήνιο, οχυρωνόταν πίσω από τα βιβλία του,
ξάπλωνε στην κουνιστή πολυθρόνα και έγραφε. Αυτός συλλογιζόταν τη ζωή, η
Τζούλια τη σκηνοθετούσε. Οι συνέπειες: Ήταν μία γυναίκα, που δεν είχε ποτέ
χρόνο για τον εαυτό της. Είχε δοθεί στο περιβάλλον της με μια εκπληκτική
αποκλειστικότητα και ως εκ τούτου είχε χάσει τη δική της ταυτότητα. Θα μπορούσε
να σκεφτεί κανείς ότι το είχε βάλει σκοπό να αυξήσει το μέγεθος της αφοσίωσής
της σε τέτοιο βαθμό, ώστε η δική της προσωπικότητα να εξανεμιστεί….».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πώς μπορεί αλήθεια μιά τόσο δυναμική και με
σωματικές αντοχές γυναικεία μητρική παρουσία, προστατευτική, «μαθημένη» να
φροντίζει τους άλλους να αντικατασταθεί στις ψυχές και τις συνειδήσεις των
παιδιών της και του συζύγου της. (Η συντρέχτρα Τζούλια βοηθούσε και άλλες
φτωχές οικογένειες που της έγραφαν και της ζητούσαν βοήθεια και συμβουλές). Να
μην διαρραγεί το κουκούλι ψυχικής τους ασφάλειας και ισορροπίας με την απώλειά
της. Να μην διαταραχθεί με διάφορες αιτίες και ενέργειες η ομαλή ωρίμανσή τους,
να βιώνουν συναισθηματική ανασφάλεια μεγαλώνοντας. Οι ήρεμες (θεωρητικά
μιλώντας πάντα) σχέσεις προσαρμογής των παιδιών με το εξωτερικό περιβάλλον και
τα υπόλοιπα ενεργά μέλη της κοινωνίας, του κοινωνικού ετερόκλητου και
διαφορετικών ανθρώπινων ταυτοτήτων συνόλου που θα μεγαλώνουν και θα ζήσουν δεν
είναι ούτε ευθύγραμμες ούτε και διαρκούν. Φεύγοντας η μητέρας τους Τζούλια, το
ασφαλές της φροντίδας τους κάστρο ζωής και ανατροφής των παιδιών και του πατέρα
τους, κατέρρευσε με τα γνωστά αποτελέσματα. Οι ρίζες «κόπηκαν», οι καθρέφτες
των εσωτερικών συμβόλων σκιάστηκαν. Η Μοίρα ύφαινε με ύπουλο τρόπο το δικό
της σχέδιο για τους </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> αδιαφορώντας για τα αποτελέσματα και τις επιπτώσεις. Η
λιτανεία της ζωής και του θανάτου συμπλέκονταν και διαμόρφωνε διαρκώς τις
σχέσεις τους και την πραγματικότητά τους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μαζί με τα μέλη της οικογένειας Γουλφ ζει
και το υπηρετικό αντρικό και γυναικείο προσωπικό (κοντά στα 10 άτομα) που βοηθά
την πολυμελή οικογένεια, το μεγάλωμα των παιδιών, στις βοηθητικές σπιτικές και
άλλες εργασίες. Όπως ήταν συνήθεια των εύπορων- ευκατάστατων οικογενειών των
Βικτωριανών εκείνων χρόνων, η Βιρτζίνια και η αδερφή της Βανέσσα λαμβάνουν την
πρώτη τους εκπαίδευση κατ’ οίκον, ενώ τα αγόρια αδέρφια τους σπουδάζουν σε
κολέγιο. Ο μορφωμένος και συγγραφέας πατέρας της προσπαθεί να τους διδάξει
Μαθηματικά, η καλλιεργημένη μητέρα τους το μάθημα της Ιστορίας, των Λατινικών
και τη Γαλλική γλώσσα. Η Βιρτζίνια θα συνεχίσει και θα ολοκληρώσει τις κλασικές
της σπουδές φοιτώντας το 1896 στο τμήμα θηλέων του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">King</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">College</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Θα κάνει ιδιαίτερα μαθήματα αρχαίων
ελληνικών και λατινικών. Διαβάζει Πλάτωνα, Ευριπίδη και Σοφοκλή στο πρωτότυπο,
δίνει ομιλίες για τους αρχαίους έλληνες φιλοσόφους, γράφει και θα<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μεταφέρει το πνεύμα τους σε γραπτά της. Θα
διδαχθεί ακόμα ιταλικά και γερμανικά. Ο πατέρας της, που έχασε αρκετά νωρίς (αρρώστησε από καρκίνο και πέθανε στις 22 Φεβρουαρίου του 1904) προέρχονταν από
«αριστοκρατικό» τζάκι. Ο παππούς σερ Τζέιμς Στίβεν υπήρξε γραμματέας στο
Γραφείο Αποικιών. Ο αδερφός του πατέρα της ασχολήθηκε με την δικηγορία και την
δημοσιογραφία. Ένας θείος της ήταν ανώτατο διοικητικό στέλεχος στο πειθαρχικό
δικαστήριο. Ο Λέσλι Στίβεν κατείχε την θέση του υπότροφου βοηθού καθηγητή στο
πανεπιστήμιο του Τρίνιτι Χολ στο Κέιμπριτζ. Πνεύμα ανήσυχο όμως, δεν μπορούσε
να περιοριστεί στην επαγγελματική αυτή σταδιοδρομία και μόνο, που του περιόριζε
τους πνευματικούς και συγγραφικούς του ορίζοντες. Έτσι επέλεξε να ακολουθήσει
μια άλλη, πιο «ελεύθερη» καριέρα, αυτή του έμμισθου δημοσιογράφου, κριτικού, δοκιμιογράφου,
ιστορικού, βιογράφου. Υπήρξε εκδότης του περιοδικού “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cornhill</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Magazine</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” συντάκτης και επιμελητής από το
1882 του περίφημου «Λεξικού Εθνικής Βιογραφίας» (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dictionary</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">National</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Biography</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">). Στην πολύτομη αγγλική βιογραφική
εγκυκλοπαίδεια με σημαίνουσες προσωπικότητες του αγγλικού έθνους, ο φιλομαθής
και εργατικός ερευνητής Λέσλι θα γράψει 378 βιογραφικά λήμματα μέχρι την
απώλεια της συζύγου του που θα τερματίσει την έκδοση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ο σερ Λέσλι
Στέφεν διέθετε μεγάλη και πλούσια βιβλιοθήκη, το Γραφείο του ήταν στον δεύτερο
όροφο της ευρύχωρης αν και ανήλιαγης πολλών μικρών δωματίων οικείας τους. Στο
δωμάτιο αυτό εργάζονταν και περνούσε τον περισσότερο χρόνο του. Στον χώρο αυτόν
υποδέχονταν τους λογίους, διανοούμενους, δημοσιογράφους και συγγραφείς επισκέπτες
φίλους του ίδιου και της οικογένειας. Πολιτικά πρόσωπα, ποιητές, πεζογράφοι,
κριτικοί, καλλιτέχνες, εικαστικοί, δημοσιογράφοι… η «αφρόκρεμα» του πνεύματος της αγγλικής διανόησης της Βικτωριανής Αγγλίας. Η πρώτη του γυναίκα ήταν κόρη
του Θάκερεϊ, η αίγλη του ονόματος τον συνόδευε. Από το μέγαρο των Στέφεν- Γουλφ
πέρασαν ονόματα όπως του ποιητή Τένισον, του νομπελίστα ποιητή Τόμας Στερν
Έλιοτ, της μυθιστοριογράφου Τζωρτζ Έλιοτ, του συγγραφέα Χένρυ Τζέιμς, του Τόμας
Χάρντι, του Τζωρτζ Μέρεντιθ, του Γουότς, του Φόρστερ και πολλών άλλων,
επιστημόνων και φιλοσόφων. Η μικρή Βιρτζίνια μεγάλωσε μέσα σε ένα καλλιτεχνικό και
πνευματικό περιβάλλον, ήρθε σε επαφή από μικρή ηλικία με το χώρο του πνεύματος,
τον μυστικό κόσμο της γνώσης, τον ονειρικό κόσμο των βιβλίων. Όντας κατά
κάποιον τρόπο αυτοδίδαχτη, βούτηξε μέσα στις άπειρες γνώσεις, γεύσεις και οσμές
των βιβλίων και οργάνωσε την κριτική της σκέψη και παιδεία, εμπλούτισε τις
γνώσεις της έγινε ισάξια των αντρών διανοούμενων. Γνώρισε από κοντά τα
σημαντικά αυτά άτομα της «αριστοκρατίας» του αγγλικού πνεύματος της Βικτωριανής και
Εδουαρδιανής παράδοσης, τα οποία υπήρξαν φίλοι του πατέρα της, συχνότατοι
επισκέπτες, συνομιλητές, φιλοξενούμενοι τόσο στην κεντρική τους οικία στο
κεντρικό Λονδίνο, Χάιντ Παρκ Γκέιτ 22 στην αστική συνοικία του Κένσινγκτον, όσο
και στην εξοχική τους κατοικία, στο Τάλαντ Χάουζ στην περιοχή του Σέντ Άιβιτς,
σπίτι που είχε αγοράσει ο πατέρας τους για τις θερινές διακοπές τους και η
Βιρτζίνια αγαπούσε ιδιαίτερα. Καθόταν μέσα στο Γραφείο και άκουγε τις φιλολογικές
τους συζητήσεις, τους παρατηρούσε στους διαξιφισμούς τους, έβλεπε τις
αντιδράσεις στις διαφωνίες τους. Άκουγε από κοντά τα συγγραφικά τους κατορθώματα, τα συγγραφικά τους όνειρα,
τις κρίσεις τους για βιβλία και έργα, τους άκουγε να μιλούν και να
κουβεντιάζουν για τις καθημερινές τους ασχολίες, για τα καθημερινά τους
προσωπικά και οικογενειακά προβλήματα, για τα κουτσομπολιά της αγγλικής
κοινωνίας, τα κοινωνικά και άλλα παρατράγουδα της αριστοκρατικής τάξης και αυτό την εξέπληττε, τις
προκαλούσε πρωτόγνωρες απορίες. Συνέλεγε εικόνες και παραστάσεις, λόγια και εκφράσεις, θέσεις και απόψεις, εμπλούτιζε την φαντασία της, το υλικό με το οποίο θα οικοδομούσε το έργο της. Το γεγονός αυτό (ότι τα μεγέθη αυτά του αγγλικού
πνεύματος ήσαν ταυτόχρονα άνθρωποι απλοί σαν την ίδια και τους άλλους γύρω της, άτομα
με μικρότητες, λάθη, πάθη, εμμονές, μεροληψίες, άλλες της καθημερινότητας
συνήθειες) έκανε τεράστια εντύπωση στην μικρή Βιρτζίνια, αύξησε την
παρατηρητικότητά της και οργάνωσε τους μηχανισμούς απομυθοποίησης της φαντασίας
της. Άκουγε πχ. τον ποιητή Τέννυσον να της ζητά την αλατιέρα στο τραπέζι του
γεύματος και της προξενούσε φοβερή εντύπωση. Η πνευματική αγγλική «ελίτ» δεν
ήταν κάτι παράξενες μοναχικές φιγούρες αποκομμένες από τους γύρω, αλλά άνθρωποι της διπλανής πόρτας, του διπλανού τραπεζιού πού διατηρούσαν και υιοθετούσαν αυστηρά το
πολύπτυχο τελετουργικό της οικογενειακής τους καταγωγής και κοινωνικής θέσης.
Όλο αυτό το πανόραμα της βικτωριανής κοινωνικής και οικογενειακής και ατομικής εθιμοτυπίας την
οποία η Βιρτζίνια σάρκαζε, απεχθάνονταν, την δέσμευε σαν «στενός κορσές», αγωνίζονταν να
ξεφύγει, να υπερβεί, να απαλλαγεί και εικονογραφείται στα μυθιστορήματά της. Οι περιγραφές
της είναι άμεσες, ζωντανές, μαρτυρίες αλήθειας εμπειριών και καταστάσεων που έζησε από κοντά. Δεν
είναι συγγραφικές σατιρικές ασκήσεις φανταστικής μυθοπλασίας, ο κόσμος και η κοινωνία που
μεγάλωνε την προόριζαν να ζήσει και να αποδεχτεί, ήταν αυτός των αντρών, σε
αυτών την εξουσία και τους μηχανισμούς της όφειλε να υποταχθεί ως κορίτσι, ως
γυναίκα, ως μητέρα και σύζυγος, ακόμα και ενδυματολογικά, εκφραστικά, γλωσσικά, το ιδιαίτερο σαβουάρ
βιβρ που επέβαλε η τάξη που άνηκε η οικογένειά της, προπάντων η οικογένεια του
πατέρα της. Είναι ο παλαιός κόσμος της κοινωνίας που μεγάλωσε και ωρίμαζε η Βιρτζίνια
Γουλφ, των παιδικών και οικογενειακών της αναμνήσεων, των σκληρών, απαγορευτικών
καταστάσεων που βίωσε. Της ανιαρής κοινωνικής τυπολατρίας. Αυτό το κοινωνικό περιβάλλον «υπονομεύει»,
αποκαθηλώνει με το στιλ και το ύφος της μοντέρνας γραφής της, τις δράσεις και
τα λόγια της, την κοινωνική της δημόσια παρουσία. Από το κοινωνικό και οικογενειακό αυτό κλίμα προσπαθεί να
απελευθερωθεί, να αποδεσμευτεί, να απαλλαγεί από τις εμφανείς προκαταλήψεις
του, καλλιεργώντας έναν άλλο κόσμο μιάς πραγματικής φαντασίας, όσο οξύμωρο και
αν ακούγεται αυτό.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και πως το πετυχαίνει
αυτό, καταργώντας τα όρια του Χρόνου, συμπλέκοντας τα κοινωνικά του πλέγματα σε
βαθμό αξεδιάλυτο, ενιαίο. Με τεχνική μαεστρία, συγγραφική ιδιοφυΐα, μπροστά από
την εποχή της, ενοποίησε το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον σε μία ενιαία
σημερινή- τωρινή ανατροφοδοτούμενη προοπτική. Όπως πολύ ορθά γράφει ένας από
τους μελετητές της, ο Κίμωνας Ρηγόπουλος, «διαφοροποίησε την αίσθηση του
χρόνου» για όλους εμάς, τους μεταγενέστερους αναγνώστες της αγγλικής και
παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ήταν τόσο ασφυκτικά και απαγορευτικά τα εθιμοτυπικά
κοινωνικά πλαίσια, ώστε ως κορίτσι-γυναίκα, έπρεπε να ντύνεται όπως τις
επέβαλαν τα αγόρια αδέρφια της και η πατρική παρουσία για να παρευρίσκεται στις επίσημες επισκέψεις και τις συζητήσεις που γίνονταν στο σπίτι τους. Σε βιβλίο της γράφει με
μια αθωότητα που εκπλήσσει, ότι περισσότερη σημασία έδιναν τα άτομα της εποχής
της στις ενδυματολογικές προτάσεις και στην κόμμωση των γυναικών παρά στην
παιδεία τους, την εκμάθησή τους ξένων γλωσσών, αρχαίων ελληνικών ή την
λογοτεχνική τους κατάρτιση. Τίποτα το παραπλανητικό στη ματιά της, τίποτα το
ψευδές στον λόγο της, το αναληθές στην γραφή της. Η Βιρτζίνια στην σταδιακή της
αποδέσμευση και αγώνα απελευθερωτικής της ανεξαρτησίας<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>δεν οικοδομεί μία μυθοπλασία κλασικής υφής και αποδοχής, αλλά κάνει μία μοντέρνα- σύγχρονη ρήξη με τον μέχρι τότε χρεοκοπημένο παλαιό κόσμο που αρνείται να «πεθάνει» ώστε να καρπίσουν οι νέες μοντέρνες και σύγχρονες ιδέες και πρωτοπορίες. Παρατηρεί
διαρκώς, το βλέμμα της σαν «περισκόπιο» περιστρέφεται 360 μοίρες. Καταγράφονται στην μνήμη της άπειρες εικόνες και παραστάσεις, φωτεινές ή μουντές, ομιχλώδεις ή ξάστερες, υγρές από θλίψη ή μουσκεμένες από την απελπισία, αδιέξοδες ή
τελματώδεις. Κριτικάρει και περιγράφει αδρά και με μέθοδο, συνέπεια, επιμονή,
συμπεριφορές και συμβάντα, λόγια και χειρονομίες, εκφράσεις και δυναστευτικές
απαγορεύσεις του άμεσου και έμμεσου οικογενειακού της περιβάλλοντος. Ακόμα και
η ερωτική της σχέση και αλληλογραφία που διατηρούσε με την ερωμένη της
καλλιεργημένη, ωριμότερη, συγγραφέα Vita Σάκβιλ Γουέστ, κάτω από τους ορίζοντες
των σύγχρονων γυναικείων απελευθερωτικών καιρών και συνθηκών οφείλουμε να την
διερευνήσουμε και όχι σαν έναν φεμινιστικό αντιπερισπασμό στην κυριαρχούσα
ανδροκρατία της εποχής της. Τα φεμινιστικά βιβλία της Γουλφ, δεν επέχουν θέση
γυναικείου «μανιφέστου» όπως παραδείγματος χάριν ο λόγος και η γραφή της Σιμόν
ντε Μποβουάρ. Η Βιρτζίνια, δεν κάνει λόγο για το «Δεύτερο φύλο» σε μία διαρκή
αμάχη και υποτίμηση του άλλου φύλου, του ανδρικού, είναι περισσότερο
ευαίσθητη και πρωτοπόρα ώστε να αντιλαμβάνεται-έστω και ιδιοσυγκρασιακά-ότι τα
δύο φύλα πρέπει να βοηθήσουν το ένα το άλλο να συμβαδίσουν ισόκυρα, ισότιμα και
συμπαραστατικά, απαλλαγμένα από κοινωνικές προλήψεις και κούφιες αναχρονιστικές
απαγορεύσεις και δεσμεύσεις κοινωνικής ηθικολογίας. Η Βασίλισσα Βικτωρία πέθανε ο κύκλος ολοκληρώθηκε μέσα στην
Ιστορία, έχει αρχίσει να ανατέλλει ο κόσμος των επιγόνων της. Η μυθιστοριογράφος Βιρτζίνια Γουλφ δεν
θα έκανε το λάθος της Ελληνίδας μυθιστοριογράφου Λιλής Ζωγράφου, να γράφει
δηλαδή βιβλία για να κατακεραυνώσει, να υποτιμήσει, να εκμηδενίσει το αντρικό
φύλο, να το εκδικηθεί για τα όσα τράβηξε ιστορικά. Χαρακτηριστικός ο τίτλος "Μου σερβίρεται ένα βασιλόπουλο παρακαλώ". Η Γούλφ πενθεί σαν γυναίκα μέσα στην
κατάθλιψή της αλλά γνωρίζει να κρατά τις αποστάσεις της από τις ακραίες
γυναικείες φωνές και τις απόλυτες θηλυκές θέσεις φωνών της εποχής της. Η Βιρτζίνια Γούλφ είναι αριστοκρατική, εκλεκτική από φύση και
όχι ιδεολογία. Από γυναικεία αίσθηση και όχι γυναικεία πανουργία. Τι να
«μηχανευτεί» μέσα στην γραφή της που δεν το έχει ζήσει στην καθημερινότητά της.
Είναι η αυτονομία της μοναχικής ετερότητας μέσα στην διάσπαση της εγωπαθούς
καθολικότητας. Σίγουρα δεν ασπάζεται τις μυθολογικές δοξασίες της θρησκείας
περί της γυναίκας προερχόμενης από το πλευρό του άντρα, αυτά είναι κακοφορμισμένες
ιστοριούλες για κατεστημένες πολιτικές και κοινωνικές, εκκλησιαστικές εξουσίες, διδαχές που
αφήνουν ανενοποίητα τα Αριστοφανικά δύο φύλα του Πλατωνικού Συμποσίου. Οι
θεωρίες του συμπατριώτη της Κάρολου Δαρβίνου έχουν αρχίσει να διαδίδονται στο αγγλικό κοινό, σε στρώματα της αγγλικής κοινωνίας και να αποκτούν ακολούθους, τα επιστημονικά του πορίσματα και
ευρήματα ερευνών του δεν επιδέχονται αμφισβήτηση. Το ίδιο και οι απόψεις και ιδέες του
πατέρα της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόιντ, του οποίου τα βιβλία μεταφρασμένα
στα αγγλικά κυκλοφόρησαν από τον εκδοτικό τους οίκο. Το έργο της μας μιλά για
την ανθρώπινη καθολικότητα στην ροικότητά της, (όχι όμως ως ένα σύνολο μαζών αλλά ως ανθρώπινη μονάδα, ξεχωριστή ταυτότητα) γιατί ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται
ότι η κοινωνία και οι θεσμοί της, οι κανόνες και τα προτάγματά της κάνουν ότι
μπορούν για να διασπάσουν την συνεχή αυτή ανατροφοδοτούμενη ροή συναισθημάτων, εμπειριών, αναμνήσεων, καταστάσεων, απολαύσεων. Μάλιστα, η κοινωνία τεχνηέντως αντιστρέφει τις όποιες «ενοχές» αυτής της διάσπασης και τις χρεώνει στο ίδιο το άτομο και τις επιλογές του. Ό,τι αρνητικό και τοξικό συμβαίνει στην ζωή και στις σχέσεις του ανθρώπου οφείλεται αποκλειστικά σε δική του και μόνο υπαιτιότητα. Μεταβίβαση της ενοχής για να διατηρηθεί αλώβητη και καθαρή η εικόνα της άνωθεν, θεόσταλτης εξουσίας και κυριαρχίας. Η Βιρτζίνια είναι
Γυναίκα, ελεύθερη, ελευθεριάζουσα, φοβισμένη, τρομαγμένη, καταθλιπτική,
μοναχική, ερωτευμένη, πικραμένη, ότι και να γράψουμε ισχύει, αλλά πάνω από όλα είναι χειραφετημένη,
σύγχρονη, μοντέρνα συγγραφέας. Διανοούμενη, λογία γραφιάς, γυναικείο πνεύμα ανήσυχο, τολμηρό, σκεπτόμενο, καινοτόμο,
πρωτοποριακό, ξεχωρίζει ανάμεσα στα δύο φύλα. Ανάγει την αληθινή ζωή στην
συγγραφική τέχνη και την συγγραφική τέχνη σε πραγματικότητα ζωής εν εξελίξει
όχι εν διαστάσει. Το βύθισμα της συνείδησης είναι διπλό, στην γραφή της και στην
ζωή της όπως την αντιλαμβάνεται. Σε μία γραφή δίχως μάσκες, σε μιά ζωή δίχως προσωπεία, το όνειρο και την καθαρή καθημερινότητα των στιγμών και της φαντασίας.
Στην ύπαρξη που διοχετεύεται ασταμάτητα στο φαινόμενο του θανάτου και στα αληθινά προσωπεία
της γραφής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στην διάρκεια του βίου της, είτε ως
Βιρτζίνια Στέφεν είτε ως Βιρτζίνια Γουλφ- μετά τον γάμο της με τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leonard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> Οκτώβριος του 1912- θα αλλάξει πολλές κατοικίες και τόπους
διαμονής. [</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hyde</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Park</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Gate</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 22./</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Gordon</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Square</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 46./ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fitzroy</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Square</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 29, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tavistock</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Square</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 52 στην περιοχή του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bloomsburry</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">του δυτικού Λονδίνου. (η περιοχή δεν
έχαιρε καλής φήμης από την ανώτατη Λονδρέζικη συντηρητική τάξη, υπήρξε τοποθεσία
που συγκεντρώνονταν, κατοικούσαν, δραστηριοποιούνταν καλλιτεχνικά ένας κύκλος
ατόμων της νεανικής πνευματικής πρωτοπορίας, των μοντέρνων κοινωνικών ιδεών και
ανατροπών της τέχνης, των ερωτικών συνηθειών και της ζωής) / </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Clifford</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Inn</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 13./ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Monk</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">House</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">στο<span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rodmell</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">./ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mecklenburgh</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Square</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 37./ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">House</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> στην περιοχή του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Richmond</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> από όπου θα πάρει το όνομά του το
τυπογραφείο και ο εκδοτικός οίκος των Γουλφ από το 1917 που ιδρύθηκε]. Μέσα σε
αυτό το πολυδιάστατο και εύφορο πνευματικά κλίμα η Βιρτζίνια διδάχτηκε την
αγγλική λογοτεχνία όσο λίγα κορίτσια της εποχής και της ηλικίας της, άκουσε από
πρώτο χέρι για φημισμένους άγγλους και ξένους συγγραφείς, γνώρισε και διάβασε αρχαίους
κλασικούς από το πρωτότυπο. Έδινε διαλέξεις για τον Πλάτωνα μιλώντας στα αρχαία
ελληνικά. Διάβασε ρώσους κλασικούς συγγραφείς που εκείνες τις δεκαετίες είχαν
κατακλύσει την αγγλική αναγνωστική αγορά. Λέοντα Τολστόι και Νικολάι Γκόγκολ,
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι και Άντον Τσέχωφ, ορισμένων τα βιβλία κυκλοφόρησαν από τον εκδοτικό
τους οίκο. Η μητέρα της Τζούλια, φημίζονταν για την ομορφιά της και υπήρξε
μοντέλο προ- Ραφαηλιτών ζωγράφων, παρά τους πολλούς της τοκετούς. Αυτήν την
φυσική ομορφιά κληρονόμησε στις θυγατέρες της όπως οι φωτογραφίες μαρτυρούν. Η
Βιρτζίνια θεωρούσε τον γάμο των γονιών της αταίριαστο. Πίστευε ότι η μητέρα της
σαν παντρεμένη γυναίκα, αδικήθηκε κοντά στον πατέρα της. Στα βιβλία της
σκιαγραφεί όχι με τόσο φωτεινά χρώματα οικογενειακά της άτομα, αναφέρεται στην
πνευματική και συγγραφική πτώση του πατέρα της μετά τον θάνατο της δεύτερης
γυναίκας του, της μητέρας τους, τις γεροντικές παραξενιές του, τις οικονομικές
του φοβίες, την κωφότητά του, την έλλειψη «στοργής» για τις κόρες του. Όσο για
το πορτραίτο της προσωπικότητας της μητέρας της όπως μας το περιγράφει η γραφή
της χρειάζεται προσοχή και προσεκτική εξέταση για να ξεχωρίσουμε την αλήθεια
της μητέρας της από την αφηγηματική αλήθεια την δική της. Η Βιρτζίνια Γουλφ δεν
έκανε συστηματικές πανεπιστημιακές σπουδές, το προνόμιο αυτό το επεφύλασσε η
αγγλική κοινωνία αποκλειστικά μόνο για τους άντρες, τα αγόρια. Ίσως από εδώ να
προέρχεται και η μεγάλη αναγνωστική βουλιμία της να «βουτήξει» μέσα στα βιβλία,
να τα «ξεκοκαλίσει», να αποκτήσει όσες περισσότερες γνώσεις μπορούσε, να διδαχθεί
την αγγλική, ευρωπαϊκή, παγκόσμιο λογοτεχνία, να ανακαλύψει τα ίχνη της μοντέρνας τεχνικής της μυθιστορηματικής γραφής. Θα τολμούσαμε να
γράφαμε ότι η Βιρτζίνια Γούλφ ως αναγνώστρια διακατέχεται από ένα
«αποικιοκρατικό» πνεύμα και επιθυμία. (Η λέξη αποικιοκρατία όχι με την βαρύτητα
την πολιτική που έχει κατοχυρωθεί στην Ιστορία αλλά στους ανοιχτούς ορίζοντες της βρετανικής κοινοπολιτείας).
Διάβαζε ρώσους μυθιστοριογράφους στα αγγλικά, βιβλία γερμανών, ιταλών και
σκανδιναβών λογοτεχνών, γάλλους και αμερικανούς συγγραφείς. Μαζί με τον σύζυγό
της επισκέφτηκαν τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sigmund</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Freud</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> τον Ιανουάριο του 1939 στο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hampstead</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">του Λονδίνου, από τον εκδοτικό τους οίκο
κυκλοφόρησαν οι μεταφρασμένες στα αγγλικά επιστημονικές μελέτες του. Γνώρισε
και συνομίλησε με τον Μπέρναρντ Ράσελ, επηρεάστηκε από τις αρχές του Ερρίκου
Μπερξόν, περί ακατάπαυστης ροής της συνείδησης. Ανάμεσα στους συνδαιτυμόνες την
περίοδο που ζούσαν οι γονείς της το σπίτι τους ήταν ανοιχτό σε φιλικά και
συγγενικά πρόσωπα ήταν και η οικογένεια του ποιητή Ρούπερτ Μπρουκ. Οι αντιλήψεις
της ομάδας των νέων παγανιστών του Κέμπριτζ στην οποία ανήκε και ασπάζονταν
και ο ποιητής Ρούπερ Μπρουκ, επηρέασαν και τα παιδιά της οικογένειας του Λέσλι
και Τζούλια Στέφεν στις μεταξύ τους συναναστροφές αλλά και απομάκρυνε από κοντά τους
φιλικά πρόσωπα, εξαιτίας του ελεύθερου και ανεξάρτητου πνεύματός της. Άτομα που δεν μπορούσαν ή δεν ήσαν έτοιμα να κατανοήσουν το πρωτοπόρο πνεύμα της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η πολυμελής οικογένεια τις καλοκαιρινές
περιόδους από το 1881 έως το 1894 μεταβαίνει για τις θερινές της διακοπές στο
σπίτι που αγόρασαν, το Τάλαντ Χάουζ στο Σαιντ Άιβς της Κορνουάλλης, από την
μεριά του κόλπου του Πόρτμινστερ που έβλεπε τον Φάρο Γκόντρεβυ. Ήταν μία από
τις αγαπημένες κατοικίες της Βιρτζίνια. Το θαλάσσιο και ήσυχο τοπίο της
Κορνουάλλης με την καλοκαιρινή του ατμόσφαιρα, οι παραδοσιακές αγγλικές
οικογένειες με τα παιδιά τους που περνούσαν τις διακοπές τους ενοικιάζοντας τα
σπίτια, οι φωνές και τα παιχνίδια των μικρών παιδιών που πλημμύριζαν την
παραλία, ο υπαίθριος χώρος, ο ήχος του φλοίσβου της θάλασσας που ακούγονταν από
την ησυχία του δωματίου που κοιμόντουσαν τα παιδιά τα πρωινά, η νυχτερινή
ησυχία που απλώνονταν στην παραλία, η δροσερή αύρα τα πρωινά, το ασημί χρώμα
της πανσελήνου που φώτιζε το θαλάσσιο τοπίο, τα ψαροκάικα, η αγορά, οι παιδικές
ξένοιαστες φωνές και παιδική ανεμελιά, τα στούκας πετάγματα από τα γλαροπούλια
στην αναζήτηση ψαριών για τροφή, τα δέντρα και οι μυρωδιές των λουλουδιών, ήχοι
πρωτάκουστοι για τα αυτιά των μικρών παιδιών, ο ζεστός άνεμος, αισθήσεις παιδικές,
αθώες αναμνήσεις και παραστάσεις, εικόνες της φαντασίας και του ονείρου, της
πραγματικής ζωής και σχέσεων διαποτίζουν την παιδική ψυχή και συνείδηση της
μικρής Βιρτζίνια, γίνονται συγγραφικό λίπασμα, πρώτη επεξεργάσιμη ύλη στα κατοπινά
χρόνια για τα γραπτά της. Μικροί πυρήνες και κύκλοι αφήγησης στα μυθιστορήματά της που
εξακτινώνονται αρμονικά και ισορροπημένα, δημιουργούν συγκίνηση και καλλιεργούν
συναισθήματα, ευχάριστη αναγνωστική αίσθηση. Το θερινό ξένοιαστο, ανέμελο κλίμα που βίωσε σαν μικρό κοριτσάκι,
η ελευθερία και το παιχνίδι με την αδερφή της μέσα στην φύση, οι φωνές και τα
γέλια που άκουγε από το παράθυρο του σπιτιού, τα παιδικά παιχνίδια και οι σκανδαλιές,
οι μικροπεριπέτειες και οι αταξίες, όλες αυτές οι αχνές και έντονες
λεπτομέρειες της καθημερινής καλοκαιρινής ζωής των λουομένων παραθεριστών της
Κορνουάλλης, αποτυπώθηκαν ανάγλυφα και παραστατικά, έγιναν πηγή πρώτης
έμπνευσης για την τριλογία της του Σαιντ Άιβς. Την τριλογία που αποτελούν τα
βιβλία: «Το δωμάτιο του Ιακώβου» (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacob</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Room</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">) γραμμένο το 1922. Το «Προς τον Φάρο»
(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">To</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">the</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lighthouse</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">) γραμμένο το 1927 και «Τα Κύματα» (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Waves</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">) γραμμένο το 1931 και σκόρπια στις
ημερολογιακές της σημειώσεις. Η οικογένεια σταμάτησε να επισκέπτεται την θερινή
κατοικία τους-προς μεγάλη θλίψη της Βιρτζίνια-όταν πέθανε η μητέρα τους αφήνοντας
ορφανά τα παιδιά. Μιά οικογενειακή σκοτεινή μοίρα που τα σημάδεψε σε όλη τους
την ζωή.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το έργο της Β. Γ. είναι μία πλατειά
πολυσύνθετη πολύχρωμη και πολύπτυχη εικονογραφία των παιδικών της χρόνων και
οικογενειακών της μελών. Δεν είναι υπερβολή αν το υποστηρίξουμε αυτό. Εξάλλου,
όσο πιο μεγάλη η εστίαση ενός συγγραφέα στο δικό του πολιτιστικό και οικογενειακό
περιβάλλον και χώρο, τόσο το έργο του έχει διεθνείς αποδοχές και αναγνωρίσεις.
Πολυδιάστατα ζωγραφικά αυτοβιογραφικά της ζωής της ταμπλό και πορτραίτα μελών
της οικογένειάς της, συμπεριφορών και καταστάσεως της μεταιχμιακής εποχής της.
Της χαρακτηριστικής φυσιογνωμίας της μητέρας της, αγγλίδας γυναίκας
προερχόμενης από τον κόσμο και την εθιμοτυπική τελετουργία των Βικτωριανών δεκαετιών πριν
την έλευση του νέου αιώνα. Της κοινωνικής παράδοσής της των συντηρητικών ηθών
και πουριτανικών εθίμων της. Το σε διαφορετικά χρονικά στάδια εσωτερικό και
εξωτερικό πορτρέτο της μεγάλης της αδερφής της Βανέσσας, του χαρακτήρα και των
σχέσεών της με την ίδια, στην προσπάθειά τους να απελευθερωθούν από το μοντέλο
ζωής και δημόσιων συμπεριφορών που της ήθελαν τα ετεροθαλή αδέρφια της, ο
πατέρας της και ο αντρικός περίγυρος των χρόνων εκείνων. Ζωγραφίζει ακόμα, τις
φιγούρες και τα ρέοντα αισθήματα ορισμένων στενών της φιλενάδων, ιδιαίτερα την
προσωπικότητα και την παρουσία της στενότερης φίλης της, της συγγραφέως και
καλλιεργημένης </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vita</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, και ορισμένων άλλων φιλενάδων της. Η φυσιογνωμία του
κλειστού χαρακτήρα του πατέρα της, η κάπως απόμακρη στάση του απέναντι τους δεσπόζει
παράλληλα με την ατομική της προσωπογραφία. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Πνευματώδης,
εύστροφη, ταλαντούχα, ευρηματική, πολυσχιδής καλλιτεχνικά η παρουσία της
Βιρτζίνια Γουλφ συμβαδίζει με την βαθειά της θλίψη, καταθλιπτικό της χαρακτήρα,
την μονήρη διάθεσή της, τους νευρικούς της κλονισμούς, την ατίθαση και
ελευθεριάζουσα συμπεριφορά της. Αν και απόκτησε διεθνή φήμη και αναγνώριση, αν
και η βεντάλια των αναγνώσεών της και των διαβασμάτων της έμεινε πάντα ανοιχτή,
αν και είχε δίπλα της, κοντά της, ορισμένες θηλυκές παρουσίες και τον
υπομονετικό και υποστηρικτικό πάντα σύζυγό της η Γουλφ, όπως διαισθανόμαστε
από τις συγγραφικές της μαρτυρίες και αλήθειες δεν απαλλάχθηκε τελεσίδικα από
τα οικογενειακά της ψυχής της τραύματα, αυτά που της προκάλεσε ο ετεροθαλής
αδερφός της, με τις ανήθικες πράξεις του στην ίδια και την αδερφή της. Είναι
μία αίσθηση «κρύου- ζεστού» η γραφή της, όχι μιάς μοντερνίστριας διανοούμενης
και λόγιας αγγλίδας του προηγούμενου αιώνα, που σηματοδότησε όπως και πάλι μας
λέει ο Βέρνερ Βάλντμαν, «την αφετηρία μιάς καμπής στην αφηγηματική τεχνική υπό
την ετικέτα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">stream</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">consciousness</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, κι έτσι έγινε, και παραμένει μέχρι σήμερα, η θετική μητέρα
μιας ολόκληρης γενιάς μοντέρνων λογοτεχνών», αλλά μάλλον μιάς ορφανής θηλυκής
ύπαρξης που πάλεψε να καταλαγιάσει τα φαντάσματα των ενοχών που οι άντρες γύρω
της προκάλεσαν. Τους προσωπικούς της δαίμονες μέσω της αφήγησης, της γραφής,
των ημερολογιακών της αναμνήσεων, των φεμινιστικών της βελούδινων κηρυγμάτων, των εσωτερικών μονολόγων της, των επιστολών της. Όλα αυτά τα σημαντικά και λιγότερο σημαντικά που συμπλέκει με την τέχνη της γραφής, τις μεθόδους και τους κανόνες της. Η Γουλφ ενώ μας μιλά για τις σχέσεις της μας δείχνει με έμμεσο τρόπο πως πρέπει να γράφει, να εκφράζεται ένας συγγραφέας. "Διδάσκει" την τέχνη της Γραφής μέσω των περιπετειών της ζωής και το αντίστροφο. </span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Τα προβλήματα ψυχασθένειας που αντιμετώπιζε,
είναι χαρακτηριστικές οι επιστολές της που συμπεριλαμβάνονται στον τόμο «ΠΕΡΙ
ΤΡΕΛΑΣ» ΑΡΤΩ- ΓΟΥΛΦ- ΝΙΤΣΕ-ΠΟΕ-ΣΕΛΛΕΫ, εκδόσεις Κοβάλτιο γ΄ έκδοση 2, 2018,
μετάφραση Λαμπριάνα Οικονόμου- Μιχάλης Παπαντωνόπουλος, δεν θα διαβάσουμε τα
λόγια μιας «κουλτουριάρας» αγγλίδας μοντέρνας μυθιστοριογράφου αλλά τα «καυτά»
της εξομολόγησης λόγια μιάς σωματικής ύπαρξης πάσχουσας, μιάς θηλυκής ψυχής που
τρέμει σε κάθε κοινωνικό ψιθυρισμό, σε κάθε πρόθεση ερευνητικής αποκάλυψης των
πιό μύχιων πληγών της. Το φώς της ζωή της συμπλέχτηκε τόσο αρμονικά και
αξεδιάλεχτα με το σκοτάδι, έτσι όπως το συναντάμε σε ηρωίδες της αρχαίας
τραγωδίας που η σκοτεινή μοίρα τους είναι προδιαγεγραμμένη. Η Γουλφ μας λέει
στο εξαιρετικό, πυκνό και καλογραμμένο άρθρο του ο Κίμων Ρηγόπουλος στο
περιοδικό «ΒΙΒΛΙΟ & </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MEDIA</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">» τχ. 6/3, 1991, σ.37, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">«πραγματοποίησε μια αγέρωχη πτήση στον πυθμένα των θαλασσών, διασπώντας
ανεπανόρθωτα τα ανθεκτικά ναυάγια του ‘αυτονόητου’».</i> Ενώ σε άλλο σημείο του
κειμένου του σημειώνει: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">«Αποτελεί φόρο
τιμής στη συγγραφέα που πολιόρκησε ανηλεώς τα οχυρά των λέξεων στην
εμπροσθοφυλακή των πιο οδυνηρών στοχασμών. Σ’ εκείνη που κατόρθωσε να αναλωθεί
σε διακαείς συνομιλίες με τα ‘φαντάσματα αυτού που θα μπορούσαμε να είμαστε’,
αρνούμενη ευλαβικά να διασαλεύσει ‘την υπέροχη ομοψυχία που μας περιβάλλει,
ταξιδιώτες καθώς είμαστε’».</i> Ενώ σε έναν κάπως υπερβολικό εγκωμιαστικό τόνο
γράφει και πάλι<i style="mso-bidi-font-style: normal;">: «Όπως ο Προυστ πριν απ’
αυτήν και ο Τζόυς την ίδια εποχή, στάθηκε για το μυθιστόρημα του εικοστού αιώνα
ό,τι ο Αϊνστάιν για τη Φυσική: ο άνθρωπος που διαφοροποίησε την αίσθηση του
χρόνου…».</i> Υπερβολικός τόνος αλλά εύστοχη παρατήρηση. Από την μεριά μας ίσως
δεν είναι άστοχο αν σημειώναμε σαν σημερινοί αναγνώστες των βιβλίων της, ότι
παρά του ότι τα έργα της δεν εντάσσονται στο είδος της παιδικής ή εφηβικής
λογοτεχνίας, θεματικά και στο γενικό πλαίσιο της εικονοποιίας,
ψυχικές παιδικές εκφάνσεις και διακυμάνσεις παιδικών συναισθημάτων, προφίλ
κοριτσίστικων συμβάντων στην μοναχική ωρίμανσή τους, δράσεις μια άλλης
διάστασης και φαντασίας, ονειρικών καταστάσεων σε εξέλιξη και
αυτοτροφοδοτούμενες με καινούργια γεγονότα, προέρχονται, βασίζονται κατά κύριο
λόγο στις παιδικές της αποκλειστικά αναμνήσεις και μνημονικές παραστάσεις,
νεανικές ομιχλώδεις η καθαρές εμπειρίες και αφηγήσεις της ρέουσας ασταμάτητα
συνείδησής της, μπορούμε και να τα εντάξουμε στην παιδική λογοτεχνία. Εικόνες όχι καθαρής μυθοπλασίας αλλά ένα μείγμα αλήθειας και
ονείρου, απτής πραγματικότητας και εικόνες της πόλης και της υπαίθρου αληθινής
καθημερινότητας. Όσο πιο βαθιά κολυμπά στο σκοτεινό «βουρκάρι» των αναμνήσεών
της τόσο η φαντασία της φτερουγίζει όχι στο μέλλον αλλά στο παρόν με έναν
ανεξήγητο μαγευτικό τρόπο. Οικογενειακές και μοναχικές της περιπλανήσεις, ονειροπολήσεις
και μια βασανιστική πραγματικότητα που αναζητά διέξοδο μέσω της γραφής, των
λέξεων του αγγλικού αλφαβήτου, των συμβολισμών του της εκφραστικής της τυπολογίας. </span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Διαβάζοντας προσεκτικά τα
βιβλία της Βιρτζίνια Γουλφ και όχι πειρατικά, παρατηρούμε και συμφωνούμε-ελπίζω
όχι αναγνωστικά ή ερμηνευτικά λανθασμένα- με την βιογράφο της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Alexandra</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lemasson</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”- ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ», μετάφραση Ειρήνη
Λεκκού- Δάντου, εκδόσεις Κασταλία, Αθήνα 2006, η οποία μιλά για έναν συνεχή
διχασμό του έργου και της ταυτότητάς της. Ανιχνεύοντας τα ίχνη και τα βαδίσματα
περιπετειών της προσωπικής της ζωής και της γραφής, είτε η μυθιστοριογράφος
βρίσκεται οικειοθελώς εγκλωβισμένη στα κατά διαστήματα σπίτια-ερημητήριά της, είτε
την συναντάμε μόνη της με αυτοκίνητο να ταξιδεύει σε χώρες της ευρώπης, ή να επισκέπτεται
με τις αδερφές της και φιλικά της ζευγάρια ή τον σύζυγό της διάφορες χώρες, ως
ελεύθερη ακόμα Βιρτζίνια Στέφεν είτε ως παντρεμένη Βιρτζίνια Γουλφ
διαισθανόμαστε μια θηλυκή ύπαρξη «διχασμένη» (;). Μοιρασμένη ανάμεσα σε δύο
διαφορετικές συγκοινωνούντες όμως χρονικές καταστάσεις, αλήθειες και μαρτυρίες
ζωής. Ανάμεσα σε δύο πραγματικότητες εμπειριών που προσέδωσαν τον κεντρικό φωτισμό και τις
σκιές της προσωπικότητάς της, που η ίδια αγωνίζεται με υπονοούμενα, λεκτική
αμφισημία, αποσιωπήσεις, να παραμείνει στο ημίφως. Όλα λέγονται και ελάχιστα
στην ολότητά τους αποκαλύπτονται. Η ίδια κρατά την οικογενειακή βικτωριανή
παραδοσιακή συνήθεια, όχι οικογενειακά κουτσομπολιά στο φώς. Οι άλλοι, οι
διπλανοί, ο κοινωνικός φιλικός και συγγενικός περίγυρος πρέπει να ξέρει μόνο
όσα πρέπει και επιβάλουν οι αρχές της καλής συμπεριφοράς και δημόσιας εμφάνισης.
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Δύο γάμοι
των γονιών της, απόκτηση αδερφών από δύο διαφορετικές οικογένειες. Δύο τουλάχιστον
σπίτια. Στην πόλη το Λονδίνο, και σε σπίτια στην επαρχία. Σε κεντρικό αστικό
προάστιο και στην εξοχή, στην ύπαιθρο. Διαρκείς της οικογένειας και της ίδιας
μετακομίσεις και μετακινήσεις. Ατέλειωτες ώρες μοναξιάς και μέρες κοσμικότητας.
Συντροφικές στιγμές και ερημιά, μοναχικοί περίπατοι στην αγγλική ύπαιθρο. Επισφαλή
υγεία και ταυτόχρονα ενεργή κοινωνικά και ανοιχτή στις δημόσιες καλλιτεχνικές
και πνευματικές σχέσεις. Συμμετοχή σε πνευματικές συνεστιάσεις και άρνηση
βράβευσης δημόσιας επίσημης αναγνώρισης του έργου της. Σωματικά διαρκώς
καταβεβλημένη, φιλάσθενη, και παράλληλα πολυταξιδεμένη. Φεμινίστρια<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και σύντροφος σύζυγος. Ελευθεριάζουσα σαν
χαρακτήρας και ταυτόχρονα συντηρητική. Φλέρταρε ερωτικά με άντρες και με
γυναίκες. Είχε σοβαρή ερωτική σχέση με γυναίκα ενώ έκανε έναν πετυχημένο και
μακρόβιο γάμο με το άλλο φύλο, τον συμπαραστατικό πάντα άντρα της. Μοίρασε την
αυθεντικότητα του συναισθηματικού της κόσμου μεταξύ της στενής της φίλης Βήτα
και του άντρα της Λέοναρντ. Ήταν κοινωνική και μοναχική, ζώντας μεγάλα του βίου
της διαστήματα αποκομμένη από το περιβάλλον της. Υπήρξε διανοούμενη και
ταυτόχρονα απλή και καταδεκτική με τα άτομα που την περιστοίχιζαν. Ήταν εκλεκτική και «αριστοκρατική» δίχως να
απεμπολεί τα γνήσια στοιχεία της λαϊκής της αυθεντικότητας. Οι χαρακτήρες ηρώων
και οι φυσιογνωμίες των βιβλίων της, η φιλοτέχνησή τους, προέρχεται από τις
εμπειρίες που έζησε κοντά στο υπηρετικό και βοηθητικό προσωπικό της οικογενείας
της και των σπιτιών τους. Από την άμεση συναναστροφή μαζί τους. Η «τάξη» των
υπηρετών και του βοηθητικού προσωπικού συνυπάρχει με την άλλη, αυτήν που ανήκει
και κατάγεται η Βιρτζίνια και οι γονείς της, οι μορφωμένοι και λόγιοι, οι
συγγραφείς και οι διανοούμενοι. Πουλούσε και αγόραζε νέα οικήματα για να
κατοικήσει με την αδερφή της, τον αδερφό της ή τον άντρα της και ατύχησε
αντικρίζοντας δύο τους σπίτια κατεστραμμένα, ερείπια από τους γερμανικούς
βομβαρδισμούς. Έζησε το «σβήσιμο» του πουριτανικού και συντηρητικού κλίματος
της βασίλισσας Βικτωρίας και την αυγή των νέων κοινωνικών συνθηκών των
κληρονόμων επιγόνων της. Την αρχή του τέλους της ανδροκρατίας και την ανάπτυξη
των φεμινιστικών κινημάτων και δράσεων. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ήταν συγγραφέας και εκδότρια μαζί, πρωτογενής
δημιουργός και πολύ καλή, σοβαρή και επαρκής αναγνώστρια έργων της εποχής της
και<span style="mso-spacerun: yes;"> σοβαρή</span> κριτικός. Από την μία
ακουμπούσε στην αγγλική μυθιστορηματική παράδοση και από την άλλη υπήρξε
πρωτοπόρος και ανανεωτής της αγγλικής μυθιστορηματικής μοντέρνας γραφής.
Τολμηρή πρωταγωνίστρια σε πρωτοποριακούς κύκλους και αποτραβηγμένη από τα
κοινά. Φεμινίστρια και «εστέτ» άνθρωπος των γραμμάτων. Βίωνε την καθημερινότητα
ενώ ζούσε μέσα σε ένα κλίμα μιάς άλλης φαντασιακής, ονειρικής πραγματικότητας.
Έζησε διψώντας για εμπειρίες αληθινής ζωής ενώ βούτηξε μέσα στον κόσμο των
βιβλίων και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>της τέχνης με το ίδιο πάθος,
Πίστεψε στο σύμβολο του ανδρόγυνου και την αμφισημία των πραγμάτων, των λόγων
και των προσώπων, της ταυτότητας του ανθρώπινου όντος. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η αγγλίδα συγγραφέας, εισηγήτρια του
μοντερνισμού στην αγγλία, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ηγέτιδα
γυναίκα του μοντέρνου μυθιστορήματος, συγκαταλέγεται δίπλα- στον Τζέιμς Τζόυς
και τον συγγραφικό κολοσσό του «Οδυσσέας» και τον γάλλο Μαρσέλ Προύστ και το
πολύτομο έπος «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο»-, λογοτεχνικά μεγέθη τεράστια, βραβευμένα
και αναγνωρίσιμα από το διεθνές λογοτεχνικό αναγνωστικό κοινό και τον πολιτισμό
της γραφής. Είναι μία από τις πλέον ισχυρές φωνές του μοντερνισμού. Τα έργα της
μεταφράζονται και επανεκδίδονται συνεχώς. Μόνο στην<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πληθώρα των ελληνικών μεταφράσεων να σταθούμε
από διαφορετικούς οίκους, θα εκπλαγούμε από την επιρροή και την πρόληψή της γραφής
της στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό και σε συγγραφείς. Τρία περιοδικά αφιερώματα
στο έργο της. Το περιοδικό «Διαβάζω», το περιοδικό «Το Αμφί» και το πρόσφατο, τρέχον
τεύχος της «Οδού Πανός». Και ένα διδακτορικό όπως μας επισημαίνει το «Λεξικό
της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» των εκδόσεων Πατάκη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Βιρτζίνια Στέφεν υπέφερε στο διάστημα
του πολυκύμαντου βίο της,-όπως οι βιογράφοι και μελετητές του έργου της
αναφέρουν και η ίδια εξομολογείται στα ημερολόγιά της-,από διαρκείς και
επαναλαμβανόμενες νευρικές κρίσεις οι οποίες την καθήλωναν για μεγάλα χρονικά
διαστήματα της έγγαμης ζωής της στο κρεβάτι άπραγη, με φοβερούς πονοκεφάλους,
σωματικές ατονίες και υπερβολική κόπωση και εξάντληση. Κλεισμένη στο σπίτι της
υποβαλλόμενη σε συχνή θεραπευτική αγωγή κάτω από την φροντίδα γιατρών,
νοσοκόμων, γυναικών φιλενάδων της, μελών της οικογένειας της. Κυρίως όμως, κάτω
από την αμέριστη συμπαράσταση και φροντίδα του συζύγου της και συνοδοιπόρου της
πνευματικά και εργασιακά Λέοναρντ. Από τον γάμο τους δεν απόκτησαν παιδιά. Η
Βιρτζίνια Γουλφ προέβει σε τρείς απόπειρες αυτοκτονίας πριν τον πνιγμό της. Τα
πρώτα συμπτώματα του νευρικού κλονισμού της εμφανίστηκαν το Καλοκαίρι του 1895,
αμέσως μετά τον θάνατο της αγαπημένης τους μητέρας. Μία βαρειά καταθλιπτική
σκιά έπεσε πάνω της και της καθόρισε την πορεία καθώς έβλεπε να φεύγουν
αγαπημένα της πρόσωπα. Ας επαναλάβουμε. Στις 5 Μαϊου του 1895 πεθαίνει ξαφνικά
η μητέρα της, εννιά χρόνια αργότερα 22 Φεβρουαρίου του 1904 ο πατέρας της, και
δύο χρόνια μετά 20 Νοεμβρίου του 1906 φεύγει από τυφοειδή πυρετό ο μικρός της
αδερφός Τόμπυ, και ακόμα, η ετεροθαλή αδερφή της Στέλλα. Ο μικρός Τόμπυ αρρώστησε
κατά το διάστημα που τα αδέρφια Γουλφ επισκέπτονταν την Ελλάδα, για την ακρίβεια
άλλες πηγές αναφέρουν όταν ακόμα βρίσκονταν στην Κωνσταντινούπολη. Την σκοτεινή
και χαώδη πολεμική περίοδο, μέσα στον εφιαλτικό κουρνιαχτό την λαίλαπα
καταστροφής του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας σε
ευρωπαϊκά κράτη μεταξύ αυτών και η Αγγλία (ο άγγλος πρωθυπουργός Τσάμπερλαιν
είχε κηρύξει τον πόλεμο στον Χίτλερ όταν αυτός εισέβαλε και κατέλαβε την
Πολωνία) η Βιρτζίνια Γούλφ στα 59 της χρόνια αυτοκτονεί, αφήνοντας πίσω της
κενό και θλίψη. Είναι πλέον γαλήνια και ήρεμη, ταξιδεύει στους κόσμους της
φαντασίας και του απραγματοποίητου, θα συναντήσει τους γονείς και τα αδέρφια
της, τις αγαπημένες της φιλενάδες, τους άγγλους φίλους της λογίους και
διανοούμενους, θα μιλήσουν για την πορεία της σύγχρονης μοντέρνας
μυθιστορηματικής γραφής, για τους καινούργιους αναγνώστες των έργων τους, για
τα καινούργια βιβλία που διάβασε, τους τίτλους που εξέδωσε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η σημαντική συγγραφέας και το έργο της
περνά στην αιωνιότητα. Τα βιβλία της, οι θέσεις, οι απόψεις και οι ιδέες της
για το μοντέρνο μυθιστόρημα περνούν στα χέρια των χιλιάδων μελλοντικών
αναγνωστών και αναγνωστριών της. Μεταφράζεται σε αρκετές ευρωπαϊκές γλώσσες. Η
Μαργαρίτα Γιουρσενάρ την επισκέπτεται και μεταφράζει στα γαλλικά βιβλίο της. Το
πρωτοποριακό έργο της γίνεται ένα είδος «σπουδαστηρίου» για φοιτητές και
μαθητές και ποικίλους φιλότεχνους, αναφορά για φεμινιστικές οργανώσεις, άτομα
που σπουδάζουν και ερευνούν ενδιαφέρονται για την εξέλιξη και την διαδρομή του
μοντέρνου μυθιστορήματος στην χώρα της και τον δυτικό κόσμο. Σε κοινωνικά
ζητήματα και προβλήματα, σπουδών της νεωτερικότητας και γυναικείων σύγχρονων ερευνών. Ζητημάτων που αφορούν την ατομική ελευθερία και χειραφέτηση, την θέση
και τον ρόλο της γυναίκας στις σύγχρονες και μοντέρνες κοινωνίες, την
ακηδεμόνευτη από τον αντρικό ζυγό εκπαίδευση και αγωγή. Τους αγώνες της για
επαγγελματική ανεξαρτησία και ισότητα μισθών στους μοντέρνους καιρούς.
Ογκούμενα αδιέξοδα και καταστάσεις που εμφανίστηκαν μετά το τέλος του
πρώτου-μεγάλου παγκοσμίου πολέμου, την εικοσαετία της Μπελ Επόκ και ιδιαίτερα,
μετά το τέλος του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου και την ήττα των δυνάμεων του
άξονα. Τεράστια ήταν η συμβολή των διαφόρων κινημάτων της σύγχρονης τέχνης που
αναπτύχθηκαν-όπως πχ. του Σουρεαλισμού-στην απελευθέρωση του ρόλου της Γυναίκας
στην Κοινωνία, στην αλλαγή των ερωτικών και σεξουαλικών συνηθειών και ηθών των
ανθρώπων. Ο σύγχρονος Κόσμος μας άλλαζε ραγδαία, πανάρχαιες μυθολογικές εικόνες
και είδωλά του που ποδηγετούσαν τις ζωές των ανθρώπων καταργούνταν,
αλλοιώνονται, τίθενται στο περιθώριο. Ιστορικά και κοινωνικά παραδοσιακά στερεότυπα
και συνήθειες γκρεμίζονταν και μαζί και οι συντηρητικοί και δεσμευτικοί
κοινωνικοί προσανατολισμοί των γυναικών, οι προτεραιότητες τους, οι αντιλήψεις
τους, οι ζωές τους, τα πρότυπά τους. Οι αγώνες<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>για τα δικαιώματά τους συχνότεροι, εντονότεροι, δυναμικότεροι, αρχίζουν
να έχουν με το μέρος τους και σημαντικές προοδευτικές ομάδες του άλλου φύλου,
αντρών που κατανοούν ότι μαζί με τον γυναικείο πληθυσμό απελευθερώνεται και ο
αντρικός. Κοινός ο αγώνας για την ρήξη. Τα προτάγματά τους διευρύνονται,
απαιτούν μεταξύ άλλων το δικαίωμα στην ψήφο, το δικαίωμα του εκλέγειν και
εκλέγεσθαι, της συμμετοχής στην διαχείριση των κοινών και της ζωής τους.
Πρόσβαση στην ανώτατη δημόσια εκπαίδευση, γενική μόρφωση, καλύτερες συνθήκες
εργασίας και αμοιβές κλπ. Ας φέρουμε στο νου τι σκαρφίστηκε η ελληνίδα ζωγράφος
Ελένη Αλταμούρα για να σπουδάσει, να μπει στην σχολή καλών τεχνών.
Αντιδραστικές και κατεστημένες οπισθοδρομικές φωνές αντιδρούν σθεναρά, οι
ρωγμές ευτυχώς προέρχονται<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>από προοδευτικές
αντρικές φωνές που είναι με το μέρος τους και υποστηρίζουν τα δίκαια δικαιώματά
τους, που δεν αφορούν μόνο τους άλλους αλλά τις ίδιες τις γυναίκες, την
κατάστασή τους. Χαρακτηριστικά τα παραδείγματα γυναικών που υποστηρίζουν τα
φεμινιστικά κινήματα, οι λεγόμενος σουφραζέτες οι οποίες δίνουν ή χάνουν την
ζωή τους στις μάχες των δίκαιων αγώνων τους. Η Βιρτζίνια Γούλφ είναι πάνω από
όλα γυναίκα συγγραφέας και όχι πολεμίστρια στα γυναικεία και πολιτικά
χαρακώματα. Έχει στιλ και ύφος, είναι από την στόφα των «ντελικάτων» ίσως
συγγραφέων και όχι πολεμοχαρής και ακραία φεμινίστρια. Ζει και γράφει ανάμεσα
σε δύο εποχές. Την Βικτωριανή και την Εδουαρδιανή των κληρονόμων της σιδηράς
πουριτανής βασίλισσας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Βρισκόμαστε
όμως στα 1891, δέκα χρόνια πριν την αλλαγή του αιώνα, οι δύο αδερφές, η
Βιρτζίνια και η Βανέσσα τα περισσότερο ανήσυχα πνεύματα της παιδικής αδερφικής
ομήγυρης, εκδηλώνουν τα πνευματικά και καλλιτεχνικά τους ενδιαφέροντα με νέους
τρόπους και πρακτικές. Ξεκινούν την συγγραφή του οικογενειακού τους περιοδικού “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hyde</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Park</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Gate</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">News</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” δημοσιεύοντας χρονογραφήματα και
καθημερινά καθέκαστα της οικογένειας, τα εσωτερικά τους «κουτσομπολιά» και χαρακτηρισμούς. Τα ενδιαφέροντα όμως των αδερφών Στέφεν δεν σταματούν εδώ,
καταπιάνονται με την τέχνη της φωτογραφίας που τα χρόνια εκείνα αρχίζει να
κάνει την εμφάνισή της και να προκαλεί τον γενικό θαυμασμό και περιέργεια. Στην
κατανόηση της φωτογραφική τέχνης συμμετέχουν και τα τρία κορίτσια. Βανέσσα,
Βιρτζίνια, Στέλλα. Η Βιρτζίνια θα αρχίσει να κρατά τις πρώτες της σημειώσεις
και να γεμίζει τις ημερολογιακές της σελίδες για αρκετές δεκαετίες. Δυστυχώς η
αιφνίδια απώλεια της μητέρας της όταν εκείνη είναι μόλις δεκατριών ετών θα της
ανατρέψει τις όποιες ψυχικές και άλλες παιδικές βεβαιότητες, μητρικά
συναισθηματικά στηρίγματα και θα της προκαλέσει τις πρώτες νευρικών κλονισμών
κρίσεις της οι οποίες θα επανέρχονται με εφιαλτική συχνότητα μέχρι το τέλος του
βίου της και θα την πλημμυρίζουν με μελαγχολία, θλίψη, απόγνωση, κατάθλιψη. Η
ατυχία της όμως δεν σταματά εδώ, δύο χρόνια αργότερα πεθαίνει η ετεροθαλής
αδερφή της Στέλλα η οποία είχε αντικαταστήσει κατά κάποιον τρόπο την θέση της
μητέρας τους στην φροντίδα του σπιτιού. Το πλήγμα είναι βαρύ και μεγάλο για την
οικογένεια και θα ενταθεί και με τον θάνατο του πατέρα τους και του μικρού τους
αδερφού. Σε κάποιον στίχο του ο έλληνας ποιητής Κώστας Καρυωτάκης γράφει ότι
γεννιούνται άνθρωποι με το σημάδι της μαύρης μοίρας στο μέτωπό τους (όπως η
μνήμη έχει συγκρατήσει τα λόγια). Με την έλευση του νέου αιώνα του εικοστού, η
νεαρή Βιρτζίνια με την παρότρυνση του υποστηρικτικού πατέρα της θα αρχίσει να
δημοσιεύει επαγγελματικά κριτικές στις φιλολογικές σελίδες του περιοδικού “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Times</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leterary</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Supplement</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” της ομώνυμης εφημερίδας, ενώ θα
διδάξει στο “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Morley</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">College</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">for</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">working</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">men</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">women</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” ιστορία και έκθεση. Δυστυχώς, όπως
προαναφέραμε, η σκοτεινή του ανθρώπου Μοίρα έπαιξε για την εξέλιξη και την τύχη
των παιδιών άσχημο παιχνίδι, ιδιαίτερα για την Βιρτζίνια. Πεθαίνει ο πατέρας
τους και η Βιρτζίνια παθαίνει την δεύτερη νευρολογική της κρίση ενώ προβαίνει
και στην πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας. Τα ορφανά παιδιά εγκαταλείπουν την
οικογενειακή εστία και μετακομίζουν στο κέντρο του Λονδίνου στην οδό Γκόρντον
Σκουαίρ στην περιοχή Μπλούμσμπερυ. Το ενδιαφέρον της Βιρτζίνια για την εξέλιξη
και πορεία της αγγλικής λογοτεχνίας και της ιστορίας της αυξάνει, εδραιώνεται,
αναζητά νέους σύγχρονους τρόπους ερμηνευτικής της προσέγγισης, μοντέρνους
αγωγούς κατανόησής και προβολής της. Κοινωνικά ακηδεμόνευτη, χειραφετημένη ως
γυναίκα και ελευθεριάζουσα σαν χαρακτήρας πρωτοστατεί με μία μικρή ομάδα φίλων
της νέων διανοούμενων στην ίδρυση της ομάδας </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bloomsburry</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (από την περιοχή που βρίσκονταν ο
τόπος συγκεντρώσεώς τους) η οποία διακηρύσσει και προάγει το κίνημα του
μοντερνισμού στην αγγλία, την ερωτική απελευθέρωση, το σπάσιμο των κοινωνικών
και θρησκευτικών δεσμών. Στην πρωτοπόρα αυτή ομάδα συμμετέχουν συγγραφείς,
ποιητές, εικαστικοί, φιλόσοφοι, καλλιτέχνες από πολλούς τομείς της τέχνης, η
οποία κομίζει έναν άλλον μοντέρνο αέρα στα αγγλικά γράμματα. Στην καλλιτεχνική
αυτή πρωτοποριακή ομάδα νέων συναντάμε γνωστά μας ονόματα όπως ο
μυθιστοριογράφος Ε. Μ. Φόρστερ, ο κριτικός και ζωγράφος Ρότζερ Φράυ (του οποίου
την βιογραφία συνέθεσε η Β.Γ.) ο οικονομολόγος Τζων Μέυναρντ Κέυνς, ο
συγγραφέας </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lytton</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Strachey</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, ο μετέπειτα σύντροφος και σύζυγός της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leonard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, ο Μπέρναρ Ράσελ και άλλοι. Το
δημιουργικό και προσοδοφόρο πνευματικά, καλλιτεχνικό κλίμα της ομάδας των
άγγλων διανοουμένων και λογίων θα ανακοπεί τα χρόνια του μεγάλου πολέμου και θα
επαναδραστηριοποιηθεί η Ομάδα, μετά το τέλος του μεγάλου πολέμου, συγγραφικά
παράγοντας τα σπουδαιότερα έργα,( ποιητικά, πεζογραφικά, δοκιμιακά, θεατρικά
κλπ.) του αγγλικού μοντερνισμού. Μέσα σε αυτήν την ιστορικά σκοτεινή πολεμικά
αλλά και ανατρεπτική καλλιτεχνικά και πνευματικά ατμόσφαιρα κυοφορήθηκε το έργο
της Βιρτζίνια Γούλφ και οφείλουμε να το διερευνήσουμε και να εξετάσουμε την
τραγική της περίπτωση. Η Βιρτζίνια Γουλφ θεωρείται και όχι αδίκως μία από τις
επιφανέστερες δημιουργούς της παγκόσμιας λογοτεχνίας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Διαμερισματοποιώντας σε χρονικές περιόδους
τον προσωπικό και συγγραφικό της βίο θα σημειώναμε, ότι η πενταετία 1905-1910
είναι η πιο ταραγμένη για την ψυχική της ισορροπία και η αρχή των συγγραφικών
της περιπετειών. Έχει επισκεφτεί ήδη για πρώτη<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>φορά (1904) μαζί με την ζωγράφο αδερφή της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vanessa</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> και την στενή φίλη της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Violet</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dickinson</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> την Ιταλία (10/5). Η Βιρτζίνια
διατηρεί αλληλογραφία και φιλική σχέση με την </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Violet</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dickinson</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> από το 1902. Την Ιταλία επισκέπτεται
εκ νέου μαζί με την νυμφευμένη αδερφή της και τον σύζυγό της τον Σεπτέμβριο του
1908. Προς το τέλος της χρονιάς (14/12) διαβάζουμε την πρώτη ανυπόγραφη
δημοσίευσή της στον “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Guardian</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”. Την διετία 1905-1906 μαζί με τον
αδερφό της Άντριαν τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο ταξιδεύει στην Ιβηρική
χερσόνησο ( Πορτογαλία, Ισπανία). Μαζί με τα αδέρφια και τις φίλες της
ταξιδεύουν στην Τουρκία Απρίλιο του 1911, επισκέπτονται την Κωνσταντινούπολη,
έρχονται στην Ελλάδα (8/9-1/11), μεταβαίνουν στην Αθήνα στην Εύβοια και σε
άλλες ελληνικές τοποθεσίες. Οι ταξιδιωτικές αυτές εμπειρίες των δύο επισκέψεών
της στην χώρα μας, απομνημονεύονται και αποτυπώνονται ανάγλυφα και παραστατικά
στις ημερολογιακές της σελίδες, στο βιβλίο της. “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">On</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">not</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Knowing</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Greece</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” (1925). Από το φθινόπωρο του 1905
κάνει μαθήματα στο κολέγιο θηλέων </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Morley</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Λόγιοι φίλοι του αδερφού της Τόμπυ
καθιερώνουν κάθε Τρίτη και μετέπειτα Πέμπτη στην οικία τους, τις φιλολογικές
και καλλιτεχνικές βραδινές συγκεντρώσεις που ονομάστηκαν «Λέσχες». Οι
συνεστιάσεις συνεχίζονται μέχρι το 1913. Ανάμεσα στα φιλικά της πρόσωπα,
βρίσκεται και η έφηβη </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Katherine</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Laird</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, (“</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ka</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cox</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">(1887-1938)) η οποία της
συμπαραστέκεται στην αρρώστιά της παρά την διαφωνία της με τον ελευθεριάζων χαρακτήρα της. Αφοσίωση στην περιπέτεια της υγείας της δέχτηκε και από την
Λαίδη </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ottoline</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Morrell</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Το 1906 γράφει το πρώτο της διήγημα με τίτλο “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Phyllis</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rosamund</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”, το διήγημα μαζί με άλλα της, θα
δημοσιευτεί μετά τον θάνατό της. Παντρεύεται 7/2/1907 η μεγαλύτερη αδερφή της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vanessa</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> τον διανοούμενο και κριτικό της
τέχνης </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Clive</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bell</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Ο γάμος θα διαλυθεί το 1914. Η αδερφική σχέση δεν εμποδίζει
την ελεύθερη, ανεξάρτητη προσωπικότητα της Βιρτζίνια να εκφράσει
συναισθηματικές και άλλες διαθέσεις για τον άνδρα της αδερφής της τον οποίο
φλερτάρει.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αρχίζει την συγγραφή (1908)
των αυτοβιογραφικών της δοκιμίων “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Reminiscences</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”. Ξεκινά μαθήματα Γερμανικής γλώσσας
ενώ ταξιδεύει στην Γερμανία, Αύγουστος του 1909 επισκεπτόμενη την Δρέσδη και το
Μπάιροϊτ. Η Βιρτζίνια μαζί με τον αδερφό της Άντριαν μετακομίζουν σε περιοχή
του δυτικού Λονδίνου, στην </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fitzroy</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Square</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">29, οικία που διέμενε και ο ιρλανδός
συγγραφέας Τζωρτζ Μπέρναρ Σω τον οποίο θα συναντήσει από κοντά μερικά χρόνια
αργότερα. Ταξιδεύει με την παντρεμένη αδερφή της Βανέσσα και τον σύζυγό της, τον
αδερφό της Άντριαν στο Παρίσι (28/3/1907). Την χρονιά αυτή αρχινά να εργάζεται
πάνω στο πρώτο της μυθιστόρημα που του δίνει την αρχική ονομασία “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Melymbrosia</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”. Το μυθιστόρημα επεξεργασμένο και
στην ολοκληρωμένη του μορφή θα εκδοθεί με την ονομασία «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">THE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VOYAGE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">OUT</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">», [Το ταξίδι προς τα έξω] εκδ. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Duckworth</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1915). Εκδοτικός οίκος του
ετεροθαλούς αδερφού της. Από τον ίδιο οίκο είχε κυκλοφορήσει μερικούς μήνες
νωρίτερα το βιβλίο της “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">THE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VOYAGE</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”, [Το Ταξίδι]. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Δεκαετία
1910-1920 απαρχή, διάρκεια και τερματισμός του μεγάλου και πολύνεκρου πρώτου
παγκόσμιου πολέμου με την συνθήκη των Βερσαλλιών, βρίσκει την Βιρτζίνια να
νοσηλεύεται σε νευρολογικές κλινικές, να προβαίνει σε δύο απόπειρες αυτοκτονίας
με «βερονάλ», να αγωνίζεται για τα δικαιώματα ψήφου των γυναικών. Δίνει
διαλέξεις στην «Κοοπερατίβα Γυναικών» της περιοχής του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Richmond</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, (Οκτώβριος 1916) αγοράζουν
(25/1/1915) το οίκημα “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">House</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” στην ίδια περιοχή, παντρεύεται
(Οκτώβριος 1912) τον Εβραίο την καταγωγή καλλιεργημένο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leonard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, επίθετο με το οποίο καθιερώνεται
στην διεθνή γραμματεία. Το ζευγάρι μετακομίζει στην καινούργια τους οικεία-
στην περιοχή του Ρίτσμοντ, Σε επίσκεψή τους σε εμπορικά καταστήματα βλέπουν,
ενθουσιάζονται, συμφωνούν και αγοράζουν σε χαμηλή τιμή, εγκαθιστούν και
λειτουργούν στο σαλόνι του σπιτιού τους την τυπογραφική και εκδοτική μηχανή “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”, δίχως να έχουν την ανάλογη
τυπογραφική εμπειρία παρά μόνο την θέληση το πείσμα και την τόλμη δύο νέων
ανθρώπων των γραμμάτων και της καλλιτεχνίας. Καλοκαίρι του 1917 ξεκινούν την
πρώτη τους εκδοτική δραστηριότητα με ένα κομψό ολιγοσέλιδο βιβλίο δύο
διηγημάτων. Της Βιρτζίνια Γουλφ: «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">THE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MARK</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ON</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">THE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WALL</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">» [Το σημάδι στον τοίχο], και του
Λέοναρντ Γουλφ: “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">THREE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">JEWS</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” [Τρείς Εβραίοι], </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, Ρίτσμοντ (1917). Η αρχή έγινε, ο
δρόμος άνοιξε (αν και δεν ήταν πάντα εμπορικά εύκολος) η εκδοτική πορεία
πρόβαλλε μπροστά τους εκπληρώνοντας τις ενδόμυχες επιθυμίες τους. Κυκλοφορώντας
και διαδίδοντας το έργο της αγγλίδας μοντερνίστριας μυθιστοριογράφου,
δοκιμιογράφου και κριτικού όπως και άλλων Εγγλέζων μοντέρνων συγγραφέων. Αρχίζει
η δεύτερη περίοδος των δημοσιεύσεών της στο περιοδικό “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Times</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Literary</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Supplement</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”. Τον Νοέμβριο της επόμενης χρονιάς
(1918), συναντιέται για πρώτη φορά με τον νεαρό ποιητή Τόμας Στερν Έλιοτ, του
οποίου θα εκδώσει τα ποιήματα, εντασσόμενος στον κύκλο των νέων
μοντερνιστών άγγλων ποιητών. Ο κατοπινός νομπελίστας διάσημος μοντερνιστής
ποιητής (και φίλος του αμερικανού Έζρα Πάουντ και του έλληνα Γιώργου Σεφέρη) έχει
ήδη εκδώσει την ποιητική συλλογή:</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tomas</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stern</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Eliot</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">: “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Prufrock</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Other</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Observations</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” (1917). Ο ισότιμός της μοντερνιστής
συγγραφέας </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">James</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Joyce</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">το (1916) κυκλοφορεί την νουβέλα: Το “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Portrait</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">the</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Artist</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">as</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">a</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Young</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Man</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”. Ο φίλος των Γούλφ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lytton</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Strachey</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">: εκδίδει τα δοκίμιά του: “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Eminent</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Victorians</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” (1918) ενώ ο ποιητής</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Gerard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Manley</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hopkins</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, «Τα Ποιήματά του». Το 1919 από τον
εκδοτικό τους οίκο Χόγκαρθ Πρες τυπώνονται τα «ΠΟΙΗΜΑΤΑ» του Τόμας Στερν Έλιοτ.
Το ζεύγος Γουλφ αγοράζει το </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Monk</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">House</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> στην περιοχή του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rodmell</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Η Βιρτζίνια δημοσιεύει το δεύτερο
μυθιστόρημά της «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">NIGHT</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">AND</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">DAY</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">» [Μέρα και νύχτα], </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Duckworth</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1919). Η φιλάσθενη πεζογράφος
κολλάει ισπανική γρίπη η οποία σάρωνε εκείνη την περίοδο την ευρωπαϊκή
ήπειρο αφήνοντας πίσω της εκατόμβες νεκρών. Στην διεθνή διπλωματική και
πολιτική σκακιέρα έχουμε στην αρχή της χρονιάς την ίδρυση της «Κοινωνίας των
Εθνών», ενώ στην λήξη της, καταλαμβάνει επίσημα την θέση της στα έδρανα η πρώτη
εκλεγμένη αγγλίδα γυναίκα στην Βουλή των Κοινοτήτων. Η αγγλική Βουλή ψηφίζει
νόμο που<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>επιτρέπει στις γυναίκες να
ασκούν ανδρικά επαγγέλματα (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sex</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Disqualification</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Act</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">). Η Γουλφ ταξιδεύει και έρχεται σε
επαφή με νέα πρόσωπα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η επόμενη δεκαετία (1920-1930), είναι η
παραγωγικότερη συγγραφικά και εκδοτικά της εισηγήτριας του μοντερνισμού στην
Μεγάλη Βρετανία Βιρτζίνιας Γουλφ, παρά τις συχνές ταλαιπωρίες της υγείας της οι
σωματικές και πνευματικές της αντοχές είναι ακόμα εμφανείς. Αρχίζει να γράφει
το δεύτερο εξάμηνο του 1920, το τρίτο μυθιστόρημά της, «Το δωμάτιο του
Τζάκομπ». Το μυθιστόρημα θα κυκλοφορήσει από τον εκδοτικό οίκο των Γουλφ
«Χόγκαρθ Πρες» δύο χρόνια αργότερα. «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">JACOB</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">S</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ROOM</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">», [Το δωμάτιο του Τζάκομπ] </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, Ρίτσμοντ (1922). Την ίδια χρονιά η
Βιρτζίνια σε δείπνο με τον γαμπρό της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Clive</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bell</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> συναντάται για πρώτη φορά με την
ηρωϊδα του μυθιστορήματός της «Ορλάντο», </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vita</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sackville</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">West</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">mrs</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Nicolson</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">). Η σχέση τους θα είναι στενότατες
με ερωτικές και από τις δύο πλευρές θετικές διαθέσεις. Η Βήτα θα της
συμπαρασταθεί και στις περιπέτειες της υγείας της και τα χρόνια που δεν ήσαν
πια ερωτικά μαζί. Η αξιόλογη μεταφράστρια και επιμελήτρια έργων της Γουλφ στα
ελληνικά, η Σπάρτη Γεροδήμου στο μυθιστόρημα «Ένα δικό σου δωμάτιο» ( «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Room</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">One</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Own</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">») που μεταφράζει και επιμελείται για
τις εκδόσεις «Ερατώ», Αθήνα Οκτώβρης 2021 σημειώνει στην σελίδα 287 για το
έτος 1920:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">«Αυτή η χρονιά είδε την ανασυγκρότηση
της Ομάδας του Μπλούμσμπερυ μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και κάτω από τον
τίτλο Η Λέσχη των Αναμνήσεων, (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Memoir</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Club</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">) όπως υποδηλώνει η ονομασία, οι συγγραφείς θα εστίαζαν στις προσωπικές
αναμνήσεις τους, με τον τρόπο που έγραψε ο Προυστ το Αναζητώντας τον χαμένο
χρόνο. Η Ομάδα, που είχε σκορπίσει κατά τη διάρκεια του πολέμου,
ξανασυγκεντρώθηκε από την </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mary</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Molly</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">) </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MacCarthy</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, και οι κανόνες της ομάδας βασίζονταν στους κανόνες των Αποστόλων του
Καίημπριτζ, μία ελίτ διανοουμένων του ομώνυμου πανεπιστημίου, που έδιναν έμφαση
στην ελευθερία έκφρασης, στην αμεσότητα και στην εξωστρέφεια. Ανάμεσα στις 156
αναμνήσεις, η Βιρτζίνια συνεισέφερε τρεις οι οποίες δημοσιεύθηκαν μετά τον
θάνατό της το 1976, στην αυτοβιογραφική ανθολογία Στιγμές Ύπαρξης (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Moments</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Being</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">). Αυτές</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">ήσαν</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">: 22 Hyde
Park Gate (1921). Old Bloomsbury (1922) </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">και</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> Am I a Snob (1936).». <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Και
συνεχίζοντας στις σημειώσεις της η κυρία Σπάρτη Γεροδήμου για την χρονιά του
1922 αναφέρει:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">«Τα ήθη της Ομάδας Μπλούμσμπερυ
ενθάρρυναν την ελευθεριότητα στην σεξουαλική προσέγγιση. Στις 14 Δεκεμβρίου ενώ
η Βιρτζίνια δειπνεί με τον Κλάιβ Μπελ, γνωρίζει τη συγγραφέα και αρχιτέκτονα
διαμόρφωσης κήπων Βίτα Σάκβιλ- Γουέστ, σύζυγο του Χάρολντ Νίκολσον. Η
σεξουαλική σχέση των δύο γυναικών, που έφτασε στην κορύφωσή της το 1925 με
1928, στάθηκε πηγή έμπνευσης και για τις δύο. Η περίοδος αυτή υπήρξε πολύ
γόνιμη για τη Βιρτζίνια, που έγραψε τρία μυθιστορήματα: Μέχρι το Φάρο (1927),
Ορλάντο (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orlando</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">), 1928 και Τα Κύματα (1931), καθώς και πολλά δοκίμια, που περιλάμβαναν
το Ο κύριος Μπένετ και η κυρία Μπράουν (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mr</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">. </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Benett</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mrs</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Brown</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">), 1924 και το Ένα Γράμμα σε έναν Νέο
Ποιητή<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Letter</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">to</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">a</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Young</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Poet</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">), 1932.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η Σάκβιλ- Γουέστ δούλευε ακάματα για να τονώσει την αυτοεκτίμηση της
Βιρτζίνια, παροτρύνοντάς την να γράφει, να διαβάζει και να κάνει κριτική
βιβλίων, αντί να ασκείται και να καταπονεί το σώμα της. Επίσης, εκδίδοντας τα
βιβλία της στο Χόγκαρθ Πρες, βοήθησε τον οικονομικά παραπαίοντα εκδοτικό οίκο,
και οι εξαιρετικές πωλήσεις των βιβλίων της επέτρεψαν στη Βιρτζίνια να
πειραματιστεί στο ύφος της, συγγράφοντας τα Κύματα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Από το βιβλίο της Το Δωμάτιο του Ιακώβου (1922) και σε όλα τα άλλα
μυθιστορήματά της, προσπάθησε να εκφράσει την εντύπωση του χρόνου παρόντος και
του χρόνου παρελθόντος μέσα από ατομικές εμπειρίες, καθώς και τη
συνειδητοποίηση, από μέρους των χαρακτήρων της, του ιστορικού χρόνου. Στο
Δωμάτιο του Ιακώβ δεν είχε απόλυτη επιτυχία σε αυτό, αλλά βελτίωσε και
επεξέτεινε την τεχνική της, και με Τα Κύματα, περιορίστηκε αποκλειστικά στην
καταγραφή αυτού του ύφους, για το οποίο διακρίθηκε, που ονομάστηκε «ροή της
συνείδησης».», σελ. 287-289.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι ενδιαφέρουσες και χρήσιμες
πληροφοριακές και άλλες σημειώσεις της μεταφράστριας Σπάρτης Γεροδήμου σελίδες
275-296, πολύ ορθά, μεταφέρθηκαν και στον τόμο Βιρτζίνια Γουλφ, «ΦΛΑΣ Ένας
σκύλος αφηγείται», εκδόσεις «Ερατώ», Αθήνα, 2023, σ.270., σελίδες 239-270
Μετάφραση-Σύντομο Σημείωμα: Σπάρτη Γεροδήμου, μετά τις σελίδες «Σύντομο
σημείωμα στον Φλας». Το βιβλίο συνοδεύεται και με φωτογραφίες από οικογενειακά
στιγμιότυπα της Β.Γ..<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Από την άλλη, το 1922 όπως μας πληροφορεί
στην στήλη «Αγγλική Λογοτεχνία, ο μεταφραστής έργων της Μανώλης Βάρσος, στην
εξαιρετική έκδοση των εκδόσεων «Περισπωμένη» Αθήνα, 12, 2021, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, «Μιά συζήτηση περί τέχνης./
Λεξιτεχνία» και στις σελίδες «Η Γουλφ και ο κόσμος της» [ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ], (η
προσθήκη του χρονολογικού σχεδιαγράμματος στο βιβλίο από τον μεταφραστή κύριο
Μανώλη Βάρσο, ανακαλεί στη μνήμη το αντίστοιχο μοντέλο της «Ιστορίας της
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» του Κωνσταντίνου Θ. Δημαρά). Έχουμε 5 κατηγορίες σε
αντίστοιχες στήλες: Ιστορία (1882-1941)./ Βιογραφία Β.Γ./ Τέχνη/ Αγγλική
Λογοτεχνία (1898-1941)/ Βιβλιογραφία Β. Γ. Το 1922 έχουμε σύμφωνα με τον
κατάλογο του Μ. Βάρσου την δημοσίευση των εξής σημαντικών έργων: -</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">T</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">S</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Eliot</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Waste</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Land</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">poetry</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">./- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">JOHN GALSWORTH,
The Forsyte Saga, novel./ JAMES JOYCE, Ulysses, novel./ KATHERINE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MANSFIELD</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Garden</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Party</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">novel</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Την επόμενη χρονιά, συγκεκριμένα
Σεπτέμβριος του 1923. (η Ελλάδα είναι βαρειά λαβωμένη από την Μικρασιατική
Καταστροφή. Οι πληγές της είναι διάσπαρτες πάνω στο γεωγραφικό της σώμα και ο
ξεριζωμένος πανάρχαιος ιστορικός Μικρασιατικός Ελληνισμός βιώνει την τραγωδία
του) από τις εκδόσεις </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> κυκλοφορεί το αινιγματικό βιβλίο του
ποιητή και δοκιμιογράφου </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tomas</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stern</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Eliot</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Waste</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Land</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">». Θα μπορούσαμε να γράφαμε ότι ο
άγγλος μοντερνιστής ποιητής και ανανεωτής της αγγλικής ποιητικής παράδοσης
έγινε γνωστός στην χώρα του και διεθνώς μετά την κυκλοφορία έργων του από τον
εκδοτικό οίκο της Βιρτζίνια και του Λέοναρντ Γουλφ. Οι Γουλφ ως εκδότες
εξέδωσαν ακόμα βιβλία της Κάθριν Μάνσφηλντ, της Ντόρα Κάρρινγκτον και άλλων
συγγραφέων. Το 1924 η Γουλφ αγοράζει το νέο τους σπίτι στην οδό 52 </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tavistock</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Square</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bloomsgury</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> όπου μετακομίζει. Δημοσιεύεται</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">το</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">δοκίμιό</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">της</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> <span lang="EN-US">Mr. BENNETT AND Mrs. BROWN, Hogarth Press, </span></span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ρίτσμοντ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> (1924). </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Την επόμενη χρονιά κυκλοφορεί το
διασημότερο μυθιστόρημά της, αυτό που την έκανε περισσότερο γνωστή και πέραν
των συγγραφικών συνόρων της Αγγλίας, την </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mrs</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">DALLOWAY</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1925) [Η κυρία Ντάλλογουέη]. Ένα
μυθιστόρημα- το τέταρτο- σταθμός στην καριέρα της και από τα καλύτερά της αν
όχι το σημαντικότερο. Επίσης, κυκλοφορεί ο συλλεκτικός πρώτος τόμος με τα
δοκίμιά της «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">THE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">COMMON</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">READER</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1925)». Ο δεύτερος τόμος με τα
εξαιρετικής ποιότητας και στάθμης συγκεντρωμένα δοκίμιά της θα εκδοθεί επτά
χρόνια αργότερα, το (1932). Τόμοι με δοκίμιά της και μελέτες της θα εκδοθούν
έναν μήνα μετά την αυτοχειρία της (1942) “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Death</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">the</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Moth</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” και το (1958) “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Granite</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rainbow</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”. Ενώ τέσσερεις συγκεντρωτικοί τόμοι
δοκιμίων της θα κυκλοφορήσουν χρόνια αργότερα. «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">COLLECTED</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ESSAYS</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">», </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vol</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">I</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">IV</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ed</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 1966-1967. Ενώ στα μέσα της
δεκαετίας του 1970 θα κυκλοφορήσουν οι τόμοι της αλληλογραφίας της. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">«THE
LETTERS OF VIRGINIA WOOLF», </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">επιμέλεια</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">: Nigel Nicolson and Joanne Trautmann.- Vol. I
(The Flight of Mind, 1888-1912).- Vol. II (The Question of Things Happening,
1912-1922).- Vol. III (A Change of Perspective, 1923-1928).- Vol. IV (A
Reflection of the Other Person, 1929-1931).- Vol. V (The Sickle Side of the
Moon, 1932-1935).- Vol. VI (Leave the Letters Till We’re Dread, 1936-1941), ed.
Hogarth Press, London 1975-1980. </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Όπως</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">και</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">οι</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">τόμοι</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">των</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ημερολογίων</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">της</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">, «THE DIARY
OF VIRGINIA WOOLF», </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">επιμέλεια</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">:
Anne Olivier Bell and Andrew McNeillie, Vol. I (1915-1919). /Vol. II
(1920-1924). /Vol. III (1925-1930). / Vol. IV (1931-1935), ed. Hogarth Press, London
1977-1982. </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ο βιογράφος
της ανιψιός της, θα βάλει την αμεσότερη βάση για τις αυτοβιογραφίες της που
ακολούθησαν. Όπως διαπιστώνουμε χρονολογικά, ο εκδοτικός τους οίκος, αυτόν που
ίδρυσαν το ζεύγος Βιρτζίνια και Λέοναρντ Γουλφ άντεξε στο χρόνο και συνέχισε να
λειτουργεί και δραστηριοποιείται και μετά την φυσική απώλεια των δύο ιδρυτών
του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Το 1926 η
Βιρτζίνια αρρωσταίνει βαρειά από ιλαρά, ενώ αρχίζει να γράφει το πέμπτο της
μυθιστόρημα «Μέχρι τον Φάρο». Το αυτοβιογραφικό της μυθιστόρημα με την
καλοσχεδιασμένη σκιαγράφηση των χαρακτήρων της, θα κυκλοφορήσει ένα χρόνο μετά.
«</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">TO</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">THE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">LIGHTHOUSE</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">», [Προς το Φάρο] </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1927). Την ίδια χρονιά το ζεύγος Γουλφ
αγοράζουν αυτοκίνητο και κάνουν ταξίδια στην Ευρώπη, ενώ η μυθιστοριογράφος
μιλά στο ραδιόφωνο. Αρχίζει, έτσι σαν «αστείο», να υφαίνει το έκτο της
μυθιστόρημα, το πασίγνωστο «Ορλάνδο-Μία Βιογραφία». Το μυθιστόρημα βασίζεται
στην προσωπικότητα και την ζωή της στενής της φίλης </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vita</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. (Σάκβιλ- Γουέστ). Θα εκδοθεί ένα χρόνο
αργότερα. «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ORLANDO</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">BIOGRAPHY</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">», </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1928). Οι δύο καλλιεργημένες και
δραστήριες συγγραφικά γυναίκες θα παραμείνουν φίλες μέχρι τον θάνατο της Γουλφ.
Η Γούλφ αρχινά να αλληλογραφεί με τον πεζογράφο Ε. Μ. Φόρστερ για θέμα και
προβλήματα που απασχολούν την τέχνη και την γραφή. Από τον χώρο της υπόλοιπης
διανόησης, ο ποιητής του μυστικού «Οράματος» </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">William</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">B</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Yeats</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> θα κυκλοφορήσει την συλλογή “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tower</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”. Ο ερωτικός συγγραφέας </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">D</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">H</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lawrence</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, θα εκδώσει την πασίγνωστη νουβέλα
του, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lady</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Chatterly</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lover</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”. Ο συγγραφέας </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Aldus</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Huxley</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, το βιβλίο του «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Point</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Counter</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Point</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">». Το 1929 βλέπουμε την Γουλφ να
δίνει ραδιοφωνικές ομιλίες. Επισκέπτεται το Βερολίνο. Δημοσιεύεται από τον
εκδοτικό της οίκο το πιο διάσημο φεμινιστικό δοκίμιό της «Ένα δικό σου δωμάτιο»
(«</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Room</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">One</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Own</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">»). Είναι δύο ομιλίες της <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>που έδωσε στο πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ και
έχουν να κάνουν με την σχέση των Γυναικών με το σύγχρονο Μυθιστόρημα. Στην
πραγματικότητα η γυναίκα Βιρτζίνια Γουλφ, μας μιλά για την πτώση των
δικαιωμάτων της γυναίκας, τον κοινωνικό της και οικονομικό της αποκλεισμό την
ελλειπή της εκπαίδευση. Μια μυθοπλασία αναφοράς για τις φεμινιστικές σπουδές
της εποχής της και την συνεισφορά της στο γυναικείο κίνημα. Εύκολα ο αναγνώστης
διαπιστώνει ότι παρά τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει η Γουλφ, παραμένει
όρθια, δυναμική, δημιουργική και δραστήρια, διευρύνοντας τα πεδία των ατομικών
και συγγραφικών της εμπειριών.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Την
τελευταία δεκαετία 1930-1940 του βίου της, την βρίσκουμε να ταξιδεύει στην
Ευρώπη με το αμάξι που αγόρασε, να γράφει και να εκδίδει βιβλία, να ανησυχεί,
να τρομάζει στην ιδέα, να φοβάται για τις εξελίξεις και τις επιπτώσεις του
δεύτερου παγκόσμιου πολέμου που τον βλέπει να πλησιάζει στην ψυχική της
ισορροπία, την υγεία και τις ζωές των Λονδρέζων συμπατριωτών της. Ζει την
καταστροφή και τον βομβαρδισμό του Λονδίνου από τα γερμανικά στρατεύματα. Δύο
σπίτια των Γουλφ τα είδε να γκρεμίζονται από τους βομβαρδισμούς. Το σοκ για την
Βιρτζίνια είναι μεγάλο, οι επιλογές της έχουν μειωθεί, οι αντοχές της
λιγοστεύουν, οι δυνάμεις της για καλυτέρευση και ελπίδα ελαττωθεί. Νιώθει την
πυξίδα του βιολογικού της χρόνου να τερματίζεται. Δεν έχει διάθεση να γράψει
πια είναι πολύ κουρασμένη. Αρχές της επόμενης χρονιάς κολυμπά στα νερά της
Αχερουσίας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ας παρακολουθήσουμε την τελευταία δεκαετία
της και τι συγγραφικά πρόσθεσε στα κληροδοτήματά της, την περιρρέουσα κοινωνική
και πνευματική ατμόσφαιρα στηριζόμενοι σε διάφορες πηγές πληροφοριών:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Λίγο πριν
μπει το 1930 (24/10/-29/10/1929) έχουμε τον οικονομικό πάταγο της μαύρης
Δευτέρας, του Κραχ του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης. Αρχινά η οικονομική
ύφεση των χρόνων 1929-1932. Το Νοέμβριο του 1929, στις 7/11, ανοίγει τις πύλες
του το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης. Η νέα δεκαετία αρχίζει, με
εκλογές (14/9/1930) στην ηττημένη Γερμανία, και το ναζιστικό κόμμα να αναδεικνύεται
σε δεύτερη δύναμη. Την επόμενη χρονιά ο άγγλος πολιτικός </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oswald</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mosley</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ιδρύει στο Ηνωμένο Βασίλειο το </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">New</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Party</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, φιλικά πολικά προσκείμενο στο κόμμα
του Φύρερ. Η Βιρτζίνια Γουλφ γνωρίζει την </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ethel</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Smyth</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, ενώ από τον Μάρτιο του 1930 αρχίζει
να γράφει και επεξεργάζεται το έβδομο μυθιστόρημά της «Τα Κύματα». Το
μυθιστόρημα θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο του 1931. «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">THE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WAVES</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">» [Τα Κύματα], </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1931). Τρείς άντρες και τρείς γυναίκες,
έξι το σύνολο χαρακτήρες που τους παρακολουθούμε από την παιδική τους ηλικία
έως τα γηρατειά τους. Στα «Κύματα» η συγγραφέας, θα λέγαμε ότι κορυφώνει την
τεχνική της μοντερνιστικής μυθιστορηματικής της γραφής. Ο συγγραφικός της
σχεδιασμός και πειραματισμός στην αποτύπωση της «συνεχούς ροής της συνείδησης»
κορυφώνεται καταπληκτικά. Τον Απρίλη του 1931 η Γουλφ με το αυτοκίνητό της
κάνει τον γύρο της Γαλλίας. Αρχινά να γράφει το βιβλίο της «ΦΛΑΣ. Ένας σκύλος
αφηγείται». Είναι μία φανταστική ιστορία γεμάτη συγκίνηση και τρυφερότητα. Η
συγκινητική σχέση της δεσποινίδας Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγ με το νεαρό κόκερ
σπάνιελ σκυλάκι της τον Φλας. Στην πραγματικότητα είναι η βιογραφία της ζωής
και της ιδιωτικής σχέσης της Ελίζαμπεθ Μπάρετ και του ποιητή Ρόμπερτ
Μπράουνινγκ. Παράλληλα η Β. Γουλφ ποζάρει στον γλύπτη </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stephen</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tomlin</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> για το γλυπτό μπούστο της. Ο Τ.Σ.
Έλιοτ κυκλοφορεί την ποιητική του συλλογή “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ash</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wednesday</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”και ο ποιητής </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">W</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">H</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Aden</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, τα “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Poems</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” του. Ο «ΦΛΑΣ» θα εκδοθεί δύο χρόνια
μετά, το 1933. «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">FLUSH</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">BIOGRAPHY</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">», [ΦΛΑΣ Μια Βιογραφία], </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1933). Η Βιογραφία είναι η πρώτη
της Β. Γ. η δεύτερη που έγραψε είναι αυτή του φίλου της διανοούμενου, κριτικού
της τέχνης Ρότζερ Φράι, το βιβλίο κυκλοφόρησε στο τέλος της δεκαετίας του 1930.
Βλέπε: «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Roger</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fry</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">», [Ρότζερ Φράι] </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1940). Την διετία 1932-1933
συμβαίνουν τα εξής: Γενάρης του 1932 πεθαίνει ο συγγραφέας </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lytton</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Strachery</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, ενώ το πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου
αυτοκτονεί η συγγραφέας </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Carrington</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Η Βιρτζίνια την επισκέπτεται μία
μέρα πριν αυτοκτονήσει, από τον εκδοτικό οίκο «Χόγκαρθ Πρες» κυκλοφορούν βιβλία
της. Ταξιδεύει για δεύτερη φορά 15 Απριλίου με το ζεύγος </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fry</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">την Ελλάδα. Έρχεται στην Αθήνα.
Δημοσιεύει την δεύτερη συλλογή δοκιμίων της, «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">THE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">COMMON</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">READER</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> ΙΙ», </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1932) ενώ αρχινά να σχεδιάζει και
να γράφει το εκτεταμένο και κάπως πολύπλοκο τεχνικά και υφολογικά μυθιστόρημά
της «Τα Χρόνια». Ένας συνδυασμός του παραδοσιακού τρόπου αφήγησης με στοιχεία
και στιλ της δικής της μοντέρνας γραφής. Το πολυσέλιδο μυθιστόρημα θα
κυκλοφορήσει πέντε χρόνια αργότερα. «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">THE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">YEARS</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">», [Τα Χρόνια], </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1937). Αρχίζει να πάσχει από
καρδιολογικά προβλήματα. Ταχυκαρδίες. Η συγγραφέας δεν το βάζει κάτω, Φλεβάρη
του 1933 αρχινά δισεβδομαδιαία μαθήματα Ιταλικής γλώσσας. Τον Μάη ταξιδεύει και
πάλι στην Γαλλία και την Ιταλία. Η Βιρτζίνια Γουλφ αντισυμβατική μέχρι το
τέλος, συνεπής με τις αξίες και τα προσωπικά της ιδανικά, αρνείται το τιμητικό
διδακτορικό δίπλωμα που της απονέμεται από το Πανεπιστήμιο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Manchester</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> τον Μάρτη της ίδιας χρονιάς. Τον
Σεπτέμβριο του 1933 της προσφέρεται η θέση του λέκτορα στην έδρα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leslie</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stephen</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> στο Πανεπιστήμιο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cambridge</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> την οποία επίσης αρνείται.
Δημοσιεύεται το βιβλίο της «Φλας». Η ευρωπαϊκή ήπειρος ταλανίζεται θανάσιμα και
μπαίνει στην πιο δύσκολη και σκοτεινή ιστορική της περίοδο. Ο Χίτλερ γίνεται
μέσω των εκλογών φύρερ δικτάτορας στην Γερμανία. Στις εκλογές οι ναζί κερδίζουν
πάνω από 43%. Οικοδομούνται τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, Νταχάου. Κυνήγι και
εξορίες, φυλακίσεις, θανατικές καταδίκες Εβραίων, του Εβραϊκού λαού, των κομμουνιστών και των ομοφυλόφιλων, και των
άλλων ευρωπαίων αντιστασιακών αγωνιστών. Ο σημαντικός φυσικός και επιστήμονας,
ο Άλμπερτ Αϊνστάιν εγκαταλείπει την Γερμανία και εγκαθίσταται στις ΗΠΑ όπως και άλλοι επιστήμονες και καλλιτέχνες. 1934
Πεθαίνει 9 Νοεμβρίου, ο τεχνοκριτικός φίλος των Γουλφ, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Roger</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fry</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, η Βιρτζίνια πέφτει σε κατάθλιψη. Η
αδερφή της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vanessa</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ζωγραφίζει
το πορτρέτο της. Επεξεργάζεται και τελειώνει, εκδίδει το δοκίμιό της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Walter</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sickert</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">: “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Conversation</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, (1934).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Η τελευταία
πενταετία 1935-1940.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Βιρτζίνια, Μάη του 1935 κάνει με το
αυτοκίνητό της το γύρω της Ολλανδίας της Γερμανίας και της Ιταλίας. Ξαναγράφει
για δεύτερη φορά το μυθιστόρημά της «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pargiters</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” το μετονομάζει σε “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Years</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”. Το όγδοο στην σειρά μυθιστόρημά
της «Τα Χρόνια», κυκλοφορεί το 1937. 20 Ιανουαρίου 1936 πεθαίνει ο βασιλιάς
Γεώργιος ο Ε΄, στο θρόνο ανεβαίνει ο Εδουάρδος ο Η΄. Δεκέμβριος της ίδιας
χρονιάς ο βασιλιάς Εδουάρδος ο Η΄ παραιτείται και αναλαμβάνει το θρόνο της
βρετανικής κοινοπολιτείας ο αδερφός του Γεώργιος ο Στ΄. Δολοφονείται ο ισπανός
ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Καταλύεται η Ισπανική
Δημοκρατία από τις δυνάμεις του στρατηγού Φράνκο. Ο Μπενίτο Μουσολίνι κυβερνά
την Ιταλία. Ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς πρωθυπουργός της Ελλάδος. Ο πάπας του
Υπερρεαλισμού ποιητής </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Andre</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Breton</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, διοργανώνει την 1<sup>η</sup>
Διεθνή Έκθεση Σουρεαλιστών (1/6/-04/7/1936) στο Λονδίνο. 1937, ο γιος<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>της Βανέσσας Τζούλιαν Μπέλλ, αδερφής της
Βιρτζίνια σκοτώνεται στον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Ο ισπανός ζωγράφος </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pablo</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Picasso</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> ζωγραφίζει τον πίνακα της “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Guernica</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”. Η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> διαβάζει στο ραδιόφωνο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">BBC</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">(29/4/ 1937) το δοκίμιό της “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Craftamship</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”, θα του δώσει το όνομα «</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Words</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">». Μάιος του 1938 πεθαίνει η φίλη της
</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ka</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cox</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Κυκλοφορεί το θεωρητικό της δοκίμιο
“</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Three</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Guineas</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” [Τρείς Γκινέες], </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, Ρίτσμοντ (1938). Στο σύνθετο αυτό
θεωρητικό της μελέτημα, η Γουλφ προσπαθεί να ερμηνεύσει το φαινόμενο του
φασισμού μέσα από την διαπάλη των δύο φύλων. Με το πνευματώδες μεθοδικό της
γράψιμο, το δεικτικό, κριτικό της ύφος, μας μιλά και πάλι για την απελευθέρωση
και την ισότητα των γυναικών μέσα στο συγκεκριμένο πολιτικό σύστημα, τι
σημαίνει για τις γυναίκες και τι για τους άντρες πόλεμος. Πως μπορούμε να τον
αποτρέψουμε, να τον αποφύγουμε. Ο άντρας ρωτάει και η γυναίκα δίνει τις δικές
της, του φύλου της απαντήσεις με καυστικό και σπιρτόζικο τρόπο. Η πολιτική αυτή
κατά βάθος «μπροσούρα» αμυδρά θυμίζει κάπως το «μανιφέστο» των ειρηνόφιλων
γυναικών της Αριστοφανικής κωμωδίας.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>1939 Γενάρης της νέας χρονιάς το ζεύγος Γουλφ επισκέπτεται τον πατέρα
της ψυχανάλυσης </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sigmund</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Freud</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> στο σπίτι του στο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hamstead</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> του Λονδίνου. Από τον εκδοτικό τους
οίκο θα εκδοθούν τα μεταφρασμένα στα αγγλικά έργα του. Για μία ακόμα φορά, τρίτη, η Βιρτζίνια αρνείται την προσφορά διδακτορικού διπλώματος από το
πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ. Αρχές καλοκαιριού ο Λέοναρντ και η Βιρτζίνια κάνουν
τον γύρο της Νορμανδίας και της Βρετάνης. Το σπίτι τους στο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Monk</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">House</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, επισκέπτεται συχνότατα ο ποιητής</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tomas</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stern</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Eliot</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> όπως και ο μυθιστοριογράφος </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">E</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">M</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Forster</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Αρχή της νέας χρονιάς, 1940. Ο
Ουίνστον Τσώρτσιλ πρωθυπουργός της Βρετανίας. Εισβολή των Γερμανικών δυνάμεων
στην Ολλανδία και το Βέλγιο. Το Παρίσι καταλαμβάνεται από τα Γερμανικά
στρατεύματα. Η Ιταλία και η Ιαπωνία εισέρχονται στον πόλεμο με το μέρος της
Γερμανίας. 28 Οκτωβρίου 1940 Ιταλική εισβολή στην Ελλάδα. Οι Γουλφ σκέφτονται
να αυτοκτονήσουν σε περίπτωση νίκης του Φύρερ, με δηλητήριο. Η Βιρτζίνια
διαβάζει την φάρσα του “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dreadnought</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” στο Ινστιτούτο Γυναικών του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rodmell</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Δημοσιεύεται η Βιογραφία του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Roger</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fry</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Η οικία των Γουλφ στην οδό 37 </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mecktenburgh</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Square</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">βομβαρδίζεται. Την ίδια τύχη είχε και
το σπίτι τους στην 52 </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tavistock</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Square</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Η κρίσιμη
χρονιά 1941<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">22 Ιουνίου
εισβολή των ναζιστικών στρατευμάτων στην Ρωσία. Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα. 7
Δεκεμβρίου, η Ιαπωνική αεροπορία βομβαρδίζει τον αμερικάνικο στόλο στο Περλ
Χάρμπορ. Φεβρουάριος του 1941, η στενή της φίλη </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vita</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> την επισκέπτεται στο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Monk</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">House</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> και της συμπαραστέκεται
ποικιλοτρόπως. Η Βιρτζίνια ολοκληρώνει το τελευταίο της μυθιστόρημα, αρχική
ονομασία (“</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pointz</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hall</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”) το γνωστό («</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Between</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">the</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Acts</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">») «Ανάμεσα στις Πράξεις» είναι το
τελευταίο της έργο, θα κυκλοφορήσει το Σεπτέμβριο του 1941 μετά τον θάνατό της.
«</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">BETWEEN</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">
</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">THE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ACTS</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">», </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, Ρίτσμοντ (1941). [Ανάμεσα στις Πράξεις
]. Η Βιρτζίνια αρχίζει να παρουσιάζει σημεία παραίτησης να ζήσει. Το ζεύγος επισκέπτεται
τον Δρα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wilberforce</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">να τον συμβουλευτούν για την ψυχική κατάσταση της. Στις 28
Μαρτίου βάζει πέτρες στις τσέπες του παλτού της και πέφτει στον ποταμό </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ouse</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τις επόμενες δεκαετίες θα κυκλοφορήσουν
τίτλοι βιβλίων της όπως: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">HAUNTED</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">HOUSE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">AND</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">OTHER</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">SHORT</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">STORIES</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1944). [ Το Στοιχειωμένο Σπίτι και άλλες
ιστορίες].- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WRITER</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">S</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">DIARY</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, επιμέλεια: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">LEONARD</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">London</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (1953).- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">NURSE
LUGTON’S GOLDEN THIMBLE, Hogarth Press, London (1966) </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">κλπ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">.</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Πειραιάς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Φλεβάρης-
Μάρτης 2024<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Καλό ταξίδι σεμνέ πειραιώτη, έξοχε, σοβαρέ
συνθέτη ΔΗΜΟ ΜΟΥΤΣΗ. Η μουσική και συνθετική σου παρουσία θα γαληνεύει τις
ψυχές μας μέσα στην μουσική κακοφωνία της εποχής μας.<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-24185395251577908102024-03-01T07:41:00.003+02:002024-03-01T07:59:27.032+02:00ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ Για το μυθιστόρημα του μέλλοντος<p> </p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 20pt; line-height: 115%;">Για το
μυθιστόρημα του μέλλοντος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">της </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span></b><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Περιοδικό Πάλι. Ένα
τετράδιο αναζητήσεων. <o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Τεύχος 1/ 1964, σ.
70-74, </span></i></b></p><p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">μετάφραση ΜΑΝΤΩΣ ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΥ</span></i></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Για το μυθιστόρημα του μέλλοντος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Το κείμενο αυτό
της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">γράφηκε πρίν από τριάντα περίπου χρόνια. Η συγγραφεύς με εκπληκτική
διαίσθηση προφήτευσε την τύχη του μυθιστορήματος. Αναδημοσιεύουμε ένα από τα
δοκίμια που κυκλοφόρησαν τότε με τον τίτλο “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">For</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">the</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">common</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">reader</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ποίηση τέχνη αριστοκρατική απομονώθηκε
στα χέρια των ιερέων της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πλήρωσε βέβαια, πολύ ακριβά την εξαγορά
αυτής, της καθείρξεως, με το να γίνει κατά κάποιο τρόπο επιτηδευμένη. Όταν
βέβαια παρουσιάζεται με όλα της τα στολίδια- πέπλα και γιρλάντες, μνήμες και
συνειρμούς- μας συγκινεί άμεσα, την ίδια τη στιγμή που μας μιλάει’ όταν όμως
ζητάμε από την ποίηση να μας εκφράσει τις ασυμφωνίες, τους σολοικισμούς, τους
μυκτηρισμούς και αντιθέσεις, τις παραδοξότητες και μιζέριες, τις μικρές και
παράξενες συγκινήσεις που γεννιούνται σε απομονωμένους μυστικούς χώρους μέσα
μας, ή ακόμα τις πλατειές και γενικές ιδέες, τη χρήση τους και διάδοσή τους,
τότε η ποίηση δεν μπορεί να κινηθεί, ούτε αρκετά γρήγορα, ούτε απλά, ούτε
αρκετά πλατειά’ γιατί ο τόνος της είναι πολύ σημαδεμένος και ο τρόπος της πάρα
πολύ εντυπωσιακό. Αντί γι’ αυτό η ποίηση μας προσφέρει τις ωραιότερες λυρικές
κραυγές πάθους και μας εγκαλεί εσπευσμένα σε αναζητήσεις ενός ιδιαίτερα
ευαίσθητου και πιθανόν απωθημένου παρελθόντος. Με ευαισθήτους και ελαφρείς
βηματισμούς σπεύδει με δαιμονική σχεδόν διαύγεια, ζωντάνια και πάθος προς τις
χαρές και οδύνες που η ίδια επιδοκιμάζει’ όμως αδυνατεί να ακολουθήσει τους
γρήγορους βηματισμούς τον ρυθμό και ευελιξία του πνεύματος’ εντούτοις ο Βύρων
στον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Don</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Juan</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">υπέδειξε τον δρόμο. Μας απεκάλυψε πόσο ιδιαιτέρως ευαίσθητο όργανο είναι
η ποίηση’ όμως κανείς δεν ακολούθησε το παράδειγμά του, ούτε και χρησιμοποίησε
τόσο επιτυχημένα το ποιητικό όργανο για άλλη χρήση- Μένουμε λοιπόν χωρίς
ποιητικό δράμα-.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ιδού λοιπόν τώρα διερωτώμεθα αν η ποίηση
μπορεί να εκπληρώσει την αποστολή πού κλητεύτηκε να εκπληρώσει. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Είναι δυνατόν οι συγκινήσεις που εδώ μόνο
σύντομα σκιαγραφήσαμε και αποδώσαμε να υπακούουν πιό θεληματικά στην πρόζα,
παρά στην ποίηση’ και είναι δυνατόν ή πρόζα να αναλάβει ή και να ανέλαβε ήδη να
παίξει ρόλους που άλλοτε κρατούσε για τον εαυτό της η ποίηση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αν λοιπόν αποτολμήσουμε να διακινδυνεύουμε
το γελοίο κι’ αν δοκιμάσουμε να διακρίνουμε προς ποιά κατεύθυνση πηγαίνουμε θα
δούμε πώς σε 10 ή 15 χρόνια η πρόζα θα χρησιμοποιηθεί για σκοπούς πού ουδέποτε
άλλοτε χρησιμοποιήθηκε.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Κανίβαλος
αυτός της λογοτεχνίας που λέγεται «μυθιστόρημα» αφού καταβρόχθισε τόσες μορφές
τέχνης θα καταβροχθίσει νομίζω ακόμη και μερικές άλλες. Θα υποχρεωθούμε να
ανακαλύψουμε καινούργιες ονομασίες για βιβλία που καλύπτονται πίσω από το όνομα
του μυθιστορήματος’ είναι επίσης πιθανό πώς ανάμεσα στα υποτιθέμενα μυθιστορήματα
θα υπάρξει κάποιο που δεν θα ξέρουμε σχεδόν πώς να το βαφτίσουμε, θα είναι
γραμμένο σε πρόζα, όμως σε μια πρόζα που θα έχει πολλά χαρακτηριστικά της
ποίησης. Θα έχει αρκετά από την έξαρση της ποίησης αλλά αρκετά επίσης από την
τετριμμένη μορφή του πεζού λόγου. Θα είναι δραματικό (στην θεατρική έννοια)
όμως δεν θα είναι θεατρικό έργο. Θα διαβάζεται δεν θα παίζεται. Με τί όνομα θα
το ονομάσουμε, η ερώτηση δεν είναι ζωτικής σημασίας, αυτό που έχει σημασία
είναι, πώς αυτό το βιβλίο πού το βλέπομαι ήδη να διαγράφεται στον ορίζοντα θα
μπορέσει να εκφράσει εκείνα τα συναισθήματα που μοιάζουν για την στιγμή
εγκαταλελειμμένα ή αποκλεισμένα από την καθαρή και απλή ποίηση, και που δεν
βρίσκουν καλύτερη φιλοξενία στο δραματικό λόγο. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να
γνωρίσουμε αυτό το είδος και να φαντασθούμε πώς θα είναι το έδαφος και το κλίμα
όπου θα καλλιεργηθεί.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κατ’ αρχήν μπορούμε να αποτολμήσουμε να
πούμε πώς θα υπαγορευθεί από το μυθιστόρημα έτσι που σήμερα το γνωρίζουμε’ και
για πρώτο λόγο, γιατί θα κρατήσουμε μιά απόσταση απ’ τη ζωή’ θα δώσει, όπως
σήμερα κάνει η ποίηση, ένα περίγραμμα περισσότερο, παρά λεπτομέρειες, θα κάνει
μικρή ή καθόλου χρήση αφήγησης των γεγονότων, μιά χαρακτηριστική ιδιότητα του
μυθιστορήματος’ θα μας διηγηθεί πολύ ολίγα πράγματα για τις κατοικίες ή τα
εισοδήματα και τις ασχολίες των προσώπων. Θα έχει μικρή συγγένεια με το
κοινωνικό ή ηθικό μυθιστόρημα. Μέσα σ’ αυτά τα όρια θα εκφράσει τα αισθήματα
των προσώπων με ακρίβεια και οξύτητα και ιδωμένο από μιά διαφορετική οπτική
γωνία θα μοιάσει με την ποίηση, στο μέτρο που δε θα δώσει μόνο και κυρίως, τις
σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους και τις κοινές τους ασχολίες, όπως έκανε το
μυθιστόρημα ως τώρα, αλλά τις σχέσεις του πνεύματος με γενικώτερες ιδέες και
κατευθύνσεις, και τον μονόλογό του, μέσα σε μιά απόλυτη μοναξιά. Γιατί υπό την
βασιλεία του μυθιστορήματος διερευνήσαμε από πολύ κοντά μιά περιοχή πνεύματος,
και αφήσαμε τις υπόλοιπες ανεξερεύνητες. Φτάσαμε στο σημείο να ξεχάσουμε, πώς
ένα μεγάλο και σημαντικό μέρος της ζωής συνίσταται από συγκινήσεις που μας
προκαλούν αυτά τ’ απλά πράγματα: τα ρόδα, το ηλιοβασίλεμα, τ’ αηδόνια, τα
δένδρα, ο θάνατος και η μοίρα. Ξεχάσαμε πώς διαθέτουμε πολύ ώρα για τον ύπνο
και τα όνειρα, για να σκεφτούμε, για να διαβάσουμε και τότε είμαστε εντελώς
μόνοι. Δεν είμαστε αποκλειστικά απασχολημένοι με τις ανθρώπινες σχέσεις μας’
όλη μας η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ενεργητικότης δεν απορροφάται
από την σκέψη να κερδίσουμε τη ζωή μας. Το ψυχολογικό μυθιστόρημα είχε μια τάση
να περιορίσει την ψυχολογία σ’ αυτήν των ανθρωπίνων σχέσεων. Συχνά όμως
επιθυμούμε να ξεφύγουμε από την ανηλεή και ακατάπαυστη ανάλυση του έρωτα που
γεννιέται και του έρωτα που τελειώνει, του έρωτα που δοκιμάζει ο Τόμ για την
Ιουδήθ και εκείνου που η Ιουδήθ δοκιμάζει ή δε δοκιμάζει για τον Τόμ.
Επιθυμούμε μιά συναλλαγή πιό απρόσωπη’ επιθυμούμε ιδέες, όνειρα, ερωτήσεις,
φαντασιώσεις’ επιθυμούμε δηλαδή ποίηση. Λοιπόν το μυθιστόρημα ή ωρισμένα είδη
μυθιστορήματος που θα γραφούν στο μέλλον θα αναλάβουν ωρισμένες λειτουργίες της
ποίησης. Θα μας δώσουν τις σχέσεις των ανθρώπων με την φύση, με την μοίρα, με
τις εικόνες, με τα όνειρα, άλλα θα μας δώσουν επίσης και το σαρκασμό, τις
αντιθέσεις, τις αμφιβολίες, και τις οικειότητες την πολυπλοκότητα της ζωής. Θα
αποτυπώσουν το καλούπι, όμως και την ουσία όλων αυτών των περίεργων και
ασυμβίβαστων υλικών που συνιστούν τις ιδέες του ανθρώπου, την εξέλιξη και την
διάδοσή τους. Γι’ αυτό θα διατηρήσει με πολύ επιμέλεια τα προνόμια της
δημοκρατικής τέχνης, της πρόζας, την ελευθερία της, την αφοβία και την
ευστροφία της. Γιατί η πρόζα είναι τόσο μετριόφρων που μπορεί να εισβάλλει
παντού’ κανένας χώρος δεν είναι ταπεινός ή ρυπαρός ή μικρός γι’ αυτήν’ είναι
ακόμα η πρόζα ατέλειωτα υπομονετική και ταπεινόφρων’ συνεχώς ζητάει να μάθει
και να γνωρίσει, μπορεί να γλύψει με την γλώσσα της τα πιό μικροσκοπικά
υπολείμματα γεγονότων να τα συσσωρεύσει σε λαβυρίνθους μπερδεμένους και
ευέλικτους, μπορεί να κρυφακούσει σιωπηλά στις πόρτες, πίσω από τις οποίες το
παραμικρότερο μουρμούρισμα, κι’ ο πιό ελαφρός ψίθυρος, μπορεί να ακουσθεί.
Οπλισμένη η πρόζα με την ευαισθησία και ευστροφία αντικειμένου καθημερινής και
συχνής χρήσης, μπορεί να ακολουθήσει τους πιό πολύπλοκους μαιάνδρους και να
αποτυπώσει τις συχνότατες αλλαγές και αντιθέσεις, χαρακτηριστικές του
καινούργιου πνεύματος. Με τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Proust</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> και </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dostoievsky</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> πίσω μας. Πώς όλα αυτά να τα
παραβλέψουμε;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αλλά διερωτώμεθα αν η πρόζα τόσο θαυμάσια
προσαρμοσμένη στην καθημερινότητα και πολυπλοκότητα των αντικειμένων μπορεί να
εκφράσει αίσθηση της έκπληξης. Μπορεί να ψάλλει ελεγεία, να πανηγυρίσει τον
έρωτα, να ουρλιάξει από<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τρόμο, να
τραγουδήσει το τριαντάφυλλο, το αηδόνι ή την ομορφιά της νύχτας- Μπορεί η πρόζα
να κάνει να αναπηδήσει η καρδιά του υποκειμένου, όπως κάνει ο ποιητής;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νομίζω πώς όχι- και εδώ ακριβώς είναι η
τιμωρία της: με το να απέχει από την μαγεία και το μυστήριο της ρίμας και του
μέτρου. Βέβαια οι πεζογράφοι δεν στερούνται τόλμης. Δεν σταματούν να εκβιάζουν
το όργανο για να δαμάσει τα εμπόδια. Αλλά μπροστά σ’ αυτό το κατόρθωμα: το
πεζοτράγουδο, διαπιστώνουμε ένα είδος κακοδιαθεσίας. Ας θυμηθούμε παραδείγματος
χάριν:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Meredith</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">στο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Richard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Feveral</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Πώς αρχίζει αδέξια εμφαντικά σ’ ένα
ρυθμό σπασμένα ποιητικό:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">«Χρυσαφένια
απλώνονται τα λιβάδια- Χρυσαφένια τρέχαν τα ρυάκια- χρυσοκόκκινα τα κλαδιά των
πεύκων- ο ήλιος κατέβαινε χρυσός στη γη διατρέχοντας κάμπους και νερά», ή
ακόμα, ας θυμηθούμε την περιγραφή της καταιγίδας απ’ την </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Charlotte</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bronte</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> στο τέλος της- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Villette</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">- τα μέρη αυτά είναι εύγλωττα λυρικά-
θαυμάσια- έχουν την θέση τους σε μιά ποιητική ανθολογία, αλλά ενσωματωμένα στο
περιεχόμενο του μυθιστορήματος μας ενοχλούν. Γιατί και <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Meredith</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> και η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Charlotte</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bronte</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> θεωρούσαν τους εαυτούς τους
μυθιστοριογράφους και γι’ αυτό στεκόντουσαν πολύ κοντά στη ζωή. Όταν δοκιμάζουν
να απομακρυνθούν και να πλησιάσουν το ρυθμό και την εποπτεία της ποίησης, τότε
κι’ εμείς αισθανόμαστε μιά απότομη εκτίναξη- μισοξυπνάμε δηλαδή απ’ αυτή την
γοητεία της ένωσης και της αυταπάτης μέσα στην οποία είχαμε υποδουλωθεί,
κυριευμένοι από την δύναμη της φαντασίας του συγγραφέα- θα μπορούσα να προσθέσω
ένα πλήθος από παραδείγματα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έτσι λοιπόν αυτό το νέο είδος του
μυθιστορήματος, ακόμα χωρίς όνομα, θα γραφεί σε κάποια απόσταση από τη ζωή,
γιατί μόνο μ’ αυτό τον τρόπο μπορεί να έχει κανείς μία ευρύτερη οπτική εικόνα
της ζωής και των κύριων χαρακτηριστικών της. Θα γραφεί σε πεζό λόγο, γιατί τον
πεζό λόγο, αν τον ελευθερώσετε απ’ τον ρόλο του υποζυγίου που πολλοί
μυθιστοριογράφοι τον υποχρεώνουν να παίξει, φορτίο λεπτομερειών και ένα πλήθος
περιττών γεγονότων, η πρόζα λοιπόν απαλλαγμένη απ’ όλα αυτά, είναι ικανή ν’
ανυψωθεί ως τον ουρανό, όχι μ’ ένα μόνο πήδημα αλλά με πολλούς έλικες και
σπείρες, παραμένοντας εντούτοις σε άμεση και απόλυτη σχέση με ό,τι ο άνθρωπος
θεωρεί μοναδικό και πολύτιμο και γιατί όχι, διασκεδαστικό, στην καθημερινή του
ζωή.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Παραμένει εν τούτοις μιά άλλη ερώτηση. Η
πρόζα μπορεί να γίνει δραματική (στην θεατρική έννοια); Βέβαια και ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Shaw</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> και ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ibsen</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> χρησιμοποίησαν την δραματική πρόζα
με πολύ επιτυχία. Αυτή η μορφή, αυτό μπορούμε να το προβλέψουμε, δεν θα είναι
το είδος που ο δραματικός ποιητής του μέλλοντος θα χρησιμοποιήσει για τις ανάγκες
του. Ένα θεατρικό έργο είναι πολύ κάθετο, πολύ περιορισμένο ή πολύ
εξαναγκασμένο, γι’ αυτό που προτίθεται να κάνει. Αφήνει να του διαφύγουν τα
μισά τουλάχιστον πράγματα που επιθυμεί, δεν μπορεί να συμπτύξει στο διάλογο όλα
τα σχόλια, όλη την ανάλυση, όλο τον πλούτο πού επιθυμεί να εκφράσει’
αποκαθίσταται όμως και αναπνέει, και μείς μαζί του, με την<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πρώτη εμφάνιση του δραματικού </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">effet</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Γιατί το δραματικό έργο δεν
επιθυμεί να χαϊδέψει ή να γαργαλίσει την διανοητική ευαισθησία του αναγνώστη:
το δραματικό έργο, σκοπό έχει και θέλει να πληγώσει- Η ευελιξία και ελευθερία
του</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tristan</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">
</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Shandy</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> που
κυκλώνει και κατακυριεύει τόσο θαυμάσια τον θείο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tobie</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, και τον λοχία </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Trim</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, μα δεν προσπαθεί εντούτοις να τους
ισοπεδώσει στην ίδια και μόνο δραματική σύγκρουση- Να γιατί θα είναι απαραίτητο
για τον συγγραφέα αυτού του δύσκολου βιβλίου, να μπορέσει να υποτάξει τις
θορυβώδεις αλληλοσυγκρουόμενες συγκινήσεις του, στην κατασταλτική και
γενικευτική δύναμη μιάς φαντασίας συγκεκριμένης και λογικής. Γιατί ο θόρυβος
είναι ευτελής και η ασάφεια μισητή- Το πάν σ’ ένα έργο τέχνης οφείλει να είναι
κυριευμένο και αρμονικό- η προσπάθεια του συγγραφέα θα είναι να γενικεύει και
να συνθέτει, αντί ν’ απαριθμεί λεπτομέρειες<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>οφείλει να πλάθει συμπαγείς όγκους. Έτσι τα πρόσωπα θα διαθέτουν αυτή
την δραματική δύναμη πού, τα εν πάσει λεπτομέρεια, πλασμένα πρόσωπα των
σημερινών μυθιστορημάτων, συχνά θυσιάζουν, στο συμφέρον της ψυχολογίας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και παρ’ όλο που μόλις διακρίνω μακρυά
στον ορίζοντα αυτόν τον συγγραφέα, μπορώ να βεβαιώσω, πώς θα ευρύνει σε τέτοιο
βαθμό την ακτίνα της δράσης του, ώστε να φτάσει να δραστηριοποιήσει ωρισμένες
επενέργειες, που παίζουν όμως ένα μεγάλο ρόλο στη ζωή και πού ως τώρα διέφυγαν
απ’ τους μυθιστοριογράφους μας. Η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>δύναμη
της μουσικής, ο οραματισμός, ο αισθησιασμός, η εντύπωση που μας προκαλεί ένα
δένδρο, ένα παιχνίδι χρωμάτων, η αίσθηση του πλήθους, τα μίση, οι σκοτεινοί
φόβοι που<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>γεννιούνται κατά εντελώς άλογο
τρόπο, σε ορισμένα μέρη και από ορισμένους ανθρώπους, η χαρά της κίνησης, το
μεθύσι, του κρασιού. Κάθε στιγμή είναι το κέντρο και ο τόπος συναντήσεως
εξαιρετικών ενοράσεων πού ως τώρα ουδέποτε εκφράστηκαν. Η ζωή είναι πάντα
αναποφεύκτως πιό πλούσια απ’ ό,τι δοκιμάζουμε να εκφράσουμε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και δεν μου χρειάζεται μεγάλο ταλέντο
προφήτη, για να είμαι βέβαιη, πώς αυτός που θα αναλάβει να γράψει αυτό το
βιβλίο που μόλις σκιαγραφήθηκε πιό πάνω, θα χρειασθεί όλη του τη δύναμη και το
κουράγιο του. Εν τούτοις αν τα σημάδια των καιρών έχουν την παραμικρότερη
σημασία, ή ανάγκη νέων δρόμων στην πεζογραφία σιγά-σιγά συνειδητοποιείται-
είναι βέβαιο πώς υπάρχουν σκόρπιοι στην Αγγλία, στην Γαλλία και στην Αμερική
συγγραφείς που δοκίμασαν να ελευθερωθούν από δεσμά που τους έγιναν πολύ οδυνηρά-
συγγραφείς που δοκιμάζουν να ξεχάσουν τις κακές συνήθειες, ώστε να μπορέσουν να
ξαναβρεθούν σ’ ένα κλίμα φυσικό και άνετο, όπου η δημιουργική τους δύναμη θα
εξασκηθεί ελεύθερα, επί νέων και εντελώς σημαντικών πραγμάτων. Και είναι μονάχα
όταν ένα βιβλίο, μας εντυπώνεται σαν αποτέλεσμα αυτών των τάσεων και διαθέσεων
μάλλον, παρά σαν αποτέλεσμα ομορφιάς, ή ύφους ή γλώσσας, που διαβλέπουμε σ’
αυτό υποσχέσεις μεγάλης διάρκειας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μετάφραση ΜΑΝΤΩΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΥ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΜΝΗΜΗ 57 ΝΕΚΡΩΝ ΣΤΑ ΤΕΜΠΗ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">1.<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><!--[endif]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Γιώργος Μπουρνάζης, 15 ετών.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">2.<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><!--[endif]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Αναστασία Παπαγγελή, 19 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">3.<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><!--[endif]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Θώμη Πλακιά, 20 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">4.<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><!--[endif]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Χρύσα Πλακιά, 20 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">5.<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><!--[endif]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Αναστασία Πλακιά, 20 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">6.<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><!--[endif]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Αναστάσιος Κουτσόπουλος, 21 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">7.<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><!--[endif]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Μαρία Θωμαή Ψαροπούλου, 21 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">8.<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><!--[endif]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Φραντσέσκα Μπέζα, 21 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">9.<span style="font: 7pt "Times New Roman";"> </span></span></span><!--[endif]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Γιώργος Παπάζογλου, 22 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">1 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ελένη Τσίντζα, 22 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">1 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ιορδάνης Αδαμάκης, 22 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">1 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Κλαούντια Λάτα, 22 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">1 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Αφροδίτη Τσιωμά, 23 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">1 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Αγάπη Τσακλίδου, 23 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">1 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ιφιγένεια Μήτσκα, 23 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">1 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Άγγελος Τηλκερίδης, 23 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">1 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ντένις Ρούτσι, 23 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">1 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Κυπριανός Παπαϊωάννου, 23 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">1 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Νικήτας Καραθεόδωρος, 23 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">2 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Αναστασία Αδαμίδου, 24 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">2 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Καλλιόπη Πορφυρίδου, 24 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">2 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Δήμητρα-Ευαγγελία Καπετάνιου, 25 ετων<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">2 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ελισάβετ Χατζηβασιλείου, 26 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">2 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Δημήτρης Ασλανίδης, 26 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">2 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Νίκος Ναλμπάντης, 27 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">2 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Σωτήρης Καραγεωργίου, 28 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">2 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ελπίδα Χούπα, 28 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">2 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Γιάννης Καρασάββας, 28 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">2 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Δημήτρης Οικού, 29 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">3 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Παναγιώτης Χατζηχαραλάμπους, 29 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">3 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Σοφία-Ελένη Ταχμαζίδου, 32 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">3 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Δημήτρης Μασσάλης, 32 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">3 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Βάιος Βλάχος, 34 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">3 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Αθηνά Κατσάρα 34 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">3 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Μοχάμεντ Εντρίς, 34 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">3 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Σπύρος Βούλγαρης, 35 χρονών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">3 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ιονέλ Κουλέλα, 35 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">3 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Λένα Δουρμίκα, 39 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">3 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Βάγια Μπλέκα, 42 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">4 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ιωάννης Βουτσινάς, 48 ετών Πειραιάς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">4 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ανδρέας Παυλίδης, 49 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">4 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Μαρία Μουρτζάκη, 51 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">4 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Βασίλειος-Κυριάκος Κώττας, 52 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">4 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Βαγγέλης Μπουρνάζης, 54 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">4 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Βασιλική Χλωρού, 55 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">4 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Μαρία Εγούτ, 55 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">4 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Γιάννης Τζοβάρας, 55 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">4 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Χρυσούλα Κουκαριώτη, 56 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">4 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Μαρία Μιάρη, 56 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">5 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Γιώργος Φωτόπουλος, 57 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> Γιώργος Κουτσούμπας, 59 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">5 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Παβλίνι Μπόζο, 62 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">5 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Γιάννης Καριώτης, 63 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">5 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Γιώργος Κυριακίδης, 67 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">5 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ευαγγελία Κουκαριώτη, 63 ετών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">5 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Σύριος μετανάστης ο οποίος ταυτοποιήθηκε μέσω
δείγματος DNA που εστάλη από τον αδελφό του από την Ολλανδία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 18.0pt; text-indent: -18pt;"><!--[if !supportLists]--><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Segoe UI";"><span style="mso-list: Ignore;">5 </span></span><span face=""Segoe UI","sans-serif"" style="color: #3a3a3a; font-size: 13.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> Εριέττα 23 ετών αγνοείται.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p> Πειραιάς 1 Μαρτίου 2024</o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-76452844769415676432024-02-26T18:17:00.004+02:002024-02-26T18:24:51.437+02:00Αργυρώ Μαντόγλου, Βιρτζίνια Γούλφ, Μιά διαχρονική πινακοθήκη των αισθήσεων<p> </p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΠΟΥ ΣΗΜΑΔΕΨΑΝ ΤΟΝ ΑΙΩΝΑ<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΓΟΥΛΦ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μια
διαχρονική πινακοθήκη των αισθήσεων<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">της<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΑΡΓΥΡΩΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ</span></b><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">περιοδικό
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» 26/11/1999, σ.24.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span></span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Η Βιρτζίνια Γουλφ, σύμφωνα με την τελευταία βιογράφο της, Hermione
Lee, είναι η συγγραφέας που «όπως και ο Σέξπιρ προσφέρεται για πολλαπλές
ερμηνείες», γιατί υπάρχουν ακόμα αδιαφανή σημεία της ζωής και του έργου της,
παρά τις εξαντλητικές αναγνώσεις που έχει δεχτεί. Κι αυτό οφείλεται εν μέρει
στους μύθους που δημιουργήθηκαν και που αφορούν την προσωπικότητά της και εν
μέρει στο τεράστιο σε όγκο και ποιότητα έργο της, το οποίο συνετέλεσε στη
μεταθανάτια φήμη της. Η αρχική της εικόνα, της εύθραυστης και εκκεντρικής
συγγραφέως ενός αριθμού πειραματικών μυθιστορημάτων, φιλολογικών πορτρέτων και
ημερολογίων μεταβλήθηκε σε αυτή της τελειοθηρικής επαγγελματία, δραστήριας και
τολμηρής φεμινίστριας, που όχι μόνο υπηρέτησε τις αρχές του μοντερνικού
κινήματος αλλά συνέβαλε και στην εδραίωσή του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι εικοσιτέσσερις τόμοι των ημερολογίων
της συντέλεσαν στη δημιουργία αυτού του μύθου γιατί, παρ’ όλο που εκεί ακούμε
μια φωνή σχεδόν σύγχρονή μας να μας απευθύνεται και αποτελούν το «βαρόμετρο» των
συναισθημάτων της και «αποθήκη των αναμνήσεών της», καθώς και σχόλιο για την
εξέλιξη των έργων της, εν τούτοις, ακόμα κι εκεί, μοιάζει σε στιγμές να
απομακρύνεται, να κρύβει το πρόσωπό της, τη συγκίνηση ή τον θυμό της. Κι αυτό
γιατί, όπως προφητικά είχε γράψει και η ίδια στο δοκίμιό της «Προσωπικότητες»:
«Οι συγγραφείς που θαυμάζουμε έχουν κάποιο στοιχείο άπιαστο, ακαθόριστο,
αινιγματικό και απρόσωπο. Κορυφώνονται αργά και από το ύψος τους λάμπουν».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Βιρτζίνια Γουλφ γεννήθηκε περισσότερο
από έναν αιώνα πριν (1882), στο Λονδίνο και έζησε την περίοδο των δραματικών
αλλαγών της ανθρώπινης Ιστορίας. Η ψυχανάλυση, οι πόλεμοι, οι κοινωνικές
αναταραχές και η αντίδραση στις συνήθειες του δεκάτου ενάτου αιώνα σήμαιναν και
τη ρήξη με τους παραδοσιακούς τρόπους αναπαράστασης και γραφής. Και όταν, τη
δεκαετία του 1910 μελετάει τι είδους συγγραφέας θα ήθελε να γίνει, αισθάνεται
πώς βρίσκεται ήδη σε μια μεταβατική περίοδο της γραφής, όπου η αναπαράσταση της
ζωής και των χαρακτήρων θα πρέπει να αλλάξει για να μπορέσει το σύγχρονο
μυθιστόρημα να συλλάβει την ουσία της πραγματικότητας,- χωρίς βέβαια να είναι
σε θέση να προβλέψει πως εν μέρει η ίδια θα είναι ανάμεσα σε εκείνους που θα
προκαλέσουν αυτή τη μετάβαση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στα δυο πρώτα της μυθιστορήματα (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Voyage</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">out</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">- 1915 και </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Night</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Day</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">- 1919), παίρνει τις βασικές αρχές
του μυθιστορήματος και τις προσαρμόζει στο δικό της όραμα. Σ’ αυτά διαφαίνεται
η ανάγκη της για μια νέα φόρμα, στην οποία θα μπορούσε να βρει θέση και ο
λυρισμός της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτό που έχει σημασία για εκείνη δεν
είναι οι χαρακτήρες αλλά οι εμπειρίες τους. Εμπειρίες βαθιά ανθρώπινες, όπως ο
έρωτας, η ευτυχία, η μοναξιά κι ο θάνατος. Ο αναγνώστης αισθάνεται πως σ’ αυτά
δεν περιγράφονται κάποιο άνθρωποι που βίωσαν τη ζωή με έναν συγκεκριμένο τρόπο,
αλλά πώς: «Ναι, έτσι αισθάνεται κανείς, όταν είναι ερωτευμένος, ευτυχισμένος,
απελπισμένος». Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας τους αποκαλύπτεται όχι μέσα από τις
ιδιότητές τους αλλά μέσα από τις πράξεις τους και τα λεγόμενά τους και όταν
τους επαναφέρουμε μένουμε με τη γεύση πως αυτό που τους ζωντανεύει είναι η
ιδιαιτερότητα της εμπειρίας τους, μέσα από την οποία αποκτούν δεσμούς που τους
ενώνουν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στα βιβλία που θα ακολουθήσουν θα
κατορθώσει όχι μόνο να αποδώσει την εμπειρία των αισθήσεων αλλά και τον τρόπο
που οι άνθρωποι συλλαμβάνουν ολόκληρη την εμπειρία της ζωής. Στα άρθρα της, τα
οποία και δημοσιεύονται παράλληλα με τα μυθιστορήματά της, συνεχίζει να
στηρίζει τις επιλογές της και τη ρήξη της με την παραδοσιακή φόρμα. Πιστεύει
πως ο μυθιστοριογράφος πρέπει να σχεδιάζει το βιβλίο του και να παρουσιάζει τη
ζωή όπως τη συλλαμβάνει και την κατανοεί ο ίδιος και πως η συμβατικότητα της
πλοκής και η αλληλεξάρτηση των χαρακτήρων είναι ένας τρόπος για να βάλει τάξη
στο χάος και στη ρευστότητά της. Η τάξη αυτή πιστεύει πώς δεν υπάρχει στη ζωή
αλλά μόνο στην ανθρώπινη σκέψη και πώς στο μυθιστόρημα ο συγγραφέας, για να διαπραγματευτεί
το χάος, επιλέγει τη συμβατική φόρμα. Η Βιρτζίνια Γουλφ για να εκφράσει το δικό
της όραμα αναγκάστηκε να καταστρέψει τη παραδοσιακή φόρμα του μυθιστορήματος
και να επινοήσει τη δική της. Οι προβληματισμοί της είναι φανεροί στο δοκίμιο
που εμφανίζεται το 1919 στο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">T</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">L</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">S</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. με τον τίτλο «Το σύγχρονο μυθιστόρημα»:<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>«…αν ο συγγραφέας ήταν ένας ελεύθερος άνθρωπος και όχι σκλάβος, αν
μπορούσε να γράψει ό,τι επιθυμούσε και όχι ό,τι<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>τον υποχρεώνουν, αν μπορούσε να βασίσει το έργο του πάνω στα δικά του
συναισθήματα και όχι στους κανόνες, δεν θα υπήρχε πλοκή, κωμωδία, ερωτικό
ενδιαφέρον ούτε όλεθρος, δοσμένα με τον κοινώς αποδεκτό τρόπο… Ο στόχος του
συγγραφέα είναι να μεταφέρει αυτές τις μεταβολές, αυτό το άγνωστο και φευγαλέο
πνεύμα, με οποιοδήποτε τρόπο».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όταν ανακάλυψε πως η ζωή ήταν το θέμα των
μυθιστορημάτων της, αντιλήφθηκε πως έπρεπε να απορρίψει τη συμβατική φόρμα και
για να πει «αυτά που συλλαμβάνει ο νους μια καθημερινή μέρα», έπρεπε όχι μόνο
να τα αναδημιουργήσει με την φαντασία της αλλά να εξαγάγει και μια τάξη από
αυτές τις εντυπώσεις, χωρίς αυτές να περιοριστούν σε απλές καταγραφές. Για να
το πετύχει αυτό, χρειαζόταν έναν επιδέξιο χειρισμό των αλληλουχιών,
δεξιοτεχνικές αντιπαραθέσεις και συνθέσεις που να δημιουργούν από το επί μέρους
ένα όλον, να αποσπούν από το τυχαίο ένα μοτίβο επαναλαμβανόμενο, που να
μεταφέρει τους παλμούς της ζωής και την εναλλασσόμενη ροή της συνείδησης. (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">stream</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">consciousness</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">). Στα επόμενα χρόνια της (Η Κυρία
Νταλαγουέι (1925), «Στον φάρο» (1927), «Τα κύματα» (1931) μετακινείται από
συνείδηση σε συνείδηση, δίνοντάς μας το «δικό της όραμα της ζωής», τονίζοντας
τη ρευστότητα της ανθρώπινης προσωπικότητας, παρά τη σταθερότητα και αντί να
ορίσει μια ταυτότητα για τους χαρακτήρες της, μας προσκαλεί να την ανακαλύψουμε
κατοικώντας στη σκέψη τους ή στη σκέψη αυτών που έρχονται σε επαφή. Το
αποτέλεσμα είναι, η δημιουργία όχι χαρακτήρων, αλλά ανθρώπινων τύπων.
Ταυτόχρονα δεν στέκεται έξω από το δημιούργημά της σαν παντογνώστρια αφηγήτρια
αλλά κοινωνεί την εμπειρία τους, δεν μας υποδεικνύει αλλά μεθάει με τις
«αναλαμπές της ατελούς ανθρώπινης όρασης».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τα μυθιστορήματά της διαπνέει από ένα
είδος αποστασιοποίησης και από μια αίσθηση δυσεξήγητης απομάκρυνσης,
απαραίτητης για να προσλάβουμε τις περιστασιακές αχτίδες της «άλλης ζωής»,
εκείνης της ζωής των αισθήσεών μας, που διαπνέεται από τη νοσταλγία της
ομορφιάς και της αλήθειας, η οποία την ανάγκασε να επινοήσει για το μυθιστόρημα
μια φόρμα ανάλογη της λυρικής ποίησης. Στη Γουλφ οι εμπειρίες του έρωτα και του
θανάτου είναι συνυφασμένες με τη σύσταση και την υφή της ανθρώπινης ζωής, μέρος
του μοτίβου που τη διέπει, δεν είναι κλιμάκωση ή συμπέρασμα αλλά κάθε στιγμή
εμπλέκονται και δραστηριοποιούν τη σκέψη και είναι υπεύθυνες για τον ρυθμό, τον
παλμό και την απόκριση της συνείδησης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Γούλφ αντιλήφθηκε πως η αποστολή του
μυθιστοριογράφου δεν ήταν να καταγράψει και να μεταδώσει την περιγραφή της
εμπειρίας της ζωής αλλά να μας δώσει τον τρόπο που τη βίωναν οι συνειδήσεις
μέσα από τις προβολές τους στους άλλους. Τα ημερολόγια και τα μυθιστορήματά της
μας μεταβιβάζουν την αίσθηση του ανθρώπου που βιώνει την περιπέτειά του, τον
κίνδυνο, τον φόβο και την ελπίδα, που ελλοχεύουν τη στιγμή μιας σημαντικής
ανακάλυψης, την εξάντληση και την απογοήτευση που δημιουργείται μετά την
πραγματοποίηση ενός άθλου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αν και μοιάζει παράξενο να πούμε για
κάποια που αυτοκτόνησε (έβαλε πέτρες στο παλτό της και βυθίστηκε στον ποταμό </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oulse</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">το 1941), υπήρξε τολμηρή και ηρωική,
γιατί κατόρθωσε να επιλύσει όλα τα προβλήματα που έθεσε στον εαυτό της, έστω
και οδηγώντας τον στα άκρα. Και για να συνοψίσουμε μόνο εν μέρει τους άθλους
της: έδωσε φόρμα στο «χαλαρό και ρευστό υλικό της ζωής», εξέτασε και πάλεψε με
τις πολύμορφες βεβαιότητές της πατριαρχικής κουλτούρας της εποχής της, που
εκτεινόταν από το εκπαιδευτικό σύστημα μέχρι τον τρόπο που διεξήγαγε τους
πολέμους και πάνω απ’ όλα με το έργο της κατόρθωσε να περιγράψει με έναν
μοναδικό τρόπο την εμπειρία της ζωής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΡΓΥΡΩ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>περιοδικό ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία»
26/11/1999, σ.24.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σημειώσεις:</span></b><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σταθερή και ανοδική η συγγραφική και
μεταφραστική παρουσία της καθηγήτριας, ποιήτριας, πεζογράφου και μεταφράστριας
κυρίας Αργυρώς Μαντόγλου τις τελευταίες δεκαετίες. Ιδιαίτερα οι μεταφραστικές
της προτάσεις και επιλογές, προσέχθηκαν και σχολιάστηκαν θετικά ή με σχετικές
ενστάσεις, (βλέπε κριτική Κώστα Βούλγαρη, περ. «Ο Πολίτης») και έτυχαν του
ανάλογου αναγνωστικού και κριτικού ενδιαφέροντος, όπως μας δείχνουν τα
ενδεικτικά δημοσιεύματα που κατόρθωσα να συγκεντρώσω σε μία γρήγορη αποδελτίωση
για τα βιβλία της, αυτά που έχουν να κάνουν με την παρουσία της Β. Γούλφ. Το
συγγραφικό και μεταφραστικό της προφίλ στην ιστοσελίδα του ΕΚΕΒΙ αλλά και άλλων
μπλοκ του διαδικτύου, που καταγράφουν παλαιότερες και νεότερες εκδόσεις και κυκλοφορίες,
δηλώνουν το πλήθος και το μέγεθος των εργασιών της, πρωτογενών και
δευτερογενών, που ορισμένες από αυτές είναι εδώ και χρόνια εξαντλημένες, δεν
τις συναντά κανείς στο εμπόριο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Στο παρόν
σημείωμα δεν θα ασχοληθούμε με την ποιητική ή πεζογραφική της δουλειά, ούτε και
με την πλειάδα των μεταφραστικών της προτάσεων, εξάλλου, η κυρία Αργυρώ
Μαντόγλου είναι ακόμα ενεργή και παραγωγική, δημιουργική στον μεταφραστικό
τομέα και σε επιμέλειες βιβλίων. Όπως η ίδια δηλώνει, δεν είναι μόνο οι
αναγνωστικές της αγάπες και οι συγγραφείς που επιθυμεί να μας γνωρίσει αλλά,
και καθαρά βιοποριστικοί λόγοι. Από όποιον τομέα κοινωνικών αναφορών και αν
προέρχονται οι μεταφράσεις της, το αποτέλεσμα είναι θετικό και ευχάριστο,
ικανοποιητικό για το αναγνωστικό κοινό. Επιμερίζοντας τις μεταφραστικές της
καθαρά εργασίες, θα εστιάσουμε την προσοχή μας αποκλειστικά σε αυτές που
αφορούν την αγγλίδα αυτόχειρα μοντερνίστρια μυθιστοριογράφο, κριτικό,
αρθρογράφο, δοκιμιογράφο και εκδότρια Βιρτζίνια Γούλφ. (25/1/1882-28/3/1941).
Μία από τις επιφανέστερες παγκοσμίως γυναίκες συγγραφείς. Μία θηλυκή γραφίδα
που κατόρθωσε να προάγει και να κάνει γνωστή όχι μόνο την γυναικεία
αγγλοσαξονική σκέψη, πέρα των ορίων της χώρας της, να αναδείξει την κοινωνική
θέση της γυναίκας μέσα σε ένα καθαρά πατριαρχικό και πουριτανικό αντρικό
περιβάλλον ,όπως ήταν η Βικτωριανή εποχή αλλά, και να προβάλει με την γραφή και
τον λόγο της, τις θέσεις και τις ιδέες της, την ταυτότητα και την φιλοσοφία του
έργου της, την γυναικεία φεμινιστική κριτική γραφή και παρουσία. Συμφωνεί
κανείς ή διαφωνεί με τις αξιολογικές κριτικές κρίσεις και απορρίψεις της,
(βλέπε τι γράφει για το έργο του Τζέιμς Τζόις) την δοκιμιακή αριστοκρατική
προβληματική της Βιρτζίνιας Γούλφ, στις επιλογές των άπειρων διαβασμάτων της,
(Η πατρική Βιβλιοθήκη του συγγραφέα πατέρα της και της συγγραφέως μητέρας της
ήταν αρκετά μεγάλη) δεν μπορεί να μην της αναγνωρίσει την επίδραση που είχε ο
λόγος της και ιδιαίτερη η γραφή της, (μυθιστορηματική και κριτική, δοκιμιακή)
όχι μόνο στην Αγγλία αλλά και στην Αμερικάνικη ήπειρο του προηγούμενου αιώνα
και κατόπιν, στις σύγχρονες και μοντέρνες κριτικές φωνές του δυτικού κόσμου και
κυρίως, τις γυναικείες φεμινιστικές ομάδες και κύκλους της νέας κριτικής και
σκέψης, τους μικρούς κύκλους που συναποτελούν την πρωτοπορία του μοντερνιστικού
κινήματος στους νέους καιρούς. Η Βιρτζίνια Γούλφ, παρά τα οικογενειακά και άλλα
ψυχολογικά προβλήματα που αντιμετώπισε, παρά την από νεαρή ηλικία ορφάνια της,
-θάνατοι των γονιών της και δύο αδερφών της- πέτυχε να γίνει το κορίτσι «φανατικό
για γράμματα» όπως θάλεγε και ο Κωστής Παλαμάς. Να πειραματιστεί συγγραφικά και
να σχεδιάσει ή να μας δώσει μία θεωρία μέσα στα βιβλία της, για το πώς πρέπει
εμείς οι αναγνώστες να διαβάζουμε ένα βιβλίο που έχουμε μπροστά μας, τι να
περιμένουμε από το διάβασμα ενός σύγχρονου μυθιστορήματος, πέρα από τις
προθέσεις του ίδιου του συγγραφέα. Μιάς σύγχρονης και μοντέρνας
μυθιστορηματικής γραφής η οποία είναι ανοιχτή στην συνδιαμόρφωσή της από τους
μελλοντικούς αναγνώστες της κάθε φορά, ανοιχτή στο χρόνο και στις συνθήκες και
ανθρώπινες καταστάσεις και εμπειρίες. Στην πράξη με δύο λόγια, μας λέει η
Γούλφ, ένα έργο γράφεται, ζωγραφίζεται, αρχιτεκτονείται, παράγεται το τελικό
του αποτέλεσμα, όχι μόνο από τον δημιουργό του, αλλά, και από τους αναγνώστες
του ή τους θεατές του, κριτές του. Τα υλικά με τα οποία οικοδομείται το
σύγχρονο μυθιστόρημα, δεν προέρχονται από παλαιότερα συγγραφικά μοντέλα και
ιστορικές συμβάσεις αλλά από τις παρούσες κάθε φορά ανάγκες, καταστάσεις και
εμπειρίες, μνήμες του ίδιου του αναγνώστη και της καθημερινότητάς του. Της
κοινωνικής καθημερινότητας του συγγραφέα. Αυτή η αποδόμηση και η επαναδόμηση
της μυθιστορηματικής γραφής είναι αποτέλεσμα του Μοντερνισμού και των
συγγραφικών, αναγνωστικών και ιδεολογικών αποτελεσμάτων του. Των φωνών της Νέας
Κριτικής και Σκέψης που γεννήθηκε τον προηγούμενο αιώνα και κυριάρχησε και η
επιφανής παρουσία και φωνή της Βιρτζίνιας Γουλφ. Στα έργα της ακόμα,
ανιχνεύουμε αυτήν την ροικότητα της συνείδησης, των ρευστών καταστάσεων και
εμπειριών, συναισθημάτων, για την οποία έγινε τόσος λόγος, αντιδρώντας οι
κριτικοί θαυμαστές της και προσάπτοντάς της ότι οι ήρωες των μυθιστορημάτων της
δεν δρουν, δεν έχουν ιστορική ή κοινωνική δράση. Οι δραστηριότητές τους είναι
περιορισμένες έως σχεδόν αμελητέες. Η δε ιστορική πραγματικότητα είναι σαν να
θέλει να σβήσει τα ίχνη της μέσα στην καθημερινότητα των μικρολεπτομερειών και
των ανθρώπινων συμβάσεων. Ο Χρόνος στα έργα της δεν είναι γραμμικός,
ευθύγραμμος, ενιαίος αλλά διακεκομμένος, αποσπασματικός συμπλεκόμενος στις διαστάσεις
του, δίχως να αυτοκαταργείται. Αυτό το άπιαστο και ανεξερεύνητο και τυχαίο
γεγονός του Χρόνου, ακατανόητο και ασύλληπτο στον ανθρώπινο νου δεν έπαψε να
απασχολεί την ανθρώπινη σκέψη στις διάφορες μέχρι σήμερα ιστορικές εκδοχές της.
Ένας φιλοσοφικός στοχασμός και παράλληλα «αξίωμα» το οποίο προέρχεται από την
επιρροή του φιλόσοφου Ερρίκου Μπερξόν που οι θεωρίες του τόσο επέδρασαν στις
συνειδήσεις όχι μόνο των φιλοσόφων της εποχής του αλλά και στον χώρο της
καθαρής λογοτεχνίας, στα έργα των μοντέρνων ευρωπαίων συγγραφέων. (Βλέπε και
την περίπτωση του Νίκου Καζαντζάκη). Ο προσδιορισμός της έννοιας του ΧΡΟΝΟΥ και
η κατανόησή του από τον ανθρώπινο νου, η σύλληψή του και η φρούδα ανθρώπινη
επαναλαμβανόμενη ελπίδα της αναχαίτισης του, του σταματήματός του, μας γυρνά
πίσω, στον έλληνα σκοτεινό και αινιγματικό φιλόσοφο Ηράκλειτο αλλά, και ακόμα
πιο πίσω χρονικά και ιστορικά, στην παράδοση της αρχαίας ελληνικής εθνικής
θεολογίας και στον Θεό Κρόνο. Ίσως στον χώρο των εικαστικών τεχνών μόνον ο
Γκόγια πέτυχε να αποδώσει την πάλη του ανθρώπου να υπερβεί τον θάνατο. Όσον
αφορά το σύμβολο του ανδρόγυνου που πίστευε και ασπάζονταν η πρωτοποριακή ομάδα
του Λονδίνου, στην οποία πρωτοστάτησε και μετείχε δυναμικά η Βιρτζίνια Γούλφ,
αυτή του “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bloomsbery</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">”,-χαρακτηριστικό παράδειγμα το μυθιστόρημά της «Ορλάντο» ας
μην λησμονούμε ότι η Βιρτζίνια Γούλφ είχε αποδεχθεί τις θεωρίες του πατέρα της
ψυχανάλυσης, διαβάσει τα έργα του Σίγκμουντ Φρόυντ. Τα μεταφρασμένα στα αγγλικά
βιβλία του Φρόυντ γνώρισε στο αγγλικό κοινό η ίδια, μια και εξέδωσε η Βιρτζίνια
Γούλφ στο τυπογραφείο- εκδοτήριο που είχε ιδρύσει μαζί με τον σύζυγό της, το “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” στην περιοχή του Ρίτσμοντ όπου ήταν
η οικία τους. Τα βιβλία του Φρόιντ κυκλοφόρησαν πρώτη φορά από το δικό τους
τυπογραφείο. Από το εκδοτικό τους οίκο κυκλοφόρησαν και τα δικά της έργα, καθώς
και βιβλία του νομπελίστα ποιητή Τόμας Στερν Έλιοτ. Εξάλλου, η περίπτωση του
συμβόλου του ανδρόγυνου, δεν ανάγεται σε εκείνη του ερμαφρόδιτου που θαυμάζουμε
στην γλυπτική τους αναπαράσταση αλλά, σε μυστικές παραδόσεις της ευρωπαϊκής
παράδοσης και της παράδοσης της άπω ανατολής. Ο ανδρόγυνος, αυτή η δίφυλη
παρουσία, είναι η μυθική αυτοολοκλήρωση των διαφόρων μυστικών ή θρησκευτικών
δοξασιών. Η ενοποίηση των δύο φύλων δίχως η προτεραία σωματική φύση να αρνείται
την μεταγενέστερη. Η μνήμη είναι αμφίδρομη στον παρόντα χρόνο, όπως στην
περίπτωση του «Ορλάνδου». Από την άλλη, η τραγική περίπτωση της αυτοκτονίας
της,- γέμισε τις τσέπες της με πέτρες και έπεσε στον ποταμό Ούζ, η σορός της
βρέθηκε μετά από μερικές μέρες από τον σύζυγό της και άλλα μέλη της οικογένειάς
της- ανακαλεί στην μνήμη, ο οικειοθελής της θάνατος τηρουμένων των σχετικών
αναλογιών, την περίπτωση της ελληνίδας πεζογράφου παιδικών και ιστορικών
μυθιστορημάτων Πηνελόπης Δέλτα, παρά τις αντίστοιχες περιπτώσεις του ποιητή
Ναπολέοντος Λαπαθιώτη ή εκείνη του πεζογράφου Περικλή Γιαννόπουλου. Οι
ευαίσθητες και καλλιεργημένες γυναικείες υπάρξεις, προερχόμενες μάλλον, από ένα
μεγαλοαστικό περιβάλλον, για να μην γράψουμε «αριστοκρατικό» όπως ήταν η
ελληνίδα Πηνελόπη Δέλτα και η αγγλίδα Βιρτζίνια Γούλφ, δεν θα άντεχαν την
σκοτεινή λαίλαπα της καταστροφής, του φοβερού πολέμου και των επιπτώσεών του,
της επέμβασης των γερμανικών ναζιστικών κατακτητικών στρατευμάτων στη χώρα
τους, τον βομβαρδισμό των σπιτιών τους όπως και έγινε εκείνη την τρομερή
δεκαετία του 1940 με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα ανθρωποσφαγεία. Είναι
χαρακτηριστική αλλά όχι αλησμόνητη η περίπτωση του συγγραφέα Πρίμο Λέβι ο
οποίος έζησε την φυλάκιση και την εξορία στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης
και αφανισμού της ανθρώπινης ύπαρξης, και δεν συνήλθε ποτέ. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η σχέση της Αργυρώς Μαντόγλου με την
αγγλίδα πρωτοπόρα συγγραφέα είναι σταθερή. Η μεταφράστρια, δεν είναι απλά
κάτοχος της αγγλικής γλώσσας αλλά και της αγγλικής λογοτεχνικής της παράδοσης.
Γνωρίζει πράγματα και έργα, συγγραφείς της αγγλικής λογοτεχνίας όσο λίγοι.
Αγαπάει το έργο της Βιρτζίνια Γούλφ και αυτό φαίνεται από την πρώτη ματιά που
θα πιάσουμε στα χέρια μας μιά μετάφρασή της. Το εξετάζει προσεκτικά, το φωτίζει
από τα μέσα αλλά και περιφερειακά, γνωρίζει να ξεκλειδώνει τα κειμενικά του
μυστικά, το πλαίσιο δημιουργίας του και εσωτερικών φιλολογικών και
γραμματολογικών αναφορών του, τις συγγραφικές του «ιδιορρυθμίες», τις γέφυρες
που στήνει η συγγραφέας και ασφαλώς την γλώσσα του. Την ιδιαίτερη χρήση της
αγγλικής γλώσσας από την Γούλφ. Είναι νομίζω πλεονασμός να αναφέρουμε την ορθή,
προσεγμένη και εύστοχη μεταφραστικά σωστά διαχείριση της ελληνικής γλώσσας, την
οποία η Αργυρώ Μαντόγλου κατέχει άριστα και χρησιμοποιεί στις μεταφράσεις της ή
αν θέλετε, «αποδόσεις» της. Προσπερνώ τον παλαιό Σεφερικό όρο «Μεταγραφές»
γιατί δεν ανταποκρίνεται στις δικές της εργασίες στην εποχή μας, ούτε τον
Ελυτικό ορισμό «Δεύτερη Γραφή» μια και η περίπτωση του Οδυσσέα Ελύτη βασίζεται
περισσότερο στον ποιητικό λόγο. Αν και ο πεζογραφικός λόγος της Βιρτζίνιας
Γουλφ, διαθέτει επίπεδα ποιητικής διάθεσης και ατμόσφαιρας. Δεν είναι υπερβολή
να σημειώσουμε, ότι οι μεταφράσεις της Αργυρώ Μαντόγλου γίνονται αποδεκτές με
ευχαρίστηση ακόμα και από άτομα που γνωρίζουν την αγγλική γλώσσα καλά ή
διαβάζουν την αγγλική λογοτεχνία στο πρωτότυπο. Για να είμαστε όμως μετρημένοι
στις επαινετικές εκφράσεις μας, χωρίς την παραμικρή διάθεση σύγκρισης ή
μεταφραστικής παραβολής,- εξάλλου, δεν είναι αυτός ο σκοπός μας-, θα προσθέταμε
μερικά ονόματα ακόμα, επίσης αξιόλογα, παρόμοιων δεικτών μεταφραστικής
ποιότητας, όπως είναι οι μεταφράσεις βιβλίων της Β. Γούλφ από τον Άρη Μπερλή
κυρίως, και ορισμένων άλλων μεταφραστών και μεταφραστριών της αγγλίδας
επιφανούς μοντερνίστριας μυθιστοριογράφου. Ονόματα όπως αυτό του Μανώλη Βάρσου
βλέπε το βιβλίο: Βιρτζίνια Γούλφ, «Μια συζήτηση περί τέχνης- Λεξιτεχνία»
εκδόσεις Περισπωμένη, 12, 2021. (Η εισαγωγή και οι σημειώσεις του βιβλίου είναι
εξαιρετικές). Την μετάφραση της Μαρίας Τσάτσου και το βιβλίο «Ελλάδα και Μάης
Μαζί!» -Εγγραφές ημερολογίου & γράμματα, εκδόσεις Κρύσταλλο, 12, 1987,
σ.64. Πώς να το λησμονήσουμε αφού έχουμε δημοσιεύσει κριτική στην εφημερίδα
«Εξόρμηση» παλαιότερα, 14/1/1990. Την μετάφραση που πραγματοποίησε για το
ανέβασμα σε θεατρική σκηνή του μυθιστορήματος «Ορλάντο», ο ποιητής και
πολύπειρος μεταφραστής Αλέξανδρος Ίσαρης. Βλέπε: Βιρτζίνια Γούλφ, «Ορλάνδο»,
θεατρική διασκευή Ιώ Βουλγαράκη, εκδόσεις Κάπα εκδοτική 2007, σ.38. Μια
εξαιρετική δουλειά με έναν μόνο υποκριτή για την ακρίβεια γυναίκα, η οποία
σήκωσε το βάρος του μυθιστορηματικού πολυσέλιδου μυθιστορήματος στους ώμους
της. Βοηθούντος το παιχνίδι των φωτισμών. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και φυσικά, η πειραιώτικη συνείδηση μας
επιβάλει να μνημονεύσουμε την πρώτη φορά που ήρθαμε σε επαφή με τον μυθιστορηματικό
λόγο της Βιρτζίνιας Γούλφ, μέσω της μετάφρασης του έργου «Η Κυρία Ντάλλογουέη»
από την πεζογράφο, ποιήτρια και θεατρική συγγραφέα πειραιώτισσα Κωστούλα
Μητροπούλου. Το βιβλίο είχε κυκλοφορήσει από τις αγαπημένες σε εμάς τους νέους φιλαναγνώστες
εκδόσεις Γαλαξία Νο 163/Αθήνα 3, 1967 της εφημερίδας «Η Καθημερινή» της
δημοσιογράφου Ελένης Βλάχου. Το αναγνωστικό μας όμως ήθος, ή το βιβλιογραφικό
ζιζάνιο αν θέλετε, μας επιβάλει να προσθέσουμε ένα ακόμα παλαιότερων γενεών
όνομα, το οποίο μας μύησε στον κόσμο, μας έφερε σε επαφή με τις ιδέες,
θεωρητικές θέσεις, την φιλοσοφία, την πεζογραφική τεχνική, την ταυτότητα του
έργου της Βιρτζίνιας Γούλφ, αυτό του Θεσσαλονικιού διηγηματογράφου,
μυθιστοριογράφου και θεατρικού συγγραφέα, δοκιμιογράφου Γιώργου Δέλιου. Το
χρήσιμο δοκίμιο-γιατί περί αυτού πρόκειται- έχει τίτλο: Γιώργου Δέλιου «ΔΥΟ
ΑΓΓΛΙΔΕΣ ΠΕΖΟΓΡΑΦΟΙ» (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">και </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">KATHERINE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MANSFIELD</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">). ΔΟΚΙΜΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ, εκδοτικός
οίκος Γεωργίου Φέξη, Αθήνα, Άνοιξη 1963, σ.216. Το δοκίμιο αποτελείται από
τέσσερα κεφάλαια, τα δύο πρώτα αναφέρονται στην Βιρτζίνια Γούλφ. Παρενθετικά να
γράψουμε ότι η γενιά μου, γενιά του 1980, είχε την τύχη και την χαρά να
αγοράσει τα βιβλία αυτά από το βιβλιοπωλείο του Λαδιά στην οδό Ιπποκράτους στην
Αθήνα με το Κιλό, αρχές δεκαετίας του 1980. (Ακόμα θυμάμαι τις ντάνες με τα
εκατοντάδες βιβλία που ήταν δεμένα με σπαγκάκι και ανέμεναν τους πελάτες να τα
βάλουν στην ζυγαριά, να ζυγιστούν και να πουληθούν.). Φυσικά, όσοι
ενδιαφέρονται πιο συστηματικά με το έργο και τις μεταφράσεις βιβλίων της
Βιρτζίνιας Γούλφ στην Ελλάδα, γνωρίζουν και άλλα ονόματα μεταφραστών και
μεταφραστριών. Τίτλων έργων της που κυκλοφόρησαν από διάφορους εκδοτικούς
οίκους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η πρόσληψη του έργου της Β. Γούλφ στην
πατρίδα μας, έχει μακρά παράδοση. Από το παλαιό περιοδικό της Βορείου Ελλάδος
«Μακεδονικές Ημέρες», την κλασική αλλά πάντα χρήσιμη «Νέα Εστία», το περιοδικό
της δεκαετίας του 1980 η «Λέξη», το περιοδικό «Εντευκτήριο» κλπ. ως τα
αφιερώματα του περιοδικού «Διαβάζω» και «Το Αμφί», είναι κοινά τα ίχνη.
Αναγνωρίσιμα είναι επίσης και τα ονόματα νεότερων μεταφραστών και μεταφραστριών
τα οποία μας γνώρισαν καινούργιους τίτλους έργων της στα ελληνικά-και
παλαιότερους, καθώς και τρείς ξενόγλωσσες Βιογραφίες της που κυκλοφορούν ήδη.
Ετοιμάζω σε προσεχές σημείωμα έναν Εργογραφικό και Βιβλιογραφικό της κατάλογο,
ας μνημονεύσουμε εν τάχει, ενδεικτικά ονόματα και εκδοτικούς οίκους που
εξέδωσαν βιβλία της Βιρτζίνιας Γουλφ: -Μίνα Δαλαμάγκα, Σπάρτη Γεροδήμου, Βάσια
Τζανακάρη, «Ένα δικό σου δωμάτιο» εκδόσεις Οδυσσέας, Ερατώ και Μεταίχμιο
αντίστοιχα. Σώτη Τριανταφύλλου, «Τα Χρόνια» εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. Λαμπριάνα
Οικονόμου, «Γυναικεία επαγγέλματα. Σκοτώνοντας τον άγγελο του σπιτιού» εκδόσεις
Κοβάλτιο, 2021. Εύα Σιμάτου, «Το Ταξίδι» εκδόσεις Φιλότυπον 2012. Θωμάς
Σκάσσης, «Γράμμα σε έναν νέο ποιητή και άλλα κείμενα» εκδόσεις Πατάκη 2015. Το
ίδιο έργο κυκλοφόρησε σε μετάφραση Άρη Μπερλή από τις εκδόσεις Άγρα. Μυρτώ
Αναγνωστοπούλου-Πισσαλίδου, «Τρείς Γκινέες» εκδόσεις Μπαρμπουνάκη. Δημήτρης
Κωστελένος, «Γυναικεία Πορτραίτα»-Δοκίμια και Κριτικές, εκδόσεις Γλάρος, 1988.
Παλμύρα Ισμυρίδου, «Δευτέρα ή Τρίτη και άλλα διηγήματα», εκδόσεις Άγρα 2019
Ερρίκος Μπερλιές σε συνεργασία με την Μαρία Κουτσουδάκη, «Το δωμάτιο του
Τζάκομπ», εκδόσεις Οδυσσέας, 1987. Θανάσης Χατζόπουλος, «Ορλάνδο», εκδόσεις
Κέδρος 1999. Δέσποινα Κερεβάντη, «Η Κυρία Ντάλογουέη» εκδόσεις Γράμματα, 1990.
Βάϊος Λιάπης, «Για την Άγνοια των Αρχαίων Ελληνικών», εκδόσεις Στιγμή 1998, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και αρκετά άλλα ονόματα ελλήνων και ελληνίδων
μεταφραστών κοσμούν με τις δουλειές τους την μεταφραστική ελληνική σκηνή και
φυσικά, η Αργυρώ Μαντόγλου. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Επανερχόμενοι στην περίπτωση της Αργυρώς
Μαντόγλου, ας αναφέρουμε τα δημοσιεύματα και τους τίτλους που μετέφρασε και
γνωρίζω. Δημοσιεύει στις 26/11/1999 το άρθρο στο περιοδικό Βιβλιοθήκη της
εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» που αναδημοσιεύω, με τον εύστοχο και χαρακτηριστικό
τίτλο: «Μιά διαχρονική πινακοθήκη των αισθήσεων». Και πράγματι όπως θα μας
έλεγε ο μεγάλος κριτικός Χάρολντ Μπλούμ στον «Κανόνα του», η ερμηνεία των έργων
της Γούλφ είναι πρωτίστως θέμα αισθητικής. Δεκάδες αισθήσεις που εικονογραφεί η
Β. Γούλφ και καταλήγουν σε ένα συγγραφικό αισθητικό αποτέλεσμα. Κυκλοφορεί, η
Αργυρώ Μαντόγλου, το μυθιστόρημά της, «άμεσα» συνδεδεμένο με την τεχνική και
τις θέσεις που διατύπωσε η σημαντική Βιρτζίνια Γούλφ για το μοντέρνο
μυθιστόρημα. Βλέπε: Αργυρώ Μαντόγλου, «Βιρτζίνια Γουλφ- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Caf</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">é», εκδόσεις Απόπειρα, Αθήνα 1999,
σ.137. Δες και κριτικό σχολιασμό του Δημήτρη Τσατσούλη. Σε συνεντεύξεις της μας
μιλά για την </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> και την σχέση της με το έργο της. Αίσθηση έκαναν οι ραδιοφωνικές
της επιστολές προς την Βιρτζίνια Γούλφ που ακούστηκαν. Ακούγονται και στο
διαδίκτυο. Σχετικά πρόσφατα, Δεκέμβριος του 2023, στο περιοδικό «Σελίδες
Ιστορίας Δεκεμβρίου» της εφημερίδας «Η Καθημερινή» διαβάζουμε άρθρο της για την
Β. Γούλφ. Αυτή είναι η μία της, υποστηρικτική πλευρά, η άλλη, που μας έγινε
γνωστότερη και αγαπητή αναγνωστικά, προσέχθηκε από τους κριτικούς αλλά κυρίως,
το αναγνωστικό κοινό, (γιατί, στην τελική ανάλυση σε μία εκδοτική εμπορική
πρόταση αυτό έχει αξία. Βιβλίο δίχως αναγνώστες δεν υπάρχει, δίχως
διαμεσολαβητές κριτικούς;;) είναι οι προσεγμένες μεταφράσεις της, 3 τίτλων
έργων της Βιρτζίνιας Γούλφ στα ελληνικά. Οι ακριβείς και έγκυρες, χρήσιμες
πληροφορίες, τα στοιχεία που μας παράσχει στις εισαγωγές, τα σημειώματα, οι
παραπομπές της που συνοδεύουν τα μεταφρασμένα βιβλία προσθέτουν ένα ακόμα
θετικό πρόσημο στην έκδοση. Ο σύγχρονος αναγνώστης, έχοντας στα χέρια του τους
τρείς τίτλους βιβλίων της Βιρτζίνιας Γούλφ που μετέφρασε και σχολίασε η
συγγραφέας και μεταφράστρια Αργυρώ Μαντόγλου, (από τις σημαντικότερες της
γενιάς της) θα μπορέσει συν τοις άλλοις να εξερευνήσει με άνεση και δίχως
πολλές δυσκολίες τον δοκιμιακό- αρθρογραφικό και τον πεζογραφικό της κόσμο. Να
συμπληρώσουμε ότι ορισμένα από τα μεταφρασμένα κείμενα της Β. Γ. που
συμπεριλαμβάνονται στα «Δοκίμια» που μετέφρασε η Αργυρώ Μαντόγλου, έχουν
μεταφραστεί και από άλλους μεταφραστές και περιλαμβάνονται στα δικά τους βιβλία
είτε με τον ίδιο τίτλο ή παραλλαγμένο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Οι τρείς
αυτοί τίτλοι είναι:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">-</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Δοκίμια</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">, (The Moment and
Other Essays. </span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Επιμέλεια:
</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leonard</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 1947)</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-
Πρόλογος: Αργυρώ Μαντόγλου. Επιμέλεια: Σπύρος Τσακνιάς, εκδ. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Scripta</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 6, 1999, σ. 98. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Εισαγωγή της
μεταφράστριας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ι., Πώς
πρέπει να διαβάζει κανείς ένα βιβλίο;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">II</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">., Πίνακες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">III</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">., Γυναικεία Επαγγέλματα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">IV</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">., Προσωπικότητες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">V</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">., Καλλιτέχνης και πολιτική<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VI</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">., Οι τρείς εικόνες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VII</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">., Η ηλικιωμένη κυρία Γκρέυ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIII</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">., Η παρακμή της δοκιμιογραφίας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">IX</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">., Το σύγχρονο μυθιστόρημα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">X</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">., Σημειώσεις της μεταφράστριας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Επιμέλεια:
Κίττυ Ξενάκη, εφ. Τα Νέα, Πέμπτη 20/5/1999, σ. 33/ 3 Πανόραμα. ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ.
«Ποιός φοβάται τους καλλιτέχνες». Νέα δοκίμια της Βιρτζίνια Γουλφ, στα
Ελληνικά, από τις εκδόσεις </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">SCRIPTA</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Γιατί η τέχνη ακολουθεί την πολιτική.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">- Πάρ.
Σπίνου, εφ. Κυριακάτικη 11/7/1999, σ.26/66, «Ποιός διαβάζει τη Βιρτζίνια
Γουλφ». <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">– Λίζυ
Τσιριμώκου, εφ. Το Βήμα, Κυριακή 15/8/1999, σ. στ. 5. «Αμέθοδη μέθοδος». Από το
πρώτο της μυθιστόρημα, το 1915, ως το τελευταίο, το 1941, η Βιρτζίνια Γουλφ
αντιμάχεται με πείσμα τις αδράνειες του λογοτεχνικού βικτωριανισμού και της
ρεαλιστικής αφήγησης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">- Κατερίνα
Σχινά, εφ. Ελευθεροτυπία 27/8/1999, σ.16. «Η δριμύτητα της ειρωνείας και η
λάμψη της πρωτοτυπίας». Βιρτζίνια Γουλφ Αναλαμπές ευφυϊας που αναπτύσσονται
αντιστικτικά στο πεζογραφικό έργο της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">– εφ.
Ελεύθερος Τύπος 6/9/1999 «Η Βιρτζίνια Γουλφ». <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">–εφ.
Ελεύθερος Τύπος 1/8/1999, «Η στοχαστική πλευρά της Γουλφ».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>–εφ. Κυριακάτικη 25/7/1999, Νέες Εκδόσεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">- εφ. Το
Βήμα 18/7/1999, Δοκίμια. (Βιβλία/ προθήκες) <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-εφ. Η Εποχή
18/7/1999, Δοκίμια. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">– Ελισάβετ Κοτζιά, εφ. Η Καθημερινή
19/9/1999, </span></b><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;">«Πώς πρέπει να
διαβάζει κανείς ένα βιβλίο;».<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">«Πώς πρέπει
να διαβάζει κανείς ένα βιβλίο;» αναρωτήθηκε στα 1926 η Βιρτζίνια Γουλφ: για να
τονίσει στην εισαγωγή του περίφημου δοκιμίου της ότι η μοναδική συμβουλή που θα
μπορούσε να δώσει για την ανάγνωση ενός βιβλίου είναι το να μη δεχόμαστε καμιά
συμβουλή, το να ακολουθούμε τα ένστικτά μας, να χρησιμοποιούμε τη δική μας
λογική και να βγάζουμε τα δικά μας συμπεράσματα. Ύστερα από τη διευκρίνιση
αυτή, η Αγγλίδα μυθιστοριογράφος εξηγεί τον τρόπο που η ίδια διαβάζει τα βιβλία
της βιβλιοθήκης της. Αν παραθέταμε σε αυτό το σύντομο σημειωματάκι τις βασικές
θέσεις της θα αδικούσαμε το πυκνό, στοχαστικό και ταυτόχρονα χαριτωμένο πεζό
μιας από τις σημαντικότερες δοκιμιακές φωνές της Αγγλίας. Περιοριζόμαστε έτσι στο
να αντιγράψουμε από τον τόμο Βιρτζίνια Γουλφ «Δοκίμια» (εκδόσεις </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Scripta</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, μετάφραση Αργυρώ Μαντόγλου) το
δοξαστικό κλείσιμο του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κειμένου όταν οι
αναγνώστες βιβλίων θα εμφανισθούν μπροστά στον Πλάστη για να κριθούν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Ονειρεύομαι μερικές φορές πως τουλάχιστον
όταν έρθει η Ημέρα της Κρίσης και τότε όλοι οι σπουδαίοι καταχτητές, οι
δικηγόροι, οι πολιτικοί καταφτάσουν για να παραλάβουν τα έπαθλά τους, τα
στέμματά τους, τις δάφνες τους, και τα ονόματά τους σκαλισμένα ανεξίτηλα πάνω
σε άφθαρτο μάρμαρο, τότε, ο Παντοδύναμος θα στραφεί στον Πέτρο και θα πει, με
κάποιο ίχνος ζήλιας, όταν θα μας δει να καταφτάνουμε με τα βιβλία μας στα
χέρια, «Ιδού κάποιοι που δεν χρειάζονται κανένα έπαθλο. Τίποτα φυσικά δεν μπορούμε
να του απονείμουμε εδώ. Αυτοί λατρέψανε το διάβασμα». <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">- Κώστας Βούλγαρης, περ. Ο Πολίτης
τχ.68-69/ 10, 1999, σ.62.</span></b><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;">Από τις
τελευταίες εκδόσεις</span>.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">*</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, Δοκίμια, μετάφραση Αργυρώ Μαντόγλου,
επιμέλεια Σπύρος Τσακνιάς, εκδόσεις </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Scripta</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, Αθήνα 1999, σελ. 97.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αν κάποιος δεν σταθεί στην εισαγωγή αλλά
πάει κατευθείαν στο πρώτο από τα κείμενα του τόμου, πράγμα φυσιολογικό αφού
φέρει τον τίτλο Πώς πρέπει να διαβάζει κανείς ένα βιβλίο, σκέφτεται αν υπήρχε
κάποιος ιδιαίτερος λόγος για τη μετάφραση του εν λόγω κειμένου στη γλώσσα μας.
Έχουμε να κάνουμε με ένα κείμενο που περιλαμβάνει τρόπους να προσλάβουμε την
κριτική ενός βιβλίου, μιά από «τα μέσα» ενημέρωση για τα προβλήματα του
συγγραφέα, εν γένει οδηγίες προς αναγνώστες και, το κυριότερο, όλα αυτά να
επενδύονται, άλλοτε διακριτικά και άλλοτε απροσχημάτιστα, στην κολακεία του
αναγνώστη, δηλαδή εκείνου του κοινωνικά και ιδεολογικά αυτάρκους αναγνώστη και
συγκεκριμένα, του περί το ’30 Άγγλου μεσοαστού. Ο λόγος είναι αφόρητα
περιγραφικός και όταν συναντά τα πραγματικά προβλήματα που έχει να
αντιμετωπίσει με βάση το αντικείμενο της συζήτησης, καταφεύγει σε συνεχείς
ανούσιες μεταφορές, καταστρέφοντας διά της καταχρήσεως την αναμφισβήτητη
σπιρτάδα και χάρη που διαθέτει: Τώρα που τα βιβλία πηγαίνουν στην κριτική, όπως
πάνε τα ζώα στο σφαγείο, τώρα που ο κριτικός έχει μόνο ένα λεπτό στη διάθεσή
του για να οπλίσει, να στοχεύσει και να πυροβολήσει, πρέπει να συγχωρείται αν
ξεγελαστεί και περάσει τα κουνέλια για τίγρεις, και τους αετούς για σπουργίτια
ή αν αστοχήσει εντελώς και χάσει τη βολή του πάνω σε κάποια φιλήσυχη αγελάδα
που μασάει στο γρασίδι. Αν πέρα από τους ανεύθυνους πυροβολισμούς του τύπου, ο
συγγραφέας αισθανόταν πως υπήρχε και κάποιου άλλου είδους κριτική, η γνώμη των
ανθρώπων που διαβάζουν από αγάπη για την ανάγνωση, αργά και ερασιτεχνικά και
πού κρίνουν αφ’ ενός μεν με μεγάλη συμπάθεια αφ’ ετέρου δε με μεγάλη
αυστηρότητα, αυτό δεν θα μπορούσε να βελτιώσει την ποιότητα των γραπτών του;»
(1932).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στο σημείο αυτό ή έστω μετά το διάβασμα
ενός ακόμα δοκιμίου, είναι αναμενόμενη η κίνηση του αναγνώστη προς την εισαγωγή
της Αργυρώς Μαντόγλου, αναζητώντας το λόγο που εκδόθηκε το βιβλίο. Και εδώ τα
πράγματα αρχίζουν να φωτίζονται, μιάς και η Μαντόγλου διαχωρίζει τη
μυθιστοριογράφο από τη δημοσιογράφο Βιρτζίνια Γούλφ: η πρώτη υπέγραφε με το
όνομά της, ενώ τα κείμενα της δεύτερης συνήθως είναι ανυπόγραφα και τα
περισσότερα γράφονται για βιοποριστικούς λόγους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μα έτσι προκύπτει το ερώτημα: γιατί τα εν
λόγω κείμενα να ονομαστούν Δοκίμια και όχι, απλούστατα, Άρθρα; Ας πούμε λοιπόν
πώς επρόκειτο για μιά ατυχή επιλογή τίτλου, έστω παραπλανητικού για τον
αναγνώστη και άδικου για τη συγγραφέα, που όμως δεν παύει να στεγάζει κάποια
κείμενα της Γούλφ. Ακόμα κι έτσι η Μαντόγλου δεν τα θεωρεί πάρεργα της
συγγραφέως, αλλά ως πρώτη ύλη μιάς περαιτέρω επεξεργασίας και μάλιστα παρατηρεί
πώς πολλά από αυτά οδηγούν σ’ ένα κεφάλαιο κάποιου μυθιστορήματος ή άλλα
προετοιμάζουν ένα «κανονικό» δοκίμιο. Με όλα αυτά λοιπόν συνεχίζουμε,
συνυπολογίζοντας και το χρόνο δημοσίευσης των κειμένων, αφού δεν πρόκειται για
πρωτόλεια αλλά, τα περισσότερα, καλύπτουν τη δημιουργική της περίοδο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τί ψάχνουμε εδώ; Μά τον δημόσιο λόγο της
Γούλφ, τη στάση της επί σημαντικών θεμάτων, τα οποία πραγματεύονται τα κείμενά
της. Ενδεικτικοί άλλωστε και οι τίτλοι τους: Γυναικεία επαγγέλματα, Καλλιτέχνες
και πολιτική, Η παρακμή της δοκιμιογραφίας, Το σύγχρονο μυθιστόρημα…
Χαρακτηριστικό είναι το δημοσιευμένο το 1936 κείμενό της Καλλιτέχνες και πολιτική,
κείμενο «διμέτωπο», απέναντι στο φασισμό και τον κομμουνισμό, όπου
υπερασπίζεται την ανεξαρτησία της τέχνης και του δημιουργού, αντιμετωπίζοντας
την εμπλοκή με την πολιτική και τα κοινωνικά δρώμενα ως μιά καταναγκαστική
συνθήκη, με την οποία ο δημιουργός πρέπει να συμβιβαστεί και να συνυπάρξει.
Ενδεικτική η ακροτελεύτια φράση της: Δυό θεμελιώδεις αρχές για αυτόν
διακυβεύονται: Η πρώτη αφορά την επιβίωσή του και η δεύτερη την επιβίωση της
τέχνης του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οπωσδήποτε τα κείμενα αυτά της Γούλφ μας
βοηθούν να αποκτήσουμε μιά σαφέστερη εικόνα για την προσωπικότητά της, σίγουρα
φωτίζουν κάποιες πτυχές του έργου της, αλλά, επί της ουσίας, ελάχιστα μπορούν
να πούν σε ένα σημερινό αναγνώστη. Η Αργυρώ Μαντόγλου φαίνεται να γνωρίζει πολύ
καλά τη Γούλφ και τον αγγλικό μοντερνισμό, όπως συμπεραίνουμε και από το
προσφάτως εκδοθέν μυθιστόρημά της Βιρτζίνια Γούλφ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Caf</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">é, αλλά η αγάπη για μιά συγγραφέα και
το ενδιαφέρον για τη γυναικεία θεματική και γραφή δεν αρκούν για να γίνει
πραγματικά ενδιαφέρον και ένα βιβλίο σαν το προκείμενο…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Ορλάντο,
(</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orlando</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Biography</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 1928)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Αργυρώ Μαντόγλου, Επιμέλεια: Αναστασία Μανταίου, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 5,
2005, σ.368.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Ορλάντο.
Μια Βιογραφία, (</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orlando</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Biography</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 1928)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-Εισαγωγή-Σημειώσεις:
Αργυρώ Μαντόγλου. Επίμετρα: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cleveland</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">B</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Chase</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μαρία </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">DiBattista</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, Κατερίνα Κίτση- Μυτάκου. Επιμέλεια:
Ζωή Μπέλλα- Αρμάου. Διορθώσεις: Μαρία Ράμμου. Την έκδοση σχεδίασε και
επιμελήθηκε ο Γιάννης Μάμαης, εκδ. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Gutenberg</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, 11, 2017, σ. 518. Στην Σειρά </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ALDINA</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Διεύθυνση σειράς Ζωή Μπέλλα-
Αρμάου. Την Σειρά εμπνεύστηκε και οργάνωσε ο ποιητής Δημήτρης Αρμάος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Εισαγωγή<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Προλεγόμενα
[της Βιρτζίνια Γούλφ]<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ορλάντο: Μιά βιογραφία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΚΕΦΑΛΑΙΑ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">I</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">II</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">III</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">IV</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">,</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">V</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VI</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΕΠΙΜΕΤΡΑ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">1., </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cleveland</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">B</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Chase</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, Η κυρία Γούλφ εξερευνά το στοιχείο
του «χρόνου» στις ανθρώπινες σχέσεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">2., </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Maria</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">DiBattista</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, [Εισαγωγικό κείμενο στην έκδοση του
Ορλάντο από τον εκδοτικό οίκο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Harcourt</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Inc</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> (2006)]<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">3., Κατερίνα
Κίτση- Μυτάκου, Ορλάντο: Το έργο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Βιβλιογραφία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Χρονοβιογραφία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Φωτογραφικό
υλικό<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Βλέπε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Θοδωρής
Αντωνόπουλος, ηλεκτρονική εφημερίδα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">LIFO</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">30/10/ 2020. ««Ορλάντο». Ένας διαχρονικός ήρωας γένους
ουδετέρου».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">*Διευκρινιστικά:<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η έκδοση αυτή της σειράς </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ALDINA</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">των εκδόσεων </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Gutenberg</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> είναι εξαιρετική. Από αισθητικής
πλευράς, από τυπογραφικής και εκδοτικής επίσης. Δεν χρειάζονται ειδικές
εκδοτικές συστάσεις για να διαπιστώσει ο αναγνώστης που κρατά στα χέρια του τον
τόμο ότι στάθηκε τυχερός που το αγόρασε ή το προμηθεύτηκε για να το δωρίσει. Η
μετάφραση είναι μάλλον τελειωτική για το συγκεκριμένο έργο της Β. Γούλφ. Η
δουλειά της Αργυρώς Μαντόγλου όχι μόνο η μεταφραστική αλλά και τα προλεγόμενα,
η εισαγωγή και τα κείμενα και των υπολοίπων συμμετεχόντων συγγραφέων δεν
χρειάζονται σχολιασμό παρά μόνο θαυμασμό και ανάγνωση. Η πρώτη μεταφραστική έκδοση
των εκδόσεων «Ελληνικά Γράμματα» εξαντλημένη από καιρό δεν συγκρίνεται. Όλοι
και όλες και όλα συντείνουν στο τελικό θαυμάσιο εκδοτικό αποτέλεσμα το οποίο
ενδέχεται να αργήσει να ξεπεραστεί για το συγκεκριμένο ιδιαίτερο μυθιστόρημα
της Βιρτζίνιας Γούλφ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">«Η ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">) είναι η συγγραφέας η οποία, καθώς γράφει η βιογράφος της </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hermione</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lee</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, «όπως ο Σαίξπηρ, προσφέρεται για πολλαπλές ερμηνείες» (1). Και
πράγματι, παρά τις εξαντλητικές αναγνώσεις, στη ζωή και το έργο της συνεχίζουν
να υπάρχουν πλήθος αδιαφανών σημείων. Αυτό οφείλεται εν μέρει στους μύθους που
δημιουργήθηκαν μετά το θάνατό της και αφορούν στην προσωπικότητά της αλλά και
στο τεράστιο σε όγκο και ποιότητα έργο της. Η αρχική εικόνα της εύθραυστης και
εκκεντρικής συγγραφέως, φιλολογικών πορτρέτων και ημερολογίων, μεταβλήθηκε με
την πάροδο του χρόνου στην εικόνα της τελειοθηρικής επαγγελματία, της
δραστήριας και τολμηρής φεμινίστριας που όχι μόνο υπηρέτησε τις αρχές του
νεωτερικού κινήματος, αλλά συνέβαλε και στην εδραίωσή του.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Οι είκοσι τέσσερις τόμοι των Ημερολογίων της συνετέλεσαν στη δημιουργία
αυτού του μύθου. Μια σχεδόν σύγχρονη φωνή μας απευθύνεται μέσα από τις σελίδες
τους, που αποτελούν το «βαρόμετρο» των συναισθημάτων της, την «αποθήκη των
αναμνήσεών» αλλά και σχόλιο για την εξέλιξη του έργου της, μολονότι, ακόμη κι
εκεί, μοιάζει κάποιες στιγμές να απομακρύνεται, να κρύβει το πρόσωπό της, τη
συγκίνηση και το θυμό της. Προφητικά έγραφε: «Οι συγγραφείς που θαυμάζουμε
έχουν κάποιο στοιχείο άπιαστο, ακαθόριστο, αινιγματικό και απρόσωπο.
Κορυφώνονται αργά και από το ύψος τους λάμπουν» 2.- χωρίς να γνωρίζει βεβαίως
σε ποιό βαθμό αυτό αφορούσε και την ίδια». <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Από την Εισαγωγή σ. 9-10.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ας δώσουμε
τα ονόματα ορισμένων ακόμα μεταφραστών που ασχολήθηκαν με τον «Ορλάνδο».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Ορλάντο.
Μιά Βιογραφία<span style="color: red;">,</span> Μετάφραση: Αναστασία Λιναρδάκη,
Πρόλογος: Αλέξανδρος Φοίβος, εκδ. Αστάρτη, 12, 1980/ 1, 1984, σ.248./ 1993.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Βλέπε: -εφ.
Τα Νέα 26/5/1984<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Ορλάντο,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μετάφραση:
Θανάσης Χατζόπουλος. Πρόλογος: Κλερ Μαρί- Πεσκιέ, εκδ. Κέδρος, 1999, σ.80
(Διασκευή)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Βλέπε: -Κωστής
Παπαγιώργης, περ. Αθηνόραμα τχ. 1175/ 16-4-1999, σ. 62<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Ορλάντο, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ORLANDO</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">BIOGRAPHY</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">) <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-
Σημειώσεις: Αλέξανδρος Ίσαρης, Διασκευή: Ιώ Βουλγαράκη.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γλωσσική & υφολογική επιμέλεια: Νίκος
Μαθιουδάκης, Παναγιώτης Μιχαλόπουλος. Σχεδιασμός έκδοσης: Ιωάννης Κ. Τσίγκας.
εκδ. Κάπα εκδοτική, 12, 2017, σ.38.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Σημείωση:<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Περιλαμβάνει:
Αλέξανδρος Ίσαρης, Σημειώσεις για μια παράσταση, σ.6-9.- ΟΡΛΑΝΤΟ, Σκηνές Έξι,
σ.11-32.- Ιώ Βουλγαράκη, Ορλάντο: η ευφορία της ύπαρξης και η ανθρώπινη
ειμαρμένη, σ.34-36<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Διαβάζουμε
από την σελίδα 38: «Η μετάφραση έγινε για την παράσταση Ορλάντο που ανέβηκε τον
Σεπτέμβριο του 2017 στο Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών στο Κρατικό Θέατρο
Βορείου Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη σε σκηνοθεσία της Ιώς Βουλγαράκη. Η παράσταση
επαναλήφθηκε τον Οκτώβριο του 2017 στο “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Skrow</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Theater</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">” στην Αθήνα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Συντελεστές:
Ερμηνεία: Ορλάντο, ΑΜΑΛΙΑ ΚΑΒΑΛΗ.- Μετάφραση: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΙΣΑΡΗΣ.-
Διασκευή-Σκηνοθεσία: ΙΩ ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗ.- Σκηνικός χώρος-Κοστούμια: ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ
ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ.- Φωτισμοί: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">KAROL</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">JAREK</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">.- Ηχητικό μοτίβο του Ύπνου: ΔΗΜΗΤΡΗΣ
ΠΑΤΣΑΡΟΣ.- Σχεδιασμός κομμώσεων: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ALEX</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">SCISSORS</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">.- Σχεδιασμός μακιγιάζ: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MARINA</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">STAT</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">.- Φωτογραφίες παράστασης: ΚΙΚΗ
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Ο
κύριος Μπένετ και η κυρία Μπράουν και άλλα κείμενα για την τέχνη της γραφής,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μετάφραση-Πρόλογος:
Αργυρώ Μαντόγλου. Επιμέλεια κειμένου: Δημήτρης Καραδήμας. Σελιδοποίηση-
Σχεδιασμός εξωφύλλου: Ιάκωβος Ψαρίδης, εκδ. Μίνωας, 1, 2016, σ.152<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Περιεχόμενα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Πρόλογος,
9-, -1., Ο κύριος Μπένετ και η κυρία Μπράουν, 25-, -2., Ο καλλιτέχνης και η
πολιτική, 63-, -3., Πίνακες, 70-, -4., Πώς πρέπει να διαβάζει κανείς ένα
βιβλίο;, 79-, -5., Γυναικεία επαγγέλματα, 102-, -6., Το σύγχρονο μυθιστόρημα,
113-, -7., Η παρακμή της αρθρογραφίας, 128-, -8., Προσωπικότητες, 135-.
Βιρτζίνια Γουλφ- Σύντομο βιογραφικό, 145. –Σημειώσεις, 147.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Όποιος επιχειρήσει να ερευνήσει τη σχέση
ανάμεσα στη Βιρτζίνια Γούλφ τη μυθιστοριογράφο και στη Βιρτζίνια Γούλφ την
αρθρογράφο και δοκιμιογράφο δεν θα διακρίνει αρχικά πολλές ομοιότητες. Η πρώτη
υπήρξε μία από τις ηγετικές μορφές στην ιστορία του νεωτερικού κινήματος, ενώ η
άλλη ήτα κατά κύριο λόγο μια δημοσιογράφος που της ανέθεταν να γράφει άρθρα για
εφημερίδες και δοκίμια για περιοδικά επ’ αμοιβή. Η πρώτη ήταν συγγραφέας
απαιτητικών λογοτεχνικών έργων, ενώ η δεύτερη έγραφε για βιοπορισμό. Η πρώτη
υπέγραφε ως Βιρτζίνια Γούλφ, ενώ η δεύτερη δημοσίευε τα κείμενά της ανώνυμα,
ιδιαίτερα τα άρθρα της στο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Times</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Literary</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Supplement</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Η μία έχει μελετηθεί επαρκώς από
ακαδημαϊκούς και κριτικούς, ενώ αντιθέτως, η άλλη δεν έχει γίνει ευρύτερα
γνωστή και για πολλούς θεωρείται συμπληρωματική της πρώτης, κάτι σαν πηγή
πληροφόρησης και διαφώτισης προκειμένου να κατανοηθεί καλύτερα το πεζογραφικό
της έργο, που θεωρείται εν γένει δυσνόητο, σκοτεινό και γεμάτο αμφισημίες.»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Από τον Πρόλογο σ.9.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εν κατακλείδι, συγκεντρώνοντας
βιβλιογραφικά στοιχεία και άλλες πληροφορίες και διαβάζοντας εκ νέου το έργο
της Βιρτζίνια Γούλφ, το πεζό και το δοκιμιακό, στο δεύτερο αυτό σημείωμα να
αναφέρουμε εν συντομία τα εξής: -Τον Μάρτιο του 1991, από το «Θεατρικό
Αναλόγιο» η θεατρική ομάδα του ΔΗΠΕΘΕ ΠΑΤΡΑΣ, ανεβάζει σε μετάφραση Άρη Μπερλή
το έργο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Τα Κύματα» της Βιρτζίνια Γούλφ.
Η ηθοποιός Μάγια Λυμπεροπούλου, ο Άρης Λεμπεσόπουλος, ο Θοδωρής Γκόνης, η
Γιάννα Νικολοπούλου, ο Λεωνίδας Κακούρης και άλλοι δίνουν ένα διήμερο θεατρικού
ρεσιτάλ. -Στο Θέατρο «Αυλωνίτη»- «Ροές» ο σκηνοθέτης Γιάννης Ιορδανίδης
ανεβάζει το έργο «Βιρτζίνια» της Έντνα Ο’ Μπράιαν. Δεκέμβρης 1999. Τον ομώνυμο
ρόλο ερμηνεύει η ηθοποιός Δήμητρα Χατούπη. Το Πάσχα της ίδιας χρονιάς η σκηνοθέτης
Ρούλα Πατεράκη ανεβάζει στο «Απλό Θέατρο» Νέα Σκηνή, το έργο της Β. Γ.
«Ορλάνδο», τον ομώνυμο ρόλο υποδύεται η ηθοποιός Μάνια Παπαδημητρίου. Όσον
αφορά τις κινηματογραφικές οθόνες, ξεχώρισε η ταινία «Ορλάντο» σε σενάριο και
σκηνοθεσία Σάλι Πότερ. Άνοιξη του 1993. Η αμερικάνικη ταινία «Κυρία
Ντάλλογουέη/ Βιρτζίνια Γουλφ» σε σκηνοθεσία Μαρλίν Γκόρις η ταινία προβλήθηκε
τον Σεπτέμβριο του 1998. Τέλος, όπως όλοι μας παρακολουθήσαμε την περίοδο
2002-2003 την ταινία «ΟΙ ΩΡΕΣ» του σκηνοθέτη Στίβεν Ντάλτρι, με την τριάδα των
ηθοποιών Μέριλ Στριπ, Νικόλ Κίντμαν, Τζούλιαν Μουρ, βασισμένη στο ομώνυμο
μυθιστόρημα του Μάικ Κούνινγκχαμ που είχε κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις
εκδόσεις «Νέα Σύνορα- Λιβάνης». Εξαντλημένο στο εμπόριο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Πειραιάς, </span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Δευτέρα 26
Φεβρουαρίου 2024.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ευχαριστώ την κυρία Αργυρώ Μαντόγλου για την άδεια αναδημοσίευσης του κειμένου της.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΥΓ. Και μία πολιτική
επισήμανση των βουλευτικών πολιτικών καιρών μας. Μα κανείς από τους φωτισμένους
μας βουλευτές διαπαραταξιακά δεν γνώριζε ή δεν ενημερώθηκε ότι ο μεγάλος έλληνας
συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης δεν έτρεφε και τα καλύτερα συναισθήματα για τους </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">GAY</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. Και τον μνημόνευαν ομού πανηγυρικά διαρκώς;
Δεν έχουν διαβάσει στο πως αναφέρεται στα μυθιστορήματά του για τα περιβόητα «Γιουσουφάκια»;
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-38121660084477298282024-02-22T21:05:00.002+02:002024-02-22T21:42:55.198+02:00Η γιορτή της Ελληνικής γλώσσας<p> </p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> Η γιορτή της Ελληνικής γλώσσας</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Σεφέρης και Δημοτική γλώσσα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Η 9 Φεβρουαρίου, ημέρα που πέθανε ο Διονύσιος
Σολωμός, ΕΠΕΛΈΓΗ </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">για να εορτάζεται ως ημέρα της ελληνικής
γλώσσας. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Η ελληνική γλώσσα είναι μία. Αρχίζει από τον
Όμηρο διασχίζει τους αιώνες, μεταλλάσσεται και φτάνει μέχρι σήμερα. Σε
όλους αυτούς τους 25 αιώνες, λέει ο Ελύτης δεν έπαψε ποτέ να γράφεται
ποίηση. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ο Πολιτισμός της γλώσσας είναι αυτός που
παραμένει και έχει φωνή … μας μιλάει και ακούμε τα μηνύματα του κάθε καιρού
μέσα από αυτές τις λέξεις τα <b>μαύρα ρίγη</b>. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ο Ανρί Τονέ θεωρεί ότι η ελληνική γλώσσα
γράφεται 1500 χρόνια π.Χ. και από ακόμη πιο παλιά. 1.</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Τον 19</span><sup><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 8.5pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ο</span></sup><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> αιώνα, για λόγους
εθνικούς η Καθαρεύουσα επιλέγεται, κατασκευάζεται και επιβάλλεται, για να
αποδείξει την καταγωγή μας από τους αρχαίους προγόνους μας, κόντρα
στα μισελληνικά κηρύγματα του Γερμανού Φαλμεράυερ. Είναι μια γλώσσα τεχνητή,
επιλέγεται ως η επίσημη ελληνική, στη δημόσια διοίκηση και διδάσκεται στα
σχολεία. Έτσι ο Έλληνας έχει μία γλώσσα επίσημη, την οποία καθόλου δεν
καταλαβαίνει ο απλός λαός και άλλη μία την οποία χρησιμοποιεί στην καθημερινή
ζωή του. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ο Διονύσιος Σολωμός μέσα από την ποίησή του θα
κάνει αγώνα για να κατακτήσει τη γλώσσα του λαού του, της μάνας του, της
Ζακύνθου. Να δαμάσει όχι τις λέξεις αλλά το αίσθημα που περικλείουν. Λέξεις της
μητρικής του γλώσσας που κοιμούνται στη μνήμη και ξυπνούν στους στίχους. Ο
Σολωμός πέθανε το 1857. Δύο χρόνια μετά, το 1859, θα γεννηθεί ο Κωστής Παλαμάς,
και λίγα χρόνια μετά η Νέα Αθηναϊκή Σχολή, η Σχολή του 1880 ή του Παλαμά όπως
είναι γνωστή με αίτημα τη γλώσσα τη δημοτική. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Το αδιέξοδο θα οδηγήσει σε αιματοκυλίσματα και
οδομαχίες. Είναι γνωστά τα <i>Ορεστειακά </i>(1903) και τα <i>Ευαγγελικά</i>
(1901), αλλά η αναγνώριση της δημοτικής θα γίνει τελικά, έστω κι αν χρειαστούν
πολλά ακόμα χρόνια για να φτάσει και στη γλώσσα της Διοίκησης, της Εξουσίας,
των θεσμών. Πρωτοπόροι σ’ αυτούς τους αγώνες είναι πάντα οι
ποιητές. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Και θα φτάσουμε στην περίφημη <i>γενιά του
τριάντα</i> που ανάμεσα στους στόχους της για την ανανέωση της ποίησης ήταν να
μιλήσουν για <i>ελληνικότητα</i> και να προβάλουν την δημοτική γλώσσα. Όσοι
συνοδοιπόροι της γενιάς, γράφουν στη δημοτική. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Η ελληνικότητα πήρε με τον Σεφέρη τη μορφή του
«καημού της Ρωμιοσύνης». Μέσα σ’ αυτό το κλίμα ο Σεφέρης θα ασχοληθεί με το
έργο του Μακρυγιάννη και του Θεόφιλου, ο Ελύτης επίσης με το έργο του Θεόφιλου,
του Παπαδιαμάντη, του Κάλβου…</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Η <i>ελληνικότητα</i> λοιπόν συνδέθηκε κυρίως με
τους λογοτέχνες της γενιάς του ’30, οι οποίοι ήταν εκπρόσωποι της αστικής
τάξης, με ευρωπαϊκή παιδεία, ορισμένη νοοτροπία, συγκεκριμένη
αισθητική και ιδεολογία, ασπάζονταν το δημοτικισμό και γενικά ήταν
φιλελεύθεροι, Βενιζελικοί, όπως ήταν και ο Ελύτης και ο Σεφέρης και ο Θεοτοκάς.
Παράλληλα, ήθελαν να κάνουν έργα ευρωπαϊκά, χωρίς όμως να χάσουν την
επαφή τους με τις ελληνικές ρίζες. Έτσι, η γενιά του ’30, όπως επικράτησε να
λέγεται, περιελάμβανε κυρίως λογοτέχνες, που ανήκαν στον κύκλο του περιοδικού <i>Τα
Νέα Γράμματα</i>, ανάμεσά τους και οι πεζογράφοι Άγγελος Τερζάκης, Κοσμάς
Πολίτης, Τάσος Αθανασιάδης, Στράτης Μυριβήλης κ.ά. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Η δυσαρέσκεια του Καραντώνη, του επίσημου
κριτικού και απολογητή της γενιάς του τριάντα, για τη γλώσσα του Εμπειρίκου και
του Εγγονόπουλου (επειδή ήταν γλώσσα σχεδόν καθαρεύουσα) , επεκτεινόταν και σ’
εκείνους που είχαν σε εκτίμηση τον Κάλβο και τον Καβάφη. Η καθαρεύουσα επίσης
ενοχλούσε και τον Αιμ. Χουρμούζιο, ο οποίος απέδιδε στη γλώσσα τη στροφή των
νέων στον υπερρεαλισμό. 2. Ο υπερρεαλισμός όμως εκείνη τη στιγμή ήταν το κλειδί
που άνοιγε νέους δρόμους στην ποίηση, ελευθέρωνε τη γλώσσα, καταργούσε τους
κανόνες της παραδοσιακής λογικής, εισχωρούσε στον κόσμο του ενστίκτου και
υποσυνειδήτου, προεξέτεινε το όνειρο στην πραγματικότητα, έπαιρνε
διαστάσεις μέσα στην υπερπραγματικότητα.</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Όμως, όπως μας λέει ο Γιώργος Σεφέρης, <i>Το
ύφος είναι ο άνθρωπος </i>και ο κάθε άνθρωπος έχει τη δική του γλώσσα και
διακρίνεται από κάποιον άλλο. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ο Σεφέρης αισθάνεται δυσάρεστη παρείσφρηση των
μιξοβάρβαρων ιδιωμάτων που σφυρίζουν γύρω μας και για παράδειγμα ορθότητας,
αλλά κυρίως ειλικρίνειας, θα φέρει τα λόγια του Στρατηγού Μακρυγιάννη … «Για
κείνο έμαθα γράμματα στα γεράματα και κάνω αυτό το γράψιμο το απελέκητο» …</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ο Σεφέρης θα επικαλεστεί τον Ρασίν που κράτησε
ένα λεξιλόγιο 5000 λέξεων από τη γαλλική παράδοση, τον Σαίξπηρ με κάτι ανάλογο
από την Αγγλική, και φτάνει σε μας που μπορούμε να τους πάρουμε για παράδειγμα
αλλά από τους πολλούς θα καταλήξει στους τρεις. Σολωμό, Κάλβο και Καβάφη. Αυτοί
οι τρεις δεν γνώριζαν καλά τη γλώσσα αλλά έκαναν αγώνα για να την μάθουν. Τη
γλώσσα την ελληνική, την τρέχουσα της εποχής, την οποία αλλιώς τη μιλάει ο
Σολωμός και αλλιώς ο Καβάφης που έρχεται από την άλλη άκρη του Ελληνισμού, από
την περιφέρεια. Το σημαντικό είναι, λέει ο Σεφέρης, ότι δεν άρχισαν
από τον Κρυστάλλη, π.χ. που αυτός μιλάει τη γλώσσα του λαού, αλλά άρχισαν από
Σολωμό και μάλιστα από το έργο του <i>Η γυναίκα της Ζάκυθος</i>… Επειδή ο
Σολωμός έφυγε μικρό παιδάκι και πήγε στην Ιταλία για να σπουδάσει έμαθε,
μιλούσε και έγραφε στα Ιταλικά. 3. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Όταν ήρθε στην Ελλάδα πάλεψε πολύ καιρό ανάμεσα
στην Ιταλική και την Ελληνική έκφραση. «Γιατί ήταν ένας άνθρωπος που ήξερε να
κλείσει τα πράγματα μέσα στην ψυχή του. Δεν παράγουμε πολλούς τέτοιους
ανθρώπους». Chiudi nella tua anima la Grecia (o altra cosa)…».</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ο Ελύτης γράφει στα <i>Ανοιχτά Χαρτιά</i> για
τον Διονύσιο Σολωμό ότι είναι «Ένας από τους πέντε δέκα μεγαλύτερους ποιητές σ’
όλον τον κόσμο και σ’ όλους τους αιώνες». Τον θαυμάζει, τον σέβεται και
τον βάζει μέσα στο έργο του με στίχους του, με λέξεις του, με την αύρα
του γενικώς… </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Οι λέξεις έχουν σημασία…</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ο Νοβάλις και ο Μαλαρμέ θεωρούσαν το αλφάβητο ως
το μεγαλύτερο ποιητικό έργο. 4. Ένας κατάλογος κρασιών (Βιαζέμσκι), μια
απογραφή των ρούχων του τσάρου (Γκόγκολ), ένας πίνακας δρομολογίων (ο
Πάστερνακ), ένας λογαριασμός καθαριστηρίου (Κρουσένιξ), </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης θεωρεί ότι το πιο
συναρπαστικό μυθιστόρημα είναι ένα λεξικό της ελληνικής γλώσσας…</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ο αναγνώστης ενός ποιήματος ή ο παρατηρητής ενός
πίνακα έχουν ισχυρή επίγνωση δύο ειδών τάξεων: του παραδοσιακού κανόνα και της
καλλιτεχνικής καινοτροπίας ως παρέκκλισης από αυτόν τον κανόνα. Μόνο στο
φόντο της παράδοσης συλλαμβάνεται ο νεωτερισμός. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Δεν θα μπορούσαμε να φύγουμε από το θέμα
«Γλώσσα» χωρίς να αναφέρουμε τον εμβληματικό Ψαλμό Β΄, από την ενότητα «Τα
Πάθη» του έργου <i>Το Άξιον Εστί, </i> όπου ο ποιητής μιλάει για τη
γλώσσα, για τον Όμηρο, για την Ελλάδα -στεριά και θάλασσα- για τους αγώνες, για
τους θεούς, για τους προγόνους, για την Επανάσταση, για τη
θρησκεία, για τον Σολωμό και τα «Πρώτα λόγια του Ύμνου». </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><i><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ποίηση ω Αγία μου </span></i><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, λέει ο Ελύτης, εμείς ας πούμε: γλώσσα
μου ω Αγία μου . Είναι το εργαλείο που δούλεψαν όλοι οι πρόγονοι για να το
βρούμε εμείς έτοιμο για να το χρησιμοποιήσουμε. Γι’ αυτό πρέπει να το
σεβόμαστε, να το αγαπάμε και να το προσέχουμε. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><i><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου πάρεξ ελευθερία και
γλώσσα</span></i><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, ρωτά ρητορικά ο
Σολωμός, <i>Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου,</i> προσθέτει τέσσερις φορές ο
Ελύτης, θέτοντας τους ακρογωνιαίους λίθους της Ποίησής του… </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">--</span><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0cm;"><span style="color: black; font-size: 14pt;"> 1., Henri Tonnet, Ιστορία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Η
διαμόρφωσή της, Μετάφραση: Μαρίνα Καραμάνου, Πάνος Λιαλιάτσης, , επιμέλεια:
Χριστόφορος Χαραλαμπάκης,, εκδ. Δημήτρης Ν. Παπαδήμας 1993. </span><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-size: 14pt;">2., </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Vitti,
Γενιά, σελ. 141. Σημ. 39. 3.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">3., Δοκιμές, α΄, «Ελληνική Γλώσσα», σελ. 64-76, Κείμενο που
έγραψε στην Κορυτσά στις 27 του Γενάρη 1937.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">4., <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ρόμαν Γιάκομπσον,
Δοκίμια για τη γλώσσα και τη λογοτεχνία, Εισαγωγή- Μετάφραση Άρης Μπερλής, ΕΣΤΙΑ,
1998, σελ. 127.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ανθούλα
Δανιήλ, Δρ Φιλολογίας, Κριτικός Λογοτεχνίας, συγγραφέας<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ομιλία που εκφωνήθηκε Πέμπτη 15/2/2024, στην πρωινή εκπομπή «Κάθε
μέρα νέα μέρα» του ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Πειραιάς 22/2/2024.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 8pt;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-90239718520096593392024-02-19T20:47:00.005+02:002024-02-19T20:50:33.253+02:00Έφυγε από την ζωή ο ποιητής και μεταφραστής Γιώργος Μπλάνας<p> </p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μνήμη ποιητή
και μεταφραστή Γιώργου Μπλάνα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">(Αιγάλεω
1959- Κυριακή 18 Φεβρουαρίου 2024)</span><br />
<span face=""Arial","sans-serif"" style="color: #131313; font-size: 10.5pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">This is the end <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Beautiful friend <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">This is the end <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">My only friend, the end <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Of our elaborate plans, the end <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Of everything that stands, the end <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">No safety or surprise, the end <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">I'll never look into your eyes...again <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Can you picture what will be <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">So limitless and free <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Desperately in need...of
some...stranger's hand <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">In a...desperate land <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Lost in a Roman...wilderness of pain <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">And all the children are insane <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">All the children are insane <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Waiting for the summer rain, yeah <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">There's danger on the edge of town <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ride the King's highway, baby <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Weird scenes inside the gold mine <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ride the highway west, baby <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ride the snake, ride the snake <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">To the lake, the ancient lake, baby <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">The snake is long, seven miles <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ride the snake...he's old, and his skin
is cold <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">The west is the best The west is the
best <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Get
here, and we'll do the rest <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">The
blue bus is callin' us <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">The
blue bus is callin' us <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Driver,
where you taken' us <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">The
killer awoke before dawn, he put his boots on <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">He
took a face from the ancient gallery <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">And
he walked on down the hall <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">He
went into the room where his sister lived, and...then he <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Paid
a visit to his brother, and then he <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">He
walked on down the hall, and <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">And
he came to a door...and he looked inside <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Father,
yes son, I want to kill you <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Mother...I
want to...WAAAAAA<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>C'mon baby,--------- No "take a chance
with us" <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">C'mon
baby, take a chance with us <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">C'mon
baby, take a chance with us <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">And
meet me at the back of the blue bus <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Doin'
a blue rock <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">On
a blue bus <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Doin'
a blue rock <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">C'mon,
yeah <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Kill,
kill, kill, kill, kill, kill <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">This
is the end <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Beautiful
friend <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">This
is the end <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">My
only friend, the end <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">It
hurts to set you free <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">But
you'll never follow me <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">The
end of laughter and soft lies <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">The
end of nights we tried to die <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">This
is the end.</span><span style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">THE END,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>THE<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>DOORS<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="EN-US" style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: #131313; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Πειραιάς 19/2/2024</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><b><span face=""Arial","sans-serif"" style="color: #0f0f0f; font-size: 18pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><span face=""Arial","sans-serif"" lang="EN-US" style="color: #0f0f0f; font-size: 10.5pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-43186458766781225652024-02-15T22:23:00.001+02:002024-02-15T22:23:37.578+02:00Ολυμπία Καράγιωργα, Ο έρωτας στο έργο της Βιρτζίνια Γουλφ<p> <b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ</span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span style="color: red; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="color: red; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-
Η Ανακάλυψη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κάιρο, 1953.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Άνοιξη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Προχωρώ
στους δρόμους τους μεγάλους. Δεκαενιά χρονών. Ψάχνω. Δειλινό. Μιά ανησυχία.
Άνθρωποι κάθε ράτσας γύρω μου. Τα φώτα ανάβουν. Αυτό που γυρεύω καμιά ανθρώπινη
ύπαρξη δεν θα μπορούσε να καθησυχάσει. Μιά άλλη διάσταση. Ένα βιβλίο ίσως; Μα
ποιό; Μπαίνω στο ξένο βιβλιοπωλείο. Ψάχνω. Και ξαφνικά ένας τίτλος: “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Waves</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”, «Τα Κύματα». Πρώτη φορά. Γυρνώ τις
σελίδες. Μια συγγένεια ψυχής. Μιά αλήθεια βαθιά, σοφά, έξοχα ειπωμένη. Πέρα απ’
τις λέξεις, ανάμεσα απ’ τις γραμμές το νόημα, η περίσκεψη, η έκσταση. Κι ας μήν
καταλαβαίνω τις λέξεις όλες ακόμα. Η ατμόσφαιρα του βιβλίου επιβάλλεται. Νικά.
Στο εξώφυλλο ένα άγνωστο ως τότε για μένα όνομα:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αργότερα μαθαίνω πώς στο χέρι μου κρατώ το
αριστούργημα μιάς από τις πιό βαθιές φυσιογνωμίες στο χώρο του γραψίματος του
αιώνα μου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κι από τότε το ποτάμι της γνωριμίας
πλαταίνει. Η ανάγκη για όλα όσα έγραψε αυτή η γυναίκα. Ο κόσμος αποκτά ένα άλλο
νόημα. Κι η ζωή. Κι η ζωή μου. Στιγμές χωρίς χρώμα, χωρίς μουσική, μαλακώνουν,
γίνονται τραγούδι, από κάποια φράση, κάποια σκέψη δική της που ανεβαίνει στο
μυαλό.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Χρόνια ολόκληρα έμεινε η μυθιστοριογράφος
των λίγων που την καταλάβαιναν, των τυχερών που την είχαν γνωρίσει. Εδώ και
δυό- τρία χρόνια οι φωτογραφίες της, τα βιβλία της πλημμυρίζουν την Αμερική και
την Ευρώπη. Το μεγάλο κοινό ανακάλυψε την<span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. Ίσως το σύγχρονο κοινό, στη γενική
ωριμότητα αντίληψης και πλατιού κοιτάγματος που πιστεύω πώς όλο και περισσότερο
το χαρακτηρίζει, να μπορεί πιά να τη δεχτεί. Τα τελευταία χρόνια η ευαισθησία του
μεσαίου αναγνώστη έχει λαξευτεί, βαθύνει. Οι βίστες της συνείδησης και της
συνειδητοποίησης έχουν απέραντα πλατύνει, πιστεύω. Ίσως το σύγχρονο φεμινιστικό
κίνημα να ανακάλυψε τη συγγραφέα που μισό σχεδόν αιώνα πρίν μίλησε για τη
γυναίκα, τη ζωή και τη μοίρα της μεσ’ στην κοινωνία της Δύσης μ’ έναν τρόπο πού
έπειθε, πού προβλημάτιζε, που<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>γκρέμιζε
τη φυλακή του ρόλου πού ως τότε την αιχμαλώτιζε- πρέπει να σκοτώσουμε τον «άγγελο
του σπιτιού», λέει κάπου, μιλώντας για τον τότε ιδανικό τύπο τρυφερής γυναίκας
χωρίς προσωπικότητα- μ’ έναν τρόπο που πιθανώς και σήμερα έχομε ανάγκη ν’
ακούσομε. Γιατί η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> δεν βάζει τη γυναίκα ενάντια, εχθρό του άντρα. Θέλει τη γυναίκα ελεύθερα
να χρησιμοποιήσει το μυαλό, το ταλέντο, το συναίσθημα και την αίσθηση, την ως
τώρα τόσο καταπιεσμένη- έστω και μέσα σε λουλούδια και νταντέλες- προσωπικότητά
της. Την πονάει η σπατάλη, το χάσιμο, τόσου ανθρώπινου δυναμικού.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και δεν ήταν μόνο τα βιβλία, τα λόγια. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ζωή της η ίδια είναι η μεγαλύτερη απόδειξη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Υπήρξε το άστρο- όμορφο, σπινθηροβόλο, σοφό-μιάς
πορείας ανθρώπων που άνοιξαν δρόμους, κι έμειναν έξοχα δείγματα πολιτισμού στη συνείδηση
του Δυτικού κόσμου: του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bloomsbury</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Group</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">- Εκεί συναντιόντουσαν συγγραφείς και
ποιητές σαν τον Ε. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">M</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Forster</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">T</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">S</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Eliot</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Yeats</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, ζωγράφοι σαν τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Roger</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fry</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, ιστορικοί και κριτικοί σαν τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lytton</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stratchey</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> και τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leonard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> και τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Clive</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bell</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, φιλόσοφοι σαν τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bertrand</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Russell</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> και τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">G</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">E</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Moore</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σύμφωνα με τα κριτήρια του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bloomsbury</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Group</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> ένας άνθρωπος ήταν πολιτισμένος αν
είχε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«μιά αγάπη για την αλήθεια και την
ομορφιά, την πνευματική επιείκεια και τιμιότητα’ τη φρίκη της βαρεμάρας, την
αίσθηση του χιούμορ και των όμορφων τρόπων, τη ζωντανή περιέργεια για τον κόσμο
γύρω του, μιά απέχθεια για τη χυδαιότητα και την επίδειξη, το μίσος της
προκατάληψης, της στενοκεφαλιάς και του καθωσπρεπισμού, το άνετο δέξιμο των
καλών πραγμάτων που έχει να προσφέρει η ζωή, την ανάγκη να εκφραστεί απόλυτα,
τη φροντίδα για μιά μόρφωση φιλελεύθερη, την περιφρόνηση της σκοπιμότητας και
του φιλισταϊσμού –με μιά λέξη την αγάπη για το φώς και τη γλυκύτητα,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Light</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">sweetness</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">.”.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>όπως γράφει ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Clive</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bell</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ακόμα, κι αυτή η παράγραφος του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">G</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">E</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Moore</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Τα πιό σπουδαία πράγματα που θα θέλαμε ή
θα μπορούσαμε να γνωρίσομε είναι ορισμένες καταστάσεις συνείδησης που με
χοντρές πινελιές μπορούν να περιγραφούν σαν η χαρά, η απόλαυση των ανθρωπίνων
σχέσεων κι η χαρά, η απόλαυση των ωραίων πραγμάτων…. Απ’ αυτά τα δυό…. μπορεί
κανείς να κριθεί, να δικαιωθεί στην άσκηση κάθε προσωπικού ή δημόσιου
καθήκοντος…. Είναι ο λόγος ύπαρξης της αρετής. Αυτά αποτελούν τον ύστατο, μόνο
λογικό σκοπό της ανθρώπινης δράσης και το μόνο κριτήριο της προόδου της
ανθρώπινης κοινωνίας».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτές οι «δηλώσεις πίστεως» σήμερα δεν
ηχούν τόσο επαναστατικές. Ήταν όμως τότε, για την Εγγλέζικη ιντελιγκέντσια του
1920, μεγαλωμένη στα σφιχτά σπάργανα της βικτωριανής υποκρισίας κι έλλειψη
ανάσας κι<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ελευθερίας νου και ψυχής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">STEPHEN</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, η κόρη του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sir</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leslie</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stephen</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, του αυστηρού πατέρα πού όμως άφηνε
τα τέσσερα παιδιά του- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vanessa</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Adrian</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> και </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Thoby</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-να διαβάζουν ελεύθερα τα βιβλία της
πλούσιας βιβλιοθήκης του και να ακολουθούν το ταλέντο τους, παντρεύτηκε τον
κριτικό και ιστορικό </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leonard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, τον άνθρωπο πού τη στήριξε στο
εξοντωτικό ταξίδι του νου και της διαίσθησής της μέσα στο κόσμο του γραψίματος,
για να γίνει η σοφή αυτή μορφή, απέραντη σε βάθος και ομορφιά, του εικοστού
αιώνα: η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. Ο. Καράγιωργα, Άνοιξη 1980, σ. 7-12.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">,<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΙΑ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΜΕΓΑΛΗ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΓΝΩΣΤΗ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>«Το βάζο στεκότανε στην καρδιά του
σπιτιού, αλαβάστρινο, λείο, κρύο κρατώντας μέσα του την ήρεμη, κατασταλαγμένη
ουσία του κενού-τη σιωπή.».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>(ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>«Ποτέ οι φωνές δεν είναι τόσο
όμορφες όσο το δειλινό ενός χειμώνα, όταν το σούρουπο σκεπάζει σχεδόν ολόκληρο
το σώμα κι είναι σα ν’ ανεβαίνουν απ’ το κενό μ’ ένα τόνο μυστικής οικειότητας
σπάνιο στο φώς της μέρας/- Μια τέτοια νότα υπήρχε στη φωνή της Μαίρης όταν τον
χαιρέτισε.»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>(ΜΕΡΑ ΚΑΙ ΝΥΧΤΑ)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>«Τα μεγάλα φτερά της σιωπής
κτυπούσαν πάνω-κάτω στο άδειο σπίτι.»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ORLANDO</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>«Μα τα μεσάνυχτα, όταν κανείς δε
μιλάει, κανείς δεν καλπάζει κι ο άγριος θάμνος στέκεται απόλυτα ακίνητος, θα ‘ταν
ανόητο να ενοχλήσει κανείς τους βάλτους μ’ ερωτήματα-τί; και γιατί;-Το ρολόι
της εκκλησίας παρ’ όλα αυτά κτυπάει δώδεκα.»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 36.0pt; text-indent: 36.0pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">(ΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ ΤΟΥ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">JACOB</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>«Χαμογέλασε εκείνο το χαμόγελο που
αυθόρμητα οι γυναίκες χαμογελούν όταν η ίδια τους η ομορφιά, που είναι σα να
μην είν’ δική τους, γίνεται μιά σταγόνα που πέφτει ή μιά πηγή που αναπηδάει κι
ορθώνεται εμπρός τους ξαφνικά μεσ’ στον καθρέφτη.».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 36.0pt; text-indent: 36.0pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ORLANDO</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>«Θαμπή είναι, στοιχειωμένη από
νοσταλγικά φαντάσματα άσπρου μάρμαρου, τυλιγμένα αδιάκοπα στη μουσική που τους
στέλνει το εκκλησιαστικό όργανο. Ύστερα έρχεται η τάξη, η πειθαρχία.- Ο
επίσκοπος με την άγια ράβδο έχει τη ζωή ίσια, σιδερωμένη κάτω απ’ το χέρι του.
Γλυκιά κι ιερή είν’ η χορωδία. Κι αιώνια, ασταμάτητα γύρω απ’ τους μαρμαρένιους
ώμους, ανάμεσα στα διπλωμένα δάκτυλα πετούν οι ψηλοί, λεπτοί ήχοι φωνής και
οργάνου.- Αιώνια δέηση, ηρεμία.»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 36.0pt; text-indent: 36.0pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">(ΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ ΤΟΥ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">JACOB</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>«Όπου κι αν πάω άγνωστες μορφές,
γεμάτες μυστήριο, σας βλέπω να χάνεστε στη στροφή ενός δρόμου-μητέρες και γιοί,
εσείς, εσείς, εσείς. Τρέχω από πίσω, κάνω γρήγορα. Αυτή, λέω, πρέπει να είναι η
θάλασσα. Γκρίζο είναι γύρω το τοπίο, θαμπό σα στάχτη. Το νερό κινείται,
ψιθυρίζει. Αν πέφτω στα γόνατα, αν εκτελώ τη λειτουργία, τις αρχαίες κινήσεις,
εσάς άγνωστες μορφές, εσάς λατρεύω. Αν ανοίγω τα χέρια, εσένα αγκαλιάζω, εσένα
τραβώ κοντά μου! Κόσμε! Εικόνα της λατρείας μου!»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>(ΕΝΑ ΑΓΡΑΦΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι λέξεις είναι μουσικές. Ο ρυθμός
υπάρχει. Είναι ο ρυθμός που γεννιέται από τη βαθειά συγκίνηση στη θέα της
ομορφιάς που βρίσκεται- εύκολα ή δύσκολα-στον κόσμο γύρω μας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Η γυναίκα
που έγραψε αυτές τις γραμμές είναι η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. Γεννήθηκε στο Λονδίνο τον Ιανουάριο του 1882 και αυτοκτόνησε ένα
απόγευμα του Απρίλη το 1941,* κοντά στο εξοχικό σπίτι της στο Σάσσεξ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ένα κεφάλι σαν από αρχαίο ελληνικό
άγαλμα, δυό μάτια που με κάθε φωτογραφία βαθαίνουν, βαθαίνουν… Στην τελευταία
σε σταματούν. Τα κοιτάζεις και μαζί τους θυμάσαι τον κόσμο που τόσο βάρβαρα ο
σύγχρονος ατσάλινος πολιτισμός προσπαθεί να μας κάνει να ξεχάσουμε, να μην
έχομε ώρα να σκεφτούμε ή να επιθυμήσουμε καν: το σκίρτημα της βαθύτερής μας
αλήθειας, την ευτυχία της ομορφιάς πίσω από την επιφάνεια της καθημερινότητας,
τη μουσική πέρα από τον άσχετο θόρυβο. Κάπου λέει:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>«Μιά απεραντοσύνη με
τριγυρίζει.».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Κοιτάζοντας τα μάτια στην τελευταία
φωτογραφία καταλαβαίνεις πώς αυτή η απεραντοσύνη δεν είναι πιά γύρω της. Έχει
γίνει δική της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Στην χώρα μας είναι σχεδόν άγνωστη.
Σ’ αυτό φταίνε δύο πράγματα:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πρώτο, το γεγονός ότι όλο της το έργο
είναι βασικά «ποίηση» και για να μεταφραστεί χρειάζεται να είναι και ο
μεταφραστής ο ίδιος ποιητής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Δεύτερο, το γεγονός ότι αυτοί που
ήτανε σε θέση να το κάνουν δεν το έκαναν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οπωσδήποτε δε φταίει το πλατύ κοινό πού
έφτασε να γνωρίσει ότι υπάρχει καν ένα τέτοιο όνομα, από το φιλμ του Άλμπυ,
«Ποιος Φοβάται τη </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">».-Ποιός, δηλαδή, φοβάται την αλήθεια
και το μεγαλείο που μπόρεσε και τόλμησε να αποκαλύψει στα βιβλία της μιά από
τις μεγαλύτερες συγγραφείς του αιώνα μας. Το φωτισμό της «σκοτεινής χώρας» όπως
γράφει κάπου η ίδια, τη θέα «εκείνου του μέρους του μυαλού που εκτίθεται στη
σελήνη», εκείνου του κόσμου στον οποίο κλείνομε τα μάτια και πού είναι «πολύ
πιό φιλικός και γοητευτικός, πιό όμορφος τη μέρα και πιό ιερός τη νύχτα απ’ τον
κόσμο πού επιμένομε να ονομάζομε πραγματικό». Την υποχρέωση να κοιτάξομε πέρα
απ’ τα σύνορα της δήθεν σίγουρης καθημερινότητας, το θέαμα ενός κόσμου γεμάτο
γοητεία, έκσταση και ένταση. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΕΙΜΑΙ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΗ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΜΕ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΗ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΖΩΗ<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εκείνοι που τη γνώρισαν έχουν δυνατή μιά
ανάμνηση: όταν η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> παρουσιαζόταν κάπου, τα αντικείμενα έπαιρναν μιά
ιδιαίτερη ζωντάνια, υπήρχαν πιό εντατικά. Και δεν υπάρχει τίποτα το εκπληκτικό
εδώ. Διαβάζοντας τα βιβλία της που είναι ο κόσμος έτσι όπως τον νιώθουν οι
ήρωες και οι ηρωίδες της πού κι αυτοί δεν είναι παρά οι αμέτρητες όψεις της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, συνειδητοποιούμε όλο και πιό πολύ
μιά τεράστια, παθιασμένη, σχεδόν ερωτική αγάπη και αίσθηση της ζωής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Συναντούμε παραγράφους, εκφράσεις, σαν τις
ακόλουθες:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Είμαι όλη νεύρα ζωντανεμένα. Όλων των
ειδών τρέμουλα με<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>συγκλονίζουν. Το βάρος
της γης πιέζει τα πλευρά μου.».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 72.0pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Μακριά, μιά
καμπάνα κτυπάει. Μα δεν κτυπάει για θάνατο. Υπάρχουν καμπάνες που κτυπούν για
τη ζωή. Ένα φύλλο πέφτει, από χαρά. Ώ! είμαι ερωτευμένη με τη ζωή.»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 72.0pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 72.0pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Τί κούνησε τα φύλλα; Τί κουνάει τα πόδια μου; την καρδιά
μου;»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 72.0pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Στα μάτια
των ανθρώπων… Στα αυτοκίνητα, στα λεωφορεία, στα φορτηγά. Στις ορχήστρες του
δήμου, στα οργανάκια, στο θρίαμβο ενός αεροπλάνου που περνούσε κάπου ψηλά στον
ουρανό βρισκόταν ό,τι αγαπούσε: η ζωή, το Λονδίνο, αυτή η στιγμή του Ιουνίου.».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 72.0pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Τώρα, νιώθω
την αγριάδα του υφάσματος της κουρτίνας που σπρώχνει για να περάσω. Τώρα, το
κρύο σιδερένιο κάγκελο και τη φουσκωμένη μπογιά του κάτω από τις παλάμες μου.»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 72.0pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τίποτα δεν
πάει χαμένο. Όλα είναι πηγή θαυμασμού για τη </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. Όλα αξίζουν να μας σταματήσουν, να
τα συζητήσουμε ή να τα σκεφτούμε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γι’ αυτό όμως χρειάζεται Χρόνος. Χρόνος
μυαλού, χρόνος ψυχής, χρόνος ρολογιού. Χρειάζεται διάθεση ποιητική. Κι αυτά,
μέρα με τη μέρα λιγοστεύουν, πεθαίνουν. Βρίσκονται σε θανάσιμο κίνδυνο να
πεθάνουν. Κάπου όμως υπάρχουν ορισμένα βιβλία που λέγονται:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>«Τα Κύματα»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>«Η Κα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dalloway</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>«Το Ταξίδι στο Φάρο»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>«Το δωμάτιο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacob</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>«Ανάμεσα στις Πράξεις»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>«</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orlando</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Είναι τα
καλύτερα βιβλία της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. Είναι δύσκολα γιατί μιλούν γι’ αυτό που οι
εξωτερικές ψευτοαξίες της εποχής μας μάς σπρώχνουν να ξεχάσομε. Αυτό που ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bergson</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> ονομάζει, την «αδιάκοπη μελωδία της
εσωτερικής μας ζωής», τα μυστικά και το δέος της ανθρώπινης καρδιάς, το
σύνδεσμό μας με μιά πραγματικότητα απεριόριστα μεγαλύτερη, πιό όμορφη, πιό
συγκινητική απ’ αυτήν που η αμάθεια, η βαρβαρότητα και η στεγνή λογική
αποκαλούν «ζωή» κι «αλήθεια».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γι’ αυτό ακριβώς η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> κατηγορεί τόσο αμείλικτα αυτή τη
λογική πού προτείνεται πώς είναι σε κυρίαρχη θέση να εξηγήσει και να δώσει λύση
στα πάντα, δίνοντας στη ζωή όλο και περισσότερο τη μορφή της κίνησης και της
δράσης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στα «Κύματα», διαβάζομε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 72.0pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Θέλω να βρεθώ κάτω από την επιφάνεια. Να επισκεφτώ το βυθό,
να εξασκήσω το προνόμιό μου όχι πάντα να δρώ, να κινούμαι, αλλά να ψάχνω, να
βρίσκω. Ν’ ακούσω μακρινούς προγονικούς ήχους θάμνων να σπάζουν κάτω από το
βάρος ενός μαμούθ. Ν’ αφήσω την καρδιά μου να ποθήσει ανεκπλήρωτους πόθους ν’
αγκαλιάσει ολόκληρο τον κόσμο με τα χέρια της νοημοσύνης- πράγμα αδύνατο στους
ανθρώπους της δράσης». <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σελίδες 7-24.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Διευκρινιστικά<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">*Κάποιο</span></b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> τυπογραφικό λαθάκι αναφέρει
λανθασμένα τον μήνα του θανάτου της Βιρτζίνιας Γουλφ (25/1/1882- 28/3/1941). Η
Γουλφ (αναζήτησε τον θάνατο) αυτοκτόνησε στις 28 Μαρτίου 1941 στον ποταμό Ουζ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τον Πρόλογο και τα Κείμενα αντιγράφω από το
βιβλίο <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ, </b></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΑΓΝΩΣΤΗ, Η σύνθεση του εξωφύλλου, το σχέδιο της σελίδας
6<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και η επιμέλεια της έκδοσης έγιναν από
το Γιάννη Λεκκό. Η εκλογή των φωτογραφιών και οι λεζάντες έγιναν από την
Ολυμπία Καράγιωργα. εκδόσεις Επικαιρότητα, Αθήνα 1981, σ. 64.<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στην αριστερή τέταρτη σελίδα, διαβάζουμε
την Σημείωση της συγγραφέως: Η μελέτη αυτή είναι βασισμένη στο υλικό της
πραγματείας μου, “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">CLAY</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">DIAMONDS</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">» (ΛΑΣΠΗ και ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ) που γράφτηκε
στο Πανεπιστήμιο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Standford</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> το 1958-59 με βάση ολόκληρο το
πρωτότυπο έργο της. Σαν διάλεξη, στα Ελληνικά, διαβάστηκε για πρώτη φορά στην
Αθήνα το 1969 στο Βρετανικό Συμβούλιο κι αργότερα στο Γαλλικό Ινστιτούτο του
Βόλου, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Βρετανικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το μελέτημα περιλαμβάνει ακόμα τις εξής
ενότητες: - ΟΙ ΔΥΟ ΚΟΣΜΟΙ, 25-34.- ΑΓΕΝΝΗΤΟΙ ΕΑΥΤΟΙ, 35-38.- Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΥΣΗ
ΕΙΝΑΙ ΑΜΕΙΛΙΚΤΗ, 39-44.- ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΔΩΜΑΤΙΟ, 45-50.- ΑΝ ΖΗΣΟΜΕ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΜΑΖΙ,
51-62.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έρωτας στο έργο της </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="color: red; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">*<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ολυμπία <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Καράγιωργα, <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ τεύχος
153/22-10-1986, σ.50-51.<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τί σημαίνει,
τι μπορεί να σημαίνει ο ανθρώπινος έρωτας σε μια γυναίκα που υπήρξε ερωτευμένη
με το σύμπαν;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Υπάρχει κάτι σε σένα που δεν μπορώ να το
πιάσω, δεν μπορώ να το κάνω δικό μου. Δε με θέλεις όπως σε θέλω. Θέλεις πάντα
κάτι άλλο!» Της φάνηκε τώρα πως αυτό που της είπε ήταν απόλυτα αληθινό, πώς
ήθελε πολύ περισσότερα πράγματα απ’ την αγάπη ενός ανθρώπινου πλάσματος-τη
θάλασσα, τον ουρανό. Γύρισε ξανά και κοίταξε το μακρινό γαλάζιο που ήταν τόσο
απαλό, γαλήνιο, εκεί που ο ουρανός συναντούσε τη θάλασσα.- Όχι, ήταν αδύνατο να
θέλει μόνο ένα ανθρώπινο πλάσμα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Με ξέχασες
εντελώς», λέει σε μια στιγμή ο άντρας στη γυναίκα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Όχι»,
ψιθύρισε. Όχι δεν τον είχε ξεχάσει, μόνο… τ’ άστρα… η νύχτα… το σκοτάδι…»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μιάς γυναίκας που μέσα απ’ τα χείλη της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rhoda</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> στα «Κύματα», ομολογεί:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Το μονοπάτι μου ήτανε
πάντα ένα μονοπάτι που πήγαινε όλο πιό ψηλά για να φτάσει σ’ ένα μοναχικό δέντρο
με μια ακίνητη λίμνη πλάι του στην κορφή. Έχω κόψει φέτες με μαχαίρι το νερό
της ομορφιάς το δειλινό όταν οι λόφοι κλείνονται στον εαυτό τους σαν διπλωμένα
φτερά πουλιών».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και σαν την κα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ramsay</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, της αρέσει να μένει μόνη. Της
αρέσει να είναι ο εαυτός της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Η κα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ramsay</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> ξαφνικά απομακρύνεται από τους
καλεσμένους της, απ’ τις γύρω ομιλίες, απ’ τις κινήσεις της καθημερινής ζωής,
για να βρεθεί μπρος σ’ αυτή τη φοβερή παρουσία, σ’ αυτή την άλλη ζωή, αυτή την
αλήθεια, αυτήν την πραγματικότητα. Της αρέσει να μένει μόνη. Της αρέσει να
είναι ο εαυτός της. Γιατί, όπως λέει, «μέσα στον καθένα μας» κι ο καθένας τώρα
είναι κι η Γυναίκα, «υπάρχει ένα παρθένο δάσος, ένας κάμπος από χιόνι όπου
ακόμα και τ’ αχνάρια των πουλιών είναι άγνωστα. Εδώ, περπατάμε μόνοι. Και μας
αρέσει»».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γι’ αυτό και πολλές ηρωίδες της είναι
μοναχικές, δεν παντρεύονται. Η σκηνοθέτις </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">La</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Trobe</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, η ζωγράφος </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lily</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Briscoe</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">…. Η αιτία της μοναξιάς τους, η
έντονη προσωπικότητά τους, είναι και η σωτηρία τους. Δεν είναι δυστυχισμένες,
δεν τις λυπόμαστε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μιλάει όμορφα, με συγκίνηση γι’ αυτές, η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> στο «Ταξίδι»:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Καθώς την άκουγε να
μιλά, ο </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Terence</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> διέκρινε τα ίχνη μιάς νιότης που ‘φευγε στο πρόσωπό της. Δεν ένιωσε όμως
λύπη, συμπόνια. Κοιτάζοντας αυτά τα λαμπερά, κάπως σκληρά και πολύ θαρραλέα
μάτια, είδε πώς η ίδια δεν ένιωθε καμιά ανάγκη ν’ ανταλλάξει τη ζωή της με μιαν
άλλη πιο σίγουρη, πιο οργανωμένη όπως των άλλων ανθρώπων.- Μόνο που… με το
πέρασμα του χρόνου, η πάλη θα γινόταν όλο και πιο σκληρή.»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όμως η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> ξέρει πώς υπάρχει μια άλλη
ελευθερία, μια τέλεια ελευθερία που φτάνει με τον ερχομό της σωστής αγάπης. Της
αγάπης που δένει τον κύριο και την κυρία </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ramsay</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Ταξίδι στο Φάρο»,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Της αγάπης που λέει:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Ας ζήσομε ελεύθεροι, μαζί.»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Της
αγάπης που ποτέ δεν προσπάθησε ν’ αρπάξει δικό της το αντικείμενό της μα
γεννιόταν, υπήρχε, για ν’ απλωθεί σ’ όλο τον κόσμο, «να γίνει μέρος του
ανθρώπινου κέρδους».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Η αλήθεια είναι πώς κανείς δεν είναι ποτέ
μόνος, και κανείς ποτέ δεν είναι συντροφευμένος», κατέληξε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Πού σημαίνει;»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Πού σημαίνει; Α, κάτι σχετικό με
φυσαλίδες, φωτοστέφανα, πώς να το πει κανείς; Δεν μπορείς να δεις τη δική μου
φυσαλίδα, δεν μπορώ να δω τους δικούς σου’ το μόνο που βλέπουμε ο ένας απ’ τον
άλλο είναι μια ελάχιστη κηλίδα, σαν το φυτίλι σε κείνη τη φλόγα… Κι αν κάποια
στιγμή η δικιά μου φυσαλίδα μπορούσε να σμίξει με κάποιου άλλου…»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Κι έσπαγαν κι οι δύο;» πείραξε ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hirst</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Τότε-τότε-τότε» συνέχισε σκεφτικά ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hewet</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, σα να μιλούσε στον εαυτό του «θα
‘ταν ένας τε-ρά-στιος κόσμος»».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Της αγάπης που δίνει το θάρρος και τη γαλήνη
και τη σιγουριά να είμαστε πιο πολύ από πριν η αλήθεια του εαυτού μας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σ’ αυτήν πιστεύει απόλυτα η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτήν πιστεύω, έχουμε απόλυτη ανάγκη
σήμερα και μεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orlando</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> που μετά πεντακόσια χρόνια ζωής κι
αφού έχει ζήσει και σαν άντρας και σαν γυναίκα συναντάει την ιδανική αγάπη και
παντρεύεται, νιώθει πώς τώρα επιτέλους ήτανε «ένας κι ολοκληρωμένος»,
αποτελειώνει τα ποιήματά του, παραδέχεται τον εαυτό του, μπορεί να γράψει,
γράφει, γράφει, γράφει κι αναφωνεί:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>«Ζήτω η Ευτυχία!»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ξέρει όμως και την άλλη αγάπη. Την
αγάπη-έρωτα. Διαλέγω από τα «Κύματα»:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Εσύ είσαι εσύ. Είναι
ό,τι με παρηγορεί για την έλλειψη τόσων πραγμάτων-είμαι άσχημη, είμαι αδύναμη-
για τη φτήνια του κόσμου και το πέρασμα της νιότης και το θάνατο του </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Percival</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">, και την πίκρα και το μίσος, και τη ζήλια Μ’ αν κάποια μέρα σε δω σ’
έναν καθρέφτη να κοιτάς μιάν άλλη, αν το τηλέφωνο κτυπάει, κτυπάει στο άδειο
σου δωμάτιο-τότε, μετά από τρομερή αγωνία, τότε- γιατί δεν έχει άκρη η τρέλα
της ανθρώπινης καρδιάς- θα ψάξω ένα άλλο, θα βρω ένα άλλο Εσύ. Για την ώρα, ας
σταματήσουμε το ρολόι του χρόνου με μια γροθιά. Έλα κοντά μου.».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και
παρακάτω:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Γιατί τώρα το σώμα μου, ο σύντροφός μου,
μου στέλνει μηνύματα ασταμάτητα, το τραχύ, μαύρο «Όχι», το χρυσαφένιο «Έλα», σε
γρήγορες αισθήσεις αστραπής, αρχίζει να καλεί. Κάποιος κουνήθηκε. Ύψωσα το
χέρι; Κοίταξα;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Η κίτρινη
σάρπα μου με τις κόκκινες βούλες κυμάτισε, έστειλε μήνυμα; Ξεχώρισε απ’ τον
τοίχο. Ακολουθεί. Έρχεται πίσω μου μέσα απ’ το δάσος. Όλα είναι ακίνητα,
νυχτερινά, κι οι παπαγάλοι στα κλαριά στριγγλίζουν, στριγγλίζουν όλο και πιο
δυνατά…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τώρα ας τραγουδήσουμε το δικό μας τραγούδι
του έρωτα,- Έλα, έλα, έλα κοντά. Τώρα το χρυσαφένιο μήνυμά μου γίνεται αγέρωχος
χαρταετός, χάρτινος δράκος που πετάει τεντωμένος να σπάσει. Τζαγκ, τζαγκ,
τζαγκ, τραγουδώ σαν τ’ αηδόνι με το τραγούδι πνιγμένο, πνιχτό στο στενό του
λαρύγγι. Τώρα ακούω σπάσιμο, σχίσιμο κλαριών, κέρατα ελαφιών να κτυπούν, ν’
ακουμπιούνται, σαν όλα τα ζώα του δάσους να βγήκαν και να κυνηγούν, να υψώνουν
τα πόδια και να πέφτουνε από ψηλά στ’ αγκάθια. Ένα τους με διαπερνά. Ένα τους
μπήχτηκε μέσα μου. Βαθιά.».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι αλλού:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Μ’ αρέσει, αυτό που
μπορείς ν’ αγγίξεις, αυτό που μπορείς να γευτείς…. Η φαντασία μου είναι η
φαντασία του κορμιού.»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι απ’ το
«Δωμάτιο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacob</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">»:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Το μαύρο ζαρωμένο
γάντι της έπεσε στο πάτωμα. Όταν ο </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacob</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> έσκυψε και της το έδωσε, κοίταξε
αλλού θυμωμένα. Γιατί ποτέ δεν έγινε πάθος πιο παράλογο. Κι ο </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacob</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> τη φοβήθηκε για λίγο-
τόσο βίαιο, τόσο επικίνδυνο είναι όταν οι νέες γυναίκες μένουν ακίνητες,
χουφτώνουν το κάγκελο, «είμαι χαμένη» λένε, «Τον αγαπώ».».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Με τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leonard</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, αυτή η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stephen</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> έζησε ελεύθερη μαζί. Ο κόσμος
σίγουρα έγινε «τε-ρά-στιος» απ’ την κοινή αυτή ζωή που γέννησε όχι παιδιά, αλλά
βιβλία. Βιβλία που θα αιωρούνται στις ζωές των ανθρώπων της Δύσης, φωτεινά
αντίδοτα στο θάνατο της ευαισθησίας. Όμως μαζί του η φαντασία της δεν έγινε
ποτέ «φαντασία του κορμιού», τα χέρια της δεν χούφτωσαν ποτέ το κάγκελο, καθώς
εκείνη που, «είμαι χαμένη», έλεγε, «τον αγαπώ».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όμως, η κα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ramsay</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, η κα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dalloway</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jinny</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rhoda</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Susan</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Percival</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacob</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Septimus</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orlando</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">La</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Trobe</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, πλάσματα αυτού του αγέννητου έρωτα
περπατούν ανάμεσά μας, ανασαίνουν στη σκέψη μας, περιμένουν ξαφνικά στη γωνιά,
δείγματα δυνατά της νίκης της έκστασης ενάντια στη στέρηση του Έρωτα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">*</span></b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τα αποσπάσματα των έργων της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">που δημοσιεύονται στο κείμενο της
Ολυμπίας Καράγιωργα είναι μεταφρασμένα από την ίδια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Ε. Μ. Φόρστερ<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Εμπνευσμένη από το γυναικείο κίνημα, έγραψε ένα από τα πιο λαμπρά της
βιβλία, το εξαιρετικό και συγκλονιστικό Ένα δικό σου δωμάτιο… Αλλά το γυναικείο
κίνημα ευθύνεται και για ένα από τα χειρότερά της βιβλία-το φιλόνικο Τρεις
Γκινέες-και είναι η αιτία για μία σειρά από όχι και τόσο καλά κομμάτια στο
Ορλάντο. Ο φεμινισμός έχει αφήσει τα ίχνη του σε ολόκληρο το έργο της και
διαρκώς απασχολούσε<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τη σκέψη της. Ήταν
πεπεισμένη ότι η κοινωνία έχει φτιαχτεί για τους άνδρες, ότι η βασική ασχολία
των ανδρών συνίσταται στο να χύνουν αίμα, να κερδίζουν λεφτά, να δίνουν
διαταγές και να φοράνε στολές, και ότι καμία από αυτές τις ασχολίες δεν είναι
αξιοθαύμαστη. Οι γυναίκες στολίζονται γιατί το απολαμβάνουν ή γιατί θέλουν να
είναι όμορφες, οι άνδρες, αντίθετα, για να κάνουν εντύπωση, και η Βιρτζίνια δεν
διαθέτει καθόλου οίκτο για τον δικαστή, που φοράει μια περούκα, για τον
στρατηγό με τα παράσημά του, τον επίσκοπο με τα μεγαλοπρεπή άμφια ή ακόμα και
τον σχετικά ασήμαντο καθηγητή πανεπιστημίου με την τήβεννο. Υποψιαζόταν ότι οι
άνδρες με αυτό το μασκάρεμα ακολουθούσαν έναν συγκεκριμένο στόχο, χωρίς να
έχουν ρωτήσει ποτέ τις γυναίκες ποια είναι η γνώμη τους. Κι αυτό της προκαλούσε
μεγάλη δυσαρέσκεια. Στους άνδρες αρνούνταν κάθε συνεργασία στη θεωρία και
μερικές φορές και στην πράξη. Γι’ αυτό δεν έγινε ποτέ μέλος μιας επιτροπής και
δεν έβαλε ποτέ την υπογραφή της κάτω από μία έκκληση, αφού οι γυναίκες ούτε τα
δεινά που προκάλεσαν οι άνδρες οφείλουν να συγχωρήσουν, ούτε το ψίχουλα της εξουσίας
που μπορεί να τύχει να τους ρίξουν μπροστά στα πόδια οφείλουν να μαζέψουν. Όπως
η Λυσιστράτη αποσύρεται κι αυτή. Σελ. 191-192<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">E</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">M</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Forster</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, “</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rede</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lecture</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">” 1942. <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Στον τόμο</span></b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Werner</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Waldmann</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">) ΒΕΡΝΕΡ ΒΑΛΝΤΜΑΝ, ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ,
Ιδιοφυής και μόνη. ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ. Μετάφραση: ΜΑΡΙΝΑ ΜΠΑΛΑΦΑ. Επιμέλεια: ΠΕΛΑΓΙΑ
ΤΣΙΝΑΡΗ, εκδ. Μελάνι, Αθήνα 10, 2008.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span></b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ξεχωριστή φυσιογνωμία της σύγχρονης
λογοτεχνίας η Βιρτζίνια Γουλφ, κατατάσσεται ανάμεσα στους μεγάλους καινοτόμους
του μυθιστορήματος των αρχών του αιώνα μας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κύριος
εκφραστής του μοντερνισμού, η Γούλφ πρόβαλε μέσα από το έργο και τη ζωή της την
αναγκαιότητα της ισότητας των δύο φύλων, γεγονός που αρκετό καιρό σκίασε το
έργο της και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>την ουσιαστικότητα του
περιεχομένου του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τώρα, που έχουν περάσει 45 χρόνια από την
αυτοκτονία της κι ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών δεν είναι υπόθεση
μόνο λίγων, τώρα, που το έργο της διαβάζεται από μια σχετική απόσταση από την
εποχή του, έχουμε τη δυνατότητα να εκτιμήσουμε το μέγεθός της συγγραφικής της
προσφοράς παράλληλα με τις ριζοσπαστικές της, τότε, θέσεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ακόμα,
πρέπει να τονιστεί ότι η Γούλφ είχε μια πολύμορφη σχέση με το βιβλίο, γιατί
εκτός από τα δικά της έργα, πεζογραφήματα, δοκίμια, και κριτικές, ίδρυσε με τη
συνεργασία του συντρόφου της εκδοτικό οίκο, ο οποίος υπήρξε το λογοτεχνικό
στέγαστρο των καινοτόμων της εποχής, προωθώντας έργα σημαντικών, μέχρι σήμερα,
συγγραφέων. Στη Γούλφ, λοιπόν, δημιουργό, λάτρη του ελληνικού πνεύματος,
μαχόμενη γυναίκα και κυρίως ευαίσθητη και διεισδυτική καταγραφέα των ανθρώπινων
σχέσεων, είναι αφιερωμένο το σημερινό τεύχος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όπως θα διαπιστώσετε τα άρθρα του
αφιερώματος έχουν συνταχθεί από 8 γυναίκες. Είναι η πρώτη φορά στα χρονικά του
«Διαβάζω» που ένα ολόκληρο αφιέρωμα γράφεται μόνο από γυναίκες. Μένει στους
αναγνώστες να αναρωτηθούν: η σύνθεση είναι συμπτωματική ή αναπόφευκτη;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Για να υπάρξει όμως ένα μικρό ρήγμα στη
γυναικοκρατία του αφιερώματός μας, σας συνιστούμε να διαβάσετε το άρθρο του Άρη
Μπερλή: «Η Βιρτζίνια Γουλφ και το μυθιστόρημα», στο τεύχος αριθ. 56 και σελίδα
76 του περιοδικού μας, που είναι αφιερωμένο στην αγγλική λογοτεχνία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι φωτογραφίες που εικονογραφούν το
αφιέρωμα είναι παρμένες από το βιβλίο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">John</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lehman</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">her</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">world</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Thames</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hudson</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Great</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Britain</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> 1975.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σελ.13<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Έφη
Λαμπαδαρίδου, Χρονολόγιο Άντελιν Βιρτζίνια Στήβεν/ Γούλφ 1882- 1941, σ.14-20.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Μαρία Θ. Αναστασοπούλου, Το λυρικό
μυθιστόρημα και η </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, σ.21-27<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Το λυρικό μυθιστόρημα
χαρακτηρίζεται από μια έντονη προβολή προς τα μέσα της αντικειμενικής
εμπειρίας, δηλ. παρουσιάζει την κοινωνία και τη φύση μέσα από μια εσωτερική
προοπτική. Η αέναη αντίθεση μεταξύ του ατόμου και του εξωτερικού κόσμου
παρουσιάζεται όχι σαν πράξη, αλλά σαν συμβολική παρουσίαση του «εγώ» του
ατόμου. Στην προσπάθειά του ν’ αφομοιώσει έναν άγνωστο, και συχνά απειλητικό,
εξωτερικό κόσμο, το άτομο σφυρηλατεί αυτή την εξωτερική πραγματικότητα με το
δικό του εσωτερικό υλικό. Η στιγμή της γνώσης, δηλ. η στιγμή, που είναι ένα
εξωτερικό γεγονός γίνεται εσωτερική εμπειρία, είναι<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αυτή για την οποία ενδιαφέρεται, και την
οποία εξερευνά το λυρικό μυθιστόρημα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Εισχωρεί κατ’ ευθείαν σ’ αυτή τη
στιγμή της μετουσίωσης, τη φωτίζει και την παρουσιάζει με άμεσες εικόνες, μέσα
από τις οποίες ελαφρά διαφαίνονται χαρακτήρες, δράση και θεματικά ενδιαφέροντα.
Ενώ, όμως, υπερτονίζεται η εικόνα και το ονειρικό στοιχείο, υποτονίζεται, όπως
είναι φυσικό, ο χαρακτηρισμός. Το ενδιαφέρον που συχνά παρουσιάζει η πλοκή
γενικά απουσιάζει, και γι’ αυτό κάθε προσπάθεια για ένα επιτυχημένο λυρικό
μυθιστόρημα πρέπει να συνοδεύεται από το χάρισμα της αφήγησης. Η Γουλφ, η
κατεξοχήν αντιπρόσωπος του λυρικού μυθιστορήματος στην Αγγλία, αποδείχτηκε,
όπως θα δούμε αργότερα, δεξιοτέχνις της λυρικής αφήγησης…. Σελ.21<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Μαρία Κουτσουδάκη, Ποιά είναι η κ.
Ντάλλογουεϋ;, σ.28-30.<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Η Κυρία Ντάλλογουεϋ
(1925) είναι το τέταρτο μυθιστόρημα της Βιρτζίνια Γουλφ και πολλά έχουν λεχθεί
για την ταυτότητα της ομώνυμης ηρωίδας: ότι αποκαλύπτει την ίδια τη συγγραφέα,
ότι ήταν ένα πρόσωπο από το φιλικό και γνωστό περιβάλλον. Η απάντηση όμως, δεν
είναι τόσο εύκολη, γιατί η κ. Νταλλογουεϋ δεν είναι απλός αλλά σύνθετος
χαρακτήρας, ίσως δεν είναι μόνο μια γυναίκα αλλά και ένας άντρας, και πολύ
περισσότερο μια πόλη, ένας κόσμος που ζει κι ένας άλλος που αργοπεθαίνει. Κι
όλα αυτά δίνονται μέσα από την περίφημη «χρονική στιγμή» της Βιρτζίνια Γουλφ,
όπου ο μηδέν χρόνος γίνεται όλος ο χρόνος και όπου συμβαίνουν τα πάντα και
τίποτα… σ. 28<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Αφροδίτη Μ. Παναγή, Το θέμα του καλλιτέχνη
στο Προς το Φάρο* της Γούλφ, μετάφραση: Έφη Λαμπαδαρίδου, σ.31-33.<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Στο μυθιστόρημα Προς το Φάρο, η Βιρτζίνια Γουλφ αποφεύγει να
χρησιμοποιήσει την παραδοσιακή πλοκή, παρ’ όλο που έχουμε ίχνη μιας ιστορίας.
Σαν αποτέλεσμα, τα γεγονότα δεν οδηγούν σε βαθμιαία αποκορύφωση της δράσης και
η περιπλοκή παραμένει αξεδιάλυτη. Η συγγραφεύς διαλέγει σχετικά γεγονότα και
περιγράφει το αποτέλεσμά τους στην επίγνωση των ποικίλων προσώπων που αφθονούν
στο έργο. Πρέπει να σημειωθεί ότι η Γουλφ ενδιαφέρεται να μεταδώσει τη ροή του
χρόνου μάλλον, παρά τη λογική αλληλουχία των γεγονότων. Το ενδιαφέρον του
αναγνώστη συγκεντρώνεται σε συναισθήματα, όπως χαρά, λύπη, ελπίδα ή απελπισία.
Οι συγκινήσεις αυτές αναλύονται, απλώνονται και καταγράφονται με επιστροφές της
μνήμης, γιατί σχηματίζουν το περιεχόμενο του μυθιστορήματος. Το διάβασμα
αλληλένδετων εμπειριών επιτυχαίνει ένα συνολικό αποτέλεσμα, καθώς ο αναγνώστης
ζει τις βασικές εμπειρίες αγάπης και θανάτου που σχηματίζουν το σχέδιο της
ανθρώπινης ζωής… σ.31<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">*Η μεταφράστρια του άρθρου επέλεξε
αυτή την απόδοση του τίτλου ως πιστότερη στον πρωτότυπο. Πρέπει όμως να
υπενθυμίσουμε ότι στις ελληνικές εκδόσεις έχει αποδοθεί «Στο Φάρο».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Έφη Λαμπαδαρίδου, Διάνοια και
φαντασία στον Ορλάντο της <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, σ.34-38.<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Το έργο Ορλάντο-Μία βιογραφία (1928),
είναι το έκτο μυθιστόρημα της Άντελιν Βιρτζίνια Γουλφ, γραμμένο με το
συμβολισμό ποιήματος σε πρόζα, και ανήκει στο «ψυχολογικό μυθιστόρημα».
Χρονικά, βρίσκεται ανάμεσα στο Προς τον φάρο (Ελλ. Τίτλος Στο φάρο) (1927), του
οποίου ο τίτλος συμβολίζει τις στιγμιαίες λάμψεις της ενόρασης, όταν η διάνοια
αρχίζει να εισχωρεί στο ασυνείδητο σκοτάδι της ψυχής φέρνοντας το σε επίγνωση.
Στο άλλο έργο που πλαισιώνει τον Ορλάντο, Τα κύματα (1931), ο τίτλος δίνει την
αίσθηση του άπιαστου υγρού στοιχείου που είναι η φαντασία και αναγγέλλει ότι η
διάνοια της συγγραφέως έχει πια φτάσει στο ασυνείδητο. Τα δίδυμα-αντίθετα, φως/
σκοτάδι, άνεμος/ θάλασσα, γίνονται στον Ορλάντο τα γένη, αρσενικό/ θηλυκό, στο
ίδιο πρόσωπο.. σ.34<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Λιάνα Σακελλίου- </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Schultz</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Τα Κύματα και η «υπόγεια» μεταφορά τους, σ.39-41<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Η Γουλφ στο ημερολόγιό της περιγράφει
το σχεδίασμά της για Τα Κύματα. Τη μέρα που σύνθεσε τις τελευταίες λέξεις του
μυθιστορήματος έγραψε:<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>«Αυτό που μ’ ενδιαφέρει στο τελευταίο στάδιο είναι η ελευθερία και η
τόλμη της φαντασίας μου που άρπαξε, χρησιμοποίησε και πέταξε στην άκρη όλες τις
εικόνες και τα σύμβολα που είχα ετοιμάσει. Είμαι σίγουρη πως αυτός είναι ο
καλύτερος τρόπος να χρησιμοποιηθούν- όχι σαν διαμορφωμένα κομμάτια σε ενότητες,
όπως προσπάθησα να κάνω αρχικά, αλλά απλά σαν εικόνες’ προσπαθώντας πάντα να
μην καθορίσω την εξέλιξή τους’ να τις αφήσω μόνο να υποβάλουν. Μ’ αυτόν τον
τρόπο κράτησα παρόντα τον ήχο της θάλασσας και των πουλιών, της αυγής και του
κήπου να λειτουργεί υποσυνείδητα, να κάνει τη δουλειά του υπογείως.» (1).<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Μαρία Κουτσουδάκη*, Ο «Έλληνας»
Ιάκωβος: η Ελλάδα στο Δωμάτιο του Ιακώβου (</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacob</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">’ </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Room</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">), σ.42-49.<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Ο Ιάκωβος είναι από φυσικού του
«Έλληνας»: μοιάζει με ελληνικό άγαλμα, είναι ευτυχισμένος στην κορυφή του
βουνού Όλυμπος, ενώ στο Καίμπριτζ, αυτός και ο Τίμμυ Ντουρράν νομίζουν ότι
είναι οι μόνοι που ξέρουν τι πράγματι εννοούσαν οι Έλληνες.(1)<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ κόσμος, και πολύ περισσότερο τα κλασικά ιδεώδη της αρχαίας
Ελλάδας πάντοτε μαγνητίζανε τη Βιρτζίνια Γουλφ. Το 1898, άρχισε να μαθαίνει
ελληνικά: «είχε πάθος για τον Αισχύλο και τον Ευριπίδη και έβλεπε τη σχέση τους
με τη δική της εποχή».(2) Αυτό το έντονο ενδιαφέρον για την αρχαία ελληνική
παράδοση αντικατοπτρίζεται σε πολλά από τα έργα της.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο τίτλος «Μελυμβροσία», που
αρχικά είχε δώσει σε ένα από τα πρώτα της μυθιστορήματα γνωστό σαν Το Εξωτερικό
Ταξίδι ( </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Voyage</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Out</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">) (1915), «αποπνέει με ρομαντισμό τις συνήθειες μιας βουκολικής ελληνικής
αρχαιότητας» (3). Το όνομα του πλοίου είναι ελληνικό («Ευφροσύνη») και ο κ.
Αμβρόσιος ένας αφηρημένος «Έλληνας καθηγητής», ενώ αρκετά μακρύ απόσπασμα (στα
ελληνικά) από την Αντιγόνη του Σοφοκλή μιλά για την καταπίεση των γυναικών και
«θα παίξει σπουδαίο ρόλο στα μεταγενέστερα έργα όπως Τα Χρόνια (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Years</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">) και οι Τρεις Γκινέες
(</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Three</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Guineas</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">)». (4)<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Αλλά από τα μυθιστορήματα της Γουλφ, εκείνο που μπορεί ανεπιφύλακτα να
χαρακτηριστεί σαν «ελληνικό» είναι το Δωμάτιο του Ιακωβου (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacob</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">’</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">s</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Room</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">) (1922). Σ’ αυτό το
έργο όχι μόνο υπάρχει αναφορά σε θέματα ελληνικά, αλλά και μεγάλο μέρος των
γεγονότων λαμβάνει χώρα στην Ελλάδα. Ο πρωταγωνιστής επισκέπτεται την Αθήνα και
άλλες ιστορικές τοποθεσίες και, ήδη πλασμένος με τα ελληνικά ιδεώδη όπως τα ‘χε
γνωρίσει από το διάβασμα βιβλίων, φτάνει σε μια τελείωση του «είναι» του, μέσα
στη διαφάνεια του αττικού ουρανού πάνω στον οποίο ακτινοβολεί εντυπωσιακή η
φιγούρα του Παρθενώνα..» σ.43 <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">*Το κείμενο της Δρ. Μαρίας
Κουτσουδάκη- μεταφρασμένο από την ίδια για το περιοδικό μας-είναι η εισήγησή
της στο 3<sup>ο</sup> Ετήσιο Συνέδριο Συγκριτικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Brown</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">, στην πόλη </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Providence</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> του </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rhode</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Island</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">, Η.Π.Α. Επίσης, δημοσιεύτηκε στην περιοδική έκδοση του Πανεπιστημίου της
Ουάσιγκτον “</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Papers</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">in</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Romance</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">”, το 1980.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Ολυμπία
Καράγιωργα*, Ο Έρωτας στο έργο της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, σ.50-51.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">*Τα
αποσπάσματα των έργων της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, που δημοσιεύονται στο κείμενο της Ολυμπίας
Καράγιωργα είναι μεταφρασμένα από την ίδια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Σοφία Ι. Καζάκου, Η φεμινιστική
άποψη της Βιρτζίνια Γουλφ μέσα από δύο δοκίμιά της, σ. 52-54.<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>«Η Βιρτζίνια Στέφεν Γουλφ, μεγάλη μορφή της αγγλικής λογοτεχνίας του
μεσοπολέμου, υπήρξε αναμφισβήτητα όχι μόνο μια απλή γυναίκα- συγγραφέας, αλλά
μια συγγραφέας με κοινωνική δράση. Κατάφερε να καταγράψει τη θέση της γυναίκας
στην κοινωνία και συγχρόνως να καταγγείλει τις διακρίσεις που γίνονταν σε βάρος
της. Σε πολλά γραφτά της μπορούμε να διακρίνουμε την επίδραση που άσκησε πάνω
στο νέο-φεμινιστικό κίνημα του σήμερα. Στην πραγματικότητα μας εντυπωσιάζει το
γεγονός ότι αίτημα και θέσεις, που μέχρι σήμερα εκφράζουν το φεμινιστικό
κίνημα, βρίσκονται ήδη σκόρπια στα γραφτά της Β.Γ.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Η Β.Γ. άφησε πίσω της ένα αρκετά
ογκώδες λογοτεχνικό έργο. Καταπιάστηκε με διάφορα λογοτεχνικά είδη, όπως
μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια, κριτικές, βιογραφίες. Στα μυθιστορήματά της
αναπτύσσει μια ολόκληρη φιλοσοφία πάνω στα δύο φύλα. Στα δοκίμιά της όμως, και
ιδίως στις Τρεις Γκινέες (1938) και στο Ένα δικό σου δωμάτιο (1928) είναι που
αναπτύσσει ξεκάθαρα τις θεωρητικές της απόψεις πάνω στο γυναικείο ζήτημα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Κατ’ αρχήν πετυχαίνει να δώσει μια ακριβή εικόνα της γυναίκας της μέσης
αστικής τάξης στην εποχή της. Η Β.Γ. δεν πέφτει σε παγίδες: δεν προσπαθεί να
μιλήσει για τις γυναίκες άλλων κοινωνικών τάξεων, π.χ. για τις εργάτριες.
Περιγράφει τις γυναίκες της δικής της κοινωνικής τάξης, γιατί έχει συνείδηση
των ταξικών διαφορών που χωρίζουν την εργάτρια απ’ τη μεσοαστή, παρ’ ότι και οι
δύο ανήκουν στο καταπιεζόμενο γυναικείο φύλο.»… σ.52. <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Μαρία Τσάτσου, Ένα γράμμα της
Βιρτζίνια Γουλφ για την Ελλάδα, σ.</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">55- 57.<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Το γράμμα που ακολουθεί γράφτηκε από την Βιρτζίνια Γουλφ το 1932, όταν
ταξίδευε στην Ελλάδα, για δεύτερη φορά, μαζί με τον άντρα της Λέναρντ Γουλφ,
τον Ρότζερ Φράι και την αδελφή του Μάρτζερυ. Η ομάδα έφτασε στη Βενετία
σιδηροδρομικώς και από κει με ατμόπλοιο, μέσω Μπρίντιζι, στον Πειραιά. Το
ταξίδι κράτησε από τις 11 Απριλίου ως τις 12 Μαϊου.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ο Ρότζερ Φράι (1866-1934), ζωγράφος και αισθητικός της τέχνης, ήταν από
τα πρόσωπα που περισσότερο εκτιμούσε και αγαπούσε η Βιρζίνια Γουλφ. Εισήγαγε το
αγγλικό κοινό στον γαλλικό ιμπρεσσιονισμό και υπήρξε η ψυχή του Εργαστηρίου
Ωμέγα στο Μπλούμζμπερυ. Η αδελφή του είναι ο κλασικός τύπος της βικτωριανής
δεσποινίδος, εκκεντρικής, κάποιας περασμένης ηλικίας. Η Έθελ Σμυθ (1858-1944)
ήταν συνθέτης, συγγραφεύς, αφοσιωμένη φίλη και θαυμάστρια της Βιρτζίνια και
λάτρις της Ελλάδας, την οποία είχε επισκεφθεί παρά το ότι περπατούσε με
μπαστούνι (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">three</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">-</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">legged</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">tour</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Greece</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">, 1927).<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η Βιρτζίνια Γουλφ είχε έρθει στην Ελλάδα για πρώτη φορά το 1906, 24
χρονών τότε, μαζί με τ’ αδέλφια της Βανέσσα, Τόμπυ και Εϊντριαν, και την
αγαπημένη φίλη των νεανικών της χρόνων Βάιολετ Ντίκινσον. Το ημερολόγιο του
ταξιδιού αυτού είναι ανέκδοτο και δυσπρόσιτο. Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το
ότι, ενώ κατά το πρώτο της ταξίδι η Βιρτζίνια, μαγεμένη από το αρχαίο κάλλος
των ναών και τη ζωντανή αρχαιότητα της Ελλάδας, δεν είχε μάτια για τίποτα άλλο
σχεδόν, στο δεύτερο ταξίδι, 50 ετών πια, συγκινείται και εμβαθύνει στο ιδιάζον
μυστικιστικό κλίμα του ελληνικού Πάσχα και της άνοιξης, όπου συναντιώνται ο
θρήνος και η χαρά, με φόντο μια οργασμική, συχνά αντιφατική, φύση.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Το γράμμα αυτό περιλαμβάνεται στον Ε΄ τόμο της αλληλογραφίας της ( </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sickle</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Side</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">the</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Moon</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">: </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Letters</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">of</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">, </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">V</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">, 1932- 1935, </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Chatto</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> & </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Windus</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">, 1979), με αύξοντα αριθμό 2579, και θα περιληφθεί σε μια συνολική έκδοση
των επιστολών και εγγραφών ημερολογίου από και για την Ελλάδα, που θα
κυκλοφορήσει, στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Κρύσταλλο. Σ.55 <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση Μαρίας Τσάτσου. </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Copyright</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Quentin</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bell</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> & </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Angelica</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Garnett</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">, 1979. Για την ελληνική γλώσσα Εκδόσεις Κρύσταλλο, 1986.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Σοφία Ι.
Καζάκου, Κατάλογος ελληνικών εκδόσεων έργων της Βιρτζίνια Γουλφ, σ.58.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σημειώσεις:<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;">ΛΟΓΙΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΚΟΥΡΑΣΗΣ<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Η σκιά μου όλο και
μακραίνει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η σκιά μου όλο και μου μοιάζει.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ολυμπία Καράγιωργα<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στο τρίτο σημείωμα για την ποιήτρια και
μεταφράστρια <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ολυμπία Καράγιωργα
(Αλεξάνδρεια 13/10/1934- Λέρος, Παρασκευή 5/1/2024)</b> μεταφέρω στο μπλοκ δύο
κείμενά της, καθώς διαβάζω και πάλι τα δημοσιεύματα, τις μεταφράσεις και τα
ποιήματά της. Και τα δύο αφορούν την αγγλίδα μυθιστοριογράφο </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> (25/1/1882- 28/3/1941), </span></b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">μια εμβληματική μορφή των αγγλικών
γραμμάτων και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Αγαπημένη συγγραφέας του ελληνικού
αναγνωστικού κοινού όπως δηλώνουν οι μέχρι σήμερα μεταφράσεις των βιβλίων της
από διάφορους εκδοτικούς οίκους στην χώρα μας διαχρονικά, τους άντρες
μεταφραστές και τις γυναίκες μεταφράστριες, τις εισαγωγές, τους προλόγους και
τα σχόλια που συνοδεύουν τα βιβλία της. Τα διάσπαρτα άρθρα και οι
βιβλιοκριτικές, οι μελέτες για την συγγραφική της παρουσία, οι τέσσερεις
βιογραφίες της που κυκλοφορούν στα ελληνικά (από όσο γνωρίζω). <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Συμπεριληπτικά
να αναφέρουμε τρία παραδείγματα. Το φιλότεχνο ελληνικό κοινό και οι
φιλαναγνώστες στην χώρα μας, από το 1946 έρχονται σε επαφή με την παρουσία της
Βιρτζίνια Γούλφ με το άρθρο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">John</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lehmann</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">” σ.178-180, περιοδικό «Αγγλοελληνική
Επιθεώρηση» τόμος Β τεύχος 6/ 8, 1946. Ενώ είκοσι χρόνια μετά, στο ελληνικό
περιοδικό για τον Υπερρεαλισμό «ΠΑΛΙ», που εξέδιδε ο ποιητής και μεταφραστής
Νάνος Βαλαωρίτης, η ποιήτρια και μεταφράστρια Μαντώ Αραβαντινού μεταφράζει το
δοκίμιο της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">For</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">the</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">common</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">reader</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”. Ένα κείμενο «που γράφτηκε πρίν από
τριάντα περίπου χρόνια. Η συγγραφεύς με εκπληκτική διαίσθηση προφήτευσε την
τύχη του μυθιστορήματος», όπως αναφέρεται στην αρχή του κειμένου, που αρχινά με
την πρόταση «Η ποίηση τέχνη αριστοκρατική απομονώθηκε στα χέρια των ιερέων
της». Ενώ την επόμενη πάνω κάτω εικοσαετία έχουμε δύο περιοδικά αφιερώματα. Του
περιοδικού «Διαβάζω» και του περιοδικού «ΤΟ ΑΜΦΙ», Τρίμηνη έκδοση επιστημονικής
και κοινωνικής έρευνας. Δ΄ περίοδος τεύχος 1/ Ιούλιος- Αύγουστος- Σεπτέμβριος
1988, σελίδες 45-64. Οι συντελεστές και τα περιεχόμενα του περιοδικού της
ομοφυλόφιλης ευαισθησίας είναι:- «Η ανώνυμη», Χρονολόγιο/ Βιογραφικά Στοιχεία,
σ.46-50. – Κασσάνδρα, Βιρτζίνια Γουλφ και Φεμινισμός, σ. 51-54. –«Λαίδη
Μάκβεθ», Γυναικείες παρουσίες στο έργο της ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ η κυρία Ντάλλογουεη
και η κυρία Ράμσεϋ, σ.55-56.- Η Βάρβαρη, ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ ΚΑΙ ΒΙΤΑ- ΓΟΥΕΣΤ: μια
ρομαντική φιλία ή συγχρόνως και μια ερωτική σχέση;, σ.57-59.- Ε.Γ.,
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ (ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΗΣ ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΚΔΟΘΕΙ ΣΤΗΝ
ΕΛΛΑΔΑ), σ.60-64. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αλλά και η αγάπη που έτρεφε η Βιρτζίνια
Γουλφ για την Ελλάδα δεν ήταν μικρή, ούτε αμελητέα, ούτε παροδική, ήταν σταθερή
και ακλόνητη. Ενδιαφέρεται και σπουδάζει από τη νεαρή της ηλικία συστηματικά
τις κλασικές σπουδές,-μαθαίνει αρχαία ελληνικά- διαβάζει στο πρωτότυπο αρχαίους
έλληνες συγγραφείς, Πλάτωνα, Αισχύλο, Σοφοκλή, γράφει και εκφωνεί ομιλίες για
τους αρχαίους έλληνες. Ανάμεσα στα ελληνικά άρθρα που έχουν δημοσιευθεί για το
σημαδιακό δοκίμιο της Βιρτζίνια Γούλφ, “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">On</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Not</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Knowing</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Greek</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”, το οποίο περιλαμβάνεται στο βιβλίο
της “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Common</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Reader</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”, αξίζει να διαβάσουμε εκείνο του παλαιού καθηγητή
του Πανεπιστημίου Αθηνών Ανδρέα Παναγόπουλου στην εφημερίδα «Το Βήμα»
16/6/1985, «Δεν ξέρουμε ελληνικά…».<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Πολύτιμες σκέψεις της Βιρτζίνια Γουλφ για την αρχαία γλώσσα μας, και
ιδίως για τον τραγικό λόγο, επίκαιρες τούτες τις ημέρες με την<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πληθώρα των σχετικών παραστάσεων.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σε βιβλία και μελέτες της, ταξιδιωτικές της
αναμνήσεις, η ελληνολάτρης Βιρτζίνια Γουλφ, δεν παύει να αναφέρεται,
εξακολουθητικά επαινετικά, με υπέρμετρο θαυμασμό για την Ελλάδα, το Ελληνικό
Τοπίο, τους Έλληνες, κατά τις εδώ δύο επισκέψεις της. Πρώτη φορά ταξιδεύει στην
πατρίδα μας το Φθινόπωρο του 1906 ( Σεπτέμβριος-Οκτώβριος), νεαρή ανύπαντρη
αγγλιδούλα 24 ετών μαζί με τα αδέρφια της Βανέσα, Τόμπυ, Έιντριαν και την
παιδική της φίλη Βάιολετ Ντίκινσον. Κατά την επίσκεψή τους στην Νάουσα, η Γουλφ
αρρωσταίνει, ενώ μετά την επιστροφή τους στην Αγγλία, 20 Νοεμβρίου πεθαίνει ο
αδελφός της Τόμπυ. Επισκέπτεται για δεύτερη φορά την Ελλάδα τον Μεσοπόλεμο,
1932. Το ταξίδι κρατά από τις 15 Απριλίου έως τις 12 Μαϊου 1932. Η Βιρτζίνια
Στήβεν είναι παντρεμένη με τον Λέοναρντ Γούλφ και συγγραφέας τριών σημαντικών
της πεζών. Παντρεύεται με πολιτικό γάμο τον Λέοναρντ Γούλφ στις 10 Αυγούστου
1912 στο ληξιαρχείο του Σεντ Πάνκρας στο Λονδίνο, το ταξίδι του μέλιτος του
ζεύγους γίνεται στην Προβηγκία, την Ισπανία και την Ιταλία. Έχουν κυκλοφορήσει
τα βιβλία της «Κυρία Ντάλογουέη» (1925), «Φάρος» (1927) και «Κύματα» (1931).
Και τα τρία έργα: “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mrs</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dalloway</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”, “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">To</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">the</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lighthouse</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”, “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Waves</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">” εκδόθηκαν από τον εκδοτικό οίκο που
δημιούργησε η Βιρτζίνια με τον σύζυγό της, τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στο δεύτερο ταξίδι της στην Ελλάδα συνοδεύεται
από τον άντρα της Λέοναρντ Γουλφ (1880-1969) εβραϊκής καταγωγής,
μυθιστοριογράφο και υποψήφιο βουλευτή του Εργατικού Κόμματος, συνιδρυτή μαζί με
την Βιρτζίνια Στήβεν του εκδοτικού οίκου “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hogarth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Press</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”-. Τον κριτικό και ζωγράφο Ρότζερ
Φράι (1866-1934) και την αδελφή του Μάρτζερυ (1874-1958). <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Χαρακτηριστικές είναι οι ημερολογιακές της
σημειώσεις και τα γράμματα, όπως τις διαβάζουμε στον τόμο «ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΜΑΗΣ ΜΑΖΙ!
Εγγραφές ημερολογίου και γράμματα», σε μετάφραση και πρόλογο της Μαρίας
Τσάτσου, εισαγωγή και σημειώσεις του Άρη Μπερλή. Το βιβλίο κυκλοφόρησε από τις
εκδόσεις «Κρύσταλλο», Αθήνα, 12, 1987, σ.64.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Για την έκδοση βλέπε ενδεικτικά κριτικό σημείωμα: Γιώργος Χ. Μπαλούρδος,
εφημερίδα «Εξόρμηση» 14/1/1990, (αναρτημένη η βιβ/κη και στο ιστολόγιο),
περιοδικό «Το Τέταρτο» Μάρτιος 1988 κλπ. Γράφει ο συγγραφέας και μεταφραστής <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Άρης Μπερλής</b> πολύ εύστοχα για την
έκδοση:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Διαβάζοντας το
ημερολόγιο που κράτησε και τα γράμματα που έγραψε από την Ελλάδα η Βιρτζίνια
Γούλφ, την άνοιξη του 1932, έχεις την εντύπωση πώς αυτό που περιγράφεται δεν
είναι η Ελλάδα, είναι μιά άλλη χώρα:<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η Ελλάδα είναι χωρίς αμφιβολία η πιό όμορφη χώρα που έχει απομείνει.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Οι άνθρωποι είναι οι πιό συμπαθητικοί που γνώρισα ποτέ. Όλοι χαμογελάνε.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Γιατί δεν μου είπες ότι η Ελλάδα είναι τόσο όμορφη;<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Αυτή η θάλασσα ήταν παρθένα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Κι έκοψα άγρια κρίνα και κίτρινα αστεράκια που δεν τα ‘χα ξαναδεί, και
μικρά βυσσινιά, μωβ, μπλε, άσπρα λουλουδάκια, σαν μαργαρίτες.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ολόκληρο το βουνό ήταν κόκκινο από τα ηλιάνθεμα και τις παπαρούνες.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Τα ξενοδοχεία λάμπουν από καθαριότητα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Κρυστάλλινη θάλασσα και πεντακάθαρη άμμος.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Είναι τρέλα να χάνει κανείς τα καλύτερά του χρόνια πασχίζοντας να
πλουτίσει, όταν υπάρχει αυτή η άγρια αλλά πολύ πολιτισμένη και πανέμορφη χώρα
όπου μπορείς να ζήσεις.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Σε ποιό τόπο αναφέρεται αυτή η συγγραφεύς; Και τί νόημα έχει τούτη η
έκδοση, σε τούτη τη χώρα, τούτα τα χρόνια που επήλθαν ‘χυμένα θα ‘λεγες
ακάθαρτο πετρέλαιο που του βάλανε φωτιά; Μνημόσυνο για μιά προώρως χαμένη
ομορφιά; Διδαχή και φρονηματισμός για να περισωθεί ό,τι απόμεινε στο παρόν και
να διαφυλαχθεί στο μέλλον;<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η Ελλάδα του 1932, όπως την είδε και την περιέγραψε η Βιρτζίνια Γούλφ,
φύση και χαρακτήρας της φύσης της και των ανθρώπων της, δεν μας ανήκει. Σε
κανέναν δεν ανήκει τίποτα που δεν αγαπά. Ούτε τα ερείπια<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και τα πληγωμένα της βουνά, χωρίς ‘ένταση’
πιά ‘να ακεραιωθούν ξανά’. Μόνο τ’ αγριολούλουδα, φυτικές κατσαρίδες που
επέζησαν του ολοκαυτώματος, συνεχίζουν κάθε Μάη ν’ ανθίστανται. Καθώς η ίδια η
Γούλφ παρατηρεί με πρωτοφανή οξυδέρκεια στο ημερολόγιό της: «Ο τόπος είναι τόσο
εξουθενωμένος που δεν μπορεί πιά να διαφυλάξει τα συμφέροντά του».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Τούτη λοιπόν η έκδοση δεν μπορεί να έχει άλλη σημασία από το να
διαβάσουμε τη ζωντανή περιγραφή μιάς όμορφης χώρας, μιάς ουτοπίας, που μιά
μεγάλη συγγραφεύς κάποτε επισκέφτηκε. Μιάς χώρας παραμυθένιας τόσο για κείνη
όσο και για μας.».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ενώ η μεταφράστρια και δημοσιογράφος <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Μαρία</b> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Τσάτσου</b> αναφέρει μεταξύ άλλων στην δική της εισαγωγή:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«………. Η νέα οπτική που
κυριαρχεί στο δεύτερο ταξίδι της Γούλφ στην Ελλάδα οφείλεται όχι μόνο στην
ίδια, που βρίσκεται στην ωριμότητά της, αλλά κατά μεγάλο μέρος και στον Ρότζερ
Φράι. Η ικανότητά του και η ευαισθησία του να διαβάζει την τέχνη των Βυζαντινών
μοιάζει να κλιμακώνεται μέσα στις περιγραφές της Βιρτζίνια, όπου, σε μιά
μουσική σχεδόν αναγωγή και σύνθεση, το αρχαίο παγανιστικό στοιχείο συνυπάρχει
με τον ορθόδοξο χριστιανικό μυστικισμό. Όλα αυτά μέσα σε μιά φύση οργιαστική,
όπου άλλοτε κυριαρχεί το φώς της ζωής και άλλοτε η σκοτεινιά του θανάτου.
Γοητευτικότερη εικόνα της Ελλάδας δεν θα μπορούσε να φανταστεί κανείς, ούτε πιό
ενθουσιαστική, ή πιό καλόπιστα χιουμοριστική. Τόσο που όταν έρχεται η στιγμή να
πει κανείς κάτι για την Ελλάδα της εποχής ή ‘περί της αξίας της δραχμής εν έτει
1932’ να αισθάνεται κάποια δυσκολία.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η Βιρτζίνια Γούλφ συνταξίδευσε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο ‘επί του
ατμοπλοίου Τέβερε’, στις 18 Απριλίου 1932, όταν ο Βενιζέλος επέστρεφε από την
Ελβετία, όπου είχε εκφωνήσει λόγο στην Κοινωνία των Εθνών…………………………<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Μπορούμε λοιπόν να υποθέσουμε ότι όταν η Βιρτζίνια ακούει το θόρυβο της
πόλης από το ξενοδοχείο Ματζέστικ της οδού Σταδίου, ολόκληρη η Αθήνα θα βράζει
στον πυρετό της κρίσης και της κομματικής αντιπαράθεσης, ενώ την ίδια εποχή η
αγγλική οικονομία ανορθώνεται θεαματικά χάρη στις μεθόδους του υπουργού
Οικονομικών Νέβιλ Τσέιμπερλιν. Με αυτά τα δεδομένα πρέπει να ερμηνεύσουμε τα
σχετικά με τη δραχμή και την οικονομική κατάσταση της χώρας αποσπάσματα του
ημερολογίου και των επιστολών.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Βιρτζίνια Γούλφ δεν ξαναγύρισε στην
Ελλάδα. Της συνέβαινε πάντα να ερωτεύεται τις χώρες που επισκεπτόταν και να τις
νοσταλγεί εκ των προτέρων. Ωστόσο, μέσα από τα γραφόμενά της δίνεται η αίσθηση
πώς στην Ελλάδα βρήκε κάτι το ιδιαίτερο. Μιλάει σαν άνθρωπος υγιής, που ξέρει
να απολαμβάνει τη χαρά της ζωής και της φύσης, με ανεξάντλητο χιούμορ.
Βυθίζεται στα σκοτεινά της βάθη με τη σιγουριά εξαιρετικής κολυμβήτριας, που ξέρει
πότε και πώς πρέπει να βγει στην επιφάνεια. Το 1941, όταν βυθίστηκε στα
παγωμένα νερά του ποταμού Ούζ, για να μην αναδυθεί πιά, είναι ακόμη
μακριά………………».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πληροφοριακά να αναφέρουμε και τα εξής: η
φωτογραφία της σελίδας 57 που διανθίζει το αφιέρωμα του περιοδικού «Διαβάζω»
στην Βιρτζίνια Γούλφ είναι του Άρη Μπερλή. Είναι «Το βιβλίο επισκεπτών του
ξενοδοχείου “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Belle</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Helene</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">” στις Μυκήνες. Διακρίνουμε τις υπογραφές των τεσσάρων επισκεπτών».
Επίσης, ο Άρης Μπερλής επιμελείται ή μεταφράζει και τα εξής βιβλία της
Βιρτζίνιας Γούλφ:- «Τα Κύματα», εκδ. Κρύσταλλο 1986/ εκδ. Ύψιλον 1994.- «Στο
Φάρο» εκδ. Οδυσσέας 1982/ εκδ. Κρύσταλλο 1982/ εκδ. Ύψιλον 1995. -Γράμματα σε
έναν νέο ποιητή», εκδ. Άγρα, 10,1997. Ενώ οι μεταφράσεις αποσπασμάτων έργων της
Βιρτζίνιας Γουλφ, που περιλαμβάνονται στον τόμο της Μονίκ Νατάν, «Βιρτζίνια
ΓΟΥΛΦ», μετάφραση Κατερίνα Μαρινάκη, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα, 9, 1986
(Συγγραφείς για πάντα) είναι από τον Άρη Μπερλή. Βλέπε τα έργα: «Ορλάντο»,
«Φάρος», «Κύματα», «Το στοιχειωμένο σπίτι και άλλα διηγήματα», «Ο θάνατος του
εφημέριου και άλλα δοκίμια», σελίδες 9, 131, 138, 158, 169, 175, 184, 193, 210.
Συμπληρωματικά να γράψουμε ότι ο Αρης Μπερλής προλογίζει και μεταφράζει,
παρουσιάζει το ανέκδοτο νεανικό Κείμενο της Βιρτζίνια Γουλφ, είναι μόλις 24
ετών και γράφτηκε κατά την πρώτη επίσκεψή της στην Ελλάδα, με τίτλο « Ένας Διάλογος
στο όρος Πεντελικόν», σημείωμα και μετάφραση Α. Μπερλή, περιοδικό της Θεσσαλονίκης
«Εντευκτήριο» τεύχος 14/ 3, 1991, σ.5-10. Όπως σημειώνει ο Α. Μπερλής το ανέκδοτο
κείμενο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς όχι μόνο αποτελεί πρώιμη
μαρτυρία για το λογοτεχνικό τάλαντο και πρόκριμα της πεζογραφικής εξέλιξης της
συγγραφέως του, αλλά ακόμα, «σχολιάζει κρατούσες αντιλήψεις και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ιδεοληψίες, και αποκαλύπτει ιδέες και στάσεις
των μορφωμένων νέων της εποχής και του κύκλου της, στο κρίσιμο, όπως φαίνεται,
γι αυτούς θέμα της σχέσης αρχαίας και νεότερης Ελλάδας». «Καρπός της πρώτης επίσκεψης
είναι το κείμενο που ακολουθεί. Είχε παραμείνει ανέκδοτο, βρέθηκε στα κατάλοιπα
της Γουλφ και δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Φιλολογικό Παράρτημα των Τάιμς (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Times</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Literary</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Supplement</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, 11 Σεπτεμβρίου 1987, σ.979). Αποσπάσματα
του κειμένου προ-δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Η Αυγή» 14/4/1991. Στην ίδια
πρωινή εφημερίδα της ανανεωτικής αριστεράς, η Ελένη Μαχαίρα στις 9/8/1987 δημοσιεύει
τις «Σελίδες ημερολογίου της ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ», τίτλος: «Εγώ, η Β.Γ., είμαι μια
κυρία της<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>υψηλής κοινωνίας». Τέλος, όπως
αναφέρεται στο εισαγωγικό σημείωμα του περιοδικού «Διαβάζω», ο Άρης Μπερλής υπογράφει
το άρθρο «Η Βιρτζίνια Γούλφ και το μυθιστόρημα», σελ. 76-80. Το κείμενο συμπεριλαμβάνεται
στο αφιέρωμα του περιοδικού «Διαβάζω» στην «Αγγλική λογοτεχνία (από το μεσαίωνα
ως τις μέρες μας)», διπλό τεύχος 56/ Σεπτέμβριος- Οκτώβριος 1982.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Μιά ύποπτη σιωπή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>γλιστράει στην πόλη<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>υψώνεται, κυριαρχεί<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Δεν είναι η σιωπή της ομίχλης<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>ούτε η σιωπή της θλίψης<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>«Η σιωπή της απουσίας»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ολυμπία
Καράγιωργα</span></i><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το πρώτο κείμενο (ενότητες) της ποιήτριας Ολυμπίας
Καράγιωργα, προέρχεται από το γνωστό βιβλίο ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΑΓΝΩΣΤΗ, εκδόσεις
Επικαιρότητα 1981, σελ. 64. (Σε προηγούμενες αναρτήσεις έχουμε αναφερθεί στην
εργασία αυτή). Να υπενθυμίσουμε ότι το συγκεκριμένο βιβλίο είναι το πρώτο που
κυκλοφόρησε στην ελληνική εκδοτική αγορά για την αγγλίδα φιλελληνίδα
μυθιστοριογράφο, βιβλιογράφο, δοκιμιογράφο, κριτικό και εκδότρια, τυπογράφο Β. Γουλφ.
Το δεύτερο δημοσίευμα της ποιήτριας και μεταφράστριας Ολυμπίας Καράγιωργα
περιλαμβάνεται στο αφιέρωμα του περιοδικού <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΔΙΑΒΑΖΩ
τεύχος 153/ 22. 10.86</b>, σ.50-51. Την επιμέλεια του αφιερώματος στην
Βιρτζίνια Γουλφ την είχε ο συνεργάτη της παλαιάς Λογοτεχνικής Επιθεώρησης
Γιώργος Γαλάντης, ο οποίος σχεδίαζε και τα εξώφυλλα του περιοδικού, και για μεγάλη
χρονική περίοδο, υπήρξε διευθυντής του μετά την απώλεια των πρώτων ιδρυτών του
ΔΙΑΒΑΖΩ. Αναφέρω και τους υπόλοιπους συγγραφείς και τα θέματα του αφιερώματος,
αντιγράφοντας και μέρος των εισαγωγών.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ. Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πειραιάς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πέμπτη, 15 Φεβρουαρίου
2024.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-11493141323931540112024-02-11T17:15:00.000+02:002024-02-11T17:15:08.246+02:00Οσκαρ Ουάϊλντ, Η Ψυχή του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό<p> </p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 36.0pt; text-indent: 36.0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΟΛΥΜΠΙΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">OSCAR</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WILDE</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-themecolor: text1;">Η
Ψυχή του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό. <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μετάφραση- Εισαγωγή: <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΟΛΥΜΠΙΑ <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ. <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Η επιμέλεια της έκδοσης και η σύνθεση
του εξώφυλλου είναι του Γιάννη Λεκκού. Η επιλογή των φωτογραφιών είναι της
Ολυμπίας Καράγιωργα. εκδόσεις «ΓΝΩΣΗ», 10, 1984, σ.94. διαστάσεις 14Χ 21
δραχμές 1350.</span></b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μεταφράζοντας την «Ψυχή του Ανθρώπου στο
Σοσιαλισμό», του OSCAR WILDE- Μερικές σκέψεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γεννήθηκε τον Οκτώβρη του 1856 στο Δουβλίνο και πέθανε τον
Νοέμβρη του 1900 στο Παρίσι, εξόριστος, στο Hotel d’ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Alsace</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, 13 </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rue</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">des</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Beaux</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Arts</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, στο Δρόμο των Καλών Τεχνών όπως
έτυχε (;) να λέγεται. Έζησε, δηλαδή, 44 χρόνια. Στη διάρκειά τους πρόφτασε να
νοιώσει τα πιό δυνατά και τα πιό τρυφερά αισθήματα, να σκεφτεί τις πιό βαθιές,
τις πιό ανελέητες, τις πιό άξαφνες και συναρπαστικές σκέψεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Υπήρξε ένας φοβερός παρατηρητής του αιώνα
του, πιό ειδικά της λονδρέζικης κοινωνίας που ζούσε. Και φυσικά τιμωρήθηκε. Η
δίκη του, στο βάθος, ήταν μιά δίκη εκδίκησης μάλλον παρά δικαιοσύνης. Με το
δικαίωμα του ζωντανού ιδανικού και της πίστης σε μιά κοινωνία όπου «το κάθε
μέλος θα έχει μερίδιο από τη γενική ευημερία κι ευτυχία», κι όπου η
«συγκλονιστική υπαρκτή Ατομικότητα που κρύβεται πλούσια μέσα στον κάθε άνθρωπο»
θα μπορέσει «ν’ αναπτύσσεται φυσικά και απλά όπως ένα λουλούδι ή ένα δένδρο»
έχοντας πιά γαληνέψει από την ευτυχία και τη χαρά της εκπλήρωσής της μιά κι «ο
τόνος της τέλειας προσωπικότητας δεν είναι ένας τόνος επανάστασης, αλλά
γαλήνης»- κτυπάει αμείλικτα κάθε τι που στέκεται εμπόδιο στην πραγμάτωση αυτού
του ιδανικού, πού τόσο μοιάζει όχι με τον παράδεισο που χάσαμε αλλά με τον
παράδεισο πού, σαν κοινωνία ανθρώπων, δε γνωρίσαμε ποτέ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κάπου λέει πώς «ο κόσμος μισεί την
Ατομικότητα». Κι όμως, είναι ό,τι πολυτιμότερο φέρνομε μαζί μας καθώς γεννιόμαστε.
Αυτή η διαφορά απ’ τον άλλο. Κομμάτια ενός μωσαϊκού, μιάς αρμονίας πού πρέπει
να πραγματωθεί. Κάθε ανθρώπινης προσωπικότητας ή εκπλήρωση μιά διαταγή. Αλλιώς,
σκορπίσαμε, χαμένοι σε μιά ύπαρξη δίχως νόημα κι αρχίζουν αμείλικτα, αναπάντητα
τα «γιατί». Μα τί ν’ απαντήσουν αυτά τα γιατί μιά κι η απάντηση βρίσκεται στον
ίδιο που ρωτάει, στην «εκπλήρωση της τελειότητας της ψυχής που βρίσκεται μέσα
του».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πόσο απλά και φυσικά ηχεί αυτή η
εκπλήρωση, πόσο δύσκολη είναι. Πόσο επικίνδυνη. Τόσο επικίνδυνη πού άνθρωποι
σωστοί και σοφοί στην παιδεία στον αιώνα μας, να δούν όχι μόνο τη θέση τους μα
και τη ζωή τους να κινδυνεύει γιατί πρότειναν τρόπους άμεσους, χειροπιαστούς να
γίνει η παιδεία πηγή χαράς κι ευτυχίας μέσα απ’ την εκπλήρωση της
προσωπικότητας, του κυρίαρχου ταλέντου του κάθε παιδιού, κι όχι επίσημη
εισαγωγή σε μιά αξιοπρεπή, ελεγμένη έλλειψη νοήματος και καθημερινή υπάκουη
δυστυχία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η εκπλήρωση οδηγεί στην ευτυχία κι η
ευτυχία στη μόνη πραγματική ελευθερία. Και τον πραγματικά ελεύθερο άνθρωπο- ελεύθερο
στη σκέψη, στο σώμα, στην καρδιά, στην ψυχή-δεν τον θέλει στην πραγματικότητα
κανείς. Αυτόν καραδοκεί κάθε σύστημα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όπου κι αν βρίσκεται στημένο το σύστημα
αυτό. Ακόμα θάλεγα, κι η αναρχία. Η κάννη του όπλου σα μαγνήτης στρέφεται
αιώνια, σταθερά, μέρα και νύχτα ακούραστα σ’ αυτόν. Είναι ο μεγάλος, ο αληθινός
ΕΧΘΡΟΣ. Ο ομοούσιος, αυτός που υψώνεται, πού υψώνει τους άλλους, που πάει το
είναι του, την ανθρωπότητα ένα ακόμα βήμα πέρα. Ο ΛΑΜΠΕΡΟΣ! Όμως το μεγάλο
μήνυμα, η μεγάλη ελπίδα, αυτού του γραφτού είναι πώς ο ομοούσιος, ο λαμπερός,
μπορεί να είναι, μπορεί να γίνει, ο καθένας μας. Φτάνει το είναι του να γίνει ο
εαυτός του. Όπως λέει: «Μπορεί να είναι ένας μεγάλος ποιητής, ή ένας μεγάλος
επιστήμονας, ένας νεαρός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο, ή κάποιος που φυλάει
πρόβατα στο βάλτο…».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Διαβάζοντας αυτό το κείμενο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oscar</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wilde</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, σε πιάνει μιά νοσταλγία για ευτυχία
και χαρά. Πώς μιλάει για τη ΧΑΡΑ! Νοιώθεις περίεργα να τη συναντάς έτσι
απρόσμενα σε «σοβαρό κείμενο». «Η χαρά» μας λέει «είναι η απάντηση της φύσης,
το σήμα της παραδοχής της».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Είναι γιατί ξεχάσαμε. Το σκοπό της ζωής.
Το σκοπό της επιστήμης. Το σκοπό της πολιτικής: η χαρά έρχεται απ’ την
εκπλήρωση. Τί άλλο; Ας σοβαρευτούμε κι ας τολμήσουμε την ευτυχία, φαίνεται να
μας λέει ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oscar</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, πάντα τωρινός, όντας αληθινός καλλιτέχνης και σοφός, πάντα με κείνο το
ειρωνικό, γεμάτο χιούμορ και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>γοητεία,
βαθυστόχαστο βλέμμα του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Η Ψυχή του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό»,
κείμενο γραμμένο το 1890 γίνεται φοβερά επίκαιρο στην Ελλάδα του 1982. Ας ακούσομε
τί έχει να πει. Μπορεί νάχομε να κερδίσομε. Μπορεί κάποιο απώτερο σκοπό του
Σοσιαλισμού να ξεχάσαμε, πού πρέπει, πρέπει<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>να θυμηθούμε. Σελ. 15-18.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ολυμπία Καράγιωργα, Κυριακή 21/2/82
Παλιό Ψυχικό.<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Από τον τόμο
</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">OSCAR</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">WILDE</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Η Ψυχή του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό.
Μετάφραση- Εισαγωγή ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ. Η επιμέλεια της έκδοσης και η σύνθεση
του εξώφυλλου είναι του Γιάννη Λεκκού. Η επιλογή των φωτογραφιών είναι της
Ολυμπίας Καράγιωργα. εκδόσεις «ΓΝΩΣΗ», 10, 1984, σ.94. διαστάσεις 14Χ 21
δραχμές 1350.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Στην
«Σημείωση» της σελίδα 12 γράφει:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Μεταφράζοντας το κείμενο αυτό του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oscar</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wilde</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">προσπάθησα να μείνω πιστή στη γλώσσα
χρησιμοποιώντας μιά χροιά καθαρεύουσας όπου το ζητούσε το κείμενο, πού πίστεψα
πώς πιό εύκολα έδινε την απολαυστική ειρωνεία, εξυπνάδα, και έξοχη έκσταση που
αδιάκοπα συναντούσα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η πυκνή στίξη και τα κεφάλαια υπακούουν
στην ίδια απόφαση». <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Στην σελίδα
11 στις «Ευχαριστίες» της διαβάζουμε: Ευχαριστώ -τον καθηγητή μου. Η.
Καραναστάση. -τον Γ. Βαρτελά της Βιβλιοθήκης του Κολλεγίου- την Καίτη
Γκιζίλη-Μαναράκη- την Ελευθερία Κοψίδα-Μεσσήνη- την Μυρτώ Παράσχη-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τον Πέτρο και τη Στέλλα Σαπουνάκη <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">την Νίνα
Καμχή. για τη βοήθεια και την καλοσύνη τους…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="background: yellow; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-highlight: yellow;">ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;">ΤΟ ΠΕΤΑΓΜΑ ΕΝΟΣ
ΓΛΑΡΟΥ<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Αγαπώ τους ανθρώπους που πεθαίνουν
μπροστά<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>στη θάλασσα,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">έτσι όπως σκύβουν το κεφάλι πίσω,
ψηλά, πολύ ψηλά<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">να δουν πώς σβύνει το πέταγμα ενός
γλάρου <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πέρασε ένας μήνας που έφυγε από τον
μάταιο τούτο κόσμο η ποιήτρια και μεταφράστρια, αιγυπτιώτισσα Ολυμπία
Καράγιωργα (Αλεξάνδρεια 13/10/1934- Λέρος 5/1/2024). Στις 13/1/2024 ανάρτησα
ένα κάπως επαρκές Σημείωμα στα Λογοτεχνικά Πάρεργα με σχετικές πληροφορίες και
στοιχεία για το έργο της, την γνωριμία μας, την πνευματική, καλλιτεχνική και
επαγγελματική της περιπέτεια, τα βιβλία της. Στοιχεία που είχα συγκεντρώσει και
από αυτά που μου είχε παράσχει η ίδια στις συναντήσεις μας, είχα παρακολουθήσει
από παραστάσεις, είχα διαβάσει από βιβλία της που κυκλοφορούσαν στο εμπόριο,
δημοσιεύματά της. Στο πρώτο αυτό Σημείωμα δεν θέλησα να αντιγράψω ποιήματά της,
θέλησα να δώσω την γενική της εικόνα και συμβολή στον σύγχρονο και νεότερο
ηλικιακά αναγνώστη ή αναγνώστρια της ελληνικής ποίησης Σήμερα, που,
ενδεχομένως, να μην την γνώριζε. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="color: red;">ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ
ΑΓΑΠΟΥΝ ΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Τα πουλιά αγαπούν τα ερείπια<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Βρίσκουν χώρο για τη φωλιά τους<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Βρίσκουν χώρο για τα φτερά τους<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">όταν απλώνονται κι’ ορμούν<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">να διώξουν τον εφιάλτη<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">απ’ τ’ όνειρα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">των τρυφερών ανθρώπων <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ξαναδιάβασα το ποιητικό της έργο
συγκεντρωμένο τώρα στον τόμο Ολυμπία Καράγιωργα, «στο φώς το χρυσάφι. Ποίηση
1960-2010», εκδόσεις Σοκόλη, Δεκέμβρης 2012, σ.576. Χάρηκα, ευχαριστήθηκα και
συγκινήθηκα με τα Ποιήματά της που δηλώνουν (τουλάχιστον τα περισσότερα), με ξεκάθαρο
τρόπο την έμφυτη ποιητική της φλέβα και αξία, το πλάτος και το εύρος της
γυναικείας της ευαισθησίας, το προσωπικό της καλλιεργημένο ύφος, την ποιητική
της εικονοποιϊα, την τεχνική, την ποιητική ατμόσφαιρα που δημιουργεί
συνθέτοντας ποιητικά τα οράματα και τα όνειρά της για τον Κόσμο και την Φύση,
την Θάλασσα, το Τοπίο, τους Ανθρώπους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="color: red;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ΜΕΡΑ ΑΥΤΗ ΔΕΝ ΕΦΤΑΣΕ ΠΟΤΕ<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Η μέρα αυτή δεν έφτασε ποτέ<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Ανάμεσα στο αύριο και στο χτές<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Θα μείνει πάντα η Αστραπή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Πού άφησε πίσω του το Ποίημα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Πού ήρθε ζητώντας,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>επίμονα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>πεισματικά<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">-τούτη τη μέρα όχι άλλη-<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">να γραφτεί<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Παράλληλα,-
πέρα από την πρωτογενή της ποιητική παραγωγή-δεν πέρασαν αδιάφορες και
ασχολίαστες οι κατά διαστήματα σημαντικές και αξιοπρόσεκτες μεταφράσεις της. Η ενασχόληση
με συγγραφείς και έργα τα οποία «σημάδεψαν» την ευρωπαϊκή αλλά και παγκόσμια
λογοτεχνική παράδοση. Οι μεταφράσεις της, διαθέτουν ακόμα και σήμερα μία
γλωσσική φρεσκάδα, μία ποιητική γλωσσική «φωτεινότητα», μία λυρική μελωδία και
ένα άρωμα που δίνει στην ελληνική γλώσσα έναν άλλον αέρα και αναγνωστική
πρόθεση. Η Ολυμπία Καράγιωργα αναδεικνύει ισότιμα τόσο τον ξένο λόγο όσο και
την ελληνική του απόδοση. Απολαμβάνουμε εξίσου και τις δύο εκδοχές του κειμένου
ή του ποιήματος που έχουμε μπροστά μας, διαισθανόμαστε τα υπόγεια πολιτιστικά
ρεύματα επικοινωνίας που ενώνουν τις δύο γλώσσες και την παράδοσή τους. Το
ποιητικό της ένστικτο την οδηγεί σε σωστές μεταφραστικές επιλογές και οι λέξεις
που επιλέγει και χρησιμοποιεί μεταφέρουν μέσα τους ένα δυναμικό φορτίο από
παραστάσεις και σύμβολα, εικόνες και παρομοιώσεις, φωτισμούς και αποχρώσεις
ποιητικής έντασης όπως θα το ήθελε ή θα το επεδίωκε ο ξένος, ο αλλόγλωσσος
δημιουργός. Το ξένο κείμενο συμφιλιώνεται αβίαστα και αρμονικά με την ελληνική
του μεταφορά, συμπλέουν ειρηνικά στο ταξίδι της ανάγνωσής τους. Μια μετάφραση
δεν μεταμορφώνει μόνο την μητρική γλώσσα του μεταφραστή αλλά, θα τολμούσαμε να
γράφαμε, «μεταπλάθει» κατά κάποιον τρόπο και την πρωτότυπη γλώσσα του
συγγραφέα. Το λιβάδι των λέξεων και της γραφής ξανασπέρνεται,
επανακαλλιεργείται με νέες δυνάμεις εξίσου καρποφόρες, και πολλές φορές,
αφαιρούνται τα ζιζάνια των λέξεων και του ύφους του πρώτου καλλιεργητή
συγγραφέα στην καινούργια αναγνωστική ανθοφορία. Και αυτό το πέτυχε η Ολυμπία
Καράγιωργα. Η σταθερή επίσης ενασχόλησή της με την θεατρική τέχνη την βοηθά στο
να εμπλουτίζει τον λόγο της με μία θεατρικότητα η οποία δεν έρχεται σε αντίθεση
με την ποιητική της εκφραστική, δεν είναι ετεροβαρής ούτε της ποιητικής της
σύλληψης ούτε της μεταφραστικής της απόδοσης. Τα μικρά της δοκίμια και οι
σύντομοι αλλά περιεκτικοί της Πρόλογοι, οι τρείς Προσωπογραφίες της, (δύο ξένες
πνευματικές προσωπικότητες- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Nijinsky</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, και μία ελληνική Γιώργος
Σαραντάρης. Δύο ποιητικές φυσιογνωμίες και μία ποιητική φυσιογνωμία της τέχνης
του κλασικού χορού) μας αποκαλύπτουν τις συγγραφικές της σταθερές αγάπες και
προτιμήσεις. Τους ποιητές και πεζογράφους εκείνους –Έλληνες και Ξένους- που την
επηρέασαν και στάθηκαν οι δικοί της φάροι στην διαδρομή και εξέλιξή της και
θέλησε να μεταφέρει και να γνωρίσει στο ελληνικό κοινό. Βλέπε την μετάφραση
ποιημάτων του άγγλου ποιητή, πεζογράφου και εικαστικού </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">D</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">H</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lawrence</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, το αινιγματικό και «μυστηριώδες»
της ισπανικής παράδοσης Ντουέντε, του ισπανού ποιητή και θεατρικού συγγραφέα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Federico</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Garcia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lorca</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. Το θεατρικό έργο-σταθμός κατά
κάποιον τρόπο, προάγγελο της φιλοσοφίας του γάλου συγγραφέα<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Albert</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Camus</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Ο Καλιγούλας. Το χαρακτηριστικό
δοκίμιο της πολιτικής σκέψης και κοινωνικής θεώρησης του άγγλου ποιητή και
θεατρικού συγγραφέα, εστέτ <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oscar</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wilde</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Η Ψυχή του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό.
Και, ακόμη, η τελευταία της δουλειά, το βιβλίο της «Γιαπωνέζικη Ποίηση (μια
σπουδή στην ευαισθησία)» εκδόσεις Βεργίνα, Μάιος 2018, σ.54. Μεταφραστικές
εργασίες και προτάσεις που δηλώνουν τα ίχνη τα οποία βάδισε η ποιήτρια και
μεταφράστρια, τους πνευματικούς «κόμβους» που στάθηκε και άντλησε τα απαραίτητα
και ανάλογα υλικά με τα οποία τροφοδότησε τους ατομικούς της δείχτες
συγγραφικής διαδρομής και αντίληψης. Δεν είναι μόνο η μεγάλη της αγάπη για τον
έλληνα πρόωρα χαμένο ποιητή Γιώργο Σαραντάρη και το έργο του, που τόσο
παραστατικά μας έδωσε στην μελέτη της «Γιώργος Σαραντάρης ο Μελλούμενος», ένα
βιβλίο σταθμός στα «Σαρανταρικά» Γράμματα και τον φιλικό κύκλο αναγνωστών της
ποίησης του Γιώργου Σαραντάρη (το σταθερό μοτίβο της Θάλασσας, του Θαλάσσιου
περιβάλλοντος και ατμόσφαιρας που συναντάμε στην ποίηση του Γ. Σαραντάρη το βλέπουμε
κατά κόρον να μεταφέρεται και σε πλήθος ποιημάτων και ποιητικών ενοτήτων της
ποιήτριας και μεταφράστριας).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>α<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Προχωρώντας στο Χρόνο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Προχωρώ στη Θάλασσα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>β<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Όταν τα μάτια μου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Συναντούν τα μάτια της Θάλασσας<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Γίνονται ένα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Γίνομαι ένα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>δ<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Μη με κυττάς<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Δεν έχω Θάλασσα να σου μιλήσω<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>ε<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Είναι ένα κύμα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Πού ποτέ δεν ξεσπάει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Πονώ τον πόνο του<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Πονώ τον πόνο του<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>ζ<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Σ’ αυτό το σπίτι<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Με τις μεγάλες κάμαρες<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Δε μπαίνει πιά ο Έρωτας<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Μπαίνει και βγαίνει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Όποτε θέλει η Θάλασσα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>η<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Μία ακόμα νύχτα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Γεμάτη από την απουσία του.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Τύλιξε με<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Τύλιξέ με Θάλασσα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Ολυμπία
Καράγιωργα, ακόμα, εκφράζει και εκδηλώνει την εκτίμησή της σε ξένους ποιητές
αλλά και έλληνες πεζογράφους με ποιητικές της μονάδες μέσα στον συγκεντρωτικό
τόμο των ποιητικών της Απάντων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ποίημά της “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ARTHUR</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">RIMBAUD</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ARTHUR</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">RIMBAUD</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”, σ.516, το ποίημα «ΓΙΩΡΓΟΣ
ΣΑΡΑΝΤΑΡΗΣ», σ.519, το ποίημα «ΚΑΒΑΦΕΙΑ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 1993-ΣΤΙΓΜΗ», αφιερωμένο
στον πεζογράφο και μεταφραστή Γιώργο Χειμωνά, σ.521. Ανοίγοντας μικρή παρένθεση
να αναφέρουμε ότι, στον τόμο μεταξύ άλλων περιλαμβάνεται και μία επιστολή της
ποιήτριας Κικής Δημουλά και του νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη για την
ποιήτρια. Ενώ, για όσους είναι από την πόλη του Πειραιά, θα συγκινηθούν
διαβάζοντας το εξής στην σελίδα 518: </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Κάπου εδώ πέθανε ξαφνικά ο Χρήστος
Αδαμόπουλος. Αγαπούσε απόλυτα τη γαλάζια Ελλάδα- Την κοίταζε κάθε μέρα να τον
κοιτάει στον καθρέφτη στο γαλάζιο των ματιών του. Λείπει, λείπει πολύ»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ολυμπία 22/11/2011. Λέρος.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;">
</span><span style="color: red;">ΚΑΒΑΦΕΙΑ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 1993- ΣΤΙΓΜΗ<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 3;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">του Γιώργου Χειμωνά<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Να χαθώ σ’ ένα σώμα ανθρώπινο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Να κουρνιάσω στην κούραση<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Ν’ ακουμπήσω τη στέρηση<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>της
αφής<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>της υφής<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 3;"> </span>της
μορφής σου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Πού τρελαίνει τα σπλάχνα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Πού πεθαίνει τα μάτια<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Αυτή η στέρηση στριγγλιά<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">η δική σου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Και θάφτανε το ξέρω, ένας περίπατος
μαζί μπρός<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>στη
θάλασσα της Αλεξάνδρειας<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">-της αλλοτινής, της τωρινής-<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">με το ίδιο βήμα το αργό<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">και τη μυρωδιά από τα φύκια<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">κι’ από το ρούχο του παλτού σου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">στα δάκτυλά μου που θα το ακουμπούν,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">ξέροντας<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>τρέμοντας<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">ευλογώντας τη στιγμή αυτή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">πού κάθε μας βήμα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>οδηγεί
στο τέλος της<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>ή
στην αρχή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Σα μνήμη πιά<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">σαν έκσταση<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">σαν πόνος<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">σαν ομίχλη<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>προσευχή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">σαν… μουσική τη νύχτα μακρινή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">που σβύνει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">χειρόγραφο
βιαστικό του 1993 τυχαία στη μετακόμιση στο νησί σε μία σκονισμένη γωνιά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">«Η
Τέχνη είναι η πιό έντονη διάθεση Ατομικότητας που ο κόσμος έχει ποτέ γνωρίσει»<o:p></o:p></i></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>Όσκαρ Ουάϊλντ.<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τρία χρόνια πρίν κυκλοφορήσει την δική της
μετάφραση του έργου του Όσκαρ Ουάϊλντ, «Η ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ»,
1981, από τις εκδόσεις «Ελεύθερος Τύπος» κυκλοφορεί το έργο του Ιρλανδού εστέτ
σε μετάφραση της Ζωζώ Πεσκετζή και επιμέλεια Νίκου Μπαλή, σελίδες 61. Της
μετάφρασης του Κειμένου προηγείται το «Προλογικό σημείωμα» του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">J</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">C</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Powys</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">σ.5 και η «Εισαγωγή» σ.7-10 του
συγγραφέα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">George</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Orwell</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(Τζώρτζ Όργουελ, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Observer</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, 9 Μάη 1948). Γράφεται στο
«Προλογικό σημείωμα»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Σ’ αυτό το κείμενό του, Η Ψ υ χ
ή<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τ ο υ Α ν θ ρ ώ π ο υ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ τ ο Σ ο σ ι α λ ι σ μ ό, ο Όσκαρ Ουάϊλντ
σαν το παιδί στην ιστορία του βασιλιά με τ’ αόρατα ρούχα, έχει το θάρρος να αποκαλύψει
την ολοφάνερη αλήθεια- «μα είναι γυμνός!» Στα μάτια αυτού του «τρομερού
παιδιού», με τη διεστραμμένη και συνάμα αθώα ειλικρίνεια, το βιομηχανικό μας
σύστημα αποκαλύπτεται μ’ όλη του την απέραντη γύμνια.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η επιτήδευση, οι παραδοξολογίες, τα «καμώματα» του Ουάϊλντ μας φαίνονται
έτσι επειδή η σαφώς εμπορευματοποιημένη ζωή μας έγινε τερατώδης και άχαρη.
Εμείς είμαστε οι νοσηροί, οι άρρωστοι, οι τεχνητοί. Εμείς είμαστε αυτοί που
«φτιάξαμε εφευρέσεις» για να δολοφονήσουμε το ζεστό ήλιο και να κρύψουμε το
φεγγάρι μέσα στα πηγάδια! Η μεγάλη ευαισθησία του Ουάϊλντ απέναντι στη χαρά και
τον πόνο, την<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ομορφιά και την ασκήμια,
δεν είναι παρά η απλοϊκή, άμεση, ειλικρινής και φυσική κατάσταση της αδιάφθορης
ανθρωπιάς. Κι αυτό, ακριβώς, εννοεί όταν μιλάει για τον ιδανικό ατομικισμό που
θα είναι η ανταμοιβή του σοσιαλισμού και της κοινοκτημοσύνης.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Στην πραγματικότητα, αυτό που αντιπροσωπεύει τούτο το μικρό βιβλίο είναι
ένα ψυχολογικό φαινόμενο με τεράστια σπουδαιότητα για την ιστορία της
ανθρωπότητας- το πέρασμα, η προσχώρηση στο στρατόπεδο των απόκληρων όλων
εκείνων των αξιαγάπητων τέκνων με την πιό πλούσια κληρονομιά».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ενώ ο συγγραφέας Τζώρτζ Όργουελ σημειώνει
μεταξύ άλλων:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">«Το όραμα του Ουάϊλντ για το
Σοσιαλισμό, που εκείνο τον καιρό το συμμερίζονταν ίσως πολλοί άνθρωποι, λιγότερο
συγκροτημένοι απ’ αυτόν, είναι Ουτοπικό και αναρχικό. Η κατάργηση της ατομικής
ιδιοκτησίας, λέει, θα κάνει εφικτή την πλήρη απελευθέρωση απ’ «την
αποκρουστική<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αναγκαιότητα να ζούμε για
τους άλλους». Στο σοσιαλιστικό μέλλον όχι μόνο δεν θα υπάρχει καμιά ανάγκη κι
ανασφάλεια, αλλά δε θα υπάρχει επίσης κανένας μόχθος, καμιά αρρώστια, καμιά
ασκήμια, καμιά σπατάλη ανθρώπινου πνεύματος σε ανώφελες έχθρες κι
ανταγωνισμούς.».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το έργο του Όσκαρ Ουάϊλντ στην μετάφραση
της Ολυμπίας Καράγιωργα μεταφέρεται στα ελληνικά για δεύτερη φορά. Η μετάφραση
όπως αναφέραμε είναι εξαιρετική και λειτουργική. Το ουτοπικό αυτό πολιτικό
κείμενο του Όσκαρ Ουάϊλντ, που μπορεί να εκληφθεί και ως ένα είδος πρωτόλειου
πολιτικού «μανιφέστου» της εποχής του ιρλανδού συγγραφέα-να θυμίσουμε το βιβλίο
για τα τότε Πολιτικά Συστήματα της Ανθρωπότητας του θεατρικού συγγραφέα Μπέρναρ
Σω,- δημοσιεύεται δίχως φιλολογικά σχόλια, ιστορικά ή θρησκευτικά ή άλλες
κοινωνιολογικές παρατηρήσεις, πέρα από τις ελάχιστες που δίνονται στις «Μερικές
σκέψεις» που αντιγράφω και για την ακρίβεια, τα συνοπτικά διευκρινιστικά των
σελίδων 24, 31, 47,63, 68, 79, 90. Αντίθετα από αισθητικής πλευράς, η έκδοση
είναι εξαιρετική με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες συγγραφέων και έργων τέχνης που
συνοδεύουν το βιβλίο. Η μικρή σχετικά αυτή μελέτη του Όσκαρ Ουάϊλντ στηρίζεται
σε διάφορα επίπεδα, τα οποία κινούνται μέσα σε ένα ομιχλώδες πολιτικό και
ιδεολογικό κουκούλι-πλαίσιο. Αναφέρονται ονόματα γνωστών μας ευρωπαίων ποιητών
και πεζογράφων και έργα τους, πχ. Λόρδος Βύρωνας, Ονόρε ντε Μπαλζάκ, Φρ.
Σέλλευ, Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Σαρλ Μπωντλαίρ κ.ά. Ιστορικά πρόσωπα όπως ο Καίσαρας,
ο Μάρκος Αυρήλιος, ο συγγραφέας του ιστορικού Ιησού Θρησκειολόγος και ποιητής
Ερνέστος Ρενάν, το πρόσωπο και η διδασκαλία του Χριστού. Σαιξπηρικοί ήρωες όπως
ο Μάκμπεθ, το κλίμα και η κοινωνική ατμόσφαιρα της Αγγλίας του 19<sup>ου</sup>
αιώνα της εποχής του πεζογράφου Καρόλου Ντίκενς. Όπου τα έργα του είναι η
αυθεντικότερη τοιχογραφία της εργατικής τάξης της Αγγλίας, όπως και τα
προβλήματα και οι συνθήκες εργασίας των εργατών, των γυναικών και ιδιαίτερων
των παιδιών, της παιδικής εργασιακής εκμετάλλευσης. Δεν μνημονεύονται ονόματα
πολιτικών ή ιδεολόγων επαναστατών, θεωρητικών της εποχής που προηγήθηκαν των
πολιτικών ηγετών πριν την Ρώσικη Επανάσταση. Όποιος έχει διαβάσει το έργο του
Όσκαρ Ουάϊλντ ή έχει παρακολουθήσει θεατρικές παραστάσεις έργων του, θα έχει
διαπιστώσει με ευκολία την αυστηρή και βιτριολική και συνεχή κριτική που κάνει
ο συγγραφέας στην αγγλική τάξη της εποχής του, ιδιαιτέρως στην Βικτωριανή και
την κοινωνική και ατομική ηθική της. Όχι ότι η εργατική, προλεταριακή τάξη
λείπει από το κάδρο της κριτικής του ματιάς, ή απουσιάζει από τα τσουχτερά βέλη
του λόγου του αλλά, η ανώτατη τάξη, η αγγλική αριστοκρατία και ο κλήρος έχει τα
πρωτεία και αποτελεί το κύριο ενδιαφέρον της κριτικής του και του λογοτεχνικού
του σχολιασμού. Παρά τις καλές και αγνές προθέσεις του Όσκαρ Ουάϊλντ, παρά τους
σποραδικά εύστοχους συλλογισμούς του και ευφυολογήματά του, οι θέσεις του περί
Σοσιαλισμού ή Κομμουνισμού δεν στέκουν. Είναι τόσο ιδεαλιστικές οι θέσεις του
που καταντούν ανέριστες, ανεδαφικές, σαν πρωτόλειες ασκήσεις ενός πολιτικού
σχεδιαγράμματος που ο συντάκτης του δεν έχει συντάξει ούτε οργανώσει την θεωρία
μέσα στην συνείδησή του. Το πολιτικό του μοντέλο είναι ασφαλώς ανθρωπιστικό,
φιλάνθρωπο αλλά οι θέσεις του για τους μοχλούς που στηρίζουν και δομούν την
Κοινωνία δεν στέκουν, ούτε ακόμα και για τους αρνητές της Σοσιαλιστικής θεωρίας
και κοινωνικής εφαρμογής. Κατόπιν, από ένα σημείο και έπειτα οι θέσεις του
προσομοιάζουν με αυτές του Ερνέστου Ρενάν για τις προλεταριακές αρχές των
πρώτων χρόνων της ιστορίας του Χριστιανισμού, ως ένα είδος μιάς κομμουνιστικής
κοινωνίας και αδελφικής κοινοκτημοσύνης. Είναι μάλλον ένα καλογραμμένο
«συμπίλημα» διαφόρων λαϊκών πολιτικών και κοινωνικών θεωριών που ήταν
διαδεδομένες στην εποχή του και κυκλοφορούσαν από στόμα σε στόμα στα διάφορα
καλλιτεχνικά σαλόνια και τις ασπάζονταν οι λαϊκές μάζες. Παράξενο πως, από την
άλλη, σε αρκετά έργα του Όσκαρ Ουάϊλντ πέρα από το έργο του «Εκ Βαθέων» και την
«μπαλάντα της φυλακής του Ρήντιγκ» υπάρχει ένα χριστιανικό μεταφυσικό
υπόστρωμα, ηθικής χροιάς και ατμόσφαιρας. Ακόμα και το έργο του το «Πορτραίτο
του Ντόριαν Γκρέϋ» ένα καθαρά φιλήδονο μυθιστόρημα το διακρίνει μία τάση ηθικού
εξαγνισμού. Οι ήρωές του βρίσκονται «εγκλωβισμένοι» ανάμεσα στην ατομική ηθική
και το αντίθετό της που, προέρχεται από το κοινωνικό σύνολο, από την αργόσχολη
και ευκατάστατη οικονομικά μεγαλοαστική τάξη και αριστοκρατία. Αυτός ο
δραστήριος κοινωνικά και ερωτικά άντρας και συγγραφέας, ο αντικληρικαλιστής, ο
τσουχτερός στηλιτευτής των κακώς κειμένων της αγγλικής κοινωνίας και των τάξεών
της, αυτός που απολαμβάνει να χαίρεται κάθε ερωτική «αμαρτία» και να μιλά για
αυτήν στα καλλιτεχνικά Σαλόνια που συχνάζει και προσκαλείται, να θέλει, να
επιδιώκει με ζήλο να απολαύσει κάθε σωματική και κοινωνική ηδονή, να προβάλει
μέσα στα έργα του μία χριστιανική ηθική. Και μάλιστα μία χριστιανική
θρησκευτική ηθική η οποία προέρχεται από μία μεταφυσική θρησκευτική δοξασία και
παράδοση η οποία είχε αρχίσει να τρίζει και να αποδομείται, να γκρεμίζεται από
επιστήμονες, ιστορικούς, βιολόγους, λογοτέχνες και θεολόγους, πολιτικούς
επαναστάτες, να αμφισβητείται η θεόπνευστη αλήθεια της. Η θεωρία της εξέλιξης
του Καρόλου Δαρβίνου είχε ήδη αρχίσει να αποκτά τους υπερασπιστές και οπαδούς
της, παρά του ότι η πουριτανική εκπαίδευση της εποχής δεν επέτρεπε την
διδασκαλία της στην δημόσια εκπαίδευση. Όσο και αν ακούγεται παράξενο, ο Όσκαρ
Ουάϊλντ προβάλλει μέσω της θεωρίας τους περί Ατομικότητας ένα ηθικό μοντέλο
ζωής και ίσως και συμπεριφοράς. Ασφαλώς δεν ανήκει στην κατηγορία των
ηθικολόγων, των σκληρών πουριτανών και των συντηρητικών όμως, κάπου μέσα του
διαισθάνονταν και τον κίνδυνο κοινωνικής συμπεριφοράς που προέρχονταν από τα
κατώτερα λαϊκά στρώματα, από τα νεαρά άτομα που, αναζητούσε ο ίδιος και ο
στενός του κύκλος συντροφιά και παρέα. Ο κίνδυνος ελλόχευε και από τις δύο
πλευρές. Κάτι ανάλογο είχε συνειδητοποιήσει μερικά χρόνια αργότερα ο σκηνοθέτης
και συγγραφέας, ο ιταλός ποιητής Πιέρ Πάολο Παζολίνι και μας παρουσίασε στα
δικά του κινηματογραφικά έργα και πεζογραφήματα. Αυτό που η κοινή γνώμη
αποκαλεί «διαφορετικό», «αιρετικό» δεν γίνεται εύκολα αποδεκτό από την
κοινωνία, το κοινωνικό σώμα. Το απορρίπτει, το περιθωριοποιεί, το κατηγορεί, το
αποκλείει από τις καθιερωμένες εστίες κοινωνικής συνύπαρξης του συνόλου των
μελών. Και, το απαγορευμένο, δεν έχει να κάνει μόνο με την ερωτική ή σεξουαλική
συμπεριφορά των ανθρώπων, περιλαμβάνει και τα άτομα και τις ομάδες εκείνες των
ατόμων που δεν αποδέχονται την αυστηρότητα του δόγματος και τις απαγορεύσεις
μιάς θρησκευτικής ή μεταφυσικής δοξασίας, τους ελάχιστους που αρνούνται να
ενταχθούν μέσα στο δεδομένο ιστορικό σύστημα, αυτός που αμφισβητούν την
πολιτική δημοκρατία και τα διάφορα πολιτικά συστήματα διακυβέρνησης. Το πρόβλημα
της αποδοχής ή της απόρριψης είναι και συνθετότερο και περισσότερο «πολύπλοκο»
στην λύση του από όσο στην αρχή φαίνεται μέσα στην Ιστορία του Ανθρώπου. Μόνον
ίσως η επιστήμη της Βιολογίας έχει σταθερότερους άξονες κοινωνικής αποδοχής,
και αυτοί γίνονται με πολύ αργόσυρτους ρυθμούς αποδεκτοί από τον άνθρωπο ή την
ομάδα ή κοινότητα που ανήκει και είναι ενταγμένος. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Θέλω να πω με αυτές τις γενικές σκέψεις,
με την ευκαιρία της μνημόνευσης του έργου του Όσκαρ Ουάϊλντ στην μετάφρασή του
από την ποιήτρια και μεταφράστρια Ολυμπία Καράγιωργα ότι, ίσως οφείλουμε να
επαναδιαπραγματευθούμε την ερμηνεία μας και τις απόψεις μας για την συγγραφική
παρουσία του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oscar</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wilde</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. Ίσως, αν δεν έχει ήδη γίνει, θα πρέπει να μην τον θεωρούμε
έναν «αμαρτωλό» ευφυολόγο, έναν δανδή κομψευόμενο λογοτέχνη ο οποίος
προσπαθούσε να κεντρίσει το κοινό της εποχής του αλλά, έναν συγγραφέα
διαμορφωτή της κοινής γνώμης με αξίες και κοινωνικά ανθρωπιστικά προτάγματα, τα
οποία δεν έγιναν κατανοητά και αποδεκτά στην εποχή του με τα γνωστά σε όλους
μας και φυσικά και για τον ίδιο τραγικά αποτελέσματα. Ο Όσκαρ Ουάϊλντ υπήρξε
θύμα των χρόνων του και των συμπατριωτών του. Δυστυχώς αποδέχτηκε να
«θυσιαστεί» κοινωνικά ως πρόβατο επί σφαγή, αντί να ακούσει τις συμβουλές των
κοντινών του αγαπημένων φίλων και να σταματήσει τον δημόσιο πόλεμο ενάντια στον
πατέρα του ανώριμου συνειδησιακά και ψυχικά φίλου του Άλφρεντ Ντάγκλας. Να
διακόψει την σχέση του μαζί του και να ζήσει στο εξωτερικό, στην Γαλλία.
Σύρθηκε σε ένα επικίνδυνο παιχνίδι ενάντια σε κατεστημένες κοινωνικές
αντιλήψεις και συμπεριφορές, κοινωνικές και ατομικές αντιδράσεις και πλήρωσε το
βαρύ τίμημα. Γιατί η ζωή δεν είναι μόνο μία θεατρική σκηνή απόλαυσης των κάθε
είδους και μορφής ανθρώπινων επιλογών, αλλά, και μία διαρκής αρένα που επικρατεί
ο ισχυρότερος και με την μεγαλύτερη εξουσία μονομάχος. Ποτέ η ανθρώπινη φύση, η
ανθρωπότητα στο σύνολό της δεν θέλησε να αντικρίσει στον καθρέφτη της Ιστορίας
το αληθινό και αυθεντικό κοινωνικό πρόσωπό της, ούτε καν ως αντεστραμμένο
σταυρωμένο και βασανισμένο είδωλο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στην μεταφορά αντιγράφω μαζί και τα
περιεχόμενα του Αφιερώματος του περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ στον ιρλανδό ποιητή και
θεατρικό συγγραφέα Όσκαρ Ουάϊλντ. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΟΣΚΑΡ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΟΥΑΪΛΝΤ</span></b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">(16/10/1854-30/11/1900)<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Αφιέρωμα του
περιοδικού <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΔΙΑΒΑΖΩ. <o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Δεκαπενθήμερη Επιθεώρηση του Βιβλίου.
Τεύχος 152/ 8 Οκτωβρίου 1986. Τιμή 120 δραχμές.</span></b><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><u>Το αφιέρωμα επιμελήθηκαν οι Πέτρος
Παπαδόπουλος και Γιώργος Γαλάντης.<o:p></o:p></u></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Οσκαρ
Ουάιλντ<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν θα ήταν παραδοξολογία αν λέγαμε πως ο
Ουάϊλντ είναι ο τελευταίος ρομαντικός, αφού επιμένει, μέσα σε μια σεμνότυφη και
ματαιόδοξη κοινωνία, όχι μόνο να εγκωμιάζει την Τέχνη, σε βαθμό παροξυσμού
μάλιστα, αλλά και να οδηγεί τη λατρεία της ομορφιάς που είναι η κινητήρια
δύναμη του «αισθησιασμού», στα όρια μιάς ψύχωσης. Επειδή η κοινωνία του καιρού
του δεν είχε μαντέψει εύκολα τι κρυβόταν πίσω από τα πυροτεχνήματα και τις
δοξασίες του, που με απαράμιλλη καλαισθησία υπονομεύουν τις «ηθικές» της αξίες,
ο Ουάιλντ είχε την αφέλεια να πιστεύει πως θ ανεχόταν και έναν τρόπο ζωής που
γι’ αυτόν σίγουρα δικαιώνει το έργο, ενώ για εκείνη έφερνε στο φώς τις τρομερές
καταπακτές όπου φωλιάζει η έμπνευσή του. Το ζοφερό τέλος της ζωής του Ουάιλντ
(όχι όμως και τραγικό, όπως στην περίπτωση του Βίνκελμαν και του Παζολίνι) δεν
θ’ αργούσε να δώσει μια δραματική διάσταση σ’ ένα έργο σπινθηροβόλο που αν
γοητεύει ακόμα και σήμερα, το χρωστά στην κομψότητα του ύφους του, στο χιούμορ
του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και κυρίως στην αίγλη και τον απόηχο
ενός θρύλου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1., Στην
απόδοση τίτλων έργων του Ουάϊλντ προτιμήθηκε η γραφή εκείνη η οποία έχει<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>χρησιμοποιηθεί στις ελληνικές εκδόσεις και
θεατρικά ανεβάσματα. Π.χ. Η μπαλάντα της φυλακής του Ρήντιγκ αντί του Ρέντιν
όπως θα ήταν η σωστή του απόδοση, κ.ά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">2. Τα άρθρα
της δίδας Αφροδίτης Παναγή και του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Owen</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dudley</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Edwards</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">αν και μεταφρασμένα, έχουν γραφεί
ειδικά για το αφιέρωμά μας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">3. Στο άρθρο
της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Katharine</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Worth</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">έγιναν κάποιες συντομεύσεις ώστε να ανταποκριθεί στις ανάγκες
του αφιερώματος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Τα σχέδια
του αφιερώματος είναι του Ωμπρέϋ Μπίρντσλεϋ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Πέτρος
Παπαδόπουλος, Χρονολόγιο. Όσκαρ Ουάιλντ (1854-1900), σ. 6-14<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">-</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Αντρέ</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ζίντ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>in memoriam, </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">μτφ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">. </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πέτρος Παπαδόπουλος, σ. 15-23.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Katharine</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Worth</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, Ουάιλντ, ο άνθρωπος του θεάτρου.
Μια σύγχρονη άποψη, μτφ. Αλίκη Χωλς, σ.24-31.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Το πνεύμα και η κωμική
μεγαλοφυϊα του Ουάϊλντ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αναγνωρίζονται
πάντα βέβαια, αλλά συχνά απρόθυμα και με κάποια καλυμμένη τάση για δυσφήμιση.
Οι παλιότεροι κριτικοί δεν ξέρανε πώς να τον αντιμετωπίσουνε. «Γελούν θυμωμένα
με τα επιγράμματά του», είπε ο Μπέρναρντ Σω, στην κριτική του για την πρώτη
παράσταση του «Ιδανικού Συζύγου», «σαν ένα παιδί που με καλοπιάσματα
καταφέρνουν να το διασκεδάσουν τη στιγμή ακριβώς που ετοιμάζεται να ουρλιάξει
από θυμό και αγωνία.». Δεν αντιλαμβάνονταν τη φινέτσα αυτού του πνεύματος. «Απ’
όσο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μπορώ να εξακριβώσω», σαρκάζει ο Σω,
«είμαι ο μόνος άνθρωπος στο Λονδίνο που δεν μπορεί να κάτσει και να γράψει ένα
έργο σαν αυτά του Όσκαρ Ουάϊλντ οπότε θελήσει.».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Richard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Elmann</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">*, Μια ερωτική σχέση στο τέλος της
βικτωριανής εποχής, μτφ. Μελίνα Σάρδη, σ.32-41.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ο 19<sup>ος</sup>
αιώνας ήταν θαυμάσια εποχή για το «θάψιμο» και το «ξεθάψιμο» σεξουαλικών
θεμάτων. Μας αρέσει να νομίζουμε ότι η αντίδραση στο βικτωριανισμό υπήρξε
φαινόμενο του δικού μας αιώνα, φυσικά όμως είχε ήδη αρχίσει αρκετά πρίν το
θάνατο της Βικτωρίας. Εκείνον τον καιρό, οι συγγραφείς άνοιγαν το δρόμο με
διακριτική λεπτότητα. Σήμερα αρκούνται σε στεγνούς, διχαλωτούς χαρακτήρες, αλλά
τότε, ένα ημίφως τύλιγε τις ερωτικές περιπέτειες, και οι<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μυθιστοριογράφοι είχαν την ικανότητα να</span></i><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">χειρίζονται αυτό το
μισοσκόταδο σα να ήταν φύλλο συκής.</span></i><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">*Το κείμενο του
</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Richard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">
</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Elmann</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">
</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">είναι διάλεξη που ανακοινώθηκε
στη βιβλιοθήκη “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">William</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Andrews</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Clark</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Memorial</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Library</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">”. Ευχαριστούμε το Βρετανικό
Συμβούλιο που μας το παραχώρησε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Αφροδίτη Μ.
Παναγή, Ο μύθος στο Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ, μτφ. Έφη Λαμπαδαρίδου, σ.42-45.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ο Όσκαρ Ουάϊλντ
θεωρούσε το έργο του Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ ηθοπλαστικό μυθιστόρημα. Σε
απάντηση στους κριτικούς του, ο Ουάϊλντ λέγει: «υπάρχει ένα τρομερό ηθικό
δίδαγμα στον Ντόριαν Γκρέυ- ένα ηθικό δίδαγμα που οι ασελγείς δεν θα μπορέσουν
να το βρουν στο έργο αλλά θα αποκαλυφθεί σε όλους εκείνους που έχουν υγιές
πνεύμα». (1). Ο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ζωγράφος Μπέιζιλ
Χώλγουορντ σ’ αυτό το μυθιστόρημα αποφασίζει να κοιτάξει στον καθρέφτη και
αγωνίζεται κάτω από την επίδραση αυτού που βλέπει. Ανακαλύπτει ότι η ανθρώπινη
ταυτότητα προέρχεται από πολλούς παράγοντες, τους οποίους δεν γνωρίζει. Η
εμπειρία που κερδίζει με την αναζήτηση της γνώσης αποδείχνεται αυτό-
αποκαλυπτική, τρομακτική και ανυπόφορη. Επιπλέον, ο καλλιτέχνης που ερευνά
βαθιά μέσα στην ψυχή του αντιλαμβάνεται τη διπλή φύση του με τους δυνατούς
αντιθετικούς παράγοντες. Ο Ουάϊλντ μεταδίδει την εμπειρία του με τη βοήθεια του
μύθου στο Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ποιήματα
του Όσκαρ Ουάιλντ*. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">SILENTIUM</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">AMORIS</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, σ.45<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Όπως ο λαμπερότατος πολλές φορές ο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ήλιος<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">τ’ αχνό φεγγάρι κυνηγά, του κάκου που<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>αντιστέκει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">και μέσα στην τρισκότεινη το σπρώχνει
τη<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>σπηλιά του,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">προτού ν’ ακούσει τ’ αηδονιού μήτ’
ένα καν<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>τραγούδι,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">έτσι κι η τόση σου ομορφιά μου
παραλεί τα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>χείλη<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">κι ακούγονται παράφωνα τα πιο γλυκά<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>τραγούδια.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Όπως η αυγούλα απάνωθε απ’ του κάμπο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>τα λαγκάδια,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">τον ξαπολνά τον άνεμο με τα σκληρά
φτερά<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>του,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">και σπάζει με τ’ ακράτητο φιλί του το<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>καλάμι,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">που θα μπορούσε τ’ όργανο να γίνει
για<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>τραγούδι,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">έτσι με παραδέρνουνε τα ορμητικά μου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>πάθη,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">κι η αγάπ’ η περισσή βουβή την κάνει
την<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>αγάπη.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μ’ αλάθεφτα τα μάτια μου θα δείξουνε
σε <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>σένα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">και της σιωπής μου το γιατί, και τη <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>δυσαρμονία<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">του τραγουδιού, ο χωρισμός πρίν γίνει
πια<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>μοιραίος,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">προτού να σ’ αναγκάσει Εσέ να πας να<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>βρεις τα χείλη,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">που τραγουδούν γλυκύτερα, κι εμένα να<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>θυμάσαι<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">φιλιά που δεν αλλάξαμε, τραγούδια που
δεν<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>είπα.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">*Από το
βιβλίο του Μάρκου Τσιριμώκου: Ξένα Ποιήματα, μεταφράσεις από ποιητάς του ΙΘ΄
αιώνος, 1931<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Owen</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dudley</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Edwards</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">*, Ο Όσκαρ Ουάιλντ και η Ελλάδα, μτφ.
Αλίκη Χωλς, σ.46-54.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ο δέκατος ένατος αιώνας ήταν ο αιώνας
κατάκτησης της αγγλικής κουλτούρας απ’ τους αρχαίους Έλληνες. Η νίκη ήταν τόσο
ολοκληρωτική που οι επόμενες γενιές τη θεώρησαν δεδομένη και υπέθεσαν ότι η
κυριαρχία της ελληνικής επιρροής ήταν πολύ παλιότερη. Όμως, εκτός από τους
κύκλους της εξειδικευμένης επιστημοσύνης και ειδικές στιγμές όπως η ακμή του
Αλεξάντερ Πόουπ, η αγγλική λογοτεχνική αντίληψη για τα ελληνικά συνοψιζόταν στη
δημοφιλή φράση που ο Σαίξπηρ δίνει στον Κάσκα στον Ιούλιο Καίσαρα, «Αυτά ήταν
Ελληνικά για μένα» (“</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Twas</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Greek</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">to</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">me</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”). Ο Κάσκα αναφέρονταν σε κάποια παρατήρηση του Κικερώνα, αλλά η φράση η
ίδια έγινε συνώνυμη με τη λαϊκή περιφρόνηση για το διανοουμενισμό, πέρα από τα
γνώση ή την επιθυμία των περισσότερων ανθρώπων. <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">*</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">O</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Owen</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dudley</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Edwards</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">αφιερώνει το άρθρο του, που έγραψε
ειδικά για το «Διαβάζω», στον παλιό του μέντορα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sir</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rupert</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hart</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Daris</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ο Μπόρχες
για τον Όσκαρ Ουάϊλντ, απόδοση: Ερρίκος Μπελιές, σ.52-53.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Αναφέροντας το όνομα του Όσκαρ
Ουάϊλντ είναι σα να μνημονεύεις κάποιον που, εκτός από κομψευόμενος δανδής,
ήταν και ποιητής. Είναι σα να ζωντανεύεις την εικόνα ενός τζέντλεμαν, που είχε
θέσει στη ζωή του τον ασήμαντο στόχο να εκπλήσσει τον κόσμο με τις γραβάτες και
τις παρομοιώσεις του. Είναι σαν να ζωντανεύεις την παλιά αντίληψη της τέχνης ως
επίλεκτου μυστικού παιχνιδιού- όπως στο έργο του </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hugh</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vereker</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> και του Στέφαν Τζωρτζ και του ποιητή ως φιλόπονου </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">monstrorum</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">artifex</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> (Πλίνιος </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">XXVIII</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, 2). Και είναι, τέλος, σα να ζωντανεύεις το κουρασμένο λυκόφως του
δέκατου ένατου αιώνα και την καταθλιπτική λαμπρότητα ενός ωδείου ή ενός χορού
μεταμφιεσμένων. Κανένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά του δεν είναι ψεύτικο, νομίζω
όμως ότι ανταποκρίνονται μόνο κατά ένα μέρος στην αλήθεια κι έρχονται σε
αντίθεση-ή παραγνωρίζουν-γνωστά γεγονότα. Για παράδειγμα, ο Ουάϊλντ εθεωρείτο
ένα είδος συμβολιστή. Πολλά γεγονότα συντείνουν προς την άποψη αυτή: γύρω στα
1881 ο Ουάϊλντ ηγείτο των Εστέτ και δέκα χρόνια αργότερα των Παρακμιακών’ η
Ρεβέκκα Ουέστ λανθασμένα τον κατηγόρησε (</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Henry</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">James</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">III</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">) ότι έβαλε τη στάμπα των μεσοαστών
στους Παρακμιακούς’ το λεξιλόγιο του ποιήματος «Η Σφίγγα» είναι μελετημένα
μεγαλοπρεπές, άλλωστε ο Ουάϊλντ ήταν φίλος του Σκουόμπ και του Μαλλαρμέ. Ένα
σημαντικό γεγονός όμως ανασκευάζει την αντίληψη αυτή: στην ποίηση αλλά και στην
πεζογραφία, η σύνταξη του Ουάϊλντ είναι πάντα πολύ απλή. Απ’ όλους τους βρετανούς
συγγραφείς, κανένας δεν είναι πιό βατός στους ξένους. Αναγνώστες που είναι
αδύνατο να αποκρυπτογραφήσουν έστω και μιά παράγραφο του Κίπλινγκ ή μιά στροφή
του Ουίλιαμ Μόρις αρχίζουν και τελειώνουν τη «Βεντάλια της λαίδης Ουίντερμιρ»
σ’ ένα απόγευμα. Η μετρική του Ουάϊλντ είναι αυθόρμητη και όλο του το έργο δεν
έχει ούτε έναν πειραματικό στίχο, όπως εκείνος ο σταθερός και σοφός αλεξανδρινός
του Λάιονελ Τζόνσον:<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Μόνος με το Χριστό, έρημος,
παρατημένος από τους ανθρώπους».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Η ασημαντότητα της τεχνικής του
Ουάϊλντ ενισχύει την άποψη της εγγενούς μεγαλοφυϊας του. Αν το έργο του
ανταποκρινόταν στο είδος της φήμης που είχε, τότε το έργο αυτό θα έπρεπε ν’ αποτελείται
κυρίως από τεχνάσματα όπως το “</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Palais</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Normande</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">” ή το “</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Los</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">crepusculos</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">del</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">jardin</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">” που αφθονούν στον Ουάϊλντ –θυμηθείτε το </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">XI</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">κεφάλαιο του Ντόριαν
Γκρέυ, ή το «Σπίτι της Πόρνης» ή τη «Συμφωνία σε Κίτρινο»- όμως ο τρόπος που
χρησιμοποιούσε τα επίθετα του έδινε μια συγκεκριμένη κακή φήμη. «Ο Ουάϊλντ
μπορεί να κάνει χωρίς αυτού του είδους τα κόκκινα μπαλώματα», είναι μία φράση
που αποδίδεται στους Ρίκνετς και Λέσλη Στέφεν, όμως ήταν ήδη γνωστή από πρίν.
Το γεγονός ότι η φράση αυτή υποστηρίχτηκε εκ των υστέρων ότι ειπώθηκε για τον
Ουάϊλντ, επιβεβαιώνει ότι πολλοί συνέδεσαν το όνομά του με καθαρά διακοσμητικές
παραγράφους.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας τόσα
χρόνια τον Ουάϊλντ παρατήρησα κάτι που, όλοι αυτοί που του βγάζουν πανηγυρικούς,
δεν έχουν κάν υποπτευθεί: το αποδείξιμο και θεμελιώδες γεγονός ότι ο Ουάϊλντ
είχε πάντοτε σχεδόν δίκιο. Η «Ψυχή του ανθρώπου στον Σοσιαλισμό» δεν είναι
απλώς ένα έργο γραμμένο με ευφράδειες’ είναι ακριβοδίκαιο. Τα διάφορα κείμενα
που αφειδώς παραχωρούσε στην “</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pall</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mall</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Gazette</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">” και στο “</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Speaker</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">” είναι γεμάτα από οξυδερκείς παρατηρήσεις που υπερβαίνουν τις μέγιστες
δυνατότητες του Λέσλη Στέφεν ή του Σαίντμπουρη. Ο Ουάϊλντ κατηγορήθηκε ότι
έκανε ένα είδος «συνδυαστικής τέχνης», ακριβώς όπως ο Ρέιμον Λούλλη’ αυτό είναι
ίσως αληθινό όσον αφορά σε μερικά αστεία του (π.χ. «ένα από εκείνα τα βρετανικά
πρόσωπα που, αν τα δεις μια φορά, τα ξεχνάς για πάντα») όχι όμως στην πίστη του
ότι η μουσική μας αποκαλύπτει ένα άγνωστο και ίσως πραγματικό παρελθόν (Η
κριτική ως τέχνη), ούτε στην πεποίθησή του πως ο άνθρωπος σκοτώνει αυτό που
αγαπά («Η Μπαλάντα της Φυλακής του Ρήντινγκ») ούτε ακόμα στη θέση του ότι αν
μετανοείς για μια πράξη είναι σα ν’ αλλάζεις το παρελθόν (“</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">De</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Profundis</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”), ούτε τέλος στη γνώμη του ότι κάθε άνθρωπος κάθε στιγμή δεν μπορεί να
είναι τίποτ’ άλλο από αυτό πού υπήρξε κι αυτό που θα είναι στο μέλλον. Δεν τα
λέω όλα αυτά για να παροτρύνω τους αναγνώστες μου να σεβαστούν τη μνήμη του
Ουάϊλντ, αλλά για να δείξω τη νοοτροπία του, που είναι τελείως διαφορετική από
εκείνην που του αποδίδεται. Αν δεν κάνω λάθος, υπήρξε κάτι πολύ παραπάνω από
έναν ιρλανδό Μωρεάς: ήταν ένας άνθρωπος του δέκατου ένατου αιώνα που μερικές
φορές καταδέχτηκε να παίξει το παιχνίδι του συμβολισμού. Όπως ο Γκίμπον, ο
Τζόνσον, ο Βολταίρος, υπήρξε κι αυτός ένας μεγαλοφυής που επίσης είχε δίκιο.
«Ξεχώριζε για την ταχύτητα που μπορούσε να προφέρει μοιραίες λέξεις». Έδωσε
στον αιώνα του αυτό που ο αιώνας του απαιτούσε, «δακρύβρεκτες» κωμωδίες για
τους πολλούς και λεκτικά αραβουργήματα για τους λίγους, και τα δύο αυτά
ετερόκλητα πράγματα μ’ ένα είδος ανέμελης αγαλλίασης. Η τελειοθηρία του
αποτέλεσε μειονέκτημά του’ το έργο του είναι τόσο αρμονικό που μπορεί στο τέλος
να δείχνει αναπόφευκτο, ίσως και κοινότοπο. Είναι δύσκολο σε μας να φανταστούμε
τον κόσμο χωρίς τα επιγράμματα του Ουάϊλντ, η δυσκολία όμως αυτή δεν τα κάνει
λιγότερο πειστικά.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μονολογώ και λέω: το όνομα του
Ουάϊλντ είναι συνδεδεμένο με πεδινές πολιτείες, η φήμη του με καταδίκες και
φυλακές. Παρ’ όλα αυτά (πολύ καθαρά το αντιλήφθηκε ο Χέλμεθ Πήρσον) το βασικό
γνώρισμα του έργου του είναι η χαρά. Από την άλλη, το δυνατό έργο του
Τσέστερτον, το πρωτότυπο της φυσικής και ηθικής υγείας, παραλίγο να μας γίνει
εφιάλτης. Το διαβολικό και το τρομακτικό περιμένουν μέσα στις σελίδες των έργων
του, έτσι που και το πιο αβλαβές θέμα να πάρει τη μορφή του τρομερού. Ο
Τσέστερτον είναι ο άνθρωπος που θέλει να ξανακερδίσει την παιδικότητα. Ο
Ουάϊλντ είναι ο άνθρωπος που διατηρεί άσπιλη την παιδικότητά του, παρά τις
διαβολικές του συνήθειες και ατυχίες.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Όπως ο Τσέστερτον, ο Λανγκ, ο
Μπόσγουελ, έτσι και ο Ουάϊλντ είναι από τους συγγραφείς που μπορούν να
επιβιώσουν χωρίς την έγκριση των κριτικών, πολλές φορές ακόμα και χωρίς την
έγκριση του αναγνώστη, και η ευχαρίστηση που βγαίνει από τη συντροφιά μαζί του
να είναι ακαταμάχητη και συνεχής. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Έφη
Λαμπαδαρίδου, Τα αντίθετα στον Όσκαρ Ουάϊλντ, σ.55-58.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ο Όσκαρ Ουάϊλντ (1854-1900) συγκαταλέγεται στους συγγραφείς του
«αισθητικού κινήματος» που παρουσιάστηκε στο δεύτερο μέρος του 19<sup>ου</sup>
αιώνα στην Αγγλία, σαν αντίδραση στον ασφυκτικό κώδικα ηθικής της Βικτωριανής
Εποχής. Το σύνθημά τους, «η τέχνη για την τέχνη», είχε την έννοια ότι η τέχνη
δεν πρέπει να ενδιαφέρεται για επίμαχα θέματα, όπως π.χ. η πολιτική, αλλά
μονάχα να δημιουργεί καλλιτεχνήματα υψηλού και εκλεπτυσμένου ύφους. Οι
«αισθητικοί» πολλές φορές παρασύρονταν στα άκρα για τη δημιουργία εντύπωσης, ή
απλά για να σοκάρουν.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Θόδωρος
Πέρσης, Παραστασιογραφία Όσκαρ Ουάϊλντ 1908- 1984, σ.59-62<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τα έργα του Ουάϊλντ δεν άργησαν να
παρουσιαστούν στην ελληνική σκηνή, από το πρώτο τους ανέβασμα στην Αγγλία. Το
1908 έχουμε τρία ανεβάσματα έργων του Ουάϊλντ’ σημαντικός αριθμός για μια Αθήνα
με ολιγάριθμα θέατρα και θιάσους.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Όπως θα διαπιστώσετε από τον κατάλογο που ακολουθεί, το έργο που
παίχτηκε περισσότερο είναι ο «Ιδανικός σύζυγος», μετά ακολουθεί η «Φλωρεντινή
τραγωδία», η «Σαλώμη» κ.ά. Το «Σημασία να είναι κανείς σοβαρός», είναι το έργο
που παίχτηκε λιγότερο στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες χώρες που έχει
παρουσιαστεί περισσότερο από όλα τα έργα του Ουάϊλντ. Η «Σαλώμη», έργο που
παρασταίνεται σπάνια στο εξωτερικό, στην Ελλάδα έχει καριέρα έξι ανεβασμάτων.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η δεκαετία που θεωρείται περισσότερο Ουαλντική για το θέατρό μας, πρέπει
να θεωρηθεί το 1930 με 9 ανεβάσματα (ακολουθεί η δεκαετία του 1960 με 7
ανεβάσματα). Η λιγότερο Ουαλντική, το 1950 (σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που
έχουμε), με ένα ανέβασμα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ευχαριστούμε τους ανθρώπους του θεατρικού μουσείου που μας διευκόλυναν
στη συλλογή και καταγραφή των στοιχείων για τη σύνταξη του καταλόγου μας.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ελένη
Κονδύλη, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oscar</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wilde</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">: Διαθέσιμες ελληνικές εκδόσεις, σ. 63-64.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σημειώσεις:
1. Στα βιβλία των οποίων τα λήμματα σημειώνονται με αστερίσκο δεν έχει γίνει
αυτοψία.- 2. Ο αναγνώστης μπορεί να ανατρέξει στο ενδιαφέρον από βιογραφική
άποψη βιβλίο του Χ. Πήρσον «Η ζωή του Όσκαρ Ουάϊλντ», σε μετάφραση Γιάννη
Κωνσταντίνου και επιμέλεια Δ. Π. Κωστελένου, των εκδόσεων Γκοβόστη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="background: yellow; mso-highlight: yellow;">Διευκρινιστικά στο Αφιέρωμα:</span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Στην
Παραστασιογραφία 1908-1984, αναφέρονται τα έργα: -Α «Σαλώμη».-Β΄ «Φλωρεντινή
Τραγωδία».- Γ΄ «Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός».- Δ΄ «Ο ιδανικός
σύζυγος».- Ε΄ «Η βεντάλια της λαίδης Γουίντερμηρ».-Ζ΄ «Μια γυναίκα χωρίς
σημασία».- Η΄ «Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ». –Θ΄ «Η μπαλάντα της φυλακής του
Ρήντινγκ».- Ι΄ «Τι σημασία έχει να είναι κανείς… </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oscar</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">».- Συρραφή κειμένων για τη ζωή και
το έργο του Ουάϊλντ.- Κ΄ «Μπουμπουρι»*. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">*Δεν έχουμε
άλλα στοιχεία για το ποιο θεατρικό έργο του Ουάϊλντ κρύβεται κάτω από τον τίτλο
ή αν είναι κάποια διασκευή πεζογραφήματός του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Στις
Διαθέσιμες ελληνικές εκδόσεις αναφέρονται 24 τίτλοι έργων του. Επίσης, η Ελένη
Κονδύλη που συντάσσει τον κατάλογο αναφέρει: «Στα βιβλία των οποίων τα λήμματα
σημειώνονται με αστερίσκο δεν έχει γίνει αυτοψία.».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ας κλείσουμε το δεύτερο σημείωμα στην
Ολυμπία Καράγιωργα με τον μεταφραστικό της λόγο όπως τελειώνει το Ουάλδικό
κείμενο, «Η Ψυχή του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«…. Γιατί αυτό πού γύρεψε ο άνθρωπος, δεν
είναι ούτε ο πόνος ούτε η χαρά, μα η ίδια η Ζωή. Ο άνθρωπος γύρεψε να ζήσει
έντονα, γεμάτα, τέλεια. Όταν μπορέσει και το κάνει αυτό χωρίς να καταπιέζει τους
άλλους, χωρίς να υποφέρει γι’ αυτό, κι οι πράξεις του όλες είναι πράξεις χαράς,
τότε θα έχει πιό ξεκάθαρο μυαλό, θα είναι πιό υγιής, πιό πολιτισμένος, πιό πολύ
ο εαυτός του, πιά αληθινός. Η χαρά είναι η απάντηση της φύσης, το σήμα της παραδοχής
της. Όταν ο άνθρωπος είναι ευτυχισμένος, βρίσκεται σ’ αρμονία μ’ όλα όσα είναι γύρω
του, βρίσκεται σ’ αρμονία με τον εαυτό του. Η καινούργια Ατομικότητα <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>που στην υπηρεσία της, το θέλει δεν το θέλει ,
βρίσκεται ο Σοσιαλισμός, θα είναι τέλεια αρμονία. Θα είναι αυτό που οι Έλληνες γύρεψαν
να βρούν, αλλά δε μπόρεσαν παρά στη Σκέψη, γιατί είχαν σκλάβους και τους τάϊζαν’
θα είναι αυτό πού γύρεψε η Αναγέννηση, αλλά δε μπόρεσε να καταφέρει παρά στην Τέχνη,
γιατί είχε σκλάβους και τους άφηνε να πεινούν. Θα είναι τέλεια, και μέσα απ’ αυτήν
ο κάθε άνθρωπος θα φθάσει τη δική του τελειότητα. Η καινούργια Ατομικότητα θα είναι
η καινούργια Ελληνικότητα.».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όσκαρ Ουάϊλντ, Λονδίνο, Φεβρουάριος, 1890. Μτφ.
Ολυμπία Καράγιωργα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ. Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πειραιάς, <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Κυριακή 11 Φεβρουαρίου
2024. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-43232608455113496442024-02-08T14:57:00.004+02:002024-02-09T08:59:24.432+02:00Πέτρος Χάρης, Οι Πράσινοι και οι Κόκκινοι <p> </p><p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">ΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΚΟΚΚΙΝΟΙ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΔΙΗΓΗΜΑ<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">του <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Πέτρου Χάρη<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">περιοδικό
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ τόμος 77<sup>ος</sup> τχ. 903/15-2-1965<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νόμιζες πώς κατέβαινε η μισή Αθήνα και
πώς ανέβαινε ο μισός Πειραιάς. Στο σταθμό του Φαλήρου, έφταναν τα τραίνα
παραφορτωμένα, άδειαζαν, γρήγορα έφευγαν και πάλι γρήγορα γύριζαν για να φέρουν
κι άλλους Αθηναίους κι άλλους Πειραιώτες, που πήδαγαν από τα βαγόνια, ανέβαιναν
και κατέβαιναν με βήμα ανοιχτό τη γέφυρα του σιδηροδρόμου κ’ έπειτα έκαναν μιά
πυκνή ουρά πού θύμιζε μεγάλα συλλαλητήρια της Αθήνας σε παραμονές εκλογών.
Κανείς δε μίλαγε, κανείς δεν είχε περιέργειες, κανείς δεν έκανε ερωτήσεις, μόνο
όλοι κοίταζαν να μην ξεμακρύνουν από τη συντροφιά τους, να μην χαθούν μέσα στο
πλήθος, και βάδιζαν κοντά-κοντά, δεμένοι ο ένας με τον άλλον, με βαρύ περπάτημα
που έσπρωχνε, που άνοιγε χώρο, συλλογισμένοι, σχεδόν άγριοι, σαν αρχαίες
φάλαγγες που πήγαιναν να δώσουν σκληρή μάχη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν ήταν πολλή η απόσταση από το γήπεδο
που θα γινόταν η μεγάλη ποδοσφαιρική συνάντηση της χρονιάς. Και στη μέση του
δρόμου<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ακούστηκαν οι πρώτες ιαχές.
Σημάδι πώς είχαν αργήσει, πώς ζύγωνε η στιγμή που θ’ άρχιζε η μάχη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Τέσσερις παρά πέντε! κοίταξε το ρολόι
της η μικρή Άννα, που είχε πολλούς λόγους να βρίσκεται από την αρχή στη
συνάντηση των πράσινων και των κόκκινων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Τέσσερις παρά τρία! της είπε ο
Αλέκος, που ήθελε να είναι ο συνοδός της μέσα στην παρέα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Τέσσερις παρά δύο! φώναξε η Αλίκη σαν
τρομαγμένη και σαν ένοχη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Τέσσερις
παρά τέσσερα! έλεγε το ρολόι του Γιώργου, που έκανε τον αρχηγό της συντροφιάς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άλλα τρία ρολόγια, άλλες τρείς φωνές, ο
Πέτρος, η Μαρία, ο Αντώνης, κι όλοι μαζί ένα βήμα, ένα σώμα. Κ’ οι ιαχές
ακούγονταν ολοένα και πιό δυνατές και γίνονταν άνεμος που σήκωνε το πλήθος και
το πήγαινε με το ρυθμό του δευτερόλεπτου στα τσιμεντένια τείχη που έζωναν το ευρύχωρο
γήπεδο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πίσω τους η θάλασσα ήταν καταγάλανη, με
λίγες άσπρες νταντέλες, θάλασσα ανοιξιάτικου απομεσήμερου μ’ αλαφρό αεράκι, σου
χαμογελούσε, σε καλούσε. Μα κανείς δεν την είδε, κανείς δεν της έριξε ούτε μιά
ματιά. Όλοι είχαν καρφωμένα τα μάτια στα ψηλά τσιμεντένια τείχη και δεν
ανάσαιναν, δεν πρόσεχαν άλλο τίποτα, μόνο αγωνίζονταν να φτάσουν, να
προφτάσουν, να περάσουν την πύλη, που από μακρυά έβλεπαν πώς θα μεγάλωνε την
καθυστέρησή τους. Την φρουρούσαν αστυφύλακες και άνθρωποι του γηπέδου κ’ έκαναν
έλεγχο στα εισιτήρια και δεν άφηναν πολλούς- πολλούς μαζί να περάσουν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ανέβηκαν δυό-δυό τα σκαλοπάτια, βγήκαν
στις απάνω θέσεις του σταδίου, περίμεναν το συνωστισμό που είδαν, δεν ξαφνιάστηκαν,
κάθισαν όπου βρήκαν χώρο για όλη τη συντροφιά και σκούπισαν τα ιδρωμένα τους
πρόσωπα. Ησύχασαν. Όλα ήταν έτοιμα και παντού η αναμονή της μάχης. Είχαν
σταματήσει οι φωνές, αραιές πιά ήταν και οι μετακινήσεις στις θέσεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο στίβος απλωνόταν άδειος, καθαρός,
χαραγμένος με δυνατές άσπρες γραμμές όπως όριζε το παιχνίδι, και με δύο μεγάλα
ξύλινα Π στις άκρες του, που θα τα φρουρούσαν σε λίγο έντεκα πράσινοι παίχτες
αποδώ κ’ έντεκα κόκκινοι από κει. Μόνο στις τέσσερις γωνιές του σταδίου, ψηλά,
σαν σε προμαχώνες, μεγάλες σημαίες με τα χρώματα των δυό ποδοσφαιρικών ομάδων
έπαιζαν με τον μπάτη που είχε δυναμώσει, κοίταζαν τη θάλασσα και της φώναζαν:
«Άρχισες ν’ αγριεύεις, να σηκώνεις κύματα. Μα έλα πιό κοντά να δεις τί
φουρτούνα θα σηκωθεί σε λίγο εδώ!».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν έμεινε να προετοιμαστεί άλλο τίποτα
και ήρθε η κρίσιμη στιγμή. Άνοιξε ένα κομμάτι γης στην άκρη του στίβου και σαν
από καταπαχτή ξεπετάγονταν μ’ ελαφρό πήδημα ένας- ένας οι παίχτες. Πρώτα οι
πράσινοι, έπειτα οι κόκκινοι, και μαζί τους ο ξένος διαιτητής κι άλλος ένας,
που πρέπει να ήταν βοηθός του. Τότε φάνηκε πόσο δίκιο είχαν οι σημαίες όταν
καλούσαν τη θάλασσα να πλησιάσει. Εκείνη η πηχτή μαυρίλα που σκέπαζε το στάδιο
σε όλες του τις πλευρές, κινήθηκε σαν ένα σώμα, έγινε ένα στήθος κι’ ένα στόμα
κ’ έβγαλε φωνή πού ήταν χαρά και τρόμος, δύναμη και απειλή. Το πλήθος κάνει με
πολλούς τρόπους αισθητή την παρουσία του. Και στον ανοιχτό χώρο μπορεί νάχει
όγκο που να σε τρομάζει. Τούτο όμως το πλήθος δεν είναι το πιό επικίνδυνο. Όταν
πολύ ζοριστεί, έχει όλες τις πόρτες ανοιχτές, αλλάζει κοίτη σαν ποτάμι που βρήκε
εμπόδιο κι άνοιξε άλλο δρόμο, συχνά παίρνει το θυμό του και φεύγει, για να
πλημμυρίσει άλλο χώρο, για ν’ αφήσει αλλού κι αλλιώς να ξεσπάσει ο θυμός του.
Όμως σ’ ένα στάδιο, ζωσμένο από τόσο τσιμέντο, το πλήθος αγριεύει πιό πολύ,
όπως το ζώο που βλέπει πώς δε γίνεται να ξεφύγει από πουθενά, και δε δειλιάζει
ούτε μπροστά στο αίμα. Και μόνο όποιος έχει δει την είσοδο του ταύρου σε αρένα,
μπορεί να καταλάβει πώς αλάλαξαν, πώς μούγκρισαν οι τριάντα χιλιάδες άνθρωποι
όταν φάνηκαν οι πράσινες κ’ οι κόκκινες φανέλες και ζωντάνεψε ο στίβος από τα
χρώματά τους. Πρώτα ένας ατέλειωτος αλαλαγμός, ένας κεραυνός από κραυγές,
έπειτα χαιρετισμοί και προστάγματα σε κάθε παίχτη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-indent: 36pt;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Σφιχτό παιχνίδι, Παρασκευά!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-indent: 36pt;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Να σε δω σήμερα, Θανάση!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-indent: 36pt;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Γρήγορο παιχνίδι, Κυριάκο, γρήγορο και τεχνικό!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-indent: 36pt;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Από σένα, Σπύρο, περιμένω το πρώτο γκολ, από σένα!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Έγιναν τα
συνηθισμένα με το νόμισμα,- κορώνα ή γράμματα ποιός θα πάρει το ένα τέρμα,
ποιός το άλλο, ποιός θ’ αρχίσει το παιχνίδι,-μοιράστηκαν οι παίχτες, πήραν τις
θέσεις τους, οι τερματοφύλακες στάθηκαν στη μέση κ’ ένα-δυό μέτρα πρίν απ’ τα
πελώρια Π, κι ο στίβος γέμισε παπαρούνες και πράσινα φύλλα. Ο διαιτητής έριξε
γύρω-γύρω μιά ματιά, κοίταξε το ρολόι του, κοίταξε και το μεγάλο ρολόι του
σταδίου και σφύριξε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι πράσινοι με μιά γρήγορη πάσα έκαναν την
πρώτη εισβολή στο χώρο των κόκκινων, η μπάλα αισθάνθηκε επιδέξια πόδια, πήγε,
ήρθε, κυκλώθηκε μιά στιγμή από τέσσερις. Ήταν στα πόδια ενός πράσινου άσου που
με μικρά βήματα και με ωραίους ελιγμούς κράταγε το παιχνίδι στη μέση του
στίβου, άλλοι δύο πράσινοι περίμεναν τη μπάλα να την περάσουν σε άλλους, να την
φέρουν κοντά στο αντίπαλο τέρμα, μά δυό κόκκινοι δεν την άφηναν να φύγει από
τον πράσινο άσο, ήταν έτοιμοι να ορμήσουν, να εμποδίσουν, να πάρουν τη μπάλα
στα δικά τους πόδια και να κάνουν το δικό τους παιχνίδι. Και δεν άργησαν να
ορμήσουν. Ο ένας έχασε την υπομονή του κ’ έκαμε ένα μικρό πήδημα για να βρεθεί
ανάμεσα στους πράσινους, ο άλλος δεν κρατήθηκε κ’ έσπρωξε λίγο τον πράσινο που
όλο μπροστά του ήταν. Κι ο διαιτητής είδε και σφύριξε αμέσως. Το παιχνίδι
σταμάτησε, οι παίχτες τραβήχτηκαν, οι κόκκινοι που είχαν κάνει το λάθος
πειθάρχησαν, ο διαιτητής κανόνιζε πώς θα χτυπήσουν οι πράσινοι τη μπάλα από κεί
που έσπρωξε ο ένας παίχτης τον άλλον, μα οι κόκκινοι, σ’ όλες τις κερκίδες,
απάνω και κάτω, δεν ήταν σύμφωνοι, φώναζαν, διαμαρτύρονταν, απειλούσαν:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Δεν έσπρωξε, δεν έσπρωξε!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Ας μην έκανε ψιλό γαζί!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Ας άνοιγε το παιχνίδι της η μαμή!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Γιατί ήταν
«μαμή» ο πράσινος άσος; Στο τέλος του παιχνιδιού το κατάλαβαν όλοι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Να τ’ αφήσετε αυτά! Σας ξέρουμε, σας
μάθαμε πιά!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ήταν η φωνή της μικρής Άννας. Δεν τόκρυβε:
έπαιζε με τους κόκκινους. Και δεν παραδεχόταν το λάθος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Πάντα τα ίδια κάνει το γουρούνι! Της είπε
ο Αλέκος, που ήξερε τη συμπάθεια της Άννας για τον παίχτη που έσπρωξε και βρήκε
αφορμή να ξεσπάσει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Άννα τούριξε ματιά που περιφρονούσε κ’
έσφαζε, δεν του απάντησε. Μόνο είπε στην Αλίκη:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Έλα ν’ αλλάξουμε θέση!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Και κινήθηκε
να σηκωθεί. Μα ο Αλέκος έγινε σκληρός συνοδός, άπλωσε το χέρι του και την
κάρφωσε στη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>θέση της, κοντά του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γρήγορα προχώρησε το παιχνίδι. Χτύπησε τη
μπάλα ο αρχηγός των πράσινων, οι κόκκινοι είχαν άμυνα καλή, οι ελιγμοί
ξανάρχισαν, οι πάσες έγιναν πιό γρήγορες, πιό επικίνδυνες. Ένας κόκκινος άφησε
και τούφυγε μιά ευκαιρία και του φώναξαν αμείλιχτοι από τις κερκίδες:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Κοιμάσαι, Πανταζόπουλε! Ξύπνα και σας
φάγανε!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λάθη έκαναν κ’ οι πράσινοι. Και σε μιά
δύσκολη στιγμή, ο φημισμένος παίχτης που κράταγε την άμυνα πρίν από τον
τερματοφύλακα, δε βρέθηκε στη θέση του. Οι πράσινοι των κερκίδων τρόμαξαν, γούρλωσαν
τα μάτια τους, του φώναξαν:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Κουνήσου, Κασιμίδη! Ποδάγρα έπαθες;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Είχε περάσει
ένα τέταρτο. Το πείσμα μεγάλωνε, οι κόκκινοι δεν είχαν συνοχή, οι πράσινοι ήταν
μουδιασμένοι. Ο διαιτητής έκανε πώς δεν είδε μερικές μικροπαρατυπίες. Ξαφνικά,
μεγάλη φουρτούνα σηκώθηκε στις κερκίδες. Κραύγαζαν οι φίλοι των πράσινων:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Χέρι! χέρι! <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Είχαν γίνει
απειλητικοί και απαιτούσαν να σταματήσει το παιχνίδι. Μα ο διαιτητής δε
σφύριζε. Δεν είχε δει κόκκινο παίχτη να χτυπήσει τη μπάλα με το χέρι του. Τότε
σηκώθηκαν δέκα- δεκαπέντε μαζί, φώναζαν, κούναγαν τα χέρια τους κ’ έκαναν να
κατέβουν, να ορμήσουν, να πηδήσουν στο στίβο. Σηκώθηκαν κι άλλοι τόσοι φίλοι
των κόκκινων, φώναζαν κι αυτοί, απειλούσαν κι αυτοί, κι ο θυμός τους έμοιαζε με
σπίθα πού πέφτει στο σανό. Έκανε να κατέβει κ’ η Άννα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Στη θέση σου! πρόσταξε ο Αλέκος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Οι λούστροι! Ξέσπασε η Άννα κ’ έμεινε
κοντά στον Αλέκο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έτοιμη ήταν τώρα να κατέβει κι ολόκληρη
κερκίδα. Μα δεν προχώρησε. Τριάντα-σαράντα αστυφύλακες βρέθηκαν αμέσως κάτω από
την απειλητική κερκίδα, αραίωσαν, πιάστηκαν χέρι με χέρι, φάνηκαν περισσότεροι,
αναχαίτισαν το θυμό. Μα περισσότερο κάρφωσε στις θέσεις τους τούς φίλους των
κόκκινων το παιχνίδι που γινόταν ολοένα και πιό σκληρό. Οι πράσινοι είχαν κάνει
γρήγορη κάθοδο, πολιορκούσαν τώρα το τέρμα των κόκκινων, κατάφεραν να μη χάσουν
πάσες. Ένας δικός τους ήταν πολύ τεχνίτης στην ορμή του, παίδευε τη μπάλα, δεν
ξεπέρναγε τα όρια, πλησίαζε στο τέρμα των κόκκινων ως εκεί που δεν απαγόρευαν
οι κανονισμοί. Είχε για βοηθό άλλων έναν πράσινο, γρήγορο κυνηγό, πού κι αυτός
ήξερε να κρατάει την ορμή του, κ’ οι κόκκινοι δεν έκαναν πειθαρχημένο παιχνίδι.
Μιά στιγμή άφησαν απροστάτευτο το τέρμα τους, ο πράσινος κυνηγός δεν έχασε
καιρό, το πρώτο γκολ φάνηκε βέβαιο. Μα ο κόκκινος τερματοφύλακας πρόλαβε μ’ ένα
ξάπλωμα που έκαμε διπλό το κορμί του. Το γκολ δεν έγινε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κραυγή φοβερή γέμισε το στάδιο. Οι
κόκκινοι πανηγύριζαν. Άναψαν βεγγαλικά, χειροκροτούσαν, έσκισαν τα λαρύγγια
τους για τον άξιο τερματοφύλακα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Να μας ζήσεις, Παντελίδη!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Να μας ζήσεις, λεβεντόπαιδο!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μα δεν πρόλαβαν να χαρούν οι κόκκινοι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Η «μαμή»
κατέβαινε με τη μπάλα γρήγορα στο τέρμα τους, ξεγέλασε τους κόκκινους με
τσαλίμια που δεν προλάβαιναν να τα εμποδίσουν, οι πάσες γίνονταν κανονικά, ο
πράσινος κυνηγός που δεν πέτυχε πρίν από δυό λεπτά βρέθηκε πάλι σε καλή θέση
όταν δέχτηκε τη μπάλα στα πόδια του, την έστειλε σαν σφαίρα στο τέρμα των
κόκκινων, ο Παντελίδης άπλωσε τα μεγάλα του χέρια, μα η απόσταση ήταν
μεγαλύτερη, το γκολ έγινε. Τότε, οι κερκίδες, αν ήταν ξύλινες, θα είχαν πέσει. Χιλιάδες
άντρες και γυναίκες τρελάθηκαν. Πήδαγαν, φώναζαν, τραγούδαγαν. Άναψαν και τα
βεγγαλικά τους, εδώ κ’ εκεί αγκαλιάζονταν και φιλιόνταν. Ένας ολόκληρος λαός, ο
λαός των πράσινων, πανηγύριζε. Και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>όχι
γιατί δεν έπαθε μιά ζημιά, όπως πρίν οι κόκκινοι, αλλά γιατί κέρδισε μιά νίκη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το παιχνίδι, ωστόσο, είχε ξαναρχίσει. Κ’
έβλεπες τώρα καθαρά πώς ήταν αλλιώτικο. Οι κόκκινοι κοίταζαν το μεγάλο ρολόϊ
του σταδίου που έδειχνε πώς σε λίγο θα τελείωνε το πρώτο ημιχρόνιο, βιάζονταν,
δε μπορούσαν να πειθαρχήσουν στους κανόνες του παιχνιδιού, πλησίαζαν πολύ τους
πράσινους λες και ήθελαν να τους κατασπαράξουν, γέμισαν με ταραχή και αγριάδα
το γήπεδο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι κερκίδες δεν άργησαν να καταλάβουν. Και
δεν είχαν πιά θεατές. Έγιναν ζούγκλα, έγιναν δάσος πυκνό, με τριάντα χιλιάδες
θεριά, που έβλεπαν και μούγκριζαν, που πόναγαν από θυμό όπως το ζώο από την
πείνα. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Πάλι η
«μαμή», πάλι ο κερατόσπορος! Κραύγασε ένας κύριος με κάτασπρο, άψογο κολάρο,
και δεν δίστασε να ξαναφωνάξει: Κόψτε τον τόν κερατόσπορο! Μην του αφήνετε την
μπάλα!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ήταν όμως στις κερκίδες πολύς ο θαυμασμός
και για τη «μαμή», δεν κρατιόταν και γινόταν όλο και πιό μεγάλος κίνδυνος:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Άντε, γρήγορα για το δεύτερο. Μητσάρα
μου!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Μήτσος, ο πράσινος άσος, η «μαμή»,
έκανε, αλήθεια, ωραίο παιχνίδι. Και μεγάλωνε στις κερκίδες το φανατισμό.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Ο κερατούκλης! Παιχνίδι που το κάνει!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Νταντέλα ο μπάσταρδος!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Ούτε μιά πάσα δεν έχασε!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η στιγμή ήταν πάλι δύσκολη. Ένας κόκκινος
μετακινήθηκε από τη θέση του, από κει που έπρεπε να περιμένει τη μπάλα, πλησίασε
στη «μαμή», θέλησε να δώσει τέλος στους ελιγμούς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Στη θέση σου! Στη θέση σου! φώναξαν
από τις κερκίδες.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Βγήκαν κ’ οι στραβοκάνηδες να κάνουνε
τον παίχτη!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Βρε τον λούστρο! Κοίταξε παιχνίδι που
κάνει!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-indent: 36pt;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Όρσε, μαντράχαλε! <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Και άνοιξαν
μαζί και τις δυό παλάμες τους πεντέξι καλοντυμένοι κύριοι, όρθιοι μάλιστα για
να τους δουν όλοι. Και κοίταξαν γύρω τους ικανοποιημένοι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το παιχνίδι είχε βγει πιά από τους
κανόνες. Σφύριζε ο διαιτητής, διακοπή στη διακοπή, οι απειλές έπεφταν απάνω του
βροχή από τις κερκίδες, με κόπο έκανε τη δουλειά του. Όταν σήμανε το τέλος του
πρώτου ημιχρονίου, τον αποδοκίμαζαν κ’ οι πράσινοι κ’ οι κόκκινοι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το διάλειμμα φάνηκε πολύ μακρύ σ’ όλους.
Και σ’ εκείνους που ήθελαν να γίνουν γρήγορα-γρήγορα ισόπαλες οι δυό ομάδες και
να κάνουν νέα αρχή του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>παιχνιδιού και
στους άλλους που περίμεναν από τους πράσινους δεύτερο και τρίτο γκολ πρίν
οργανώσουν επίθεση οι κόκκινοι. Δεν έγινε τίποτ’ απ’ αυτά. Άρχισαν και οι
πράσινοι και οι κόκκινοι με χαλαρές κινήσεις. Οι κυνηγοί, λες και είχαν βαρίδια
στα πόδια τους, δύσκολα μετατοπίζονταν, τα μπακ που κράταγαν την προτελευταία
άμυνα έμεναν με σταυρωμένα τα χέρια, κ’ οι τερματοφύλακες μόνο που δεν άναβαν
τσιγάρο, σαν να ήταν βέβαιοι πώς το παιχνίδι είχε τελειώσει. Αλαφριά νάρκη
έπεσε στο στάδιο. Κι όταν ξύπνησαν στις κερκίδες, κανείς δεν πίστευε στα μάτια
του. Οι κόκκινοι, χωρίς μεγάλη προσπάθεια, είχαν περάσει στους πράσινους το
πρώτο γκόλ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τότε όλοι άρχισαν να ελπίζουν. Όταν
γίνονται ισόπαλες οι ομάδες, ζωηρεύουν οι θυμοί, οι φανατισμοί πάνε να πηδήσουν
από τις κερκίδες στο στίβο, ο διαιτητής δεν πρόφταινε να σφυράει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πέρασαν πέντε λεπτά, το δεύτερο ημιχρόνιο
έφτασε στη μέση, ο ρυθμός του παιχνιδιού έγινε ακόμα πιό χαλαρός. Και δε
χρειάστηκε παρά μιά φωνή για ν’ ανέβει το παιχνίδι από το γήπεδο στις κερκίδες.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Κουνηθήτε, βρέ! Για χαϊβάνια μας
περνάτε!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η φωνή για όσους ήξεραν έλεγε πολλά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Και δεν ήταν
κανείς που να μην ξέρει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Πλακάκια τα κάνατε! Τους φώναξε
άλλος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κι όταν ανοίξει το στόμα στο γήπεδο, δεν
κλείνει εύκολα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Ντροπή!<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ντροπή!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Ξυπνήστε, ακαμάτηδες, ξυπνήστε!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Η «μαμή» τα μαγείρεψε πάλι! Η «μαμή»!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τότε έπεσε μεγάλη η κατακραυγή. Πολλοί
ήταν σίγουροι πώς ο πράσινος άσος είχε κανονίσει έτσι το παιχνίδι που να μη
δώσει αποτέλεσμα, και ξαναγίνει η «φιλική συνάντηση» των ομάδων, να ξαναγεμίσει
το ταμείο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Η «μαμή», η πονηρή «μαμή», μας
κοροϊδεύει όλους!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Να φύγει η «μαμή» από το παιχνίδι! Να
φύγει!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Μα
ο πράσινος άσος είχε και δυνατή υπεράσπιση, που άνοιξε πιά σωστή μάχη:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Δε μοιάζει με τους κόκκινους! Δε
μοιάζει με τους μπεζαχτάδες!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Δεν είναι λούστρος ο Μητσάρας!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Δεν είναι<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σαν τα μούτρα σας!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όλοι όρθιοι στις κερκίδες. Όρθια και τα
τέσσερα αγόρια με τα τρία κορίτσια. Μα και χωρισμένα, φανατισμένα, έτοιμα ν’
αρπαχτούν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Έξω απ’ το παιχνίδι ο Μητσάρας!
Κραύγασε ο Αλέκος. Έξω οι πράσινοι!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Έξω! Έξω! Φώναξε και η μικρή Άννα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και τώρα άπλωσε το χέρι της στο δικό του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-Γουρούνια
οι κόκκινοι! Παλιογούρουνα! Φώναξε ο Γιώργος κ’ έριχνε απειλητικές ματιές δεξιά
κι αριστερά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν πρόφτασε να λογαριαστεί με τους γύρω
του. Μα δεν πέρασε πολλή ώρα και είδε πώς ήταν μόνος. Κανένας δεν έμεινε στη
θέση του, κανένας δεν μπορούσε ν’ ακολουθήσει το διπλανό του, το φίλο του, τη
συντροφιά του. Το πλήθος, όρθιο κι ακράτητο, είχε γίνει θάλασσα φουρτουνιασμένη
και σε πέταγ’ εδώ, σε πέταγ’ εκεί, σε πήγαινε όπου ήθελε. Οι παρέες σκόρπισαν,
οι γυναίκες έχασαν τους άντρες τους, και τα παιδιά, τσαλαπατημένα και
τρομαγμένα, έκλαιγαν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στις απάνω κερκίδες είχαν έρθει στα χέρια,
έπεφτε γερό ξύλο, ανέβαινε η αστυνομία, κ’ εκείνοι που ήταν ακόμα πιό ψηλά,
άναβαν φωτιές για να ξεθυμάνουν, για να διαμαρτυρηθούν, για να προκαλέσουν ή
και για να σωθούν. Το ίδιο δεν κάνουν και όσοι πέφτουν σε ζούγκλα; Δεν ανάβουν
φωτιές για να κρατήσουν σε απόσταση τα θηρία;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το παιχνίδι δεν άλλαξε. Τέλειωσε με
ισόπαλες τις δυό ομάδες. Η συμπαιγνία ήταν φανερή. Κ’ οι παίχτες βιάζονταν να
χαθούν στην καταπαχτή.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ένας από τους τελευταίους στις κερκίδες,
κοίταξε γύρω-γύρω, σ’ όλο το στάδιο που το σκέπαζε ακόμα καπνός, στάθηκε λίγο
σκεπτικός κ’ έπειτα έκαμε κρίση:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Φτου σας! Και πάλι φτου σας!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στο δρόμο που πήγαινε στο σταθμό, μεγάλες
ουρές αργοπερπατούσαν χωρίς λέξη, χωρίς σχόλια. Και ήταν οι περισσότεροι νέοι
άνθρωποι, και ήταν οι πιό πολλοί καλοντυμένοι, και ήταν όλοι ευχαριστημένοι,
μπορεί κ’ ευτυχισμένοι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΠΕΤΡΟΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΧΑΡΗΣ,<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Περιοδικό
ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τόμος 77<sup>ος</sup>, τεύχος 903/ Αθήνα, 15 Φεβρουαρίου 1965, σελ. 243-247.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μνήμη ΘΥΡΑΣ 7.<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Πέρασαν 43
χρόνια-8 Φεβρουαρίου 1981-από εκείνη την σκοτεινή, αποφράδα μέρα, όπου 21
ποδοσφαιρόφιλες αθώες υπάρξεις χάθηκαν με τραγικό τρόπο στο Στάδιο Καραϊσκάκη.
Νέοι και Νέες στον ανθό της νιότης τους, στην αρχή σχεδόν της ζωής και σταδιοδρομίας
τους. Έφυγαν τόσο άδικα και ίσως, ακόμη, αδικαίωτοι. Σε συνέντευξή του το πρωί,
ο νεοεκλεγέντας Δήμαρχος Πειραιά και Αντιπρόεδρος της Πειραϊκής Ομάδας Σύμβολο
κύριος Γιάννης Μόραλης, ανέφερε ότι: «Ακόμα και σήμερα δεν έχουν βρεθεί οι
υπεύθυνοι της τραγωδίας…». Οι Εικόνες τους, 21 φωτεινές ψηφίδες της ιστορικής Μνήμης
της Πόλης, του Πειραιά και της Ομάδας του, του Ολυμπιακού. Στις 3 μ.μ. θα
τελεστεί από τους αρμόδιους φορείς του Δήμου το καθιερωμένο ετήσιο μνημόσυνο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Πριν χρόνια,
με την συμπλήρωση 31 ετών από το τραγικό αυτό συμβάν, την ξαφνική απώλεια
εικοσιενός φιλάθλων, Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου 2012 στην πειραϊκή εφημερίδα
«Κοινωνική» δημοσίευσα στην Μνήμη τους το <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΟ
</b></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">REQUIEM</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΙΛΑΘΛΟΥΣ ΤΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΘΥΡΑΣ-7</span></b><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ένα ποιητικό
ποδοσφαιρικό ανθολόγιο από έλληνες ποιητές και ποιήτριες στην Μνήμη τους. Στις
26 Μαΐου του 2013 ανάρτησα το έντυπο ποιητικό ανθολόγιο στην ιστοσελίδα μου.
Σήμερα, Πέμπτη 8 Φεβρουαρίου 2024 με την παρέλευση σαράντα τριών χρόνων,
δημοσιεύω ένα ποδοσφαιρόφιλο Διήγημα του συγγραφέα και κριτικού, για πολλές
δεκαετίες διευθυντή του περιοδικού «Νέα Εστία» Πέτρου Χάρη, ως συνέχεια ζώσας
ιστορικής Μνήμης των παιδιών που χάθηκαν στις 8 Φεβρουαρίου 1981. Και
παράλληλα, αναδημοσιεύω εκ νέου το παλαιότερο Σημείωμα για να θυμηθούμε για μία
ακόμη φορά Παρουσίες, Ονόματα και Ηλικίες. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span>Πέρασαν 31 χρόνια από τότε που έγινε το
τραγικό γεγονός στο Στάδιο Καραΐσκάκη στο Νέο Φάληρο. Ήταν Κυριακή 8
Φεβρουαρίου του 1981. Ο κόσμος περίμενε την αναγγελία των εκλογών. Η κυβέρνηση
του Γεωργίου Ράλλη που είχε διαδεχτεί την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή
του πρεσβύτερου (που είχε μεταπηδήσει στην προεδρία της Δημοκρατίας) μοίραζε
τις επιταγές της τότε ΕΟΚ στους αγανακτισμένους αγρότες. Ο Αντρέας με το
ζιβάγκο κάλπαζε ακάθεκτα. Ο Οκτώβρης μήνας ήταν κοντά, όλοι γνώριζαν την
έκβαση, όλοι περίμεναν την Αλλαγή και την απαλλαγή από τη συντηρητική παράταξη.
Όταν ξαφνικά η κοινωνία έμεινε βουβή και ενεή μπροστά στην τρομερή είδηση. <span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Την Κυριακή 8
Φεβρουαρίου γύρω στις 5 μ.μ. ο διαιτητής σφυρίζει τη λήξη του αγώνα στο Στάδιο
Καραΐσκάκη και, ταυτόχρονα δίνει το σύνθημα για την έναρξη των επινίκιων
πανηγυρισμών εκ μέρους των φιλάθλων του Ολυμπιακού. Σημαίες ανεμίζουν,
μπουκάλια εκτοξεύονται, συνθήματα αντιλαλούν. Η γηπεδούχος ομάδα σημείωσε
συντριπτική νίκη 6-0<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>επί της ΑΕΚ και οι
κατάμεστες κερκίδες πάλλονται από ενθουσιασμό και ανυπομονησία. Οι φίλαθλοι της
«Θύρας 7», το πιο φανατικό, νεανικό και αφοσιωμένο τμήμα των οπαδών του
Ολυμπιακού, βιάζονταν να εγκαταλείψουν το γήπεδο, να επευφημήσουν τους παίκτες
της ομάδας τους κατά την έξοδο τους από τα αποδυτήρια και στη συνέχεια να
μεταβούν στην Ομόνοια για να γιορτάσουν τη νίκη τους στην καρδιά της Αθήνας.
Μέσα σε πέντε λεπτά οι διάδρομοι κάτω από την εξέδρα, που συνδέουν τις
κερκίδες, με τις θύρες εξόδου, έχουν γεμίσει από κόσμο. Το ίδιο και οι κάθετες
σκάλες που οδηγούν σε αυτές. Ξαφνικά συμβαίνει το απίστευτο. Οι φίλαθλοι
βρίσκονται εγκλωβισμένοι, η πορεία προς την έξοδο ανακόπτεται και η ορμή της
μάζας που χυμά προς την έξοδο αναχαιτίζεται από ένα ανθρώπινο τείχος. Η πίεση
μπροστά στην έξοδο είναι αφόρητη. Οι πρώτοι φίλαθλοι σωριάζονται και
ποδοπατούνται από τους επερχόμενους….»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εδώ αρχίζει η ανθρώπινη τραγωδία του Θρύλου
και της πόλης του Πειραιά. Θέλοντας να τιμήσουμε τον άδικο χαμό 21 ατόμων το
Πειραϊκό Σεντούκι μνημονεύει τα ονόματα και τις ηλικίες των παιδιών αυτών και
αφιερώνει ένα ποίημα στη μνήμη τους από γνωστούς και καταξιωμένους Πειραιώτες
και μη Ποιητές οι οποίοι έχουν γράψει ποιήματα ή έχουν εκδώσει ποιητικές
συλλογές και μυθιστορήματα με θέμα το ποδόσφαιρο. Τα ποιήματα κόβονται πριν
ολοκληρωθούν όπως και οι ζωές των φιλάθλων. </p>
<p class="MsoNormal">Και, σαν Πειραιώτης και «γαύρος» ας μου επιτραπεί να αρχίσω
το φίλαθλο αυτό ανθολόγιο με τους στίχους του Γιάννη Τσαρούχη: </p>
<p class="MsoNormal">«…Ο Πειραιάς μου φάνηκε μικρός σαν την Ιερουσαλήμ και πίσω
από ένα λόφο ξεπρόβαλε το γιγάντιο χέρι της μητέρας μου, για να μ’ ευλογήσει». </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις μνήμη</p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΟΥΜΑΝΙΔΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(14 ΕΤΏΝ)</b></p>
<p class="MsoNormal">«Το ματς της ζωής του είχε τελειώσει – τώρα έπαιζε την
παράτα…»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μανόλης Αναγνωστάκης, «Υ. Γ.»</p>
<p class="MsoNormal">Εις μνήμη</p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΚΩΣΤΑΣ ΣΚΛΑΒΟΥΝΗΣ
(16 ΕΤΩΝ)</b></p>
<p class="MsoNormal">«Μια μπάλα υπήρξε η ζωή μου</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κλώτσ’ από δω</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κλώτσ’ από κεί</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>γκόλ! γκολ!</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>το χάσαμε το
παιχν…»<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κώστας Ταχτσής, «Η ζωή μου»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις μνήμη</p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΗΛΙΑΣ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ
(17 ΕΤΩΝ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Συρτά στο έδαφος</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>η μπάλλα χάραξε
το χορτάρι</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>με τα νύχια της
εκείνο το βράδυ</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σημάδεψε το κορμί
μου</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και χτυπώντας με
θόρυβο στα γκολ πόστ</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>γύρισε πίσω </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μα ο επερχόμενος
με ταχύτητα χρόνος</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>την έστειλε
–επιτέλους- στα δίχτ…»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σπύρος Βούγιας «Τέρμα»</p>
<p class="MsoNormal">Εις μνήμη </p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΜΙΤΣΗΣ
(18 ΕΤΩΝ –ο μόνος οπαδός της ΑΕΚ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Από το
ότι ορμώμενος, τα χρόνια περνούν γρήγορα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και αυτό το βρίσκω
πικρό και άδικο</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και από το ότι ο
ποιητής παλαιότερα Δικταίος Άρης</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>εκράτησεν ως
αφιλοκερδής τεχνίτης</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>στην πενιχρή
αθανασία του</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τον άλλοτε
σπουδαίο παίκτη της ποδοσφαίρας</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ηλίαν υιόν του
Υφαντή- Του Ολυμπιακού Πειραιώς-</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τονίζοντας τα
κάλλη του και την ευμορφιά του</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>παράλληλα με τον
μακαρισμό ευτυχισμένος (να’ ν’) ο Πειραιάς</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>που έχει φορτώσει
τόσες απ’ τις ελπίδες του</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πάνω σε τέτοια
αγόρια</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>θα υμνήσω και εγώ
με τη φτωχή την πένα μου</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τον ιδιορρυθ…»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιώργος
Μαρκόπουλος «Ωδή στον παίκτη της ΑΕΚ και της Εθνικής Χρήστο </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αρδίζογλου»</p>
<p class="MsoNormal">Εις μνήμη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΓΙΑΝΝΗΣ
ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ (18 ΕΤΩΝ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>« Οι πρόλογοι τέλος. Είναι καιρός να μπούμε </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>στο θέμα χωρίς
πολλές κουβέντες</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>όσο πεζό κι αν
είναι (ή μάλλον ακριβώς επειδή είναι πεζό).</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Με λίγα λόγια: αν
μόνο τα άστρα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αποτυπώνουν το
νόημα της αγάπης,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αν η Ανδρομέδα
γυμνή γλυκοκοιμάται</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αγκαλιά με τον
Περσέα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ο χρόνος παίζει
άνετα στο δέρμα μου</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>όπως η Άρσεναλ σε
βρεγμένο γήπεδο</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σκοράροντας
ασταμάτητα.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και το στήθος μου
γεμίζει χώμα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>συνεχ…»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Νάσος Βαγενάς<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Οι πρόλογοι
τέλος…»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις μνήμη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΣΠΥΡΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΚΗΣ
(18 ΕΤΩΝ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></b><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Οι
ημέτεροι πρόγονοι<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τους τούτων
προγόνους ενίκων</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και κατά γην και
κατά θάλατταν…»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Εμείς ούτ’ ένα
γκολ δεν βάλαμε</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και συν τοις
άλλοις μας αδίκησε κι </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>η διαιτησία-</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Τοιούτων εσμεν
Προγόνων»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Εμείς</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι μονίμως
δαρμένοι εκτός φάσ…».</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Τασούλα Καραγεωργίου «Αποκλειστήκαμε»</p>
<p class="MsoNormal">Εις μνήμη </p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΓΙΑΝΝΗΣ
ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ (19 ΕΤΩΝ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></b>«Γκόλ!
Το σλόγκαν της εποχής μας! <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γκόλ!</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι πάντες και τα
πάντα για ένα γκολ.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η τιμή της
Πατρίδας εξαρτάται από ένα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γκόλ,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εμπρός παιδί μου.
Βάλε ένα γκολ. Μπορείς.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μ’ ένα γκόλ θ’
αυξηθή το Εθνικό Εισόδημα.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μ’ ένα γκόλ ο
πεινασμένος θα χορτάση.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μ’ ένα γκόλ θ’
αναπτυχθή ο πολιτισμός.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εμπρός παιδί μου.
Βάλε ένα γκόλ. Μπορ..!»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νίκος Δανδής (Μιχάλης Πολυμέρης) «Γουέμπλεϋ
και άλλα παρατράγουδα»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις μνήμη </p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΝΙΚΟΣ ΦΙΛΟΣ (19
ΕΤΩΝ)</b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Γιατί
δεν έχει ο χρόνος διαφυγές;</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τι γήπεδο για
κάφρους είναι αυτό που όλοι φρακάρουνε.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σε μία πορτούλα
προς το μέλλον; Η έξοδος</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κατάσπαρτη απ’ τα
πτώματα των ποδοπατημένων Θύρα Εφτά.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εικάζεται πως το
παιχνίδι παίζεται στις </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πύλες –τα
υπόλοιπα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Είναι μονάχα
προσχήματα.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μια προκαταβολή
της μάχης. (Το ανάλογο</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Με τους μοιραίους
εκδρομείς</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στις εκατόμβες
του γουήκ έντ;)</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ας επανέλθουμε;</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το σώμα σπούδασε
ποτέ του αθανασία;</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ηχώ τα ΟΧΙ που επιστρέφ…»</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αντώνης
Φωστιέρης «Σάκος απορημάτων»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις μνήμη</p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΙΑΛΥΝΑΣ
(20 ΕΤΩΝ)</b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Μια κόκκινη μπάλα κυλάει στο χώμα της
Ελλάδας.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Απόγεμα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ο ήλιος λάμπει.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σ’ ένα σύννεφο
παίζουν ποδόσφαιρο.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κανένας δεν
διακρίνει στην υγρή μπάλα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>που κολλάει στην
άμμο και στριφογυρίζει</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>στο χορτάρι</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ένα κομμένο κεφάλι</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>που κυλάει στο χώμα
της Ελλάδας.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι φίλαθλοι
γαυγίζουν στις εξέδρες</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>το γκόλ μπαίνει</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>θρίαμβος στα δίχτυα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ιαχές στους δρόμους</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κι ο πόλεμος με το
κουτσό του ποδάρι</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>έτοιμος να
κλωτσήσει τη γη</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>με το γήπεδο και
τους φιλάθλους</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>στου διαόλου τα
δίχ…»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λευτέρης
Πούλιος «Η μπάλα»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις μνήμη<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΧΑΣ (20
ΕΤΩΝ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Κυκλωμένος από χιλιάδες ανάσες</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σήκωσε το πόδι ο
ημίθεος.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η μπάλα, υπάκουος
δέχτης</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>της αλύγιστης
θέλησής του,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>έγραψε την απόλυτη
ευθεία</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>απ’ τον ταρσό ως
τα δίχτυα.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Απ’ ολόγυρα
υψώθηκε ιαχή</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μυριόστομη κι
ακατασίγαστη.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πάνω απ’ το γήπεδο</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>φάνηκαν όντα
φτερωτά</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νίκες και Δόξες</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Καθώς στους
ουρανούς του <span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;">Tiepolo</span>.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κι ενώ τα θεία
πόδια</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>άφηναν το γρασίδι</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>στην άνοδο εν
θριάμβω, οι οπαδοί</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>της χαμένης ομάδας
σφεντόνιζαν</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κέρματα και
μπουκάλια στο διαιτητή.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τότε ήταν που απ’
ένα συννεφάκι</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ο πατέρας του ωραίου,
του μεγάλου και τ’ αληθινού</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>άπλωσε το δεξί του
χέρι</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μ’ ανοιχτά τα
δάχτ…»</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιώργης
Μανουσάκης «Η αποθέωση του ποδοσφαιριστή»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις
μνήμη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΠΟΥΠΟΣ
(20 ΕΤΩΝ)</b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Χιλιάδες
μάτια σε καρφώνουν. Δυο</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τα δικά σου.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τι κι αν
σταυροκοπηθείς κι αφήσεις,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ανάμεσα από σένα
και την μπάλα που</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ρουφάει τα μάτια
σου, μικρό σταυρό για</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>φυλαχτό. Αυτή θ’
ακολουθήσει την πορεία της.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εσύ στυλώσου όσο
μπορείς στα πόδια σου.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Είσαι το ελάφι
που ακροβατεί</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πάνω στην
τεντωμένη χορδή των νεύρων μας</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κι εκείνο</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τρέχει-τρέχει μες
στο δάσος και το φοβίζει</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>του ανάλαφρου
τρεχαλητού του η αντήχηση.</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τάκης
Καρβέλης «Ο φόβος του τερματοφύλακα»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις
μνήμη</p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
(21 ΕΤΩΝ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Απ’ το
γήπεδο πέφτουν λέξεις κατακλυσμός.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ποδόσφαιρο με τη νεκροκεφαλή της Πυθίας.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αδειάζουν τα
οστεοφυλάκια, </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>οι νεκροί
συνωστίζονται στις κερκίδες,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κάποιος ρώτησε:
«Πες να μας στείλουν</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ξανά</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>στην ανατολή:»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-«Θα εξαρτηθεί απ’
την έκβαση του αγώνα»,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Είπε ο διπλανός
του που μασούσε δαφνόφ…».</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στέλιος Γεράνης
«Η Επανάσταση των νεκρών»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις μνήμη</p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΖΩΓΡΑΦΟΥΛΑ
ΧΑΪΡΑΤΙΔΟΥ (23 ΕΤΩΝ –η μοναδική γυναίκα)</b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«…Λίγες οι ζημιές.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σπάσανε κάτι χρόνια μεταχειρισμένα κι </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ελάχιστα επόμενα
και βέβαια, θρύψαλα το </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>λάθος να νομίζει
πως τα γκοοόλ</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>θα είχαν εσαεί
τερματοφύλακα μόνο την </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ακοή σου, </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ότι η Μπάρμπι θα
μεγάλωνε</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>δεμένη στους
παραλογισμούς σου π…»</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κική
Δημουλά «Μητέρα του κάτω ορόφου»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις μνήμη<span style="mso-spacerun: yes;">
</span></p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΣΠΥΡΟΣ ΑΝΔΡΙΩΤΗΣ
(24 ΕΤΩΝ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></b>Α΄<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Ηχούν ιαχές
ουρανού. Ένα γκολ που</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>καλπάζει
μουγκρίζοντας.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ένα γκολ,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ολοστρόγγυλο
μαύρο ηχεί μούγκρισμα και </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ξεσκίζει τα δίχτυα
παντού δίχως διάκριση.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ένα αδέσποτο γκολ
ολοστρόγγυλο τρέχει</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μουγκρίζοντας
κάλπασμα.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μια κλοτσιά όπως
αστράφτει στον ήλιο ψηλά</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>με το γόνατο
μόλις λυγίζοντας τρέξιμο.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ε’</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εναρκτήριο
λάκτισμα το αίμα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εναρκτήριος βόγκος
το τέρμα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι επόπτες γραμμών
αργυρώνητοι</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι οφειλέτες οι
ξιπόλ…»</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κώστας
Παπαγεωργίου «Το αδέσποτο γκολ»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις
μνήμη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΑΣ
(26 ΕΤΩΝ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></b>«…. Να τηνε!</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δες την</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>που’ χει φτερά
στα ποδάρια,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>καρδιά μες στα
στήθια,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>δες την που
πάλλει,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>που δονείται</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>που εκρήγνυται</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και με τις
τέσσερεις τις λέξεις της μαζί</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Ολυμπιακός</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σύνδεσμος</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Φιλάθλων</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πειραιώς, </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στο στάδιο
Γεώργιος Καραϊσκάκης</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κάτω από την
ερυθρόλευκη φανέλλα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>του δαφνοστεφανωμένου
΄Εφηβου</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>που </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ώσπερ άναξ σε
μαντείο</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τη σημαίνει</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>στο Νέο Φάληρο,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>στον Πειραιά,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ’ όλη την
Οικουμ…».</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιώργος
Κεντρωτής «Ολυμπιακός Σύνδεσμος Φιλάθλων Πειραιώς»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις
μνήμη</p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΡΚΟΥ (27
ΕΤΩΝ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Θυμούμαι
ακόμη</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>την Περικλέους</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το καλοκαιρινό
Πασαλιμάνι,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τις φωταψίες του
θεάτρου Σκιών ο Ερμής,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τα τραπέζια του
Διάσημου στην παραλία</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και το «ο Ιωάννης
είναι καλός παίς»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>με την κιμωλία
στον τοίχο.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>--------<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>---------</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ξανά στο
καταφύγιό μου</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στιλβωτήριον ο
Ολυμπιακός</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κωνσταντίνος
Χριστοδουλόπουλος</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όταν οι αστυνόμοι
κυνηγάνε το Λαλ…»</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιάννης
Κακουλίδης «Η πρώτη και η πέμπτη αφήγηση του Χάπα Χούπα»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις
μνήμη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΙΛΑΣ (28
ΕΤΩΝ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;">«Ο Χρόνος παίζει άνετα στο δέρμα μου/ σκοράροντας ασταμάτητα.»<o:p></o:p></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νάσος Βαγενάς<o:p></o:p></i></p>
<p class="MsoNormal">«Τι να σκεφτόταν</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το τελευταίο
βράδυ στο κελί του</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ο Λάκης Σοφιανός</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>περνώντας
αστραπιαία η ζωή του</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Από της μνήμης τη
θολή οθόνη;</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τις αλάνες που
μεγάλωσε ορφανός από πατέρα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κυνηγός στο
γήπεδο Κυνηγημένος στη ζωή</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Είχε μάθει να
κλέβει: Για να μπορεί να επιζήσει.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σ’ έναν αγώνα
πήρε</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και του διαιτητή
το πορτοφόλι!</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τίναζε χούφτα
χώμα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στου αμυντικού τα
μάτια να σκοράρει </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κι ένα θρυλικό
απόγ…»</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιάννης Κουβαράς
«Κρέμασε τη ζωή του στη Γκολ-Ποστ»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις μνήμη<span style="mso-spacerun: yes;">
</span></p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΠΙΤΣΟΛΗΣ
(30 ΕΤΩΝ)</b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Έβλεπε
το πιο γλυκό του όνειρο. Ήταν στο σπίτι τους στην Καλλιθέα. Η γκουβερνάντα, μια
όμορφη, νεαρή κοπέλα από την επαρχία, τον έλουζε στο μπάνιο. Μέσα ο πατέρας
του, φανατικός οπαδός του Ολυμπιακού, άκουγε ματς από το ραδιόφωνο:
Ολυμπιακός-Άρης.</p>
<p class="MsoNormal">«…Κατεβαίνει ο Βοέρα από αριστερά, πασάρει στο Γαλάκο, εκείνος
στον Λοσάντα, την κόβει<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αυτός στην
περιοχή, Δεληκάρης, ανάποδο ψαλίδι και…Γκολ, αγαπητοί μου ακροατές!».</p>
<p class="MsoNormal">Ξύπνησε με τη φωνή του Βαγγέλη Φουντουκίδη στο αυτί του : ο
αγαπημένος σπορκάστερ του πατ…»</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αλέξης
Σταμάτης «Ο Θρύλος στο μυαλό»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις
μνήμη </p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΥΡΟΥΠΑΚΗΣ
(34 ΕΤΩΝ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«…Αυτός
που παραβγαίνει με τον Χάρο,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>στην ταχύτητα,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κι είναι πιο
γρήγορος,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>φτάνει στο τέρμα
πρώτ…»</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Αργύρης Χιόνης «΄Απαντα τα Ποιήματα»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις
μνήμη</p>
<p class="MsoNormal">• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΧΡΗΣΤΟΣ
ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ (34 ΕΤΩΝ)<o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Πόσο
ανείποτα είναι ωραίοι,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μες την
απροσμέτρητη γηπεδική δροσιά τους.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και πόσο
ακαταμάχητα μοιραίοι ξεκινώντας το χορό</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>με το μαβί του
χάρου στη ματιά τους,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ενώ, πίσω από
τα κάγκελα</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κάτω από τις
σκάλες της ζωής,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τους περιμένει
ο Θρύλος,</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σημαίνοντας
Σιωπητήριο.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ολυμπιακέ,
εκμαυλιστή Θεέ της Πόλης</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και του
Λιμανιού της πως επέτρεψες να γίνει </p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τέτοιο κακ…»</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Ποιήματα»</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εις μνήμη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>• <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ (40 ΕΤΩΝ)</b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Οι σημερινοί ποδοσφαιριστές έχουν όλες τις
ευκαιρίες να παίξουν καλή μπάλα, να πλουτίσουν και να φτιάξουν τη ζωή τους από
το ποδόσφαιρο. Συμβουλεύω τους νέους που φιλοδοξούν να κερδίσουν από το
ποδόσφαιρο να δουλεύουν σκληρά, να σέβονται την προπόνηση, να μην ξενυχτούν και
να μένουν μακριά από το τσιγάρο.</p>
<p class="MsoNormal">Θα αναφέρω ένα παράδειγμα.</p>
<p class="MsoNormal">Ο ποδοσφαιριστής, ο κάθε επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, έχει
ένα σημαντικό χρέος απέναντι στον εαυτό του, τον σύλλογό του και τον φίλαθλο
κόσμο, άρα δεν μπορεί παράλληλα να είναι «υπάλληλος» σε μπουζουξίδικο. Τα παλιά
χρόνια την κοπαν…»</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Από αφήγηση του Λεωνίδα Ανδριανόπουλου</p>
<p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Σημείωση</b>: Στην
τοπική και πιο μακρόβια εφημερίδα «Χρονογράφος» ημέρα Παρασκευή 1/2/1913 και
στη σελίδα 3 υπάρχει η εξής πληροφορία που αναδημοσιεύω κάτωθι:</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Πειραϊκή
ποδοσφαιρική ένωσις».</p>
<p class="MsoNormal">Μετ’ ιδιαιτέρας χαράς αναγγέλομεν την εν τη ημετέρα πόλει
ίδρυσιν ειδικού Σωματείου Ποδοσφαιρίσεως υπό την επωνυμίαν «Πειραϊκή
ποδοσφαιρική ένωσις» υπό την πεφωτισμένην προεδρείαν εξέχοντος μέλους της
Πειραϊκής κοινωνίας του κυρίου Άγγελου Παπαγεωργακόπουλου και την πολύτιμον
συνδρομήν των κ. Γ. Σκανδαλίδου, Μ. Πιπινέλη και Σ. Θεοχάρη.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δια της ιδρύσεως
του Σωματείου τούτου εκπληρούται εν όνειρον των φιλάθλων συμπολιτών μας δι’ ο
και ο «Χρονογράφος»<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>χαιρετίζην γηθοσύνων
την σύστασιν αυτού εύχεται πάσαν του έργου ευόδωσιν έχων ελπίδας ότι οι το
Σωματείον αποτελέσαντες ποδοσφαιρισταί θα φανούν αντάξιοι των προσδοκιών
πάντων».</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έτσι, για να
θυμόμαστε πάντα, τη φοβερός και τρομερός είναι ο Άγιος Φεβρουάριος.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Επιμέλεια-Ανθολόγηση και συγγραφή κειμένων: <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιώργος Χ. Μπαλούρδος, πρώτη δημοσίευση
εφημερίδα, «Κοινωνική» Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου 2012, σελίδα 13. για το «Πειραϊκό
Σεντούκι».</p>
<p class="MsoNormal">Πέμπτη 8 Φεβρουαρίου 2024.</p>
<p class="MsoNormal">γ.χ.μ. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>43 Χρόνια μετά.</p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-1034561993770234472024-02-04T23:30:00.000+02:002024-02-04T23:30:03.232+02:00Ο σουρεαλιστής ποιητής Λουί Αραγκόν<p> </p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Loui</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Aragon</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Λουί Αραγκόν<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">(Παρίσι
3/10/1897- Παρίσι 24/12/1982)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="color: red;">Γράφω σε
τούτη τη χώρα…<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ΓΡΑΦΩ σε
τούτη τη χώρα που η πανούκλα έχει πνίξει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πού μοιάζει
σαν ύστερος του Γκόγια εφιάλτης<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τα σκυλιά τ’
ουρανού έχουν το μάννα για μόνη ελπίδα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και λευκοί
σκελετοί να σκαλίζουν τη σόγια<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μια χώρα
όπου ολούθε διαβαίνουν μαντράχαλοι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και διώχνουν
μπροστά τους τα ζα με το βούρδουλα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μια χώρα που
νύχια και δόντια μοιράζονται<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κάτω από
ανελέητο ουρανό ημερών αποφράδων<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μια χώρα στα
πόδια φασουλήδων σπαράζει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Οργωμένη ως τα
τρίσβαθα από τα σημάδια που αφήνουν οι ρόδες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Που ο Τρόμος
ο Ρήγας ρημάζει ανεξέλεγκτα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μια χώρα του
φόβου που τη διαφεντεύουνε σκιάχτρα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γράφω σε
τούτη τη χώρα όπου τους άντρες μαντρώνουν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μες στη
βρωμιά και τη δίψα τη σιγή και την πείνα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Όπου
αρπάζουν της μάνας το γιο ωσάν λες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Να βασίλευε
ο Ηρώδης μαζί με Λαβάλ ως δελφίνο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γράφω σε
τούτη τη χώρα που τη μορφή της το αίμα αλλοιώνει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πού είναι
πια ένας μόνο σωρός με πληγές και οδύνες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μια αγορά
ανοιχτή στους ανέμους το χαλάζι εγκαίνια κάνει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ένα ερείπιο
όπου ο θάνατος στα ζάρια ασκείται<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γράφω σε
τούτη τη χώρα όπου οι χαφιέδες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κάθε ώρα της
νύχτας μπαίνουν στα σπίτια<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Όπου οι
δήμιοι χώνουνε σφήνες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Στα σπασμένα
τα κόκαλα προδοσίες καρτερώντας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γράφω σε
τούτη τη χώρα που χίλιους θανάτους βογγάει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Που σ’ όλα
τα μάτια απλώνει πληγές πορφυρές<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Το σκυλολόι
πηχτό να χυμά να δαγκώνει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και οι
δούλοι στο κέρας σαλπίζουν το πελώριο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γράφω σε
τούτη τη χώρα που γδέρνουν οι γδάρτες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και βλέπω
της μούσκλα άντερα κόκαλα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και βλέπω τα
δάση να καίνε ωσάν δάδες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και στων
σταχτιώνε τη φλόγα τη φυγή των πουλιών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γράφω σε
τούτη τη νύχτα τη βαθιά την κακούργα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Όπου ακώ ν’
ανασαίνουν οι ξένοι στρατιώτες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και τα
τραίνα να πνίγονται μακριά μες στις σήραγγες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι ο Θεός
μόνο ξέρει αν ποτέ ξαναβγούν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γράφω μέσα
σ’ αλώνι κλειστό όπου δυο μονομάχοι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και ο ένας
στητή πανοπλία σε άτι απάνω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και ο άλλος
φριχτά το σπαθί τον ξεσχίζει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι έχει για
μόνα στολίδια το θάρρος το δίκιο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γράφω μέσα
σε λάκκο όπου όχι μόνο ο Προφήτης<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μα λαός ένας
ακέραιος στα θεριά εκατέβη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Που του λένε
ποτέ του την ήττα να μην την ξεχάσει <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Στις
αρκούδες να δώσει την πρεπούμενη σάρκα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γράφω μέσα
στον διάκοσμο αυτόν τραγικό όπου οι δρώντες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Έχουν χάσει
το δρόμο τους τον ύπνο τη θέση<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Στο άδειο
θέατρο μέσα όπου οι άρπαγες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κανοναρχούν
τα μεγάλα τα λόγια για όσους δεν ξέρουν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γράφω μες
στο πελώριο κάτεργο ψίθυρο όλο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γράφω μέσα
απ’ τη μπουκαπόρτα στο βράδυ που ηχεί<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Με γροθιές χτυπημένα
μηνύματα πάνω στους τοίχους<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Στους
μπασκίνες παράδοξες κάνουν διαψεύσεις<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πώς θέλετε
εσείς να μιλώ για λουλούδια<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Να μην είναι
κραυγές ό,τι γράφω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Απ’ το παλιό
το ουράνιο τόξο τρία χρώματα μόνο απομένουν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι ό,τι
τραγούδια αγαπούσα τα έχουν προγράψει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γιατί τάχα
τον κόσμον ετούτο να μην τον σουρώσω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τα ξυπνητά
του τα όνειρα τα ξορκισμένα του τέρατα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και του
χαμένου Παραδείσου να μην επανεύρω τη μνήμη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και να δέσω
το λόγο μου με δική του πια μελωδία (…) (1943)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σελίδα
144-146<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">από<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΟ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΟΜΟΙΩΜΑΤΩΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="color: red;">Ευτυχία η
αγάπη δεν έχει<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ΣΤΟΝ άνθρωπο
τίποτε δεν είν’ δοσμένο. Η δύναμη ούτε<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ούτε η
καρδιά του η αδύναμη Κι όταν νομίζει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Την αγκαλιά
που ανοίγει η σκιά του σταυρό σχηματίζει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Η ζωή του
διαζύγιο είναι παράδοξο οδυνηρό<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ευτυχία η
αγάπη δεν έχει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Η ζωή του
δες μοιάζει με ξαρμάτωτους άντρες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πού
ντυμένους για άλλη ειμαρμένη τους είχαν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και προς τι
να ξυπνούν απ’ το χάραμα κιόλας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Αν το βράδυ
αβέβαιοι ράθυμοι κείνται<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πες τη λέξη Ζωή
μου Και το δάκρυ σου κράτα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ευτυχία η
αγάπη δεν έχει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ωραίε μου
έρωτα αγάπη μου έρωτα σπάραγμα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κουβαλώ σε
εντός μου πληγωμένο πουλί<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι όλοι
αυτοί μας κοιτούν να περνάμε ανήξεροι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ξανά
λέγοντας ύστερα από με τα λόγια που σου’ πλεξα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και που
αμέσως πεθάναν στα μεγάλα σου μάτια<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ευτυχία η
αγάπη δεν έχει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ως να μάθεις
να ζεις έχεις κιόλας περάσει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μες στη
νύχτα οι καρδιές μας ας κλάψουν μαζί<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πόση οδύνη
να πρέπει σ’ ένα άσημο μόνο τραγούδι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πόση θλίψη
να πρέπει πληρωμή ενός ρίγους<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Λυγμοί πόσοι
για μια μελωδία κιθάρας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ευτυχία η
αγάπη δεν έχει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Δεν υπάρχει
αγάπη που πόνος δεν είναι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Δεν υπάρχει
αγάπη που δεν επληγώθη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Δεν υπάρχει
αγάπη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>που δεν εμαράθη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ως η δική
σου πονά της πατρίδας ο έρωτας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Δεν υπάρχει
αγάπη να μη ζει με το δάκρυ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μα είναι η
αγάπη δική μας των δυο μας (1945)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σελίδα
148-149<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>από <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΓΑΛΛΙΚΟ ΕΓΕΡΤΗΡΙΟ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span></span><span style="color: red; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ξοπίσω μου σέρνω…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ΞΟΠΙΣΩ μου
σέρνω ατυχίες ω πόσες και λάθη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κουβαλώ την
κακία ανθρώπου που πνίγεται<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι όλη η
πίκρα της θάλασσας μέσα μου υψώνεται<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πρέπει πάντα
σε μένα τον ίδιο να δείχνω ούτε εγώ ξέρω τι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τι με
νοιάζει αν κάποιον πατώ αν κάποιον τσακίζω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Την εκδίκηση
φτάνει μου μόνο της ντροπής μου που παίρνω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Δεν μπορώ
τάχα οδύνη να δώσω Το παίδεμα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι εγώ τάχα
δεν δύναμαι άγριος να ‘μια<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σκληρός τάχα
κι εγώ όσο θέλω να γίνω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Το κακό για
να πράξω ως αυτούς που τσακίζαν τα κόκκαλα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τη φριχτή
εξουσία στον Άλλον απάνω να έχω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μη δεν
πόνεσα κι έκλαψα τόσο κι εγώ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Αιχμάλωτος
είμαι πραγμάτων απαγορευμένων<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι ως είναι
έτσι στο βούρκο τους μέσα με ρίχνουν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι η
λευτεριά μου ακέρια τα όριά της ως βλέπω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σ’ ένα ακόμα
που θα την απόδειχνε βήμα κρατιέμαι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Όπου εχθρός
με καλεί να μπορέσω να πάω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κάθε ιδέα
για μένα έχει ανάγκη αντίρροπου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Δεν μπορώ να
υποφέρω παραδεδεγμένες αλήθειες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σε γιαπί
ξαναστήνω φανερό ό,τι είναι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σ’ εκκλησιά
σαν σημαίνει μεσημέρι το αρνιέμαι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι αν ακούσω
απ’ αυτή μαθημένα πια λόγια<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Με τα ίδια
μου χέρια την καρδιά μου ξεσκίζω ανελέητα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Δεν μπορώ
πια να κοιμάμαι σαν οι άλλοι κοιμούνται<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Στην
αγρύπνια μου ό,τι λογίζομαι μέσα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σκιά είναι
γιγάντια στον τοίχο όπου αλλάζει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ο κόσμος ως
είναι και που αρνιέμαι τρελά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τα ξυπνά μου
τα όνειρα μοιάζουν σαν Άγιοι Διονύσιοι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Με το κεφάλι
στο χέρι βαδίζουν ενάντια στα ειωθότα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Αδυσώπητα
εγώ κουβαλώ τον παλιό εαυτό μου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι ό,τι
ήμουν μερίδιο απομένει δικό μου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ωσάν τα
λόγια που είπα ή σκέφθηκα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πάνω μου
ασκούσανε πάντα τους δύναμη ανίκητη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι ενάντια
μου δείχνουνε τόσο φρικτή εξουσία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Που το χέρι
μου ούτε να τα διώξει μπορεί<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Από αυτό το
κλουβί με τις λέξεις θα πρέπει να βγω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι η καρδιά
μου ματώνει ζητώντας την έξοδο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τούτου του
ασπρόμαυρου κόσμου πού τάχα να είναι η πύλη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τα δάχτυλά
μου στα κάγκελα καίω ωσάν σε τσουκνίδες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Με τις
γροθιές μου χτυπώ τους μου είπαν ψέματα τοίχους<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Λόγια και
λόγια ολογύρω από τη χαμένη μου νιότη (1956)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σελίδα
159-160<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">από<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΟ ΗΜΙΤΕΛΕΣ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ <o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="color: red;">Ω<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>χείμαρρέ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>μου<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Σαν ήρθε η αυγή του
μεγάλου κινδύνου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το σύνθημα ήταν Ω χείμαρρέ
μου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ΣΟΥ είπανε
σκότωσε μα και σκοτώσου λαέ μου εξαίσιε<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι ως
πίστευες σ’ ό,τι σου είχαν μάθει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Δεν τους
αρνήθης το δύσβατο δρόμο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σου είπαν
δεν έχεις τίποτα εσύ Ούτε χέρι ούτε ψυχή<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Στο Θεό
επωλήθη σε κάποια τιμή ο Παράδεισος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Με τη ζωή να
ξοφλήσεις το έξοχο αντάλλαγμα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σου είπαν η
αλήθεια κερδίζει αν πεθάνεις<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κι εχάρης
γραμμένη πως είναι ευθύς εξ αρχής<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Η μέρα που
έστησέ σου ο Θεός μπροστά σου σαν τοίχο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σου είπαν η
μοίρα σου του σπαθιού σου είναι μοίρα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Εσύ που<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>το Φώς δικό σου κάνοντας στοίχημα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Το κουβαλάς
ως το τέλος στο ερεβώδες βασίλειο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σου είπαν
πως είναι αθέμιτη η όποια σπονδή<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Με τα έθνη
εκείνα που προσεύχονται αλλιώς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και του
φόνου η ανάπαυλα πως σου στερεί το Θεό σου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σου είπαν ο
πόλεμος δεν ξέρει τι είναι υποχώρηση<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και κόλαση
αιώνια σε όποιον δεν έπεσε<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες κόβοντας πίσω σου όλους τους δρόμους<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες μέχρι που εδεήθης στο κοράκι της πλώρης<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες μέχρι περιφρόνια γι σένα τον ίδιο να νιώθεις<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες μέχρι που απαρνήθης σε όνειρο τον εαυτό σου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες ως την αιχμή της δικής σου της δύναμης<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες ως την καρδιά σου κι ας είχε το αίμα στερέψει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες χείμαρρε ως την πηγή σου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες ως το μαχαίρι που βαθιά σε πληγώνει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες έως τη νύχτα της παραφοράς σου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες ως τη σιγή του δικού σου του στόματος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες έως τη γη να σε προϋπαντήσει σαν ήρθε<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες ως την πληγή βαθιά μες στο πνεύμα σου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες έως βαθιά στης κοιλιάς σου το δέος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες ώσπου δεν πίστεψες πια τα δικά σου τα δάκρυα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες ώσπου δεν πίστεψες πια τις δικές σου κραυγές<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες ώσπου τα μάτια σου κλείσαν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες ως της θρακιάς την έσχατη λάμψη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες έως τα μέλη σου τα λιανισμένα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τους
πίστεψες ώσπου και η πίστη εθραύσθη (1963)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σελίδες
191-192<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">από το ΤΡΕΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΣΑ <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="color: red;">Περί των
ολίγων του εράσθαι των λέξεων<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙ των
ολίγων του εράσθαι των λέξεων θλίβομαι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τη φράση σαν
φτιάχνει ως μου πρέπει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Δεν ξέρω να
βλέπω παρά μόνο τις φλέβες μου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και μου
είναι ο λόγος απάνθρωπος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ως πληγώνει
δρεπάνι το στάχυ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Των ολίγων
του εράσθαι των λέξεων πόσο αμφιβάλλω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ο
εκπεφρασμένος ως λέγεται έρως<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ο ζητιάνος
είμαι των δρόμων<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κανείς το
τραγούδι μου δεν το ακούει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Δεν ακούει
τις λίγες του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>έρωτα λέξεις<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Περί των
ολίγων των λέξεων πάντα των ίδιων<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Που όμοιους
κάνουν τους εραστές<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και πόσο
όμοια την ποίηση<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σ’ αγαπώ να
ντρέπεσαι λέγοντας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πώς σ’ αυτό
ν’ αρκεσθείς πως σ’ αυτό<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Περί των
ολίγων του εράσθαι των λέξεων τι μέλλει γενέσθαι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ρίχτε χάμω
την τράπουλα αυτή των νεφών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Το παιχνίδι
της κόλασης ή τ’ ουρανού<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ζεις ή
πεθαίνεις αδιάφορο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σκοτωμένα
πουλιά όπως είναι οι λέξεις (1965)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σελίδα 207<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">από
ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="color: red;">Ο άνθρωπος
μόνος του<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ο άνθρωπος
μόνος του είναι μια σκάλα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πουθενά δεν
τον πάει τον άνθρωπο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και
παραμένουν του απάνθρωπες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Των παλατιών
όλες οι πόρτες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ο άνθρωπος
μόνο έχει χέρια λοξά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Άζυγο μάτι
γιατί ραγισμένη ανάσα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Προσκεφάλι
του μόνο το αλλού<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ο ύπνος του
είναι μια σκρόφα του δρόμου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ο άνθρωπος
μόνο αυτός έχει δάχτυλα ανέμου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ό,τι του
δίνουν στο χέρι του γίνεται στάχτη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μα κι ηδονή
ας έχει πάρει ό,τι άλλο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σκόνη τα
βρίσκει ξανά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ο άνθρωπος
μόνος δεν έχει καν όψη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τζάμι είναι
μόνο βροχής<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Και τα
δάκρυα που πάνω του τρέχουν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Στο τοπίο
ανήκουν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Απωλεσθέν
είναι γράμμα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Να ‘χε
τάχατες λάθος τη διεύθυνση<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σε ποιον να
‘λεγε Σένα Αγαπώ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ποια χέρια
να το ‘χουν ξεσκίσει<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(1965) <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">σελίδα 214<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="color: red;">Μ’ άφησες<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μ’ άφησες
φεύγοντας απ’ όλες τις πόρτες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μ’ άφησες
στις ερήμους μου όλες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Στην αυγή σε
αναζήτησα σ’ έχασα μεσημέρι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πουθενά πια
δεν ήσουν όπου κι αν έφτασα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ποιος θα
μπορούσε να πει τη Σαχάρα μιας κάμαρας δίχως εσέ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Κυριακάτικο
πλήθος όπου κανείς δεν σου μοιάζει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μια μέρα πιο
άδεια απ’ ότι στη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>θάλασσα ο μόλος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Η σιωπή σαν
φωνάζω και δεν αποκρίνεσαι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μ’ άφησες
παρούσα ακίνητη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μ’ άφησες
παντού μ’ άφησες απ’ τη ματιά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Την καρδιά
και τα όνειρα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μ’ άφησες
σαν μια φράση ατέλειωτη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ένα
αντικείμενο τυχαίο ένα πράγμα ένα κάθισμα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ένα εξοχικό
σαν τελειώνει το θέρος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Μια
καρτ-ποστάλ σε συρτάρι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Από σένα έχω
εκπέσει όλη η ζωή στην πιο μικρή κίνησή σου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Δε με είδες
ποτέ σου να κλαίω για το αποστραμμένο σου πρόσωπο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τη ματιά σου
μακριά από με στου διαβόλου τη μάνα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Στεναγμός
ένας απ’ όπου ήμουν απών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ελυπήθης
τάχα ποτέ τη σκιά σου που κείται στα πόδια σου (1966)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">σελίδα 215<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>από τα ΑΝΕΚΔΟΤΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΟΙΗΜΑΤΑ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;">ΖΗΤΩΝΤΑΣ ΒΟΗΘΕΙΑ
ΑΠ’ ΤΟΝ ΑΝΕΜΟ<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>του </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">JEAN</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">RISTAT</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>εφημερίδα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΤΟ ΒΗΜΑ 3/1/1982<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ο ΛΟΥΪ ΑΡΑΓΚΟΝ παρουσιάζει όλο το ποιητικό του έργο σε δέκα πέντε
τόμους. Ο δέκατος πέμπτος αποτελεί γεγονός γιατί περιέχει ανέκδοτα ποιήματα που
γράφτηκαν μεταξύ του 1960 και του 1973, και φέρουν το γενικό τίτλο «ΟΙ
ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ». Η κοινή έκδοση θα κυκλοφορήσει φέτος τον Απρίλιο. Δημοσιεύουμε
μιά συγκινητική περιγραφή του Αραγκόν από το συγγραφέα Ζάν Ριστά.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Παρίσι,
Ιανουάριος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Συνάντησα τον Αραγκόν για πρώτη φορά το
1965, όταν ζήτησε να με γνωρίσει μετά την έκδοση του πρώτου του βιβλίου. Όταν
μπήκα ύστερα από πολλούς δισταγμούς στο διαμέρισμά του, με οδήγησε σ’ ένα
γραφείο με τοίχους σκεπασμένους νε βιβλία και πίνακες. Θυμάμαι έναν άνθρωπο με
δυνατό ανάστημα, σκυμμένο πάνω σ’ ένα γραφείο στρωμένο με φύλλα και σκεπασμένο
μ’ ένα σωρό βιβλία, χειρόγραφα, περιοδικά…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Από τότε ξαναβλεπόμασταν κάθε μήνα. Μου
έγραφε συχνά τις παρατηρήσεις του, όπως π.χ. ότι αρκούσε ένα μόνο χρωμόσωμα Υ
για να μεταμορφώσει ένα κοινό άτομο σε δολοφόνο, ενώ υπήρχε πολύς κόσμος που
στο όνομά του είχε δυό Υ. Μ’ έβαζε να καθίσω σε μιά βαθιά και πλατιά πολυθρόνα.
Έπαιρνε θέση πίσω από το γραφείο του, έβαζε τα γυαλιά του και άνοιγε το
χειρόγραφο πάνω στο οποίο δούλευε. Μπορούσε έτσι να διαβάζει επί ώρες,
ξεφεύγοντας πότε-πότε από το κείμενο για να μου ρίχνει μιά ερωτηματική ματιά,
περιμένοντας κάθε αντίδρασή μου όπως ένα θηρίο το θύμα του. Η φωνή του ήταν
δυνατή και βαριά, ήξερε να περνάει με τέχνη από την εύθυμη ή την τραγική
εξομολόγηση στην οργή ή στην ξέφρενη απαγγελία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Επίσης ξαναδιάβαζε σουρεαλιστικά κείμενα,
και ποιήματα του Ανρύ Μπατάιγ που δε γνώριζα, και του Μαλαρμέ. Είχε ξεχάσει την
έννοια του χρόνου. Η Έλσα εμφανιζόταν στο γραφείο αφού μας είχε φωνάξει
επανειλημμένα για να μας θυμίσει την ώρα του φαγητού. Πόσες φορές δε
συνομιλούσε μαζί μου, με τον εαυτό του, ξεχνώντας την ώρα. Αργότερα όταν τον
επισκεπτόμουν στον εξοχικό μύλο όπου περνούσε τα Σαββατοκύριακα, τον περίμενα
λίγη ώρα ώσπου να εμφανιστεί με ρούχα κηπουρού, γεμάτος φύλλα, χορτάρια και
ιδρώτα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><u>Σαν
τον κλέφτη…. τη νύκτα<o:p></o:p></u></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το τηλέφωνο διέκοπτε συχνά τις συνομιλίες
μας και οι συζητήσεις στα ρώσικα με την Λίλυ Μπρίκ, τη γυναικάδελφή του,
γέμιζαν το δωμάτιο με το Μαγιακόφσκι και το Λένιν. Όταν πέθανε η Έλσα, δεν
πηγαίναμε πιά στο μύλο, το μέρος όπου γνώρισαν την ευτυχία, και μ’ εντυπωσίαζε
κάθε μέρα ο μυστικός και ατίθασος πόνος του. Αργότερα είχε ανάγκη να ξεδίνει
και σιγά-σιγά βγαίναμε κάθε βράδυ έξω, στα εστιατόρια του Παρισιού.
Περπατούσαμε πολύ, μού διηγιόταν ιστορίες, και ονειρευόταν ένα διαμέρισμα
φωτισμένο ακόμη τέτοια ώρα, ή μιά μισάνοιχτη πόρτα που θα μας αποκάλυπτε έναν
κρυφό κήπο, μιά πηγή.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Διάβαζε τις ζωγραφισμένες διαφημίσεις
στους τοίχους ή τις αφίσες, κορόιδευε τα πανό με τα φωτεινά συνθήματα πού
υπόσχονταν ευτυχία. Σχολίαζε την πόλη, τους κατοίκους, τα μυστήρια του φωτός
και της σκιάς. Κυνηγούσε την ομορφιά και την ασχήμια και ονειρευόταν να τις
καθίσει στα γόνατά του. Πολλές φορές επιστρέφαμε στο σημείο απ’ όπου ξεκινήσαμε
για να ξανακάνουμε την περιπλάνησή μας μέσα στην ερημωμένη πόλη. Όταν χωρίζαμε,
εκείνος συνέχιζε μόνος την περιοδεία του στα καφενεία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η μέρα τον έπιανε συχνά σαν κλέφτη στο
γραφείο του. Ο κόσμος ήταν ένα τεράστιο θέατρο. Ήμουν ένα πρόσωπο πάνω στη
σκηνή που είχε δημιουργήσει, καθρέφτης ίσως, μπροστά στον οποίο ο Φάουστ
ονειρευόταν μιάν άλλη ζωή και μάλλον προσπαθούσε να εξορκίσει το θάνατο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η σιλουέτα του είχε καμπουριάσει λίγο,
διέσχιζε τους δρόμους με αποφασιστικό βήμα, με το κεφάλι ψηλά, χωρίς να
νοιάζεται για τα αυτοκίνητα. Τον είδα ένα βράδυ να περνάει μιά γέφυρα, να
βγάζει το πουκάμισό του και να προσφέρει το γυμνό του στήθος στην εύνοια του
ανέμου απ’ τον οποίο είχε σκεφτεί να ζητήσει βοήθεια. Γιατί να μην το λέμε; Ο
αγώνας του Αραγκόν εναντίον του σωματικού πόνου ήταν πάντα αξιοθαύμαστος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εδώ και δέκα χρόνια όταν περνούσαμε το καλοκαίρι
στη θάλασσα, παρόλο πού ήταν άρρωστος και πολύ αδύνατος, τον κατείχε
ακατάπαυστη μανία γραψίματος. Εκεί γεννήθηκε και γράφτηκε το «Θέατρο)
Μυθιστόρημα». Ζούσε τη νύχτα, και σηκωνόταν πάντα πρώτος. Του άρεσε να μιλάει
με τους κηπουρούς, τους υπηρέτες και ενδιαφερόταν για τα προβλήματά τους. Πάντα
ερχόταν στο τραπέζι με το χειρόγραφό του και άρχιζε οδυνηρούς μονολόγους.
Έπαιρνε τα κεφάλαια, τα τοποθετούσε, τα μετακινούσε και έλεγε: «Ανακατώνω τα
χαρτιά, κόβω, ξανακόβω και είναι ολοένα και λιγότερο κατανοητό».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><u>Μιά
τρομακτική λαιμαργία<o:p></o:p></u></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μού είχε ανοίξει την όρεξη για τις
νυχτερινές άσκοπες περιπλανήσεις. Οι πόλεις γίνονταν λαβύρινθοι που τους
διασχίζαμε σε αναζήτηση κάποιου Μινώταυρου. Συχνά μιλούσε, απάγγελνε ποιήματα,
γινόταν αυτή καθεαυτή η ποίηση. «Ονομάζω ποίηση αυτό το σκοτάδι με τα
ορθάνοιχτα μάτια, αυτόν τον νυχτερινό ήλιο, αυτή την άλλη όψη του χρόνου…». Δεν
υπήρχε τίποτα (συναντήσεις, εκδρομές, διαβάσματα) πού να μη γίνει κείμενο. Είχε
κάνει τη μνήμη του θέατρο, τη ζωή του μυθιστόρημα και ξανάφτιαχνε και ξαναεφεύρισκε
τις σκηνές τους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν υπήρχαν θεάματα, ή εκθέσεις που να μην
τα επισκεπτόμαστε. Η δίψα του, και η περιέργειά του δεν είχαν όρια.
Παρακολουθούσε το καινούργιο με τρομαχτική λαιμαργία και σπάνια μεγαλοψυχία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η εποχή των αναμνήσεων είχε φτάσει. Τα
«ποιητικά άπαντα», σε προσχέδιο εδώ και ένα χρόνο, θα γινόταν το μοναδικό
αντικείμενο των απασχολήσεών του. Το 1974 ένα ατύχημα του θύμισε την ύπαρξη του
θανάτου και από τότε το θανάσιμο παιχνίδι δεν έπαψε. Δεν έκρυβε πιά τίποτε από
τη ζωή του, τα λάθη και τις αποτυχίες του. Τα «ποιητικά του άπαντα»
περιλάμβαναν, σε μορφή σχολίων, τα απομνημονεύματά του. Δεν ταξινομούσε μόνο
τις ποιητικές του συλλογές, αλλά αποφάσιζε να συσχετίσει την ποίησή του με τις
περιστάσεις, και γι’ αυτό πρόσθεσε κριτικά κείμενα ή σχόλια για την Ιστορία της
εποχής όπου έγραφε σα να επρόκειτο για τη δική του ιστορία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτή η μοναδική διαδικασία στον τομέα της
λογοτεχνίας δείχνει το συγγραφέα στη δουλειά του και αποδίδει στον αιώνα αυτό
που έχει δημιουργήσει και αυτό που θέλουμε να του κλέψουμε εν ονόματι της
«καθαρής ποίησης». Με αυτήν την έννοια η ποίηση ανήκει σε όλους, όπως το ήθελε
ο Λωτρεαμόν, και δημιουργείται από όλους. Τα «ποιητικά άπαντα» δεν είναι λοιπόν
μόνο ποίηση ή απλά Απομνημονεύματα. Τα δημιούργησε με τις τελευταίες του
δυνάμεις. Η προσπάθειά του ήταν κολοσσιαία, και δούλεψε ακατάπαυστα. Εντούτοις
δεν μπόρεσε να τελειώσει τα «Άπαντα» μόνος του και άφησε οδηγίες.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η τρομερή χρονιά του 1978 είχε φτάσει. Οι
επισκέπτες σπάνιζαν όπως και οι φίλοι και ο Αραγκόν μπορούσε δύσκολα να ζήσει
από την πένα του. Το λέω αυτό για να διαλύσω το μύθο, που δεν αφορά μόνο τον
Αραγκόν, αλλά<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και τον συγγραφέα γενικά
όπως τον φαντάζεται το κοινό, την εικόνα ενός άντρα ή μιάς γυναίκας που δεν
έχουν «οικονομικά προβλήματα».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πώς ζει ο συγγραφέας; Με τί πράγμα; Αν
δημοσιεύαμε τους αριθμούς πωλήσεων και τους λογαριασμούς των συγγραφικών
δικαιωμάτων, θα προκαλούσαμε εκπλήξεις. Για οικονομικούς λόγους δέχτηκε να
γυρίσει μιά σειρά από συνομιλίες, αλλά δεν είχε πιά την παλιά του αγάπη για τη
ζωή. Αισθανόταν εγκαταλειμμένος, περπατούσε μόνος τη νύχτα στους δρόμους του
Παρισιού και η σιλουέτα του είχε καμπουριάσει ακόμη περισσότερο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ένα βράδυ με κάλεσε σπίτι του, όπου
κυριαρχούσε η σιωπή, όμοια μ’ εκείνη των μουσείων όταν έχουν κλείσει και έχει
φύγει το κοινό, αφήνοντας πίνακες και γλυπτά στη σκηνή ενός εγκαταλειμμένου
θεάτρου. Η έκπληξη μου έκοψε τη φωνή. Οι τοίχοι ήταν γεμάτοι από κάρτ ποστάλ,
διάφορα αντίγραφα από γράμματα, αφίσες. Υπήρχαν ακόμη σκίτσα και σχόλια δικά
του. Είχε ξανασυνθέσει σιγά-σιγά ένα γιγάντιο πάζλ. Βλέποντας ότι δεν
καταλάβαινα, μου εξήγησε ότι κάθε αντικείμενο είχε μιά ιστορία, αναφερόταν σε
χώρους που είχε επισκεφτεί, ή που του είχαν στείλει φίλοι. Η σύνθεση του
συνόλου ήταν μελετημένη, με χρωματιστά χαρτιά, και φωτογραφίες σα σε παρένθεση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;">
</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><u>Να διαλέγεις το θάνατό σου<o:p></o:p></u></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κάθισε πάνω στο κρεβάτι του και μου είπε
ότι δεν ήξερε πώς θα πέθαινε κι εγώ δεν μπορούσα ν’ απαντήσω τίποτα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Περπατήσαμε στην κάμαρη. Έσβησε ένα πολύφωτο
και άφησε ένα λαμπάκι δίπλα στο κρεβάτι, που δημιούργησε μεγάλες φευγαλέες
σκιές που περνούσαν γοργά μπροστά από τα παράθυρα, που τα εσωτερικά τους ξύλινα
παντζούρια, βαμμένα γκρί, ήταν κλειστά. Αισθάνθηκα ότι<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>βρισκόμουν σ’ έναν τάφο, κλεισμένος με το
Φαραώ μέσα στην πυραμίδα του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άς αποσυρθούμε τώρα σιγά. Άς αφήσουμε τον
Αραγκόν να κουβεντιάζει με τις σκιές του. Κάποτε είχε πει: «η ζωή μου δεν έχει
πιά νόημα. Αλλά κοιτάζω τους άλλους να ζουν κι αυτό μ’ ευχαριστεί».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">JEAN</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">RISTAT</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Συμπληρωματικά:<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«ο άγγελος είμαι της
θύελλας κατοικεί με σκοτάδι και σάλαγος<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ο μαύρος ο Λόγος πλασμένος για την Αποκάλυψη», σ.183</span></b><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Από το ποίημα «Λόγος σε πρώτο πρόσωπο» της
συλλογής του 1960 «ΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ». <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μία ωραία θεματική σειρά βιβλίων κυκλοφόρησαν
πριν τέσσερεις δεκαετίες στην χώρα μας από το βιβλιοπωλείο και τις εκδόσεις «ΠΛΕΘΡΟΝ
Ε.Ε.» οδός Μασσαλίας 20<sup>α</sup> στην Αθήνα. Ο εκδοτικός οίκος ιδρύθηκε το
1977 από τους Σάμη Γαβριηλίδη και Λουκά Ρινόπουλου. Το 1986 ο εκδότης Σάμης
Γαβριηλίδης αποχωρεί και ιδρύει τον δικό του ομώνυμο εκδοτικό οίκο. Η σειρά
αυτή είχε τον τίτλο ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ «ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΙΔΕΕΣ». Παράλληλες σειρές του
«ΠΛΕΘΡΟΥ» ήσαν οι «Μαρτυρίες», οι «Μονογραφίες» κ.ά. Υπεύθυνος της σειράς, όπως
και των άλλων τίτλων ελληνικών και ξένων λογοτεχνικών βιβλίων (ποίηση,
πεζογραφία, δοκίμιο) που εκδίδονταν από τον εκδοτικό οίκο,- την εποπτεία είχε,
αν δεν κάνω λάθος, ο κριτικός της λογοτεχνίας, μεταφραστής και συγγραφέας,
δοκιμιογράφος, καρποφόρος πάντα συγγραφικά Αλέξης Ζήρας. Οι εκδόσεις «Πλέθρον»
με το πλούσιο εκδοτικό ενεργητικό τους, την καλαίσθητη και επιμελημένη φροντίδα
των βιβλίων τους υπήρξαν από τις πλέον αξιόλογες εκδόσεις της εποχής τους. Οι
εκδοτικές τους προτάσεις ήταν-σε ορισμένους τομείς- πρωτοπόρες, οι δε
συνεργάτες τους επιλεγμένοι. Οι παράμετροι των θεματικών τους τίτλων απλώνονταν
και σε τομείς πέραν της ποίησης και της πεζογραφίας. Τα βιβλία της σειράς
«Πρόσωπα και Ιδέες», που περιλαμβάνεται και ο τόμος για τον Λουί Αραγκόν, έχουν
μικρό μέγεθος διαστάσεων 12Χ18, ορισμένα από αυτά είναι δεμένα. Στην κόχη
αναγράφεται το επίθετο του ξένου συγγραφέα. Στο κάτω μέρος υπάρχει η εικόνα
μιάς μικρής κουκουβάγιας η οποία αποτελούσε το σύμβολο του «πλέθρου», ενώ στο
πάνω το νούμερο του τόμου και το διακριτικό πχ. Π/1. (το μέγεθος και το όλο «στήσιμο»
η «εικόνα» θύμιζε ανάλογες σειρές έργων, πχ. των εκδόσεων «Ερμής» και
παρέπεμπαν στους πιο αναγνωστικά επαρκείς, στις προγενέστερες χρονικά εκδόσεις
«Γαλαξία» της Ελένης Βλάχου). Στο έγχρωμο εξώφυλλο δημοσιεύεται η φωτογραφία
του ευρωπαίου ή αμερικανού ποιητή, το επίθετο, το ονοματεπώνυμο του επιμελητή
του τόμου, ενώ στο κάτω αριστερό μέρος η ένδειξη με κεφαλαιογράμματα «ΠΛΕΘΡΟΝ/ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ».
Η σειρά αυτή παρουσίαζε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό ευρωπαίους και
αμερικανούς σημαντικούς ποιητές του προηγούμενου αιώνα οι οποίοι με το έργο
τους, διαμόρφωσαν την εξέλιξη και την διαδρομή του ποιητικού λόγου τόσο στην
ευρωπαϊκή ήπειρο όσο και διεθνώς. Οι μεταφραστές των μικρών <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αυτών τόμων ήσαν διάφοροι. Πέρα από τα
Βιογραφικά στοιχεία, το Χρονολόγιο και την ξενόγλωσση Εργογραφία του συγγραφέα,
τα χρήσιμα για τους έλληνες αναγνώστες βιβλία της σειράς, συνοδεύονταν από Επιλογές-αποσπάσματα
των έργων του ποιητή. Ποιητών όπως: ο Λωτρεαμόν, ο Πώλ Ελυάρ, ο Ουώλτ Ουίτμαν,
ο Λουί Αραγκόν και αρκετών άλλων. Οι σελίδες κυμαίνονταν από 200 έως 250, και η
τιμή τους ήταν σχετικά χαμηλή. Λειτουργούσαν θα μπορούσαμε να σημειώναμε για
τον αναγνώστη, και ως μία μικρή ενδεικτική Ανθολογία. Ήταν βιβλία που διέθεταν
μία δοκιμιακή και ποιητική αυτοτέλεια. Για την πορεία του εκδοτικού οίκου, τις
εκδόσεις και εκδότες, τους συνεργάτες μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες από
τις εφημερίδες των δεκαετιών εκείνων, από τεύχη του λογοτεχνικού περιοδικού
«Διαβάζω», του «Ιχνευτή» και άλλων εντύπων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ένα
από τα ωραία αυτά βιβλία της σειράς με Νούμερο 17, μας παρουσίαζε το έργο του
γάλλου ντανταϊστή και σουρρεαλιστή ποιητή Λουί Αραγκόν σε επιμέλεια και εκτενή
εισαγωγή του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">GEORGES</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">SADOUL</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. (αν δεν λαθεύω ο Σαντούλ υπήρξε ο συγγραφέας μιάς ιστορίας
του παγκόσμιου κινηματογράφου). Τίτλος του πρωτοτύπου: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Aragon</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Editions</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Seghers</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Paris</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> (1967). Επιμέλεια γαλλικής έκδοσης: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Georges</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sadoul</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. Η Μετάφραση ήταν του Γιώργου Σπανού
και η τυπογραφική επιμέλεια των Λίλα Κοναμάρα και Νίκη Αναστασέα. Στην αριστερή
εσωτερική σελίδα πριν τα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ διαβάζουμε: ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΙΔΕΕΣ Λογοτεχνία
/8 ΑΡΑΓΚΟΝ. Για την ελληνική γλώσσα ΠΛΕΘΡΟΝ Ε.Ε. Μπουμπουλίνας 14, Αθήνα. Πρώτη
έκδοση Δεκέμβριος 1985. Φωτοστοιχειοθεσία: Φωτοκύτταρο ΕΠΕ. Μοντάζ Στάθης
Τάσος. Εκτύπωση: Μ. Τσιαδής-Ν. Κουτσοδόντης Ο.Ε. Βιβλιοδεσία Θ. Πατούνας- Α.
Δημάκου και Σια Ο.Ε. Μέσα στις σελίδες του μικρού αυτού τόμου για τον
κομμουνιστή υπερρεαλιστή ποιητή Λουϊ Αραγκόν, είχα διαφυλάξει το παλαιό
απόκομμα του φίλου και συνεργάτη του ποιητή Ζάν Ριστά, που είχε δημοσιευθεί
στην πρωινή πολιτική εφημερίδα «Το Βήμα» το 1982.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jean</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ristat</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ο οποίος συνεργάστηκε με τον ποιητή
στην έκδοση των ποιητικών του Απάντων, τον γνωρίσαμε μεταξύ άλλων και από τις
σελίδες του Αφιερώματος του περιοδικού «Διαβάζω». Η δεκαπενθήμερη επιθεώρηση
του βιβλίου, τεύχος 168/20-5-1987 πραγματοποιεί αφιέρωμα στον «Λουί Αραγκόν».
Αναφέρονται μεταξύ άλλων στο εισαγωγικό του αφιερώματος, σ.9: <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">«Μ’ αυτό το
τεύχος το περιοδικό μας απαντά σε μια πρόκληση, την πρόκληση του Πρωτέα της
γαλλικής λογοτεχνίας του 20<sup>ου</sup> αιώνα, κι ενός από τους μεγαλύτερους
συγγραφείς παγκοσμίως, του Λουί Αραγκόν. Πρόσωπο σχεδόν μυθικό, μυθοποιημένο
μάλλον μέσα στις τόσες περιπλανήσεις και διαδρομές του μας δημιουργεί το
ερώτημα. Ποιος είναι ο Αραγκόν; <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο σουρεαλιστής, ο υπέρμαχος του ντανταϊσμού
Λουί Αραγκόν που συμμετείχε σε ακραίες ντανταϊστικές εκδηλώσεις; Ο συνεπής
κομμουνιστής που από τα 1933 ως το θάνατό του πορεύτηκε σε δρόμους παράλληλους
με του κόμματός του; Ο Μεγάλος Ερωτευμένος, ο τρελός της Έλσας; Ο ποιητής; ο
μυθιστοριογράφος;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μόνο και μόνο το γεγονός πώς υπήρξε όλ’
αυτά ταυτόχρονα και άλλα τόσα μαζί, πως η ζωή του ήταν μια «διαρκής κίνηση» με
φορά από το παρελθόν προς το μέλλον, θ’ αποτελούσε λόγο γι’ αυτό το αφιέρωμα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Υπάρχει κι άλλη πλευρά. Η σχέση του με τη
χώρα μας. Σχέση πολιτική –από τους πρωτεργάτες στην καταγγελία του δικτατορικού
καθεστώτος-αλλά και ερωτική. «Λατρεύω την Ελλάδα», θα πει στα 1977 στην Αθήνα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άνθρωπος του παντού και του πάντοτε ο
Αραγκόν δεν χωρά σ’ αυτά τα λίγα και<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>μικρά για το μπόι του κείμενα, ταπεινό φόρο τιμής στην εκλιπούσα
παρουσία του. Αυτός που «βίωσε την αιωνιότητα» δεν κλείνεται σε λίγες γραμμές.
Ας είναι αυτή η προσπάθεια ένα βήμα, ένα πρώτο και απλό βήμα για να γίνει και
στη χώρα μας γνωστός αυτός ο τόσο μεγάλος και τόσο Άγνωστος στο ελληνικό κοινό
συγγραφέας, ο ποιητής της Έλσας, ο Λουί Αραγκόν».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στο αφιέρωμα του περιοδικού «Διαβάζω»,
συναντάμε και το όνομα του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jean</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ristat</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, σελίδες 21-30. Κάτω από τον τίτλο
«Είκοσι έξι ερωτήσεις στον Αραγκόν». Είναι είκοσι έξι ερωτήσεις και αντίστοιχες
απαντήσεις (από τον ποιητή) για την ποίηση, πάνω στις παραλλαγές της και στη
βαθιά της ενότητα, που τη χαρακτηρίζει μια διαρκής κίνηση. Η μετάφραση είναι
της κριτικού Τιτίκας Δημητρούλια, η οποία ανοίγει την αυλαία του αφιερώματος με
την σύνταξη του «Χρονολογίου 1897-1982», σελίδες 10-20. Επίσης, ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jean</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Marcenac</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">υπογράφει το κείμενο «Η διαρκής
κίνηση», σελ.31-33 σε μετάφραση της Τιτίκας Δημητρούλια. Ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pierre</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Daix</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> δημοσιεύει το<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">ARAGON</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">PICASSO</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MATISSE</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> ή η απόδειξη μέσα από τη ζωγραφική”,
σελ. 34-40. Η </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Suzanne</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ravis</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">γράφει το άρθρο «Ένα πρόσωπο που τ’ όνομά του είναι Χρόνος», σελ.41-47.
Ακολουθούν οι σελίδες </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">LA</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">DEFENSE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">DE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">L</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">’ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">INFINI</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, «Αυτό-πυρπόληση με στόχο τη λύτρωση
της ένταξης μέσα σε μια διαρκή κίνηση», σελ.48-50 η μετάφραση είναι της Τιτίκας
Δημητρούλια. Το «Μικρό Παράλογο Ευρετήριο» υπογράφει ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Daniel</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bougnoux</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, σελ. 51-56. Και το αφιέρωμα του
περιοδικού, κλείνει με την «Βιβλιογραφία ΛΟΥΙ ΑΡΑΓΚΟΝ» του ποιητή και κριτικού
Χρίστου Παπαγεωργίου σελ. 57-58. Όπου καταγράφονται 14 τίτλοι έργων του. 9
Αναφορές στον Λουί Αραγκόν και 3 τίτλοι Ανθολογιών, Ποιήματα του Λουί Αραγκόν
δημοσιευμένα σε ανθολογίες. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει και «Δυο ποιήματα του
Γιάννη Ρίτσου για τον Αραγκόν» αφιερωμένα, από τις συλλογές (Πέτρες-
Επαναλήψεις-Κιγκλίδωμα) 30/5/1969 και (Συντροφικά τραγούδια) 1977.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αντιγράφω στο παρόν σημείωμα, το
δημοσίευμα για τον γάλλο Ντανταϊστή και Υπερρεαλιστή ποιητή το οποίο μας δίνει
μία «περιληπτική», αλλά ικανοποιητική εικόνα, για τα τελευταία χρόνια της ζωής
του αγωνιστή ποιητή, φίλου του έλληνα ομοιδεάτη ποιητή του Γιάννη Ρίτσου.
Ποιήματα και Βιβλία του γάλλου ενάντια στον φασισμό ποιητή είχαν μεταφραστεί
από την περίοδο του Μεσοπολέμου στην πατρίδα μας. Να μνημονεύσουμε το περιοδικό
«Νέοι Πρωτοπόροι», το περιοδικό «Τα Νέα Γράμματα» που τον μεταφράζει ο
λογοτέχνης Γιώργος Θεοτοκάς. Το έργο του «Αργώ» συγγενεύει και έχει δεχτεί
επιρροές από τον Λουί Αραγκόν. Το περιοδικό «Νέα Εστία» κλπ. Ο ποιητής Γιάννης
Ρίτσος του αφιερώνει ποίημα στην συλλογή του «Στις Γειτονιές του Κόσμου» και
γράφει ποιήματα για τον γάλλο ποιητή κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα, κλπ. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τίτλοι έργων του Λουϊ Αραγκόν έχουν
μεταφραστεί στα ελληνικά και κυκλοφορούν από διάφορους εκδοτικούς οίκους. Λουί
Αραγκόν στην χώρα μας μετέφρασαν ο ποιητής Αλέξανδρος Μπάρας, ο πεζογράφος
Κοσμάς Πολίτης, ο Γιώργος Παπακυριάκης, ο Γιώργος Σπανός, ο Σωτήρης Παστάκας, ο
ποιητής Τίτος Πατρίκιος, ο Στέφανος Ν. Κουμανούδης, ο Μανώλης Κορνήλιος, ο Α.
Νεοφυτίδης, ο Άρης Αλεξάνδρου και αρκετοί άλλοι. Στις μέρες μας, συνεχίζονται να
γράφονται μελέτες και να μεταφράζονται στα ελληνικά ποιήματά του και βιβλία του.
Αρκετές από τις εργασίες είναι αναρτημένες στο διαδίκτυο. Ενδεικτικοί τίτλοι
έργων του: «Σκλαβιά και μεγαλείο» διηγήματα, εκδ. Δάφνη και Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος.
«Οι καμπάνες της Βασιλείας» εκδ. Οδυσσέας.(την επιμέλεια είχε η ποιήτρια Τζένη
Μαστοράκη). Από τις εκδόσεις Οδυσσέας κυκλοφόρησε και το βιβλίο «Οι καλές
Συνοικίες». Το βιβλίο «Οι περιπέτειες του Τηλέμαχου», εκδόσεις Σμίλη. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Ανισέ ή το Πανόραμα» μυθιστόρημα, και «Το
χωριό μου το Παρίσι» και τα δύο από τις εκδόσεις Εξάντας, όπως και το
μυθιστόρημά του «Μπλάνς ή η Λησμονιά». «Ο Παριζιάνος χωρικός» εκδ. Ύψιλον όπως
και το έργο «Περί του Ύφους». Το βιβλίο του «Μ’ ανοιχτά χαρτιά» κυκλοφόρησε
πρώτη φορά από τις εκδόσεις Θεμέλιο και από τις εκδόσεις Ηριδανός. Το ιστορικό
σύγγραμμά του «Ιστορία της Σοβιετικής Ενώσεως 1917-1960», εκδόσεις Φυτράκη. Οι
εκδόσεις Γαβριηλίδη εκδίδουν «Το μουνάκι της Ειρήνης» ενώ οι εκδόσεις της
Σύγχρονης Εποχής κυκλοφορούν το πολύτομο βιβλίο του «Οι Κομμουνιστές» κλπ. Από
τις εκδόσεις Κέδρος, κυκλοφορεί και το μελέτημα του Λουί Αραγκόν για τον έλληνα
ποιητή της Ρωμιοσύνης Γιάννη Ρίτσο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ας δούμε τα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ του τόμου των
εκδόσεων «ΠΛΕΘΡΟΝ» από όπου αντιγράφω τίτλους Ποιημάτων του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΕΙΣΑΓΩΓΗ
(Ζώρζ Σαντούλ), σ.9-83<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΕΠΙΛΟΓΗ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΚΕΙΜΕΝΩΝ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΕΙΜΕΝΑ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΓΙΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η ρίμα του
1940, σ.87<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Το μάθημα
του Ρειμπεράκ, σ.90-<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Arma</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">virumque</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">cano</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, σ.97-<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Για τη
Βροσελιάνδη, σ.100<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Τα μαύρα
ψάρια, σ.103-<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Της δείχνω
το υφάδι του τραγουδιού, σ.108<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Συνεντεύξεις
με τον Φρανσίς Κρεμιέ, σ.114<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΟΙΗΜΑΤΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΦΩΤΙΑ ΧΑΡΑΣ
(1919)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ακροβάτης σ.121<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σεισμός σ.121<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η ΑΕΝΑΗ
ΚΙΝΗΣΗ (1926)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σημαδούρα σ.122<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η δύναμη σ.123<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η ΜΕΓΑΛΗ
ΧΑΡΑ (1929)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ποίημα για να το φωνάξουμε μες στα ερείπια
σ.124<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΔΙΩΚΟΜΕΝΟΣ
ΔΙΩΚΤΗΣ (1931)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σύγχρονη Λυκανθρωπία σ.127<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΟΥΡΡΑ ΤΑ
ΟΥΡΑΛΙΑ (1933)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ναντιεζντίνσκ 1895 σ.131<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο ΣΠΑΡΑΓΜΟΣ
(1941)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μικρή σουίτα ασύρματη σ.132<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι εραστές που χωρίζουν σ.133<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τοιχογραφία του Μεγάλου Τρόμου σ.135<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΗΣ
ΕΛΣΑΣ (1942)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νύχτα Εξορίας σ.136<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">C</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ.138<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος σ.139<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άσμα στην Έλσα σ.140<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΒΡΟΣΕΛΙΑΝΔΗ
(1943)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 17.25pt;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Για την ψεύτικη βροχή που έπεσε πάνω σε μια πέτρινη πόλη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>όχι πολύ μακριά από τη Βροσελιάνδη σ.142<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
ΤΩΝ ΟΜΟΙΩΜΑΤΩΝ (1943)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γράφω σε τούτη τη χώρα σ.144<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΣΕ ΠΑΡΑΞΕΝΗ
ΧΩΡΑ ΜΕΣ ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗ ΧΩΡΑ ΜΟΥ (1945)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η γλώσσα των αγαλμάτων (απόσπασμα) σ.146<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΓΑΛΛΙΚΟ
ΕΓΕΡΤΗΡΙΟ (1945)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ευτυχία η αγάπη δεν έχει σ.148<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο κληρωτός από τα εκατό χωριά σ. 149<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο ΝΕΟΣ
ΣΠΑΡΑΓΜΟΣ (1948)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Απελευθέρωση σ.153<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τραγούδι του Οκτώβρη σ.153<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Για κόψε εκείνη την τρελή σ.154<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΤΑ ΚΑΡΑΒΑΝΙΑ
ΜΟΥ (1954)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο μαύρος Μάης σ. 155<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΚΑΙ
Η ΜΝΗΜΗ (1954)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ονειρευόταν σ.156<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Βασίλευε ένα άρωμα σ.157<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΤΟ ΗΜΙΤΕΛΕΣ
ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ (1956)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ξοπίσω μου σέρνω σ.159<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ω ανένδοτε σ.160<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λίγο ακόμα μόνο σ. 163<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πρόζα της ευτυχίας και της Έλσας σ.164<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΕΛΣΑ (1959)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αρχή σ.171<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>….Καί τέλος του ποιήματος σ.173<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έλσα μια μέρα οι στίχοι μου ετούτοι σ.178<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΟΙ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΟΙΗΤΕΣ (1960)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λόγος σε πρώτο πρόσωπο (απόσπασμα) σ.180<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Επίλογος σ.184<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΤΡΕΛΟΣ ΓΙΑ
ΤΗΝ ΕΛΣΑ (1963)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άσμα Ασμάτων σ.187<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το χαμάμ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>σ.188<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ω χείμαρρέ μου σ.191<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έμμεση μαγική επίκληση (απόσπασμα)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ.192<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ
ΓΙΑ ΜΕ ΑΛΛΟ ΠΑΡΙΣΙ ΜΟΝΟ ΤΗΣ ΕΛΣΑΣ (1964)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 17.25pt;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Δεν υπάρχει για με άλλο Παρίσι μόνο της Έλσας (απόσπασμα)
σ.198<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 17.25pt;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο θάνατος στο Παρίσι (απόσπασμα) σ. 201<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 17.25pt;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ (1965)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 17.25pt;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο ασπρογάλαζος
λαβύρινθος σ.202<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 17.25pt;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Περί των ολίγων
του εράσθαι των λέξεων σ.207<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 17.25pt;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΕΛΕΓΕΙΑ ΣΤΟΝ ΠΑΜΠΛΟ ΝΕΡΟΥΝΤΑ (1966)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 17.25pt;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ω κιθάρα σ.208<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 36.0pt;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Το κρασί που γεννιέται απ’ τα πόδια του όποιου λαού σ.208<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 36.0pt;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΝΕΚΔΟΤΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΟΙΗΜΑΤΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Το έτος 2000
δεν θα συμβεί (1965) σ.211<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο άνθρωπος
μόνος του… (1965)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ.214<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μ’ άφησες…
(1966)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ.215<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο Σαγκάλ Νο
τόσο και πλέον (1966)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ.215<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πωλ Κλέε
(1878-1940)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(1966)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ.216<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
σ.233<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΤΡΑΓΟΥΔΟΓΡΑΦΙΑ
σ.229<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ας δώσουμε και την πληροφορία, ότι
ποιήματα-τραγούδια του Λουί Αραγκόν έχουν μελοποιήσει σημαντικοί γάλλοι
μουσικοσυνθέτες, αλλά και ο δικός μας, ο σημαντικός Γιάννης Σπανός την περίοδο
της διαμονής του στην Γαλλία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ας κλείσουμε το σημείωμα στον γάλλο
σουρεαλιστή ποιητή με τα δικά του λόγια από το βιβλίο του «Περί του «Ύφους»,
μτφ. Στέφανος Ν. Κουμανούδης, εκδόσεις Ύψιλον 1985.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Γιατί η αντί-ποίηση δεν είναι πιά
διαλεκτική χίμαιρα. Πήρε σάρκα και οστά, σε μία αθλητική εποχή, έγινε σύστημα,
έχει μάλιστα εν ανάγκη μεταφυσικές βάσεις. Η επιτυχία του </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rimbaud</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, αφού τέτοια είναι η βρωμιά των γεγονότων ώστε να μπορούμε να μιλάμε για
επιτυχία του </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rimbaud</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, οφείλεται εν μέρει στην περίεργη ηθικότητα που αποδίδουν στη ζωή του.
Γιατί τακτοποίησαν τόσο καλά τα πράγματα, που η ζωή του </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rimbaud</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> στις μέρες μας χρησιμεύει σαν μάρτυρας εναντίον της ίδιας της ποιήσεως.
Αυτό το παράλογο έχει πέραση. Έτσι, καπελωμένοι από τον </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rimbaud</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, οι νεαροί μας βιομήχανοι, οι ελπιδοφόροι δικαστές μας της κακιάς ώρας,
καταδικάζουν υπέροχα ό,τι τους τα πρήζει κατά τρόπο κληρονομικό. Τέλος δεν είναι
πια ανάγκη να διαβάζουμε όλους αυτούς τους στίχους. Η άγνοια βοηθάει. Τα βιβλία
μπορούν να κοιμούνται μέσα στη σκόνη, δεν είναι φτιαγμένα γι’ αυτά τα φροντισμένα
χέρια. Εν ανάγκη, πάμε στο θέατρο, με τις γυναίκες. Αλλά να διαβάζουμε. Ποιήματα.
Έχουμε ξεπεράσει αυτό το στάδιο, σκεφτείτε το λίγο. Ο </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hugo</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, ο </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Nerval</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, ο </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cros</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, ο </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Nouveau</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, δεν θα μας δουλέψουν πιά μ’ αυτά τα παλιά παραμύθια. Αφέθηκα μάλιστα να
πω σ’ έναν παλιό φίλο ότι μου αρέσουν τα μπιμπελό, με τον τρόπο που έχω ν’ ασχολούμαι
μ’ όλους τους μικρούς ρομαντικούς. Φαίνεται ότι έχω συγκατάβαση για τους ελάσσονες
ποιητές. Κι όμως μ’ αυτό εννοούμε τον </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Petrus</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Borel</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, αυτόν τον κολοσσό.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ναι, διαβάζω.
Έχω αυτή τη γελοία συνήθεια. Αγαπώ τα ωραία ποιήματα, τους συγκλονιστικούς στίχους,
κι ό,τι υπάρχει πέρα απ’ αυτούς τους στίχους. Είμαι ευαίσθητος πιό πολύ απ’ τον
καθένα σ’ αυτές τις φτωχές, υπέροχες λέξεις που πέφτουν μέσα στη νύχτα μας από κάποιους
ανθρώπους που δεν γνώρισα. Αγαπώ την ποίηση. Είμαι σε θέση να το κάνω. Εσείς μπορείτε
να πείτε το ίδιο;»…. σελίδα 35. <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πειραιάς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">4
Φεβρουαρίου 2024 <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-80149205554548715912024-01-30T23:07:00.001+02:002024-01-30T23:07:22.900+02:00Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ΟΛΟΓΥΡΑ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ. Βασίλης Βασιλικός, ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ<p><b><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ</span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 16pt;"> </span><span style="color: red; font-size: 16pt;">ΟΛΟΓΥΡΑ ΣΤΗ
ΛΙΜΝΗ</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ</i></b><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όταν επανήλθες μετά επτά έτη εις την
ωραίαν τοποθεσίαν, την προσφιλή εις τας αναμνήσεις σου, δεν ήτο Φεβρουάριος ο
μην και δεν υπήρχαν πλέον ίτσα να μυρώνωσι την ατμόσφαιραν με τάς μεθυστικάς
ευωδίας των. Αλλά δεν ήτο πλέον και η Πολύμνια εκεί, άλλο έμψυχον ίον, η
μεθύσκουσα ποτέ την παιδικήν φαντασίαν σου με μόνον της λευκής λινομετάξου
εσθήτος της τον θρούν. Δεν εσώζετο πλέον ούτε ο σικυών του αγαθού Παρίση, ο
περιβάλλων ποτέ με χλοεράν πλαίσιον την γαληνιώσαν λίμνην, την αντανακλώσαν εις
τα νερά της το αίθριον κυανούν, ούτε κάν η καλύβα του Λούκα του Θανασούλα, η
βρεχομένη από το κύμα, παρά το στόμιον της λίμνης, όπου ουδείς αλιεύς ετόλμα
εντός βολής να πλησιάση, διότι, και κοιμωμένου του Λούκα, η καραμπίνα ηγρύπνει
παρά το πλευρόν του, και ήκουες τότε έξαφνα, εν τω μέσω της νυκτός, ξηρόν
κρότον, ουδέν καλόν υποσχόμενον εις τον τολμητίαν, όστις θα εδοκίμαζε να
πλησιάση ποτέ. Αν ηδύνατό τις να πιστεύση τα λεγόμενα, η καραμπίνα αύτη ήτον το
αληθές ξυπνητήρι του ενοικιαστού της λίμνης, ειδοποιούσα αυτόν μυστηριωδώς διά
κτύπου εις τον δεξιόν του ώμον περί της λαθραίας προσεγγίσεως βάρκας τινός εκ
του λιμένος διά νυκτός. Διότι οι όροι του συμβολαίου έλεγαν, ότι όλα τα κεφαλόπουλα
και τα καβούρια, όσα επλησίαζαν εις την λίμνην, ήσαν της λίμνης, ενώ όσα
ετόλμων να εξέλθωσιν αυτής, δεν ήσαν του λιμένος. Εφηρμόζετο δ’ ενταύθα κατά
πλάτος το αξίωμα «τά εμά εμά, και τα σά εμά».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άλλοτε κατήρχετο εκεί, βόσκων τας ολίγας
αμνάδας και τα αρνία του, ο μπαρμπα- Γιωργός, Θεός σχωρέσ’ τον, ο Κοψιδάκης,
όστις δεν εφείδετο να διηγήται εις πάντας όσας οπτασίας έβλεπεν (αγίους,
αγγέλους, δαίμονας, την κατάστασιν των ψυχών, και αυτήν την τελευταίαν κρίσιν,
όλα τα έβλεπεν ο μακαρίτης) και άπαξ μάλιστα ηλήθευσε περιφανώς, όταν έπεισε
τους πολίτας και «τον δήμαρχο με όλη τη δωδεκάδα», ότι ήτον επάναγκες ν’
ανακαινίσωσιν εκ βάθρων τον ναϊσκον του Αγίου Γεωργίου. Και προείπεν αυτοίς,
ότι, άμα ανέσκαπτον τα θεμέλια, ο Άγιος θα ήρχετο βοηθός. Και πράγματι, ως
ήρχισεν η σκαπάνη να ξεκοιλιάζη μετά δούπου την γήν και να στομούται, πλήττουσα
λίθους και χάλικας, προέκυψεν είς το φώς δίδυμοι τάφοι μετά κιτρίνων σκελετών,
τις οίδε από ποίου λοιμού κατά τους παρελθόντας αιώνας εκεί θαμμένων, και
μεταξύ αδελφωμένων κοκκάλων και χώματος ευρέθησαν περί τα εκατόν ενετικά
φλωρία. Άλλοι επίστευσαν τότε το θαύμα και άλλοι εξεπλάγησαν διά την σύμπτωσιν,
αλλά το ορατόν αποτέλεσμα είναι, ότι ο ναϊσκος, ευπρεπής οπωσούν, εκτίσθη. Είς
τον ναϊσκον εκείνον, όταν ήτον ακόμη παλαιός και στενός και μικρούτσικος,
εκλείεσο το πάλαι, όταν ήθελες να επικαλεσθής την βοήθειαν του Αγίου διά τους
πρωίμους πόνους της καρδιάς σου. Και δεν ηδύνατό τις να σε ονομάση βέβηλον,
καθόσον δεν εζήτεις από τον Άγιον εγκόσμιον ευτυχίαν, αλλά παρηγορίαν διά τάς
θλίψεις σου. Και εσύ έπλεες τότε εις ψεύδη ασφάλειαν, πεποιθώς, ότι κανείς
άλλος δεν σε έβλεπεν από τον Θεόν και από τον Άγιον’ αλλ’ ο νέος εκείνος, όστις
εφύλαγε τότε τα πρόβατα του μπάρμπα –Γιωργιού, Θεός σχωρέσ’ τον, του Κοψιδάκη,
αν και δεν ήτο προικισμένος με το χάρισμα της προφητείας και των οπτασιών, ως ο
αφέντης του, όταν σ’ έβλεπεν αντικρύ από τον λόφον, κι έκλειες την θύραν, άμα έμβαινες
είς το εξωκκλήσιον, κατήρχετο γοργά-γοργά από τον λόφον, με τα τσαρουχάκια του,
πατών εις την γήν τόσον μαλακά, ως να ήτο ελαφρός ατμός διολισθαίνων επί της
χλόης, και συνέχων την αναπνοήν του, επλησίαζε σιγά-σιγά εις την μικράν,
μισοασβεστωμένην και λαδωμένην από την υπερβολικήν ευλάβειαν των προσκηνητριών
υαλόφρακτον θυρίδα του ναϊσκου, κι έβλεπε, χωρίς να τον βλέπης, τάς μετανοίας
και τάς προσευχάς σου, και ήκουε, χωρίς να τον ακούης, τους ψιθυρισμούς σου και
τους στεναγμούς σου. Ώ! πόσα έτη παρήλθον έκτοτε!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εχωρίζετο η λίμνη από της θαλάσσης διά
πλατείας λωρίδος γής αμμώδους και κισσηρώδους, της οποίας μέρος ήταν το
ναυπηγείον της πόλεως και μέρος ήτο ο σικυών του Παρίση. Κατά την δυτικήν όμως
γωνίαν της λωρίδος αυτής, όπου ήρχιζε ν’ απλούται το μήκος του λιμένος, η
λωρίς’ αύτη έβαινε στενουμένη έως του Αργύρη του μπάρμπα –Παναγιώτη τον
ανεμόμυλον, όστις, με την αενάως στροφοδινουμένην κυκλοτερή πτέρυγά του, με τα
τριγωνικά ιστία, εφαίνετο ως να προεκάλει τα έν τω λιμένι ηγκυροβολημένα πλοία,
λέγων προς αυτά: «Να, εγώ αρμενίζω και στη στεριά»! Πόσας και πόσας φοράς
ηναγκάσθης να θαλασσώσης, αφαιρών κάλτσες και πέδιλα, ανασηκώνων έως το γόνυ
την περισκελίδα, επιμένων πεισμόνως να διαβής το ποτάμιον, όταν πολύ συχνά
επήρχετο πλημμύρα, και η θάλασσα εγίνετο έν με τον βάλτον! Και διατί δεν
απεφάσιζες ν’ ανακόψης τον δρόμον σου και να επιστρέψης είς την πόλιν; Διότι
σου εφαίνετο, ότι κάτι έβλεπες, κάτι απήλαυες είς το τοπίον αυτό, ενώ εκείνη,
ήτις το εζωντάνευεν, είχε γίνει άφαντος πρό πολλού. Και πότε πάλιν επροτίμας να
λάβης την βορειοτέραν οδόν, την περιφερή, εκείθεν της λίμνης, διατρέχων όλο το
Καβούλι με τους αγρούς και με τους αμπελώνας του. Εκεί επάτεις επί παχείας
χλόης, υπό την οποίαν δεν ήξευρες πάντοτε, αν υπήρχε στερεά γη. Και εχώνεσο έως
τους αστραγάλους είς τον βάλτον, αλλ’ ενόμιζες τούτο ευτυχίαν σου, διότι
εφαντάζεσο πάντοτε, ότι έτρεχες να κόψης ίτσια δι’ εκείνην. Και όταν έφθανες,
τέλος, με τα υποδήματα βαλτωμένα και τα περιπόδια υγρά, είς τον λευκόν οικίσκον
του μπάρμπα- Κωνσταντή του Μιτζέλου, και τον εχαιρέτας, εκεί πού εσκάλιζε τα
κουκκιά, φωνάζων μακρόθεν: «Καλησπέρα, μπάρμπα- Κωνσταντή!», κι εκείνος σού
απήντα μειλιχίως: «Καλώς το παιδί μου!», τότε ηγάπας να φαντάζεσαι σεαυτόν ως
μπάρμπα-Κωνσταντήν και την Πολύμνιαν ως θειά-Σινιώραν, και τους δύο κατά
σαράντα έτη νεωτέρους, και ανεμέτρεις, οποία θα ήτον ευτυχία διά σέ, αν ήτο
δυνατόν να συζήσης με την αγαπητήν σου, είς τον πάλλευκον εκείνον οικίσκον,
(του οποίου όμως η υπερβάλλουσα λευκότης ωφείλετο είς τα ακατάπαυστα
ασβεστώματα της θειά- Σινιώρας), και οποία θα ήτο εντρύφησις αισθήματος και
ρομαντισμού, εάν διήγετε τάς ημέρας μετά της αγαπητής εν μέσω του ευώδους και
χλοερού εκείνου κήπου, με τας ροιάς, με τάς ροδωνιάς, με τάς αμυγδαλέας και
πασχαλέας, με όλα τα εκλεκτότερα φυτά και άνθη (τα οποία όμως ωφείλοντο είς
τους ενδελεχείς κόπους του μπάρμπα-Κωνσταντή), παρά την όχθην της ωραίας
λίμνης, όπου υπήρχεν εις ουρανός επάνω και άλλος ουρανός εφαίνετο κάτω, λεύκαι
και κυπάρισσοι ανέτεινον τας υψηλάς κορυφάς των άνω, και άλλαι λεύκαι και
κυπάρισσοι εκρέμαντο ανάποδα κάτω. Και όσαι μυριάδες άστρα εκόσμουν την νύκτα
λάμποντα το στερέωμα, άλλαι τόσαι μυριάδες έλαμπον τρεμοσβύνοντα κάτω είς τον
πυθμένα. Και καλαμώνες, σειόμενοι υπό του ανέμου, ύψωναν τους ασθενείς καυλούς
των δύο οργυιές υπέρ το κύμα, και βρύα και λύγοι και ασφόδελοι απέζων εκ του
έλους της λίμνης και εκ του λίπους του βάλτου, κλίνοντα τάς χθαμαλάς κορυφάς
των προς το ύδωρ, ως ν’ απέδιδον εις την λίμνην την οφειλομένην ευγνώμονα
υπόκλισιν. Και αντικρύ υψούτο ο λιμήν, με τας χλοεράς όχθας του ολόγυρα, τας
εξαπλούσας είς τον ήλιον τάς πρασινιζούσας κλιτύς των, ως εύκολπα στήθη
παρθένου, αναδίδοντα ζωήν και σφρίγος είς την πλάσιν. Δένδρα εκόσμουν ευπαρύφως
τάς όχθας τας ορεινάς και τας αμμώδεις, και άλλα δένδρα, φυτευμένα εν τη
θαλάσση, εστόλιζον το κύμα και τους αιγιαλούς, τα ιστία με τα εξάρτιά των. Και
είς το βάθος εφαίνοντο προς βορράν τεμνόμεναι αι δύο των λόφων σειραί, αί
περιβάλλουσαι ένθεν και ένθεν τον μακρόν, αλλ’ ευσύνοπτον είς το βλέμμα κάμπον,
η μία, η ανατολική υψηλή, εγγυτέρα είς τον θεατήν, επιστεφομένην από το καλύβι
του μπάρμπα-Γεωργιού, Θεός σχωρέσ’ τον, του Κοψιδάκη, όπου όχι άπαξ εώρτασες
την Πρωτομαγιάν, παιδίον, με γάλα και με οβελίαν αμνόν και με στεφάνους και με
λούλουδα, όταν έζη ο προς μητρός πάππος σου, ο μπάρμπ’- Αλέξανδρος, Θεός
σχωρέσ’ τον, ο Καρονιάρης, όστις ηγάπα να εορτάζη μεγαλοπρεπώς την Πρωτομαγιάν,
χορηγός αυτός όχι μόνον δι’ όλους τους υιούς, τας θυγατέρας και τα εγγόνια του,
αλλά και διά τα αναδεξίμια του και τους κουμπάρους του, και διά τας κόρας των
κολληγισσών του ακόμη, τας οποίας επταετής ήδη δεν ώκνεις να ερωτεύεσαι,
φανταζόομενος, ότι τρέχεις κατόπιν αυτών είς τους ορμίσκους, εκεί όπου
ελεύκαινον τας οθόνας, και ότι κρύπτεσαι μαζί των είς τα άντρα, τα πατούμενα
υπό της θαλάσσης, αφριζούσης υπό την πνοήν του Βορρά, ονειροπολών την ευτυχίαν
είς τους λευκούς και γλαφυρούς κόλπους, με τας ολοβροχίνους και βυσσινόχρους
τραχηλιάς και είς τάς κυανόφλεβας και τορνευτάς ωλένας, με τάς μακράς και
κεντητάς χειρίδας των. Πρώιμα όνειρα, νεότητος ανυπομόνου, ως η αμυγδαλή, η
ανθούσα τον Ιανουάριον!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η άλλη, η δυτική λοφία, ήτο η Πλατάνα,
απωτέρα είς τον θεατήν, υπτία, ανακεκλιμένη, βαθμηδόν ανέρπουσα προς τας
υψηλοτέρας κορυφάς, ής την υπώρειαν περικαλλώς κοσμεί ο Πύργος του Μετοχίου, με
τον ωραίον ναϊσκον του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Όλα αυτά τα έβλεπες αντικρύ
σου ως τελείαν εικόνα αριστοτέχνου αληθώς, εκείθεν της λίμνης, από λευκόν
οικίσκον του μπάρμπα-Κωνσταντή του Μπιτζέλου, καθώς και από το ναυπηγείον, το
οποίον εφαίνετο απέναντι, εντεύθεν της λίμνης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όλη η<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>μακρά πλατεία αμμουδιά, η απλουμένη μεταξύ της λίμνης και του λιμένος,
δεν είχεν ουδέ ένα κόκκον άμμου αμιγή από πριονίδα, ουδέ ένα χάλικα ελεύθερον
από την γειτονίαν πελεκουδίου. Πόσα δάση αγριοξύλων μετεμορφώθησαν ενταύθα, από
αμνημονεύτων χρόνων, είς σκάφας με τα κατάρτια υψηλά, με μυριάδες οργυιών
σχοινίων και πανίων, και πόσαι τοιαύται σκάφαι θα εκοιμώντο τώρα τον αιώνιον
ύπνον είς τα βάθη της Μεσογείου ή του Ευξείνου! Δύο τοιούτοι σκελετοί εφαίνοντο
σήμερον κείμενοι επί την μίαν πλευράν, είς τα ρηχά, αντικρύ του ναυπηγείου, με
τάς σκωληκοβρώτους και μαυρισμένας σανίδας των, με τα σκουριασμένα καρφιά των,
και τα διέχοντα στραβόξυλα, γυμνά μαδερίων, δι’ ών διέρρεεν ελευθέρως η
θάλασσα, εφαίνοντο θλιβερώς μειδιώντα, με οδόντας άνευ χειλέων, ως να ώκτειρον
βλέποντα εκ του σύνεγγυς την τόσην μανιώδη μέριμναν και μεταλλευτικότητα των
ανθρώπων. Πόσαι χείρες ανθρώπων, πυρετωδώς εργασθείσαι άλλοτε εδώ, δεν έκειντο
ξηραί είς τα βάθη της γης, πόσαι κεφαλαί, τόσον έχουσαι εγκέφαλον, όσος θα
ήρκει, καθ’ ά έλεγε γηραιός ναυτικός, «διά να παλαμίση τις ένα καράβι
ολόκληρον», δεν έθρεψαν αδηφάγα κήτη εις τον βυθόν του πόντου! Και όμως ο γέρων
εκείνος θαλασσινός, με την πικράν ειρωνείαν, είχε χάσει αρτίως το πλοίον και
τους δύο υιούς του από τρικυμίαν παρά τον Μαλέαν, και τώρα, με τα γεράματά του
και με τον τρίτον του υιόν, επαιδεύετο να ναυπηγήση άλλο πλοίον μεγαλύτερον,
έρημος των κυριωτέρων βοηθών του! Ούτως η ανάγκη του βίου και η συνήθεια
δεσπόζουσι των ανθρωπίνων πραγμάτων! Δι’ εκείνον, το νέον τούτο πλοίον ίσως να
ήτον, αν όχι ικανοποίησις, τουλάχιστον παρηγορία δια το γήρας! Και ούτω θα
εξηκολούθει να διάγη τας τελευταίας ημέρας του ο γηραιός θαλάσσιος λύκος,
εωσότου θα ήρχετο ίσως ημέρα, καθ’ ήν η θάλασσα, το μέγιστον τούτο θηρίον, το
οποίον επιμόνως προεκάλει, θα τον ανέρριπτεν εξεγειρομένη από<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>των κόλπων της έως το στερέωμα, ως λέγει ο
Βάϋρων, και θα τον έπεμπε ολολύζοντα εις τους θεούς του, απορρίπτουσα αυτόν
οπίσω εις την γην. «Εκεί ας κείται!- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">There</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">let</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">him</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">lay</span><span style="font-size: 16.0pt;">!»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κι εξηκολούθουν διαρκώς να ναυπηγώσι
πλοία, και η τέχνη ετελειοποιείτο και το εμπόριον ηύξανε. Πάς, όστις ήθελε να ναυπηγήση,
είχε πρόθυμον σύμβουλον τον καπετάν- Δημήτρη τον Κασσανδριανό, με την μακράν
του τσιμπούκαν, με το ηλέκτρινον στόμιον, όστις είχεν ιδεί και ακούσει πολλά
εις την ζωήν του, ο μακαρίτης. Τας ημέρας του γήρατός του τας εδαπάνα
παριστάμενος θεατής των ναυπηγουμένων πλοίων, ερχόμενος κατά πάσαν εσπέραν με
την τσιμπούκαν του, με την μακράν καπνοσακκούλαν του κρεμασμένην επί του
τσοχίνου επανωβράκου, διά να καμαρώση τους κόπους και τας ελπίδας των άλλων και
παρηγορήθη, διότι, πεισθείς εις τας απαιτήσεις των υιών του, ισχυριζομένων, ότι
ήτο παρά πολύ γέρων, είχε παραχωρήσει αυτοίς την πλοιαρχίαν. «Σα θα κάμετε το
Σταυρό σας να κόψετε τον κερεστέ, παιδιά, να κοιτάξετε καλά πόσο ημερών θα
είναι το φεγγάρι…. Κι όντας θα σκαρώσετε με το καλό, να ξετάζετε, που είναι ο
αστέρας… Βάρδα μπένε, να μην σκαρώσετε, μουδέ να το ρίξετε στο γιαλό, την ημέρα
που είναι λιοτρόπι…» Και έδιδε, βραδύγλωσσος, πολυτίμους οδηγίας εις τον
πλοίαρχον, ως και εις τον πρωτομάστορην, περί πάντων των συντελούντων εις την
επιτυχή ναυπήγησιν, ως και εις την ευόδωσιν και προκοπήν του πλοίου. Όστις δεν
τον ήκουε, τόσον χειρότερα δι’ αυτόν! Νεωτερισταί τινές πλοίαρχοι εδοκίμασαν να
τον παρακούσουν, και υπέφεραν σκληρώς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ενθυμείσαι, υπήρχον τότε τρία μεγάλα
σκάφη πλησίον αλλήλων, ναυπηγούμενα υπό τον αυτόν αρχιναυπηγόν. Θαυμάσιος
άνθρωπος! Πώς ηδύνατο να επαρκή και εις τα τρία, τρέχων από σκάφης εις σκάφην,
μ’ έναν πήχυν εις την χείρα, με μίαν στάθμην και μ’ ένα σκέπαρνον, από του
αυχένος κρεμάμενον, με την λαβήν επί του στέρνου. Και οποία στρατιά ανθρώπων
ετέλει υπό τας διαταγάς του! Ο πλοίαρχος, οι βοηθοί του, οι πριονισταί, οι
πελεκηταί, οι μαραγκοί, και οι καλαφάται. Δεν έλειπαν και οι γύφτοι, οίτινες
είχον ιδρύσει προχείρως ανά μίαν καλύβην όπισθεν ενός εκάστου των σκαφών. Και
με την κάμινον πλήρη ανθράκων, με τους φυσητήρας, με τους άκμονας, με τους
ραιστήρας και τας βορείας σφύρας των, έκοπταν, έκοπταν μεγάλα καρφιά,
τζαβέττες. Οποίος φοβερός θόρυβος. Οι κτύποι του ραιστήρος έπνιγον τον έρρυθμον
τριγμόν του πρίονος, ο κρότος του σκεπάρνου εκάλυπτε τον δούπον της ξυλίνης
ματσόλας, δι’ ής εκτύπα το στουπίον ο καλαφάτης, και υπέρ πάντας τους άλλους
κρότους εδέσποζεν ο βαρύς ροίβδος του πελωρίου ραιστήρος, δι’ ού ενέπηγον τα
χονδρά καρφιά και τους ξύλινους ήλους, τες καβήλιες, εις τας στρογγύλας πλευράς
του κολοσσιαίου σκάφους. Και υψηλός, μεγαλόκορμος ανήρ, με ορθάς τας πλάτας, με
το κόκκινον πλατύ ζωνάρι, συνέχον την μακράν σέλλαν του βρακίου υπό τους
βουβώνας του, είχεν αναβή, ο δαιμόνιος, υψηλά επί της κωπαστής, και ο ήσκιος
του, μακρός υπό τας τελευταίας ακτίνας του δύοντος ηλίου, εμεγεθύνετο
τεραστίως, των μέν σκελετών πιπτόντων εντεύθεν της λίμνης, επί των φυτών του
σικυώνος, του δε κορμού αορίστως κυμαινομένου επί του ύδατος, και της κεφαλής
ζωγραφουμένης μεγαλοπρεπώς πέραν της λίμνης, προς ανατολάς, εις την υπώρειαν
του βουνού. Ούτος ήτο ο πουργοτζής, έργον έχων ν’ ανοίγη τρύπες. Υπερμέγεθες
πισσωμένον ζεμπίλιον, κείμενον κάπου, ανάμεσα εις δύο βουβά, μεγάλα ξύλα, υπό
την πρύμνην, ήτο γεμάτον από τριβέλια διαφόρων μεγεθών, έως τρείς δωδεκάδας, ών
το μεν μικρότερον θα ήτο έως δύο σπιθαμών, το δε μέγιστον, βαρύ, ογκώδες, ήτο
σχεδόν ίσον με το ανάστημα του κατόχου του. Την στιγμήν ταύτην εχειρίζετο
ακριβώς εν των μεγίστων τρυπανίων, και έκυπτεν, ο θαυμάσιος, επί της κωπαστής,
αιωρούμενος ως σχοινοβάτης, και ήνοιγε βαθείαν κάθετον οπήν εις μίαν των
πλευρών του σκάφους. Ώ, της ακαταληψίας!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αλλ’ ο ήλιος εκρύβη ήδη εις την κορυφήν
του υψηλού πετρώδους βουνού, και ο ήσκιος του πουργοτζή διεγράφη και αυτός από
την επιφάνειαν του ύδατος και από την άμμον της παραλίας. Οι μαστόροι, καθώς
και οι πολλοί επισκέπται, οι περιπατηταί της εσπέρας, οίτινες ήρχοντο να
συγκοπιάζωσι και αυτοί με το βλέμμα εις τους ιδρώτας των άλλων και ενίοτε να
τους χασομερώσι με τας ακαίρους ερωτήσεις των, διασκελίσαντες τα παντού
εσκορπισμένα ανά το ναυπηγείον βουβά, δοκούς και στραβόξυλα, συνήχθησαν όλοι εν
συγκεχυμένω βόμβω περί την μικράν καλύβην του πλοιάρχου, ήτις ήτο πλήρης τάκων
και τεμαχίων ξύλων και σπειρίδων με εργαλεία και τινών ενδυμάτων και
κλινοσκεπασμάτων, διά να πίωσιν όλοι το τσίπουρο από μεγάλην χιλιάρικην φιάλην,
με το αυτό ποτήριον όλοι. Μόνος ο πελώριος καραβόσκυλος, ο προσδεμένος με
στερεάν άλυσιν έξω της καλύβης, όπισθεν της πρύμνης του μεγάλου σκάφους,
εξέπεμπεν απειλητικόν υπόκωφον γρυλισμόν, ως να διέκρινεν αυτός μόνος τον
βόμβον των κηφήνων από του βόμβου των μελισσών, κι εφαίνετο, αν του το
επέτρεπαν, έτοιμος να εφορμήση. Αλλ’ ο πλοίαρχος, ο καπετάν- Γιωργάκης, όστις
εφαίνετο κάπως μορφωμένος, με τους μακρούς αγκιστροειδείς, ξανθούς μύστακάς
του, το ηλιοκαές πρόσωπων και το μικρόν ανάστημα, διά μονοσυλλάβων ανέκοπτε την
ορμήν του: «Πίσω, Τσούρμο!... κάτω, Τσούρμο!». Ο Τσούρμος υπήκουεν, αλλά μετά
δυσκολίας, και εξέφραζε την λύπην του διά παρατεταμένων γαυγισμών. Ήρχισε να
κυκλοφορή το ποτήριον της ρακής, και οι ναυπηγοί όλοι και οι περιπατηταί έλεγαν
τας συνήθεις ευχάς: «Καλορίζικο! μάλαμα το καρφί τ’, καπετάνιο! Καλό πλέψιμο!».
Την τελευταίαν λέξιν οι πλείστοι επρόφεραν, κατά παραφθοράν, πλέξιμο. Και είς
περίεργος άνθρωπος, με χονδρόν άσχημον πρόσωπον, με παχύτατον μύστακα
επικαθήμενον ως στοιβιά επί των μήλων των παρειών του έως τους οφθαλμούς,
ημιναύτης και ημιεργάτης και ημιεκφορτωτής (ούτος ήτο ο Αλέξανδρος Χάραυλος, ο
ίδιος, όστις, πηδαλιουχών ποτέ εν μακρώ ταξιδίω, κατά την Μαύρην Θάλασσαν, επί
μεγάλου πλοίου, την νύκτα, ηρωτήθη υπό του πλοιάρχου, περιπατούντος κατά μήκος
του καταστρώματος από την πρύμναν έως την πρώραν: «Τί έχεις, βρε Αλέξανδρε, κι
αναστενάζεις;», κι εκείνος απήντησε: «Συλλογίζομαι, καπετάνιε, πώς θα τα
πληρώσουμε τόσα εκατομμύρια που χρωστάει το Έθνος!»)’ ούτος λοιπόν ο Αλέξανδρος
Χάραυλος, ολίγον πέραν του δέοντος αφελής, προσληφθείς από της προτεραίας δια
να υπηρετή είς την ναυπήγησιν του σκάφους, όταν ήλθεν η σειρά του δια να πίη
και να χαιρετίση, επρόφερεν εξ υπερβαλλούσης αδεξιότητος ως εξής την ανωτέρω
σημειωθείσαν λέξιν’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Καλό μπλέξιμο, καπετάνιο!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι άλλοι εκάγχασαν’ ο ξανθομούστακος
πλοίαρχος συνωφρυώθη, Τσούρμος ηγέρθη επί των οπισθίων ποδών και αφήκε φοβεράν
υλακήν! Ο αδελφός του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πλοιάρχου, ο
Δημήτρης ο Τσιμπίδας, ήγειρε την χείρα ν’ αρπάση από τον σβέρκον τον Αλέξανδρον
τον Χάραυλον και να του καταφέρη ολίγους κονδύλους. Ο καπετάν- Γιωργάκης τον
εμπόδισεν, αν και του εκόστισε πολύ. Διότι όλοι οι ναυτικοί, και οι πλέον
μορφωμένοι σχετικώς, δεν είναι απηλλαγμένοι δεισιδαιμονιών και προλήψεων. Πώς
να μήν είναι τις δεισιδαίμων, όταν «πολεμή με το μεγαλείτερον θηρίον», όταν
παλαίη με το άγνωστον, και δεν ηξεύρη, αν αύριον θα επιπλέη ή θα ποντισθή, αν
θα είναι είς την επιφάνειαν ή είς τον πυθμένα; Ο πλοίαρχος ηρκέσθη μόνον να
είπη οργίλως’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Δάκω τη γλώσσα σ΄, βρε
στραβο-Χάραυλε… Να μήν αρπάξω τη σαλαμάστρα, τώρα….<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και μετά δυσκολίας πολλής εμπόδισε τον
αδελφόν του να μήν τον αικίση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εκεί, όπισθεν των θάμνων του φράκτου, εν
μέσω των χωραφιών, αμπέλων και του αιγιαλού, όπου όχι σπανίως η μέν θάλασσα
επάτει και αφωμοίου το ήμισυ κήπου ή αγρού με συκάς, μηλέας και απιδέας, οι δε
διαβάται έκαμαν δρόμον το άλλο ήμισυ του αυτού κήπου ή αγρού (και οι ατυχείς
ιδιοκτήται εις ποίον να προσκλαυθώσιν;), ήκουες πολλάκις την εσπέραν περί το
λυκόφως, ενώ οι ναυπηγοί φορτωμένοι τα ζεμπίλια με τα σιδερικά των επέστρεφαν
εις την πολίχνην, ήκουες, μεταξύ δύο ή τριών μαραγκών, μετρούντων τας ημέρας
έως ού έλθη η πρώτη Κυριακή, κατόπιν της οποίας είποντο κατά σειράν τρείς ή τέσσαρες
εορταί (των Κορυφαίων Αποστόλων, των Δώδεκα, των αγίων Αναργύρων και της αγίας
Εσθήτος), και αναλογιζομένων μετά προαπολαύσεως μελλούσης μακαριότητος, ότι θα
έπλεον όσον ούπω αντικρύ εις την ανατολικήν νήσον, την κρατούσαν δέσμια
πανταχόσε της γης όλα τα τέκνα της με αόρατον συμπαθές νήμα πόθου και
νοσταλγίας, θα έπλεον όλοι στοιβαζόμενοι εις δύο μεγάλας ολκάδας, έργα των
χειρών των, όπως επί τετραήμερον εορτάσωσιν’ ήκουες, λέγω, διάλογον, οίος ο
εξής’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Να, κοντεύουμε τώρα, Νταντή…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Αργούμε ακόμα, Μπεφάνη…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Τί λες, βρε Νταντή;…. Δευτέρα πέρασε,
Τρίτ’ Τετράδ’ μιά, Πέφτ’ Παρασκευή δυό, Σαββάτο, πρώτα ο Θεός είμαστε πέρα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και «ούτως οδός μακρά βραχεία γίγνεται»,
όχι κατά τον Σοφοκλέα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αλλά δεν ήτο πάντοτε εσπέρα, όταν έβαινες
προς την αμμώδη εκείνην παραλίαν με τ’ αβαθή ύδατα, και δεν έβλεπες πάντοτε
ομάδας ανθρώπων επιστρεφόντων εκ του ναυπηγείου, ουδέ πτωχών γυναικών
φορτωμένων σάκους πλήρεις πελεκουδίων επί των ισχνών ώμων των. Ήτο πρωία, και
δεν είχε παρέλθει ο χειμών, και δεν είχαν ακόμη σκαρώσει τα μεγάλα σκάφη. Είς
το ναυπηγείον μία μόνον βρατσέρα και δύο βάρκαι μικραί υπήρχαν σκαρωμέναι. Δεν
ειργάζοντο εκεί ειμή ο μαστρο-Γιωργός, Θεός σχωρέσ’ τον, ο Βαγγελάκης, με την
κοκκίνην σκούφιαν του, ήτις δεν ήτο ούτε φέσι, ούτε κούκος, ούτε καπέλλο, αλλά
μετείχεν από όλα αυτά, με τους πισσωμένους αμπάδες του και με την πολύχρουν από
τα εμβαλώματα καμιζόλαν του, και ο Γιάννης της Παναγιούς, με το υψηλόν και
ορθόν φέσι του, με την μακράν και πολύπτιχον βράκαν του, με την άσπρην φανέλλαν
και με την μεγάλην ζεμπίλαν του. Ο ήλιος μόλις είχεν ανατείλει, διαλύων τους
ανερχομένους από την θάλασσαν προς την πρασινίζουσαν ακτήν λευκούς ατμούς, τα
ύδατα ήσαν ρηχά από τον ασθενή άνεμον, όστις εφύσα. Εφαίνετο την πρωίαν
εκείνην, ότι και αυτός ο Βορράς ευρέθη είς διάθεσιν φιλοπαίγμονα, θωπεύων
μαλακά την θάλασσαν. Και η ψυχρή ροπή δεν ήτο δυσάρεστος εις τον μικρόν
κτηματίαν, τον επιβαίνοντα του όνου του και απερχόμενον εις τον αγρόν του, ουδέ
εις τον ζευγηλάτην, τον διά της φωνής αποτείνοντα τα κελεύσματα εις τους βούς
του: «Ό! Μελίσσ’ όξου, Μαυρομάτ’!» και δια του βλέμματος θωπεύοντα την μεγάλην
χύτραν, με τα καλομαγειρευμένα με ικανόν ευώδες έλαιον φασόλια, και με άφθονον
κόκκινην πιπεριάν, την οποίαν, με το εξησκημένον βλέμμα του, είχεν ανακαλύψει
ήδη ερχομένην όπισθεν των θάμνων, ολονέν και πλησιάζουσαν, σκεπασμένην καλά δια
να μή κρυώση το φαγητόν, επιστρέφουσαν τον μέγαν κόφινον, επί των ώμων της
φιλοτίμου οικοκυράς, σχεδόν αρμενίζουσαν ως βάρκαν, χωρίς να φαίνωνται ούτε αι
χείρες αι υποβαστάζουσαι, ούτε οι πόδες οι βηματίζοντες. Ολίγαι στιγμαί θα
παρήρχοντο ακόμη, και ο μέν Μελίσσης και ο Μαυρομάτης, απολυόμενοι προς ώραν
του ζυγού, θα έβοσκον μακαρίως παρά τας χονδράς και οζώδεις ρίζας των ελαίων, ο
δε ζευγηλάτης και ο βοηθός του, θα παρεκάθιζον επιφθόνως υπό το ευλογημένον
φύλλωμα, και θα επειρώντο εγγύτερον της χύτρας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αλλά σύ, φίλε, δεν προσείχες τότε εις τα
τετριμμένα αυτά, αλλ’ εφθόνεις μάλλον τους μικρούς δεκαετείς παίδας, τους
ανασηκώνοντας την περισκελίδα έως τον μηρόν, φέροντας τα πέδιλα εις το θυλάκιον
και θαλασσώνοντας υπέρ το γόνυ εις το κύμα. Έβλεπες έξαφνα ένα τούτων να κύπτη
να συλλαμβάνει με την παλάμην μικρόν οκταπόδιον, να το δαγκάνη εις τον λαιμόν,
να αγωνίζεται ν’ αποσπάση από<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τον καρπόν
της χειρός του τούς μυζητήρας, να τρέχη εις την άμμον και να το καπνίζη
γενναίως εις τον πρώτον λίθον, τον οποίον θα εύρισκε, λείψανον παρασυρθέντος
από τα κύματα ξηρολιθίνου περιβόλου κήπου ή ερείπιον πάλαι ποτέ υπαρξάσης
προκυμαίας. Και η μήτηρ σου η φιλότεκνος, όχι μόνον δεν σου επέτρεπε να τρέχης,
όπως άλλοι, ανυπόδητος και σύ, αλλ’ απήτει να φορής και κάλτσες. Οποία δεσμά
παιδαγωγικής δουλοσύνης! Ευτυχώς είχες πλησίον σου τον φίλον σου τον
Χριστοδουλήν, όστις, ομήλιξ με σε, ήτο ευτυχέστερος κατά τούτο, ότι ήτο πάντοτε
ξυπόλυτος και ουδ’ εφόρει ποτέ κάλτσες. Φιλότιμον παιδίον! Έτρεχε δι’ όλης της
ημέρας από γιαλόν εις γιαλόν, έβγαζε γρινιάτσες, πορφύρες και πεταλίδες δια
δύο, καβούρια διά τρείς, οκταπόδια διά τέσσαρες. Και μέρος μεν αυτών έκαμνε
δολώματα, δια να ψαρεύη με την καλαμιάν από το δειλινόν έως το βράδυ, μέρος δε
εμοιράζετο φιλαδέλφως με σε. Την πρωίαν εκείνην, ολίγον πρίν φθάσητε εις τον
μύλον του μπάρμπα –Παναγιώτη, όστις ίσταται ως φρουρός παρά το δυτικόν στόμιον
της λίμνης, εκεί όπου ήτο ουδέτερον έδαφος, μεταξύ θαλάσσης και ξηράς, ο φίλος
σου ο Χριστοδουλής, επειδή εις το μέρος τούτο τα ύδατα εβαθύνοντο ολίγον τι
αποτόμως, δεν ευρίσκετο πολύν μακράν εις το κύμα, και άμα είδεν, ότι η
Πολύμνια, πλησιάσασα, ήρχισε να σου ομιλή, έσπευσε να αποβή εις την ξηράν δια
να ακούση τί σου έλεγεν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οποίον λεπτοφυές σώμα εσκέπαζεν η
λινομέταξος ορφνή εσθής! Πώς διαγράφετο αρμονικώς η μορφή της με χνοώδη
πάλλευκον χρώτα και τα ερυθρά μήλα των παρειών, με τον μελιχρυσον λαιμόν και με
το ελαφρώς κολπούμενον στήθος της! Πόσον αβραί ήσαν αι χείρες, και πόσον
μελωδική έπαλλεν εις το ούς σου η θεσπεσία φωνή της! Η ξανθοπλόκαμος κόμη,
ατημέλητος ολίγον, ως να εβιάσθη να καλλωπισθή διά να εξέλθη και απολαύση την
θαλασσίαν αύραν και τον τερπνόν της αμμουδιάς περίπατον, αερίζετο από την πνοήν
του Βορρά, και το όμμα της με τα μικρά ματόκλαδα, ως πτεροφόρος ο ιστός, σ’
εσαϊτευε γλυκά εις την καρδιάν. Ενθυμείσαι! Οποίον αίσθημα εδοκίμασες τότε, και
πώς δεκατετραετής μόλις ηρωτεύθης ήδη; Η Πολύμνια σου ωμίλησεν! Η Πολύμνια σ’
εκάλει ονομαστί! Οποία παιδική μέθη, ευκόλως παραχθείσα, διά μικράς δόσεως
ρευστού! Εφαίνετο, ότι δεν εσήκωνες περισσότερον. Και όμως το πράγμα ήτο
απλούστατον. Ο αδελφός της, δωδεκαετής, εκείνος ήξευρε τ’ όνομά σου και είπε
τίς είσαι εις την Πολύμνιαν. Και αυτή δεν ενόμισεν, ότι θα εσαγίτευε την
καρδίαν σου, αν σου απέτεινε τον λόγον, αφού μάλιστα ήθελε να σου ζητήση
εκδούλευσιν. Εν τούτοις ο Χριστοδουλής έτρεξε πλησίον σου, καταβιβάσας εν
σπουδή την περισκελίδα του, ως διά να μοιρασθή το βάρος της ευτυχίας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η μελωδική φωνή της Πολυμνίας είπε’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Ξέρεις, πού είναι ίτσια; Μπορείς να
μου κόψης τίποτα ίτσια;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;">Σύ
έμενες κεχηνώς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;">Αλλ’
ευτυχώς ο Χριστοδουλής είχε φθάσει ήδη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Μπράβο! Μπράβο! …. Κυρία Πολύμνια!
Εγώ τα ξέρω που είναι τα ίτσια… τώρα να πάμε να κόψουμε…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Θα με υποχρεώσετε πολύ, επανέλαβε και
προς τους δύο η Πολύμνια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και ο Χριστοδουλής έτρεξεν, ελαφρόπους, με
το έν μπουδονάρι του ανασηκωμένο ακόμη έως το γόνυ, με το άλλο καταβιβασμένον
είς τον αστράγαλον, ξυπόλυτος, με τα πόδια παπουδιασμένα, μαύρα, ψημένα από την
άλμην του κύματος. Έτρεξες και σύ κατόπιν του, οκνός ασθμαίνων, αλλ’ έως να
φθάσης εις την όχθην της λίμνης, πατών επί του ολισθηρού βάλτου, γλιστρών
ανάμεσα εις τες αρμυρήθρες και εις τες βουρλιές, ο Χριστοδουλής είχε κόψει ήδη
ολόκληρον δεσμίδα εκ των πρωίμων ευωδιών και μεθυστικών ανθεών, τα οποία εζήτει
η Πολύμνια, τρέχων από συστάδα χόρτου εις συστάδα, αίτινες εσκίαζαν φιλαδέλφως
τα πτωχά ωραία άνθη, τα τόσον τρυφερά και ασθενή, με τα λευκά πέταλα και τον
ωχρόν ύπερον, τα οποία εφαίνοντο ως να παραπονούνται, διατί να φύονται εις το
χώμα και να είναι τόσον χαμαιπετή’ ο Χριστοδουλής τα έκοπτεν ασπλάγχνως ανά δύο
και τρία, μεμειγμένα με χόρτα, και τα εστοίβαζεν επί της ωλένης, της χειρός
του, μεταβαίνων από βουρλιάν εις βουρλιάν, βλέπων τα βούρλα και αναστενάζων,
διατί να μήν έχη αλιεύσει με τάς χείρας του τόσες πέρκες και τριγλία, όσα
βούρλα έβλεπε, και διατί να μή δύναται να χρησιμοποιήση ταύτα όπως ορμαθιάση
εκείνα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μέχρις ού κατορθώσης και σύ να εύρης ολίγα
ίτσια να κόψης, ο Χριστοδουλής είχε καταρτίσει ήδη ολόκληρον αγκαλίδα, και
επέστρεφε τρέχων προς τον ανεμόμυλον, εκεί όπου ίστατο, περιμένουσα μετά του
αδελφού της, η Πολύμνια. Εν τούτοις επρόφθασες και σύ και της έφερες μικράν,
όση ηδύνατο να συνθλιβή μεταξύ αντίχειρος και λιχανού, δεσμίδα, αλλά το ευχαριστώ
το προς σε ήτο, ως εικός, χλιαρώτερον από τα ευχαριστώ το προς τον φίλον σου.
Και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ούχ ήττον έμεινες ευχαριστημένος,
ολιγαρκής και κυριευμένος υπό αυταρέσκου νάρκης, ομωνύμου με το τρυφερόν εκείνο
άνθος, το οποίον εζήτει μέν από σε, έλαβε δε από τον φίλον σου η Πολύμνια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έκτοτε ο Χριστοδουλής ηραίωσε κατ’ αρχάς,
είτα οριστικώς έπαυσε το μερίδιον, το οποίον σου έδιδε τέως από τα κογχύλια,
από τα καβούρια και από τους γωβιούς, σύ δε ήργησες πολύ να μάθης, ότι τα έδιδε
εις τον Νίκον, τον αδελφόν της Πολυμνίας. Είς μάτην τον συνώδευες, ως πάντοτε,
βαδίζων επί της άμμου, θαλασσώνοντα έως τον μηρόν, και από καιρού εις καιρόν
του εφώναζες’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>-Κ’ στοδουλή, βρέ! δεν έβγαλες ακόμα
κανένα χταπόδι;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εκείνος τα χταπόδια και τα καβουράκια τα
έβαζεν εις τον φουσκωμένον και βρεγμένον κόλπον του υποκαμίσου του, έχων τρόπον
να τα ψοφά με δαγκωματιές και με ακρωτηριασμούς, και σου έδειχνε μόνον τες
γρινιάτσες, λέγων, ότι θα υπάγη ύστερ’ από το μεσημέρι να ψαρέψη με την
καλαμιά. Και όταν, περί την δείλην, τον παραμόνευες, παρά την αγοράν, επί της
αποβάθρας, κι έβλεπες ιδίοις όμμασι να σπαρταρίζη κανείς γωβιός εις το άκρον
του αγκίστρου του, και τότε σ’ εγέλα, λέγων, ότι θα κάμη τον γωβιόν δόλωμα, δια
να βγάλη μεγάλα ψάρια. Ούτω χάνεται η φιλία!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πολλαί πρωίαι διέρρευσαν κατόπιν της
πρωίας εκείνης του φθίνοντος Φεβρουαρίου. Επέρασεν ολόκληρος ο Μάρτιος, ήλθε
και το Πάσχα, παρήλθεν ο Απρίλιος, και η Πολύμνια δεν εξήλθε πλέον εις
περίπατον προς την παραθαλασσίαν του ναυπηγείου. Είς μάτην έτρεχες τακτικά κάθε
πρωίαν κι εσπέραν εις την αμμουδιάν εκείνην. Η Πολύμνια, καθώς αργά έμαθες,
είχεν αρρωστήσει, αρχομένου του έαρος, κατά την συμβουλήν δε των ιατρών είχε
κάμει, περί τον Μάϊον, ταξίδιον μετά της θείας της, συνταξιούχου χήρας
αντιπλοιάρχου του Βασιλικού Στόλου, διά ν’ αλλάξη τον αέρα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τρία μεγάλα σκάφη είχον σκαρωθή από των
πρώτων ημερών του Μαρτίου, και σύ δεν έπαυες να τρέχης καθ’ έκαστην, έως το
ναυπηγείον, σταματών επί ώρας πολλάκις, παρά τον ανεμόμυλον, καθεζόμενος επί
των κάτω κειμένων καταρτίων πάλαι ποτέ υπαρξάσης σολέττας, αναπολών, ότι εις το
μέρος εκείνο εστάθη προ μηνών η Πολύμνια, όταν σου εζήτησε να δρέψης προς χάριν
της ίτσα’ αλλά η Πολύμνια ήτο μακράν απούσα. Μόνον περί τα μέσα του Αυγούστου,
ότε το τρίτον και ογκωδέστατον των ναυπηγηθέντων πλοίων είχε τελειώσει ήδη,
επήγες και συ μετά πολλού πλήθους εις το ναυπηγείον, όπως ίδης την καθέλκυσιν
του μεγάλου σκάφους. Το θέαμα ήτο επιβλητικόν, όπως λέγουσι σήμερον. Όλη η
πολίχνη είχεν ερημωθή σχεδόν, και κόσμος πουάριθμος επλήρου την μεγάλην μεταξύ
της λίμνης και του λιμένος λωρίδα. Εκείθεν του σκάφους ο ήλιος ήτο ήδη δύο
κοντάρια υψηλά, και ίσταντο οι τραχείς, οι σκληραγωγημένοι ναύται και οι
χειρώνακτες, συμπληρούντες το παλάμισμα της καρίνας, αποκαρφώνοντας τα βάζια ή
υποσκάπτοντας εις την βάσιν, όπως είναι έτοιμα προς πτώσιν τα κοντοστύλια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εντεύθεν του σκάφους, όπου βαθμηδόν
ηλατούτο η σκιά ίσταντο πλήν των συνεργατών της καθελκύσεως και οι θεαταί, και
ούκ ολίγαι γυναίκες, ελθούσαι προς τέρψιν. Οποίος τότε παλμός διέσεισε τα στήθη
σου, όταν μεταξύ αυτών αναγνώρισες υπό κοκκίνην ομβρέλλαν την περικαλλή μορφήν
της Πολυμνίας! Είχεν επιστρέψει από το ταξίδιον χωρίς να το μάθης. Ο
Χριστοδουλής, όστις επήγε με την βάρκαν εις το ατμόπλοιον, την είχεν ιδεί, αλλά
δεν σου το είπε. Και όμως ησθάνθης εις τα ενδόμυχά σου κρυφόν και
ανεξομολόγητον ευτυχίας αίσθημα, όταν την επανείδες!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εν τούτοις το παλάμισμα, είχε
συμπληρωθεί, τα βάζια ήσαν όλα καρφωμένα, η σκάρα με τα βουβά, λίπος αλειμμένα,
ήτο στρωμένη πρό πολλού. Ο πρωτομάστορης, με το βαρειόν, έκαμε τους
νενομισμένους τρείς σταυρούς εις το πηδάλιον και έδωκε τον πρώτον κτύπον της
ωθήσεως εις το πελόριον σκάφος. Συγχρόνως έπεσαν εν ακαρεί τα κοντοστύλια όλα.
Η καπετάνισσα, ωραία μελαγχροινή, μικρόσωμος, φορέσασα ως νέα ακόμη, δια την
περίστασιν πλήρη την νυμφικήν στολήν της, με το λευκόν αναφές και αιθερόπλαστον
αλέμι, την χρυσοκέντητον σκούφιαν, εικονίζουσαν γάστραν με άνθη και κλώνους, το
βελούδινον βαβουκλί με τα χρυσοϋφαντα προμάνικα, την βυσσινόχρουν ολομέταξον
και χρυσοκέντητον τραχηλιάν, την ζώνην με τ’ αργυρά μαλαμοκαπνισμένα τσαπράκια,
το φουστάνι το χαρένιο με το ολόχρυσον ποδογύρι τρείς σπιθαμές πλατύ, κρατούσα
μέγαν επάργυρον δίσκον διά της αριστεράς, περιήλθεν ολόγυρα το πλοίον και
έρρανε διά της δεξιάς, με κοφέτα και με ορύζιον, την πρώραν, την πρύμνην, και
τας πλευράς τους σκάφους. Οι ναύται, οι ναυπηγοί και πολλοί των θεατών, ως
σταφυλαί εις κλήμα, ως μολυβήθραι επί σαγήνης αλιευτικής, επιάσθησαν από το
παλάγκον και ήρχισαν να σύρωσι τον χονδρόν κάλων, νεύοντες όλοι προς την
θάλασσαν, επαναλαμβάνοντες εν ρυθμώ το κέλευσμα: «Έ! γιάσα λέσσα! Έ!
γιούργια!». Εν τούτοις, είτε διότι το έδαφος, εφ’ ού είχε σκαρωθή το πλοίον,
δεν ήτο αρκετά κατωφερές, είτε διά την ατέλειαν των κινητήριων μέσων, το σκάφος
εστέναζεν, εστέναζεν και δεν εκινείτο. Παρήλθον ολίγα λεπτά, η δύναμις
εδιπλασιάσθη’ ο μέγας όγκος εικινήθη ολίγον τι, έως δύο σπιθαμές, το παλάγκον
εκόπη από την βίαν του ελκύθμού, η γούμενα με τους δύο μακαράδες έμεινεν
άπρακτος περί την πρύμνην, οι ημίσες των ανθρώπων δυσμόθεν του σκάφους έπεσαν
εις την άμμον προς το μέρος της θαλάσσης και οι άλλοι ημίσεις έμειναν με το
παλάγκον εις τας χείρας προς το μέρος της λίμνης, καγχασμοί και γογγυσμοί των
πεσόντων, ών τινες εμωλωπίσθησαν ελαφρώς εις τον δεξιόν βραχίονα ή την πλευράν,
ο πλοίαρχος κάθιδρως, ηλιοκαής, αξιολύπητος, εστενοχωρείτο φοβερά, και ο
καπετάν- Δημήτρης ο Κασσανδριανός, όστις με το τσιμπούκι του, με τον ηλέκτρινον
μαμέν, με το τσόχινο πανωβράκι του, με τα υψηλά μέχρι του γόνατος υποδήματά
του, τα οποία ηγάπα να φορή χειμώνα και θέρος, είχε έλθει να πρωτοστατήση εις
την καθέλκυσιν του σκάφους και δεν είχε παύσει από πρωίας να δίδη οδηγίας και
συβουλές, ιδών το ατύχημα εστέναξε και βραδύγλωσσος επεφώνησε’.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;">-Πφού!
σκ’ ληκομυρμηγκότρυπα!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εν τω μεταξύ είχαν αμματίσει το παλάγκον,
και πάλιν νέα προσπάθεια κατεβλήθη. Αλλά δεν παρήλθον ολίγα, λεπτά και το
παλάγκον εκόπη εις άλλο μέρος, όχι εκεί όπου το είχαν αρτίως αμματίσει. Έφεραν
νέον παλάγκον, ενώ ο πλοίαρχος, μη ευκαιρών να σπογγίση τον ιδρώτα του προσώπου
του, δεν ηδυνήθη να μη ενθυμηθή την στιγμήν εκείνην την ακούσιον εκείνην αράν’
«Καλό μπλέξιμο!», και βεβαίως αν είχεν εμπρός του, αυτήν την φοράν, τον
Αλέξανδρον τον Χάραυλον, κακό μπλέξιμο θα είχε μαζί του. Ο δε καπετάν-
Δημήτρης, με το τσιμπούκι του, ιστάμενος παρά την καλύβην του γύφτου, κάτωθεν
της πρύμνης, επανελάμβανε’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;">-Πφού!
σκ’ ληκομυρμηγκότρυπα!....<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι δύο ιερείς, πρώην ναυτικοί, οίτινες
είχαν αναρρίψει τα επιτραχήλια επί τον δεξιόν ώμον, και είχαν αναβή ελαφροί εις
το κατάστρωμα, τελέσαντες τον αγιασμόν επλησίασαν εις την κωπαστήν και έβλεπαν
τα συμβαίνοντα, διότι, καταρριφθείσης ήδη και της προχείρου κλίμακος, έμελλον
να μείνωσιν επί του πλοίου, και δεν θα κατέβαιναν πρίν πέση το πλοίον εις την
θάλασσαν, και δυνηθώσι να κατέλθωσι με τας ιεράς εικόνας εις την βάρκαν. Πλήθος
δε από αθερίνες-παιδιά οκταετή και δεκαετή- έτρεχαν εμπρός-οπίσω επί του
καταστρώματος, βοηθούντα δια του μέσου τούτου εις την καθέλκυσιν του πλοίου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τέλος, μετά πολλούς αγώνας και τη εφαρμογή
πολλών θεραπευτικών μέσων, το μέγα πλοίον αργά-αργά, ως καμαρωμένη νύμφη,
έπεσεν εις την θάλασσαν. Μέγας τότε αλαλαγμός γυναικών σταυροκοπουμένων,
παιδίων, σκιρτώντων, ανδρών τρεχόντων οπίσω της πρύμνης, ως να ήθελον δια του
δρόμου τούτου να εκπτοήσωσι και να πειθανα γκάσωσι το πλοίον να πέση εις την
θάλασσαν. Και ο μέγας καραβόσκυλος, ο Τσούρμος, τρέχων και αυτός όσον του
επέτρεπεν η άκρα έντασις της αλύσεώς του, εγαύγιζε μανιωδώς προπέμπων το
πλοίον, εφ’ ού εντός της ημέρας έμελλε να μεταφερθή. Και ενώ όλοι έτρεχαν προς
την θάλασσαν κατόπιν του ολισθαίνοντος και καταφερομένου διά της εσχάρας
σκάφους, εις μόνος εστράφη αίφνης, κρατών τον βορειόν του, και έτρεξε προς την
αντίθετον διεύθυνσιν, προς την ξηράν, ως δια να κρυβή εις την καλύβην του
πλοιάρχου, την χρησιμεύουσαν ως αποθήκην και δια τον ύπνον του νυκτερινού φύλακος.
Ο τρέχων ούτος ήτο αυτός ο πρωτομάστορας, και έτρεχεν ουχί δι’ άλλον λόγον, ή
διά να μη συμμερισθή το λουτρόν του πλοιάρχου, το οποίον τινές εζήτουν κατ’
έθος να επεκτείνωσι και εις αυτόν. Ηκούσθη δε τότε αίφνης μεγάλη φωνή,
δεσπόσασα όλου του παμμιγούς θορύβου’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Τον καπετάνιο στο γιαλό!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η φωνή αυτή εξήλθεν εκ πολλών στομάτων
συγχρόνως. Ο καπετάν- Γιωργάκης, ενδίδων εις την απαίτησιν του πλήθους,
απορρίψας τα ελαφρά υποδήματά του, έτρεξεν επί της σκάρας πατών επί των ονύχων,
όπισθεν της πρύμνης, και την στιγμήν, καθ’ ήν η πρύμνη απηλλάσσετο τέλος της
εσχάρας και το σκάφος, φέρον υπερήφανον την κυανόλευκον επί κονταρίου μετ’
ερυθρού σταυρού, εβαπτίζετο το πρώτον εις το κύμα, ερρίφθη με όλα τα ενδύματά
του κατά κεφαλής εις την θάλασσαν, βυθισθείς πρώτον, είτα ευθύς ανελθών εις την
επιφάνειαν, και αφού εκολύμβησε δύο ή τρείς γύρες, επέστρεψεν εις τα ρηχά,
επάτησεν εις την άμμον, απέβη εις την ξηράν, και υπό τους αλαλαγμούς του
πλήθους έτρεξεν εις την καλύβην, όπου εις την στιγμήν ήλλαζε τα βρεγμένα
αμπαδίτικα κι εφόρεσε τα κυριακάτικα. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Είς όλα ταύτα ήσο παρών, φίλε, και όλα
σχεδόν δεν τα έβλεπες. Η καρδιά σου, η φαντασία σου, οι οφθαλμοί σου ήσαν
προσκεκολλημένα εις εκείνην, ήτις εφόρει τότε λινομέταξιν θερινήν εσθήτα κι
εσκιάζετο από το κόκκινον παρασόλι. Μόνον οι αλαλαγμοί του πλήθους σε απέσπασαν
από της βυθίας θεωρίας σου, όταν το πλοίον είχε πέσει εις την θάλασσαν και ο
πλοίαρχος έγινεν υποβρύχιος κατόπιν αυτού. Αλλ’ άπαξ εξύπνησας, είδες, φεύ! και
τι άλλο, το οποίον πολλοί των παρεστώτων δεν παρετήρησαν. Κατόπιν του
πλοιάρχου, τρέξας μετ’ αλλοκότου ενθουσιασμού, ρήξας κραυγήν ηδονής και
θριάμβου, ερρίφθη εις την θάλασσαν νέος τις, μόλις δεκαπενταετής. Ήτο ο
Κ’στοδουλής, ο παιδικός φίλος σου. Πόθεν άρα ωρμήθη να το κάμη; Ίσως διότι
ήλπιζε διά της εθελοθυσίας ταύτης,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>της
προσφερομένης εις την φειδωλήν Μοίραν, ν’ αξιωθή να γίνη και αυτός πλοίαρχος
μίαν ημέραν; Ίσως και απλώς δια να τον ιδή η Πολύμνια; Ούτε το έν, ούτε το
άλλο. Ο Χριστοδουλής είχεν έλθει ολίγον αργά εις το ναυπηγείον, όταν είχεν
αφαιρεθή η σανίς η χρησιμεύουσα ως κλίμαξ και αι αντηρίδες είχαν ήδη υποσκαφή.
Ησθάνετο δε ακατανίκητον επιθυμίαν ν’ αναβή εις το καράβι. Τι να κάμη; Δίς και
τρίς εδοκίμασε να προσκολληθή πότε εις έν, πότε εις άλλο κοντοστύλι, άς ήτο και
η βάσις των επισφαλής, και ν’ αναρριχηθή τολμηρώς έως την κωπαστήν του
καραβιού. Δίς και τρίς τον είδαν, πότε ο πρωτομάστορης, πότε εις των μαραγκών,
και μετ’ αυστηρότητος τον εμπόδισαν. Τότε τι να κάμη και αυτός; Αφού δεν ηξιώθη
ν’ αναβή εγκαίρως εις το πλοίον, επαρηγορήθη ριφθείς εις την θάλασσαν, και
ακολουθήσας το σκάφος εις τον δρόμον του. Εν τούτοις σύ ησθάνθης πικρόν νυγμόν
ζηλοτυπίας. Η καρδιά σου επληγώθη από το παιδαριώδες τούτο κατόρθωμα. Πτωχός
Χριστοδουλής! Τι του είχεν έλθει; Και ούτε εξήλθεν εις την ξηράν διά ν’ αλλάξη,
όπου άλλως δεν θα εύρισκεν ενδύματα, αλλ’ ηκολούθησε κολυμβών το απομακρυνθέν
πλοίον, με το υποκάμισον και την περισκελίδα φουσκωμένα, ως πανία βάρκας,
υπεράνω της επιφανείας της θαλάσσης, είτα δε ανελθών εις λέμβον, εζήτησε διά
νευμάτων από τους επί του πλοίου θριαμβευτικώς αλαλάζοντας παίδας να του
ρίψωσιν ενδύματα’ μικρός μούτσος, ευσπλαγχνισθείς, του έρριψεν υποκάμισον και
περισκελίδα ιδικά του, και ο Χριστοδουλής, αφού ήλλαξε, προσεκολλήθη εις μίαν
των πλευρών, και πιασθείς από σχοινίου, ανήλθε θριαμβεύων εις το υψηλόν και
ανερμάτιστον σκάφος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το πλήθος εις το ναυπηγείον συνωθείτο
τώρα περί την καλύβην του πλοιάρχου, όπου η μεγαλοπρεπώς στολισμένη καπετάνισσα
μετά προθυμίας και αβρότητος προσέφερεν εις όλους γλυκίσματα και ποτά. Αλλά σύ
ησθάνεσο τόσην πικρίαν εις τον ουρανίσκον, ως να είχεν αναβή η χολή σου όλη κι
εχύθη προώρως εις το στόμα σου. Κι επιστρέφουσαν εις την πόλιν ηκολούθησες
μακρόθεν την Πολύμνιαν, την<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>οποίαν είχες
ιδεί μειδιώσαν προς την τρέλλαν του παιδικού σου φίλου, και την είχες ακούσει
ψιθυρίζουσαν’ «Τι παράξενο παιδί, αυτός ο Χριστοδουλής!».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν ήτο αύτη η μόνη φορά, καθ’ ήν ο
Χριστοδουλής ερρίφθη εις το ύδωρ με όλα τα ενδύματά του πρό των οφθαλμών της
Πολυμνίας ή και χάριν αυτής. Ολίγας ημέρας ύστερον, μίαν Κυριακήν περί τα τέλη
Αυγούστου, ο Παρίσης, ο καλλιεργητής του σικυώνος, καλόκαρδος, άφροντις,
μελαψός, με μακράν την φούνταν του φεσιού, κρεμαμένην επί του ώμου, και ο
Λούκας, ο εκμισθωτής της λίμνης, υψηλόκορμος, με μακρά σκέλη, με λινόχρουν τον
μακρόν πέραν των ώτων μύστακα, με αστακού βρασμένου τον χρώτα του προσώπου,
είχαν καθίσει καθώς πολύ συχνά το εσυνήθιζαν, «να το κλάψουν» ολίγον παρά το
χείλος της λίμνης, υπό την δροσεράν αναδενδράδα, έξωθεν της καλύβης των. Ο
ήλιος έκλινε προς την δύσιν, και από μιάς ώρας ήδη είχον δώσει και λάβει
εναλλάξ πολλούς αδελφικούς ασπασμούς εις τα χείλη της φλάσκας, ήτις ήτο
τετραόκαδος και είχε κομισθή αρτίως εκ της πολίχνης πλήρης μοσχάτου. Ο πιστός
φίλος των, ο Αργύρης, ο συνιδιοκτήτης του ανεμόμυλου, τους είχεν επισκεφθή προ
μικρού με τα αστεία του, και εις τον μέν Λούκαν είχε προσφέρει τσιγάρον μετά
πυρίτιδος, όπερ ανάψας εκείνος έκαυσεν ολίγον δια της εκρήξεως τον πυρρόν
μύστακά του, και ατάραχος είπε’ «ζαράρ γιόκ!», εις τον Παρίσην δε είχεν
επιδώσει σπασμένην γκάϊδαν, προτρέπων αυτόν «να παίξη κανένα χαβά», αλλ’ όσον
και αν ηγωνίζετο πνευστιών ο Παρίσης, η γκάϊδα ουδένα εξέβαλλε φθόγγον. Τέλος ο
Αργύρης είπε: «δε φελάτε τίποτε κι οι δυό σας, κρίμα σ’ εσάς, κρίμα σ’!», και
προσποιηθείς δυσαρέσκειαν απήλθεν. Οι δύο φίλοι έμειναν μόνοι, εξακολουθούντες
να εκκενώσι σιγά-σιγά και μεθοδικώς την φλάσκαν. Είχαν ψήσει εις ανθρακιάν
ημίσειαν δωδεκάδα κεφαλόπουλα και ούκ ολίγα καβούρια, και το μοσχάτον κατέβαινε
μιά χαρά κάτω. Είχαν ενθυμηθή παλαιάς ιστορίας, διηγούντο προς αλλήλους τα
παθήματά των, τα οποία δεν είχον τελειωμόν. Ο Παρίσης μάλιστα εξαρθείς από της
πεζότητος ετραγούδει κατά προτίμησην «μερακλίδικα» τραγούδια, οίον τον στίχον’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σαν κλήμα με κλαδεύουνε και κλαδεμούς δεν
έχω…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έλεγαν δε προς αλλήλους’ «Θυμάσαι, καρδάσ’
τούτο; θυμάσαι, γιολδάσ’, αυτό;». Όταν είναι τις με τον άριστον φίλον του εις
ωραίαν εξοχήν, συμπαραστατούσης και φλάσκας με μοσχάτον, λησμονεί τα πάντα, και
οι δύο άνδρες ούδ’ υπώπτευον ότι τους έβλεπέ τις, όπερ άλλως τους ήτο
αδιάφορον. Αλλ’ όπισθεν των καλαμώνων, επί της αντίπεραν όχθης, ήμισυ μίλιον
μακράν, ήτο χωμένος από δύο ωρών αφανής, ο παιδικός φίλος σου ο Χριστοδουλής.
Τί εζήτει εκεί; Κατά πάσαν πιθανότητα παρεμόνευε πότε θ’ απεμακρύνοντο προς
στιγμήν από της όχθης ο Παρίσης και ο Λουκάς, δια να χωθή γοργά εις την λίμνην
και κλεψη ο πονηρός κανένα έγχελυν ή κεφαλόπουλα τινα και ολίγα καβούρια. Αλλά
μάτην επερίμενε, και ήδη είχεν αποφασίσει, αναγνωρίσας μακρόθεν την τσότραν και
ελπίζων, ότι οι δύο φίλοι εν τη ευθυμία των δεν θα τον έβλεπον, να επιχειρήση
το τόλμημα και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>απέναντι αυτών. Αλλά την
στιγμήν εκείνην απροσδόκητον συμβάν είλκυσε την προσοχήν του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ήγγιξεν ο ήλιος εις την δύσιν, όταν εις
την καλύβην, έξωθεν της οποίας εκάθηντο οι δύο συμπόται, επλησιάσε γυνή τις
συνοδευομένη υπό μειρακίου. Εφόρει λευκήν εσθήτα κι εκράτει κόκκινον παρασόλι,
και ο Χριστοδουλής, με όλην την απόστασιν, την ανεγνώρισεν ευθύς. Ήτο η
Πολύμνια μετά του αδελφού της του Νίκου. Οι δύο άνδρες εσηκώθησαν ευθύς, και εκ
των νευμάτων και υποκλίσεών των ενόησεν ο Χριστοδουλής, χωμένος μέσα εις τες
καλαμιές, ότι την επεριποιούντο και ήσαν πρόθυμοι εις τους ορισμούς της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ολίγαι παρήλθον στγμαί, και βλέπει την
Πολύμνιαν να πηδήση και να επιβή εις την μικράν φελούκαν, είδος σκάφης, μ’
επίπεδον το κύτος, χωρίς καρίναν, ήτις ήτο δεμένη εις το χείλος της λίμνης, ού
μακράν της καλύβης, και ής επιβαίνων ο Λούκας εθήρευεν ανά την λίμνην τους
εγχέλεις και τα κεφαλόπουλα. Κατόπιν της νεάνιδος, ο μικρός αδελφός της, λύσας
την μπαρούμαν, επέβη, και λαβών το κοντάριον ήρχισε να αβαράρη εις τον βυθόν
της αβαθούς λίμνης. Ο Χριστοδουλής εσυμπέρανεν ορθώς ότι της Πολυμνίας, θα της
είχεν έλθει η φαντασία να κάμη μίαν φοράν με την φελούκαν περίπατον επί της
λίμνης, και ο Λούκας, ευδιάθετος ευρεθείς, της έδωκε την άδειαν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η μικρά σκάφη απεμακρύνθη προς το κέντρον
της λίμνης’ οι δύο άνδρες, καθίσαντες εκ νέου, ησχολούντο ν’ αποτελειώσουν την
φλάσκαν, και ο Χριστοδουλής, κρυμμένος εις τους καλαμώνας, έβλεπε θαυμάζων,
όπως θα εθαύμαζες σύ, το χαριέστατον σύμπλεγμα της νεανίδος και του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μικρού αδελφού της, εξακολουθούντος με όλην
του την δύναμιν δια του κονταρίου ν’ αντωθή τον πυθμένα. Η Πολύμνια εφαίνετο
ακτινοβολούσα εκ χαράς. Ο περίπατος ούτος την ηύφραινε, την κατεγοήτευσεν, ως
τα αθύρματα τας τριετείς κορασίδας, ενώ ο αδελφός της εφαίνετο αισθανόμενος
ίσην χαράν με τα επταετή παιδία, τα οποία, φεύγοντα το σχολείον, με τον φύλακα
ανηρτημένον υπό την μασχάλην, ευρίσκουσιν άφατον ηδονήν να τρέχουν εις τις
ακρογιαλιές και εις τους βάλτους, και να καραβίζουν με σμικρότατα κομψά καραβάκια,
τα οποία οι επιδεξιώτεροι μεταξύ των κατασκευάζουσιν. Ο Χριστοδουλής ελησμόνησε
τα χέλια, τα καβουράκια και τα κεφαλόπουλα, τα οποία διενοείτο να κλέψη, και δεν
εχόρταινε να βλέπη την παιδικήν εκείνην επί της λίμνης περιπλάνησιν. Αλλά δεν
του διέφυγε και η ατζαμοσύνη του Νίκου, όστις δεν ήξευρε ν’ αβαράρη κανονικά,
καθώς έπρεπε, και χωμένος μέσα εις τους καλαμώνας ο παιδικός φίλος σου εστέναζε
κι έλεγεν: «Ά! να ήμουν εγώ!...<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εκεί, είς μίαν στιγμήν, καθώς αβαράριζεν
αδεξίως ο Νίκος, η φελούκα περιεπλάκη εις συστάδα λιμναίων χόρτων υψηλών,
σχεδόν έως την επιφάνειαν, και ο Νίκος έκαμνεν, άκαμνε να αβαράρη και όσον
αβαράριζε τόσον χειρότερον περιεπλέκετο η φελούκα, και το κοντάριον δεν εύρισκε
πλέον πυθμένα, και τέλος το κοντάριον περιεπλάκη και αυτό εις τα πολύκλαδα,
αδρά, μέλανα εκείνα χόρτα, και ο Νίκος εις μάτην επάσχιζε ν’ απαλλάξη εκείθεν
το κοντάριον, και όσον ετράβα ο Νίκος, τόσον το κοντάρι έφευγε από τάς χείρας
του, εωσού έπεσεν από τους ασθενείς δακτύλους, και το μισόν ήτο εμπλεγμένον κάτω,
το μισόν έπλεεν εις την επιφάνειαν. Η Πολύμνια, εγερθείσα με προφύλαξιν, έκυψε
διά να ίδη που επήγε το κοντάριον από την αυτήν πλευράν της φελούκας, προς ήν
ίστατο και ο Νίκος, αλλά τότε η φελούκα έγειρε μονόπλευρα, και παρ’ ολίγον
ανετρέπετο. Εννοήσασα τον κίνδυνον η Πολύμνια, και μή επιθυμούσα να κάμη
ακούσιον λουτρόν μέσα εις τα λιμναία χόρτα, ανεκάθισε ταχεία παρά την πρύμνην,
και πάλιν υπεγερθείσα, ύψωσε το λευκόν μανδήλιόν της πρός τους δύο συμπότας της
μικράς καλύβης και συγχρόνως ήρχισε να φωνάζη’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;">-Έ!
μπάρμπα- Λουκά!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αλλ’ έως να πάρη είδησιν ο Λουκάς και
αποφασίση να έλθει εις βοήθειαν (όπερ άλλως θα ήτο δύσκολον, διότι το έδαφος
του πυθμένος ήτο πανταχού βαλτώδες και πάς ο επιβαίνων εις το ύδωρ θα εχώνετο
μέχρι του γόνατος εις ιλύν, το αβαθές δε του ύδατος δεν επέτρεπε να κολυμβήση
μέγα σώμα, οίον το ιδικόν του), θα ενύκτωνε χωρίς να κατορθωθή τίποτε. Αλλ’ ο
Χριστοδουλής ευτυχώς, ο παιδικός φίλος σου, ήτο πολύ σιμωτέρα εις την φελούκαν,
από εκεί όπου ήτο χωμένος, μέσα εις τους καλαμώνας. Χωρίς να διστάση, με το
υποκάμισον και την περισκελίδα, τα οποία απετέλουν πάντοτε όλην την ενδυμασίαν
του, εκπηδήσας από τον καλαμώνα απροσδοκήτως, θαυμασίως, ως τελευταίον
απομεινάριον αρχαίας θεότητος, λιμναίας και υδροβίου, άγνωστον και νοθογενές,
λησμονημένον από δεκαεννέα αιώνων, διαιτώμενον εκεί εις τους καλαμώνας,
διαφυγόν την προσοχήν του χριστιανικού κόσμου, ερρίφθη κολυμβών εις την λίμνην.
Και με δέκα ειρεσίας των χειρών, με άλλα τόσα λακτίσματα των ποδών, με την
κοιλίαν θίγουσαν κάποτε εις τους βάλτους, έφθασεν εις το μέρος όπου είχεν
εμπλακή η βάρκα, ανεπήδησεν στιβαρώς επί την δεξιάν πλευράν, έδραξε την πρώραν
της σκάφης, και με απίστευτον δια την ηλικίαν του ρώμην, την ανεσήκωσε και την
απήλλαξε από του εμποδίου των υψηλών χόρτων. Είτα εξέμπλεξε και το κοντάρι από
το μέρος όπου είχεν εμπλακή, και είπεν εις τον Νίκον.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Να, πώς ν’ αβαράρης!...<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;">Και
του έδειξεν εμπράκτως τον τρόπον, ρίψας αυτώ κοντάριον. Είτα ώθησε την φελούκαν
από της πρύμνης, απομακρύνας αυτήν των λιμναίων χόρτων, ως και των ρηχών, ενώ η
Πολύμνια τον εκοίταζε μειδιώσα και άκουσα τον εθαύμαζεν, υποψιθυρίζουσα’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Τί παράξενο παιδί!...<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;">Και
τους κατευόδωσε προς το<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μέρος της
καλύβης, όπου οι δύο συμπόται είχαν σηκωθή έκπληκτοι, μή εννοούντες τί
συνέβαινε, και ο Λούκας, φανταζόμενος την λίμνην ως θάλασσαν, έλεγε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Κανένα δελφίνι θα έπεσε κοντά στη βάρκα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Φθάνει να μήν είναι κανένα σκυλόψαρο και
σου αφανίση τα κεφαλόπ’λα, καρδάσ’, είπεν ο Παρίσης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Χριστοδουλής επέστρεψεν είς τον καλαμώνα
του, όπου ο μπαρμπα- Κωνσταντής, αιωνία η μνήμη του, ο Μιτζέλος, από του λευκού
του οικίσκου, του γειτονεύοντος με τον καλαμώνα, είχεν ιδεί το συμβεβηκός, και
καλέσας τον νέον, όστις γυμνωθείς προσεπάθει να στεγνώση τα ενδύματά του επί
βράχου, καίοντος ακόμη από το καύμα του άρτι δύσαντος ηλίου, του έδωκεν αυτός
ενδύματα να φορέση. Και ο μπαρμπα –Γεωργός, Θεός σχωρέσ’ τον, ο Κοψιδάκης,
όστις ευρίσκετο εκεί πλησίον με τάς<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ολίγας αμνάδας του, του έδωκε «μιάν ευχή» και του είπεν, ότι θα έχη
μεγάλον μισθόν, χωρίς να υποπτεύση, ότι αυτός ήτο νοθογενές αποτόκιον
λησμονημένης θεότητος. Και ο Λούκας, μαθών εκ στόματος της Πολυμνίας το μικρόν
συμβεβηκός, κρατών εις χείρας την φλάσκαν, με τάς απομεινάσας ολίγας σταγόνας
μοσχάτου, έκραζεν από της αντιπέραν όχθης’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Στην υγεία σ’, Κ’στοδουλή!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πρός τί να χάνη τις την φιλίαν των φίλων
του; Μή τυχόν η Πολύμνια ήτο διά σε ή δι΄ εκείνον; Παιδίον! Αυτή ήτο
μεγαλειτέρα την ηλικίαν και των δύο σας. Αλλά πώς δύναταί τις να γίνη ανήρ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>χωρίς ν’ αγαπήση δεκάκις τουλάχιστον, και
δεκάδες ν’ απατηθή;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τώρα η Πολύμνια απέθανεν ή υπανδρεύθη;
Αγνοώ, ίσως και σύ επίσης. Και ο Χριστοδουλής; Έγινε ναυτικός περίφημος, αλλ’
από ετών δεν ήκουσές τι περί αυτού. Ίσως να επήγεν εις την Αμερικήν, καθώς
τόσοι άλλοι. Και σύ; Φιλοσοφείς, ως εγώ, και ουδέν πράττεις. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;">(1892)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;">Σελίδες
362-381.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: black; font-size: 16.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Κριτικά υπομνήματα<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: 18.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ολόγυρα στη λίμνη</span></b><span style="color: black; font-size: 18.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> (σελ. 362-381). Με τον υπότιτλο «Αναμνήσεις
προς φίλον» πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εστία του 1892 α΄, σε δύο
συνέχειες, σελίδες 305-310 και 323-330. Περάστηκε στις εκδόσεις Φέξη και
Ελευθερουδάκη στους τόμους Ο Πεντάρφανος. Σώθηκαν δυό τρία φύλλα απ’ το
πρωτόγραφο, γραμμένα με μολύβι-όπου φαίνεται ο αγώνας με τη μορφή και την
έκφραση. Το έργο είναι χρονολογημένο «Μάϊος 1892». Είναι παράλληλο στο ύφος και
στη σύνθεση με τη Μαυρομαντηλού, αλλά εδώ τα πλαίσια της ηθογραφίας γίνονται
περισσότερο πλατιά και σπάνε τα περιγράμματά τους στην ποίηση, στην
εξομολόγηση, στο συμβολισμό και στα εσωτερικά στοιχεία. Εδώ μας παρουσιάζει
αριστοτεχνικά όλη τη Σκιάθο, τη λίμνη με τα περίγυρά της, το λιμάνι με τους
ανθρώπους και με τις ασχολίες τους, τον ταρσανά με τα νέα σκαριά, διάφορους
τύπους, ιστορίες, μά πάνου σ’ όλα αυτά τα περιγραφικά στοιχεία κυριαρχεί με το
φώς μιάς υπερούσιας βελουδένιας ομορφιάς η αναπόληση και η νοσταλγία- η
Πολύμνια, ο Χριστοδουλής, ο έρωτας στα πρώτα του φτερουγίσματα, η αφέλεια
γεμάτη μικροκαημούς, το βαθύτερο κοίταγμα της ζωής. Έργο βαθειάς πνοής και
τεχνουργίας, όπου φαίνεται απ’ το δούλεμα η βαθειά επεξεργασία, που φτάνει όμως
πολλές φορές στο παραφόρτωμα. Σκηνές υπέροχες, όπως του καραβιού, αισθήματα,
ψυχογραφία, αντιθέσεις, δίνουν στο έργο μιά πολυσύνθετη ομορφιά. Υπάρχει βέβαια
σφίξιμο ακόμα και φόρτωμα, συλλεχτική προσπάθεια απ’ όλες τις πλευρές, η γλώσσα
παρατεντώνεται, όμως λάμπει το ψυχικό περιεχόμενο, ο πλάγιος νοσταλγικός ήχος,
και τα κάνει όλα ζωντανά κι αναγκαία, δηλαδή, ενώ είναι περιττά, προσθέτουν
κάτι σπουδαίο στη συγκίνησή μας. σελίδα 509.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: black; font-size: 18.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: black; font-size: 18.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Από τον δεύτερο τόμο ΤΑ
ΑΠΑΝΤΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ, επιμέλεια: ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΛΕΤΑΣ, εκδόσεις
«ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΙΟΒΑΝΗΣ» Ζωοδόχου πηγής 7. Αθήναι</span></b><span style="color: black; font-size: 18.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: black; font-size: 18.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ενδεικτικό Γλωσσάρι<br />
</span></b><span style="font-size: 16.0pt;">-αβαράρω= απομακρύνω πλοίο από το αγκυροβόλιό
του<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-αθερίνα, ες= μικρή σμαρίδα, και
μεταφορικά τα μικρά παιδιά που μαζεύονται στους δρόμους για θέμα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-αματίζω= το παλάγκο. Περνώ τα σχοινιά
της τροχαλίας του καραβιού<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-αντηρίς= στήριγμα ξυλένιο που βαστά το
ποδόσταμο του σκαριού (καραβιού) στα ναυπηγεία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-βάζια= τα ξύλα που κρατούν το σκαρί
στον ταρσανά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-βαρειός= βαρειά, μεγάλο, βαρύ σφυρί<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-βουβό= μεγάλος κορμός δένδρου για
δοκάρι ή κατάρτι προορισμένος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-βρατσέρα= είδος ιστιοφόρου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-γιούργια= έ γιούργια (σύνθημα εφόδου ή
ομαδικής ενέργειας για την εκτέλεση κοινού έργου. Εδώ στην καθέλκυση του
καραβιού, να το σπρώξουν στη θάλασσα με μιά, συγχρονισμένη κίνηση απ’ όλα τα
μέρη).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-γκρινιάτσα= είδος θαλασσινά κοχύλια της
ακρογιαλιάς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-γωβιός= είδος ψαριού, ο κωβιός<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-δάκω= προστακτική του δαγκώνω, δάγκωσα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-ειρεσία= κωπηλασία, το κούνημα, το
ανοιγοκλείσιμο των κουπιών ή φτερών.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-εσχάρα= καραβιού (στα σκαριά), τα
υποστηρίγματα κι αντιστύλια του καραβιού στο ναυπηγείο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-ίτσια= αγριολούλουδα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-Καβούλι= τοποθεσία με χωράφια κι
αμπέλια στη Σκιάθο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-καμιζόλα= φαρδύ γυναικείου πουκάμισο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-καθέλκυσις= πλοίου, περιγραφή της.
(ολάκερη εορτή με επιβλητική κοσμοσυρροή και ιεροπραξία, όταν τραβάν τα
καινούργια σκαριά απ’ τον ταρσανά και τα ρίχνουν για πρώτη φορά στη θάλασσα, τα
βαφτίζουν)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-καραβόσκυλος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-κερεστές= ξυλεία ναυπηγική ή
οικοδομική.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-κοντοστύλια= ξύλα καραβιού<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-λιοτρόπι= ηλιοτρόπι, το θερινό
ηλιοστάσι. 24 Ιουνίου τ’ Άη Γιαννιού του Λιουτρόπη, γιορτάζεται απ’ το λαό η
τροπή του ήλιου και γίνεται το ηλιοστάσι στους αγρούς με χορούς και τραγούδια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-λύγοι= λυγαριές<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-ματσόλα= του καλαφάτη μεγάλο ξύλινο
σφυρί που χτυπάν το στουπί. Ξύλινο δικέφαλο σφυρί<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-μπαρούμα= σκοινί για την πρόσδεση πλοίου
ή βάρκας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-οϊστός= πτεροφόρο βέλος με φτερό στην
άκρη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-ολκάς= καράβι πλατύ και μεγάλο
ρυμουλκούμενο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-παμμιγής θόρυβος= το κοινώς λεγόμενο
ταβατούρι. Ο σύνθετος θόρυβος από πολλές φωνές και κρότους<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-παρασόλι= ομπρέλα για προφύλαξη από τον
ήλιο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-περιπόδιον= κάλτσα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-πεταλίδα= μαλακόστρακο που ζει κολλημένο
στους βράχους<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-Πλατάνα= τοποθεσία στη Σκιάθο (η δυτική
λοφιά)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-πλέψιμο= πλούς-καλό. Πλέψιμο-ευχή που
τη λένε για τα σκαριά που φτιάχνονται στον ταρσανά και πρόκειται να ριχτούν
στην θάλασσα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-πορφυρές= είδος θαλασσινά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-πουργουτζής= ο ανοίγων τρύπες στα
ναυπηγεία με το τρύπανο (πουργού)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-ραιστήρ= η βαρειά, το μεγάλο σφυρί που
σπάει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-σικυών= μποστάνι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-Σινιόρα= θειά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-σκωληκομυρμηγκότρυπα= φράση υβριστική, περιφρονητική
για τους μικροπρεπείς και γλοιώδεις τύπους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-τζαβέττα= μεγάλο καρφί<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-τριβέλια= τρυπάνια<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-τσότρα= κοτύλι= ξύλινο δοχείο κρασιού. Φλασκί
<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-υλακή= γάβγισμα, αλύχτημα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-φελούκα= μικρή ελαφρή βάρκα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 16.0pt;">-χειρίδα= μανίκι <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="color: black; font-size: 18.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><u><span style="color: red;">Γράμμα στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη<o:p></o:p></span></u></i></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">του ΒΑΣΙΛΗ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Αλίμονο κι αλί καημός<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>του
γεμιτζή ο ξενητεμός.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πόλη της Καγιούγκα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αθήνα 1960<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Αγαπητέ μου
Αλέξανδρε,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">στην πόλη
αυτή απ’ όπου σου γράφω τώρα αυτό το γράμμα, και δέξου το σε παρακαλώ σαν μιά
απειροελάχιστη έκφραση ευγνωμοσύνης για το έργο σου πού, εδώ στην ξενιτιά,
είναι η μόνη πατρίδα που έχω και περνώ από το<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ένα διήγημα στο άλλο όπως εσύ περνούσες από το ένα στο άλλο ακρογιάλι
του νησιού σου, λοιπόν στην πόλη αυτή που<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>τη λένε Καγιούγκα, έξι ώρες με το αυτοκίνητο από την Νέα Υόρκη, έφτασα
προχτές. Ταξιδεύαμε νύχτα και σ’ όλο τον δρόμο ενώ το ραδιόφωνο του αυτοκινήτου
έπαιζε χριστουγεννιάτικους ύμνους, μερικούς τους ήξερα, κι’ έβλεπα έξω απ’ το
παράθυρο τα μικρά σπίτια της εξοχής, όλα φωτισμένα με γιρλάντες από φώτα, με
δέντρα χριστουγεννιάτικα στα κάδρα των παραθυριών. Μερικά είχαν ολόκληρη την
σκηνή της Γέννησης έξω από τις πόρτες τους. Είχε χιονίσει μες το πυκνό σκοτάδι
του παγετώνα, μοιάζαν παραμυθένια. Μα περισσότερο απ’ όλα εκείνη την στιγμή
νοσταλγούσα τα κάλαντά σου: «Χριστούγεννα, πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του
χρόνου, εβγάτε, ακούστε, μάθετε τώρα ο Χριστός γεννιέται».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η πόλη «είναι άσπρη σαν τον Έλυμπο, σαν τ’
άσπρο περιστέρι». Μικρή, σπιτίσια, ίσως και μικρόχαρη, είναι «ολόγυρα στη λίμνη
που όμως δεν έχει καμιά σχέση με την λίμνη που περιγράφεις εσύ στο ομώνυμο
διήγημά σου. Τούτη η λίμνη η Καγιούγκα, απ’ όπου κ’ η πόλη τράβηξε τ’ ονομά
της, δεν έχει δύο ουρανούς ούτε «καλαμιώνας σειόμενους υπό του ανέμου», ούτε
και «βρύα, λύγους και ασφόδελους που απέζουν εκ του έλους της λίμνης και εκ του
λίπους του βάλτου κλίνοντα τας χθαμαλάς κορυφάς των προς το ύδωρ, ως ν’
απέδιδον εις την λίμνην την οφειλομένην ευγνώμονα υπόκλισιν». Τούτη η λίμνη
είναι ένα αδάμαστο θεριό και τα λιγοστά σπίτια της πόλης μιά χαψιά μπροστά στο
αδηφάγο στόμα της. Είναι μιά προέκταση άλλων λιμνών που επικοινωνούν όλες
μεταξύ τους υπογείως κι αυτό το συμπεραίνουν από το ότι δεν βρίσκονται ποτέ
στον πυθμένα τους τα πτώματα των πνιγμένων. Την είδα για πρώτη φορά παγωμένη.
Πάνω στην επιφάνεια του καθρέφτη της είχαν χαραχτεί για πάντα τα τελευταία
ρεύματα των νερών. Κι ωστόσο η απάτη, φάνηκε όταν πήγα να πατήσω επάνω του,
εμπιστευόμενος ευτυχώς, πρώτα το ένα μου πόδι: ο πάγος τότε υποχώρησε ξαφνικά
και βρέθηκα με την αρπαγή ενός βάρβαρου θεριού στον αστράγαλο που ζητούσε να με
ρουφήξει όλον μέσα. Πιό πέρα, με τους βράχους των βουνών και τα πανύψηλα δέντρα
τους, ήταν οι καταρράχτες. Ο καταρράχτης από μακρυά έχει την ομορφιά του. Αλλά
από κοντά δέχεσαι την βουή του σαν μιά μπουνιά στο στομάχι σου και θέλεις να
τον κλωτσήσεις με το πόδι σου. Τα τύμπανά σου ολόκληρα δεν το χωράν, όπως ένα
εκκλησάκι, Αλέξανδρε, δεν δέχεται ένα ολόκληρο χωριό κάτω απ’ τις στενές
καμάρες του. Έτσι δεν είναι; Κι’ ένιωθα στεγνός, παρόλο που βρεχόμουνα και τα
κόκαλά μου γίναν εύθραυστα, σαν ξερόκλαδα κ’ είδα το κορμί μου λίπασμα για την
ανύπαρκτη γη. Ωστόσο εκείνο που με τρόμαξε περισσότερο ήταν κάτι γιγάντιοι
σταλακτίτες που κρεμόταν έξω απ’ τις σπηλιές, με φόντο το μαύρο. Μου φάνηκαν
ξαφνικά σαν λαξευτά σύνεργα κυκλώπων, σαν μπράτσα σούπερ μίστερ-αμέρικα πού
ατρόφησαν στα δάχτυλα αλλά που κράτησαν όλη την αρχική τους δύναμη στα
ποντίκια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όταν σήμερα το πρωί μπαίνοντας τυχαία σ’
ένα εστιατόριο για να φάμε, μαζί με την Πόπη, την αρραβωνιαστικιά μου, γνώρισα
Αλέξανδρε, ποιόν να φανταστείς, ναι τον Χριστοδουλή, αυτό το παράξενο παιδί που
λές στο διήγημά σου «Ολόγυρα στη Λίμνη» ότι έπεσε δυό φορές στο νερό της, την
μια για να σκαλώσει σ’ ένα νιοβάφτιστο καράβι «δίς και τρίς τον εμπόδισαν μετ’
αυστηρότητος πότε ο πρωτομάστορης, πότε εις των μαραγκών» οπότε «τι να κάμη
τότε και αυτός, αφού δεν ηξιώθη ν’<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αναβή
εγκαίρως εις το πλοίον, απαρηγόρητος ριφθείς εις την θάλασσαν, ακολουθήσας το
σκάφος και η καρδιά σου» λες σ’ αυτόν πού απευθύνεται το διήγημά σου, «ησθάνθης
πικρόν νυγμόν ζηλοτυπίας και η καρδιά σου επληγώθη από το παιδαριώδες τούτο
κατόρθωμα του πτωχού Χριστοδουλή» καθώς την άλλη φορά που ρίχτηκε πάλι στο νερό
«χωρίς να διστάσει, με το υποκάμισον και την περισκελίδα, τα οποία απετέλουν
πάντοτε όλην την ενδυμασίαν του, εκπηδήσας από τον καλαμώνα απροσδοκήτως,
θαυμασίως για να σώσει τη βάρκα της ωραίας Πολύμνιας». Και τελειώνεις το
διήγημα με αυτές τις γραμμές. «Και ο Χριστοδουλής; Έγινε ναυτικός περίφημος,
αλλ’ από ετών δεν ήκουσες τι περί αυτού. Ίσως να επήγεν εις την Αμερικήν, καθώς
τόσοι άλλοι». Κι εδώ ακριβώς Αλέξανδρε, τον βρήκα και να πώς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το
γκαρσόνι του εστιατορίου ακούγοντάς μας να μιλάμε με την Πόπη ελληνικά, μας
είπε ότι ο «μπόσης» ήταν Έλληνας, από την Σκιάθο. Καθόταν στο γκισέ, ένας
κοτσονάτος γέρος, αχέπας, και μου μιλούσε χωρίς να σταματήσει να χτυπά στο
μηχάνημα νούμερα φανταστικά. Τον ρώτησα πώς λεγότανε και μου είπε Χριστοδουλής
Παπαδόπουλος, αλλά εδώ για λόγους συντομίας το έκανε Κρίς Πάπας. Στην αρχή, για
να ‘μαι ειλικρινής, δε σε σκέφτηκα. Αλλά έπειτα φωτίστηκε το μυαλό του. Τον
ρώτησα αν σε ήξερε και μου απάντησε πώς βέβαια σε θυμόταν αχνά «καλός ψάλτης ο
Άλεξ». Θυμόταν και τις αδελφές σου που του δίνανε πάντοτε φρέσκα καρύδια μέσα
απ’ τις μεγάλες τσέπες τους. Τον ρώτησα για να βεβαιωθώ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αν ήταν ποτέ ναυτικός. Ναι, μου απάντησε, από
ναυτικός ξεκίνησε, αλλά μιά μέρα βαρέθηκε τις θάλασσες και πήδηξε απ’ το
καράβι. Σκαστός και λαθραίος για πολύ καιρό, κατάφερε να κάνει έναν εικονικό
γάμο για να πάρει την υπηκοότητα. Μετά κάλεσε την κοπέλα απ’ το χωριό του και
παντρευτήκανε εδώ. Δούλεψαν κ’ οι δύο σκληρά. «Στα χρόνια του ντιπρέσσσιο» μου
είπε «περάσαμε μεταξύ ζωής και θανάτου». Πουλούσε σάντουιτς στην αρχή σε μιά
άλλη πόλη και με τα σάντουιτς έπιασε λεφτά και μ’<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αυτά τα λεφτά άνοιξε ένα μικρό μαγαζάκι κι
από το μαγαζάκι έφτασε τώρα να’ χει και τα τρία εστιατόρια στην Καγιούγκα δικά
του. Κ’ είναι πολύ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>περήφανος για τα
λεφτά του. Σ’ έναν τοίχο του μαγαζιού κρέμεται ένα μεγάλο ρολόι που οι δείχτες
του δεν δείχνουν αριθμούς αλλά το δωδεκάθεο των γραμμάτων του εκλατινισμένου
ονόματός του: </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Chriss</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pappas</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. Μου παραπονέθηκε έπειτα ότι οι συγγενείς του απ’ το νησί
δεν μένουν ποτέ ευχαριστημένοι με τα λεφτά και τα δέματα που τους στέλνει κι
όλο του ζητούν περισσότερα. «Νομίζουν εκεί- κάτω», μου είπε χαρακτηριστικά,
«ότι εδώ τα ντόλλαρς πέφτουν απ’ το σκάϊ. Δεν ξέρουν ότι δουλεύουμε ώλ νταίη
λόγκ, ενώ εκείνοι κάθονται στους<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>καφενέδες…» Το νησί του το φανταζόταν ακόμα χωρίς ηλεκτρισμό. Από τότε
που μίσεψε δεν ξαναπήγε. «Θα ‘θελα να ξαναπάω», πρόσθεσε «αλλά μονάχα για
βίζιτ. Εδώ η δουλειά μας χρειάζεται ώλ νταίη λόγκ» Κ’ ύστερα μας προσκάλεσε να
πάμε στο σπίτι του την άλλη μέρα. Πρίν φύγουμε με ρώτησε τι σπουδάζω εδώ στην
Αμερική. «Τηλεόραση, είπα κι όπως δεν έδειξε ότι καταλάβαινε γιατί πράγμα του
μιλούσα, διόρθωσα: «Τελεβίζιον». «Ώ γκούντ, γκούντ» αναφώνησε κ’ η μηχανή
σημάδεψε δεκαπέντε δολάρια. «Γκούντ- νάϊτ» είπα και με την<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πόπη βγήκαμε έξω στην παγερή νύχτα της
άγνωστης αυτής πόλης, ενώ θυμόμουνα τον άλλον Χριστοδουλή, αυτό το παράξενο
παιδί πού περιγράφεις στο διήγημά σου, μη μπορώντας να πιστέψω ότι έγινε αυτός
ο γέρος, εκείνο το παιδί «εκπηδήσαν» από τον καλαμώνα απροσδοκήτως, θαυμασίως,
ως τελευταίον απομεινάριον αρχαίας θεότητος, λιμναίας και υδροβίους άγνωστον
και νοθογενές, διαιτώμενον εκεί εις τους καλαμώνας, διαφυγόν την προσοχήν του
χριστιανικού κόσμου, που ερρίφθη κολυμβών εις την λίμνην και με δέκα ειρεσίας
των χειρών, με άλλα τόσα λακτίσματα των ποδών, με την κοιλίαν θίγουσαν κάποτε
εις τους<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>βάλτους, έφθασεν εις το μέρος
όπου είχε εμπλακή η βάρκα της Κολύμνιας».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Την άλλη μέρα πήγαμε στο σπίτι του. Το
σπίτι είναι στην ανηφοριά, με θέα πάνω στην παγωμένη λίμνη. Έχει όλα τα κομφόρ:
πικάπ και έγχρωμη τηλεόραση και ένα τρίπατο ψυγείο. Η γυναίκα, από την Σκιάθο
κι αυτή, είναι εγγονή του μπάρμπα Λούκα, και τρίτη ξαδέλφη της Κολύμνιας. Θα
την θυμάσαι. Τώρα βέβαια είναι μιά συμπαθέστατη ηλικιωμένη γυναίκα, με μεγάλα
λυπημένα μάτια και με γκρίζα μαλλιά. Και ζει ολομόναχη στο άδειο σπίτι καθώς τα
παιδιά της παντρεύτηκαν, δυό κόρες κ’ ένας γυιός και ζουν σε άλλες πολιτείες.
Μονάχα η μιά κόρη τους πήρε έναν βέρο αμερικάνο και γι’ αυτό δεν την συγχώρεσε
ακόμα ο Κρίς. Η μάνα όμως έχει την φωτογραφία της μες το σαλόνι. Η ίδια περνάει
τις περισσότερες ώρες της βλέποντας τηλεόραση, καθώς το κρύο την απαγορεύει να
βγει. «Ξέρετε» μας λέει «χιονίζει πολύ εδώ στη Καγιούγκα». Την ρώτησα αν ήθελε
να γυρίσει πίσω στο νησί. Ήθελε ναι, αλλά όχι για πάντα. Ακόμα κ’ η Αθήνα δεν
της άρεσε. Προτιμά εδώ. Έχει άλλωστε αγαπήσει το μέρος. «Κ’ έχει όλες τις
ανέσεις». Μας πρόσφερε κυδώνι γλυκό και ρακί απ’ την πατρίδα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και συ, Αλέξανδρε, «φιλοσοφείς κι εγώ και
ουδέν πράττει».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΒΑΣΙΛΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ</span></b><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, Γράμμα στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη,
σ. 179-184. Στην ενότητα διηγημάτων «ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ», στον τόμο: <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">«Αναμνήσεις από τον Χείρωνα και άλλες
ιστορίες»,</b> εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι. Δ. Κολλάρου & Σια,
Αθήνα, 1974.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><u><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΣΧΕΤΙΚΑ<o:p></o:p></span></u></b></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 36.0pt; text-indent: 3.0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Το «Ολόγυρα στη λίμνη» (1892) είναι
αναμφισβήτητα ένα από τα κορυφαία διηγήματα του Παπαδιαμάντη, ένα αριστούργημα
βάθους, υπαινιγμού, τρυφερότητας και μελαγχολίας». Σελ. 194</span></i></b><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Αγγέλα Καστρινάκη, «Έρως νάρκισσος, έρως θείος: όψεις του έρωτα στο
έργο του Παπαδιαμάντη». Στον τόμο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Ήτον πνοή, ίνδαλμα
αφάνταστον, όνειρον…» Διηγήματα Ερωτικά. Εκδόσεις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις
Κρήτης. Παλαιά Κείμενα, Νέες Αναγνώσεις, Ηράκλειο 2018.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Θεωρώ,
ότι το Παπαδιαμαντικό, ηθογραφικό αλλά πρωτίστως ερωτικό νεανικό νοσταλγικό
διήγημα «ΟΛΟΓΥΡΑ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ», δεν χρειάζεται ειδικές επεξηγήσεις στην ανάγνωσή
του, ούτε βαθυστόχαστες θρησκευτικές-χριστιανικές ηθικολογικής χροιάς συστάσεις,
κατηγοριοποιήσεις προσέγγισης στην ευρύτερη κατανόησή του, μεθοδολογικές
αναλύσεις στην πρόσληψη και σύλληψή του, στο τί θέλει να μας πει και πως μας το
εκφράζει, αφηγείται, με περισσή νοσταλγική διάθεση σε β΄ πρόσωπο, ο Σκιαθίτης
αγαπητός έλληνας συγγραφέας και ιεροψάλτης του προηγούμενου και
προ-προηγούμενου αιώνα στην πατρίδα μας και στα ελληνικά γράμματα. Διαπρύσιος «κήρυκας»,
ακλόνητος πιστός της ορθόδοξης χριστιανικής εκκλησιαστικής παράδοσης και <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αξιών ζωής του νησιώτικου γενέθλιου
οικογενειακού περιβάλλοντος από το οποίο προέρχεται, ανατράφηκε,
διαπαιδαγωγήθηκε, δομήθηκε ο χαρακτήρας και η ψυχοσύνθεσή του, αρχές και
στάσεις βιωτής, θρησκευτικές συμπεριφορές οι οποίες σηματοδοτούν τις επιδράσεις
και επιρροές ζωής που δέχτηκε, του λόγου, της φωνής και των έργων του. Ο κυρ
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι ο μεγάλος αφηγητής νοσταλγός της ελληνικής
γραμματείας μας, οι συγγραφικές του ήρεμες και αρμονικές ταλαντεύσεις ποτέ δεν
κόπτουν τα νήματα της νοσταλγικής διάθεσης και ατμόσφαιρας που πλημμυρίζει τα
έργα του, τα δεκάδες διηγήματα και τα μυθιστορήματα που συνέθεσε, την ποίηση
που έγραψε. Μία διαρκής <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>νοσταλγική αναπόληση
και επίκληση ενός «άλλου» ομορφότερου και δικαιότερου κόσμου είναι ο λόγος του,
μιά νεανική «υμνολογία» στην αθωότητα των πρώτων βαδισμάτων και φτερουγισμάτων
του ανθρώπου που μετέχει ενεργά στην κλειστή κοινότητα της μικρής κοινωνίας ως
εξερευνητικό ακόμα παιχνίδι, και όχι ως βίωση της αναπόφευκτης κατοπινής
τραγικότητας καθώς ανθοφορεί ηλικιακά. Ενός καθαρού βλέμματος που παρατηρεί
τους ανθρώπους και υπομνηματίζει τις πράξεις και αντιδράσεις τους, τις <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αναρίθμητες και μυστικές λειτουργίες της Ζωής
και τους νομοτελειακούς κανόνες της Φύσης γύρω του. Παρατηρεί το «σαπιοκάραβο»
της εξέλιξης μέσα στο οποίο βρίσκεται και ταξιδεύει, την γέννηση και την φθορά των
όντων, τις σχέσεις και τις συνήθειες, τις αντιδράσεις των ανθρώπων με σεβασμό,
περισυλλογή και ένα είδος ερωτικής ιερότητας. «Δεμένος» ό ίδιος στο μεσαίο
κατάρτι της θρησκευτικής ορθόδοξης πίστης και λαογραφικής μεταφυσικής των αρχαίων
προγόνων του, προτάγματα με τα οποία γαλουχήθηκε ο χαρακτήρας του, ίσως και
«προνομιακά», λόγω του ιερέα πατέρα του, πέρασε την ζωή του σαν ασκητής σε
κελλί με ελάχιστες όπως φαίνεται προσωπικές απολαύσεις, πυργωμένος μέσα στην
ατομική του ομολογιακή αυτάρκεια και μικροχαρές. Δίχως να αμφιβάλλει ποτέ του
για την πίστη του, όχι να απιστήσει, να αμφιβάλει σαν δρόμο σωτήριας κάθαρσης,
με την έννοια που δίνει στην λέξη αμφιβολία ο ισπανός φιλόσοφος Μιγκέλ ντε
Ουναμούνο. Σαν ένα «απομεινάρι» θρησκευτικής πίστης και παράδοσης ενός σκαριού
μιάς άλλης περιπέτειας ζωής που δεν βγήκε ή δεν δέχτηκε να απομακρυνθεί από το
καρνάγιο του. Ότι ταξίδια πραγματοποίησε τα έκανε μέσω των έργων του. Το
πρόσωπο του «Χριστού»-του κεντρικού μεταφυσικού ιδεότυπου της χριστιανικής
εκκλησιαστικής παραμυθίας μέσα στον ιστορικό χρόνο του δυτικού πολιτισμού-που
πιστεύει και ασπάζεται ειλικρινώς, ευλαβείται, σέβεται και επικαλείται-ως
κέντρο αναφοράς και κινητήρια δύναμη της ατομικότητάς του και των πιστών
συνάξεων της εκκλησίας-δεν είναι παρά οι κληρονομικές της παράδοσης της
παιδείας και αγωγής του βαθιές ρίζες που τον φέρνουν σε επαφή με τους
προαπελθόντες αγωνιστές, θυσιασθέντες και βασανισθέντες της ζωής τούτης
προγόνους. Είναι η «Κοινωνία» των προσώπων που ο κυρ Αλέξανδρος κατανοεί και
αποδέχεται, ελπίζει ως ένα ευκταίο, μελλοντικό καταληκτήριο «θαύμα»
επαναβάπτισης των Σκιών. (Σαν να επαναφορτίζεις τις νεκρές ανθρώπινες της ζωής
μπαταρίες με τα υγρά της θρησκευτικής πίστης). Όμως, το προσδοκώμενο «όνειρο»
όπως οι αρχές και οι κανόνες της Βιολογίας μας έχουν αποδείξει δεν υφίστανται
πια, ενδέχεται ή και αναβιώνει σίγουρα στις ψυχές και τις συνειδήσεις του
πλήθους των πιστών μέσα από θεατρικές τελετουργικές πράξεις και ιερά δρώμενα,
θρησκευτικά σκηνικά και ιερές ποιητικές ψαλμωδίες, συναθροίσεις επί τω αυτώ σε
ιερούς ναούς και ανακυκλούμενα κείμενα θρησκευτικού στοχασμού που «προβάλλουν»
περισσότερο μάλλον, τον ευφυή συλλογισμό της σκέψης του ρήτορα διδαχού από
άμβωνος, παρά την βαθύτητα μιάς εμπειρίας που δεν υπάρχει πια στον απομαγεμένο
και παγερό κόσμο μας. Η Γλώσσα έγινε στις ημέρες μας ένα άλλου είδους σύγχρονο
δεσμωτήριο. Το «Τετέλεσται» που ακούστηκε πάνω στον Σταυρό του Ανθρώπου του
παλαιού κόσμου ήταν οριστικό. Οι κατοπινές αναστάσιμες επεξηγήσεις και
ερμηνείες του, ευλογημένες επαναφορτίσεις πίστης, αποδοχής εμπιστοσύνης στο
Πρόσωπο του Υιού του Ανθρώπου από τα ιερά «πετεινάρια» της Εκκλησίας, υπήρξαν
οι αναγκαίες θρηνητικές, ευχαριστηριακές μονωδίες, αξιωματικές αρχές και
οριοθέτηση κανόνων για να οικοδομηθεί ένας από τους κεντρικούς και κυρίαρχους θεσμούς-πυλώνες
της εκάστοτε κρατικής εξουσίας στον δυτικό πολιτισμό. Ο Κόσμος του Αλέξανδρου
Παπαδιαμάντη δεν είναι ο Κόσμος πέρα και έξω από την Ιστορία, αλλά γεννιέται
και πεθαίνει, αναπτύσσεται και δρα, κινείται και διαμορφώνει τα πράγματα δίπλα
του, αποδέχεται ή απορρίπτει αρχές και πατροπαράδοτες συνήθειες όχι σε έναν
ουράνιο κόσμο ή κατάσταση αλλά στον Κόσμο που δομείται και λειτουργεί σύμφωνα
με τους ρυθμούς, κανόνες της Ιστορίας που επαναλαμβάνεται μέσα στα συντρίμμια
της ανθρωπότητας. Μπορεί οι ήρωές του να είναι μεταπτωτικοί, σύμφωνα με την
χριστιανική εκκλησιαστική ηθική και αξιολογικό σύστημα ζωής που ασπάζεται,
πιστεύει ενθέρμως και διακηρύσσει αλλά, δεν είναι μετά-ιστορικοί ήρωες και
χαρακτήρες. Ζουν και αναπνέουν, έχουν πάθη και αρετές, ερωτεύονται και μισούν,
νηστεύουν και διάγουν πλουσιοπάροχα, είναι ακτήμονες ή πολυκτηματίες,
θυμιατίζουν τις σκήτες τους ή ασβεστώνουν τα προαύλια και τις αυλές των
εκκλησιών τους, λειτουργούν σε ναΐσκους υψηλών κορφών ή πολυτελή μητροπολιτικά
μέγαρα, εχθρεύονται και αγαπούν, οικοδομούν μοναστικές κοινότητες ή γίνονται
αναχωρητές, σκοτώνουν τους άλλους στο πέρασμά τους και σκοτώνονται από αυτούς,
για θρησκευτικούς, κοινωνικούς, ατομικούς, οικονομικούς ή άλλους λόγους, όμως
πράττουν και σκέφτονται πάντα μέσα στο αιώνιο τσίρκο της ανθρώπινης ιστορίας,
φυσικής πραγματικότητας και εξέλιξης του πνεύματος και του σώματος της
αγιότητας και καθοσίωσης της ζωής. Όλα όσα τελεί ο άνθρωπος σαν άσκηση
ισορροπίας και θυσία μπροστά στο κενοτάφιό του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η καθαρότητα του κειμένου, του διηγήματος
«Ολόγυρα στη λίμνη» που εδώ αντιγράφουμε από την έκδοση του Χρ. Γιοβάνη, (με τα
ανάλογα σχετικά ορθογραφικά και εκφραστικά προβληματάκια) η χάρη του ύφους του
συγγραφέα, η συστολή της ματιάς, η αμεταμφίεστη ερωτική πρόθεση και στοχαστική
των αναπολήσεων περιγραφές του, οι εσωτερικές ηθικές αναστολές του νεαρού κυρ
Αλέξανδρου, αλλά και μία εφηβική «ρεύση» καθώς συλλογίζεται την ωραία και σεμνή
νησιωτοπούλα Πολύμνια, οι εμβόλιμες αναφορές της διηγηματικής γραφής σε ξένους
ποιητές, σε αρχαίους τραγικούς σε στίχους από την δημοτική ποίηση, η φράση με
την οποία κλείνει το διήγημά του, την οποία δανείζεται και χρησιμοποιεί και ο
νεότερος έλληνας συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός καθώς συνεχίζει το Παπαδιαμαντικό
διήγημα- την ιστορία στο χρόνο-μέσω της ανακάλυψης του παιδικού του φίλου
Χριστοδουλή, ως οικογενειάρχη και πετυχημένου μαγαζάτορα στην Αμερική μετά από
χρόνια, φανερώνουν με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο όχι μόνο την μαγεία του
Παπαδιαμαντικού λόγου αλλά και το διήγημα ότι εντάσσεται στην κατηγορία του
κλασικού, όπως ορίζουν τον όρο οι σύγχρονοι μοντέρνοι κριτικοί εντός και εκτός
ελλάδος. Και, δίχως διάθεση και πρόθεση αντιπαράθεσης, δεν θα μπορούσαμε να
εντάξουμε το διήγημα του Βασίλη Βασιλικού στην ίδια κατηγορία παρά του ότι
είναι καλογραμμένο και αναπλάθει ένα μέρος της ζωής των ελλήνων μεταναστών στην
μεγάλη ήπειρο μετά την ξενητεία τους και τους αγώνες επαγγελματικής τους
αποκατάστασης. Η επαναδιήγηση του Βασίλη Βασιλικού μοιάζει με μικρά φωτογραφικά
στιγμιότυπα της νέας σύγχρονης εποχής σε έναν άλλον γεωγραφικό χώρο δίχως την
μαγεία της νησιώτικης ατμόσφαιρας. Το τέντωμα και η έκταση της παιδικής
ευαισθησίας που μας δίνει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι αξιοσημείωτη, η πλοκή
της αφήγησης ρέει ομαλά, παρά τις άγνωστες λέξεις που μπορεί να έχει ο
αναγνώστης από την «υπερβολική» χρήση λέξεων της ναυτοσύνης και της ναυπηγικής
τέχνης και των εργαλείων της. Η μετριοφροσύνη της κριτικής του έντασης έναντι
του παιδικού του φίλου στην διεκδίκηση της ίδιας κοριτσίστικης παρουσίας, της
μεγαλύτερης σε ηλικία Πολύμνιας, όταν ο Χριστοδουλής διαισθανόμενος ότι
προβαίνοντας σε ορισμένες αφελείς παιδικές ανδραγαθίες θα κάνει την Πολύμνια να
τον προσέξει, καθώς την βοηθά να ξεβαλτώσει η βάρκα της που μπλέχτηκε μέσα στα
χόρτα της λίμνης αυτή και ο μικρότερος αδελφός της, κάτι που τον κάνει να
παραμελήσει τον παιδικό του μέχρι τότε φίλο και να μην τον φιλέψει με θαλασσινά
της τροφής «καλούδια» (καβουράκια, χταπόδια, κεφαλόπουλα), δείχνει την
αιδημοσύνη του νεαρού Παπαδιαμάντη. Η ακολάκευτη παιδική παρηγοριά, μια κάποια
υπερβολή ίσως, όχι στο ακριβοδίκαιο του πρώτου ερωτικού σκιρτήματος και
νοήματός του, που εκ των υστέρων μας αφηγείται,-κατά την διάρκεια της
ναυπήγησης και καθέλκυσης ενός νέου σκαριού, αλλά στην ντροπαλή συμπεριφορά της
έκβασης του ανεκπλήρωτου νεανικού πόθου, καθιστούν άξιο λόγου το διήγημα αυτό
και συγκρίσιμο με άλλα του παρόμοιας ερωτικής υφής και κλίματος. Δίχως από την
άλλη να απουσιάζει το αναγκαίο στόλισμα των εικόνων στην περιγραφή
λεπτομερειών, όχι μόνο στα υλικά που χρησιμοποιούνται για να «οικοδομηθεί» ένα
καινούργιο πλοίο, στα διάφορα εργαλεία που χρειάζονται οι ναυτοτεχνίτες, οι
βοηθοί τους, οι καλαφατάδες και οι ναυπηγοί, αλλά και στις εξίσου ωραίες και
πλούσιες πολύχρωμες περιγραφές που μας δίνει ο Παπαδιαμάντης καθώς μας μιλά για
την γυναικεία ενδυμασία και στο πώς στολίζονταν και περιποιούνταν τον εαυτό
τους οι γυναίκες της εποχής τους. Μία εικαστική «επένδυση» των εικόνων στην
προσπάθεια του Σκιαθίτη πεζογράφου να μας αποδώσει όσο γίνεται αυθεντικότερα
καθημερινά άγνωστά μας στιγμιότυπα, αποτυπώσεις ιχνών καθημερινών
επαγγελματικών στιγμών και δράσεων των συντοπιτών του. Το «Ολόγυρα στη λίμνη»,
διαθέτει μία ευρεία και ποικίλη δεξαμενή άγνωστών μας όρων, λέξεων, σκιαθίτικων
ιδιωματισμών, φράσεων με νησιώτικο χρωματισμό. Σκιαθίτικη στενά εντοπιότητα. Οι
Παπαδιαμαντικές λέξεις είναι συνήθως πολυσύλλαβες, πολυσύνθετες, με την
ξεχωριστή και ιδιαίτερη εννοιολογική και ερμηνευτική τους βαρύτητα και φορτίο
ήχου. Ονομασίες εργαλείων ιδιαίτερης ή περιορισμένης χρήσης και των τεχνιτών
χρησιμότητας. Ξένων ακουσμάτων και παραστάσεων στους αμύητους του παραδοσιακού
επαγγέλματος της ναυτοσύνης, των εργασιών της και των μαστόρων της. Των
κατοίκων των μεγάλων πόλεων και αστικών κέντρων. Εξαρτημάτων ξύλινων ή
σιδερένιων μικρών και μεγάλων, εργαλείων βοηθητικών των τεχνιτών και των
καραβομαραγκών που, στην συνολική τους προσμέτρηση και καταγραφή, θα έθεταν
ίσως το διήγημα εκτός ερωτικού και νεανικού πλαισίου και θα το ενέτασσαν στο
είδος των θαλασσινών διηγημάτων του κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Αξίζει επίσης
μεταξύ άλλων αναγνωστικών επισημάνσεων μας, να προσεχθούν τα Σκιαθίτικα
τοπωνύμια που μας αναφέρει ο Παπαδιαμάντης, η μνημόνευση τοποθεσιών, μικρών
ναών, του λιμναίου υπεδάφους και του παράκτιου θαλάσσιου χώρου. Η ιδιαίτερη
πάντα προσοχή του, στο να μας δώσει έναν «ανάγλυφο» χάρτη της γενέθλιας γης
του, των δράσεων ζωής του νησιού καταγωγής του. Σταθερές, χρήσιμες και πλούσιες
λαογραφικές και κοινωνικές συνήθειες και πληροφορίες, θρησκευτικά και
εκκλησιαστικά ήθη και έθιμα, παραδόσεις και δεισιδαιμονίες, λαϊκές προλήψεις
και στεγανά βαθιά ριζωμένα στο χώμα και τις συνειδήσεις των Σκιαθιτών. Διασώζει
η γραφή του, γευστικές προτιμήσεις και μαγειρικές συνήθειες. Είδη κρασιού και
άλλων τοπικών ποτών. Το «τσούξιμο» του κρασιού και ορισμένες άλλες μικρές «εμμονές»
του που δεν απουσιάζουν από το γενικό εικονογραφικό του ταμπλό, καθιστούν το
ερωτικό αυτό παιδικό νοσταλγικό διήγημα, να το επαναλάβουμε άξιο προσοχής και
θαυμασμού μας ακόμα και στις μέρες μας, ίσως και «μοντέλο» συγγραφικής
αντιγραφής για νέους λογοτέχνες παιδικής και μεγαλύτερων ηλικιών έργα. Η έκδηλη
εσωτερική φρόνηση από την οποία εμφορείται ο Παπαδιαμάντης, είναι διάχυτη σε
πλήθος έργων του, ακόμα και αν ο αισθησιασμός του ξεχειλίζει περίεργα, και ο
ερωτισμός του είναι αρκετά χυμώδης, ή «κρύβεται» πίσω από μία ασκητική-εκκλησιαστική
ατολμία ή απραξία. Είναι οι περιπτώσεις εκείνες του ατόμου Παπαδιαμάντη, όπου ο
θρησκευτικός χριστιανικός ασκητικός «συντηρητισμός» με τον οποίο έχει παιδαγωγηθεί
και εκκλησιαστικά ζυμωθεί ο χαρακτήρας και η κοινωνική συμπεριφορά του
πεζογράφου κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ως παιδί και έφηβος προβάλει στην
συγγραφική επιφάνεια και βάζει όρια στον λόγο, την έκφρασή του, την γραφή του.
Αν απομονώσουμε της ερωτικής ατμόσφαιρας προτάσεις που είναι διάσπαρτες μέσα
στο «Ολόγυρα στη λίμνη» θα ανακαλύψουμε ποια έναν άλλον Παπαδιαμάντη, ξένο προς
την παραδοσιακή και συγκεκριμένη εικόνα και κάδρο που τον έχουν εντάξει μέχρι
σήμερα συγκεκριμένοι κύκλοι ερευνητών του από θρησκευτικούς ή άλλους χώρους,
θέλοντας μάλλον να εξυπηρετήσουν άλλες πέραν της λογοτεχνίας σκοπιμότητες. Πίσω
πάντως από την δημόσια συνεσταλμένη και κάπως «φοβισμένη» εικόνα και φιγούρα
του που, μας έχει παραδοθεί, βρίσκεται η αυστηρή και πειθαρχημένη παπαδιά, με
την ηθικοπλαστική μητρική της αγάπη και υπερβολή, της επαρχιώτισσας ελληνίδας
μάνας που κρατούσε σφιχτά τα γκέμια της ανατροφής των παιδιών της (δύο κορίτσια
και ένα αγόρι), σε σημείο όπως ο ίδιος μας εξομολογείται </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«Και η μήτηρ σου η φιλότεκνος, όχι μόνον δεν σου επέτρεπε να τρέχης, όπως
οι άλλοι, ανυπόδητος και σύ, αλλ’ απήτει να φορής και κάλτσες. Οποία δεσμά
παιδαγωγικής δουλοσύνης! Ευτυχώς είχες πλησίον σου τον φίλον σου τον
Χριστοδουλήν, όστις, ομήλιξ με σε, ήτο ευτυχέστερος κατά τούτο, ότι ήτο πάντοτε
ξυπόλυτος και ούδ’ εφόρει ποτέ κάλτσες. Φιλότιμον παιδίον! Έτρεχε δι’ όλης της
ημέρας από γιαλόν εις γιαλόν…..».</span></i><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> Και ποιός από τους αναγνώστες του Παπαδιαμαντικού διηγήματος
ενθυμούμενος την δική του παιδική ηλικία, δεν θα συμπονούσε το ντροπαλό παιδί,
τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, δεν θα συνέπασχε μαζί του αναλογιζόμενος την
αυστηρών και σκληρών αρχών παιδαγωγία του νέου από την «κέρβερο» προστάτιδα και
εποπτεύουσα μητέρα του; Πόσοι και πόσες παιδικές και νεανικές υπάρξεις αγοριών
και κοριτσιών δεν έχουν «ευνουχιστεί» ψυχικά και συναισθηματικά από παρόμοιες εκδηλώσεις
και συμπεριφορές των γονέων τους. Έστω και άθελά τους. Από την υπερβολική τους
προστατευτικότητα ή θρησκευτική στενόμυαλη ηθική αγωγή της δική τους ανατροφής.
Αντίστοιχο παράδειγμα δεν συναντάμε και στον Κρητικό συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη,
από την πλευρά του πατέρα του; αν δεν κάνω ερμηνευτικό λάθος. Το αυτοβιογραφικό
του ογκώδες πολυσέλιδο βιβλίο «Αναφορά στον Γκρέκο» μας αποκαλύπτει αρκετά όσον
αφορά την πατρική Κρητική του δεσποτεία πάνω στο γυιό του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όμως, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, όσο και
αν μεταποιεί μέσα στο έργο του το ερωτικό του συναίσθημα και τον κουφοβράζοντα
ερωτισμό του σε άσκηση «υπηρεσίας» ενός εκκλησιαστικού τρόπου βίου, μιάς
ασκητική θρησκευτικής βιωτής, «θεραπευτική» ή καταπραϋντική αναγωγή σε μία
προσανατολισμένη κοινωνική συμπεριφορά και ερωτική πρακτική, στην οικειοθελή
υπηρέτηση ενός ορθόδοξου χριστιανικού ήθους και βίου, πυργωμένου στην ασφάλεια
και την ελπιδοφόρα μεταφυσική σιγουριά ενός εκκλησιαστικού λειτουργικού τυπικού
της ελληνικής ορθόδοξης παράδοσης που χάνεται στα βάθη των αιώνων, αφήνει συχνά,
σταθερά και αναγνωρίσιμα ερωτικά ξέφωτα στην γραφή του. Οι μικρές κορασίδες με
τον αισθησιασμό του βλέμματός του αναδύονται σαν «μικρές αφροδίτες» καθώς τις
παρατηρεί από απόσταση ή νοσταλγεί το παρουσιαστικό τους, τις φαντάζεται σε
διάφορες προσωπικές τους στιγμές. Αν η κάποια ροπή του ίσως, προς το κρασάκι
είναι εμφανής, η ερωτική ματιά του, η θερμή ακτίνα του βλέμματός του, η
παρατήρηση ιδιαίτερα γυναικών κοντά στην φύση, ως «αρχαίες νύμφες» ή ερωτικές
θεότητες, ή πάλι η ανάκληση της νοσταλγικής ανάμνησης, ενεργοποιεί τους
ανάλογους συνειρμικούς «πειρασμούς» της αντρικής του φύσης. Ο αισθησιασμός του
είναι έντονος, ενδέχεται όσο η αθωότητά του, γιαυτό θεωρώ ότι τον αποψιλώνουμε
από την συγγραφική του δυναμική και αξία όταν τον εξετάζουμε μονοδιάστατα,
μοναδικά και αποκλειστικά σαν έναν ευσεβή πιστό της ορθόδοξης χριστιανικής
αποκαλυπτικής εκκλησίας και παράδοσης υμνητή του δημιουργού και του ιδρυτή της,
της κοινότητας των αγίων και οσίων της. Περισσότερο θα έπρεπε μάλλον να μας
παραξενεύει σαν αναγνώστες η άνεσή του να «σκοτώνει» τα θηλυκά μέλη όπως
συμβαίνει στο έργο του «Η Φόνισσα», παρά το ερωτικό του αλληθώρισμα προς αυτά.
Εκτός και αν, αυτό που του στέρησαν κοιτά να το «εξαφανίσει» συγγραφικά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι εσωτερικοί αρμοί των έργων του, η
οικουμενική του ανθρωπολογία, το ακίνδυνο των επικρίσεών του, η «φαρμακός»
τεχνουργία του, ο ελεήμων λόγος του, ο σταθερός εκκλησιαστικός προσανατολισμός
της ζωής του μας «αποτρέπει» από το να καταφύγουμε σε γενικόλογες θεωρητικές
τεχνικές αποκωδικοποίησης των μηχανισμών της δομής και των νοημάτων της
διηγηματικής ή μυθιστορηματικής του γραφής. Το στόρι του διηγήματος «Ολόγυρα
στη λίμνη», η πλοκή και η εξέλιξή του κινείται σε ένα πλαίσιο γνωστών στην
εποχή τους επαγγελματικών και κοινωνικών λειτουργιών και αναφορών- παιδικών και
των μεγαλύτερης ηλικίας ατόμων καταστάσεων και αναμνήσεων- όπως αυτές τις
αντιλαμβάνεται, τις αισθάνεται, τις βιώνει, τις ενστερνίζεται, τις
αντιμετωπίζει το εφηβικό βλέμμα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, συντροφιά με τον
στενό (καρδιακό) παιδικό του φίλο Χριστοδουλή. Η εξομολόγηση σε β΄ πρόσωπο η
οποία βοηθά τον αναγνώστη άμεσα να γίνει κοινωνός των παιδικών αυτών
συναισθηματικών καταστάσεων δεν γίνεται από έναν τρίτο αφηγητή, από έναν
αμέτοχο ευφάνταστο συγγραφέα, άγευστο των πρώτων ερωτικών ερεθισμάτων
παρατηρητή, αλλά από έναν συγγραφέα άμεσο μέτοχο και αυθεντικό μάρτυρα της νησιώτικης
ζωής και παράδοσης, των καθημερινών εμπειριών και περιπετειών των κατοίκων, των
φυσικών θαυμάτων και των εκπλήξεων που προσφέρει το φυσικό περιβάλλον στις
ανθρώπινες αισθήσεις. Το διήγημα μας οδηγεί αναγνωστικά σε έναν απλό τρόπο-όχι
απλοϊκό- προσέγγισής του. Πολλοί από τους έγκριτους Παπαδιαμαντολόγους έχουν
σταθεί πάνω του και μας έχουν δώσει τις δικές τους ερμηνείες. Όπως ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Peter</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mackridge</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, ο Στυλιανός Αλεξίου, και πολλοί
άλλοι μεταξύ αυτών και μαθητές και μαθήτριες σχολίων, όπως όλοι μας μπορούμε να
διαπιστώσουμε και να διαβάσουμε στο διαδίκτυο που έχουν αναρτηθεί τα
Παπαδιαμαντικά κείμενα και οι αντίστοιχες ερμηνευτικές προσεγγίσεις κάθε
κειμένου. Ο φιλόλογος Γιώργος Βαλέτας όπως και ο Νίκος Δ. Τριανταφυλλόπουλος
δίνει τις δικές τους εξηγήσεις και ερμηνείες.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μέσα από οικείες σε εμάς και όχι ξένες
εικόνες, γνωστές μας παραστάσεις, επαγγελματικές συνήθειες και ασχολίες, ακούσματα
και ήχους φωνών κοντινών μας, η γραφή του αναπλάθει με το βάρος του φόρτου της
παλαιάς νοσταλγίας ότι η μνήμη έχει συγκρατήσει θέλοντας να διασώσει την
«πραμάτεια» της και την αλήθεια της. Η ομορφιά του διηγήματος-μεταξύ άλλων-έγκειται
στην αυθεντικότητα της βιωματικής μαρτυρίας του έφηβου Σκιαθίτη. Στην
ειλικρίνεια του εφηβικού του βλέμματος, των συντροφικών σχέσεων που συνάπτει με
τους παιδικούς του φίλους καθώς σταδιακά απομακρύνεται από την οικογενειακή
εστία. Των πρωτόγνωρων περιπετειών και καταστάσεων που βιώνει σαν παιδί με τον
φίλο του Χριστοδουλή, και στο πως αντιμετωπίζει ο κάθε έφηβος τα συμβάντα.
Άδολα και ασκίαστα συναισθήματα που βιώνουν μαζί κατά τις περιπλανήσεις και
εξερευνήσεις τους στο νησί. Τι φορούν, πώς κυκλοφορούν τι σκανταλιές κάνουν, προς
τα πού στρέφονται οι περιέργειές τους, από ποιους παράγοντες και γεγονότα
χαλυβδώνεται ο χαρακτήρας τους. Την θέρμη της σκιαγράφησης των ανθρώπινων
χαρακτήρων που μας περιγράφει, φιλικών του προσώπων, ναυτικών, ψαράδων,
καραβομαραγκών, τεχνιτών, καλαφάτηδων, βοηθών που έζησε και γνώρισε από κοντά
και τους αποκαλεί μπάρμπα. Γνωρίζει τις ασχολίες τους, τα πρόσωπα που η θάλασσα
τους έχει πάρει, την ορφάνια τους, τις μυρωδιές του φαγητού που τρώνε, (η
παραδοσιακή φασολάδα με την κόκκινη πιπεριά), το μοσχάτο που βρίσκουν παρηγοριά
στις ερημιές τους, το τσίπουρο που πίνουν. Το σκυλί φύλακα που αποκαλούν
Τσούρμο, τα ονόματα των βοδιών. Ιδιαίτερη σημασία και έκπληξη δείχνει ο μικρός
Αλέξανδρος στον τρόπο που κρύβει μέσα στα ενδύματά του και θανατώνει τα μικρά χταπόδια
και τα καβούρια που πιάνει ο δεκαπενταετής Χριστοδουλής. Νεανικές αναμνήσεις
ξεγνοιασιάς, ανεμελιάς, ξυπόλητης παιδικής αλητείας, θαλασσινές βουτιές,
νοσταλγικές αναμνήσεις αθωότητας που, πλουτίζει καρδιές και συναισθήματα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το «Ολόγυρα στη λίμνη», είναι από τα γνωστότερα
και τα πλέον αγαπητά παιδικά διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Αυτά που θα
εντάσσαμε (μεταξύ άλλων) σε μία όχι μάλλον αυθαίρετη κατηγορία, αυτήν του
ερωτικού ασκητισμού. Του ερωτικού βλέμματος και ατμόσφαιρας ενός χριστιανού
συγγραφέα. Οι ερμηνευτικές του εκδοχές και «εντάξεις» είναι αρκετές, όπως
προαναφέραμε στο σημείωμα. Η Πολύμνια είναι η παιδική ερωτική μούσα του
Παπαδιαμάντη, και ας αδιαφορεί εκείνη για την παρουσία του, ας μην την προσέχει
κάν, εκείνος την παρατηρεί από απόσταση. Από την άλλη, η νησιώτικη φύση και οι
κύκλοι της ζωής της φιλοξενεί τόσο την αγορίστικη όσο και την κοριτσίστικη
παρουσία. Ένα παρθένο και αμόλυντο ακόμα περιβάλλον από τον τεχνολογικό
πολιτισμό, το οποίο-στην «πρωτόγονη» μορφή του ακόμα, δεν έχει αλλοιωθεί και
καταστραφεί από εμπορικές και τουριστικές επιλογές και σκοπιμότητες, την
αλόγιστη χρήση και επέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα. Έχουμε την παρουσία
επαγγελμάτων που χάθηκαν, όπως και μεγάλο μέρος της πανίδας και της χλωρίδας
της ελληνικής υπαίθρου με τους ξεχωριστούς συμβολισμούς τους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σε κάθε τόμο των εκδόσεων του «Χρήστου
Γιοβάνη» όπως και των εκδόσεων «Δόμος» υπάρχει Παπαδιαμαντικό Γλωσσάρι που
φανερώνει τον μεγάλο γλωσσικό πλούτο που κατείχε και διαχειριζόταν στο έργο του
ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Λέξεις και φράσεις που διέσωσε έστω και αν σήμερα
δεν μιλιούνται ή δεν βρίσκονται στην ημερήσια γλωσσική χρήση. Ο αναγνωστικός
διευρυνόμενος κύκλος μέσα στον χρόνο των Παπαδιαμαντικών σπουδών έχει αποκτήσει
σταθερούς και φανατικούς υποστηρικτές, ενώ η Παπαδιαμαντική Βιβλιογραφία και
Αρθρογραφία διαρκώς αυξάνει καθώς και οι-με όποιον εκδοτικό τρόπο- επανεκδόσεις
των έργων του. Στην καρποφόρα επέκταση του αναγνωστικού κοινού και
ενδιαφέροντος για το έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη τις τελευταίες δεκαετίες
στην χώρα μας, συνέβαλαν καθοριστικά οι εκδόσεις «Δόμος» του θεολόγου εκδότη
Δημητρίου Μαυρόπουλου ο οποίος συνεργαζόμενος με τον έγκριτο και πολύπειρο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Παπαδιαμαντολόγο φιλόλογο, συγγραφέα Νίκο Δ.
Τριανταφυλλόπουλο, επιμελήθηκαν και αναστύλωσαν τα «Άπαντά» του, εκδόθηκαν
επίσης τα «Παπαδιαμαντικά Τετράδια», διοργανώθηκαν Συνέδρια και Ομιλίες,
κυκλοφόρησαν σύγχρονες μελέτες για το έργο και την παρουσία του, του κάπως
«μποέμ» χριστιανού ορθόδοξου συγγραφέα και μεταφραστή. Οι Μεταφράσεις του
σηκώνουν συζήτηση και ειδική εξέταση, αν πάρουμε ως παράδειγμα μόνο ένα κλασικό
έργο, το «Έγκλημα και Τιμωρία» του ρώσου Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Η μεταφραστική
εκδοχή στα ελληνικά του λογοτέχνη και μεταφραστή Μήτσου Αλεξανδρόπουλου,
συζύγου της Σόνιας Ιλίνσκαγια, είναι κατά την κρίση μου αρτιότερη. Από την
άλλη, Τα Παπαδιαμαντικά «Άπαντά» του έτυχαν ιδιαίτερης φροντίδας και
επιμέλειας, αντιγράφηκαν και αναρτήθηκαν στο Διαδίκτυο ώστε να είναι προσβάσημα
και προσεγγίσιμα αναγνωστικά και ερευνητικά από τον κάθε αναγνώστη και
αναγνώστρια δωρεάν. Δίχως η εκδοτική διαδικτυακή αυτή δωρεάν ανάγνωση να
σταμάτησε την έντυπη επανέκδοση διηγημάτων και μυθιστορημάτων του (ιδιαίτερα
των μεγάλων θρησκευτικών εορταστικών περιόδων) από άλλους εκδότες και
συγκροτήματα εφημερίδων. Οι Παπαδιαμαντολόγοι και άλλοι σύγχρονοι ερευνητές
υπερασπιστές του έργου του, όπως και η μικρή εκείνη μερίδα των «αρνητών» του, ή
ίσως ορθότερα να σημειώσουμε, αυτών που στέκουν επιφυλακτικοί απέναντι στην
γραφή του και στην προσκόλλησή του σε έναν ερωτικό μεν, αλλά ηθογραφικών
πουριτανικών αποχρώσεων και θρησκευτικών δοξασιών τρόπων ζωής μια άλλης εποχής,
της προνεοτερικής ιστορικά και πολιτικά ελλάδας των προηγούμενων ιστορικά
αιώνων έχουν πληθύνει, ενώ έχει ξεδιπλωθεί αρκετά η ερευνητική βεντάλια και
έχουν προσεχθεί και επισημανθεί πτυχές και σημεία της γραφής του που οι
παλαιότεροι, είτε δεν είχαν προσέξει είτε είχαν παραβλέψει, είτε δεν θέλησαν να
ασχοληθούν. Τα αφιερώματα των περιοδικών και των ένθετων των εφημερίδων είναι
συχνά, το ίδιο και η μεταφορά βιβλίων του στην μεγάλη και μικρή οθόνη. Το
σίγουρο πάντως είναι ότι ο κυρ Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είτε συγκρινόμενος σαν
διηγηματογράφος με τον ομότεχνό του ξάδερφο Αλέξανδρο Μωραϊτίδη, είτε με τον
Κρητικό Πεζογράφο Νίκο Καζαντζάκη, είτε με μία πλευρά του Εμμανουήλ Ροΐδη, είτε
με τον ρώσο, σλάβο ορθόδοξο συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, ο κυρ Αλέξανδρος
εξακολουθεί να απασχολεί το αναγνωστικό και ερευνητικό κοινό, καθηγητές
πανεπιστημιακών σχολών και μελετητές της ελληνικής γραμματείας. Να γράφονται
εργασίες για τα βιβλία του από νέους φοιτητές και φοιτήτριες, να εκπονούνται
διδακτορικά, να μνημονεύεται σταθερά από εκκλησιαστικούς κύκλους. Ο Αλέξανδρος
Παπαδιαμάντης και ευτυχώς, ξέφυγε από τα ερευνητικά και αναγνωστικά «δεσμά» των
διαφόρων εν Ελλάδι θρησκευτικών ομάδων ή εκκλησιαστικών κύκλων, εξετάζεται και
αντιμετωπίζεται πλέον περισσότερο (;) σαν ένας έλληνας συγγραφέας, ηθογράφος ή
κοσμοπολίτης που μπορεί να σταθεί ισάξια δίπλα σε ευρωπαϊκά και άλλα παγκόσμια
λογοτεχνικά μεγέθη διεθνώς. Μπορεί η<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>φωνή του να επικοινωνήσει με άλλες δυτικοευρωπαϊκές συγγραφικές φωνές
προβάλλοντας τα ελληνικά γράμματα ανά την υφήλιο. Αν και ανήκει στην παλαιότερη
των ελληνικών γενεών πεζογραφική παράδοση κατόρθωσε να υπερπηδήσει τα κράσπεδα
της ελληνικής γλώσσας και θεματικής και να κερδίσει το στοίχημα της επιτυχίας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έχω αναφερθεί και σε προηγούμενα
Παπαδιαμαντικά μου σημειώματα, έντυπα και ηλεκτρονικά, ότι η γενιά μου ήρθε σε
επαφή με το έργο του κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη μέσω των «Απάντων» του που
κυκλοφορούσαν μετά την μεταπολίτευση του 1974 από τις εκδόσεις του Χρ. Γιοβάνη
σε αναστύλωση και επιμέλεια του Γιώργου Βαλέτα. Κάτι που οφείλουμε να του το
αναγνωρίσουμε. Από όσο θυμάμαι, κυκλοφορούσε μία σειρά των Παπαδιαμαντικών
έργων από τις εκδόσεις «Ελευθερουδάκη» και μεμονωμένα διηγήματά του και
αυτοτελώς μυθιστορήματά του κυκλοφορούσαν από τις εκδόσεις «Γαλαξίας» της
Ελένης Βλάχου και άλλες «λαθρόβιες» εκδόσεις στα καροτσάκια των δρόμων. Όπως
και επετειακά από τις εκδόσεις «Αστήρ» Παπαδημητρίου όμως, με υπερβολικά
χτενισμένη την Παπαδιαμαντική γλώσσα και έκφραση. Περιορίζομαι στα πεπραγμένα
της δικής μου αναγνωστικής γενιάς (δεν έχω δει την έκδοση των εκδόσεων του
Γεωργίου Φέξη)- στην έκδοση της επιμέλειας, των σχολιασμών και της φροντίδας
του καθηγητή και εκδότη Γιώργου Βαλέτα πρίν την οριστική σύγχρονη έκδοση του
Νίκου Δ. Τριανταφυλλόπουλου και των εκδόσεων «Δόμος», στην οποία οι σύγχρονοι
μελετητές αναφέρονται, μνημονεύουν και παραπέμπουν ως την καλύτερη εκδοτική
προσπάθεια. Αν δεν λαθεύω, κυκλοφόρησε και ένας τόμος με Ανθολογημένα έργα του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Διαβάζω άτακτα τα Διηγήματα του Αλέξανδρου
Παπαδιαμάντη, επανέρχομαι σε αυτά, από την έκδοση σε επιμέλεια και φροντίδα του
Γιώργου Βαλέτα, δίχως να παύω να συμβουλεύομαι και την έκδοση που επιμελήθηκε ο
Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος. Χαίρομαι και απολαμβάνω και τις δύο εκδόσεις εξίσου
το ίδιο. Συγκρίνω κείμενα και παρατηρώ τις αλλαγές. Προσέχω λέξεις και γλωσσικές
και εκφραστικές τροποποιήσεις που επήλθαν στην νεότερη έκδοση, ας μου<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>επιτραπεί, από τον φύλακα άγγελο Παπαδιαμαντολόγο
Νίκο Δ. Τριανταφυλλόπουλο. Βλέπω επισημάνσεις γραμματολογικές, βοηθητικές για
εμάς τους απλούς ανώνυμους επαρκείς όμως αναγνώστες, στέκομαι σε διορθώσεις και
εσωτερικούς σχολιασμούς. Παρατηρώ με ενδιαφέρον τις αναγνωστικές, ερευνητικές,
φιλολογικές παρατηρήσεις και παρεμβάσεις δύο σπουδαίων ελλήνων γραμματολόγων
στην εποχή τους ο καθένας, με τα δικά του επιστημονικά και άλλα εφόδια και
αντοχές, «δυνατότητες». Το γεγονός ότι μετά τις εκδόσεις του «Γεωργίου Φέξη»
ενδιαφέρθηκαν και εργάστηκαν πάνω στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη-με τα
ανάλογα αποτελέσματα και εκδοτικά και τεχνολογικά επιτεύγματα της εποχή τους-
αυτό είναι κατά την μικρή μου αναγνωστική κρίση που μετράει, και όχι η μεζούρα
σύγκρισης ή το υποδεκάμετρο αξιολόγησης επιμελητείας του Έργου του κυρ
Αλέξανδρου, πού, ούτως ή άλλως, θα έβρισκε τρόπους να επικοινωνήσει μαζί μας
στο χρόνο, μια και η φωνή του είναι κλασική και<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ο λόγος του εξακολουθεί να συγκινεί τους αναγνώστες της ελληνικής
λογοτεχνίας τους ίδιους τους συγγραφείς. Για πολλούς, μάλιστα, αποτελεί «μοντέλο»
το ύφος και το στιλ της γραφής του για τις δικές τους δημιουργίες. Κάτω από
αυτό το σκεπτικό αντέγραψα –με τα όποια ορθογραφικά λάθη, Παπαδιαμαντικές
γλωσσικές εκφράσεις, λέξεις άγνωστες και αμίλητες σήμερα, λησμονημένες ορολογίες,
το γνωστό διήγημα «Ολόγυρα στη λίμνη» από την έκδοση του Χρ. Γιοβάνη. Ένα
διήγημα ιδιαίτερα αγαπητό μια και επιμελητές και ανθολόγοι παιδικών βιβλίων,
ανθολόγοι παιδικών διηγημάτων του κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη συμπεριλαμβάνουν
στις εκδόσεις και εργασίες τους το διήγημα. Το μεταφέρω ως έχει έχοντας την
επιλογή ο όποιος αναγνώστης της ιστοσελίδας «Λογοτεχνικά Πάρεργα» να καταφύγει
στην Παπαδιαμαντική ιστοσελίδα των εκδόσεων «Δόμος» και να διαβάσει το διήγημα
επεξεργασμένο γλωσσικά στην νέα έκδοση, ή ακόμα να ανατρέξει σε άλλες
διαδικτυακές ιστοσελίδες των οποίων ο συντάκτης τους έχει μεταφέρει το
Παπαδιαμαντικό διήγημα χτενισμένο γλωσσικά. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι
κρίσεις και αναλύσεις για το ωραίο αυτό διήγημα μαθητών Σχολείων όπως τις διαβάζουμε
στο διαδίκτυο. Επίσης, χρήσιμη στον αναγνώστη είναι η μελέτη της καθηγήτριας
και συγγραφέως Αγγέλας Καστρινάκη «Έρως νάρκισσος, έρως θείος: όψεις του έρωτα
στο έργο του Παπαδιαμάντη», στο βιβλίο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Ήτον πνοή,
ίνδαλμα αφάνταστον όνειρον». Διηγήματα Ερωτικά. Εκδόσεις Πανεπιστημιακές
Εκδόσεις Κρήτης,- Παλαιά Κείμενα, Νέες Αναγνώσεις», 2018.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τώρα, όσον αφορά το διήγημα του Βασίλη
Βασιλικού σε γενικές γραμμές θα σημειώναμε ότι είναι έξυπνο και ευρηματικό στην
σύλληψή του. Ο Βασίλης Βασιλικός διαβάζει το διήγημα του Αλέξανδρου
Παπαδιαμάντη και συνεχίζει κατά κάποιον τρόπο το διήγημα και χτίζει την δική
του ιστορία, μέσω της συνέχειας του ταξιδιού ζωής του κεντρικού ήρωα.
Παρακολουθεί τον Χριστοδουλή στην εγκατάστασή του στην Αμερική, ο οποίος σε
συζητήσεις του θυμάται αμυδρά τον έλληνα πεζογράφο και ιεροψάλτη. Ένας παλαιός
νεανικός έρωτας γίνεται η αφορμή να φωτογραφηθεί η ζωή και ο κόσμος των ελλήνων
μεταναστών στην μεγάλη ήπειρο. Εικόνα την εικόνα στήνει την μετα-μυθοπλασία του
ο Βασίλης Βασιλικός έχοντας στην σκέψη του την πρώτη συγγραφική πηγή, το
διήγημα «Ολόγυρα στη λίμνη» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Ο Βασίλης Βασιλικός
τελειώνει και την δική του διηγηματική αφήγηση με την καταληκτήρια πρόταση που
τελειώνει και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης το δικό του διήγημα. Ο λόγος του
Βασιλικού είναι απλός, διαβάζεται δίχως δυσκολίες, είναι κατά κάποιον τρόπο θα
λέγαμε «ρεπορταζιρίστικος» Περιγράφει το Αμερικάνικο τοπίο της πολιτείας που
είναι εγκατεστημένος ο μεγάλης ηλικίας πλέον Σκιαθίτης οικογενειάρχης
Χριστοδουλής. Είναι η ζωή ενός έλληνα μετανάστη ο οποίος ξενιτεύτηκε για να
έχει καλύτερη τύχη και επαγγελματικές και οικονομικές ευκαιρίες από ότι στο
νησί του. Η γλώσσα του είναι όπως των περισσότερων Ελληνοαμερικανών πρώτης και
ίσως δεύτερης γενιάς. Σπαστά ελληνικά, άλλης ηχητικής και φωνητικής χροιάς
αμερικάνικα. Πετυχημένος και σκληρά εργαζόμενος, ζει με την γυναίκα του μια και
τα παιδιά του έχουν παντρευτεί και έχουν κάνει την δική τους οικογένεια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τελικά, με την ανάγνωση και των δύο
διηγημάτων «Φιλοσοφούμαι ως αναγνώστες και πολλά πράττουμε ως συγγραφείς».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πειραιάς,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">30
Ιανουαρίου 2024 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-73801497962417032982024-01-26T12:19:00.002+02:002024-01-27T09:48:14.924+02:00Γιώργος Ιωάννου, Ο Ερωτικός ποιητής Κωνσταντίνος Π. Καβάφης<p> </p><p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ο ΕΡΩΤΙΚΟΣ
ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΒΑΦΗΣ</span></i><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>του ΠΑΥΛΟΥ ΣΙΛΕΝΤΙΑΡΙΟΥ <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ψευδώνυμο
του συγγραφέα ΓΙΩΡΓΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης σήμερα σχεδόν δεν έχει αρνητές.
Ίσως μάλιστα δεν έχει διόλου αρνητές ανάμεσα στους σοβαρούς και τους
ισορροπημένους αναγνώστες.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης έχει μόνο θαυμαστές, που ο
θαυμασμός τους κλιμακώνεται από τη συγκίνηση ως και την έκσταση. Και η έκσταση
αυτή είναι ως επί το πλείστον γνήσια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης ήταν ομοφυλόφιλος. Και ολοφάνερα
ήταν παθητικός ομοφυλόφιλος. Αντιλαμβανόταν τον έρωτα μόνο ως παράδοση στον
ισχυρό και τον ωραίο άντρα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κάποτε όταν ρωτήθηκε κάπως χυδαία από φίλο
του, τι τέλος πάντων κάνει με τους νεαρούς ερωτικούς συντρόφους του-είναι από
τους αποπάνω ή από τους αποκάτω; - απάντησε σιβυλλικά πως το ψάρι και από τις
δύο πλευρές ψήνεται.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτή τη ρήση θα μπορούσε, βέβαια, να την
πάρει ο πρώτος ανόητος μελετητής του και να την κάνει ερμηνευτική θεωρία, όπως
άλλωστε έκαναν θεωρία- θεωρία κλειδί- τον αυνανισμό του, για τον οποίο πράγματι
εκφράζει συχνά με απόγνωση στα ημερολόγιά του. Θαρρείς και ο αυνανισμός-μετά
απογνώσεως ή όχι-αποκλείει ο,τιδήποτε άλλο. Ο αυνανισμός θέλει οράματα και το
θέμα μας αυτά τα οράματα είναι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η περίεργη αυτή περιπλάνηση και αναζήτηση
άλλων ερωτικών αιτίων, πιό μικτών, πιο κοντινών προς τις κοινές ερωτικές
κλίσεις και παρεκτροπές, πιο υποφερτών τέλος πάντων από τους πολλούς, δεν είναι
διόλου τυχαία και αθώα. Ο σκοπός είναι να αποφευχθεί αυτό που από κάθε
στοιχείο, γραπτό και προφορικό, προκύπτει’ ότι ο Καβάφης ήταν ομοφυλόφιλος, που
ζούσε τον έρωτα κυρίως παθητικά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτό ακριβώς είναι που μισούν πιο πολύ, το
«παθητικός ομοφυλόφιλος». Και το μισούν όχι για λόγους ηθικής λογικής, αλλά
διότι είναι σ’ αυτό το θέμα εξαιρετικά περιφρονημένοι. Οι μελετητές, εννοώ,
αυτοί που προσπαθούν να φωτίσουν ερωτικά τον Καβάφη και να ερμηνεύσουν,
υποτίθεται, καλύτερα το έργο του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Ελληνικός χώρος είναι μικρός’ και οι
γλώσσες μας δουλεύουν ροδάνι. Ξέρουμε για όλους και για όλα. Και από μια ηλικία
και πέρα ξέρουμε με ακρίβεια την ερωτική συμπεριφορά πάντων και πασών των
διάσημων ή ακουστών.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λοιπόν, ακόμη και από μία πρόχειρη ματιά
μπορεί αμέσως να διαπιστώσει κανείς ότι μάλλον όλοι οι σοβαροί και αφοσιωμένοι
μελετητές του έργου του Καβάφη δεν είναι ή δεν ήταν ομοφυλόφιλοι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εδώ, βέβαια, υπάρχει αμέσως ένα περίεργο
φαινόμενο, σχεδόν μυστηριώδες. Είναι τυχαία, είναι αναλογική, είναι
συμφεροντολογική, είναι μη συμπλεγματική, είναι παρώθηση υποσυνειδησιακή, η
προτίμηση αυτή; Τι είναι ακριβώς; Ή μήπως είναι όλα μαζί ή μήπως κατά
περίπτωση;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι όλοι αυτοί
δεν κατέχουν την ομοφυλόφιλη ψυχολογία, φέρνουν ένα σωρό προκαταλήψεις για το
φαινόμενο και προσπαθούν να κάνουν πολιτική μάλλον παρά ερμηνεία πάνω στο
πρόσωπο και την ποίηση του Καβάφη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νε το «πολιτική», εννοώ, ότι προσπαθούν να
συμβιβάσουν τα πράγματα, όπου αυτά δεν μπορούν να παρασιωπηθούν ολότελα ή να τα
παρεκτρέψουν. Να βγάλουν, σώνει και καλά, τον Καβάφη ως κάτι το διαφορετικό από
αυτό που βλέπουν και μισούν, τους παθητικούς ομοφυλόφιλους’ από αυτό που τόσο
τους αγνόησε ή και τους περιφρόνησε. Όχι, δεν μπορεί να ήταν και ο Καβάφης τους
τέτοιος!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και φτάνω τόσο γρήγορα στους
συμπλεγματικούς λόγους των Καβαφικών μελετητών απέναντι στο φαινόμενο των
παθητικών ομοφυλόφιλων και όχι στους αισθητικούς, ρατσιστικούς ή ηθικολογικούς,
γιατί βλέπω διαρκώς ότι κάθε άλλη παρεμφερή παρέκκλιση τη δέχονται ευχαρίστως,
εκτός από αυτήν. Επομένως είναι ψυχολογικοί, προσωπικά τραυματικοί, οι λόγοι
και όχι ηθικολογικοί, ας πούμε, ή σκέτα ρατσιστικοί, πράγμα που είναι το ίδιο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Θα διατυπώσω μια θεωρία, που έχει
τουλάχιστο το προσόν και τη δυνατότητα της γενικότερης εφαρμογής. Ο κυρίαρχος
λόγος των καβαφικών μελετητών- ο κυρίαρχος, λέω- της αποστροφής τους προς την
αποδοχή της παθητικής ομοφυλοφιλίας του Καβάφη, είναι ότι έχουν περιφρονηθεί ή
αγνοηθεί τελείως από αυτό το είδος που λέγεται παθητικοί ομοφυλόφιλοι και που
με τόση επιμονή άλλους φίλους τους και γνωστούς τους τούς κυνήγησε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν πρόκειται να ισχυρισθώ βέβαια, ότι
είναι όλοι τους άσχημοι και γι’ αυτό. Όχι! Αλλά πρόκειται να πω ότι είναι όλοι
τους λόγιοι, διαβασμένοι, αφοσιωμένοι στα γράμματα, πλαδαροί, παραμορφωμένοι,
τύποι σοφών νέων, και αυτά τα πράγματα-πώς να το πω;-δεν τραβούνε ερωτικά τους
παθητικούς ομοφυλόφιλους, που έχουν σπάνιο γούστο και είναι εξαιρετικά δύσκολοι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτή η αγνόηση ή και περιφρόνηση τους
έκανε να αποξενωθούν από αυτό το ερωτικό φαινόμενο, να μείνουν μακριά, να το
αγνοήσουν με τη σειρά τους ή και να το μισήσουν. Με λίγα λόγια έγιναν
ακατάλληλοι να καταλάβουν και να παραδεχτούν την προσωπικότητα του Καβάφη, όπως
έχει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σε μια βαρύγδουπη τηλεοπτική εκπομπή
φέτος, όπου όλα τα δύσκολα τα αντιπαρέρχονταν με ωραίες απαγγελίες ποιημάτων
του Καβάφη, ειπώθηκε ότι ο Καβάφης στη νεότητά του δεν είχε συνειδητοποιήσει
ακόμη τον «ομοσεξουαλισμό» του και είχε αισθήματα και περιπέτειες με διάφορες
γυναίκες. Προφανώς, θα στηρίζονται σε κείνα τα κακά και μηχανικά πρώτα ποιήματα
του Καβάφη, που τα έγραφε κατά μίμηση ξένων προτύπων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τα παραπάνω ήταν μερικές διαπιστώσεις και
ερμηνείες της ψυχολογίας και της συμπεριφοράς των μελετητών του Καβάφη και όχι
η καταδίκη τους. Διότι το έργο του Καβάφη απαιτούσε μια βαριά φιλολογική
δουλειά, που τη βγάζουν αξιέπαινα πέρα, και διότι με το να παραδέχονται, ως επί
το πλείστον, ότι ο Καβάφης ήταν ένα είδος ομοφυλόφιλος, έστω και μικτός, δεν
έχουν ξεφύγει ολότελα από την ερωτική του αλήθεια. Γι’ αυτό μιλήσαμε στην αρχή
για τους σοβαρούς μελετητές, εννοώντας, βέβαια, μαζί και τον όγκο της εργασίας
τους. Αλλά η αλήθεια πρέπει να ειπωθεί και να αναλυθεί με όλη της τη συνέπεια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λοιπόν, όπως συνάγεται από την ποίησή
του, τις σημειώσεις του, τα λόγια του και τις πράξεις του, ο Καβάφης, ζούσε τον
έρωτα ως παθητικός ομοφυλόφιλος. Και έτσι τον ζούσε πνευματικά. Και αυτό κυρίως
μας ενδιαφέρει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτό για το ψάρι, που είπε πώς ψήνεται και
από τις δύο μεριές, μπορεί να κατανοηθεί, όταν συλλογιστούμε πως ο ομοφυλόφιλος
που ζει παθητικά δεν είναι καθόλου ανίκανος για να ζήσει και ενεργητικά, δεν
έχει κανένα οργανικό ελάττωμα ως προς αυτό, οι λειτουργίες τους είναι τέλειες,
όσο τουλάχιστο και των συντρόφων του που δρουν ενεργητικά και ακόμα το κορμί
του συντρόφου του ο-ας πούμε- παθητικός το επιθυμεί ολόκληρο, σε όλα του τα
σημεία, γι’ αυτό άλλωστε και τον εξέλεξε ή μάλλον γι’ αυτό και μόνο τον
εξέλεξε, γιατί το πέος, που θαρρούνε πολλοί πώς είναι το πιο κρίσιμο μέλος,
στην αρχή τουλάχιστο καθόλου δεν είναι και τα πράγματα τα κρίνει η ομορφιά
του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>προσώπου, η αλκή και η κοψιά του
σώματος και φυσικά τα αμοιβαία γούστα. Συνήθως όμως οι άτολμοι τύποι και ιδίως
αυτοί που εκλέγουν άντρες σκληρούς και δυνατούς ζούνε τον έρωτά τους παθητικά,
γιατί μολονότι επιθυμούνε δεν τολμούν να ζητήσουν από τους συντρόφους τους και
τίποτε άλλο. Και περιορίζονται έτσι σε φευγαλέες ψαύσεις, που δικαιολογούνται,
όταν χρειαστεί, ως τυχαίες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο επέρχεται ένας εθισμός,
μεγαλύτερος από τις ενδιάθετες κλίσεις και τις σωματικές απαιτήσεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όμως όχι σπάνια ο ισχυρότερος που έχει και
το «βέτο», ζητάει από τον άτολμο και μαθημένο πια να ζει τον έρωτα παθητικά
σύντροφό του, του ζητάει ενεργητικές πράξεις και συμπεριφορές. Και τότε
επιβεβαιώνεται πως και ο έτερος, είναι και παραείναι πρόθυμος και άξιος γι’
αυτές.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κι έτσι το ψάρι ψήνεται, έστω όχι και στον
ίδιο βαθμό, και από την άλλη πάντα. Όλοι- ναι όλοι!- οι ομοφυλόφιλοι ακόμα και
οι πιο αχαμνοί, ακόμα και οι πιο υποταγμένοι και ηδονιζόμενοι στον παθητικό
ρόλο τους έχουν να διηγηθούν ιστορίες απίστευτες-και προπάντων αληθινές- για
πράγματα που τους ζητήθηκαν ξαφνικά από τύπους για τους οποίους οι ανίδεοι-αλλά
και οι ιδεασμένοι-θα έβαζαν το κεφάλι τους να τους κόψουν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λοιπόν, θα του έτυχαν και του Καβάφη
τέτοιες περιπτώσεις, αλλά είναι φανερό πως η αισθητική και οι επιθυμίες του
είχαν διαμορφωθεί πια αλλιώς. Είναι θαυμαστής των αρρενωπών και αθλητικών
τύπων. Και αυτούς αναζητά είτε μέσα στη ζωή είτε μέσα στην ιστορία και τη
φαντασία του. Και, κατά κάποιο τρόπο, συνεχώς αναφέρεται σ’ αυτούς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης πρέπει να ζούσε στερημένα.
Δηλαδή δεν είχε συχνές ερωτικές επαφές. Σ’ αυτό το σημείο έπρεπε να τον
δικαιώσουν, αν ήθελαν πράγματι να ελαφρύνουν τη θέση του οι ερωτικά κομπλεξικοί
μελετητές του. Όλες οι πληροφορίες για τον τρόπο της ζωής του, για το
υπαλληλίκι του, για την περίεργη και συντηρητική κοινωνία της Αλεξάνδρειας, για
τα βράδια στο σπίτι του, όπου πολύ συχνά και κάποιον δεχόταν, για τα διαβάσματά
του, την ανατροφή του, το χαρακτήρα του- όλα συγκλίνουν στην ερωτική έλλειψη,
σχεδόν τη στέρηση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ερωτική έλλειψη προϊούσης της ηλικίας
αυξάνεται. Αλλά η επιθυμία δεν μειώνεται και πολύ, ίσως μάλιστα δυναμώνει κατά
φαντασίαν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κι αυτό γιατί η ομοφυλοφιλία είναι
ψυχολογική, είναι πνευματική κατάσταση, δεν εξαρτάται από τις σωματικές
δυνάμεις και δεν σβήνεται και τόσο μαζί τους ή μάλλον δεν σβήνεται ποτέ. Άλλο
τώρα αν κατά τις ερωτικές συναντήσεις ο μεγαλύτερος είναι λιγότερο αποδοτικός.
Άλλο αυτό’ αυτό αναφέρεται εις το σώμα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης καταλαμβάνεται ολοένα από τις
ερωτικές φαντασιώσεις και επιθυμίες. Δεν μπορεί πια να επιδιώξει, όπως
επεδίωκε. Είναι αδύναμος κάπως, είναι πιο<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>διστακτικός, έχει πιο πολλές, απείρως πιο πολλές, κοινωνικές υποχρεώσεις
που του καταναλώνουν τουλάχιστο το χρόνο. Και όμως επιθυμεί και απελπίζεται.
Πρέπει να έχει σε φοβερό βαθμό την αίσθηση του χρόνου που φεύγει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το σπίτι όπου κατοικεί από το 1908, στην
οδό Λέψιους 10, είναι σε μπουρδελογειτονιά. Στη Μαρσίλια, όπως χαρακτηριστικά
λεγόταν η περιοχή. Το σπίτι αυτό το διάλεξε ο Καβάφης, μαζί με τον ομοφυλόφιλο
επίσης αδερφό του Παύλο, και ουδέποτε έφυγε από αυτό μολονότι ο Παύλος γρήγορα
έφυγε στη Γαλλία. Πρέπει να είμαστε πάρα πολύ αφελείς ή πάρα πολύ «καθώς
πρέπει» συγκαλυπτές, για να αφήσουμε απαρατήρητη<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μια τέτοια επιλογή γειτονιάς. Για την εποχή
ιδίως εκείνη πρέπει να ήταν σκανδαλώδης. Και όχι μόνο για κείνη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης πρέπει να είχε ισχυρό ειδικό
κίνητρο για να κατοικεί εκεί. Πρέπει κατά κάποιο τρόπο να επωφελείτο από την
γειτνίαση αυτή με τα πορνεία. Και όταν λέω «επωφελείτο» εννοώ έστω και ψυχικώς.
Έστω και οπτικώς, καθώς κάτι διαρκώς πρέπει να συνέβαινε εκεί.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όπως ακριβώς και στην ποίησή του, κάτι
διαρκώς το ερωτικό συμβαίνει. Όλα τα ποιήματά του στηρίζονται σε ένα ερωτικό
υπόστρωμα. Έναν πυρήνα ερωτικό, λιγότερο ή περισσότερο κρυμμένο. Θα τολμούσα να
πω ότι οι στόχοι του όλοι έχουν κάτι, έναν τόνο, ερωτικό. Δηλαδή είναι στίχοι
περασμένοι μέσα από την ομοφυλόφιλη- την παθητικά ομοφυλόφιλη- επιθυμία του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ναι, δεν αντιλέγω ότι αρκετά ποιήματά του
μοιάζουν με διδασκαλίες και άλλα με ιστορικές σκηνοθεσίες. Ή είναι σε πρώτο
κοίταγμα «ιστορικοδιδακτικά».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτό το φαινόμενο το έχουν αντιμετωπίσει
πολύ «σοβαρά» και πολύ ρηχά διάφοροι μελετητές του. Πιστεύω ότι τα συμπεράσματα
που αντλούν από τα «διδακτικά» του είναι παρατραβηγμένα και εν πολλοίς
λαθεμένα. «Λαθεμένα» γιατί στηρίζονται σε άλλη βάση από την πραγματική τους.
Δηλαδή άλλα εννοούσε ο Καβάφης και για άλλα τον βάζουν να μιλάει οι μελετητές
και οι ρήτορες. Το ίδιο συμβαίνει και με τα «ιστορικά» του. Άλλο θέλει να
τονίσει αυτός, άλλο να φωτίσει και άλλο τον βάζουν-και με πόσο αφόρητη επιμονή-
να λέει οι διάφοροι «καθώς πρέπει» μελετητές.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης μιλάει μόνο για τον έρωτά του,
για το είδος του έρωτά του ή και για τους συγκεκριμένους έρωτες που τον
τυραννούν εκείνο τον καιρό. Δίνει συμβουλές- στον εαυτό του προφανώς-βγάζει
συμπεράσματα, κάνει διακηρύξεις, με μια επιγραμματικότητα και διπλωματικότητα,
που μόνον οι πολύ καταπιεσμένοι-και οι πολύ ευφυείς, βέβαια- ομοφυλόφιλοι
μπορούν να αναπτύξουν. Η αλήθεια είναι ότι τελικά όλοι οι ομοφυλόφιλοι
αναπτύσσουν την τέχνη του υπαινιγμού και του διφορούμενου λόγου και πολύ
περισσότερο αυτοί που γράφουν ή που γράφαν κάποτε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άλλωστε, όλη η άλλη κοινωνία αυτό τους
υποδεικνύει- και τους επιβάλλει-είτε είναι συγγραφείς είτε απλοί άνθρωποι. Τους
πιέζει να είναι «σεμνοί», να είναι μετρημένοι, αδιάφοροι στα λόγια τους και
όμοιοι όσο μπορούν με τους άλλους. Έτσι μόνο τους δέχεται, δεν τους χλευάζει
και μπορεί να τους παρουσιάζει και ως φίλους της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μήπως και αυτό που συμβαίνει με τον Καβάφη
κάτι τέτοιο δεν αποδεικνύει; Ο Καβάφης είναι ένας ομοφυλόφιλος- παθητικά
ομοφυλόφιλος ποιητής- που αναγκάζεται να γράφει σκεπασμένα. Αυτό ακριβώς το «σκεπασμένα»
είναι τρόπαιον της κοινωνίας. Το παίρνουν τώρα και το περιφέρουν, κάνοντάς το,
βέβαια, ακόμα πιο σκεπασμένο, ακόμα πιο απόμακρο και άσχετο από τις πληγές του.
Αποδώ και πέρα τα παχιά λόγια είναι πολύ εύκολα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και εμείς πιστεύουμε ότι ο Καβάφης είναι
μεγάλος ποιητής Αλλά, μα την αλήθεια, δεν πιστεύουμε, δεν μπορούμε να
πιστέψουμε, ότι είναι ο σημαντικότερος εκφραστής, όχι μόνο του ελλαδικού χώρου
αλλά και του μείζονος ελληνισμού, όπως πρόσφατα ισχυρίσθηκε από την τηλεόραση ο
εκ των μελετητών του Γ. Π. Σαββίδης. Όχι διότι δεν είναι μεγάλος ποιητής ο
Καβάφης- το ξαναλέμε και ζητούμε συγγνώμη, μα έχουμε το λόγο μας-αλλά διότι
είναι ερωτικός ποιητής, ομοφυλόφιλος ερωτικός ποιητής, που εκφράζει απαράμιλλα
τα θέματα αυτά και τις καταστάσεις που από αυτά προκύπτουν. Τα παχιά λόγια
είναι εύκολα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άλλωστε, πώς μπορεί να είναι ποιητής του
μείζονος ελληνισμού ο άνθρωπος που δεν έγραψε τίποτε-και το λέω μόνο ως
διαπίστωση-για τη μικρασιατική καταστροφή, ενώ εκείνο τον καιρό βρισκόταν σε
όλη την ποιητική ακμή του; Αυτά που λέει ο Σεφέρης πως το ποίημα «Υπέρ της
Αχαϊκής Συμπολιτείας πολεμήσαντες» πιθανώς αναφέρεται στη μικρασιατική
καταστροφή δεν μπορούν να συζητηθούν. Όχι, δεν αναφέρεται. Και θα ‘ταν πολύ
χειρότερα αν αναφερόταν «πιθανώς» παρά που δεν αναφέρεται καθόλου. Η Μικρασία
δεν ήταν από τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται κανείς με γρίφους. Εξάλλου εκείνο
που λένε πως είπε ο Καβάφης, όταν συνετελείτο το ασύλληπτο μακελειό, ότι «αυτό
σημαίνει για τον ελληνισμό απώλεια αστικών κέντρων», καλύτερα να μην
αναφέρεται, τον χαντακώνει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νομίζω πώς όλα αυτά είναι πράγματα που δεν
μπορούμε να τα αντιπαρερχόμεθα έτσι. Όχι για να αποτιμήσουμε το καβαφικό έργο,
αλλά για να προσδιορίσουμε επακριβώς την αποξενωμένη ουσία του θαυμαστού αυτού
ποιητικού ταλέντου. Κατά βάθος πιστεύω ότι η στάση του αυτή δεν είναι άσχετη
από την ερωτική ζωή του μέσα σε κείνη τη δεδομένη κοινωνία και εκείνη την
ερωτική στιγμή.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λοιπόν, και μόνο σ’ αυτά να μείνουμε,
φαίνεται καθαρά, νομίζω πώς ο Καβάφης μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος ποιητής του
απόδημου ελληνισμού, αλλά δεν είναι ο μεγαλύτερος εκφραστής του. Δεν είναι καν
εκφραστής του. Είναι εκφραστής, σπουδαίος και πνευματικότατος εκφραστής, της
ομοφυλόφιλης περίπτωσης του Έλληνα ανθρώπου-του απόδημου Έλληνα, προσθέτω με
πολύ κόπο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άλλωστε και θετικά να το αντικρίσουμε,
και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>από την έννοια όχι μονάχα της
απουσίας μα προπαντός της παρουσίας, των καταστάσεων δηλαδή από τις οποίες
εμφορείται η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ποίησή του, δεν μπορούμε,
θαρρώ να πούμε πώς αυτές οι κουρασμένες και διαβρωμένες καταστάσεις, οι χαμηλές
αυτές φωνές και ψίθυροι, εκφράζουν τον Ελληνισμό. Όχι, αυτά είναι υπερβολές.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Θα πει ίσως κανείς πως ο Καβάφης,
διαβάζεται άπληστα, όσο ουδείς Νεοέλληνας ποιητής’ πως συγκινεί’ πως αρέσει’
πώς θαυμάζεται απεριόριστα και μάλιστα από ανθρώπους όλων των φύλων και όλων
των ροπών- περισσότερο μάλιστα των άλλων από αυτού ροπών, εφόσον, φυσικά, είναι
και οι πολύ περισσότεροι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σύμφωνοι, έτσι είναι. Δεν βγήκαμε εδώ να
διεκδικήσουμε υπέρ της μιας ή της άλλης ροπής του Καβάφη, να ανοίξουμε δηλαδή
τον σεξουαλικό του φάκελο και να τον τοποθετήσουμε προς τα εδώ ή προς τα εκεί.
Βγήκαμε να πούμε μερικές αλήθειες που με το συμφεροντολογικό τραβολόγημα
ξεχάστηκαν και να φωτίσουμε ως πιο έμπειροι ορισμένες καταστάσεις που συνεχώς
βλέπουμε να παρερμηνεύονται ή και να αγνοούνται.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Για μας δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο
Καβάφης είναι ένας συνειδητά ομοφυλόφιλος ποιητής με σπουδαίο ταλέντο. Είναι
ακόμα ένας πνευματικός άνθρωπος της παρακμής, παρακμασμένων καταστάσεων, χωρίς
ενθουσιασμούς, ηρωϊσμούς και εξάρσεις. Εκείνο όμως που δεν μπορούμε να
παραγνωρίσουμε είναι το τεράστιο ρεύμα των θαυμαστών που έχει. Αποτελεί για μας
κάπως μυστήριο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι θαυμαστές του δεν είναι ομοφυλόφιλοι
μόνον. Μπορούμε να πούμε πως οι ομοφυλόφιλοι που ασχολούνται μαζί του είναι
λιγότεροι κατ’ αναλογία απ’ ό,τι μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Οι ομοφυλόφιλοι
έχουν μία στάση οικογενειακή, συγγενική, απέναντι στον Καβάφη’ τον καταλαβαίνουν,
τον νιώθουν μάλλον καλύτερα γι’ αυτό και τον θαυμάζουν κάπως πιο συγκρατημένα.
Ίσως λιγάκι και να τον υποτιμούν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Παρατηρήσαμε ήδη ότι οι αφοσιωμένοι ή οι
κατ’ επάγγελμα μελετητές του δεν είναι κατά κανόνα ομοφυλόφιλοι. Αυτό είναι
καλό από τη μια μεριά- γιατί οι ομοφυλόφιλοι πνευματικοί συνουσιαστές του
πρέπει να θεωρούνται ως δεδομένοι-αλλά έχει συντελέσει, όπως είπαμε, σε πλήθος
παρερμηνείες. Μεγάλο μέρος από την ανυπόφορη εμβρίθεια και την περιπλοκή στην
ερμηνεία των κειμένων του Καβάφη οφείλεται στο ότι δεν καταλαβαίνουν ή κάνουν
πως δεν καταλαβαίνουν τι ακριβώς θέλει να πει. Αυτό μπορεί να χαντακώνει την
ερμηνεία αλλά κατά τα άλλα είναι γι’ αυτούς πολύ πιο ωφέλιμο. Και την αθωότητά
τους τονίζει και τη μη συμμετοχή τους σε περίεργες καταστάσεις διαλαλεί και
κατάλληλα τα κείμενά τους κάνει για διατριβές και άλλα έμπλαστρα. Άλλωστε σ’
αυτές τις περιπτώσεις είναι πολύ σημαντικότερο να αποδείξεις ότι μπορείς πάνω
σε ανύπαρκτα θέματα να στήνεις συγγράμματα ολόκληρα παρά να φέρεις σε φώς μερικές
αλήθειες πάνω στο θέμα σου…. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όταν διαβάζουμε τα απλά και απλοϊκά ακόμα
πεζά κείμενα και κριτικά σημειώματα του Καβάφη, σκεφτόμαστε πώς τις
περισσότερες από τις μελέτες που αναφέρονται στο έργο του ο ίδιος δεν θα
μπορούσε να τις καταλάβει ούτε και θα ήθελε να τις διαβάσει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Τι
εμβρίθεια! Όπου δεν υπάρχει γνήσιο ταλέντο υπάρχει εμβρίθεια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λοιπόν για να τελειώνουμε έχω να πω- και
να ξαναπώ-τα εξής:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης είναι ποιητής συνειδητά
ομοφυλόφιλος. Ακόμα και οι πιο αδιάφορες κατά το φαινόμενο καταστάσεις που
παρουσιάζει είναι διαποτισμένες από την αποκαρδίωση και την κοινωνική ερμηνεία,
που συνοδεύει τη φυσική ωστόσο αυτή τάση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης διαβάζεται άπληστα-θαυμάζεται.
Έχει επισκιάσει αυτή<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τη στιγμή τους
πάντες. Πού οφείλεται αυτό;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οφείλεται, νομίζω, στο ότι ο Καβάφης
εξέφρασε όχι τον μείζονα Ελληνισμό, όπως ελέχθη, αλλά την εξής μείζονα αλήθεια:
Ο Έρως είναι ο ίδιος σε όλες τις περιπτώσεις και τον διέπουν οι αυτοί
ψυχολογικοί νόμοι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και αυτό, που ανεπιτυχώς το είπαν και
πολλοί άλλοι, με την τέχνη του το κάνει ο Καβάφης παραδεχτό.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΑΥΛΟΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΙΛΕΝΤΙΑΡΙΟΣ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Περιοδικό
ΑΜΦΙ Β΄ περίοδος, τεύχος 16-17/ Άνοιξη- Καλοκαίρι 1984, σ. 14-18. Αφιέρωμα Κ.
Π. ΚΑΒΑΦΗ. ΕΞΗ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">ΓΙΩΡΓΟΣ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΙΩΑΝΝΟΥ<o:p></o:p></i></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">του <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Βασίλη
Βασιλικού<o:p></o:p></i></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>1955. Σιδηροδρομικός σταθμός
Θεσσαλονίκης. Ο Αντώνης Σαμαράκης, ανώτερος υπάλληλος του Υπουργείου Εργασίας,
συνοδεύει τους πρώτους τριακόσιους Έλληνες μετανάστες για τα ανθρακωρυχεία του
Βελγίου (στο Charleroi). Έχουμε γνωριστεί με τον Αντώνη ένα χρόνο πριν, όταν
εκείνος εξέδωσε το Ζητείται ελπίς κι εγώ τη Διήγηση του Ιάσονα. Μου προτείνει
να τον συνοδεύσω στο Βέλγιο, ως μεταφραστής. Κυρίως γιατί είχαμε πολύ αγαπηθεί
ως άνθρωποι. Δέχομαι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πρωί άνοιξης του 1955. Βγάζουμε
αναμνηστικές φωτογραφίες στο σταθμό. Το τραίνο μετά σταματά στη Νέα Σάντα. Ξανά
φωτογραφίες. Στο Σοχό. Τόπο έμπνευσης της Ζυράννας Ζατέλη. Εκεί, πίσω από ένα
υπέργειο υδραγωγείο (κοινώς δεξαμενή), στις φωτογραφίες που βλέπουμε κατόπιν,
ξεπροβάλλει μια κεφάλα ίδιου μεγέθους, περίπου, με την υδροδεξαμενή (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">chateau</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">d</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">’ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">eau</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, κατά τους Γάλλους).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεκαετίες μετά, όταν βγήκε στη
δημοσιότητα, ανακαλύπτουμε πώς η αδήλωτη αυτή «κεφάλα» ανήκει στον Γιώργο
Ιωάννου, πού ήταν τότε καθηγητής στη Νέα Σάντα ή Σοχό.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτή είναι και η πρώτη γνωριμία. (Στον
κύκλο των λογοτεχνών της Θεσσαλονίκης, ως τότε, το 1955, ο Γιώργος δεν είχε
σκάσει μύτη.).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πρωτοεμφανίζεται με τα Χίλια Δέντρα,
ποιητική συλλογή που περνά εντελώς απαρατήρητη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Ιωάννου δεν αποτελεί μέλος του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">in</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">group</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, που εκείνη την εποχή (μιλάμε για το
1953-1957) αποτελείται από τους Νίκο Αλέξη Ασλάνογλου, Λέανδρο Βαζάκα, Ντίνο
Χριστιανόπουλο, Φαίδωνα Πολίτη (Ιωαννίδη), τον υποφαινόμενο και μερικούς ακόμα,
που ας με συγχωρέσουν αν τους λησμονώ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Γιώργος Ιωάννου είναι απών λόγω
βιοπορισμού, όπως απών είναι κι ο Μανώλης Αναγνωστάκης λόγω πολιτικών
φρονημάτων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Παρόντες είναι τα φαρμακεία (Πεντζίκη-
Κατσόγιαννη), που όμως δεν μπορούν να επουλώσουν τις πληγές, γιατί αυτές είναι
ανίατες. Έπρεπε να περάσουν δύο τουλάχιστον δεκαετίες πριν ο Γιώργος Ιωάννου
εμφανιστεί ως μείζον λογοτεχνικό φαινόμενο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μου έστειλε το ’71, νομίζω, στο Παρίσι,
τη συλλογή του (πεζογραφήματα) Για ένα φιλότιμο, και του απάντησα με ένα ακόμα
πιο φιλότιμο γράμμα, που πρέπει να βρίσκεται στα αρχεία του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κατόπιν παρακολούθησα ανελλιπώς την
πεζογραφική του παραγωγή και την επικροτούσα, μέχρι που έγινε «σχολή».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κάθε ατάλαντος συγγραφίσκος μπορούσε να
επικαλεστεί τη μέθοδο γραφής του Ιωάννου και να καταθέσει τα μικροαπωθημένα
του, αυτοονομαζόμενος «μείζων» επειδή είχε ως πρότυπο το «ελάσσον» του Ιωάννου.
Όμως, κύριοι ατάλαντοι συγγραφίσκοι της συμφοράς, ο Ιωάννου έφερνε μαζί του
βιώματα που εσείς ούτε διανοηθήκατε ποτέ να τα αποκτήσετε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πρόσφυγας, κυνηγημένος, κατατρεγμένος από
μάστιγες τύπου Χριστιανόπουλου, με εμπειρίες από την εβραϊκή Θεσσαλονίκη, τη
μαύρη Αφρική, την απάνθρωπη Αθήνα (πώς να ξεχάσω τις αναφορές τους στους
«μακρυχέρηδες»), ζώντας μια κόλαση ο ίδιος, βρήκε τον παράδεισο μέσω της
γραφής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Φαίνεται εύκολο εκ πρώτης όψεως
διαβάζοντας Ιωάννου (τον πεζογράφο) να τον μιμηθείς. Διαλέγει ο ίδιος τον
εύκολο (εξομολογητικό) τόνο, γιατί τα βιώματά του είναι πολύ δύσκολα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όποιος ξεκινά από την «ευκολία» της
αφήγησης του Ιωάννου λαθεύει τραγικά, γιατί εκείνο που δεν είπε ποτέ ο Γιώργος
είναι το τι προηγήθηκε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κι εκείνο που προηγήθηκε από το 1950 ως το
1970, πριν αποφασίσει να εκφραστεί, είναι το σημαντικό. Μια συμπαγής μάζα
ανείπωτων εμπειριών, από τον καστανά της γειτονιάς του μέχρι την αράπισσα της
Αφρικής, αυτά όλα, αυτά και μόνο, ο Γιώργος τα έκανε τέχνη. Με τα πιο ταπεινά
υλικά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν μάθαμε ποτέ τα ονόματα των γιατρών
που κάναν τη λάθος διάγνωση. (Όπως και στην περίπτωση του Αντώνη Τρίτση).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν θα μάθουμε ποτέ τι ένιωσε τις
τελευταίες του ώρες, όταν, αυτός που τόσο μόχθησε για τον πολιτισμό, βρέθηκε
έρμαιο σε χέρια βαρβάρων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Θα τελειώσω με μια προσωπική ανάμνηση
(μάλλον με δύο). 1982. Ο Θεοδόσης Πελεγρίνης, ο φιλόσοφος, από την Κάρπαθο,
καλεί τρείς συγγραφείς σε ένα συμπόσιο στο νησί του: τον Κώστα Ταχτσή, τον
Γιώργο Ιωάννου κι εμένα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Ταχτσής, σαν παγόνι, θέλει να
μονοπωλήσει (και τα καταφέρνει με το οξύτατο πνεύμα του) τη σκηνή. Εγώ, από
χέρι, είμαι «σημαντικός», όχι ως συγγραφέας, αλλά ως γενικός διευθυντής της
τότε ΕΡΤ. Κι ο Ιωάννου, που δεν εκφράζεται, δεν εικάζεται, δεν προσωπολατρεί
και δεν καθαγιάζεται, κερδίζει τους Καρπάθιους, με το βαρύ ανεξίτηλο της ψυχής
του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πόσο στενοχωρήθηκα όταν κοινός «φίλος» τη
μέρα του θανάτου του, καθώς τυχαία τον συνάντησα στο δρόμο, μου είπε: «Ευτυχώς
απαλλαχτήκαμε απ’ αυτόν». Έμεινα άναυδος εν μέσω του δρόμου. Κι έτσι με πάτησε
(τραυματίζοντάς με ελαφρά) ένα γιωταχί.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Βασίλης Βασιλικός</span></b><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">, σ. 15-18. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Στον τόμο
«Με τον ρυθμό της ψυχής» Αφιέρωμα στον Γιώργο Ιωάννου. Επιμέλεια: Νάσος
Βαγενάς- Γιάννης Κοντός- Νινέττα Μακρυνικόλα. Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα, 2006.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Κάτι
σαν πολλαπλή μνήμη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">«Τι κυβερνάει μια
καρδιά; Άραγε ο έρωτας; Αμφίβολο. Μπορεί να ξέρεις τι είναι ο πόνος του έρωτα,
αλλά δεν ξέρεις τι είναι ο έρωτας. Εδώ είναι στέρηση, θλίψη, αδειανά χέρια. Δε
θα έχω την ορμή του’ μου απομένει η αγωνία. Μια κόλαση, όπου όλα προϋποθέτουν
τον παράδεισο. Ωστόσο κόλαση. Ονομάζω ζωή και έρωτα ό,τι με αφήνει κενό.
Αναχώρηση, καταναγκασμός, ρήξη, τούτη η καρδιά δίχως φώς μέσα μου, η αρμυρή
γεύση των δακρύων του έρωτα.»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Albert Camus, (Carnets) </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">, </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">μτφ</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">. </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Λήδα Παλαντίου, εκδ. Εξάντας 1987<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μέσα σε αυτόν τον δημοσιογραφικό,
πολιτικό, θρησκευτικό και της κοινωνικής δικτύωσης «τζερτζελέ» για τον
πολιτικό γάμο των ομοφυλόφιλων και το δικαίωμα στην υιοθεσία, αυτήν την
«βαβούρα» ενίοτε δίχως σωστή και επιστημονική πληροφόρηση και σχολιασμό, ίσως
και παραπληροφόρηση, από τα ουσιώδη προβλήματα της σημερινής σύγχρονης ζωής μας
που αλλάζει ραγδαία και βίαια από διάφορους ανεξέλεγκτους (πέρα και πάνω από
εμάς τους ίδιους) πολιτικούς και κοινωνικούς, οικονομικούς παράγοντες,
«παρλαπίπες» καφενείου, εξακολουθώ να ξεφυλλίζω τις σελίδες του περιοδικού
«Αμφί» και να διαβάζω εκ νέου, τα άρθρα και τα κείμενά του. Θυμάμαι πρόσωπα,
άτομα, βλέμματα και ανθρώπινα σώματα, φιλικά και άλλα αγγίγματα, μουσικούς
ήχους διαμαρτυρίας και τρεχαλητά αδιάκοπα. Εικόνες αντίστασης ενάντια στο
σύστημα και στα τότε κυβερνητικά μέτρα, με μόνη πανοπλία τα νιάτα μας και τον
θυελλώδη ενθουσιασμό μας. Καταστάσεις αδιέξοδες που μας κύκλωναν από παντού,
ρευστότητα άγνωστων φόβων, θολές και εφήμερες συγκινήσεις, σκληρές της μοναξιάς
περιπέτειες, ομαδικές πορείες και συνθήματα, ξενύχτια και ξεφαντώματα, ιδρωμένα
σεντόνια και αίθουσες γεμάτες καπνούς τσιγάρων και άδεια μπουκάλια και κουτάκια
μπύρας. Μυρωδιές σπέρματος και επαναστατικού περασμένου μεγαλείου. Η φωνή του
Καζαντζίδη στο «Υπάρχω» να ενώνεται με εκείνη της Λίτσας Διαμάντη στο «Δεν
παντρεύομαι, δεν παντρεύομαι και δεν νοικοκυρεύομαι…», προσπαθώντας να ηρεμήσει
τον νταλκά της εφηβείας μας. Τα μεγάφωνα να διαλαλούν την κόκκινη μουσική του
Μίκη Θεοδωράκη στις πολυπληθείς διαδηλώσεις μας με τα πολιτικά συνθήματα και
την εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» παραμάσχαλα. Στεντόρειες νεανικές φωνές,
βραχνιασμένες από ιδεολογικό φόρτο-αγοριών αμούστακων και κοριτσιών πριν
ωριμάσουν ως γυναίκες- για τα ερωτικά δίκαιά μας να απλώνονται στους αθηναϊκούς
δρόμους, πέρα από το υπόγειο της οδού Ζαλόγγου που στεγάζονταν το ΑΚΟΕ, στα
στενά της Πλάκας, τα υγρά πάρκα, τις σάουνες και τα σινεμά. Και η φωνή του
Μελωδού των Ονείρων μας Μάνου Χατζιδάκι να νανουρίζει τα όνειρά και τα οράματά
μας, να «καθοδηγεί» το ερωτικό μας ήθος με τον απαράμιλλο ανδρισμό του και
κοινωνική αντρίκια συμπεριφορά και τόλμη του. Γεγονότα που έζησα, βίωσα, μου
αφηγήθηκαν, συγκράτησε η μνήμη έστω και ξεθωριασμένη, οι πόροι του σώματός μου.
Ποιός άραγε αλλάζει ταχύτερα, η Ζωή ή Εμείς; Η Ζωή ή Εμείς ξεχαρβαλωνόμαστε γρηγορότερα
στο αλωνάκι των καιρών; Και αναρωτιέμαι, τι θα έλεγαν σήμερα, τι θα υποστήριζαν
οι τότε πρωτεργάτες της κίνησης του ΑΚΟΕ για το προτεινόμενο νομοσχέδιο και τα
συνταγματικά δικαιώματα μιάς μερίδας συμπολιτών μας; πολιτικοί ηγέτες του
διαμετρήματος ενός δεξιού εθνάρχη, ενός σοσιαλιστή Ανδρέα, ενός Λεωνίδα
απαλλαγμένου από τα βαρίδια και τα ιστορικά πεπραγμένα του σταλινισμού, ενός
φωτισμένου ιερέα όπως ο π. Γεώργιος Πυρουνάκης, ένας Τιμόθεος Κιλίφης, ένας μοναχός
Ιερόθεος, ένας αντιστασιακός χριστιανός πολιτικός όπως ο Νίκος Ψαρουδάκης; Οι καλλιτέχνες και οι εικαστικοί της εποχής, οι<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ποιητές και οι πεζογράφοι, οι διανοούμενοι
και οι λόγιοι μετά την μεταπολίτευση, δημοσιογράφοι του μεγέθους ενός Γιώργου
Βότση, ο Βασίλης Ραφαηλίδης; Αλλά ας μην μεμψιμοιρούμε, ο Χρόνος κυλάει για
όλους μας το ίδιο. Διαβάζω τον Γιώργο Ιωάννου και ορισμένα από τα βιβλία του
Βασίλη Βασιλικού και προσπαθώ να στήσω, καθυστερημένα ασφαλώς, γέφυρες
επικοινωνίας μεταξύ των δύο σημαντικών αυτών πεζογράφων της συμπρωτεύουσας του
προηγούμενου αιώνα πού σημάδεψαν θετικά τα ελληνικά γράμματα με τα βιβλία και
τις πνευματικές τους δράσεις. Συγγραφέων προερχόμενων από διαφορετικό ερωτικό
και πολιτικό μετερίζι, αξιολογικό σύστημα ζωής. Ο Γιώργος Ιωάννου έχει
συμπεριλάβει το κείμενο που δημοσιεύεται με ψευδώνυμο στο περιοδικό «Αμφί», στον
τόμο με τα δοκίμιά του «ο της φύσεως έρως» Παπαδιαμάντης, Καβάφης, Λαπαθιώτης,
εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1985. Σε προηγούμενη ανάρτηση έχω αναφερθεί και
καταγράψει την παρουσία του φιλόλογου και συγγραφέα Γιώργου Ιωάννου στο περιοδικό. Το ευαίσθητο και
θερμής ατμόσφαιρας προσωπικό κείμενο του Βασίλη Βασιλικού, συμπεριλαμβάνεται
στον αφιερωματικό τόμο «Με τον ρυθμό της ψυχής». Αφιέρωμα στον Γιώργο Ιωάννου,
εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2006. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Η συγγραφική
περίπτωση και παρουσία του Θεσσαλονικιού Βασίλη Βασιλικού, δεν έχει εξετασθεί
στο σύνολό της όπως γνωρίζουμε, παρά τα δεκάδες κριτικά σημειώματα που έχουν δημοσιευθεί
για τα πάνω από 120 τίτλους βιβλία του. Ο Βασιλικός, δεν υπήρξε μόνο ένας
αντισυμβατικός πολιτικός συγγραφέας, ένας πολιτικός και κοινωνικός
συγγραφέας-ρεπόρτερ της καθημερινής του πολιτικής-αστικής πραγματικότητας,
αλλά ένας πολυτάλαντος έλληνας πολίτης και πολίτης του κόσμου που καταπιάστηκε
με διάφορα πράγματα και μετείχε σε ποικίλες πνευματικές και πολιτικές
δραστηριότητες στην εποχή του. Βουλευτής του Ελληνικού Κοινοβουλίου, στέλεχος
και διευθυντής στην Δημόσια Τηλεόραση, σεναριογράφος, ποιητής, ανθολόγος,
τηλεοπτικός κριτικός της ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας, «Άξιον Εστί»,
δημοσιογράφος, μεταφραστής, επαγγελματίας πεζογράφος. Ο Βασίλης Βασιλικός
υπήρξε από τους πρώτους έλληνες συγγραφείς, αν όχι ο «μοναδικός», ο οποίος
ζούσε από τα συγγραφικά δικαιώματα των βιβλίων του. Από το χαρτί και το μελάνι της
γραφομηχανής του. Κάτι σπάνιο για τα δεδομένα των ελληνικών γραμμάτων. Διάβαζε
και αφομοίωνε τα πάντα και τα μετέπλαθε μέσα στα πεζά του, τις δημοσιεύσεις του.
Ξανάγραφε τα κοινωνικά και πολιτικά καθέκαστα και γεγονότα της εποχής του και
όχι μόνο, και τους έδινε σύγχρονη διάσταση, μηνύματα και προβληματισμό. Από τα
συγγραφικά του ενδιαφέροντα δεν «γλύτωσε» ούτε ο κυρ Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.
Και πως θα γινόταν άλλωστε να παραβλέψει ένα μέγεθος σαν τον Παπαδιαμάντη. Βλέπε το βιβλίο του "Αναμνήσεις από τον Χείρωνα" και άλλες ιστορίες, εκδόσεις "Εστίας" 1974 και το "Γράμμα στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη" από την ενότητα "Οι πρώτοι μετανάστες". Σε
μελλοντικό σημείωμα στα «Λογοτεχνικά Πάρεργα» θα αντιγράψω παράλληλα τα συγγενικά διηγήματα. Το παλαιότερο του σκιαθίτη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και το
νεότερο του Θεσσαλονικιού Βασίλη Βασιλικού όχι ως συγγραφική σύγκριση ή αξιολόγηση γραφής, αλλά ως
«μοντέλο» μυθοπλαστικής ανάπλασης δύο διαφορετικών φωνών, και πώς ο ένας, ο
προγενέστερος, μπόλιασε τον μεταγενέστερο. Γιατί αυτό έχει-τουλάχιστον κατά την
κρίση μου- σημασία, οι δίαυλοι επικοινωνίας που στήνονται μεταξύ συγγενών ή
όμορων ή και διαφορετικών συγγραφέων. Πώς ο Γιώργος Ιωάννου βλέπει τον
αλεξανδρινό ποιητή Κωνσταντίνο Π. Καβάφη από την μία και τον αντιμετωπίζει, και
πώς από την άλλη, μιλά και αναφέρεται ο Βασίλης Βασιλικός για έναν συμπατριώτη
ομότεχνό του. (Γιαυτό δημοσιεύω μαζί στο σημείωμα αυτό τις δύο πεζογραφικές φωνές). Και αναρωτιόμαστε, τι εντύπωση μπορεί να δίνουν αυτές οι γέφυρες
επικοινωνίας που έχουν στηθεί στην εποχή τους στον σημερινό αναγνώστη της ελληνικής πεζογραφίας, ή
τουλάχιστον, σε όσους διαβάζουν ακόμα το έργο τους, ενδιαφέρονται για την λογοτεχνική παράδοση; Όσον
αφορά την κρίση του Βασίλη Βασιλικού για τον έτερο ποιητή της Θεσσαλονίκης, τον Ντίνο
Χριστιανόπουλο, παντού και πάντα τα πάντα σε όλους τους χώρους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ. Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Πειραιάς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Παρασκευή 26/1/2024
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-57639563996240608802024-01-23T17:52:00.001+02:002024-01-23T17:52:06.945+02:00Σόνια Ιλίνσκαγια Καβάφης- Βάρναλης-Καρυωτάκης. Τρία περάσματα προς τον ρεαλισμό<p> </p><p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΚΑΒΑΦΗΣ-ΒΑΡΝΑΛΗΣ-ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ ΤΡΙΑ
ΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΡΕΑΛΙΣΜΟ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">της Σόνιας Ιλίνσκαγια<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η συσχέτιση των ονομάτων Καβάφης,
Βάρναλης, Καρυωτάκης, το ξεχώρισμά τους από το λογοτεχνικό σύνολο, η αναφορά σε
αυτούς σχετικά με κάποιο κοινό παρανομαστή έχουν γίνει πολλές φορές και από
πολύ παλιά. Είναι, θα έλεγα, πια ένας κοινός τόπος. Ας μνημονεύσουμε πρόχειρα
τον Ι. Γρυπάρη που επισήμαινε τον αντιπροσωπευτικό για την εποχή εκείνη
χαρακτήρα του έργου τους. Η λ.χ. τον Μ. Λαμπρίδη με την μελέτη του Il gran
Rifiuto (Καβάφης- Βάρναλης- Καρυωτάκης και η παρακμή). Σημεία κοινής αναφοράς
είναι πάμπολλα, οι δυνατότητες μιας συγκριτικής ανάλυσης απεριόριστες και πολύ
γόνιμες για την έρευνα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η δική μας προσπάθεια θα στραφεί σε κάποια
στοιχεία μεθοδολογίας των τριών ποιητών που μας επιτρέπουν, όπως ελπίζω, να
μιλήσουμε για την μετατόπισή τους προς τον ρεαλισμό- μια κίνηση πρωτοποριακή
όχι μόνο για τον Καβάφη που σαφώς προηγήθηκε από τις αρχές κιόλας του 20<sup>ου</sup>
αιώνα, αλλά και για τον Βάρναλη και τον Καρυωτάκη που την έκαναν ο καθένας με
το δικό του τρόπο στον δημοσιογραφικό του χώρο. Στην δεκαετία του ’20 οι
αναζητήσεις τους σε πολλά σημεία συμπορεύονται εκφράζοντας έτσι μια επιτακτική
ανάγκη της ελληνικής λογοτεχνικής ζωής. Άλλωστε σε αυτό<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ακριβώς το στάδιο στην Ελλάδα γίνονται αρκετά
σημαντικά βήματα προς αναγνώριση και κατανόηση της προδρομικής ποίησης του
Καβάφη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Είναι αναμφισβήτητο ότι στην ποιητική
πορεία και των τριών υπήρξε μια τομή που με περισσότερη ή λιγότερη σαφήνεια
καθόρισε τον καινούριο προσανατολισμό τους. Για τον Καβάφη στα τέλη της
δεκαετίας του 1890 και τον Καρυωτάκη στα μέσα της δεκαετίας του 1920 σημαίνει η
ώρα αποχώρησης από τον ρομαντισμό –αποφασιστικής, απόλυτα συνειδητοποιημένης
στον Καβάφη, λιγότερο συνεπούς και ολοκληρωμένης στον Καρυωτάκη. Ενώ ο Βάρναλης
γύρω στα 1920 ξεπερνά τον αρχικό αισθητισμό του, καθώς και τον πρόσκαιρο
ιδεαλισμό του «Προσκυνητή». Και στις τρείς όμως περιπτώσεις η δίψα του ιδανικού
δεν εξαφανίζεται, παρά το ξεπέρασμα του ρομαντικού αυθορμητισμού και της
υπερβολής. Μετατοπίζεται και μεταμορφώνεται, λειτουργεί σαν κίνητρο για ανάλυση
και σαν κριτήριο στις εκτιμήσεις. Τους οδηγεί μέχρι τη σάτιρα. Στην περίπτωση
του Βάρναλη το ιδεώδες ενσαρκώνεται στις μαρξιστικές του ιδέες που τότε
ασπάζεται.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η στροφή που συντελείται στο έργο τους
προσδιορίζεται από μια καινούρια στάση που άρχισε να επηρεάζει τότε γενικότερα
την προωθημένη ιστορική και καλλιτεχνική σκέψη- στάση διερεύνησης, κρίσης και
διαλεκτικής απεικόνισης της πραγματικότητας. Από τα κυριότερα χαρακτηριστικά
της είναι ότι συνειδητοποιείται με ένα πολύ δυναμικό, πολύ φρέσκο τρόπο η
συνύπαρξη και η πολύμορφη σύνδεση μέσα στα ζεύγη: το κοινωνικό και το ατομικό,
το επίκαιρο και το διαχρονικό, το μερικό και το γενικό. Αποκαλύπτονται κάποιες
βαθύτερες νομοτέλειες. Ο άνθρωπος αντικρίζεται μέσα στο κοινωνικό σύνολο,
καλλιεργείται ο προβληματισμός πάνω στη μοίρα και την πορεία αυτού του συνόλου.
Τον ώριμο Καβάφη τον απασχολούν επίμονα οι τύχες του ελληνισμού, ο Βάρναλης
κατευθύνει τις αναζητήσεις του στον σύγχρονο λαϊκό χώρο, μιλάει και κρίνει εν
ονόματι του λαού που κάθε άλλο παρά εξιδανικεύεται, ο πλέον προσωπικός
Καρυωτάκης, όλο και συχνότερα χρησιμοποιεί τον πληθυντικό-και του πρώτου, και
του τρίτου προσώπου:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Τι νέοι που
φτάσαμεν εδώ, στο έρμο νησί…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Είμαστε
κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ποιά θέληση
Θεού μας κυβερνάει…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Σα να μην
ήρθαμε ποτέ σ’ αυτή τη γη…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Όλοι μαζί
κινούμε, συρφετός…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και στα τρία τελευταία ποιήματα:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ας
υποθέσουμε πώς δεν έχουμε φτάσει στο μαύρο αδιέξοδο…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Όταν
κατεβούμε τη σκάλα, τι θα πούμε…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Σιωπηλοί,
θλιμμένοι, με σεμνούς τρόπους, θα διασκεδάζαμε όλοι στην κηδεία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Επίσης λίγα ενδεικτικά για το τρίτο
πρόσωπο:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Οι
υπάλληλοι όλοι λιώνουν και τελειώνουν…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Όταν οι
άνθρωποι θέλουν να πονείς, μπορούνε με χίλιους τρόπους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Επρόδωσαν
την αρετή κι ήρθαν οι έσχατοι πρώτοι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(Μια διευκρίνιση σε παρενθέσεις: Οι
συζητήσεις του συμποσίου έθιξαν το πρόβλημα «Ο λαός και οι μάζες στον
Καρυωτάκη». Οι δύο αυτές έννοιες έρχονται πάρα πολύ κοντά, αλλά δεν συμπίπτουν
απόλυτα. Υπάρχει η έννοια του λαού που λειτουργεί ως κριτήριο στις πολιτικές
και κοινωνικές εκτιμήσεις του ποιητή. Και υπάρχουν οι μάζες ως κοινωνική
κατάσταση αυτού του λαού που κρίνεται και επικρίνεται).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η καινούργια ιστορική αίσθηση που βαθμιαία
κατακτά και εμβαθύνει μέχρι το θάνατό του ο Καβάφης μέσα από το παρατηρητήριό
του στο ιδιόμορφο σταυροδρόμι της Αλεξάνδρειας, του επιτρέπει να δημιουργήσει
ιστορικά μοντέλα όπου σε καλλιτεχνικές εικόνες μακρινών εποχών διαφαίνεται η
γνώση του σύγχρονου κόσμου, οι «διαγωγές των ατόμων» και οι «δράσεις των
εθνών», όπως έλεγε ο Γ. Βρισιμιτζάκης, στις αιωνίως επίκαιρες στιγμές τους. Με
τον τρόπο αυτό περνά στην ποίησή του και τις ταραγμένες εμπειρίες της Ελλάδας,
αρχίζοντας από τους βαλκανικούς πολέμους μέχρι την μικρασιατική καταστροφή-με
ιδιαίτερη προσήλωση στις πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις των θεμάτων του,
αλλά πάντα αποστασιοποιημένα. Ο Βάρναλης και ο Καρυωτάκης τις εμπειρίες αυτές
τις ζουν από πολύ πιο κοντά, ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος με τις κοσμογονικές
του συνέπειες και η εθνική περιπέτεια του ελληνο-τουρκικού πολέμου 1919-1922
επηρεάζουν άμεσα στην κοσμοαντίληψή τους φέρνοντας τον Βάρναλη στον μαρξισμό
και τον Καρυωτάκη σε απόλυτη άρνηση. Εκείνο που ενώνει τις διαδρομές τους είναι
η άμεση προσγείωση προς την κοινωνική πραγματικότητα και- ιδιαίτερα στον
Βάρναλη- το κοίταγμά της από μια πλατύτερη ιστορική σκοπιά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ανάμεσα στα πολλά όμως που τους διακρίνουν
είναι η επιλογή του ποιητικού αντικειμένου. Ο Βάρναλης ελκύεται ιδιαίτερα από
μια φιλοσοφημένη θεώρηση και ταξινόμηση φαινομένων ζωής, από κει κατεβαίνει
προς τα σπαρταριστά της στοιχεία, ενώ ο Καρυωτάκης, αντίστροφα, ξεκινά από
άμεσο ζωντανό υλικό, μέσα από το οποίο, στα τελευταία κυρίως ποιήματά του,
πετυχαίνει να δώσει καταστάσεις τυπικές για την ιστορική στιγμή, με βαθύτερο
προβληματισμό. Αν στον Βάρναλη, στην σύλληψη και στη δομή των ποιητικών του
συνθέσεων της δεκαετίας του ’20, κυριαρχεί το διανοητικό στοιχείο, στον
Καρυωτάκη κυριαρχεί το βιωματικό. Ο Καβάφης δίπλα τους μπορεί να θεωρηθεί σαν
μια περίπτωση αρμονικής σύνθεσης. Είναι ανάγκη όμως να υπογραμμίσουμε πως η
συμβατική αφαίρεση του Βάρναλη πηγάζει από<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>την ίδια τη ζωή και στηρίζεται σε αυτή, τον εξυπηρετεί ως χειρονομία
ερμηνείας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η οξύτατη κοινωνική κριτική που ασκούν με
τον τρόπο τους και οι τρείς ποιητές μας, στον Βάρναλη και στον Καρυωτάκη έχει
έναν ιδιαίτερο ζήλο, χαρακτήρα απομυθοποίησης, εμπεριέχει μια τονισμένη
αποστροφή από οποιαδήποτε εξιδανίκευση. Και οι δυό τους εντάσσονται απολύτως
στο κλίμα της αναθεώρησης αξιών, της απαλλαγής και εθνικιστικές αυταπάτες, που επικρατεί
μετά την μικρασιατική καταστροφή στην Ελλάδα. Μέσα σε αυτό το πνεύμα και σε
τυπολογική συγγένεια με την ευρωπαική λογοτεχνία της εποχής, παρουσιάζεται στο
έργο τους λ.χ. το αντιπολεμικό θέμα. Μέσα στο ίδιο πνεύμα φωτίζεται το πρόσωπο
του σημερινού κόσμου, η κοινωνική του δομή, οι νόμοι του, οι πολύμορφοι
μηχανισμοί καταπίεσης (κυρίως στον Βάρναλη), τα ήθη, η γραφειοκρατία, ο
μικροαστισμός, σαν διαμορφωμένο πλέον φαινόμενο της ελληνικής πραγματικότητας
(κυρίως στον Καρυωτάκη). Προσφεύγοντας σε μια από τις θέσεις του Τ. Άγρα στο
κλασικό του άρθρο για τον Καρυωτάκη μπορούμε να πούμε πως εισάγοντας αυτό το
θεματολόγιο ή, όπως λέει ο Άγρας, «περιεχόμενο», και ο Βάρναλης και ο
Καρυωτάκης μπόρεσαν να γίνουν πράγματι αντιπροσωπευτικοί της εποχής τους. Όπως
σε ένα μεγάλο βαθμό και ο Καβάφης-σε πιο απόμακρη βέβαια και περισσότερη
καθολική, διαχρονική σύλληψη. Ενώ ο Καρυωτάκης, αντίθετα, ξεχωρίζει μέσα στην
τριάδα ακριβώς με τον άμεσο τρόπο «προσκόμισης» στην ποίηση ατόφιων καθημερινών
στοιχείων της τρέχουσας ζωής, της ριζικά αλλαγμένης μεταπολεμικής ελληνικής
πραγματικότητας. Το βλέπουμε ανάγλυφα λ.χ. στο τόσο επίκαιρο για την παγκόσμια
λογοτεχνία του 20<sup>ου</sup> αιώνα προβλήματα της κοινωνικής συνείδησης, της
ψυχολογίας των μαζών, που απασχόλησε έντονα και τους τρείς ποιητές και
αντιμετωπίστηκε με πολύ κριτική σατιρική διάθεση, ιδιαίτερα στον Βάρναλη και
στον Καρυωτάκη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο καινούργιος προβληματισμός, το άνοιγμα
προς μια ρεαλιστική θεώρηση της ζωής που δεν καλύπτεται από μια αληθοφανή
αναπαράσταση, αλλά επιδιώκει μια διείσδυση στη βαθύτερη ουσία των φαινομένων,
στον περίπλοκο συσχετισμό τους, που προϋποθέτει και τη διερεύνηση και την κρίση
τους, με το έργο των τριών ποιητών μας δημιούργησε στην ελληνική λογοτεχνία μια
νέα κατάσταση. Μια βαθύτερη εσωτερική ανανέωση που σφράγισε ασφαλώς και τα
εκφραστικά μέσα. Με όλες τις χτυπητές διαφορές στην δημιουργική τεχνολογία του
καθενός, παρατηρούμε και στους τρείς μια αναμφισβήτητη υπονόμευση των
παραδοσιακών ποιητικών μορφών. Μια γενική προσγείωση της ποιητικής γλώσσας, την
κίνησή της προς όλο και πιο γυμνό λόγο, την υλική- μέχρι ωμότητας στον
Βάρναλη-φόρτισή της, τη νοηματική τους πύκνωση και την οικονομία, την τονική
κλίμακα που πλησιάζει τη ζωντανή ανθρώπινη κουβέντα (ελεύθερη ρυθμική οργάνωση
του ποιήματος και της ποιητικής φράσης στον Καβάφη, «ακανόνιστος», όπως
σημειώνει ο Τ. Άγρας, τονισμός των περισσότερων στίχων στον Καρυωτάκη με
διαταραγμένη την ισοσυλλαβία τους), την επίπεδη παράθεση ανομοιογενών- και
νοηματικά και φρασεολογικά- στοιχείων, την αποσπασματικότητα στις καταθέσεις
εντυπώσεων (που στο Βάρναλη εκδηλώνονται στην ίδια τη δομή των συνθέσεών του),
την αξιοποίηση μορφών δραματικής τέχνης κ.λπ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όλα αυτά- σημεία μιας ανανεωμένης τέχνης
που εισάγεται στην ελληνική λογοτεχνία μέσα από το έργο των τριών μας ποιητών,
μιας τέχνης που αφοριστικά μπορούμε να σηματοδοτήσουμε με δύο στίχους του
Καρυωτάκη:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>Ταπεινή τέχνη χωρίς ύφος,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>πόσο αργά δέχομαι το δίδαγμά
σου!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>(«Εμβατήριο πένθιμο και κατακόρυφο»).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΣΟΝΙΑ ΙΛΙΝΣΚΑΓΙΑ</span></b><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ Από την πορεία της
ελληνικής ποίησης του 20<sup>ου</sup> αιώνα. Εξώφυλλο: Γιώργος Μανουσάκης,
Εσωτερικό, Λάδι, 35Χ45, 1939. εκδόσεις ΠΟΛΥΤΥΠΟ, Αθήνα 2, 1992, σ.27-35.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνήμη <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σόνιας Αλεξανδροπούλου Ιλίνσκαγια
(Μόσχα 1938- Αθήνα Παρασκευή 19/1/2024) <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νεοελληνίστρια φιλόλογος, δοκιμιογράφος, μεταφράστρια,
πανεπιστημιακός. Επιστήμονας και ερευνήτρια διεθνούς κύρους και αναγνώρισης.
Συνέγραψε δεκάδες μονογραφίες, άρθρα, επιστημονικές ανακοινώσεις. Έδωσε αρκετές
ομιλίες σε διεθνή συνέδρια και συμπόσια στην πατρίδα της και την χώρα μας.
Ανθολόγησε για το ρωσικό αγνωστικό φιλότεχνο κοινό και αναγνωστών των
φιλολογικών σπουδών, ποιήματα και διηγήματα ελλήνων δημιουργών προερχόμενων από
διαφορετικές λογοτεχνικές γενιές και ιστορικές περιόδους. Παρουσίασε τίτλους
ελληνικών μυθιστορημάτων στην ρώσικη γλώσσα. Συνέβαλε με τις σπουδές, τις
μελέτες και τις αρχειακές της έρευνες (σε αρχεία και βιβλιοθήκες) </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">«στην μελέτη των πολιτισμικών
επαφών μεταξύ της ρώσικης και ελληνικής λογοτεχνίας και διανόησης, στον 19<sup>ο</sup>
και 20<sup>ο</sup> αιώνα. Μετά από πολύχρονες μελέτες της στα σύγχρονα αρχεία
και σε βιβλιοθήκες, ανακάλυψε άγνωστα στοιχεία που φωτίζουν αναδρομικά ένα
ανεξερεύνητο, έως τώρα, πεδίο συγκριτικής έρευνας. Η κατά βάση ιστοριογραφική
της προσέγγιση, εκτός από την τεκμηρίωση των «ανταλλαγών» μεταξύ της ελληνικής
και της ρώσικης λογοτεχνίας, εστιάζεται στην κριτική υποδοχή των επιμέρους
έργων αλλά και στην κίνηση των ιδεών και των αισθητικών ρευμάτων, σε συνδυασμό
με τις ιστορικές εξελίξεις».</span></i><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> Σημειώνει χαρακτηριστικά ο κριτικός της λογοτεχνίας και
επιμελητής εκδόσεων, μεταφραστής Αλέξης Ζήρας στο λήμμα του για την Σόνια
Αλεξανδροπούλου Ιλίνσκαγια στο Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας των εκδόσεων
Πατάκη, Αθήνα 2007, σ.908.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σύγχρονη και διαπρεπής Καβαφολόγος και
Καβαφίστρια των ημερών μας. Αγάπησε το ποιητικό έργο του Αλεξανδρινού ποιητή
Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, (όπως έπραξε αντίστοιχα για το γαλλόφωνο κοινό της
ποίησης η συγγραφέας και μεταφράστρια Μαργαρίτα Γιουρσενάρ) και με τις
επιμέλειες, τις μεταφράσεις, τις έρευνες και τις μελέτες της, το επιστημονικό
της κύρος και επάρκεια, συνέβαλε με τα άρθρα και τα βιβλία της, τις
δημοσιεύσεις και επιμέλειές της στην γνωριμία και την διάδοση της Ποίησής του
στην αχανή σλαβόφωνη μεγάλη φίλη ομόδοξη χώρα Ρωσία. Την πρώην Σοβιετική Ένωση.
Οι μελέτες και οι έρευνές της δεν περιορίστηκαν μόνο στην ποίηση του
Αλεξανδρινού, αλλά και στο έργο μιάς πλειάδας παλαιότερων και σύγχρονων ελλήνων
ποιητών και ποιητριών. Όπως οι: Ανδρέας Κάλβος, Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας
Ελύτης, Νικηφόρος Βρεττάκος, Άγγελος Τερζάκης, Λευτέρης Πούλιος, Μιχάλης
Γκανάς, Γιάννης Δάλλας, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Κική Δημουλά, Μίλτος Σαχτούρης,
Τίτος Πατρίκιος, Γιάννης Υφαντής, Γιώργος Μαρκόπουλος, Έκτωρ Κακναβάτος και
πολλών άλλων. Έφερε σε επαφή την ρώσικη διανόηση και το αναγνωστικό κοινό με
τις μεταφράσεις της, με πλήθος νεοελλήνων και παλαιότερων συγγραφέων. Γεννήθηκε
το 1938 στη Μόσχα της τότε ΕΣΣΔ. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο διάσημο
Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας με ειδίκευση στη νεοελληνική και τη ρώσικη
φιλολογία. Ασχολήθηκε με τη διάδοση, μελέτη και μετάφραση της σύγχρονης
ελληνικής λογοτεχνίας. Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ένωσης Συγγραφέων της ΕΣΣΔ
ως κριτικός και μεταφράστρια της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας. Το 1971 υποστήριξε
τη διδακτορική διατριβή της με θέμα «Συμβολή στη μελέτη της μεταπολεμικής
ποίησης στην Ελλάδα. Η μοίρα μιας γενιάς». Διετέλεσε μέχρι το 1983 ερευνήτρια
στο Ινστιτούτου Σλαβικών και Βαλκανικών Μελετών της Ακαδημίας Επιστημών της
ΕΣΣΔ. Το 1983, για οικογενειακούς λόγους, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα. Από
το 1959 ήταν παντρεμένη με τον Έλληνα πεζογράφο και μεταφραστή Μήτσο
Αλεξανδρόπουλο ο οποίος όπως και η ίδια σε συνεντεύξεις της έχει εξομολογηθεί,
την μύησε στην ελληνική ποιητική και πεζογραφική γραμματεία και παράδοση. Υπήρξε
καθηγήτρια της Νέας Ελληνικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του
Πανεπιστημίου Ιωαννίνων από το 1983 έως το 2004. Το 2002 από τη Ρωσική Ακαδημία
Επιστημών της απονεμήθηκε ο επιστημονικός τίτλος </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Doctorat</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">d</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">’ </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Etat</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">για το σύνολο των καβαφικών μελετών
της. Το 2003 εξελέγη επίτιμο μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, ενώ υπήρξε και
μέλος της Εταιρείας Ένωσης Ρώσων Συγγραφέων καθώς και της Ελληνικής Εταιρείας
Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας. Πολλοί παλαιοί τίτλοι λογοτεχνικών
περιοδικών και σύμμεικτων τόμων, περιέχουν κείμενά της και μελέτης της. Έχει
βραβευθεί και από την ελληνική πολιτεία. Με τον θάνατό της τα ελληνικά γράμματα
χάνουν μία πραγματικά ειλικρινή και σταθερή φίλη, συμπαραστάτρια και υπερασπιστή
τους στο εξωτερικό. Οι Νεοελληνικές Σπουδές, ιδιαίτερα οι Καβαφικές (που τις διακονεί
στην ΕΣΣΔ από το 1967) και αυτές του κομμουνιστή ποιητή της Ρωμιοσύνης Γιάννη
Ρίτσου, έχασαν μία σπουδαία συντρόφισσα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το μικρό σε μέγεθος αυτό βιβλίο με κείμενα
της καθηγήτριας ελληνίστριας Σόνιας Ιλίνσκαγια,- από το οποίο αντέγραψα ένα
μικρό κεφάλαιο- κόστιζε όταν κυκλοφόρησε 720 δραχμές. Περιλαμβάνει Πρόλογο της
συγγραφέως σ.9-12, και, -Λίγα λόγια για τον ρεαλισμό του Καβάφη, σ.13-25.
–ΚΑΒΑΦΗΣ-ΒΑΡΝΑΛΗΣ-ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ Τρία περάσματα προς τον ρεαλισμό, σ. 27-35.-Η ΠΡΩΤΗ
ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΓΕΝΙΑ: Μια νέα ματιά σε παλαιότερη θεώρηση, σ.37-76.
–ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ: Ένα λυρικό έπος, σ.77-93.- Ο ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΤΙΚΗ
ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗ, σ.95-110. Γράφει στον ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Τα κείμενα αυτά γράφτηκαν για
ανακοινώσεις και ομιλίες. Το είδος δεν προϋποθέτει μια ανεπτυγμένη τεκμηρίωση.
Περιέχει συνήθως συμπεράσματα μιας μελέτης που ολοκληρώθηκε, προτάσεις για
έρευνα που πρέπει να ακολουθήσει. Διατυπώνονται θέσεις, τοποθετήσεις. Το
αποδεικτικό υλικό στο μεγαλύτερο μέρος του παραμένει απ’ έξω.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Απ’ άλλα
δοκίμια, βιβλιοκρισίες ή ανακοινώσεις που περιμένουν την ώρα τους να στεγαστούν
σε κάποιο τόμο, ξεχώρισα τα κείμενα αυτά για να αποτελέσουν μια ενότητα με
κοινό κλειδί τις μεθοδολογικές αναζητήσεις στην πορεία της ελληνικής ποίησης
του 20<sup>ου</sup> αιώνα. Πρόκειται για αναφορές σε μερικούς μόνο κόμπους που
είχαν όμως σημαντική εμβέλεια στην πνευματική ιστορία του τόπου. Πιστεύω πως
αποκαλύπτουν στο βάθος κάποια ουσιαστική συγγένεια και εξόδους σε σταυροδρόμια
γενικότερων προβλημάτων της λογοτεχνικής εξέλιξης της εποχής μας.» <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Και
συνεχίζει παρακάτω η Σόνια Αλεξανδροπούλου Ιλίνσκαγια: «Με την δεύτερη
ανακοίνωση «Καβάφης- Βάρναλης- Καρυωτάκης. Τρία περάσματα προς τον ρεαλισμό»
στο συμπόσιο για τον Καρυωτάκη (Πρέβεζα, 1986) προσπάθησα να προεκτείνω τα
μεθοδολογικά μου συμπεράσματα για τον Καβάφη σε δύο άλλα εξέχοντα ποιητικά
φαινόμενα, ανιχνεύοντας σημεία συγκλίσεων σε κοινές αναζητήσεις της εποχής τους
(κυρίως στο πλαίσιο της δεκαετίας του ’20). Αν η πρώτη ανακοίνωση προσφέρει συμπεράσματα,
η δεύτερη κάνει μερικές προτάσεις εργασίας. Το δεύτερο κείμενο δημοσιεύτηκε στον
τόμο «Ελληνογαλλικά. Αφιέρωμα στον </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Roger</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Milliex</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">” (ΕΛΙΑ, 1990, σελ. 347-351) και στα Πρακτικά
του συμποσίου (Συμπόσιο για τον Κ.Γ. Καρυωτάκη. Πρέβεζα, 11-14 Σεπτεμβρίου 1986.
Δήμος Πρέβεζας, 1990, σελ. 425-428.». Αρχειακό υλικό της Σόνιας Ιλίνσκαγια βρίσκεται
στο Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Τίτλοι έργων
της:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Η μοίρα μιας
γενιάς. Συμβολή στη μελέτη της μεταπολεμικής πολιτικής ποίησης στην Ελλάδα.
εκδ. Ναούκα της Ακαδημίας Επιστημών, Μόσχα 1974. -Η Μοίρα μιας Γενιάς. Συμβολή
στην μελέτη της μεταπολεμικής πολιτικής ποίησης στην Ελλάδα. Μεταφραστική
επιμέλεια: Μήτσος Αλεξανδρόπουλος. εκδ. Κέδρος, Αθήνα1976, β΄ έκδοση 1986, γ΄
έκδοση1991, δ΄ εκδ. 1999. -Κ. Π. Καβάφης. Οι δρόμοι προς τον ρεαλισμό στην
ποίηση του 20<sup>ου</sup> αιώνα. εκδ. Κέδρος, Αθήνα1983, β΄ έκδ.1986, γ΄ έκδ.1988,
ε΄ έκδ.1999. -Κ. Π. Καβάφης. Οι δρόμοι προς τον ρεαλισμό στην ποίηση του 20<sup>ου</sup>
αιώνα. εκδ. Ναούκα της Ακαδημίας Επιστημών. Μόσχα 1984. -Γιάννης Ρίτσος. Η ζωή
και το έργο του, εκδ. Σοβιέτσκι πισάτελ, Μόσχα1986 -Μιχαήλ Λυκιαρδόπουλος. Ένας
Έλληνας στο χώρο του ρώσικου συμβολισμού. εκδ. Κέδρος, Αθήνα1989. -ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
Από την πορεία της ελληνικής ποίησης του 20<sup>ου</sup> αιώνα. εκδ. Πολύτυπο,
Αθήνα 2,1992. Σειρά «Νεοελληνικές Ψηφίδες». -Κωνσταντίνος Π. Καβάφης και η
Ρώσικη ποίηση του «Αργυρού αιώνα». Τυπολογικές προσεγγίσεις, εκδ. Δελφίνι,
Αθήνα 1995. Β΄ έκδοση συμπληρωμένη εκδ. Νάρκισσος, Αθήνα 2004. -Ρωσική
Καβαφειάδα, (επιλογή, εισαγωγή, μέρος μεταφράσεων, μονογραφία Κωνσταντίνος
Καβάφης. Κύκλος δοκιμίων. Ο Κ.Π. Καβάφης και η ρώσικη ποίηση του «αργυρού
αιώνα»). εκδ. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">O</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">G</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">I</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">.. Μόσχα 2000 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Η Ελληνική
Επανάσταση του 1821 στον καθρέφτη της ρωσικής ποίησης. (επιλογή, εισαγωγή,
επιμέλεια). Ανθολογία Εκδ. Εστία, Αθήνα 2001. -Κ. Π. Καβάφης. Τα Πεζά (επιλογή,
εισαγωγή, μέρος μεταφράσεων) εκδ. Ιθάκη, Μόσχα 2003 -Κ. Π. Καβάφης. Άπαντα τα
ποιήματα (εισαγωγή, επιμέλεια) εκδ. Νάρκισσος, Αθήνα 2003 -Ελληνορωσικά συναπαντήματα,
εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2004 -Η ΡΩΣΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 19<sup>ος</sup>
αιώνας. Βιβλιογραφική Δοκιμή. Εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2006. -ΣΤΗΝ ΤΡΟΧΙΑ
ΤΟΥ ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΥ. Η ρομαντική ποίηση στην Ελλάδα του 19<sup>ου</sup> αιώνα.
Διόρθωση Ευδοκία Πρασίνου. Εξώφυλλο Κώστας Χουχούλης. εκδ. Ελληνικά Γράμματα,
Αθήνα 10, 2008.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ. Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πειραιάς,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Τρίτη 23 Ιανουαρίου
2024<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η κηδεία της
έγινε στο Δεύτερο Νεκροταφείο σήμερα στις 11 π.μ.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-36274088090266423702024-01-21T17:57:00.002+02:002024-01-22T09:42:21.640+02:00ΑΛΗΘΙΝΗ ΚΑΙ ΑΠΑΤΗΛΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ<p> </p><p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">ΑΛΗΘΙΝΗ ΚΑΙ ΑΠΑΤΗΛΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">του Πέτρου Χάρη<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Χρόνια τώρα, το ταχυδρομείο μου φέρνει
αυτές τις ημέρες το ίδιο πάντα ερώτημα: Από το πλήθος των βιβλίων που
συνωστίζονται κάθε Δεκέμβριο στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, τι να διαλέξουμε
για να το προσφέρουμε στους φίλους μας και τι να προτιμήσουμε για τη δική μας
τέρψη και μόρφωση; Και το ερώτημα δεν περιορίζεται μόνο στην εκλογή των
ελληνικών βιβλίων της τελευταίας ώρας. Μας καλεί να προσέξουμε και τα άλλα
ελληνικά βιβλία και τα ξένα βιβλία που μας έρχονται από το Παρίσι κι από άλλα
μεγάλα πνευματικά κέντρα ή μεταφράζονται στη γλώσσα μας, και γι’ αυτά επίσης
θέλει την προτίμησή μας. Έτσι, απομακρυνόμαστε από την εκλογή δώρου και
πηγαίνουμε σ’ ένα γενικότερο ζήτημα, που και άλλοτε, νομίζω, υποχρεώθηκα να το
συζητήσω σ’ αυτή ή σε άλλη, δε θυμάμαι, στήλη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ένας φίλος από τη Σπάρτη με ρώτησε πώς
πρέπει να καταρτίζεται μιά βιβλιοθήκη και το ερώτημά του έγινε αφορμή να
χωρίσουμε τη λογοτεχνική παραγωγή σε δύο μεγάλες ομάδες: στα βιβλία-
αριστουργήματα, στα πρότυπα και τα αναμφισβήτητα, και στα άλλα, σ’ εκείνα που
χωρίς να προβάλλουν υποδειγματικές καταστάσεις, χωρίς να έχουν τα γνωρίσματα
της μεγαλοφυϊας, αξίζουν κι αυτά γιατί εκφράζουν μιάν ορισμένη εποχή και γιατί
δίνουν τον άνθρωπο στις καθημερινές τους πράξεις, που μπορεί να μην είναι
υψηλοί ηρωισμοί αλλά μας πληροφορούν για τις χαρές και για τις στενοχώριες του,
για τις φιλοδοξίες και για τα όνειρά του, και διαμορφώνουν την υπόστασή του.
Φυσικά, και οι δύο ομάδες βιβλίων πρέπει να υπάρχουν σε κάθε βιβλιοθήκη,
προπάντων σε κάθε δημόσια, δημοτική ή κοινοτική βιβλιοθήκη. Αλλά μπορούμε κι
αλλιώς να χωρίσουμε τα βιβλία: με τα στοιχεία της γνησιότητας που έχουν και που
ποτέ δεν περνούν απαρατήρητα. Ο Νίτσε λέει στις πρώτες σελίδες του Ζαρατούστρα:
«Απ’ όλα τα γραφόμενα εκείνα μόνο μου αρέσουν πού γράφει κανείς με το αίμα του.
Γράφε με το αίμα σου και θα μάθεις πώς το αίμα είναι πνεύμα». («Τάδε έφη
Ζαρατούστρας», μετ. Ν. Καζαντζάκη). Θα το μάθει ο συγγραφέας, μα πολύ καλά το
καταλαβαίνει κι αναγνώστης. Το αίμα «είναι πνεύμα», είναι όμως και φωνή. Και τη
φωνή αυτή την ακούει ο καθένας, ακόμα κι ο πιό απαίδευτος. Απόδειξη η στενή
επαφή του μεγάλου κοινού με την αρχαία τραγωδία ή με τον Σαίξπηρ. Καθόλου δε
δυσκολεύεται ο λαός ν’ ακούσει τη φωνή πού είναι αίμα, κι ας μήν ξέρει να
εκτιμήσει τους μύθους ή τα γεγονότα πού είναι η υπόθεση στις τραγωδίες του
Αισχύλου ή του Σαίξπηρ κι ας μη μπορεί να εξηγήσει γιατί αισθάνεται ρίγος όταν
παρακολουθεί τη διδασκαλία τους. Ακούει το «αίμα» που φωνάζει, κι αυτό φτάνει.
Αυτό φέρνει και την αναστάτωση, και τη συγκίνηση, και την περισυλλογή,- την
αισθητική χαρά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αλλ’ ας πλησιάσουμε περισσότερο στο
ερώτημα του φίλου της Σπάρτης κι ας του δώσουμε μερικές χρήσιμες πληροφορίες.
Βέβαια, δεν είναι ανάγκη να του εξηγήσουμε ότι η αληθινή μόρφωση αρχίζει από
τους κλασικούς. Και όχι μόνο από τους αρχαίους Έλληνες κλασικούς της ακμής.
Πρέπει και τους άλλους κλασικούς να διαβάζουμε, αυτούς που ήρθαν έπειτ’ από τον
ε΄ αιώνα και μας δείχνουν τις δύσκολες ώρες της πορείας του ελληνικού πνεύματος,
τις αναζητήσεις του, τις αμφιβολίες του. Κι ακόμα, πολύ μας χρειάζονται και οι
κλασικοί της λατινικής λογοτεχνίας, που δεν έχουν κι αυτοί λίγα να μας
διδάξουν. Αλλά και πάλι, απαραίτητο, είναι να επικοινωνήσουμε και με τους
κλασικούς όλων των μεταγενέστερων αιώνων, με τους συγγραφείς που έχουν κλείσει
στις σελίδες των βιβλίων τους τη συνείδηση των λαών και εποχών, για να
παρακολουθήσουμε τον άνθρωπο σε όλη την κλίμακα της ανόδου του ή και σε όλη τη
σειρά των πτώσεών του και να κερδίσουμε έτσι τη μεγάλη πείρα που χαρίζει η φωνή
του αίματος που είναι και η φωνή του πνεύματος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ίσως διατυπωθεί η αντίρρηση: Ακόμα και
ό,τι έχει «παλιώσει» πρέπει να το διαβάσουμε, να το γνωρίσουμε, να το
μελετήσουμε μόνο και μόνο επειδή θεωρείται «κλασικό»; Εδώ υπάρχει μιά
παρεξήγηση και ήρθε η στιγμή να την διαλύσουμε. Δέχομαι ότι «παλιώνουν» οι
ιδέες, τα κοινωνικά συστήματα, οι τρόποι ζωής, ό,τι άλλο αλλάζει ή
παραμερίζεται από την πρόοδο των θετικών επιστημών, ποτέ όμως δεν «παλιώνουν»
και ποτέ δεν «αλλάζουν» τα σκιρτήματα της ψυχής. Αυτά μένουν τα ίδια, και σε
περιόδους πλούτου και ευτυχίας ή θριάμβου της επιστήμης και θαυμαστών
κατακτήσεων του ανθρώπου και σε ώρες στερήσεων και απογοητεύσεων. Είναι τα
σκιρτήματα αυτά που κάνουν ζωντανή μιά λογοτεχνική σελίδα. Και η ζωντάνια της
αυτή από τίποτα δεν κινδυνεύει. Δεν κινδυνεύει ούτε από το πήδημα του ανθρώπου
στο διάστημα, γιατί είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, είναι η φαντασία και η δύναμή
του, ό,τι αποτελεί την κορυφή και ακατάλυτη ουσία του. Σκιρτήματα ψυχής
νιώθουμε σε μιά τραγωδία του Αισχύλου, του Σοφοκλή ή του Ευριπίδη, στον
Βιργίλιο, στον Δάντη ή στον Βοκκάκιο, στον Σαίξπηρ, στον Μπαλζάκ, στον Ντίκενς,
στον Σταντάλ ή στον Ντοστογιέφσκι, -σκιρτήματα ψυχής έχουμε και σε όσους πιστά
εκφράζουν τη δική μας εποχή. Κι ας μη μας ξεγελάει η μορφή των λογοτεχνικών
έργων, που αλλάζει, βέβαια, από εποχή σ’ εποχή, ανανεώνεται και προσαρμόζεται
στις νεότερες ανάγκες και προτιμήσεις του ανθρώπου. Μήπως προσαρμογή στις
σημερινές απαιτήσεις της ζωής δεν είναι, ως ένα σημείο, κι ο καλός κινηματογράφος,
πού ασφαλώς μπορεί να δώσει κι αυτός σκιρτήματα ψυχής όταν απορρίπτει κάθε
είδους νοθεία και μένει τέχνη;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Καταλαβαίνω ότι θα είμαι ακόμα οφειλέτης
στο φίλο της Σπάρτης, αν δεν περάσω και στη δική μας λογοτεχνία. Μα και δεν
νομίζω ότι έχω να προσθέσω πολλά πράγματα. Η βάση μένει αμετακίνητη. Όποια
ελληνική λογοτεχνική σελίδα κλείνει τη συνείδηση της εποχής της, είναι
πολύτιμος σύντροφος, είναι η αληθινή, η γνήσια ποίηση ή πεζογραφία, εκείνη που
έρχεται σε διάλογο με τον άνθρωπο και του αποκαλύπτει ό,τι διαισθάνεται η ψυχή
του και ό,τι προσπαθεί να συλλάβει ο νους του. Φυσικά, αυτή είναι και η
αξιανάγνωστη λογοτεχνία. Κ’ έχει τη φωνή που αμέσως την ξεχωρίζει από τις
παραποιήσεις και τις νοθείες και δεν αφήνει τον αναγνώστη να γελαστεί: τη φωνή
του αίματος και του πνεύματος, που μαζί με τον Νίτσε μπορούμε να την πιστεύουμε
κ’ εμείς…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΠΕΤΡΟΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΧΑΡΗΣ, περιοδικό Νέα Εστία. Έτος ΛΘ΄- τόμος
77<sup>ος</sup>,- τεύχος 901/ Αθήναι, 15 Ιανουαρίου 1965, σ. 72-73. Στις
σελίδες «ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Κ’ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ».<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Διευκρινιστικά<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όσοι
ασχολούνται με τον χώρο του Βιβλίου, επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά, όσοι
σπούδασαν την τέχνη της Βιβλιοθηκονομίας, όσοι εργάζονται στις Βιβλιοθήκες,
όσοι και όσες είναι λάτρεις του διαβάσματος ή γράφουν, παραπάνω από μία φορά
στην ζωή τους θα έχουν μπει στον «πειρασμό», στο δίλημμα αν θέλετε, να
αναρωτηθούν από ποιους και πόσους τίτλους βιβλίων οφείλει να διαθέτει μία
δημόσια, δημοτική- τοπική Βιβλιοθήκη, και κατ’ αναλογία, η δική τους
περιορισμένου χώρου Βιβλιοθήκη για να έχει την ανάλογη επάρκεια. Το ίδιο
ερώτημα σίγουρα θα έθεσαν και θα εξακολουθούν να θέτουν και οι έμποροι Βιβλιοπώλες,
όταν πρωτοξεκίνησαν την επιχειρησιακή τους μονάδα, συνεχίζουν να εργάζονται στο
δικό τους Βιβλιοπωλείο. Ποιά δηλαδή «αξιανάγνωστα βιβλία», «κλασικούς τίτλους»
όπως μας λέει ο έμπειρος συγγραφέας και βιβλιοκριτικός Πέτρος Χάρης, οφείλουν
να έχουν στα βιβλιοπωλεία τους ώστε ο αναγνώστης-πελάτης και λάτρης του
διαβάσματος, να μένει ικανοποιημένος κάθε φορά που εισέρχεται στο βιβλιοπωλείο,
να βρίσκει αυτό που αναζητά ή του έχουν προτείνει και φεύγοντας από το
κατάστημα ικανοποιημένος, να επιστρέψει ξανά και να αγοράσει καινούργιους
τίτλους βιβλίων της αρεσκείας και προτίμησής του. Να γνωρίσει νέους ή
παλαιότερων γενεών συγγραφείς ή να δανειστεί τα έργα τους αντίστοιχα, από
δημόσιους χώρους ανάγνωσης. Στον ίδιο πάνω κάτω προβληματισμό υποψιάζομαι θα
μπαίνει και το εκπαιδευτικό δυναμικό ενός σχολικού συγκροτήματος, το οποίο έχει
επιφορτιστεί στο να επιλέγει και να προμηθεύει τίτλους βιβλίων και
συγγραμμάτων, συγγραφείς, με τους οποίους συγκροτείται μία σχολική βιβλιοθήκη
για τις ανάγκες των μαθητών και του διδάσκοντος προσωπικού. Πώς «πρέπει να
καταρτίζεται μία βιβλιοθήκη»; μας θέτει στο ερώτημά του ο παλαιός έλληνας
συγγραφέας από τις σελίδες του λογοτεχνικού περιοδικού το οποίο για αρκετές
δεκαετίες υπήρξε διευθυντής του, ο Πέτρος Χάρης (Αθήνα 1902-5/10/ 1998), την
παραδοσιακή και χρήσιμη, πλούσια σε ύλη και πληροφορίες «Νέα Εστία». Πρώτος διευθυντής
της υπήρξε ο θεατρικός συγγραφέας Γρηγόριος Ξενόπουλος. Ενώ το τιμόνι της
κράτησαν κατά διαστήματα, ο πειραιώτης κριτικός και δοκιμιογράφος Ευάγγελος
Μόσχος, ο κριτικός, δοκιμιογράφος και λογοτέχνης Σταύρος Ζουμπουλάκης. Το
χρηστικό και ενδέχεται «κρίσιμο» αυτό ερώτημα- που μας θέτει ο Π. Χάρης σε
μορφή ερώτησης προς εκείνον στην εποχή του, ακόμα και σήμερα θεωρώ
εξακολουθητικά παραμένει ανοιχτό και εν μέρει αναπάντητο. Για ειδικούς και μη,
επαγγελματίες και ερασιτέχνες, εμπόρους και απλούς φιλότεχνους ανώνυμους αναγνώστες
στην ευρύτερη πλειοψηφία τους, επαρκείς και σταθερούς και όχι περιστασιακούς που
θέλουν να οργανώσουν την ατομική τους Βιβλιοθήκη. Το δικό τους πνευματικό, του
διαβάσματος μπουντουάρ θα γράφαμε χαριτολογώντας. Ασφαλώς οι συνθήκες ανάγνωσης
όλων μας έχουν αλλάξει, ο χρόνος διαβασμάτων μας έχει δυστυχώς περιοριστεί,
εξαιτίας οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων, δεν είναι πλέον ο ίδιος
που είχαμε στα χρόνια της νιότης και των σπουδών μας, έχει επέλθει μία
αναγνωστική κόπωση και ελαχιστοποιηθεί το αναγνωστικό ενδιαφέρον. Δεν επαρκεί ο
προσωπικός μας ελεύθερος χρόνος στους σύγχρονους τρόπους και συνθήκες ζωής που
όλοι μας ζούμε, σωστής πλήρωσης του διαθέσιμου χρόνου μας. Οι πνευματικές και
καλλιτεχνικές μας προτιμήσεις από την άλλη, ιδιαίτερα των νεότερων ηλικιακά
σύγχρονων γενεών ενασχολήσεις έχουν διαφοροποιηθεί, έχουν αλλάξει τρόπους
προσέγγισης της σύγχρονης πραγματικότητας και των προβλημάτων της. Η επιθυμία των
παλαιότερων για διάβασμα, δηλώνεται σαν κάτι το ξεχωριστό, το «παράξενο», το
«ιδιαίτερο» από τους νεότερους. Ακούγεται κάπως «παλιομοδίτικο», (σαν μία
συνήθεια «μερικών καραφλών» όπως άκουσα από νεανικά χείλη προσφάτως) όταν ο
σύγχρονος νέος ή νέα μπορεί να πάρει την πληροφορία που αναζητά, τα στοιχεία
που θέλει μέσα από το διαδίκτυο καθήμενος στο γραφείο του σπιτιού του ή στην
καφετέρια μέσω του κινητού του ή αντίστοιχα να έχει πρόσβαση στην
ψηφιοποιημένη γνώση και στις σελίδες ενός βιβλίου μιάς Βιβλιοθήκης χιλιάδες
χιλιόμετρα μακριά του, και με τους κωδικούς που γνωρίζει μπορεί να «κατεβάσει» και
να διαβάσει ό,τι επιθυμεί, τότε το βιβλίο στην έντυπη μορφή του έρχεται σε
δεύτερη αναγνωστική μοίρα. Αρκετές φορές μάλιστα γίνεται συλλεκτικό είδος και
κοστίζει «πανάκριβα» στο εμπόριο των παλαιοπωλείων. Η ανάπτυξη των σύγχρονων
τεχνολογικών μέσων και της επιστήμης, προσφέρουν με ευκολία πρόσβαση στην παγκόσμια
και εθνική πολιτιστική παράδοση, πολύπλευρους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ των
ανθρώπων, διάδοσης και «μεταφοράς» της πολιτισμικής γνώσης και πνευματικής
ταυτότητας, συγγραφικών επιτευγμάτων των διαφόρων λαών προηγούμενων εποχών. Η
τεχνολογία, παρά τους κινδύνους που εγκυμονεί από την ανεξέλεγκτη και αλόγιστη
χρήση της, συμβάλει στην χάραξη δρόμων και τρόπων αποτελεσματικότερου πλησιάσματος της παγκόσμιας κοινής γνώσης και πολιτιστικής παρακαταθήκης,
ανταλλαγής χρήσιμων εμπειριών και πληροφοριών μεταξύ των ανθρώπων ομιλούντων
διαφορετική γλώσσα και προερχόμενων από διαφορετικά πολιτισμικά πεδία ιστορικών
αναφορών. Οι κλασικοί συγγραφείς κάθε κράτους μας είναι στις μέρες γνωστότεροι
από ότι ενδέχεται στην εποχή τους. Το μορφωτικό και της ευρύτερης παιδείας
επίπεδο των σύγχρονων ανθρώπων έχει βελτιωθεί και αλλάξει σημαντικά. Οι
ιστορικές εποχές της ανθρωπότητας κατά τις οποίες η γνώση προέρχονταν άνωθεν,
(άνευ αμφισβητήσεως) ενδεδυμένη με μυθολογικό ή θεϊκό μανδύα έχουν παρέλθει
ασυζητητί. Μία γνώση αποκαλυπτική, μία μεταφυσική του ανθρώπου διδαχή, ένας ιερός
ή μυστικός λόγος προερχόμενος από τους ιερείς, τους μάντεις, τους προφήτες,
τους μύστες, τις θεοποιημένες από το κοινωνικό σώμα εξαιρέσεις ανθρώπων-ηγετών που
θυσιάστηκαν για το κοινό καλό και την πρόοδο στο δικό τους πολιτισμικό και
κοινωνικό περιβάλλον, δεν υφίσταται πια. Το Ομηρικό παραγώνι δεν υπάρχει πλέον,
ούτε η παραμυθητική παραμυθία μέσα στην φάτνη, κοντά στο τζάκι των γιαγιάδων
και πρεσβύτερων γενεών. Τα λεγόμενα κρυφά σχολεία είχαν αμφισβητηθεί από την
γέννησή τους, έμεινε μόνο η "κουκλίστικη"αναπαράστασή τους σε χώρους
εκκλησιαστικούς όπως πχ. στην ιερά μονή Πεντέλης. Οι νέοι, σύγχρονοι αναγνώστες
γίνονται κατά κάποιον τρόπο άμεσοι «συμμέτοχοι» των γνώσεων και των πληροφοριών
που γεννιούνται την ίδια στιγμή, την χρονική στιγμή της αναζήτησης τους από τον
χρήστη ενός τεχνολογικού μέσου, όσο μικρό και αν αυτό είναι. Επικρατεί πλέον
μία διαδικτυακή χρήση και κοινοποίηση της παγκόσμιας γνώσης διαφορετικών
πολιτισμικών παραδόσεων, πνευματικής και καλλιτεχνικής παραγωγής όπως και σε
άλλους τομείς της κοινωνίας, ανταλλαγής ιδεών. Τα βιβλία στέκουν μάλλον μοναχικά, έρημα,
στοιβαγμένα πάνω στα ράφια των βιβλιοθηκών, παρατημένα, κλειστά, αδιάβαστα,
άκοπα, αχρησιμοποίητα, άγνωστα στους πολλούς, σαν ξεραμένα δέντρα που κάποτε
υπήρξαν καρποφόρα. Ενδέχεται να είναι υπερβολική η θέση αλλά αληθινή,
φωτογραφίζει μία πραγματικότητα παρά τις πολλές και καλές νέες εκδόσεις ή
ανατυπώσεις, που μοιάζουν σαν επανεκτελέσεις τραγουδιών. Τα άτομα που διαβάζουν αποτελούν μία μικρή μειοψηφία σε σχέση με την πλειοψηφία του ενεργού πληθυσμού μιάς
χώρας. Οι αναγνωστικές επιλογές τους «κρίνονται» εξετάζονται συνήθως μέσα σε
εμπορικά πλαίσια και οικονομικές σκοπιμότητες, και όχι στο κατά πόσο το
διάβασμα ενός βιβλίου επηρέασε τις συνειδήσεις και την καθημερινότητά τους, αν
μπορούμε να υποστηρίξουμε μία τέτοια άποψη. Μια μειοψηφία αναγνωστών που
«αντιστέκεται» άραγε σε τι, που δίνει τις δικές της απαντήσεις και θέτει
ερωτήματα σε ποιους; Όμως συνεχίζει να επιμένει έχοντας ίσως κατά νου το παλαιό
σύνθημα ο «επιμένων νικά». Ή αν θέλετε, ας το γράψουμε λιγάκι κουλτουριάρικα,
για να κάνουμε «μορφωμένους» τους σκώληκες που θα μας φάνε στο τέλος (και εμάς
και τις λέξεις των σελίδων των βιβλίων) όταν τελειώσει η παράταση του
παιχνιδιού της ζωής μας. Αλλά η υπέρμετρη απαισιοδοξία βλάπτει σοβαρά το
διάβασμα. Ή «το γαρ πολύ της νόησης γεννά παραφροσύνη……» και δεν έχουμε
πρόχειρα και τα ποιήματα του Γεωργίου Δροσίνη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι ταξινομήσεις των Βιβλίων γίνεται στις
μέρες μας με αρτιότερο, επιστημονικότερο και χρηστικότερο τρόπο στις
Βιβλιοθήκες, οι διάφορες καταλογραφήσεις και ευρετηριάσεις των λογοτεχνικών,
ιστορικών και άλλων ειδών και θεματολογίας αρχείων επίσης. Δεν υιοθετείται όπως
παλαιότερα η χρήση των κίτρινων μικρών καρτελών. Ξεπεράστηκε και αυτή η
συνήθεια που ερχόμασταν σε επαφή στην αναζήτηση ενός βιβλίου ή έργων ενός
συγγραφέα σαν μαθητές. Σε σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν ενταχθεί
εδώ και χρόνια τα ανάλογα σύγχρονα μαθήματα για εκείνους ή εκείνες τους
σπουδαστές και τις σπουδάστριες που θα θελήσουν να ακολουθήσουν το επάγγελμα και
θα «απορροφηθούν» επαγγελματικά από τα δημόσια των ανά την ελληνική επικράτεια
Βιβλιοθηκών περιβάλλοντα. Θα ακολουθήσουν τον επαγγελματικό δρόμο δύο
σημαντικών ποιητών της Θεσσαλονίκης, του Γιώργου Βαφόπουλου και του Ντίνου
Χριστιανόπουλου για να θυμηθούμε δύο γνωστά μας παραδείγματα Βιβλιοθηκονόμων εργαζομένων
στην Δημοτική Βιβλιοθήκη της συμπρωτεύουσας και σημαντικών ανθρώπων των
ελληνικών γραμμάτων. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μια Δημόσια
ή Δημοτική Βιβλιοθήκη οφείλει διαρκώς να ανανεώνεται και να εμπλουτίζεται με
νέους τίτλους βιβλίων και περιοδικών για την εξυπηρέτηση του αναγνωστικού της
κοινού που την επισκέπτεται σταθερά ή περιστασιακά. Το ίδιο πράττουν και οι
σταθεροί αναγνώστες και ερευνητές εφόσον διαθέτουν ιδιωτικό χώρο άνετο και
οικονομικούς πόρους. Έτσι, τα «ψυχικά σκιρτήματα» των ανθρώπων συνεχίζονται
στον χρόνο, την εποχή τους και πέρα από αυτήν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Πέτρος Χάρης για να «στεριώσει» το
επιχείρημά του για την σημασία της αξίας της «αληθινής» από την «απατηλή»
λογοτεχνία, μας υπενθυμίζει μία φράση από το έργο «Τάδε έφη Ζαρατούστρας» σε
μετάφραση Νίκου Καζαντζάκη του γερμανού ρομαντικού φιλόσοφου Φρειδερίκου Νίτσε,
συμπληρώνοντάς μας μάλιστα, ότι το αίμα δεν είναι μόνο πνεύμα αλλά και φωνή.
Φωνή αναγνωρίσιμη όχι μόνο από τους λογοτέχνες και λογίους αλλά και το
αναγνωστικό κοινό. Τα συγγραφικά παραδείγματα που αναφέρει από πνευματικά
μεγέθη όπως ο Αισχύλος και ο Σαίξπηρ και των υπολοίπων ευρωπαίων συγγραφέων
δηλώνει στο τι είναι κατά τον έλληνα κριτικό και συγγραφέα κλασικό πνεύμα.
Κλασικός συγγραφέας μέσα στην ροή της ιστορίας του παγκόσμιου πολιτισμού και
γραμματείας. Το περιοδικό «Νέα Εστία», όπως και το παλαιότερο «Παναθήναια» και
άλλα περιοδικά της εποχής, φιλοξένησαν αρκετές φορές σελίδες τους για να
προβάλουν τις ιδέες και τις φιλοσοφικές θέσεις του Φρειδερίκου Νίτσε, του
έκαναν αξιόλογα αφιερώματα και δημοσιεύτηκαν κριτικές και σχόλια, αναλύσεις και
ερμηνείες για το έργο, την τραγική του παρουσία τις φιλοσοφικές θεωρίες και
ιδέες του. Ο Φρειδερίκος Νίτσε αυτός ο γερμανός ρομαντικός φιλόσοφος, υπήρξε μία
από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού και παγκόσμιου
πνεύματος. Μια προσωπικότητα που επηρέασε ευρωπαίους και έλληνες στοχαστές και
συγγραφείς. Οι ιδέες του, είναι διάχυτες σε έργα πολλών ελλήνων συγγραφέων,
λογίων, ποιητών και πεζογράφων όχι μόνο ατόμων που ασχολούνται με την αναβίωση
της αρχαίας τραγωδίας, της αρχαίας ελληνικής θρησκείας και ρευμάτων φιλοσοφίας.
Είναι πολλές οι μελέτες που έχουν γραφτεί στα ελληνικά οι οποίες εξετάζουν το
έργο του Φρειδερίκου Νίτσε σε σχέση με την αρχαία ελληνική θρησκεία και Διονυσιακή
λατρεία και την ανάλογη Απολλώνια διάσταση του αρχαίου τραγικού λόγου και
θεατρικής πράξης. Ο Νίτσε επηρέασε όσο λίγες ευρωπαϊκές προσωπικότητες τη εποχή
του και τα μεταγενέστερα χρόνια. Νιτσεϊκές αρχές εξακολουθούν ακόμα και στις
μέρες μας να γονιμοποιούν την σκέψη και τις συνειδήσεις χιλιάδων ατόμων,
συγγραφέων ή φιλοσόφων και διανοητών. Τα Νιτσεϊκά γραπτά και οι ιδέες μπόλιασαν
και πολλούς και σημαντικούς έλληνες δημιουργούς. Το φώς που εξέπεμψε η σκέψη
του Φρειδερίκου Νίτσε, το φώς του Βορρά, «συγχωνεύτηκε» με την πάροδο του
χρόνου με το φώς του Μεσογειακού Νότου. Σελάγισε πάνω στα κύματα της Μεσογείου.
Η μυστηριακή αρχαία ιστορικά περίοδος του Θεού Διονύσου και η περίλαμπρη
καθαρότητα φωτός και αρμονίας του Θεού Απόλλωνα που γέννησαν την αρχαία τραγωδία επανήλθαν στο
προσκήνιο μέσω των ιδεών και των απόψεων του Φρειδερίκου Νίτσε. Η αρχαία
ελληνική χαρά της ζωής βλάστησε και πάλι μέσα από τα χριστιανικά ομιχλώδη
μονοπάτια των ανθρώπινων κοιμητηρίων. Η ένταση των Διονυσιακών ψυχών συνάντησε
την ένταση των Απολλώνιων συνειδήσεων. Δυστυχώς, η εικόνα του Νίτσε όπως και η
φωνή του, παραλλάχθηκαν από τους συμπατριώτες του, για αλλότριους της
φιλοσοφίας και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>της σκέψης, της καθαρής
γνώσης σκοπούς, χρησιμοποιήθηκε για δολοφονικές και άγριες πολιτικές και
ιστορικές σκοπιμότητες του προηγούμενου αιώνα με τα γνωστά φοβερά και φρικτά
της ανθρωπότητας αποτελέσματα. Ο Νίτσε σπιλώθηκε και από χριστιανικούς κύκλους,
λες και ένα τέτοιας ακτινοβολίας μυαλό- έστω και «διαταραγμένο» σπινθηροβόλο
πνεύμα, δεν θα ήταν αποδεκτό από τον χριστιανικό ιδεότυπο και τους μαθητές της μεταφυσικής
κληρονομιάς του. Ο θρίαμβος της «χαρούμενης γνώσης» του Ζαρατούστρα αμαυρώθηκε
από τις βάρβαρες ιαχές και στρατιωτικά πολεμικά κελεύσματα γερμανών στρατοκρατών
πάνω στο ευρωπαϊκό έδαφος. Ο Φρειδερίκος Νίτσε υπήρξε η πρόφαση για τα
εγκλήματα που διέπραξαν οι Ναζί όχι μόνο στο Άουσβιτς και το Νταχάου. Όπως το
όνομα και ο λόγος του Εμμανουήλ ήταν η συνειδησιακή δικαιολογία για τα
εγκλήματα που διέπραξαν οι φορείς της Ιεράς Εξέτασης. Η ανθρώπινη ελευθερία δεν
προσφέρεται ούτε άνωθεν ούτε από καθέδρας, ούτε από την ιδεολογική βία πολιτικών ηγετών αλλά, μέσα από διαρκείς καθημερινούς αγώνες και αντιθέσεις, ατομικές
μικρές μάχες και διαξιφισμούς με το άρρωστο κοινωνικό μέλος, μέσα από αγωνίες
και διαφωνίες ανθρώπων, μικρές και μεγάλες κατακτήσεις τους. Το όραμα του
«παραδείσου» χάθηκε για τον παλαιό άνθρωπο όχι γιατί παραστράτησε ή «αμάρτησε»
παράκουσε την θεϊκή εντολή, αλλά γιατί αναζήτησε με δικά του μέσα την Ελευθερία
του. Στάθηκε στα πόδια του και κοίταξε με τα μάτια ανοιχτά το φώς του ήλιου,
αισθάνθηκε την ζωογόνα θερμότητά του. Ο «μηδενισμός» του Φρειδερίκου Νίτσε
είναι η νοσταλγία της πρωταρχικής του ανθρώπου αθωότητας. Η επίγνωση του τέλους
της Ιστορίας δίχως ελπίδα. Η αυτοεξουσιοδότηση της πρόσκαιρης σωτηρίας μας
καθώς κοιτάμε κατάματα το χάος. Αυτό που συνειδητοποίησε ο έλληνας Νίκος
Καζαντζάκης και προσπάθησε να υψώσει το ανθρώπινο ανάστημά του, να πλέξει και
να γαντζωθεί πάνω σε μία γέφυρα από λέξεις κάθε βαρύτητας και σημασίας. Το τρόπαιο
της νίκης επί του Θανάτου δεν υψώνεται μετά την φωνή του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Φρειδερίκου Νίτσε μέσω της θρησκευτικής
πίστης ή της τυφλής μεταφυσικής εμπιστοσύνης, αλλά της γλώσσας και της όποιας
μεταφυσικής παράγει, της ελπιδοφορίας των λέξεων που οικοδομούν τον νέο λαβύρινθο
των ερειπίων της ιστορίας των σύγχρονων καιρών. Και οι λέξεις παράγονται και
προέρχονται είτε από την αληθινή είτε από την απατηλή λογοτεχνία. Εδώ βρίσκεται
η μαγεία του συγγραφικού εγχειρήματος. Ότι τα πάντα στο παιχνίδι της τέχνης και
της γραφής όπως και στην ζωή, είναι ανοιχτά και ευπρόσδεκτα προς αποδοχή και
αμφισβήτηση. Το τι είναι αλήθεια και τι είναι ψέμα δεν απαντήθηκε όταν έπρεπε
πάνω στο πραιτόριο, θα απαντηθεί μέσα σε λογοτεχνικά σπουδαστήρια και
αναγνωστήρια, σελίδες κριτικής περιοδικών και εφημερίδων;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τα κείμενα και τα άρθρα, τα σχόλια και τα
σύντομα μελετήματα του Πέτρου Χάρη που διαβάζουμε στο περιοδικό «Νέα Εστία»
είναι εκατοντάδες και όλα-δίχως υπερβολή- διακρίνονται για την ποιότητά τους
και την ακριβοδίκαιη ματιά τους. Ο συγγραφικός του όγκος είναι τεράστιος αν
προσμετρήσουμε και την συγγραφή διηγημάτων και μυθιστορημάτων που κυκλοφόρησε,
ταξιδιωτικών βιβλίων και κριτικών για τις νέες εκδόσεις που κυκλοφόρησαν,
μεταφράσεών του. Τις κριτικές του επισημάνσεις και αξιολογήσεις μόνο στην εφημερίδα
«Ελευθερία» να διαβάσει κανείς, (μικρές, σύντομες ή συνοπτικές κρίσεις) θα διαπιστώσει το μέγεθος της δουλειάς του. Την
ίδια ποιότητα ήρεμου λόγου διαβάζουμε και στις μόνιμες σελίδες που διατηρούσε
κάτω από τον γενικό τίτλο «Προβλήματα κ’ ερωτήματα» στο περιοδικό «Νέα Εστία»
που για αρκετές δεκαετίες υπήρξε επιμελητής της ύλης του και διευθυντής του. Τα
αφιερώματα ιδιαίτερα του περιοδικού σε έλληνες και ξένους λογοτέχνες,
επιστήμονες και ξένους συγγραφείς και ανθρώπων της τέχνης και της φιλοσοφίας
είναι εξαιρετικά για την εποχή τους και ίσως όχι μόνο. Η «Νέα Εστία» άνθησε επί
των ημερών του και, ο ίδιος, πολιτικά ή ιδεολογικά δεν μερολήπτησε. Το ύφος και η
ταυτότητά της κρατήθηκαν μακριά από τις πολιτικές και άλλες βλέψεις του
διευθυντή της. Κάτω από το στέγαστρο λοιπόν «Προβλήματα κ΄ ερωτήματα», ο
Πέτρος Χάρης στοχάστηκε και προβληματίστηκε πάνω σε θέματα αισθητικής και της
γραφής, κοινωνικής κριτικής και ζητημάτων που αφορούν τομείς της πεζογραφίας
και της ποίησης. Της τέχνης και την τεχνική της γραφής, τον ρόλο της μέσα στην
κοινωνία και τον ρόλο του συγγραφέα. Πολυγραφότατος και σταθερός στις απόψεις
του, ανοιχτό μυαλό ο Πέτρος Χάρης βοήθησε αρκετούς συγγραφείς να αναδειχτούν, με δική
του πρόθεση και συμβολή, βρήκε συγγραφικό «καταφύγιο» ο «αιρετικός» για
αρκετούς συγγραφικούς και θρησκευτικούς κύκλους, εργασιομανής και πάντα
ακούραστος στην αναζήτηση της Ελευθερίας Νίκος Καζαντζάκης. Πολλά του έργα
πρωτοδημοσιεύτηκαν στις σελίδες της πριν και μετά τον θάνατο του Κρητικού
συγγραφέα. Ο Πέτρος Χάρης, όπως «συνηθίζεται» στην χώρα μας και στην στενάχωρη
λογοτεχνική της επικράτεια, αντιμετωπίστηκε από ορισμένα άτομα ως συντηρητικός
και πουριτανικών πολιτικών αντιλήψεων άτομο, κάτι που δεν ευσταθεί. Ούτε για τον
Πέτρο Χάρη, ούτε για τον Άγγελο Τερζάκη, ούτε για τον Ζήσιμο Λορεντζάτο, ούτε
για τον Δημήτρη Τσάκωνα, τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, τον Κώστα Τσιρόπουλο και
άλλους σημαντικούς έλληνες λογίους και πνευματικούς ανθρώπους του προηγούμενου
αιώνα. Ακόμα και ο συντηρητικός στοχαστής Χρήστος Μαλεβίτσης μας έχει δώσει
εξαιρετικές μελέτες πάνω στην έννοια του «Τραγικού» και όχι μόνο, δεν θα
σταθούμε στις πολιτικές του όποιες επιλογές!, όταν έχει μεταφράσει Μάρτιν Χάιντεγκερ. (του δασκάλου μεταξύ άλλων σύγχρονων στοχαστών και φιλοσόφων και της Χάννα Άρεντ). Δυστυχώς τα εμφύλια πάθη και τα
τραύματα της πολιτικής και της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας επέδρασαν και στις
αξιολογικές πνευματικές αντιλήψεις μας και αναγνώσεις μας, για την μερίδα
εκείνη των λογίων και των στοχαστών που δεν ενστερνίζονταν την μαρξιστική,
αριστερή ιδεολογία. Ο αποκλεισμός ήταν κάθετος και διαρκής. Από εδώ η Γενιά του
1930 και η συντήρησή της και από εκεί η Γενιά της Αντίστασης και η
προοδευτικότητά της. Ακόμα και σήμερα που έπεσαν οι μάσκες και καταργήθηκαν οι
μύθοι εντεύθεν κακείθεν των πολιτικών και ιδεολογικών τειχών, οι αποκλεισμοί
διατηρούνται για πολλούς συγγραφείς του προηγούμενου αιώνα. Μπορεί να κάνω
λάθος στην εκτίμηση. Πάντως, κάτω από αυτό του ιδεολογικού και πολιτικού
αποκλεισμού κλίμα, γνωρίσαμε και την κριτική και συγγραφική φωνή του Πέτρου
Χάρη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μιάς φωνής
που έχει ακόμα αρκετά να μας πει σε πολλούς της συγγραφικής λειτουργίας τομείς,
τουλάχιστον για όσους ακόμα ασχολούνται και διαβάζουν τα συγγραφικά επιτεύγματα
της παλαιότερης ελληνικής παράδοσης. Είτε αυτά τα συναντούν σε αυτόνομες
εκδόσεις είτε σε παλαιότερα τεύχη περιοδικών όπως η «Νέα Εστία».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Πειραιάς, <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">21
Ιανουαρίου 2024.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΥΓ.
Ανεξάρτητα της θετικής ή αρνητικής στάσης που μπορεί να εκφέρει κανείς για το
προκύψαν θέμα του πολιτικού Γάμου των ομοφυλόφιλων ζευγαριών και την
συνταγματική και νομική κατοχύρωση των δικαιωμάτων των υπαρχόντων ή μελλοντικών
παιδιών τους, η επισήμανση του κεντροδεξιού πρωθυπουργού και της κυβέρνησής του,
ότι «την τελευταία πεντηκονταετία μετά την μεταπολίτευση, είχαμε συνηθίσει να
βλέπουμε οι προτεινόμενες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις να προέρχονται από την
κεντροαριστερά ή από αριστερές πολιτικές παρατάξεις, ενώ σήμερα έρχεται μία
κεντροδεξιά παράταξη να εφαρμόσει και υλοποιήσει τις αναγκαίες κυβερνητικές
μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται και έχει ανάγκη η χώρα, και αυτό προσπαθούμε να
εφαρμόσουμε με το πρόγραμμά μας» είναι ευστοχότατη και ιστορικά δίκαιη σαν παρατήρηση. Αληθεύει της ιστορικής αλήθειας των ημερών μας. Σε μία σπαρασσόμενη
και περί άλλων τυρβάζει αντιπολίτευση, έρχεται ένας πολιτικός ηγέτης της
κεντροδεξιάς παράταξης με το επιτελείο του, να λύσει τον γόρδιο δεσμό
δεκαετιών, προβλημάτων που κρατούσαν την χώρα βαλτωμένη και στάσιμη στις νέες εξελίξεις,
ποδηγετούσαν με αγκυλώσεις αιώνων τις ζωές μας. Οι κυβερνήσεις έρχονταν και
παρέρχονταν όπως και οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι και υπουργοί. Στην ουσία του όμως
αυτό το διαχρονικό πολιτικό και κυβερνητικό και της ελληνικής κοινωνίας βάλτωμα
ήταν σε βάρος των ζωών όλων μας. Ανεξαρτήτως πολιτικών ή ιδεολογικών
προτιμήσεων του καθενός και κάθε μίας ελλήνων και ελληνίδων. Κρίμα που για άλλη μία φορά τα
επαγγελματικά της δημοκρατίας κόμματα, στάθηκαν κατώτερα των πολιτικών και ιστορικών
περιστάσεων και δεν έκατσαν να συζητήσουν για τόσο σημαντικά ζητήματα που
αφορούν τις ζωές μας και να βρουν λύσεις από κοινού. Δεν αναφέρομαι μόνο στον
πολιτικό γάμο αλλά και σε άλλα θέματα. Καλύτερα θα ήταν οι εκλεγμένοι βουλευτές
μας να «απολογούνται» στους εκλογείς τους και όχι στα κανάλια και τους
δημοσιογράφους. Και ας μην τρέχουν όλη μέρα από κανάλι σε κανάλι και από
ραδιοφωνικό σταθμό σε ραδιοφωνικό σταθμό, ας αφιερώσουν εφόσον έχουν ελεύθερο χρόνο
στο να διαβάζουν και να μελετούν τα νομοσχέδια που φέρνουν προς ψήφιση και μας αφορούν.
Στο κάτω-κάτω, αν δεν λαθεύω πληρώνονται έξτρα σε κάθε νομοθετική συνεδρίαση που συμμετέχουν ή κάνω
λάθος; Όσο για την Ορθόδοξη Ελλαδική Εκκλησία, ας κοιτάξει τα του οίκου της και
ας μας εξηγήσει πρώτον, γιατί δεν εκλέγονται οι μητροπολίτες της απευθείας από
το λαϊκό εκκλησιαστικό σώμα, τους πιστούς της, αλλά από μία ομάδα μητροπολιτών οι
οποίοι κάθε άλλο, παρά το άγιο πνεύμα τους φωτίζει και τους καθοδηγεί στην ψήφο
τους. Και δεύτερον, γιατί ακόμα και σήμερα απαγορεύεται σε έναν έγγαμο κληρικό
να γίνει επίσκοπος όπως στην αρχαία Εκκλησία. Αλλά εδώ δεν άνοιξαν το ιερό
στοματάκι τους να πουν μία κουβέντα για τα δέκα χρόνια της πτώχευσής μας, για τις
αυτοκτονίες χιλιάδων Ελλήνων εξαιτίας της οικονομικής τους κατάρρευσης και φτώχειας.
Για την εκ των έσω διάλυσης του παραδοσιακού θεσμού<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>της ετεροφυλόφιλης οικογένειας λόγω οικονομικών
και άλλων αδιεξόδων, και τόσα και τόσα άλλα των ανθρώπων αδιέξοδα και προβλήματα
και σήκωσαν τα λάβαρα της ηθικής και ξεστόμισαν τις αρές τους για μία μικρή ομάδα
ομόφυλων γονέων που θέλουν να εξασφαλίσουν συνταγματικά τα παιδιά τους όσων βρίσκονται
στην χώρα ή όσων την επισκέπτονται κρατώντας την ελληνική τους ιθαγένεια; Και μία
ερώτηση και απορία θα είχα να κάνω σε αυτά τα ζεύγη του ιδίου φύλου, όσον αφορά
δύο άντρες γονείς, αν αποφασίσουν να υιοθετήσουν ένα κοριτσάκι πως θα είναι και
πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στην ανατροφή του, όταν γνωρίζουμε την
ντροπαλότητα των μικρών παιδιών απέναντι ακόμα και στους φυσικούς γονείς τους
του αντίθετου φύλου; Πώς θα το πλένουν, πώς θα αισθάνεται εκείνο,-το κορίτσι-
και πώς θα αντιμετωπίσουν ζητήματα βιολογικής φύσεως. Δηλαδή την περίοδο που έχουν
οι γυναίκες και άλλα γυναικολογικά ζητήματα. Αλλά αυτά είναι θέματα που μόνο οι
ειδικοί, η αγάπη και ο χρόνος μπορούν να διευθετήσουν. Η άποψη του φιλόσοφου
Στέλιου Ράμφου στέκει επιστημονικά άραγε ή σηκώνει συζήτηση;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Αχ αυτοί οι πλούσιοι
ελληνοαμερικανοί τι φουρτούνες ξεσηκώνουν στο πέρασμά τους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Στις Σπέτσες
μικρά στρουφάκια στις Σπέτσες το Καλοκαίρι στο νησί του Ιωάννη και της Ελένης Αλταμούρα. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-3866293370821430982024-01-17T13:10:00.002+02:002024-01-17T13:20:24.745+02:00Πιέρ Πάολο Παζολίνι, η παρουσία του στο περιοδικό Αμφί<p> </p><p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">ΠΑΖΟΛΙΝΙ: <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ένας απόλυτος αιρετικός<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">(ενάντια σε
όλους τους κονφορμισμούς)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Τί μπορούμε να πούμε για τον Παζολίνι
σήμερα; Ενώ αναγνωρίζουμε λίγο-πολύ παντού τη σημασία του φιλμουργού, του
συγγραφέα, του εκφραστή μιάς εποχής, μόλις αρχίζουμε, φαίνεται, ν’
αντιλαμβανόμαστε τη βαρύτητα της σκέψης που τα διαποτίζει όλα αυτά. Πρόκειται
για μιά σκέψη προκλητική, αιρετική, σκανδαλιστική, που έρχεται σε αντίθεση με
όλους τους διανοητικούς κονφορμισμούς’ μιά από τις σπάνιες εκείνες σκέψεις που
δίνουν μιά αίσθηση αλήθειας στο τέλος αυτού του αιώνα όπου όλοι μας ζούμε μέσα
στον εκκωφαντικό και ανυπόφορο θόρυβο διάφορων π ρ ο φ η τ ε ι ώ ν που
προβάλλουν με τα εύσημα της αυθεντικότητας…<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παζολίνι, λοιπόν, είχε αρχίσει ν’
αντιλαμβάνεται το εξής: ότι ζούμε την εποχή ενός ύπουλου, πολυπλόκαμου,
πανταχού παρόντος νεοφασισμού, πού δεν χαρακτηρίζονται τόσο από «σκληρές»,
απολυταρχικές πολιτικές μορφές, όσο από ένα είδος απόλυτου θριάμβου της νόρμας
στο σύνολο της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Κοινωνία της κατανάλωσης ομοιόμορφη,
προγραμματισμένη διαγωγή, εκμηδένιση των πολιτιστικών ιδιομορφιών, ισοπέδωση
των σωμάτων, αναγκαστικός ηδονισμός μιάς κοσμικής και κωδικοποιημένης ηθικής,
όλα αυτά, κατά τη γνώμη του, συντελούν σε μιά πραγματική «ανθρωπολογική μεταλλαγή»:
εκείνη που συνίσταται στο να μεταβάλουμε όλο τον κόσμο σε μικροαστούς, στο να
επικυρώνουμε, σε κάθε περίπτωση, μιά ριζική απέχθεια για την εξαίρεση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Για ν’ αντισταθούμε σ’ αυτό, κατά τον
Παζολίνι, πρέπει να ξαναβρούμε αμέσως τη διάσταση εκείνη του ιερού, που ο
πολιτισμός μας πασχίζει με κάθε τρόπο να ξεχάσει, κάνοντας θαρραλέα να
συμπέσουν τα δύο άκρα-μόνος τρόπος αντίκρουσης της λογικής του παραδοσιακού
«ορθού μέτρου». Θα πρέπει λοιπόν να βυθιστούμε στην πιό ακραία αναισχυντία
(«Χοιροστάσιο») και ταυτόχρονα στην απροκάλυπτα καθολική πνευματικότητα («Το
κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο»)’ να εξερευνήσουμε την βάρβαρη και θυσιαστική
λαμπρότητα του παγανισμού («Μήδεια», «Οιδίπους») και να ξαναβρούμε την
ανατρεπτική και αδιαίρετη αξία του μηνύματος του αγίου Παύλου’ να προβάλλουμε
τις εικόνες μιάς ευτυχισμένης και «αθώας» σεξουαλικότητας («Χίλιες και μία
νύχτες», «Δεκαήμερο») και να δείξουμε την αμείλιχτη σύνδεση της σεξουαλικότητας
με τη φρίκη και την εξαχρείωση («Σαλό»)’ να διεκδικήσουμε τη νοσταλγία, την επαναστροφή
και να βρούμε σ’ αυτές το στήριγμα για μιά αποτελεσματική παράβαση’ να
ξεθάψουμε τους πιό καταχωνιασμένους αρχαϊκούς πολιτισμούς, τις γλώσσες των
μειονοτήτων και να αντλήσουμε από αυτά μιά σαφή έννοια του σύγχρονου, έναν
επαναστατικό κοσμοπολιτισμό ενάντια σε όλες τις ιδεολογίες που έχουν ριζώσει
στην εποχή μας. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Με δυό λόγια, ο Παζολίνι υπήρξε
δεδηλωμένος εχθρός του «πολιτιστικού συμβιβασμού» (του οποίου ο «ιστορικός»
συμβιβασμός δεν μπορεί να είναι, σε τελική ανάλυση, παρά το επιφαινόμενο). Η
λογική της προόδου (πού έγινε ο κύριος μοχλός του τωρινού γενικευμένου
κονφορμισμού) δεν παρέλειψε σίγουρα να τα βρει όλα αυτά διφορούμενα, ασαφή,
αντιφατικά. Όσο για τον Παζολίνι, δεν έπαψε ποτέ να μας δείχνει ότι δεν υπάρχει
άλλη σωτηρία από το να ζήσουμε αυτές τις «αντιφάσεις» ως την άκρη, από το να
τις διατηρήσουμε ανοιχτές, άλυτες. Δεν υπάρχει καμιά άλλη αντίσταση στη
θριαμβεύουσα Νόρμα από την περιφρόνηση των «ορίων» που η ίδια προσπαθεί να
καταστήσει ανούσια ή να τα σβήσει’ από γενική άποψη, η τελευταία ευκαιρία για
να διατηρήσουμε την ιδιαιτερότητα του ατόμου που ανακάλυψε ο χριστιανικός
πολιτισμός και που ο βέβηλος και προγραμματισμένος κόσμος μας προσπαθεί
αδιάκοπα να υποβιβάσει ή να αρνηθεί, βρίσκεται μέσα στην υ π ε ρ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>β ο λ ή («προς τα πάνω» ή «προς τα κάτω»). <br />
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span></b></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">GUY</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">SCARPETTA</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">, <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Περιοδικό ΑΜΦΙ τεύχος 7-8/Χειμώνας
1980- Άνοιξη 1981, σ. 78.<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="color: red; font-size: 20.0pt; line-height: 115%;">τ ο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ ώ μ
α<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ τ η<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>μ ά χ η<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">….. το μόνο
που θάθελα είναι να ζήσω,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">για να είμαι
ποιητής,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">γιατί η ζωή
εκφράζεται με τα πεπραγμένα της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Θάθελα με
παραδείγματα να εκφραστώ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Στην πάλη το
σώμα μου να ρίξω.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Όμως, αν οι
πράξεις της ζωής είναι εκφραστικές<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">πράξις είναι
τότε και η έκφρασις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Όχι αυτή η
έκφρασίς μου, ποιητού της απαρνήσεως,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">πού λέει
μόνο πράγματα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">και κάνει τη
χρήση γλώσσας άμεσο, φτωχό όργανο,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">αλλά η
έκφρασις βγαλμένη από τα πράγματα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">και τα
σημάδια που μουσική έγιναν’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">η ποίησις
τραγουδιστή και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σκοτεινή,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">που δεν
εκφράζει τίποτε, παρά τον εαυτόν της μόνο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">για μιά
βάρβαρη και τρυφερή ιδέα: ότι αυτή είναι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">ο
μυστηριώδης ήχος στα προφορικά σημεία μιάς γλώσσας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Στους
συνομιλήκους μου, και στους πιό νέους ακόμη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">εγκατέλειψα
αυτή την βάρβαρη και τρυφερή<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">αυταπάτη:
σου το λέω ξεκάθαρα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Κι επειδή
πιά πίσω να γυρίσω δεν μπορώ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">για να παίξω
το ρόλο του βάρβαρου αγοριού<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">που πιστεύει
ότι η γλώσσα του μοναδική<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">είναι στον
κόσμο, και μες τις συλλαβές<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">αισθάνεται
μυστήρια μουσικής, και που μόνο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">οι
συμπατριώτες του- όμοιοί του στον χαρακτήρα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">και στην
τρέλλα τη φιλολογική μπορούν ν’ ακούσουν,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">επειδή είμαι
ποιητής, θα είμαι ποιητής πραγμάτων<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">οι δράσεις
της ζωής θα κοινοποιηθούν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">και αυτές θα
είναι η ποίησις,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">γιατί στο
ξαναλέω, άλλη ποίησις δεν υπάρχει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">εκτός η
δράσις η πραγματική (…)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Κι αυτό δεν
θα το κάνω με χαρά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Θάχω πάντα
νοσταλγίες της ποιήσεως εκείνης,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">πού είναι
και αυτή δράσις στο απομάκρυσμα των πραγμάτων<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">στη μουσική
της πού δεν εκφράζει τίποτε,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">παρά το
άγονο κι εξαίσιο πάθος για τον εαυτό της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Όμως θα σου
εκμυστηρευτώ προτού σ’ αφήσω,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">πώς θάθελα
νάμουν συγγραφέας μουσικής,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">να ζω με
μουσικά όργανα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">μέσα στον
πύργο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Viterbo</span><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"> που ν’ αγοράσω δεν μπορώ,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">στο πιό
ωραίο τοπίο του κόσμου, πού ο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ariosto</span><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">θάχανε τα
μυαλά του απ’ τη χαρά αν τόβλεπε αναδημιουργημένο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">με την
αθωότητα βαλανιδιών, λόφων, υδάτων και χαραδρών,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">κι εκεί να
συνθέτω μουσική<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">η μοναδική
εκφραστική δράσις,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">ίσως υψηλή
και ακαθόριστος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">όπως οι
δράσεις της πραγματικότητος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="tab-stops: 245.9pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 20.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 20.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pier</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 20.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 20.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Paolo</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 20.0pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 20.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pasolini</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 20.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="tab-stops: 245.9pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">(Απόδοση: Γιώργος
Χρονάς)<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Ανέκδοτο
ποίημα που δημοσιεύτηκε στην </span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Corriere</span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">de</span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">la</span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Serra</span><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"> του Μιλάνου στις 31 Οκτωβρίου 1978.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">(Από το
βιβλίο «Η Ζωή του Παζολίνι» του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Enzo</span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Siciliano</span><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">, το οποίο κυκλοφόρησε από τις
εκδόσεις </span><span lang="EN-US" style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rizzoli</span><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">.).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Περιοδικό
ΑΜΦΙ Β΄ περίοδος, τεύχος 1/ Άνοιξη 1979, σ.31.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="color: red;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Amando</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">mio</span><span style="color: red; font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">, Πιέρ Πάολο Παζολίνι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Πόσο είσαι όμορφος
σήμερα!»<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>μιά απόπειρα σκιαγράφησης της φυσιογνωμίας ενός βιβλίου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>«Μόλις
το πάθος αρχίσει να παίρνει την παντοδυναμία της<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>μοίρας
και φέρεται σαν να είναι η μοναδική θεότητα της<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>ζωής,
κάθε χρώμα ξεδιαντροπιάς προστυχιάς κι ενοχής, διαλύεται».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ούγκο Φώσκολο</span></i><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Γιάννης<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Περιοδικό
Αμφί περίοδος Β΄ τεύχος 20/ Άνοιξη 1986, σ. 72-73 (στις σελίδες
«βιβλιοπαρουσίαση»)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">«Δε μου αρέσουν τα μυστικά των άλλων. Με ενδιαφέρουν όμως οι ομολογίες τους».<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Albert</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Camus</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">, «Σημειωματάρια», μτφ. Λήδα Παλαντίου<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η παρουσία του ιταλού σκηνοθέτη,
σεναριογράφου, ποιητή, μεταφραστή, πεζογράφου, θεατρικού συγγραφέα και
πολιτικού αρθρογράφου στο περιοδικό «Αμφί» είναι «τριπλή». Με ένα του ποίημα
που αποδίδεται στα ελληνικά από τον ποιητή, στιχουργό και μεταφραστή, εκδότη
Γιώργο Χρονά. Η αγάπη του Περαματιώτη συγγραφέα Γιώργου Χρονά για τον ιταλό
ποιητή και σκηνοθέτη Πιέρ Πάολο Παζολίνι, έχει φανερωθεί από τα πρώτα σχεδόν
χρόνια της μεταπολίτευσης με διάφορους τρόπους. Σαν αρθρογράφος του έργου του,
σαν μεταφραστής ποιημάτων του, σαν συγγραφέας μελετών για την παρουσία του, σαν
εκδότης, έχοντας εκδώσει βιβλία του από τον εκδοτικό του οίκο «Οδός πανός» στην
Αθήνα. Επίσης, πάρα πολλά τεύχη του περιοδικού που εκδίδει,-από τις αρχές της
δεκαετίας του 1980- το γνωστό μας «Οδός πανός» έχει αφιερώσει δεκάδες σελίδες
του στον ιταλό ποιητή και του έχει κάνει βιβλιογραφικά μεστά και πλούσια
αφιερώματα. Η δεύτερη παρουσία του Πιέρ Πάολο Παζολίνι στο περιοδικό είναι αυτή
σαν πεζογράφου. Ο με τα αρχικά Γιάννης Ν., παρουσιάζει το αυτοβιογραφικό του
βιβλίο, το οποίο μεταφράστηκε στα ελληνικά από την Μπέττυ Βακαλοπούλου και
κυκλοφόρησε το 1984 στην Αθήνα από τον εκδοτικό οίκο «Ωκεανίδα». Η θεματολογία
του, εντάσσεται μέσα στην ατμόσφαιρα και τα συναφή ενδιαφέροντα του περιοδικού
«Αμφί» και του κινήματος του ΑΚΟΕ. Τα δύο πρωτόλεια αυτά νεανικά διηγήματα του
Παζολίνι που συναποτελούν τον τόμο, έκαναν αίσθηση στο ελληνικό αναγνωστικό
κοινό την περίοδο που κυκλοφόρησε στα ελληνικά και η κριτική στον τύπο ήταν
θετική. Η γενική εργογραφία και βιβλιογραφία του ιταλού συγγραφέα στην χώρα μας
που έχει συνταχθεί και συγκεντρωθεί μέχρι σήμερα, και τα κατά καιρούς βιβλία
και μελέτες που έχουν κυκλοφορήσει για την συγγραφική και κινηματογραφική του
δημιουργία, η πλούσια αρθρογραφία για το έργο του, τα αφιερώματα και οι
επαναληπτικές προβολές των κινηματογραφικών του ταινιών στην μικρή και μεγάλη
οθόνη, δηλώνουν το ουσιαστικό και ειλικρινές ενδιαφέρον του ελληνικού κινηματογραφόφιλου
και φιλότεχνου κοινού, των αναγνωστών της ξένης ποίησης και της πεζογραφίας,
για την δυναμική και πολιτική παρουσία του τραγικού ιταλού λογίου και
διανοούμενου. Ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι στάθηκε συμπαραστάτης στον ελληνικό λαό την
περίοδο της χούντας, βλέπε Αλέξανδρος Παναγούλης, συνεργάστηκε με την ελληνίδα
Ντίβα Μαρία Κάλλας, και μετέφερε στην κινηματογραφική οθόνη αρχαίες ελληνικές
τραγωδίες. Η σχέση του με την Ελλάδα ήταν στενή αγαπούσε την αρχαία ελληνική ιστορία
και γραμματεία. Η τρίτη παρουσία του «αιρετικού» πολιτικά, κοινωνικά και
ερωτικά Παζολίνι στο περιοδικό «Αμφί», γίνεται με την δημοσίευση του ξένου
άρθρου για την θεματική των σημαντικότερων ταινιών του σε σχέση με την
κοινωνική του φιλοσοφία, τον αντικομφορμισμό του, το ερωτικό του σύμπαν.
Ενδιαφέρουσα συνοπτική καταγραφή, δίχως να αναφέρεται μεταφραστής ή η πρώτη
πηγή αναφοράς του και δημοσίευσής του στην χώρα προέλευσής του την Ιταλία. Οι
αναλύσεις των ταινιών του είναι τόσες πολλές και προέρχονται από διάφορους
καλλιτεχνικούς και πνευματικούς χώρους, ώστε, δεν χρειάζεται να συμπληρώσουμε
κάτι, παρά μόνο δύο σύγχρονα ονόματα ελλήνων τα οποία ασχολήθηκαν και έγραψαν
για ταινίες του που ξεχώρισαν. Του κυρού, κριτικού κινηματογράφου και συγγραφέα
Βασίλη Ραφαηλίδη και του φιλόσοφου και αρθογράφου Χρήστου Γιανναρά. Ο τόμος
επίσης που κυκλοφόρησε για τον ιταλό Π. Π. Παζολίνι από τον πανεπιστημιακό και
δοκιμιογράφο Γιάννη Η. Παππά το 2022 συμπληρώνει τα κενά στην γνωριμία μας με
το έργο, την ζωή του και τον άδικο και σκληρό χαμό του. Εξάλλου, τα κείμενα που
έχω δημοσιεύσει σε ελληνικά έντυπα και στην ιστοσελίδα μου Λογοτεχνικά Πάρεργα
μέχρι σήμερα, φανερώνουν και το δικό μου ενδιαφέρον και την εξακολουθητική
ανάγνωση των βιβλίων του και παρακολούθηση των ταινιών του. Να αναφέρουμε μόνο
το εξής: Ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι σαν σκηνοθέτης, παρά την αγάπη που έτρεφαν για
το συγγραφικό και κινηματογραφικό του έργο οι συνεργάτες του περιοδικού «Αμφί»
και ο Λουκάς Θεοδωρακόπουλος, «απέφυγαν» να ασχοληθούν συστηματικότερα με την
παρουσία του. Μεγαλύτερη προβολή και παρουσίαση από τις σελίδες του περιοδικού
είχε η κινηματογραφική και θεατρική παραγωγή του γερμανού σκηνοθέτη και
σεναριογράφου Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, του οποίου τα έργα προβάλλονταν συχνότατα
τις δεκαετίες αυτές στους ελληνικούς κινηματογράφους και στην ελληνική τηλεόραση,
ανέβαιναν σε θεατρικές σκηνές.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σήμερα, αρχές της πρώτης εικοσαετίας
του 21<sup>ου</sup> αιώνα, αναγνωρίζουμε πόσο προφητικές υπήρξαν φωνές σαν του
Πιέρ Πάολο Παζολίνι, έστω και αν δεν τις ακούσαμε ούτε τις ακολουθήσαμε.
Πρόσωπα ελεύθερα και ακηδεμόνευτα, αχειραγώγητα από πολιτικές και άλλες
σκοπιμότητες, κοινωνικοποιημένα και ίσως, κάπως αυτοκαταστροφικά, τόλμησαν να
μας μιλήσουν για αυτό που έρχεται. Προσωπικότητες από διάφορους χώρους και
πεδία της ανθρώπινης τέχνης και εθνικές και γλωσσικές οντότητες και
επικράτειες, πνευματικές φυσιογνωμίες που διείδαν, τις σκοτεινές και άγριες
πολιτικές μέρες που θα ακολουθούσαν στις μετέπειτα δεκαετίες. Καθώς η τρίτη
χιλιετία ανέτειλε μέσα από ομίχλες και βαρειά σύννεφα. Σκέψη προφητική ο
Παζολίνι, μάρτυρας αγώνων και μαρτυριών μιάς εποχής και συστημάτων εξουσίας που
προετοίμασαν αργά και σταθερά την σημερινή κοινωνική αδιέξοδη πραγματικότητα
στον δυτικό κόσμο και τα παλαιά κράτη του, που προήλθαν από την διάλυση των
παλαιών αυτοκρατοριών και βασιλικών δυναστειών. Κυβερνήσεις ανάξιες του κυβερνητικού
του λειτουργήματος και πολιτικοί ριψάσπιδες των βουλευτικών τους προταγμάτων και
αξιών. Τον εκφασισμό των ανθρώπινων κοινωνιών μέσω της ανεξέλεγκτης οικονομίας,
και ιδιαίτερα, τον εκφασισμό και εκμαυλισμό της λεγομένης εργατικής τάξης. Την
κατάργηση των ιδιαίτερων φωνών και χαρακτηριστικών, των ιχνών της πολιτισμικής
παράδοσης κρατών και ιστορικών εθνοτήτων, φυλών και λαών της ευρωπαϊκής γηρεάς
ηπείρου και του κλασικού ευρωπαϊκού πανάρχαιου πολιτισμού και των ριζών του.
Όλα αυτά που «ισοπεδώθηκαν», «ξεχαρβαλώθηκαν» από τον αχαλίνωτο καταναλωτικό
και χυδαίο υλιστικό τρόπο ζωής και αξιών της μεγάλης και κραταιής υπερδύναμης
πέραν του ατλαντικού. Η λέξη «χυδαίος υλισμός» προέρχεται από τον αμερικανό
οικονομολόγο Γκαλμπρέιθ και άλλους επιστήμονες των νεότερων οικονομικών σχολών.
Η πολιτιστική και κοινωνική εικόνα της πανίσχυρης υπερδύναμης, της Αμερικής,
σκίασε ή αφομοίωσε πλείστες από τις πολιτισμικές και ανθρωπολογικές ιδιότητες
και επιμέρους λαϊκά κοινωνικά στοιχεία των διαφόρων Λαών παγκοσμίως, σε ένα νέο
πολιτικό και πολιτιστικό χωνευτήρι, όπως κοινωνικά και πολιτικά το
οραματίστηκαν και το εξέφρασαν στους εσωτερικούς της ανεξαρτησίας τους αγώνες,
για ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη οι αμερικανοί ηγέτες στην εδραίωση του
ομοσπονδιακού τους, πολυπολιτισμικού έθνους. Ο αγγλοσαξονικός πολιτισμός και
τρόπος ζωής επεκράτησε και ποδηγέτησε μέσω της ισχυρής οικονομίας και
στρατιωτικής ισχύς του στις άλλες, παλαιές ηπείρους. Η πολιτιστική καταιγίδα
της αμερικάνικης ηπείρου απλώθηκε παγκοσμίως με τα γνωστά αποτελέσματα και
συνέπειες. Αν, και για να είμαστε ιστορικά ακριβέστεροι, στην βάση του ο αμερικάνικος
πολιτισμός όπως και αυτός της ωκεανίας και άλλων κρατών είναι ευρωπαϊκός. Αποτέλεσμα
των ευρωπαϊκών αποικιοκρατικών βλέψεων, πολέμων και κατακτήσεων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το τρανζίστορ, όπως αποδείχτηκε, δεν «παίζει μόνο
τα αμερικάνικα» στις Ελληνικές ραδιοσυχνότητες μέσα στην νεότερη Ιστορία και την
σύγχρονη πολιτική σκηνή.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ. Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Πειραιάς,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">17 Ιανουαρίου
2024.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-51066398650386964352024-01-13T13:25:00.002+02:002024-01-13T13:25:53.815+02:00ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ (Αλεξάνδρεια 13/10/1934- Λέρος 5/1/2024)<p> </p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Ο Λ Υ Μ Π Ι Α<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κ Α Ρ Α
Γ Ι Ω Ρ Γ Α<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">(Αλεξάνδρεια
13/10/1934- Λέρος Παρασκευή 5/1/2024)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μια πολυτάλαντη προσωπικότητα<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ολυμπία Καράγιωργα, καθηγήτρια της
αγγλικής γλώσσας, ποιήτρια, μεταφράστρια, δασκάλα της θεατρικής τέχνης και
δοκιμιογράφος, σκηνοθέτης, ηθοποιός και στιχουργός, μουσικός. Μια πολυτάλαντη
προσωπικότητα. Η Ολυμπία Καράγιωργα γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου
στις 13 Οκτωβρίου 1934 και έφυγε από κοντά μας πλήρης ημερών στο νησί της
μητέρας της την Λέρο, στις 5 Ιανουαρίου 2024. Ήταν μοναχοκόρη (για την ακρίβεια
μοναχοπαίδι) του Αθανασίου Καράγιωργα και της Σοφίας το γένος Αγγέλου από την
πλευρά της μητέρας της, η οποία καταγόταν από τη Λέρο αλλά γεννήθηκε στην ακμάζουσα
ελληνική παροικία της Αιγύπτου. Ο πατέρας της κατάγονταν από το Ροεϊνό της
ορεινής Αρκαδίας, διέμεινε μόνιμα με την οικογένειά του από τα εφηβικά του
χρόνια, στην πλούσια χώρα των Φαραώ όπου μετανάστευσε τελειώνοντας τις σπουδές
του στο Σχολαρχείο της Τρίπολης. Εργάστηκε ως ταξινόμος βάμβακος στην αρχή,
εργασιακά σταδιοδρόμησε ως έμπορος, στην περιοχή της Μανσούρας που ήκμαζε η ελληνική
κοινότητα με τον γνωστό ιερό ναό των αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου και τα
διάσημα εκπαιδευτήριά της που φοιτούσαν οι ευκατάστατοι γόνοι των ελλήνων
εμπόρων. Γράφεται στα Ελληνικά Εκπαιδευτήρια της Μανσούρας τελειώνοντας το
Δημοτικό και το εξατάξιο Γυμνάσιο. Αποφοιτά το 1952. Φοιτά στο Αμερικάνικο
Πανεπιστήμιο του Καϊρου σπουδάζοντας Κοινωνιολογία ως το 1955, περατώνοντας τις
σπουδές της με έπαινο. Την διετία 1956-1957 διδάσκει για ένα χρόνο στο Αγγλικό
Κολλέγιο Ηλιουπόλεως στο Κάϊρο, κατά την κρίσιμη ιστορική και πολιτική περίοδο
της Αιγύπτου. Λόγω της Κρίσης του Σουέζ η διεύθυνση του Σχολείου περνά από τα
χέρια των αποικιοκρατών άγγλων στους αιγυπτίους. Το φθινόπωρο του 1957 αναχωρεί
για τις Ηνωμένες Πολιτείες με υποτροφία του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">International</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Student</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fellowship</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">και γράφεται στο Πανεπιστήμιο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Standford</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> στην Καλιφόρνια. Σπουδάζει
αμερικανική και αγγλική λογοτεχνία και δημιουργική συγγραφή (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Creative</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Writing</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">). Στη «μοναξιά και στην ομορφιά του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Standford</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”, όπως εξομολογείται η ίδια, αρχίζει
να ασχολείται συστηματικά με το γράψιμο. Δημοσιεύει το πρώτο της διήγημα με τίτλο
“</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Zeinab</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”, στο περιοδικό
του Πανεπιστημίου που φοιτά. Ενώ το δεύτερο διήγημά της με τίτλο “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Career</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”, δημοσιεύεται σ’ ένα από τα
μεγαλύτερα αμερικανικά περιοδικά της εποχής, το “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Atlantic</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Monthly</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”. Παρουσιάζονται ποιήματά της στο
περιοδικό “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">International</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Student</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Magazine</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”. Στο Πανεπιστήμιο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Standford</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> όπου φοιτά, περίοδος 1958-1959, και αργότερα
στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου στην </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Washington</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">D</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">C</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. η Αλεξανδρινή νεαρή ποιήτρια
Ολυμπία Καράγιωργα, γράφει την πραγματεία της για την </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Clay</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Diamonds</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”. Όπως η ίδια μας αναφέρει και στο
βιβλίο της που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Επικαιρότητα» το 1981. 1959-1960 περίοδος
πολικών και στρατιωτικών αναταράξεων στην χώρα του βασιλιά Φαρούκ. Στρατιωτικό
πραξικόπημα και επικράτηση μετά την εκδίωξη του τελευταίου βασιλιά της χώρας
του Νείλου, του στρατιωτικού εθνικιστή λαοφιλή αιγύπτιου ηγέτη Γκαμάλ Αμπντελ
Νάσερ. Εκδιώκονται από τα χώματα της Αλεξάνδρειας και άλλες πόλεις- περιοχές της
Αιγύπτου εκατοντάδες Ελληνικές οικογένειες και Έλληνες έμποροι. Οι πανάρχαιες
ελληνικές με την σημαντική ιστορία, εμπορική και πολιτιστική προσφορά ελληνικές
Κοινότητες ερημώνουν.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έλληνες και Κύπριοι
εγκατεστημένοι και εργαζόμενοι στην αίγυπτο, μεταναστεύουν, είτε στην κυρίως
Ελλάδα, είτε στην Αγγλία, είτε σε άλλα μέρη του Κόσμου που ανήκαν στην Κοινοπολιτεία.
Η ξεριζωμένη φιλότεχνη, φιλομαθής και δραστήρια καλλιτεχνικά ελληνοπούλα
Ολυμπία Καράγιωργα, αφού διέμεινε για μικρό διάστημα στην πολυπολιτισμική
πολύβουη καλλιτεχνικά Νέα Υόρκη,-περίοδο που αρχίζει σταδιακά να «αποσύρεται»
από το καλλιτεχνικό προσκήνιο η ανατρεπτική και ατίθαση γενιά των Μπήτνικς και
να εμφανίζονται οι πρώτες νεανικές ομάδες των αμερικανών χίππυς. Είναι η ανθηρή
και κρίσιμη Αμερικάνικη δεκαετία του 1960, προεδρία Τζών Φιτζέραλντ Κέννεντυ,
της επανάστασης των αγώνων για τα δικαιώματα των Μαύρων και τον ηγέτη πάστορα
Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, της προσσελήνωσης του ανθρώπου στο Φεγγάρι, της εμπλοκής
των αμερικανικών στρατευμάτων στο Βιετνάμ και άλλων ανατρεπτικών και
επαναστατικών γεγονότων που συνταράσσουν την Αμερικανική Ήπειρο και τον Κόσμο.-
από τον Αύγουστο, εγκαθίσταται στην Αθήνα. Οι γονείς της εξακολουθούν να
παραμένουν στην Αίγυπτο. Οι ξένοι κάτοικοι σταδιακά εγκαταλείπουν την χώρα ενώ
η κρατική διακυβέρνηση και διοίκηση περνά στα χέρια των ντόπιων Αιγυπτίων.
Ελάχιστες Ελληνικές οικογένειες εμπόρων παραμένουν στην πόλη που ίδρυσε ο
μεγάλος Μακεδόνας στρατηλάτης Μέγας Αλέξανδρος και πρόσφερε τα Μαθηματικά της
φώτα η εθνική φιλόσοφος Υπατία. Αρχές δεκαετίες του 1960, αρχίζει η πλούσια και
καρποφόρα πνευματικά και επαγγελματικά δράση της Ολυμπίας Καράγιωργα σαν
εκπαιδευτικού. Εργάζεται για δύο χρόνια στο Κολλέγιο Θηλέων στο Ελληνικό. Ενώ
διδάσκει αγγλικά, αφιερώνεται με ζήλο στη δημιουργία παιδικού θεατρικού και
μουσικού ομίλου “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sunny</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Days</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">”, ανεβάζοντας με επιτυχία έργα με την συμμετοχή
μικρών παιδιών. Μια εκπαιδευτικά πρωτοπόρα δραστηριότητα που την συνέχισε σ’
όλη την εκπαιδευτική της σταδιοδρομία. Το 1961 κάνει επίσημα την πρώτη εμφάνισή
της στα ελληνικά γράμματα εκδίδοντας από τις εκδόσεις «Δίφρος» του Γιάννη
Γουδέλη την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο: «Χιλιάδες πρόσωπα της τύχης».
Οι κριτικοί της εποχής αντιμετώπισαν θετικά την πρώτη εμφάνισή της. Την
δεκαετία, περίοδος 1962 έως το 1971 διδάσκει αγγλικά στην περίφημη Σχολή
Μωραϊτη και στη Σχολή Αηδονοπούλου. Στη Σχολή Μωραϊτη αναλαμβάνει και την ευθύνη
του θεατρικού ομίλου του Σχολείου. Παράλληλα με τις ποικίλες καλλιτεχνικές της
δραστηριότητες, αρχινά σπουδές στη Δραματική Τέχνη, της Σχολής που ίδρυσε και
διατηρούσε ο Χρήστος Βαχλιώτης, «στο υπογειάκι της οδού Σκουφά όπου ανακαλύπτει
τη μαγεία του αυτοσχεδιασμού» που υπήρξε η βάση των σπουδών του δασκάλου της
όπως η ίδια μας λέει. Το 1965 στο γνωστό παραδοσιακό λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα
Εστία» δημοσιεύεται η μετάφρασή της του θεατρικού έργου του γάλλου νομπελίστα
συγγραφέα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Albert</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Camus</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> «Καλιγούλας». Την ίδια χρονιά, 1965, από τις εκδόσεις “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Alvin</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Redman</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hellas</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">” κυκλοφορεί η δεύτερη ποιητική της
συλλογή «Τα Μεγάφωνα». Οι κριτικές είναι και πάλι θετικές για την<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ποίησή της. Ταξιδεύει για τελευταία φορά στην
«διαλυμένη για τους Έλληνες» Μανσούρα και πείθει τους γονείς της να επιστρέψουν
στην πατρίδα, εγκαθίστανται όχι δίχως δυσκολίες και αδιέξοδα οικογενειακώς στην
Ελλάδα. Τα Χριστούγεννα του 1965 πεθαίνει ο Αρκάδας πατέρας της σε ηλικία 85
χρονών. Το 1967 ερμηνεύει το ρόλο της «Κυρίας» στο μονόπρακτο έργο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jean</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Genet</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> «Οι Δούλες» που παρουσιάζεται στο
Θέατρο της Ελληνοαμερικάνικης Ένωσης από την σκηνοθέτιδα και θεατρολόγο Κατερίνα
Θωμαδάκη και τη Μαρία Κλωνάρη, κατοπινή φίλη και συνεργάτιδά της. (Να
υπενθυμίσουμε ότι το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην ελλάδα στις
23/2/1968 σε μετάφραση του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη από το Θέατρο Τέχνης του
Καρόλου Κούν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Χατζημάρκου).Την επόμενη χρονιά,
συγκεκριμένα 2 Απριλίου 1968 συμμετέχει στο θεατρικό έργο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Duncan</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Abelard</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Heloise</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">” που ανεβαίνει στο Βρετανικό
Συμβούλιο σε σκηνοθεσία </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">George</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Marchi</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>1970 (οι έλληνες και οι ελληνίδες
συγγραφείς-εν μέσω της δικτατορίας- έχουν αρχίσει σταδιακά να εκδίδουν βιβλία
τους), η Ολυμπία Καράγιωργα μεταφράζει και εκδίδει μόνη της το δοκίμιο του
ισπανού ποιητή και θεατρικού συγγραφέα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Federico</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Garcia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lorca</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> «Ντουέντε», σε καλλιτεχνική
επιμέλεια της Μαρίας Κλωνάρη, που είχε πρωτοδημοσιευθεί το 1967 στο περιοδικό «Ο
Ταχυδρόμος». 1972 από τις εκδόσεις «Δωδώνη» εκδίδονται <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σε δική της επιλογή μεταφράσεις ποιημάτων του άγγλου
λογοτέχνη </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">D</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">H</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lawrence</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">με
τον τίτλο “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">D</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">H</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lawrence</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">- Είκοσι ποιήματα“ . Η έκδοση αποτελεί την πρώτη αναφορά στην
Ελλάδα της ποιητικής διάστασης και παρουσίας του πεζογράφου </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">D</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">H</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lawrence</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. Την κρίσιμη ιστορικά και πολιτικά
χρονιά για την χώρα μας, 1973, η ποιήτρια και μεταφράστρια Ολυμπία Καράγιωργα
μεταβαίνει και εγκαθίσταται στην συμπρωτεύουσα, την Θεσσαλονίκη, και διδάσκει
αγγλικά στα «Μακεδονικά Εκπαιδευτήρια» τη σχολική χρονιά 1973-1974. Από εδώ
αρχίζει να διδάσκει Αυτοσχεδιασμό σε μαθητές Δραματικής Σχολής, το μάθημα αυτό-
που όπως φαίνεται- πρώτη εισήγαγε-, αρχίζει να διδάσκεται ως αυτοτελές μάθημα στην
Ελλάδα. Μεταπολίτευση του 1974, εκδίδει την τρίτη της ποιητική συλλογή «Το
μεγάλο κύμα» στην Αθήνα, σε εξώφυλλο και καλλιτεχνική επιμέλεια της Μαρίας
Κλωνάρη. Τις μέρες-και πάλι- των Χριστουγέννων, χάνει την μητέρα της Σοφία σε
ηλικία 85 ετών. Το 1975 διορίζεται καθηγήτρια αγγλικών στο Κολλέγιο Αθηνών και
συνεχίζει τις πνευματικές της δραστηριότητες δημοσιεύοντας σε διάφορα
περιοδικά. Το 1976, γνωστή πλέον ποιήτρια και μεταφράστρια, προσλαμβάνεται στη
Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, διδάσκει αυτοσχεδιασμό και δραματική τέχνη
κατά τα ακαδημαϊκά έτη 1976 και 1977-1978. Το 1977 κυκλοφορεί σε ιδιωτική
έκδοση (εκδόσεις «Ηριδανός») το θεατρικό έργο του γάλλου συγγραφέα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Albert</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Camus</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, «Καλιγούλας» σε δική της μετάφραση.
Η Ολυμπία Καράγιωργα-όπως μου έχει πει- επεξεργάστηκε αρκετές φορές την
μετάφραση από την πρώτη της δημοσίευση. Το έργο έπειτα από διαγωνισμό ,
παρασταίνεται στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου την Χειμερινή περίοδο
1976-1977 σε σκηνοθεσία του συγγραφέα και καθηγητή Τηλέμαχου Ε. Μουδατσάκι,
σκηνογράφος-ενδυματολόγος Λαλούλα Χρυσικοπούλου. Η μεταφράστρια παρακολουθώντας
μία από τις δοκιμές της παράστασης, διαφώνησε με το τελικό μήνυμα που έδωσε στο
έργο η σκηνοθετική γραμμή και αρνήθηκε, να παρακολουθήσει τις επίσημες
παραστάσεις όσο αυτές παίζονταν. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όπως
έχει εξομολογηθεί η ίδια: «είναι η μόνη μετάφραση που θα ήθελε να μην είχε
κάνει, επειδή πέρα από την αναμφισβήτητη ποίηση του κειμένου, παραμένει το
επικίνδυνο γεγονός ότι στο έργο αυτό νικάει το Κακό. Το έργο τελειώνει με τον
Καλιγούλα ο οποίος εκπροσωπεί το Κακό, να λέει πεθαίνοντας χτυπημένος ‘Είμαι
ακόμα ζωντανός’». <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το 1978 ερμηνεύει έναν
από τους ρόλους (μαζί με τους Μίμη Φωτόπουλο, Δέσποινα Τομαζάνη κ.ά.) στην
μικρού μήκους κινηματογραφική ταινία του σεναριογράφου και σκηνοθέτη
Χριστόφορου Χριστοφή «Περιπλάνηση». Η ταινία βραβεύεται στο Φεστιβάλ
Θεσσαλονίκης. Καλοκαίρι του 1980, ανεβαίνει στο Κηποθέατρο του Παπάγου από το «Έβδομο
Θέατρο» σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη, η τραγωδία του Ευριπίδη «Τρωάδες» σε δική
της μετάφραση. Σκηνογράφος και ενδυματολόγος Κώστας Χούλης. Η μετάφρασή
περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα του Θεάτρου. Όπως γράφτηκε: «Στην μετάφραση
φρόντισε να κρατήσει την πιστότητα του αρχαίου κειμένου και την ποίησή του,
δίνοντάς την όμως σε μια ζεστή και ζωντανή γλώσσα». Πάλι από το «Έβδομο Θέατρο»
στο Κηποθέατρο του Παπάγου, ανεβάζεται η τραγωδία του Ευριπίδη «Βάκχες» σε
σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη. Σκηνογραφία- Ενδυματολογία<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μανόλης Παντελιδάκης. Μουσική επένδυση Νίκος
Μαμαγκάκης. Το 1981 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Επικαιρότητα» η μελέτη της για
την αγγλίδα πεζογράφο “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, μια μεγάλη άγνωστη». Η εργασία αυτή
είναι η πρώτη συγκεντρωτική μελέτη που γράφεται στην Ελλάδα για την αγγλίδα
στιλίστρια του μυθιστορήματος, ενώ, ένα χρόνο αργότερα, 1982, από τον ίδιο
εκδοτικό οίκο κυκλοφορεί η μελέτη της για τον σπουδαίο ρώσο χορευτή των αρχών
του αιώνα “</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Nijinsky</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. Ημερολόγιο, μαρτυρίες, η ζωή κι ο θάνατός του». Από τις
εκδόσεις «Γνώση» το 1984 κυκλοφορεί η εξαιρετική της μετάφραση του δοκιμίου (είδος
πολιτικού και κοινωνικού μανιφέστου) του ιρλανδού εστέτ και θεατρικού συγγραφέα
και ποιητή </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oscar</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wilde</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, «Η ψυχή του ανθρώπου στο σοσιαλισμό». Την ίδια χρονιά,
αναλαμβάνει τη διεύθυνση του Θεατρικού τμήματος του Πνευματικού Κέντρου του δήμου
Χολαργού στο οποίο και διδάσκει Αυτοσχεδιασμό σε ομάδα ερασιτεχνών μέχρι το
Καλοκαίρι του 1985. Με την θεατρική ομάδα που συνεργάζεται και διδάσκει,
ανεβάζει δύο έργα σύγχρονων ελλήνων θεατρικών συγγραφέων. Του Γιώργου Σκούρτη
και της πειραιώτισσας Κωστούλας Μητροπούλου με γενικό τίτλο «Χωρίζουμε(;)». Η
παράσταση πραγματεύεται το κοινωνικό ζήτημα του διαζυγίου ανάμεσα στα
αντρόγυνα. Συνεργαζόμενη με τις εκδόσεις «Γνώση» κυκλοφορεί την τέταρτη
ποιητική της συλλογή με τίτλο «Ποιός», Αθήνα 1985, την επόμενη χρονιά η ποιητική
αυτή συλλογή λαμβάνει τιμητική διάκριση σε Διαγωνισμό του Δήμου Αθηναίων.
Άνοιξη του 1985, σκηνοθετεί και ερμηνεύει τον κεντρικό ρόλο της συγγραφέως στο
θεατρικό έργο «Από χώμα και νερό», στο Πνευματικό Κέντρο του δήμου Χολαργού. Η
παράσταση βασίστηκε στη θεατρική διάπλαση των ερασιτεχνών ηθοποιών μέσα από τον
αυτοσχεδιασμό. 1986, υποδύεται τον ρόλο μιάς ιδιοκτήτριας πανσιόν στην
τηλεταινία<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Στο φώς της ημέρας» του
πειραιώτη σκηνοθέτη και συγγραφέα Τάκη Σπετσιώτη. 1987, αρχίζει να διδάσκει
ξανά Αυτοσχεδιασμό σε ενήλικα άτομα στα νυχτερινά μαθήματα του Κολλεγίου Αθηνών
στο Παλαιό Ψυχικό. Την Χριστουγεννιάτικη περίοδο του 1988, κυκλοφορεί ο δίσκος
της «Τα τραγούδια του Ήλιου και της Ομίχλης», οι στίχοι και η μουσική είναι
δική της. Την μουσική μετέγραψαν σε νότες οι μουσικοσυνθέτες Στέφανος
Βασιλειάδης και Δημήτρης Μαραγκόπουλος και ο συνάδελφός της Νίκος Μαυραϊνός. Τα
τραγούδια τραγουδήθηκαν από την «Χορωδία του Διαλείμματος» όπως ονομάστηκε η
ομάδα των πενήντα οκτώ παιδιών που προσφέρθηκαν να τα ερμηνεύσουν στο Δημοτικό
Σχολείο της Κάντζας (Παλλήνη) του Κολλεγίου Αθηνών. Της απονέμεται ασημένια
πλακέτα σε αναγνώριση των πολύχρονων αγώνων της<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>για τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής παράδοσης της Λέρου, από την
«Πανελλήνια Ένωση Λερίων». Το 1994 συμμετέχει στην μικρού μήκους ταινία «Ο
Νυμφίος» του συγγραφέα και μεταφραστή Αχιλλέα Κυριακίδη. Στο Φεστιβάλ Ταινιών
Μικρού Μήκους της Δράμας της απονέμεται «έπαινος καλύτερης ερμηνείας γυναικείου
ρόλου». Το 2002 βραβεύεται για την μετάφραση του θεατρικού έργου Καλιγουλας του
Αλμπέρ Καμύ από την Ελληνική Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας. Το 2010 λαμβάνει
το βραβείο λυρικής ποίησης της Ακαδημίας Αθηνών για την συλλογή της «Χειμώνας
στη Λέρο». Ενώ το 2011, παίρνει το βραβείο Όμηρος του 1<sup>ου</sup> Φεστιβάλ Μεσογειακής
Ποίησης. Φεύγει από την ζωή Παρασκευή 5 Ιανουαρίου 2004 στο πατρογονικό σπίτι
της μητέρας της στη Λέρο<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">.*<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ΠΟΙΗΣΗ</span></b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Χιλιάδες
Πρόσωπα της Τύχης, εκδ. Δίφρος 1961<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Τα Μεγάφωνα,
εκδ. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Alvin</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Redman</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hellas</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">1965<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Το Μεγάλο
Κύμα, Ιδιωτική έκδοση 1974<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Ποιός, εκδ.
Γνώση 1985<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Προχωρώντας
στο Χρόνο (1961-1985), εκδ. Εξάντας 1997<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Μάτια του
Έρωτα (1987-1997), εκδ. Εξάντας 1997<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Η Λέρος της
Ολυμπίας… Όταν η αγάπη γίνεται εντολή (Λεύκωμα), 2004<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Χειμώνας
στη Λέρο, επιμέλεια Πόπη Γκανά, εκδ. Μελάνι 2009, σ.88<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Στο Φώς το
χρυσάφι. Ποίηση (1960-2010), εκδ. Σοκόλη 2012<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Γιαπωνέζικη
Ποίηση (Μια σπουδή στην ευαισθησία), εκδ. Βεργίνα 2018<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ</span></b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Federico</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Garcia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lorca</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Ντουέντε (Ρόλος και Θεωρία).α΄ιδιωτική
έκδοση 1970./ β΄ έκδοση ιδιωτική, Αθήνα 4,1986, σ.40. (δίχως αρίθμηση σελίδων).
Το εξώφυλλο, τα διακοσμητικά και η καλλιτεχνική επιμέλεια του βιβλίου έγιναν
από την ΜΑΡΙΑ ΚΛΩΝΑΡΗ. / γ΄ έκδοση εκδ. Εστία 1988.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">D</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">H</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lawrence</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Είκοσι Ποιήματα, Ιδιωτική έκδοση-Δωδώνη
4, 1972 σ. 60 (χωρίς σελιδαρίθμηση). Η σύνθεση του εξωφύλλου, το πορτραίτο του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">D</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">H</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">LAWRENCE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">και η καλλιτεχνική επιμέλεια έγιναν
από την ΜΑΡΙΑ ΚΛΩΝΑΡΗ. Στο</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">εξώφυλλο</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">η</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ταπετσαρία</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> “Bird and Anemone”
</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">του</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> <span lang="EN-US">WILLIAM MORRIS, 1882. </span></span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">(Το βιβλίο αυτό στοιχειοθετήθηκε στο τυπογραφείο Γρ.
Παρισιανού, Καλλιγά 27, και τυπώθηκε στο Αθηναϊκό κέντρο εκδόσεων 24, τον
Ιούνιο του 1972 σε 2000 αριθμημένα αντίτυπα, για λογαριασμό της μεταφράστριας.
Ν. 255)/ β΄ εκδ. Σοκόλη 2010.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Albert</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Camus</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Καλιγούλας,* Ιδιωτική έκδοση 1977,
σ.150 /β΄ εκδοση Όμβρος 2000<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">*Σημείωση: </span></b><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 115%;">Το έργο πρωτοδημοσιεύτηκε στο λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα Εστία» σε
συνέχεις και πρόλογο της Ο.Κ., στα εξής τεύχη: ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ έτος ΛΘ, τόμος 77<sup>ος</sup>,
τεύχη:-902/1-2-1965, σ.145-150.-903/15-2-1965, σ.238-242. -904/1-3- 1965,
σ.322-326.-905/15-3-1965, σ.382-388.-906/1-4-1965, σ.473-479. – 907/15-4-1965,
σ.538-542.- 908/1-5-1965, σ.583-589.</span></i><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oscar</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wilde</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Η Ψυχή του Ανθρώπου στο Σοσιαλισμό,
Μετάφραση- Εισαγωγή Ο. ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ, εκδ. Γνώση 10, 1984, σ.94. Η επιμέλεια της
έκδοσης και η σύνθεση του εξωφύλλου είναι του Γιάννη Λεκκού. Η επιλογή των
φωτογραφιών είναι της Ολυμπίας Καράγιωργα. / β΄ έκδοση Σοκόλη 2008.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Alba</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ambert</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Ο Πέμπτος Ήλιος, εκδ. Κάκτος 1989
(;)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Τα
Τραγούδια του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">LORCA</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. Εκδ. Άπαρσις 2018. Σύνθεση: Σταμάτης Κραουνάκης. Μτφ. Ανδρέας
Αγγελάκης.- μτφ. Ολυμπία Καράγιωργα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ και……</span></b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Virginia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Woolf</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Μια Μεγάλη Άγνωστη, εκδ.
Επικαιρότητα 1981, σ.64. Η σύνθεση του εξώφυλλου, το σχέδιο της σελίδας 6 και η
επιμέλεια της έκδοσης έγιναν από το Γιάννη Λεκκό. Η εκλογή των φωτογραφιών και
οι λεζάντες<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>έγιναν από την Ολυμπία
Καράγιωργα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σημείωση</span></b><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">: </span>Η μελέτη αυτή είναι
βασισμένη στο υλικό της πραγματείας μου, “<span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;">VIRGINIA</span><span lang="EN-US"> </span><span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;">WOOLF</span>: <span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;">CLAY</span><span lang="EN-US"> </span><span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;">and</span><span lang="EN-US"> </span><span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;">DIAMONDS</span>”. («ΛΑΣΠΗ ΚΑΙ
ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ») που γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του <span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;">Standford</span> το 1958- 1959 με βάση ολόκληρο
το πρωτότυπο έργο της. Σαν διάλεξη, στα Ελληνικά, διαβάστηκε για πρώτη φορά
στην Αθήνα το 1969 στο Βρετανικό Συμβούλιο κι αργότερα στο Γαλλικό Ινστιτούτο
του Βόλου, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Βρετανικό Συμβούλιο
Θεσσαλονίκης<span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Nijinsky</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">, Ημερολόγιο, Μαρτυρίες, η ζωή κι ο
θάνατός του, εκδ. Επικαιρότητα 1981/β΄ έκδοση Αρμός 2008, σ.158.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Γιώργος
Σαραντάρης ο Μελλούμενος, εκδ. Δίαυλος, 6, 1995, σ.452<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">-Αίγυπτος
πατρίδα της καρδιάς μου (μια επιστροφή), εκδ. Φιλιππότης 2001 (ταξιδιωτικό).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ενδεικτικές<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πληροφορίες<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Για το έργο
της έγραψαν: ενδεικτικά ονόματα: -Άλκης Θρύλος, περ. Καινούργια Εποχή,
Καλοκαίρι 1961.-Ανδρέας Καραντώνης, εφ. Η Καθημερινή Μάϊος 1966.-Ανδρέας
Καραντώνης, περ. Νέα Εστία, τχ.1158/ 10, 1975, σ.1343-1344.-Νικηφόρος
Βρεττάκος, περ. Επιθεώρηση Τέχνης τχ.137-138/6, 1966, σ554.- Λεωνίδας Ζενάκος,
περ. Ο Ταχυδρόμος 1966.- Κ. Μιχαήλ (Μιχάλης Γ. Μερακλής), περ. Νέα Ποίηση,
Ιανουάριος 1975. Μιχάλης Γ. Μερακλής, Η Σύγχρονη Ελληνική Λογοτεχνία Ι. Ποίηση
1945- 1970, εκδ. Κωνσταντινίδη χ.χ.-Θανάσης Θ. Νιάρχος, εφ. Θεσσαλία, Μάρτιος
1975,- Δημήτρης Δούκαρης, περ. Τομές Ιούλιος-Αύγουστος 1975.- Κώστας
Τσιρόπουλος, περ. Η Ευθύνη, Οκτώβριος 1985.- Γιώργος Κ. Καραβασίλης, περ.
Διαβάζω, Νοέμβριος 1985.- Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, εφ. Η Αυγή 2/8/2009, σ.20-21.
Η ποίηση που επιμένει. Τέσσερις διαφορετικές και όμως εν μέρει συγκλίνουσες
γυναικείες ποιητικές φωνές.( - ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑ, Χειμώνας στη Λέρο, εκδ.
Μελάνι, σ.85.- ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΟΥ, Δικαίωμα προσδοκίας, εκδ. Άγρα, σ.47.-
ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΔΑΤΟΥ, Αβλαβής διέλευση, εκδ. Νεφέλη σ.54.- ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΒΙΤΗ, Αυτά που επιμένουν,
εκδ. Μελάνι σ.48). -Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, Η Ελληνική Ποίηση. Β΄ Μεταπολεμική
Γενιά. τ. ΣΤ΄, εκδ. Σοκόλη 2002, σ.516-521. -Λογοτεχνία των Ελλήνων, εκδ. Χάρη
Πάτση, τ. 8<sup>ος</sup> , σ.200. -Δ. Π. Κωστελένος, Σύγχρονη Ιστορία
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, τ. 5<sup>ος</sup>, εκδ. Παγουλάτος 1977, σ.392-393. -Ν.
Ντ-ς, εφ. Ελευθεροτυπία π. Βιβλιοθήκη 31/7/1998, σ.14. «Τραγουδώντας το
ανείπωτο». β/κη για «Προχωρώντας στο Χρόνο (1961-1985)», «Μάτια του Έρωτα
(1987-1997», τ. Α+Β, εκδ. Εξάντας 1997. -εφ. Ελευθεροτυπία 29/4/1998, «Όσοι
υψώνουν την Αγάπη». Τα καινούργια ποιήματα της Ολυμπίας Καράγιωργα. β/η «Μάτια
του Έρωτα (1987-1997)».-εφ. Ελευθεροτυπία 19/7/2001, «Αίγυπτος και Καμί» β/ση
για «Αίγυπτος πατρίδα της καρδιάς μου-μια επιστροφή» εκδ. Φιλιππότη- Αλμπέρ
Καμί «Καλιγούλας», εκδ. Όμβρος.-Θεοδόσης Κοντάκης, λήμμα. Λεξικό Νεοελληνικής
Λογοτεχνίας, εκδ. Πατάκη 2007, σ.1022-1023.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Ποιήματά της
συμπεριλαμβάνονται σε ελληνικές και ξένες ανθολογίες σε λογοτεχνικά περιοδικά
και σε σύμμεικτες εκδόσεις Ποίησης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">*Διευκρινιστικά:<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το μικρό οδοιπορικό στην «περιπετειώδη»
και ενδιαφέρουσα καλλιτεχνική ζωή της ταλαντούχας καθηγήτριας της αγγλικής,
μεταφράστριας και ποιήτριας, ηθοποιού, σκηνοθέτιδας και σεναριογράφου Ολυμπίας
Καράγιωργα (13/10/1934-5/1/2024) συντάχθηκε με στοιχεία που είχα συλλέξει για εκείνη
πριν γνωριστούμε, όταν η ποιήτρια έμενε ακόμα στην οδό Πίνδου…. στο Νέο Ψυχικό.
Και από πληροφορίες που άντλησα από συζητήσεις μας και μου επιβεβαίωσε η ίδια.
Μετά την πρώτη μας συνάντηση, η αλεξανδρινή ποιήτρια, είχε την καλοσύνη να μου
αποστείλει με αφιέρωση το δίτομο έργο της που συμπεριλαμβάνει τα Ποιήματά της
«Προχωρώντας στο Χρόνο (1961 -1985)» και «Μάτια του Έρωτα (1987-1997)» τα οποία
κυκλοφόρησαν το 1997 από τις εκδόσεις «Εξάντας». Η μελαμψή γυναικεία ομορφιά της
πάντοτε ξεχώριζε. Είχαν να το λένε όσοι την γνώρισαν από κοντά. Έντονη αίσθηση
έκανε στους συνομιλητές της και ο ερωτικός ρομαντικός τόνος της φωνής της όταν
συνομιλούσες μαζί της ακόμα και στο τηλέφωνο. Γνώριζα την ποίησή της, είχα
κρατήσει τις σχετικές σημειώσεις μου, έτσι όταν συναντηθήκαμε πήγα
προετοιμασμένος πράγμα που την χαροποίησε. Μια ποίηση μικρών σε φόρμα διαστάσεων,
τυλιγμένη σε ένα κλίμα παραδοσιακού λυρισμού, γεμάτη γυναικεία αισθαντικότητα
και αισθητική αίσθηση. Λιτή στην έκφραση, με έντονες δώσεις νοσταλγικής
προσωπικής διάθεσης και τόνων. Λέξεις φορτισμένες μελαγχολία, διάψευση, δίχως
να φτάνουν στα άκρα την απογοήτευσή της. Ρέει ο λόγος της, καθαρή η φωνή της,
αναζητά τον πυρήνα της αίσθησης που αφήνουν τα πράγματα και τα γεγονότα μέσα της
και μέσα μας. Το βλέμμα της πάντα γυναικείο, αυτό ορίζει και προσδιορίζει και
την σχέση, το συναίσθημα του άλλου φύλου απέναντί της. Προσωπικά της κατά κύριο
λόγο βιώματα επαναλαμβανόμενα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους της ζωής της. Στιγμές
της ημερήσιας καθημερινότητας της πραγματικότητάς της, πλούσιες αισθήσεις
γεμάτες ομορφιά, χρώματα, καλοσύνη, οσμές, χάρη. Σαν ένα γυναικείο ανοιγμένο
στο χρόνο λεύκωμα. Αναπόληση μιάς άλλης σφαίρας ζωής, όχι και τόσο ρεαλιστικής
διάστασης του κόσμου, των πραγμάτων γύρων μας, των καταστάσεων που βιώνουμε
στην επικοινωνία μας με τους άλλους ανθρώπους. Ας μου επιτραπεί η έκφραση
αγάπης, καθόλου αρνητική, μία ύπαρξη «λίγο φευγάτη». Η μορφή και η αόρατη
φροντίδα -παρουσία της μητέρας της φανερή ή «κρυμμένη» μέσα στα ποιήματά της. Η
αγάπη για το νησί της μητέρας της σταθερή, το φυσικό περιβάλλον του και τις
ομορφιές του. Μιά διαρκής ονειροφαντασία, μία υπερβατική αίσθηση ενός άλλου
κόσμου διάστασης, φυσικού τοπίου αμόλυντου, μακρινού, ίσως ακόμα ακατοίκητου.
Τυλιγμένου σε μια ατμόσφαιρα ρευστότητας «ουράνιας» ομορφιάς, καλοσύνης,
πραότητας, αθωότητας, μεταφυσικής αγαθότητας. Ήταν εμποτισμένη με μια βαθειά
πίστη στην καλή πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης. Ορισμένες φορές έχεις την
αίσθηση διαβάζοντας τα ποιήματά της και έχοντας συνομιλήσει μαζί της, ότι η
Ολυμπία Καράγιωργα, επιτελούσε ένα είδος μυστικής «λιτανείας» της Ομορφιάς του
Κόσμου, των αρχέγονων δυνάμεών του που χάθηκαν ή αλλοιώθηκαν από τον πολιτισμό
και την εξέλιξη. Και η ανθρώπινη περιπέτεια έχασε την ομολογία της ύπαρξής της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αγαπούσε το επάγγελμά της, για την
ακρίβεια, το διακονούσε με αγάπη και αυταπάρνηση, το ίδιο και το Θέατρο,
ιδιαίτερα την ενεργή συμμετοχή των μαθητών και μαθητριών της σε αυτό. Κατείχε
την τέχνη να μεταλαμπαδεύει τα μυστικά του στα παιδιά. Μπορεί να μην έγραψε
παιδικό θέατρο, όμως θα γράφαμε, ότι εκπαίδευσε άριστα καλές και επαρκείς νέες
γενιές θεατρόφιλου κοινού στην Ελλάδα. Οι μεταφράσεις της είναι εξαιρετικές, η
γλώσσα της μελωδική, διαθέτει μία εσωτερική έντονη ρυθμικότητα, μιά μουσική
αρμονία θαυμαστή, ακόμα και όταν το ενδιαφέρον της σπουδάζει τον δοκιμιακό λόγο,
ο οποίος από την φύση του, στη δομή του συνήθως, έχει μία επιστημονική
«ξηρότητα». Είχα διαβάσει παράλληλα με την ποίησή της και τα βιβλία της για την
αγγλίδα μυθιστοριογράφο Βιρτζίνια Γούλφ, τον ρώσο χορευτή Νιζίνσκι, την
μετάφραση του έργου του Όσκαρ Ουάιλντ και είχα χαρεί και θαυμάσει στο πως
διαχειρίστηκε καλλιτεχνικές και προσωπικές «υποθέσεις» πνευματικών δημιουργών
οι οποίες δημιούργησαν θόρυβο στην εποχή τους. Μια μορφή σκανδάλου. Η Ολυμπία
Καράγιωργα εξετάζει, προλογίζει ή μεταφράζει πάντα έχοντας κατά νου την Τέχνη,
τον κόσμο και τα μυστικά της, τις εσωτερικές της «δεσμεύσεις» και την
λειτουργικότητά της. Τον αντίκτυπό της στην συνείδηση και την ψυχή του
αναγνώστη. Σε κάθε της συγγραφική ή μεταφραστική δραστηριότητα κινείται μέσα
στο σύμπαν της. Ένα σύμπαν όχι μόνο για την ίδια αλλά και όλους εμάς, που
είμαστε προσκεκλημένοι αρκεί να το επιδιώξουμε. Η Καράγιωργα, δεν θέτει
μεταφυσικά ερωτήματα,-αν και διακρίνουμε μία υποδόρια αίσθηση θεϊκής
στοχαστικής της διάθεσης, δεν κοινωνιολογεί παρά τις επίσημες σπουδές της, ούτε
εμπλέκει την ηθική με την αισθητική όταν αναφέρεται μελαγχολικά σε ερωτικές της
καταστάσεις, και, ούτε φιλοξενεί πολιτικές κρίσεις και αποτιμήσεις ο λόγος της,
αυτές που έζησε και βίωσε σαν ελληνίδα του εξωτερικού στον βίο της και την
σημάδεψαν. Η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>όρασή της, πέρα από το ότι
είναι νοτισμένη στην νοσταλγία και μελαγχολία, παρακινδυνευμένα θα σημειώναμε,
ότι είναι «εορταστική», με την έννοια ότι αντικρίζει τους ανθρώπους και τον κόσμο
με μία καθαρτική μέσω της τέχνης καθαρότητα. Μου άρεσε ιδιαίτερα, η πολύ καλή
μετάφραση που είχε κάνει από τα αγγλικά στα ελληνικά (υιοθετώντας όπου
χρειάζονταν να αναδειχθεί το σπινθηροβόλο πνεύμα και ο σαρκαστικός λόγος του
Ουάιλντ, γλωσσικούς τύπους της καθαρεύουσας)<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>του «μανιφέστου» του ιρλανδού ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Όσκαρ Ουάϊλντ,
«Η ψυχή του ανθρώπου στο σοσιαλισμό». Αξιοπρόσεκτη είναι ακόμα και σήμερα και η
μετάφρασή της του «Ντουέντε», του δολοφονημένου από τους φαλαγγίτες ισπανού
λυρικού ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, παρά του ότι έχουν
επιχειρηθεί με επιτυχία νεότερες και σύγχρονες μεταφράσεις του, όπως και του έργου
του Όσκαρ Ουάϊλντ. Είχα την τύχη πολύ παλιά, να παρακολουθήσω μία θεατρική
παράσταση ανεβάσματος αρχαίας τραγωδίας του Ευριπίδη σε μετάφραση δική της. Πέρα
από όλα αυτά, η εργασία της που με είχε κάνει να προσέξω την συγγραφική της παρουσία,
ας μου επιτραπεί περισσότερο, ήταν η μελέτη της για τον χαμένο στον
ελληνοιταλικό πόλεμο άτυχο νέο έλληνα ποιητή Γιώργο Σαραντάρη. Έναν ποιητή του
οποίου το έργο γνώριζα και αγαπώ ιδιαίτερα. Και θεωρώ ότι όσοι ασχολούνται και διαβάζουν
ελληνική ποίηση αγαπούν το ίδιο ιδιαίτερα. Αυτό το ερευνητικό και ατομικών μου αναμνήσεων
υλικό ανακεφαλαιώνοντας, συνένωσα μαζί με τις σκόρπιες μεταγενέστερες
πληροφορίες σε μία χρονολογική σειρά σχηματίζοντας μία μάλλον επαρκή εικόνα της
εν γένει παρουσίας της, προσθέτοντας τίτλους έργων της που είχα προμηθευτεί. Εξ
άλλου, η συγγραφική παρουσία και άλλες καλλιτεχνικές δραστηριότητες της
Ολυμπίας Καράγιωργα είναι σε όλους μας γνωστές, όχι μόνο από τις κατά καιρούς
μέχρι πρόσφατα βραβεύσεις και τιμητικές διακρίσεις της. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Η Ολυμπία
Καράγιωργα σαν λογοτέχνης και πνευματικός άνθρωπος είχε μία όχι ασήμαντη παρουσία
σε διάφορα έντυπα. Όπως οι εφημερίδες «Τα Νέα», «Η Καθημερινή», τα «Λεριακά
Νέα», τα περιοδικά «Ο Ταχυδρόμος», το «Πάνθεον», τα «Επίκαιρα», η «Γυναίκα»,
«Μία», τα λογοτεχνικά περιοδικά «Διαβάζω», «Νέα Εστία», «Φιλολογική
Πρωτοχρονιά», «Οδός Πανός, «Νέα Ποίηση», σε βιβλία των ετήσιων «Φωνών» του ποιητή
και εκδότη Τάσου Κόρφη, σε τόμο της «Ποίησης» των Θανάση Θ. Νιάρχου και Αντώνη Φωστιέρη,
στις ποιητικές ανθολογίες της «Μπαλαντέζας» που επιμελούνταν η ποιήτρια Έλενα Στρίγγαρη
και λοιπά. Συμμετείχε με επιτυχία σε αρκετούς ποιητικούς διαγωνισμούς και
απήγγειλε ποίηση δική της και άλλων ποιητών, μίλησε για έλληνες και ξένους
συγγραφείς σε διάφορα μέρη της Ελλάδας προσκεκλημένη και σε διάφορους
καλλιτεχνικούς χώρους όπως στο «Καφέ Παράσταση», στο «Σύλλογο Άρτεμις Λέρου»,
στο «Βιβλιοπότης», σε εκπομπές ραδιοφώνου και στην τηλεόραση. Επιβραβευτικής
προσοχής έτυχαν και οι εργασίες της οι οποίες αφορούσαν το νησί της μητέρας
της, την Λέρο, στο οποίο είχε εγκατασταθεί τα τελευταία χρόνια της ζωής της και
άφησε πριν λίγες μέρες την τελευταία της πνοή. Το ταξιδιωτικό βιβλίο της επίσης
για την Αίγυπτο, αποτελεί ένα καλογραμμένο μιάς άλλης ατμόσφαιρας οδοιπορικό-αποτύπωσης
της δικής της εποχής. Βιβλίο το οποίο οφείλουμε να προσμετρήσουμε με τα
αντίστοιχα βιβλία και εργασίες του Μανόλη Γιαλουράκη, του Ιωάννη Χατζηφώτη, του
Λώρενς Ντάρελ, του Τίμου Μαλάνου, του Νίκου Καζαντζάκη, της Αλίκης Νικολαϊδου,
του Φίλιππου Στέφανου Δραγούμη, της Πηνελόπης Δέλτα και άλλων ατομικών
αφηγήσεων αντρών και γυναικών ηθοποιών της εποχής του προηγούμενου αιώνα. Άλλων
εξ αιγύπτου έργα και ημέραι των ελλήνων της διασποράς, τα οποία εικονογραφούν
και αναπλάθουν το κλίμα και τις συνθήκες ζωής και καλλιτεχνικής κίνησης των
ελληνικών κοινοτήτων στην πολυπληθή φίλη χώρα, την Αίγυπτο. Από τον αρχαίο
έλληνα φιλόσοφο Πλάτωνα που ταξίδεψε στα χώματά της έως τον αλεξανδρινό ποιητή
Κωνσταντίνο Π. Καβάφη που διέμενε μόνιμα, η χρονική κλίμακα επικοινωνίας που
ένωσε τους δύο πανάρχαιους ιστορικούς μεσογειακούς λαούς δεν είναι μεγάλη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Πειραιάς,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">13/1/2024. <o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-49422523448659517802024-01-09T13:54:00.003+02:002024-01-09T22:14:22.538+02:00Μαρία Λαϊνά, Ξένη Ποίηση του 20ου Αιώνα. Επιλογή από Ελληνικές Μεταφράσεις<p> </p><p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΜΑΡΙΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΛΑΙΝΑ<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΞΕΝΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ 20<sup>ου</sup><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΙΩΝΑ,<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Εξώφυλλο: Λίκα Φλώρου<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Επιμέλεια έκδοσης: Ανθή
Μαρωνίτη<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Εκδόσεις Λωτός, Αθήνα
12, 1989 σελίδες 476<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΠΡΟΛΟΓΟΣ σ.1<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ.8-15<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΠΟΙΗΤΕΣ-ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ
ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ σ.17-460<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΤΟΙΧΕΙΑ σ.463-476<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Ποίηση δεν
είναι ό,τι χάνεται στη μετάφραση, όπως έχει λεχθεί. Και στη γλώσσα του
πρωτοτύπου και στην αλλοδαπή έχουμε ένα ποίημα: άλλοτε καλύτερο, άλλοτε
χειρότερο από το άλλο του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πρόσωπο. Η
ποίηση χάνεται στον παράσιτο λόγο πού, μιλώντας ξένη προς τη δική της γλώσσα,
ασχολείται μαζί της, τη χρησιμοποιεί, και την υποβιβάζει, αν δεν την καταργεί,
ακόμα κι όταν οι προθέσεις του είναι αγαθές. Αν κάτι ενοχλείται από τη
μετάφραση, δεν είναι η ποίηση, αλλά η αυτάρκεια του ποιήματος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Θεωρώ αυτονόητη την ιδιοτροπία των
ανθολογιών. Δεν συνιστούν υπόδειξη αλλά αδιάψευστη επιλογή όπως, πιστεύω, και η
διαδικασία που οδηγεί στη γραφή του ποιήματος. Στην προκειμένη περίπτωση, η
επιλογή δεν εξάντλησε κάν τους κόπους της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Προσπάθησα να συνδυάσω ποίηση και
μετάφραση. Σπάνια ανέτρεξα στο πρωτότυπο. Το μόνο μου σταθερό κριτήριο υπήρξε η
γλώσσα. Εννοώ τα ελληνικά που μου φαίνεται ότι υπηρετούν σήμερα καλύτερα την
εκπλήρωση της ποίησης σ’ αυτό ή εκείνο το ποίημα. Τα υπόλοιπα μέτρησαν με
τρόπους που αν επιχειρούσα να τους εκθέσω, θα ‘φτιαχνα έναν κατάλογο
κουραστικό-άλλοτε αντιφατικό και άλλοτε ταυτολόγο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στα βιογραφικά σημειώματα απέχω σκόπιμα
από την αντιγραφή αξιολογικών κρίσεων, έστω και κατοχυρωμένων πιά. Αποφεύγω
επίσης στοιχεία που ίσως προδιέθεταν τον αναγνώστη απέναντι στο ποίημα μ’
οποιονδήποτε τρόπο. Σκοπός της ανθολογίας, η ποίηση. Όταν ο αναγνώστης,
παρακινημένος από το κείμενο, θελήσει να γνωρίσει περισσότερα, ελπίζω ότι τα
στοιχεία πού προσφέρονται εδώ θα αρκέσουν για να ανατρέξει σε ειδικότερα
βιβλία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οργάνωσα το υλικό μου με βάση τη
χρονολογία γέννησης των ποιητών και, με δύο ή<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>τρείς εξαιρέσεις, διάλεξα από μεταφράσεις- δημοσιευμένες ή όχι-που είχαν
ήδη γίνει. Η ανθολογία αυτή οφείλεται κυρίως στην εργασία άλλων, πού τη βρήκα
έτοιμη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Μαρία<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λαϊνά<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">1., ΕΝΤΓΚΑΡ ΛΗ
ΜΑΣΤΕΡΣ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Edgar</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lee</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Masters</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1869-1950). Αμερικανός ποιητής, μυθιστοριογράφος και
θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στο Γκάρνετ του Κάνσας. Η Ανθολογία του Σπούν
Ρίβερ (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Spoon</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">River</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Anthology</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">) δημοσιεύτηκε το 1915 και
περιλαμβάνει 246 ποιήματα-μικρούς μονολόγους από τον τάφο των κατοίκων του
φανταστικού χωριού Σπούν Ρίβερ. σ.σ. 17-22. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μεταφράζουν: Κλείτος Κύρου, Ιάσων Δεπούντης <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">2., ΠΩΛ ΒΑΛΕΡΥ,
(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Paul</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Valery</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1871-1945) Γάλλος ποιητής, δοκιμιογράφος
και κριτικός. Γεννήθηκε στην πόλη Σέτ του Λανγκντόκ. Το Θαλασσινό Κοιμητήριο (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Le</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cimetiere</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Marin</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">) περιλαμβάνεται στη συλλογή με το
γενικό τίτλο Θέλγητρα (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Charmes</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">)., σ.σ. 23-28. Μεταφράζουν: Ιωάννης- Ανδρέας Γ.
Βλάχος, Νίκος Σπάνιας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">3., ΧΟΣΕ ΧΟΥΑΝ
ΤΑΜΠΛΑΔΑ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jose</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Juan</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tablada</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1871-1945). Μεξικανός ποιητής και
τεχνοκριτικός.,σ.σ.29-33, μεταφράζει: Βασίλης Καραβίτης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">4., <span style="color: red;">ΑΜΥ ΛΟΟΥΕΛ, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Amy</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lowell</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">,
1874-1925).</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> Αμερικανίδα
ποιήτρια, βιογράφος και κριτικός. Γεννήθηκε στο Μπρούκλιν της Μασαχουσέτης. Ανήκε
στην ποιητική κίνηση του εικονισμού (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">imagism</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">) σ.σ. 34-38. Μεταφράζει: Τάσος
Κόρφης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">5., <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΝΤΟΝΙΟ ΜΑΤΣΑΔΟ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Antonio</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Matchado</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1875-1939). Ισπανός ποιητής,
θεατρικός συγγραφέας και λόγιος. Γεννήθηκε στη Σεβίλλη. Πολλά θεατρικά τα
έγραψε σε συνεργασία με τον αδερφό του, επίσης ποιητή, Μανουέλ Ματσάδο., σ.σ.
39-43. Μεταφράζουν: Κώστας Ε. Τσιρόπουλος, Μόσχος Λαγκουβάρδος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">6., ΡΑΪΝΕΡ ΜΑΡΙΑ
ΡΙΛΚΕ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Reiner</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Maria</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rilke</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1875-1926). Ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός
συγγραφέας και μελετητής αισθητικών προβλημάτων. Γεννήθηκε στην Πράγα. Το
μεγαλύτερο μέρος του έργου του είναι γραμμένο στα γερμανικά, αλλά υπάρχουν
στίχοι του στα ρώσικα, και τέσσερις ποιητικές συλλογές στα γαλλικά., σ.σ.45-50.
Μεταφράζουν: Κωστής Παλαμάς, Άρης Δικταίος, Άρης Αλεξάνδρου, Χαρίλαος Π. Τζαννετάκης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">7., ΜΑΞ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΖΑΚΟΜΠ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Max</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacob</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1876-1944). Γάλλος ποιητής,
πεζογράφος και ζωγράφος, εβραϊκής καταγωγής. Γεννήθηκε στο Κεμπέρ της Βρετάνης.
Εκτός από ποίηση έγραψε μιά μυστικιστική νουβέλα κι ένα συμβολικό δράμα.
Πρόδρομος της ντανταϊστικής κίνησης., σ.σ.51-52. Μεταφράζει: Τάσος Κόρφης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">8., ΦΙΛΙΠΠΟ ΤΟΜΜΑΖΟ
ΜΑΡΙΝΕΤΤΙ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fillippo</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tommaso</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Marinetti</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1876-1944). Ιταλός ποιητής,
νουβελίστας και κριτικός. Ιδρυτής του φουτουρισμού. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια
(Αίγυπτος). Έγραψε στα ιταλικά και στα γαλλικά. Εκδότης και διευθυντής του
περιοδικού </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Poesia</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. σ.σ.53-57. Μεταφράζει: Μαρία Στεφανοπούλου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">9., ΟΣΚΑΡ ΒΕΝΣΕΣΛΑΣ
ΝΤΕ ΛΟΥΜΠΙΤΣ ΜΙΛΟΖ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oscar</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wenceslas</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">de</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lubics</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Milosz</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1877-1939). Ποιητής. Γεννήθηκε
στο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Czereia</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> της Λιθουανίας. Έζησε πολλά χρόνια
στη Γαλλία και το 1930 πήρε τη γαλλική υπηκοότητα., σ.σ.58-63. Μεταφράζουν:
Άρης Δικταίος, Μήτσος Παπανικολάου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">10., ΓΟΥΑΛΛΑΣ
ΣΤΗΒΕΝΣ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wallace</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stevens</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1879-1955). Αμερικανός ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και
δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στο Ρήντινγκ της Πενσυλβάνιας., σ.σ.64-66.
Μεταφράζουν: Γιάννης Σταθάτος, Μάρω Παπαδημητρίου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">11., ΓΚΙΓΙΩΜ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΠΟΛΛΙΝΑΙΡ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Guillaume</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Apollinaire</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1880-1918). Ποιητής πολωνοϊταλικής καταγωγής
που έγραψε στη γαλλική γλώσσα. Το πραγματικό του όνομα ήταν </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wilhelm</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Apollinaris</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">von</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Kostrowitzky</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. Το 1914 πήρε την γαλλική
υπηκοότητα. Η λέξη </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">surrealisme</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> είναι δική του επινόηση. σ.σ.67-75. Μεταφράζουν: Φραγκίσκη
Αμπατζοπούλου, Κλείτος Κύρου, Μήτσος Παπανικολάου, Μανόλης Αναγνωστάκης, Τάκης
Σινόπουλος, Γιώργος Γεραλής, Φάνη Κισκήρα-Τόλης Καζαντζής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">12., ΧΟΥΑΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΡΑΜΟΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΧΙΜΕΝΕΘ,
(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Juan</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ramon</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jimenez</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1881-1958). Ισπανός ποιητής και
πεζογράφος. Γεννήθηκε στην πόλη Μογκέρ της Ανδαλουσίας. Το βιβλίο Θεός που
επιθυμείται κι επιθυμεί (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dios</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">deseado</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">y</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">deseante</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">y</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">deseante</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">) περιλαμβάνει 57 ποιήματα χωρισμένα
σε τρία μέρη., σ.σ.76-79, μεταφράζουν : Γιάννης Β. Ιωαννίδης, Τάκης
Βαρβιτσιώτης, Κώστας Ε. Τσιρόπουλος.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">13., ΒΑΛΕΡΥ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΛΑΡΜΠΩ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Valery</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Larbaud</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1881-1957). Γάλλος ποιητής,
πεζογράφος και δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στο Βισύ. Γνωστός και για το
μεταφραστικό του έργο., σ.σ.80-84. Μεταφράζουν: Τάκης Σινόπουλος, Νίκος
Σπάνιας, Μήτσος Παπανικολάου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">14., ΓΟΥΙΛΛΙΑΜ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΑΡΛΟΣ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΓΟΥΙΛΛΙΑΜΣ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">William</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Carlos</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Williams</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1883-1963). Αμερικανός ποιητής,
πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στο Ράδερφορντ Παρκ, του Νιού
Τζέρσεϋ., σ.σ.85-89. Μεταφράζουν: Τάκης Σινόπουλος, Τάσος Κόρφης, Βερονίκη
Δαλακούρα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">15., ΟΥΜΠΕΡΤΟ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΑΜΠΑ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Umberto</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Saba</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1883-1957). Ιταλός ποιητής.
Γεννήθηκε στην Τεργέστη. Το πραγματικό του όνομα ήταν<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Umberto</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Poli</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το
έζησε στη Φλωρεντία., σ.σ. 90-91., μεταφράζει: Κάρολος Τσίζεκ. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">16., ΖΥΛ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΥΠΕΡΒΙΕΛ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jules</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Supervielle</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1884-1960). Γάλλος ποιητής,
πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στοΜοντεβιδέο (Ουρουγουάη).,
σ.σ.92-96., μεταφράζουν: Γιώργος Κ. Καραβασίλης, Κλείτος Κύρου, Ιωάννα
Κωνσταντουλάκη-Χάντζου, Τάσος Κόρφης, Ανδρέας Καραντώνης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">17., </span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΕΖΡΑ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΠΑΟΥΝΤ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">,(Ezra Loomis
Pound,1885-1972). </span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Αμερικανός
ποιητής, δοκιμιογράφος και κριτικός. Γεννήθηκε στο Χέιλυ του Αϊντάχο.
Συνιδρυτής της αποκαλούμενης ποιητικής σχολής του εικονισμού (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">imagism</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">). Διευθυντής σύνταξης για ένα
διάστημα του περιοδικού </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Poetry</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> που έβγαινε στο Σικάγο. Η αλληλογραφία του
δημοσιεύτηκε το 1951., σ.σ.97-103. Μεταφράζουν: Τάκης Μενδράκος, Γιώργος
Σεφέρης, Άρης Αλεξάνδρου, Στέφανος Ροζάνης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">18., ΦΕΡΝΑΝΤΟ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΕΣΣΟΑ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fernando</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pessoa</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Antonio</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Nogueira</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1885-1935). Πορτογάλος ποιητής.
Γεννήθηκε στη Λισσαβόνα. Στις δημοσιεύσεις του χρησιμοποιεί τρία ψευδώνυμα:
Αλμπέρτο Καέιρο, Ρικάρντο Ρέις και Άλβαρο ντέ Κάμπος. Έγραψε στα πορτογαλικά
και στα αγγλικά. Εκτός από ποίηση έγραψε πολιτικά και λογοτεχνικά μανιφέστα
σ.σ.104-106. Μεταφράζει: Φ.Δ. Δρακονταειδής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">19., <span style="color: red;">ΗΝΤΙΘ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΙΤΓΟΥΕΛ, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Edith</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sitwell</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1887-1964).</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> Αγγλίδα ποιήτρια. Γεννήθηκε στο Σκάρμποροου. Εκτός από
ποίηση έγραψε μία νουβέλα και κριτική., σ.σ.107-109. Μεταφράζουν: Γιώργης
Παυλόπουλος, Κλείτος Κύρου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">20., ΓΚΕΟΡΓΚ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΡΑΚΛ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Georg</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Trakl</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1887-1914). Αυστριακός λυρικός
ποιητής. Γεννήθηκε στο Σάλτσμπουργκ., σ.σ.110-113., μεταφράζει: Δημ. Στ. Δήμου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">21., ΠΙΕΡ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΖΑΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΖΟΥΒ,
(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pierre</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">
</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jean</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jouve</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1887-1976). Γάλλος ποιητής και
μυθιστοριογράφος. Γεννήθηκε στην πόλη Αρράς., σ.σ.114-118. Μεταφράζουν: Γιώργος
Σεφέρης, Θανάσης Χατζόπουλος, Οδυσσέας Ελύτης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">22., ΣΑΙΝ- ΤΖΟΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΕΡΣ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Saint</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">John</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Perse</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1887-1975). Γάλλος ποιητής. Το
πραγματικό του όνομα ήταν </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Alexis</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Saint</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leger</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. Γεννήθηκε σ’ ένα νησί των Μικρών
Αντιλλών, κοντά στη Γουαδελούπη., σ.σ.119-122. Μεταφράζουν: Τάκης Παπατσώνης,
Βλάσης Καμάρας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">23., ΤΖΙΟΥΖΕΠΠΕ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΟΥΝΓΚΑΡΕΤΤΙ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Giuseppe</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ungaretti</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1888-1970). Ιταλός ποιητής.
Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια (Αίγυπτος). Εκπρόσωπος της ερμητικής ποίησης στην
Ιταλία. Έγραψε στίχους και στα γαλλικά., σ.σ. 123-128. Μεταφράζουν: Παν. Χρ.
Χατζηγάκης, Φοίβος Πιομπίνος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">24., ΤΟΜΑΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΤΕΡΝΣ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΕΛΙΟΤ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Thomas</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stearns</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Eliot</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1888-1965). Ποιητής, κριτικός,
δοκιμιογράφος και συγγραφέας έμμετρων θεατρικών έργων. Εκδότης του λογοτεχνικού
περιοδικού </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Criterion</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. Γεννήθηκε στο Σαίντ Λούις του Μισσούρι. Το 1927 πήρε την
αγγλική υπηκοότητα., σ.σ.129-138. Μεταφράζουν: Γιώργος Σεφέρης, Αντώνης
Δεκαβάλλες, Κλείτος Κύρου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">25., ΑΝΝΑ
ΓΚΟΡΕΝΚΟ ΑΝΤΡΕΓΙΕΒΝΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΧΜΑΤΟΒΑ, (1889-1966)
Ρωσίδα ποιήτρια. Γεννήθηκε στο Κίεβο. Εκπρόσωπος της ποιητικής σχολής των
ακμεϊστών., σ.σ.139-142. Μεταφράζουν: Άρης Αλεξάνδρου, Τατιάνα Ντίκο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">26., ΠΙΕΡ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΡΕΒΕΡΝΤΥ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pierre</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Reverdy</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1889-1960). Γάλλος ποιητής,
δοκιμιογράφος και κριτικός. Γεννήθηκε στη Ναρμπόν της νότιας Γαλλίας. Εκδότης
από το 1916 του λογοτεχνικού περιοδικού </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Nord</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sud</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. Σ.σ.143-145. Μεταφράζουν:
Μελισσάνθη, Τάκης Βαρβιτσιώτης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">27., ΟΣΙΠ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΕΜΙΛΙΕΒΙΤΣ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΜΑΝΤΕΛΣΤΑΜ, (1891-1938). Ρώσος ποιητής, ιδρυτικό μέλος της σχολής των
ακμεϊστών. Γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη., σ.σ.146-148. Μεταφράζει: Άρης
Αλεξάνδρου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">28., ΙΒΑΝ ΓΚΟΛ,
(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Iwan</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Goll</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1891-1950). Ποιητής, πεζογράφος και
θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στην Αλσατία από μητέρα γαλλίδα και πατέρα
γερμανό. Έγραψε και στη γαλλική και στη γερμανική γλώσσα. Τα σαράντα ποιήματα
της συλλογής Μαλαισιακά Τραγούδια (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Chansons</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Malaises</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">) δημοσιεύτηκαν στο Παρίσι το 1934.,
σ.σ.149-152, Μεταφράζουν: Δ. Π. Παπαδίτσας, Ε. Χ. Γονατάς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">29., <span style="color: red;">ΝΕΛΛΥ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΖΑΚΣ, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Nelly</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sachs</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1891-1970). </span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Ποιήτρια. Γεννήθηκε στο Βερολίνο από εβραίους γονείς. Έζησε
τα περισσότερα χρόνια της ζωής της στη Σουηδία. Εκτός από ποίηση έγραψε και
έμμετρα θεατρικά έργα., σ.σ.153-154. Μεταφράζουν: Ελένη Ι. Κοντιάδη, Αντώνης
Τριφύλλης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">30., ΑΡΤΣΙΜΠΑΛΝΤ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΑΚΛΗΣ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Archibald</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">MacLeish</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1892-1982). Αμερικανός ποιητής,
συγγραφέας έμμετρων θεατρικών έργων και δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στο Γκλένκοου
του Ιλλινόις., σ.σ.155-157. Μεταφράζουν: Γιώργος Σεφέρης, Κλείτος Κύρου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">31., ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΑΓΙΑΚΟΒΣΚΙ, (1893-1930). Ρώσος ποιητής και
θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στο Μπαγκντάου της Γεωργίας. Διηύθυνε το
περιοδικό Αριστερό Μέτωπο Τέχνης. Το 1912 υπέγραψε το κυβιστικό- φουτουριστικό
μανιφέστο. Σ.σ. 158-162. Μεταφράζουν: Γιάννης Ρίτσος, Άρης Αλεξάνδρου, Νίκος
Εγγονόπουλος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">32., ΧΟΡΧΕ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΓΚΙΛΛΙΕΝ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jorge</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Guillen</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1893-1960). Ισπανός ποιητής.
Γεννήθηκε στην πόλη Βαγιαδολίδ της Κατίλλης., σ.σ.163-164, Μεταφράζει: Π.Β. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">33., ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΕΣΤΛΙΝ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΚΑΜΜΙΝΓΚΣ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Edward</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Estlin</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cummings</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1894-1962). Αμερικανός ποιητής,
πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και ζωγράφος. Γεννήθηκε στο Καίμπριτζ της
Μασαχουσέτης. Πειραματίστηκε με τη στίξη και τον τρόπο εκτύπωσης της ποίησης.,
σ.σ. 165-170. Μεταφράζουν: Ξ. Α. Κοκόλης, Θεοδόσης Άθας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">34., ΠΩΛ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΕΛΥΑΡ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Paul</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Eluard</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1895-1952). Γάλλος ποιητής,
ιδρυτικό μέλος του υπερρεαλιστικού κινήματος. Γεννήθηκε στο Σαίν Ντενί. Το
πραγματικό του όνομα ήταν </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Eugene</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Grindel</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. Σ.σ. 171-174. Μεταφράζουν: Ελένη Γ.
Βακαλό, Άρης Αλεξάνδρου, Οδυσσέας Ελύτης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">35., ΩΣΤΙΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΛΑΡΚ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Austin</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Clarke</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1896-1974). Ιρλανδός ποιητής,
νουβελίστας και συγγραφέας έμμετρων θεατρικών έργων. Γεννήθηκε στο Δουβλίνο.
Δημιουργός του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lyric</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Theatre</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Group</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. Σ.σ. 175-177. Μεταφράζει: Ν. Χ.
Μπανάκου- Καραγκούνη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">36., ΤΡΙΣΤΑΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΖΑΡΑ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tristan</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tzara</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1896-1963). Γαλλόφωνος ποιητής και
πεζογράφος. Γεννήθηκε στο Μοϊνέστι (Ρουμανία). Το πραγματικό του όνομα ήταν </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sami</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rosenstock</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. Από τους ιδρυτές του ντανταϊστικού
κινήματος., σ.σ.178-180, μεταφράζει: Νίκος Εγγονόπουλος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">37., ΑΝΤΟΝΕΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΡΤΩ,(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Antonen</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Artaud</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1896-1948). Γάλλος ποιητής,
ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεωρητικός του θεάτρου. Γεννήθηκε στη Μασσαλία. Σ.σ.
181-184. Μεταφράζει: Τάκης Σινόπουλος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">38., ΑΝΤΡΕ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΠΡΕΤΟΝ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Andre</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Breton</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1896-1966). Γάλλος ποιητής. Ιδρυτής
και θεωρητικός του υπερρεαλισμού. Γεννήθηκε στο Τσινσεμπραί. Συνεκδότης του
περιοδικού </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Litterature</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">., σ.σ.185- 187. Μεταφράζει: Ανδρέας Εμπειρίκος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">39., ΕΟΥΤΖΕΝΙΟ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΟΝΤΑΛΕ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Eugenio</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Montale</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1896-1981). Ιταλός ποιητής,
κριτικός της λογοτεχνίας και της μουσικής. Γεννήθηκε στη Γένοβα. Εκπρόσωπος της
ερμητικής σχολής της ιταλικής ποίησης., σ.σ. 188-191. Μεταφράζουν: Δημήτρης
Νικολαρεϊζης, Παν. Χρ. Χατζηγάκης, Κάρολος Τσίζεκ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">40., ΖΩΡΖ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΠΑΤΑΪΓ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Georges</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bataille</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1897-1962). Γάλλος ποιητής και
πεζογράφος. Γεννήθηκε στην πόλη Μπιγιόν της περιοχής του Μάρνη. Εκδότης και
διευθυντής του περιοδικού </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Critique</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">., σ.σ.192-194. Μεταφράζει: Νίκος
Κοντομήτρος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">41., ΛΟΥΙ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΡΑΓΚΟΝ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Luis</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Aragon</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1897-1982). Γάλλος ποιητής,
νουβελίστας και δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στο Παρίσι. Από τους ιδρυτές του
υπερρεαλισμού, και συνεκδότης του περιοδικού </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Litterature</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. Σ.σ.195-197. Μεταφράζει: Χρύσα
Προκοπάκη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">42., ΒΙΘΕΝΤΕ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΛΕΪΞΑΝΔΡΕ,(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vicente</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Aleixandre</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">y</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Merlo</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1898-1984). Ισπανός λυρικός ποιητής γεννημένος
στη Σεβίλλη., σ.σ.198-200, Μεταφράζουν: Κώστας Π. Τσιρόπουλος, Π.Β.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">43., ΜΠΕΡΤΟΛΤ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΠΡΕΧΤ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bertolt</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Brecht</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1898-1956). Γερμανός ποιητής,
δραματουργός, σκηνοθέτης και θεωρητικός του θεάτρου. Γεννήθηκε στο
Άουγκσμπουργκ. Ιδρυτής και διευθυντής του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Berliner</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ensemble</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">., σ.σ.201-205. Μεταφράζουν: Μάριος
Πλωρίτης, Πέτρος Μάρκαρης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">44., ΦΕΔΕΡΙΚΟ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΓΚΑΡΘΙΑ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΛΟΡΚΑ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Federico</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Garcia</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lorca</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1898-1936). Ισπανός ποιητής και
θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στο Φουεντεβακέρος της Γρανάδας., σ.σ.206-210.
Μεταφράζουν: Μήτσος Παπανικολάου, Νίκος Εγγονόπουλος, Μόσχος Λαγκουβάρδος,
Νίκος Γκάτσος. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">45., ΑΝΡΙ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΙΣΩ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Henri</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Michaux</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1899-1984). Βέλγος γαλλόφωνος
ποιητής και ζωγράφος. Γεννήθηκε στην πόλη Ναμύρ. Το 1924 εγκαταστάθηκε στο
Παρίσι. Πολιτογραφήθηκε Γάλλος το 1955. Αρχισυντάκτης του περιοδικού </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hermes</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> από το 1937 ως το 1939., σ.σ. 211-214.
Μεταφράζουν: Τάκης Σινόπουλος, Γιώργος Σεφέρης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">46., ΧΟΡΧΕ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΛΟΥΙΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΠΟΡΧΕΣ,
(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jorge</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Luis</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Borges</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1899-1986). Αργεντινός ποιητής,
πεζογράφος και δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες. Εκδότης του
ουλτραϊστικού περιοδικού </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Proa</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">., σ.σ. 215-219. Μεταφράζουν: Δημήτρης Καλοκύρης,
Αργύρης Χιόνης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">47., ΦΡΑΝΣΙΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΟΝΣ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Francis</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ponge</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1899-1988). Γάλλος ποιητής. Γεννήθηκε
στο Μονπελλιέ. Για ένα μικρό διάστημα συμμετείχε στο σουρρεαλιστικό κίνημα.,
σ.σ.200-222. Μεταφράζουν: Μάτση Χατζηλαζάρου, Χριστόφορος Λιοντάκης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">48., ΡΟΜΠΕΡ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΝΤΕΣΝΟΣ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Robert</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Desnos</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1900-1945). Γάλλος ποιητής.
Γεννήθηκε στο Παρίσι. Από το 1922 ως το 1929 συμμετείχε στις δραστηριότητες των
υπερρεαλιστών. Έγραψε και ένα μυθιστόρημα., σ.σ.223-225. Μεταφράζει: Βερονίκη
Δαλακούρα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">49., ΖΑΚ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΡΕΒΕΡ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacques</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Prevert</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1900-1977). Γάλλος ποιητής και σεναριογράφος. Γεννήθηκε στο
Νεγύ-σύρ-Σέν, σ.σ.226-228. Μεταφράζουν: Τάσος Κόρφης, Τάκης Σινόπουλος, Γιάννης
Βαρβέρης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">50., ΓΙΑΡΟΣΛΑΒ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΕΪΦΕΡΤ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jaroslav</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Seifert</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1901-). Τσεχοσλοβάκος ποιητής.
Γεννήθηκε στην Πράγα. Μαζί με τον θεωρητικό της λογοτεχνίας Κάρλ Τέιγκε ίδρυσαν
τη <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Νέα Προλεταριακή Τέχνη.,</i>
σ.σ.229-232, μεταφράζουν: Βασίλης Κουγέας, Γ. Δ. Κεντρωτής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">51., ΣΑΛΒΑΤΟΡ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΟΥΑΖΙΜΟΝΤΟ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Salvatore</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Quasimodo</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1901-1968). Ιταλός ποιητής και
κριτικός. Γεννήθηκε στις Συρακούσες από Σικελούς γονείς. Εκφραστής της
ερμητικής ποίησης στην Ιταλία., σ.σ.233-237. Μεταφράζουν: Ζωή Καρέλλη,
Γεράσιμος Σπαταλάς, Ν. Ν., Ηλίας Κυζηράκος, Κάρολος Τσίζεκ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">52.,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΝΑΖΙΜ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΧΙΚΜΕΤ,
(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Nazim</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hikmet</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1902-1963). Τούρκος ποιητής,
πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στην
Θεσσαλονίκη., σ.σ.238-240, μεταφράζουν: Πέτρος Μάρκαρης, Γιάννης Ρίτσος, Άρης
Αλεξάνδρου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">53., ΛΑΝΓΚΣΤΟΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΧΙΟΥΖ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Langston</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Hughes</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1902-1967). Μαύρος ποιητής
γεννημένος στο Τζόπλιν του Μισούρι. Εκτός από ποίηση έγραψε νουβέλες, θεατρικά
έργα και παιδικά βιβλία., σ.σ.241-242, μεταφράζουν: Ντίνος Χριστιανόπουλος,
Δημήτρης Σταύρου, Λ. Καραπαναγιώτης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">54., ΡΑΦΑΕΛ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΛΜΠΕΡΤΙ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rafael</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Alberti</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1902-). Ισπανός ποιητής. Γεννήθηκε
στο Πουέρτο ντέ Σάντα Μαρία. Εκτός από ποίηση έγραψε και έμμετρα θεατρικά
έργα., σ.σ.243-247. Μεταφράζουν: Φ. Δ. Δρακονταειδής, Τάκης Σινόπουλος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">55., ΠΑΜΠΛΟ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΝΕΡΟΥΔΑ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pablo</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Neruda</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1904-1973). Χιλιανός ποιητής. Το
πραγματικό του όνομα ήταν </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Neftali</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ricardo</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Reyes</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Basualto</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. Γεννήθηκε στο Παρράλ (Χιλή).,
σ.σ.248-251. Μεταφράζουν: Ρήγας Καππάτος, Κλείτος Κύρου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">56., ΙΚΟΥ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΑΚΕΝΑΚΑ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Iku</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Takenaka</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1904-). Γιαπωνέζος ποιητής.
Γεννήθηκε στην πόλη Κόμπε., σ.252, μεταφράζει: Ηλίας Κυζηράκος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">57., ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΧΟΛΑΝ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vladimir</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Holan</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1905-). Τσεχοσλοβάκος ποιητής και
πεζογράφος. Γεννήθηκε στην Πράγα., σ.σ.253-256, μεταφράζουν: Αμαλία Τσακνιά,
Βασίλης Καραβίτης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">58., ΣΑΝΤΡΟ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΕΝΝΑ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sandro</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Penna</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1906-1977). Ιταλός ποιητής και
διηγηματογράφος. Γεννήθηκε στην Περούτζια., σ.σ.257-261. Μεταφράζει: Σωτήρης
Παστάκας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">59., ΛΕΟΠΟΛ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΕΝΤΑΡ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΣΕΝΓΚΟΡ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Leopold</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sedar</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Senghor</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1906-). Μαύρος, σενεγαλέζος,
γαλλόφωνος ποιητής και δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στον πορτογαλικό συνοικισμό του
</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Joal</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">.,
σ.σ.262-264, μεταφράζουν: Αθαν. Β. Νταουσάκης- Ο Σάνς, Δημήτρης Σταύρου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">60., </span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΓΟΥΙΣΤΑΝ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΧΙΟΥ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΩΝΤΕΝ</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">, (Wystan Hugh Auden,1907-1973). </span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Ποιητής και δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε
στην πόλη Υόρκη (Αγγλία). Από το 1939 έζησε στην Αμερική και αργότερα πήρε την Αμερικάνικη
υπηκοότητα. Σ. 265, μεταφράζει: Γιώργος Σεφέρης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">61., ΡΕΝΕ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΑΡ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rene</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Char</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1907-1988). Γάλλος ποιητής,
υπερρεαλιστής για ένα διάστημα. Γεννήθηκε στο Λίλ-σύρ-Σόργκ της Βωκλύζ., σ.σ.
266-268, μεταφράζουν: Χριστόφορος Λιοντάκης, Τάκης Σινόπουλος, Γιώργος Θέμελης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">62., ΡΕΝΕ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΝΤΩΜΑΛ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rene</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Daumal</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1908-1944). Γάλλος ποιητής και
δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στην πόλη Μπουλζικούρ Αρντέν. Συνεκδότης του
περιοδικού<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Le</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Grand</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jeu</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">., σ.σ.269-270. Μεταφράζει: Βλάσης
Καμάρας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">63., ΤΣΕΖΑΡΕ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΑΒΕΖΕ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cesare</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pavese</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1908-1950). Ιταλός ποιητής και
πεζογράφος. Γεννήθηκε στην κωμόπολη Σάντο Στέφανο Μπέλπο. Το έργο του
εντάσσεται στο χώρο του ιταλικού νεορεαλισμού. Γνωστός και για τις μεταφράσεις
του., σ.σ. 271-272. Μεταφράζει: Χρύσα Προκοπάκη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">64., ΣΤΗΒΕΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΠΕΝΤΕΡ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stephen</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Spender</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1909-). Άγγλος ποιητής, πεζογράφος,
κριτικός και συγγραφέας κοινωνικών μελετών. Έγραψε επίσης ένα έμμετρο θεατρικό
έργο και την αυτοβιογραφία του. Γεννήθηκε στο Λονδίνο., σ.σ.273-275,
μεταφράζουν: Κλείτος Κύρου, Νίκος Σπάνιας, Ελένη Βαμπούλη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">65., ΜΙΚΛΟΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΡΑΝΤΝΟΤΙ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Miklos</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Radnoti</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1909-1944). Ούγγρος ποιητής,
εβραϊκής καταγωγής. Εκτελέστηκε από τους φασίστες. Τα τελευταία του ποιήματα με
το γενικό τίτλο Κάρτ Ποστάλ βρέθηκαν πάνω του όταν, μετά την απελευθέρωση,
ανοίχτηκε το κενοτάφιο., σ.σ.276-277. Μεταφράζει: Χριστόφορος Λιοντάκης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">66., ΤΣΕΣΛΑΒ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΙΛΟΣ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Czeslaw</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Milosz</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1911-). Ποιητής και πεζογράφος.
Γεννήθηκε στο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Szetejnie</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> της Λιθουανίας. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 ζει στις
Ηνωμένες Πολιτείες., σ.σ.278-283. Μεταφράζουν: Σπύρος Τσακνιάς, Μαρλένα
Γεωργιάδη. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">67., ΣΑΛΒΑΔΟΡ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΕΣΠΡΙΟΥ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Salvador</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Espriu</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1913-). Καταλανός ποιητής, πεζογράφος
και δραματουργός. Γεννήθηκε στην πόλη Σάντα Κολόμα ντε Φαρνέρς. Τα τριάντα
ποιήματα της σύνθεσης με τον τίτλο Κοιμητήρι της Σινέρα (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cementiri</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">de</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sinera</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">) δημοσιεύτηκαν το 1964.,
σ.σ.284-287. Μεταφράζει: Κώστας Ε. Τσιρόπουλος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">68., ΒΙΤΤΟΡΙΟ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΕΡΕΝΙ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vittorio</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sereni</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1913-). Ιταλός ποιητής, πεζογράφος
και κριτικός. Γεννήθηκε στο Λουίνο της Λάγκο Ματζιόρε. Συνεργάτης σε πολλά
λογοτεχνικά περιοδικά (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Il</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fronte</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Spizio</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Paragone</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, κ.ά.), σ.σ.288-291, μεταφράζει:
Σωτήρης Παστάκας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">69., ΟΚΤΑΒΙΟ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΑΖ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Octavio</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Paz</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1914-). Μεξικανός ποιητής,
δοκιμιογράφος, κριτικός και συγγραφέας ενός θεατρικού έργου. Γεννήθηκε στο
Μέξικο Σίτυ, σ.σ.292-297. Μεταφράζουν: Γιώργος Μακρής, Αργύρης Χιόνης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">70., ΝΙΚΑΝΟΡ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΑΡΡΑ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Nicanor</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Parra</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1914-). Χιλιανός ποιητής. Γεννήθηκε
στην πόλη Τσιλιάν. Η «αντιποίησή» του αποτέλεσε καινούργια ποιητική έκφραση.,
σ.σ.298-301. Μεταφράζουν: Αργύρης Χιόνης. Βασίλης Καραβίτης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">71., ΝΤΥΛΑΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΟΜΑΣ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dylan</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Thomas</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1914-1953). Αγγλοουαλός ποιητής και
πεζογράφος. Γεννήθηκε στο Σουόνσι της Ουαλλίας. Έγραψε και δύο έργα για
ραδιόφωνο. Σ.σ.302-307. Μεταφράζουν: Κώστας Ταχτσής, Βίλκη Τσελεμέγκου- Αντωνιάδου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">72., <span style="color: red;">ΤΖΟΥΝΤΙΘ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΡΑΪΤ, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Judith</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Arundel</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wright</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1915-).</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> Αυστραλέζα ποιήτρια, διηγηματογράφος
και κριτικός. Γεννήθηκε στη Θαλγάρρα της Νέας Νότιας Ουαλλίας., σ.308,
μεταφράζει: Νίκος Πασχάλης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">73., ΡΟΜΠΕΡΤ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΛΟΟΥΕΛ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Robert</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lowell</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1917-1977). Αμερικανός ποιητής,
πεζογράφος και συγγραφέας μιάς θεατρικής τριλογίας. Γεννήθηκε στη Βοστόνη. Το
1959 δημοσιεύτηκε η αυτοβιογραφία του σε πεζό και έμμετρο λόγο., σ.σ.309-313.
Μεταφράζει: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρούκ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">74., ΛΩΡΕΝΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΦΕΡΛΙΝΓΚΕΤΙ, ( </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lawrence</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ferlingetti</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1919-). Αμερικανός ποιητής,
θεατρικός συγγραφέας και δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Έγραψε και ένα
υπερρεαλιστικό μυθιστόρημα., σ.σ.314-317. Μεταφράζουν: Ρούμπη Θεοφανοπούλου,
Γιώργος Βέης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">75., ΠΑΟΥΛ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΣΕΛΑΝ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Paul</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Celan</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1920-1970). Ποιητής. Γεννήθηκε στην
πόλη Τσέρνοβιτς της Μπουκοβίνας που ανήκε στην αυστροουγγρική μοναρχία, από
γονείς γερμανοεβραίους. Το πραγματικό του όνομα ήταν </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Paul</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Antschel</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. Έγραψε στα γερμανικά. Σ,σ, 318-326.
Μεταφράζουν: Αντώνης Τριφύλλης, Μηνάς Δημάκης, Νόρα Πυλόρωφ-Προκοπίου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">76., ΡΕΫΜΟΝΤ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΟΥΣΤΕΡ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Raymond</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Souster</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1921-). Καναδός ποιητής. Γεννήθηκε
στο Τορόντο του Οντάριο.σ.327. μεταφράζει: Ηλίας Κυζηράκος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">77., ΒΑΣΚΟ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΟΠΑ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Vasco</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Popa</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1922-). Γιουγκοσλάβος ποιητής.
Γεννήθηκε στο χωριό </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Grebenac</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> της Βοϊβοδίνας., σ.σ.328-332. Μεταφράζει: Έλλη Σκοπετέα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">78.,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΓΚΟΣΤΙΝΟ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΝΕΤΟ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Agostino</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Neto</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1922-). Ποιητής. Γεννήθηκε στο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Icola</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">e</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bengo</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> (Ανγκόλα)., σ.333. μεταφράζει: Ηλίας
Κυζηράκος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">79.,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΦΙΛΙΠ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΛΑΡΚΙΝ,(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Philip</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Larkin</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1922-1985). Άγγλος ποιητής,
νουβελίστας, και κριτικός σε θέματα μουσικής τζάζ. Γεννήθηκε στο Κόβεντρυ.,
σ.σ.334-336. Μεταφράζει: Χάρης Βλαβιανός.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">80., ΥΒ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΠΟΝΦΟΥΑ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Yves</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bonnefoy</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1923-). Γάλλος ποιητής,
δοκιμιογράφος και ιστορικός της τέχνης. Γεννήθηκε στην πόλη Τούρ., σ.σ.337-340.
Μεταφράζουν: Τάκης Σινόπουλος, Μηνάς Δημάκης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">81., ΜΙΡΟΣΛΑΒ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΧΟΛΟΥΜΠ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Miroslav</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Holub</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1923-). Τσεχοσλοβάκος ποιητής.
Γεννήθηκε στο </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Plzen</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">., σ.σ. 341-345, μεταφράζουν: Βασίλης Καραβίτης, Ηλίας Κυζηράκος, Σπύρος
Τσακνιάς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">82., <span style="color: red;">ΝΤΕΝΙΖ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΛΕΒΕΡΤΟΒ, ( </span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Denise</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Levertov</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1923-). </span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Αμερικανίδα ποιήτρια. Γεννήθηκε στο Ίλφορντ του Έσσεξ. Από το
1948 ζει στην Αμερική., σ.σ.346-350. Μεταφράζει: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρούκ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">83., <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΓΕΧΟΥΝΤΑ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΑΜΙΧΑΪ, (1924-). Εβραίος ποιητής, νουβελίστας και διηγηματογράφος.
Γεννήθηκε στο Βύρτσμπουργκ (Γερμανία). Το 1936 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά
του στην Παλαιστίνη., σ.σ.351-354. Μεταφράζουν: Βασίλης Καραβίτης, Τάκης
Μενδράκος. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">84., ΖΒΙΓΚΝΙΕΦ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΧΕΡΜΠΕΡΤ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Zbigniew</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Herbert</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1924-). Πολωνός ποιητής, θεατρικός
συγγραφέας και δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στο Λβόφ., σ.σ.355-359, μεταφράζει:
Σπύρος Τσακνιάς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">85., ΜΠΟΥ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΑΡΠΕΛΑΝ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bo</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Carpelan</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1926-). Σουηδόφωνος φιλανδός
ποιητής, μυθιστοριογράφος και συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Γεννήθηκε στο
Ελσίνκι., σ.σ. 360-362. Μεταφράζει: Δημοσθένης Κούρτοβικ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">86., <span style="color: red;">ΕΛΙΖΑΜΠΕΘ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΖΕΝΝΙΝΓΚΣ, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Elisabeth</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">- </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Joan</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jennings</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1926-).</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> Αμερικανίδα ποιήτρια. Γεννήθηκε στη
Βοστόνη. Ανήκει στην ομάδα των πρώτων μεταπολεμικών ποιητών, που έγινε γνωστή
με τ’ όνομα <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Το Κίνημα</i> (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">The</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Movement</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">)., σ.σ.363-364, μεταφράζουν: Κλείτος
Κύρου, Σπύρος Τσακνιάς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">87., ΡΟΜΠΕΡΤ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΡΗΛΥ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Robert</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Creely</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1926-). Αμερικανός ποιητής και
πεζογράφος. Γεννήθηκε στο Άρλινγκτον της Μασαχουσέτης., σ.σ. 365-368.
Μεταφράζει: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρούκ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">88., ΑΛΛΕΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΓΚΙΝΣΜΠΕΡΓΚ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Allen</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ginsberg</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1926-). Αμερικανός ποιητής
ρωσοεβραϊκής καταγωγής. Γεννήθηκε στο Νιούαρκ του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νιού Τζέρσεϋ. Δημοσίευσε και δύο έργα σε
πρόζα. Από τους κυριότερους εκπροσώπους της γενιάς των </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Beat</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, Μεταφράζει: Άρης Μπερλής. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">89., ΓΟΥΙΛΛΙΑΜ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΤΑΝΛΕΫ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΜΕΡΓΟΥΙΝ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">William</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Stanley</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Merwin</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1927-). Αμερικανός ποιητής.
Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Γνωστός και για το μεταφραστικό του έργο.,
σ.σ.373-376. Μεταφράζουν: Γ. Π. Σαββίδης, Κατερίνα- Αγγελάκη Ρούκ, Γιώργος
Χουλιάρας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">90., ΦΙΛΙΠ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΛΕΒΙΝ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Philip</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Levine</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1928-). Αμερικανός ποιητής.
Γεννήθηκε στο Ντιτρόιτ., σ.σ.377-380.Μεταφράζει: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρούκ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">91.,<span style="color: red;">ΤΖΟΫΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΑΝΣΟΥΡ, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Joyce</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mansour</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1928-1986).</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> Γαλλόφωνη ποιήτρια αιγυπτιακής καταγωγής. Γεννήθηκε στο
Μπόουντεν (Αγγλία). Μετά τις σπουδές της εγκαταστάθηκε στο Παρίσι όπου και
πρωτοδημοσιεύτηκε το 1953. Μέλος του υπερρεαλιστικού κινήματος., σ.σ.381-386.
Μεταφράζει: Έκτωρ Κακναβάτος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">92., <span style="color: red;">ΑΝΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΕΞΤΟΝ, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ann</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sexton</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1928-1974).</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> Αμερικανίδα ποιήτρια. Γεννήθηκε στο Νιούτον της
Μασαχουσέτης., σ.σ.387-390. Μεταφράζει: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρούκ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">93., ΦΡΑΝΣΟΥΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΖΑΚΜΕΝ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Francois</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jacqmin</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1929-). Βέλγος ποιητής. Γεννήθηκε
στην επαρχία της Λιέγης. Έζησε αρκετά χρόνια στην Αγγλία., σ.σ.391-395.
Μεταφράζει: Τάσος Δενέγρης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">94., <span style="color: red;">ΑΝΤΡΙΕΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΡΙΤΣ, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Adrienne</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rich</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1929-).</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> Αμερικανίδα ποιήτρια. Γεννήθηκε στη Βαλτιμόρη. Εκτός από
ποίηση έγραψε κι ένα θεωρητικό φεμινιστικό βιβλίο., σ.σ.396-399. Μεταφράζει:
Κατερίνα Αγγελάκη-Ρούκ <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">95., ΧΑΪΜΕ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΧΙΛ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΝΤΕ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΠΙΕΝΤΜΑ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jaime</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Gil</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">de</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Biedma</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1929-). Ισπανός ποιητής και
δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στη Βαρκελώνη., σ.σ. 401-401. Μεταφράζει: Τάσος
Δενέγρης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">96.,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΖΟΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΟΝΤΑΓΚΙΟΥ,
(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">John</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Montague</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1929-). Ιρλανδός ποιητής και
διηγηματογράφος. Γεννήθηκε στο Δουβλίνο., σ.σ.402-405. Μεταφράζουν:
Τρούντη-Τσίτη- Αντ. Χ. Τσακίρης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">97., ΡΟΫ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΦΙΣΕΡ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Roy</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Fisher</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1930-). Άγγλος ποιητής. Γεννήθηκε
στο Μπίρμινγκχαμ., σ.σ.406-410, μεταφράζει: Γιάννης Σταθάτος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">98.,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΓΚΡΕΓΚΟΡΥ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΚΟΡΣΟ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Gregory</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Corso</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1930-). Αμερικανός ποιητής ιταλικής καταγωγής.
Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Από τους εμπνευστές του κινήματος των </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Beat</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">., σ.σ.411-413. Μεταφράζουν: Σταύρος
Αντωνίου, Βερονίκη Δαλακούρα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">99., ΙΒΑΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Β. ΛΑΛΙΤΣ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ivan</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">V</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Lacic</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1931-). Γιουγκοσλάβος ποιητής και
κριτικός. Γεννήθηκε στο Βελιγράδι της Σερβίας., σ.σ.414-415. Μεταφράζει: Τάσος
Δενέγρης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">100.,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΦΡΑΝΘΙΣΚΟ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΜΠΡΙΝΕΣ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Francisco</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Brines</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1932-). Ισπανός ποιητής. Γεννήθηκε
στην Ολίβα της Βαλένθιας., σ.σ.416-419. Μεταφράζει: Τάσος Δενέγρης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">101., <span style="color: red;">ΣΥΛΒΙΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΛΑΘ, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sylvia</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Plath</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1932-1963). </span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Αμερικανίδα ποιήτρια. Γεννήθηκε στη Βοστόνη. Έζησε αρκετά
χρόνια στην Αγγλία. Εκτός από ποίηση έγραψε ένα μυθιστόρημα κι ένα θεατρικό
έργο., σ.σ.420-426. Μεταφράζει: Κλαίτη Σωτηριάδου. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">102., <span style="color: red;">ΙΝΓΚΡΙΝΤ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΖΟΝΚΕΡ, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Ingrid</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Jonker</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1933-1965).</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> Νοτιοαφρικανή ποιήτρια. Γεννήθηκε στο Ντάγκλας. Έζησε αρκετά
χρόνια στο Κέιπτ Τάουν. Έγραψε στη γλώσσα </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Afrikaans</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, μία από τις επίσημες γλώσσες της
Νότιας Αφρικής, που κατάγεται από την ολλανδική που μιλούσαν οι Μπόερς άποικοι
της Ν. Αφρικής τον 17<sup>ο</sup> αιώνα, και η γραπτή της μορφή χρονολογείται
από το 1861., σ.σ.427-428, μεταφράζει: Ηλίας Κυζηράκος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">103., ΜΑΡΚ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΤΡΑΝΤ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Marc</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Strand</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1934-). Αμερικανός ποιητής.
Γεννήθηκε στο Σάμερσάιντ Πρίνς Έντουαρντ Άιλαντ του Καναδά, αλλά έζησε κυρίως
στις Ηνωμένες Πολιτείες., σ.σ.429-432, μεταφράζει: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρούκ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">104., ΠΕΝΤΤΙ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΑΑΡΙΚΟΣΚΙ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Pentti</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Saarikoski</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1937-1983). Φιλανδός ποιητής και
νουβελίστας. Γεννήθηκε στην πόλη Ιμπιλάχτι. Γνωστός και για το μεταφραστικό του
έργο., σ.σ.433-437. Μεταφράζει: Δημοσθένης Κούρτοβικ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">105., ΤΣΑΡΛΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΙΜΙΚ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Charles</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Simic</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1938-). Αμερικανός ποιητής.
Γεννήθηκε στη Σερβία. Από οχτώ χρόνων ζει στις Ηνωμένες Πολιτείες.,
σ.σ.438-440, μεταφράζει: Τάσος Δενέγρης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">106., <span style="color: red;">ΣΙΡΚΚΑ <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΟΥΡΚΚΑ, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sirkka</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Turkka</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1939-).</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> Φιλανδέζα ποιήτρια. Γεννήθηκε στο Ελσίνκι., σ.σ.441-443,
μεταφράζει: Δημοσθένης Κούρτοβικ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">107., ΤΟΜΠΙΑΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΠΕΡΓΚΡΕΝ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Tobias</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Berggren</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1940-). Σουηδός ποιητής και
δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε στη Στοκχόλμη. Έγραψε και λυρικά θεατρικά έργα για το
ραδιόφωνο., σ.σ.444-445. Μεταφράζει: Βασίλης Παπαγεωργίου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">108., ΓΟΥΙΛΛΑΜ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΛΙΦ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">William</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Cliff</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1941-). Βέλγος ποιητής και
θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στην πόλη Ζαμπλώ., σ.σ.446-450. Μεταφράζει:
Τάσος Δενέγρης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">109., ΧΑΪΝΕΡ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΠΑΣΤΙΑΝ, (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Heiner</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Bastian</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1942-). Γερμανός ποιητής. Γεννήθηκε
στο Ραντάου., σ.σ.451-452. Μεταφράζει: Νόρα Πυλόρωφ- Προκοπίου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">110.,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΕΤΕΡ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΧΑΝΤΚΕ,
(</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Peter</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Handke</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1942-). Ποιητής, πεζογράφος,
θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος. Γεννήθηκε στο Γκρίφφεν (Αυστρία). Ζει
μόνιμα στη δυτική Γερμανία., σ.σ.453-457, μεταφράζει: Νόρα Πυλόρωφ- Προκοπίου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">111., <span style="color: red;">ΕΛΙΖΑΜΠΕΘ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΡΥΝΕΛ, (</span></span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Elisabeth</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rynell</span><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1954-).</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> Σουηδέζα ποιήτρια και πεζογράφος. Γεννήθηκε στη Στοκχόλμη.,
σ.σ.458-460. Μεταφράζει: Βασίλης Παπαγεωργίου. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Α)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;">Η μετάφραση σαν ιδεολογία</span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">του ΕΥΓΕΝΙΟΥ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΡΑΝΙΤΣΗ</span></b><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">εφημερίδα
«ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» 14/2/1990<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ποιήτρια Μαρία Λαϊνά είχε την ιδέα να
συγκεντρώσει (πόσο καιρό να πήρε αυτό;) ένα μεγάλο σε όγκο υλικό ξένης ποίησης,
από δημοσιευμένες και αδημοσίευτες μεταφράσεις τρίτων, που τυπώθηκαν σ’ έναν
τόμο 480 σελίδων, από τις εκδόσεις «Λωτός» με τίτλο «Ξένη ποίηση του 20<sup>ου</sup>
αιώνα». Μοιραία, η έκδοση περιέχει όλες τις ποικιλίες<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>της ποίησης, από τον Ρίλκε μέχρι τον Έλιοτ,
κι από τον Απολλιναίρ και τον Μισώ μέχρι τον Μπόρχες. Στη θέα αυτού του τόμου
κυριεύεται κανείς από έναν ίλιγγο όπως μπροστά στις<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>εγκυκλοπαίδειες, είναι ένας χείμαρρος από
στυλ, μια Βαβέλ από ποιητικές γλώσσες, περιβεβλημένη από κείνη τη σχεδόν
ευχάριστη σύγχυση που προκαλούν τα μνημεία, απέναντι στα οποία νιώθουμε έλξη
και ταυτόχρονα καχυποψία, ακριβώς επειδή παρουσιάζονται σαν κάτι πέρα από τις
δυνατότητες της καθημερινής εποπτείας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όπως όλοι οι ποιητές, η Λαϊνά διακατέχεται
πιστεύω, από κείνες τις προτιμήσεις που η επιμονή τους μετατρέπεται σε δαιμόνιο
του συλλέκτη. Είναι μία ποιητική πράξη πέρα από την ποίηση το να συγκεντρώνεις
αυτά πού αγαπάς, σαν τον φετιχισμό του Καβάφη για τα ίδια του τα έργα, και
συχνά ακούγεται ο παλμός της χορδής μιάς αυθεντικής συναισθηματικής
καλλιέργειας μέσα στην ικανότητα να διαλέγεις σωστά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αν υποθέσουμε ότι η ανάγνωση σελίδων που
σου αρέσουν αποτελεί μια διακεκομμένη αλλά απτή συνέχεια από στιγμές
συγκίνησης, τότε η Λαϊνά θα πρέπει, μαζεύοντας από ‘δω κι από ‘κει τα κείμενά
της «Ξένης ποίησης», να πίστεψε (και σωστά) ότι συντάσσει ένα είδος
αυτοβιογραφίας. Η γοητεία ενός τέτοιου βιβλίου πηγάζει εν μέρει από την αίσθηση
ότι κάποιος ερωτεύθηκε τα ίδια πράγματα με σένα, η μυστικά συμφωνημένη παραδοχή
ότι οι λέξεις, ορισμένες λέξεις, έχουν την ικανότητα να μαγεύουν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πολλοί άνθρωποι νιώθουν μια αυθόρμητη
αντιπάθεια για τις ανθολογίες, επειδή το καθολικό τους εύρος και το κάπως
χαλαρό κριτήριο που υιοθετεί υποχρεωτικά εκείνος που επιχειρεί ένα τέτοιο έργο
έρχονται σε σύγκρουση με το προσωπικό γούστο του αναγνώστη, που η η τέρψη του,
όπως των παιδιών, είναι τόσο πιο έντονη όσο πιο στενά συνδέεται μ’ ένα ορισμένο
είδος λογοτεχνίας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν θα τολμούσα να πω ότι ένιωσα μια
τέτοια αρνητική απήχηση ξεφυλλίζοντας το βιβλίο της Λαϊνά, μάλλον την αίσθηση
ότι πρόκειται λιγότερο για ανθολογία και περισσότερο για ημερολόγιο, πού τις
σημειώσεις του έγραψαν άλλοι (σοφοί και τρελοί) άνθρωποι για λογαριασμό της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ωστόσο, ο λόγος για τον οποίο αξίζει να
σχολιαστεί η «Ξένη ποίηση» είναι εκείνο το μικρό αλλά κρίσιμης σημασίας μυστικό
στις λογοτεχνικές αντιλήψεις της Λαϊνά, που εμένα τουλάχιστο με συγκινεί, όχι
μόνο γιατί το μοιράζομαι, αλλά γιατί ελάχιστες φορές έχω ακούσει να
διατυπώνεται μια τέτοια άποψη από επώνυμα χείλη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πιστεύει λοιπόν η Λαϊνά, απ’ ότι διαβάζω,
κάτι που δεν αντιλαμβάνονται στην πλειοψηφία τους ούτε οι φιλόλογοι ούτε οι
εκδότες ούτε οι κριτικοί ούτε δυστυχώς πολλοί συγγραφείς, και που θα μπορούσα
να το εκφράσω πολύ απλά με τα λόγια (περίπου) του Σεφέρη: για να μεταφράσεις
καλά πρέπει να γνωρίζεις σε βάθος τη γλώσσα στην οποία μεταφράζεις, όχι την
άλλη’ ο Σεφέρης προφανώς εννοούσε ότι η άλλη γλώσσα, η ξένη, είναι μόνο μια
ευκαιρία, ένα πρόσχημα, το πραγματικό εμπόδιο είναι η δική σου γλωσσική
αίσθηση, αυτή η παλλόμενη σκιά, η τόσο παράξενη και ταυτόχρονα οικεία, που
αναβλύζει μυστηριωδώς όπως ένα όνειρο και που στο βάθος της βρίσκεται η ποίηση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πρόκειται για μια άποψη που άλλοι
αρνούνται να δεχτούν και άλλοι θεωρούν αυτονόητη, ίσως να σφάλλει το ένστικτό
μου, αλλά νομίζω ότι το αντίστοιχο των γαλλικών <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>του Ζενέ είναι τα ελληνικά ενός συγγραφέα σαν
τον Ζενέ, κι όχι ενός Έλληνα που μιλάει γαλλικά τόσο καλά όσο ο Ζενέ, κι αυτό,
απλούστατα, γιατί ο Ζενέ και θα μπορούσε να πάρει όρκο κανείς, δεν έγραψε
αριστουργηματικά μυθιστορήματα επειδή ήξερε τέλεια γαλλικά, αλλά επειδή η φύση
του τον οδηγούσε σε κάποιο αίνιγμα πέρα από τη συνείδησή του, σε σχέση με το
οποίο η ευφράδεια αποτελούσε μόνο μια προέκταση. Αυτό το αίνιγμα είναι η ποίηση
και ο πυρήνας του, αν υπάρχει, είναι παρών σε οποιαδήποτε εθνική λογοτεχνία,
άσχετα από τις δυσκολίες να μεταφερθούν από τη μια γλώσσα στην άλλη τα
εσωστρεφή στοιχεία, όπως η προσωδία ή η ατμόσφαιρα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μ’ όλ’ αυτά θέλω να πω ότι η «Ξένη ποίηση
του 20<sup>ου</sup><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αιώνα» δεν λέει
τίποτα καινούργιο, έχουμε λίγο-πολύ διαβάσει τα πάντα, είναι όμως μια
προσπάθεια που της αξίζει ο θαυμασμός, ή, καλύτερα, η υποστήριξη, γιατί κρύβει
εκείνη την όχι και τόσο παραδεχτή, αλλά πραγματικά αληθινή λογοτεχνική
φιλοσοφία, για την οποία δεν θα έβλαπτε να χύνεται πού και πού λίγο αίμα: ούτε
μετάφραση ούτε πρωτότυπο, μόνο το ίδιο το ποίημα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Φυσικά, δεν θα ‘θελα να φανώ αφελής,
ισχυριζόμενος ότι η μετάφραση δεν προϋποθέτει δυσκολίες, ότι δεν υπάρχει
πραγματικά κάτι που χάνεται στη μεταφορά, κι ότι άλλα «Κουαρτέτα» διαβάζουμε
στα ελληνικά κι άλλα στα αγγλικά, όπου ο ήχος των λέξεων είναι κυριολεκτικά ο
αμυδρός αντίλαλος ενός ποταμού που διασχίζει το σκοτάδι. Δεν μπορώ εντούτοις
παρά να σεβαστώ τη διάθεση να μεταφερθούν στη δική μου γλώσσα ρυθμοί τόσο
ισχυροί, ώστε να επιβιώνουν. Η μετάφραση σήμερα αντιμετωπίζεται σαν κάτι το
ύποπτο. Δεν είναι. Η δε αληθινή της φύση, αλλά και η μόνη πιθανή ιδεολογία που
μπορεί να ισχύει γι’ αυτήν, δεν έχει σχέση με την πιστότητα ούτε με το
συντακτικό, αλλά μ’ αυτό που υπαγορεύουν οι αισθήσεις και που μπορεί να είναι
όμορφο, όπως οι αναμνηστικές φωτογραφίες από μια ερωτική σχέση, πέρα από τα
καλλιτεχνικά μειονεκτήματα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σ’ αυτή τη συζήτηση με αφορμή τις
μεταφράσεις της ξένης ποίησης κρύβεται επίσης, υποπτεύομαι, ένα χρήσιμο μάθημα
για τους νέους ποιητές, που ζουν με το άγχος να μην ασχοληθούν υπερβολικά με
τις λέξεις (για να μη γίνουν φιλόλογοι) ούτε υπερβολικά με τις ιδέες (για να μη
γίνουν φιλόσοφοι), αλλά με κάτι ενδιάμεσο. Αυτό το μεταίχμιο ανάμεσα στη γλώσσα
και τη σκέψη είναι ακριβώς η ποίηση, πού το βάρος της είναι όρο και της
αναπνοής ενός ετοιμοθάνατου. Χαίρομαι με το ότι η Λαϊνά συγκέντρωσε ποιητές με
μόνο κριτήριο ότι της αρέσουν, γιατί είναι σαν να διακηρύσσει ότι η ποίηση δεν
εξηγείται. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο για την ποίηση. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Β)<span style="mso-spacerun: yes;">
</span><span style="color: red;">«Σκοπός της ανθολογίας η ποίηση»</span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">του ΑΡΗ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΠΕΡΛΗ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">εφημερίδα «Η
ΠΡΩΤΗ» 3/3/1990<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Ανθολόγος μιάς ανθολογίας ξένης ποίησης
σε μετάφραση έχει να αναμετρηθεί όχι μόνο με τα προβλήματα που προκύπτουν από
τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του έργου που αναλαμβάνει, αλλά και με εκείνα που
αντιμετωπίζει γενικά ο ανθολόγος κάθε ανθολογίας. Προβλήματα που συνιστούν εξ
αρχής και τελικά ένα δυσεπίλυτο πλέγμα:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ποιό θα είναι το κριτήριο επιλογής των
ανθολογήσιμων ποιημάτων; Ιστορικό, κριτικό ή αισθητικό; Θα ανθολογηθούν τα
«καλύτερα» ή<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τα «αντιπροσωπευτικότερα»
ποιήματα; Το υποκειμενικό στοιχείο (που είναι αναπόφευκτο να παρέμβει στην
επιλογή) θα αφεθεί ελεύθερο και ανεξέλεγκτο ή θα καταβληθεί προσπάθεια να
περιοριστεί και, όσο είναι δυνατόν, να «αντικειμενικευθεί»; Ο καταμερισμός του
διαθέσιμου χώρου, των σελίδων του βιβλίου, θα γίνει με κριτήριο την ‘επιφάνεια’
ή τη ‘σπουδαιότητα’ των ποιητών στην εθνική γραμματεία στην οποία ανήκουν;
Μείζονες και ελάσσονες ποιητές θα αντιπροσωπευθούν αναλόγως; Η ανθολογία θα
είναι τελικά ανθολογία ποιητών ή ποιημάτων; Το γεγονός ότι δεν έχουμε στη
διάθεσή μας ολόκληρο το σώμα μιάς ξένης λογοτεχνίας ή λογοτεχνιών, παρά μόνο
τις υπάρχουσες μεταφράσεις κάποιων ποιημάτων (που, συχνά, δεν είναι τα
καλύτερα, αλλά τα πλέον ευμετάφραστα ή μεταφρασθέντα κατά τύχην όλως) πόσο
επηρεάζει την πληρότητα ή την εγκυρότητα της ανθολογίας; Θα αναζητηθούν
μεταφράσεις ποιημάτων που ήδη γνωρίζουμε στο πρωτότυπο και έχουμε κατ’ αρχήν
επιλέξει, ή θα περιοριστούμε στο όποιο διαθέσιμο υλικό μεταφράσεων όποιων
ποιητών και ποιημάτων; Η ανθολογία της ξένης ποίησης θα είναι τελικά ανθολογία
μεταφράσεων πρωτοτύπων ή πρωτοτύπων μεταφράσεων;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτά και άλλα σχετικά προβλήματα (που
προϋποθέτουν και συνεπάγονται μια θεωρητική όσο και πρακτική και ιδεολογική
εμπλοκή στο θέμα) απαιτούν διερεύνηση και λύσεις που, αναπόφευκτα, θα είναι
στην πράξη μονομερείς ή συμβιβαστικές. Ιδανική ή ολική λύση δεν υπάρχει. Ο
αναγνώστης κάθε ανθολογίας θα έχει πάντα αντιρρήσεις να προβάλει και παράπονα
να εγείρει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Μαρία Λαϊνά δεν φαίνεται να αγνοεί αυτές
τις εγγενείς δυσκολίες και την προβληματική φύση του έργου του ανθολόγου και
της συγκεκριμένης εργασίας. Η τολμηρή λύση που έδωσε ήταν να παρακάμψει και
σκόπιμα να απορρίψει πολλά απ’ αυτά τα προβλήματα, υιοθετώντας ως σταθερό
κριτήριο επιλογής-καθώς η ίδια δηλώνει στον σύντομο αλλά πυκνό πρόλογό της- τη
γλώσσα, δηλαδή τα ελληνικά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Την αρχική απορία του αναγνώστη (ποια
γλώσσα; Η γλώσσα της ποίησης ή η γλώσσα της γλώσσας;) διαδέχεται ο φόβος πώς το
κριτήριο είναι παρακινδυνευμένο, γιατί τα ‘ελληνικά’ οδηγούν αυτομάτως, και όχι
μόνο λόγω νεοελληνικών συγκυριών, στα ‘σωστά ελληνικά’ και τα ‘ωραία ελληνικά’
–κι αλίμονο αν η ποίηση στηριζόταν σε τέτοια κατηγορήματα. Η διευκρίνιση της
ανθολόγου πως εννοεί τα ελληνικά που «της φαίνεται ότι υπηρετούν σήμερα
καλύτερα την εκπλήρωση της ποίησης σ’ αυτό ή εκείνο το ποίημα», οπωσδήποτε
διασκεδάζει το φόβο και αποθαρρύνει μια σχετική ερμηνεία, χωρίς όμως και να
αποκλείει εντελώς τις παρεξηγήσεις. Ο αναγνώστης θα επιθυμούσε στο σημείο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αυτό σαφέστερες<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και διεξοδικότερες εξηγήσεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ίδια απαίτηση ισχύει και για πολλά άλλα
κρίσιμα θέματα που θίγει η ανθολόγος στον πρόλογό της (θέματα ποίησης και
μετάφρασης, ποίησης και ανθολόγησης, ποίησης και κριτικής), με λόγο τόσο βραχύ
και αφοριστικό που μάλλον εγείρει ερωτήματα και αντιρρήσεις παρά διαφωτίζει ως
προς τα νοούμενα και τις προθέσεις . Ωστόσο, η προσεχτική ανάγνωση των
συμφραζομένων του προλόγου οδηγεί με σχετική ασφάλεια σε ένα τουλάχιστον
συμπέρασμα: ότι η αντίληψη της για τα ποιήματα χαρακτηρίζεται από μια
μεταφυσική σχεδόν πίστη στην Ποίηση ως μεγέθους πρωταρχικού και πρωτογενούς,
αυταπόδεικτου, αυτοδικαιωτικού, απερίληπτου και μη αναγώγιμου. Η ποίηση είναι
μια οντότητα η οποία διαθέτει, όπως η θεότητα, άκτιστες ενέργειες και
οικειώνεται, ιδία βουλήσει, στον κτιστό κόσμο των ποιημάτων. Δηλώνεται
απερίφραστα πώς «σκοπός της ανθολογίας, η ποίηση» και «αν κάτι ενοχλείται από
τη μετάφραση, δεν είναι η ποίηση αλλά η αυτάρκεια του ποιήματος». Που σημαίνει
ότι ο σκοπός του ποιήματος βρίσκεται εκτός εαυτού. Το ποίημα υπηρετεί τη δόξα
της ποίησης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι ίδιοι οι ποιητές αντιμετωπίζονται<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ως ‘σκεύη εκλογής’ και γι’ αυτό, στα
βιογραφικά σημειώματα, αποφεύγονται σκόπιμα οι αξιολογικές κρίσεις, έστω και οι
κατοχυρωμένες πια, και κάθε στοιχείο που «ίσως προδιέθετε τον αναγνώστη απέναντι
στο ποίημα με οποιοδήποτε τρόπο».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έτσι, για τον Γκέοργκ Τρακλ οι μόνες
πληροφορίες που δίνονται είναι: <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">“</b></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Georg</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Trakl</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">,1887-1914</span></b><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">. Αυστριακός λυρικός ποιητής.
Γεννήθηκε στο Σάλτσμπουργκ».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και για την Σίρκα Τούρκα:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">“</b></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Sirkka</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Turkka</span></b><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, 1939- Φιλανδέζα ποιήτρια. Γεννήθηκε
στο Ελσίνκι».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Παράλληλα ο κριτικός, φιλολογικός και
θεωρητικός λόγος όχι απλώς υποβαθμίζεται αλλά, ευκαιρίας δοθείσης,
εξοστρακίζεται και λοιδορείται, θεωρούμενος παράσιτος, φορτικός, αδιάκριτος,
φονικός. Διαβάζουμε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Η ποίηση χάνεται στον παράσιτο λόγο που,
μιλώντας μια ξένη προς τη δική της γλώσσα, ασχολείται μαζί της, τη
χρησιμοποιεί, και την υποβιβάζει, αν δεν την καταργεί, ακόμα κι όταν οι
προθέσεις του είναι αγαθές».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν είμαι καθόλου βέβαιος αν αυτή η
απροκάλυπτα επιθετική στάση έναντι της κριτικής υπηρετεί εν τέλει την ποίηση
και όχι, παρά τις αγαθές προθέσεις, μια φενάκη που απεργάζεται προνόμια και
ασυλίες. Αυτό το ‘κάτω τα χέρια από την ποίηση’ καιρός θα ‘ταν να σκεφτούμε πως
όχι μόνο δεν αποτελεί πειστική αναίρεση του κριτικού και θεωρητικού λόγου, αλλά
αντίθετα αποκαλύπτει το πόσο δέσμιοι είμαστε μιας παλαιότερης, καθώς θα έλεγε ο
Κέυνς, θεωρίας, πού κρύβεται τώρα κάτω απ’ τη δήθεν γυμνότητα της άμεσης και
αδιαμεσολάβητης επαφής, της απροδιάθετης ανάγνωσης, της μέθεξης κλπ.-
νοσταλγίες ενός χαμένου παραδείσου που μάλλον ποτέ δεν υπήρξε. Καιρός να
απαλλαγούμε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όσο κι αν προσπαθούμε να πετάξουμε την
ποίηση έξω απ’ την πόρτα, αυτή θα βρίσκεται πάντα μαζί μας, όχι επειδή μπαίνει
από το παράθυρο (και αυτό γίνεται) αλλά επειδή ενυπάρχει και εν πολλοίς συνιστά
αυτή καθ’ αυτήν τη χειρονομία αποβολής της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο λόγος περί ποιήσεως μπορεί ίσως να μην
είναι ισόθεος, ωστόσο είναι το μόνο όργανο που διαθέτουμε για να μην
περιπέσουμε σε κατάσταση εκστατικής αφασίας, για να συζητήσουμε, να
μελετήσουμε, να κρίνουμε, να υπηρετήσουμε την υπόθεση της ποίησης, δηλαδή των
ποιημάτων, των ποιητών και των αναγνωστών, που είναι εν τέλει υπόθεση των
ανθρώπων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τα ανωτέρω ας ληφθούν ως έκφραση διαφωνίας
πάνω σε ζητήματα πολύ σημαντικά, όπου οι απόψεις έχουν επιπτώσεις πολύ πέρα από
τα προκείμενα, και η διχογνωμία αποδεικνύεται εν γένει πιο εποικοδομητική από
την ομοφωνία. Ο πρόλογος της Μαρίας Λαϊνά είναι ένα κείμενο με θέσεις και
εγκαλεί, αν δεν προκαλεί, τον αντίλογο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ως προς την ανθολόγηση, όσο κι αν συνιστά,
καθώς η ανθολόγος ισχυρίζεται, «όχι υπόδειξη, αλλά αδιάψευστη επιλογή», ευθύνη
της κριτικής (εμείς το χαβά μας) είναι να υποβάλει τις δικές της αναιρέσιμες
αντιρρήσεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Θεωρώ την απουσία του <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ουίλλιαμ Μπάτλερ Γέητς</b> από την ανθολογία μεγάλο και ανεξήγητο κενό.
Η προσοχή και επιμέλεια με την οποία έχει εργαστεί η ανθολόγος αποκλείουν την
περίπτωση αβλεψίας. Κι ωστόσο, ο Γέητς ανήκει και χρονολογικά και ποιητικά στον
20<sup>ο</sup> αιώνα. Γεννήθηκε το 1865, πέθανε το 1939, τα τέσσερα πέμπτα του
έργου του γράφτηκαν και δημοσιεύτηκαν μετά το 1900. Είναι ίσως ο μεγαλύτερος
αγγλόφωνος ποιητής του αιώνα, έχει γράψει σπουδαία ποιήματα, και είμαστε
τυχεροί που έχουμε στη διάθεσή μας πολλές και καλές ελληνικές μεταφράσεις: όχι
μόνο τα δύο κορυφαία ποιήματα που μετέφρασε ο Σεφέρης (τη <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Δευτέρα Παρουσία</b>) και το (<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ταξίδι
στο</b> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Βυζάντιο)</b>, αλλά και έναν
ολόκληρο τόμο προσεγμένων μεταφράσεων του Σπύρου Ηλιόπουλου (<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Μυθολογίες και Οράματα</b>, Πλέθρον, 1983),
όπως και πληθώρα άλλων μεταφράσεων σκορπισμένων σε περιοδικά της τελευταίας
τριακονταετίας. Ιδιαίτερα η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Δευτέρα
Παρουσία</b>, ποίημα προφητικό, που σφραγίζει θεματικά και ποιητικά τον αιώνα,
δεν θα έπρεπε να λείπει από μία ανθολογία που φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ξένη Ποίηση του 20<sup>ου</sup> Αιώνα</b>.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Εουτζένιο Μοντάλε ανθολογείται με πέντε
θαυμάσια ποιήματα σε έξοχες μεταφράσεις, ιδιαίτερα αυτές του Δημήτρη
Νικολαρεϊζη. Ωστόσο, η απουσία ποιημάτων από τα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ξένια</b>, που μεταφράστηκαν με πολλή γνώση και μεράκι από τον Ζήσιμο
Λορεντζάτο <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Εκηβόλος</b>, τ.16-17, 1987,
είναι ιδιαίτερα έντονη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Φίλιπ Λάρκιν, από τους σημαντικότερους
Άγγλους μεταπολεμικούς ποιητές ανθολογείται με τρία ποιήματα, όχι ιδιαίτερα
αντιπροσωπευτικά, ενώ υπάρχει στη διάθεσή μας και δεν χρησιμοποιήθηκε πολύ
σοβαρή και επιτυχής μεταφραστική δουλειά του Νίκου Φωκά (δεκαπέντε ολόκληρα
ποιήματα στο περιοδικό <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Πλανόδιον,</b> τ.
6, Άνοιξη 1988).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Θαλασσινό
Κοιμητήρι</b> του Βαλερύ αντιπροσωπεύεται με επιλογή δώδεκα στροφών σε
ρηξικέλευθες γλωσσικά μεταφράσεις του Ιωάννη- Ανδρέα Γ. Βλάχου. Αδυνατώ να
καταλάβω την απόρριψη της μετάφρασης του ίδιου μεγάλου ποιήματος από τον
Αναστάσιο Γιανναρά, όπως και την πλήρη απουσία της <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Νεαρής Μοίρας.<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ακόμη, ο χαρακτηρισμός Ξένη Ποίηση του 20<sup>ου</sup>
Αιώνα θα έπρεπε να εννοηθεί μάλλον ουσιαστικά παρά στενά χρονολογικά. 20<sup>ος</sup>
αιώνας σημαίνει Νεότερη Ποίηση-και σ’ αυτήν μεγαλύτερο δικαίωμα έχει η ποίηση
της Έμιλυ Ντίκινσον, κι ας έγραψε τον περασμένο αιώνα, παρά ο Αγκοστίνο Νέτο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο κατάλογος των παραπόνων και ενστάσεων
δεν θα ‘πρεπε να μακρύνει, όχι μόνο για λόγους χώρου (πρόβλημα χώρου θα
αντιμετωπίσει άλλωστε και η ανθολόγος). Μια ανθολογία δεν μπορεί να
ικανοποιήσει όλες όλων τις απαιτήσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει πώς δεν πρέπει
και να ελεγχθεί. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όπως παρατηρεί ο Ηρακλής Αποστολίδης στον
πρόλογο της Ανθολογίας του (1933): «Εύκολα από το νου του ανθολόγου δεν περνά
πώς μπορεί οι άλλοι να μην θεωρούν και τόσο περιζήτητο αυτό που τους προσφέρει,
ή, κι αν το θεωρούν, να βρίσκουν πώς δεν είναι το καλύτερο στο είδος του, ή,
και τούτο αν παραδέχονται- πράγμα σπανιότατο-να τους βαρυφαίνεται που δεν έδωσε
κι εκείνο και το άλλο… Μη δεν έχουν δίκιο;»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Προσωπικά θα προτιμούσα περισσότερο Ρίλκε,
Βαλερύ, Έλιοτ, Πάουντ, Τσέλαν, Τρακλ, Μαγιακόφσκι, Ντύλαν Τόμας- ποιητές που
διαμόρφωσαν πράγματι την ποιητική του 20<sup>ου</sup> αιώνα. Κι ας έλειπαν η
Ήντιθ Σίτγουελ, η Νέλυ Ζακς, ο Λάνγκστον Χιουζ, ο Ίκου Τακενάκα, η Σίρκκα
Τούρκκα-κι ας έγραψαν κάποια καλά ποιήματα. Οι ανθολογίες σαν το δρεπάνι του
χρόνου, πρέπει να είναι σκληρός-ιδιαίτερα όταν αφορούν την ξένη ποίηση, όπου οι
ποιητές είναι χιλιάδες και η σφαγή αναπόφευκτη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Παρά τις ενστάσεις και τις προσωπικές
απαιτήσεις, πρέπει να ειπωθεί πώς η ανθολογία που επιμελήθηκε η Μαρία Λαϊνά με
πολύ μόχθο (κι ας λέει η ίδια πως «οφείλεται στην εργασία άλλων που τη βρήκα
έτοιμη»), περιέχει πολλά, πάρα πολλά εξαιρετικά ποιήματα, σε επιτυχίες στη
συντριπτική τους πλειονότητα μεταφράσεις, διαλεγμένα σε προσοχή μέσα από ένα
προφανώς ογκώδες διαθέσιμο υλικό. Η έκδοση είναι ιδιαίτερα φροντισμένη, κι αν
είχαν συμπεριληφθεί βιβλιογραφικές ενδείξεις και παραπομπές θα ήταν ακόμη
καλύτερη και χρησιμότερη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΑΡΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΠΕΡΛΗΣ<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Υστερόγραφο. Τελικά
τα ποιήματα μπορούν πράγματι να μεταφραστούν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι
ενοχλείται η αυτάρκειά τους. Σωστά- στη γλώσσα του πρωτοτύπου έχουμε ένα ποίημα
και στην άλλη ένα άλλο ποίημα, τη μετάφραση. Μια καλή μετάφραση είναι ένα καλό
ποίημα. Αλλά μια κακή μετάφραση είναι πιο ενδιαφέρουσα από ένα κακό ποίημα.
Γιατί αποκαλύπτει πιο έντονα την αγωνία του να υπάρξει- αγωνία που δεν είναι
της ποίησης, αλλά του ποιήματος και του μεταφραστή. Κι ωστόσο κάθε μετάφραση,
καλή η κακή, θα εξαρτάται πάντα από το πρωτότυπο ποίημα-όταν γράφεται, αλλά και
όταν διαβάζεται. Η εξάρτηση, η ατέλεια, δεν αίρει την αυτοτέλεια του
ποιήματος-αντίθετα, πιστοποεί τη δυνάμει αυτάρκη οντότητά του. Η φαινόμενη
αντίφαση δεν ενοχλεί, αν σκεφτούμε, και δεχτούμε, πώς όλα τα σπουδαία πράγματα
του κόσμου και των ανθρώπων έχουν ως θεμελιώδες υποστασιακό χαρακτηριστικό τους
την αντινομία. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Γ)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;">Προσκλητήριο<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ξένων<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ποιητών<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>20<sup>ου</sup><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αιώνα</span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Μια
πολύτιμη ανθολογία από τη Μαρία Λαϊνά<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">εφημερίδα
«ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ» Σάββατο 27- Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2007<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Μαρία Λαϊνά ανθολόγησε το περιεχόμενο
της έκδοσης «Ξένη Ποίηση του 20<sup>ου</sup> Αιώνα-Επιλογές από ελληνικές
μεταφράσεις» και η Ελένη Κεχαγιόγλου την επιμελήθηκε. Την κυκλοφόρησαν τα
«Ελληνικά Γράμματα». Εγώ στέκομαι σ’ αυτήν την έκδοση, γιατί τη θεωρώ πολύτιμη,
από πολλές απόψεις.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πρώτα από όλα έχει
αξία εγκυκλοπαιδική, παρότι δεν παραθέτει αξιολογικές πληροφορίες για τους
ανθολογούμενους ποιητές. Περιλαμβάνει ποιήματα. Η εγκυκλοπαιδική αξία έγκειται
κυρίως στίς αφορμές που δίνει στους ασχολούμενους με την ποίηση να ανατρέξουν
στις συσσωρευμένες γνώσεις και τις ευαισθησίες τους. Έχει αξία γνωσιολογική,
καθώς συγκεντρώνει τόμους ποιητικών φωνών και παροτρύνει, όσους μπορούν, να
διαβάσουν την ίδια ποίηση και στις αρχικές γλώσσες που γράφτηκε. Έχει, επίσης,
αξία ως πηγή εκροής χιλιάδων μικρών αισθημάτων, σκέψεων, παραδοχών και
ενστάσεων για τους ανθολογούμενους και το έργο τους. Για χιλιάδες ανακλήσεις
μυθικών ιστοριών του παρελθόντος σχετικά με τους ποιητές και ποιήματα, ιστοριών
που δεν φτιάχνει πια η εποχή μας και που, αν τις φτιάχνει, τις κρατάει στους
κλειστούς και, ενίοτε, φοβικούς κύκλους της ποίησης, όταν το μάρκετινγκ αφήνει
τα πράγματα να φθάσουν ως αυτούς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Μαρία Λαϊνά, πάντως, αποδεικνύεται-από
τη δική μου σκοπιά- μια τίμια ανθολόγος, που ακολούθησε περισσότερο προσωπικές
επιλογές και συγκινήσεις, διαλέγοντας, όμως,-και σωστά-το παραδεδεγμένο που
άφησε η ιστορία στις συνειδήσεις των φίλων και των αναγνωστών της ποίησης, όπως
μπορεί να απαγγελθεί σε στιγμές «κατάλληλες», με τον ίδιο τρόπο που εκφωνείται
μια ιστορία, εκδηλώνεται μια συγκίνηση, ξεφεύγει ένα επιφώνημα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ανθολόγος είναι απόλυτα νομιμοποιημένη
απέναντι στον εαυτό της και στο κοινό να επιχειρήσει αυτή την Ανθολογία. Η
δουλειά της είναι πολλαπλώς επίπονη και με επίγνωση της σημασίας του τελικού
αποτελέσματος. Είναι η ίδια ποιήτρια που ξέρει να<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>διακρίνει τι είναι ποίηση, ακόμη κι όταν αυτή
μεταφέρεται σε μια άλλη γλώσσα, προκειμένου να ενημερώσει, να ικανοποιήσει το
δυνητικό αναγνώστη, να εγκαθιδρύσει την ύπαρξή της και σε ένα λόγο, άλλον από
αυτόν που προκάλεσε τη γραφή της. Υπάρχει μια πρώτη φράση, η σημαντικότερη, στο
σύντομο πρόλογο της ανθολόγου στην έκδοση. Η φράση αυτή λέει: «Ποίηση δεν είναι
ό,τι χάνεται στη μετάφραση, όπως έχει λεχθεί. Και στη γλώσσα του πρωτοτύπου και
στην αλλοδαπή έχουμε ένα ποίημα: άλλοτε καλύτερο, άλλοτε χειρότερο από το άλλο
του πρόσωπο. Η ποίηση χάνεται στον παράσιτο λόγο πού, μιλώντας μια ξένη προς τη
δική της γλώσσα, ασχολείται μαζί της, τη χρησιμοποιεί και την υποβιβάζει, αν
δεν την καταργεί, ακόμη κι όταν οι προθέσεις του είναι αγαθές. Αν κάτι
ενοχλείται από τη μετάφραση δεν είναι η ποίηση, αλλά η αυτάρκεια του
ποιήματος». Πραγματικά, ένα μεταφρασμένο ποίημα διατηρεί την αξία του, όταν
παραμένει εξαρτημένο από την πρωτότυπη μορφή του, γιατί έτσι καλλιεργήθηκε στο
μυαλό του ποιητή, έτσι απέκτησε ήχους, έτσι κρίθηκε η σπουδαιότητά του αρχικά,
έτσι αγαπήθηκε. Το ίδιο ποίημα μπορεί να έχει την ίδια τύχη και στην άλλη, τη
μεταφρασμένη του μορφή, αρκεί η μετάφραση αυτή να έχει φανερές τις ίνες
διασύνδεσης με το αρχικό δημιούργημα. Γιατί, αν αγαπηθεί με τη μεταφρασμένη του
μορφή ως ήχος και εικόνα της καινούργιας γλώσσας, χωρίς αναφορές στο ύφος, τη
φιλοσοφία, τους χυμούς και την ψυχολογία της αρχικής γλώσσας, τότε είναι ένα
ποίημα- μπορεί σπουδαίο, εντέλει- διαφορετικό από το αρχικό, το οποίο
χρησιμοποιήθηκε απλώς ως έτοιμο υλικό από το μεταφραστή που βγάζει το δικό του
εαυτό και όχι εκείνον του αρχικού δημιουργού.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δόκιμη μεταφράστρια η Μαρία Λαϊνά δεν
ανθολογεί τους ποιητές για να τους μεταφράσει η ίδια. Με τιμιότητα λέει ότι «η
ανθολογία αυτή οφείλεται στην εργασία άλλων, που τη βρήκα έτοιμη». Συνεργεί,
έτσι, στην καθιέρωση αυτού που δόθηκε στο παρελθόν στον Έλληνα αναγνώστη και
που θα αναγνωριζόταν ως η αποδεκτή –ακόμη κι όταν δε είναι ιδανική-μετάφραση
στη μνήμη του πρώτου ανθρώπου που τη διάβασε και την αξιολόγησε. Σαν η
μεταφραστική εικόνα που θα αναγνώριζε ο πρώτος Έλληνας αναγνώστης κάποιων
ποιημάτων, αν ανακαλούνταν στη ζωή και άνοιγε την τωρινή ανθολογία. Σε κάποια
ποιήματα, βέβαια, η ανθολόγος παίρνει πλήρως την ευθύνη επάνω της και ως προς
τα κίνητρα της επιλογής και ως πρώτος αναγνώστης. Πρόκειται για τις μη
δημοσιευμένες μεταφράσεις, για τις οποίες, ακόμη κι αν ήταν άλλος ο πρώτος
αναγνώστης,-πού ήταν-, η ανθολόγος τον υποκαθιστά για τις ανάγκες της μεταφοράς
τους στο βιβλίο. Σημασία, εν κατακλείδι, έχει ότι το βιβλίο συμπεριλαμβάνει
εξαιρετικούς ποιητές, εγκαθιδρυμένους στις συνειδήσεις και τις ευαισθησίες μας,
μεταφρασμένους από ανθρώπους που ένιωσαν και αυτοί<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αντίστοιχους δημιουργικούς πόνους. Η ακόμη
μεγαλύτερη σημασία του είναι ότι εναποθέτει στο παρόν με εγκυρότητα την ποίηση
του 20<sup>ου</sup> αιώνα, μιάς σπουδαίας περιόδου γι’ αυτή.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Σχετικά με την Ανθολογία της Μαρίας
Λαϊνά<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="color: red;">ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΟΙΗΣΕΩΣ<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Ωσάν αδέξια μέλισσα εφορμά<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">επάνω στο λουλούδι<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">λυγίζει το ντελικάτο στήμονα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">ανοίγει δρόμο μεσ’ από τα πέταλα
καθώς<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">μέσα από σελίδες λεξικού<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">πασκίζει να χωθεί<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">εκεί που βρίσκονται το άρωμα κι η
γλύκα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">και μολονότι συναχωμένος<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">δίχως γεύση<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">επιμένει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">ωσότου κουτουλήσει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">σε κάποιο κίτρινο ύπερο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">εδώ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>τελειώνουν όλα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">είναι απλώς αδύνατο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">να φτάσει κανείς τη ρίζα του
λουλουδιού<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">απ’ το κεφάλι<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">περήφανη πολύ<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">η μέλισσά μας η καλή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">ξαναβγαίνει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">βουίζοντας θορυβωδώς:<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">χώθηκα μέσα!<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">σ’ αυτούς<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">πού δεν πολυπιστεύουν<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">δείχνει μιά μύτη κίτρινη<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">απ’ τη γύρη.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ζβίγκνιεφ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Χέρμπερτ, μτφ. Σπύρος
Τσακνιάς. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Βαδίζοντας
πάνω στα χνάρια ή μερικές ακόμα πληροφορίες για την ποιητική ανθολογία της
Μαρίας Λαϊνά.<o:p></o:p></i></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ίσως όχι αυθαίρετα, θα μπορούσαμε να γράφαμε
ότι κάθε ιστορική και γενιά ποιητών και αναγνωστών, συγγραφέων, έχει την «δική»
της Ανθολογία ή και Ανθολογίες. Μονότομα βιβλία Ανθολογιών ή πολύτομες
Ανθολογίες (σειρές) οι οποίες μας φέρνουν σε επαφή με την γοητεία και την
μαγεία, τον ποιητικό και γλωσσικό πλούτο, τη συγκίνηση και το συναίσθημα, το
όνειρο και τον ρεαλισμό ανθρώπων, τους ρυθμούς και τους ήχους λέξεων, την
μελωδία, τα ρεύματα και το στιλ γραφής ποιητών και λογοτεχνών, την ατμόσφαιρα
και την ποιητική αντίληψη και φιλοσοφία, τα εύοσμα άνθη του ποιητικού λειμώνα
της εθνικής μας ποιητικής παράδοσης διαχρονικά, λαϊκής και λόγιας. Το ίδιο
ισχύει και για τις αλλόγλωσσες ανθολογίες που μεταφράζονται στα ελληνικά και
μας μεταδίδουν, μεταφέρουν, μεταλαμπαδεύουν, το πνεύμα και την ατμόσφαιρα ξένων
εθνικών ποιητικών παραδόσεων, την αίσθηση ζωής και προβληματισμών, τα όνειρα
και τους οραματισμούς μιάς μερίδας ανθρώπων της κοινωνίας μας, που εκφράζονται
μέσω του φαινομένου της Ποίησης. Γράφουν ποίηση, την μεταφράζουν, την διακονούν
και την διαβάζουν, είτε στην δική τους μητρική γλώσσα είτε σε άλλες. Όπως πολύ
ορθά την ορίζει ο συγγραφέας και κριτικός Ευγένιος Αρανίτσης, του οποίου την
κριτική αντιγράφω, μαζί με εκείνη του λογοτέχνη και μεταφραστή Άρη Μπερλή και
μία ακόμα παραπάνω: «Το μεταίχμιο ανάμεσα στη γλώσσα και την σκέψη είναι
ακριβώς η ποίηση». Και σε αυτό το «μεταίχμιο» κινείται η συναγωγή μεταφρασμένων
ποιημάτων από διάφορες γλώσσες, ποιητικά ρεύματα, από παλαιότερους και
σύγχρονους έλληνες ποιητές και ποιήτριες διαφόρων χρονικών περιόδων, ποιητικών
τάσεων στα ελληνικά με την Ανθολογία της η ποιήτρια και μεταφράστρια, της
Γενιάς του 1970. Η Μαρία Λαϊνά μας δίνει την δική της απάντηση, συνομιλεί με
τον σύγχρονο αναγνώστη μέσω των μεταφραστικών επιλογών τρίτων φωνών, πού τους
ενώνει και μας ενώνει μαζί της, το Ποίημα. Η αίσθηση που μας αφήνει καθώς το
διαβάζουμε, το σιγοψιθυρίζουμε. Αποδέχεται τις μεταφράσεις όπως δημοσιεύτηκαν
στην εποχή τους, δεν τις σχολιάζει-παρ’ ότι η ίδια είναι άριστος κάτοχος ξένων γλωσσών
και μεταφράστρια, ούτε τις συσχετίζει με συγγενικές της. Αποφεύγει όπως μας
λέει η ίδια να ανατρέξει στο πρωτότυπο όταν παραστεί ανάγκη. Δέχεται το
μεταφρασμένο υλικό της όπως είναι. Σε μία γρήγορη επαφή μας με βιβλία και
ανθολογίες ξένων μεταφρασμένων ποιητών στην χώρα μας, στις άμεσες πηγές, τα
βιβλία που είχε υπόψη της και βασίστηκε η Μαρία Λαϊνά για να οικοδομήσει την
δική της Ανθολογία-έναν μικρό αριθμό τίτλων αντιγράφω παρακάτω- διαπιστώνουμε
ότι αν παραβλέψουμε ορισμένες τυπογραφικές αβλεψίες, πχ. στον Καταλανό
ισπανόφωνο ποιητή Σαλβαδόρ Εσπριού, ο στίχος με αριθμό ΙΧ, οι παρεμβάσεις της
στις πρώτες μεταφραστικές δημοσιεύσεις είναι σχεδόν αμελητέες.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έχουν να κάνουν με αλλαγή σε αριθμήσεις, (από
αρίθμηση με αραβικούς χαρακτήρες σε λατινικούς) σε ποιητικές αποσπασματικές
διαφοροποιήσεις, ενοποιήσεις ενοτήτων, (σε ισπανόφωνους ποιητές) σε ελάχιστες
λεκτικές παρεμβάσεις (στα άρθρα). Διαβάζει και δανείζεται, αντιγράφει το
μεταφρασμένο υλικό όπως είναι, μεταφέρει τα συνοδευτικά πληροφοριακά και μόνο
στοιχεία τα οποία δίνουν οι προγενέστεροι μεταφραστές στην δική τους εργασία. Ή
μεταφέρει μικρό μόνο μέρος των στοιχείων αυτών. Μας δίνει δηλαδή την συλλογική
εικόνα των μεταφρασμένων ποιημάτων-και των ίδιων των ποιητών- όσο γίνεται πιο
γυμνή και λιτή, δίχως φιλολογικά φορτώματα. Αυτό ενδέχεται να «ενοχλεί»
ορισμένους αναγνώστες της Ανθολογίας της, που θα ήθελαν να ενημερωθούν
περισσότερο, για την συγγραφική παραγωγή των δημιουργών, όπως μας δίνουν στα
δικά τους βιβλία οι μεταφραστές τους. Αυτό όμως όπως φαίνεται, θα αύξανε τις
σελίδες του τόμου και τον αρχικό στόχο της Ανθολογίας μεταφράσεων που κατά την
αντίληψη της ποιήτριας και ανθολόγου είναι το ίδιο το Ποίημα. Η απόλαυσή του
δίχως άλλα ερμηνευτικά και διευκρινιστικά υποστηρίγματα. Η παρουσίαση γίνεται
σύμφωνα με την χρονολογία γεννήσεως των ποιητών, ελάχιστες πληροφορίες δίνονται
και στα Βιογραφικά σημειώματα των 111 φωνών που αντιγράφω παραπάνω μαζί με τον
Πρόλογό της. Σε ορισμένους όπως είναι φυσικό απουσιάζει η ημερομηνία θανάτου
των ποιητών. Ενώ πάλι, δεν αναφέρεται η ποιητική συλλογή στην οποία ανήκει το ή
τα ποιήματα που αναφέρει ο μεταφραστής. Ίσως ακόμα απουσιάζουν ορισμένες ξένες
ποιητικές φωνές του 20<sup>ου</sup> αιώνα της ποίησης, που θα θέλαμε να
συμπεριλαμβάνονται στην πολυσυλλεκτική μεταφραστική αυτή σύνθεση. Ποιητικές
φωνές που μας είναι περισσότερο γνωστές και αγαπητές και μας τις έχουν
μεταφραστικά παρουσιάσει σε ελληνικές εκδόσεις, ανθολογίες και λογοτεχνικά
περιοδικά, (βλέπε «Η Λέξη», «Νέα Εστία», «Πλανόδιο», «Το Δέντρο» κλπ,) οι κατά
καιρούς έλληνες ποιητές και μεταφραστές. Με διακριτικό τρόπο την ίδια
επισήμανση κάνει και ο Άρης Μπερλής στο δικό του κριτικό σημείωμα, ο οποίος
συμπεριλαμβάνεται με μία του μετάφραση. Βλέπε αμερικανό ποιητή Άλλεν
Γκίνσμπεργκ.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στα βιογραφικά δίνονται τα
ονόματα των μεταφραστών και οι αντίστοιχες σελίδες. Σε ποσοστιαίες αναλογίες
υπερτερούν οι άντρες ποιητές και μεταφραστές σε σχέση με τις γυναικείες φωνές.
Η ποιήτρια και μεταφράστρια Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ έχει την τιμητική της.
Υπάρχει πάντως ένας πλουραλισμός ονομάτων που εμφανίζονται είτε με μία τους
μετάφραση είτε με περισσότερες. Πχ. Χάρης Βλαβιανός, ή Βασίλης Καραβίτης κλπ. Η
γλώσσα από την οποία επίσης μεταφέρονται στα ελληνικά ή αποδίδονται οι ξένοι
ποιητές και τα ποιήματα που επιλέγονται, παίζει ρόλο όπως αντιλαμβάνομαι.
Ανάλογα την ευρωπαϊκή γλώσσα, επιλέγονται και οι μεταφραστές της. Πχ. αγγλικά,
ισπανικά, γαλλικά, γερμανικά, γλώσσες των σκανδιναβικών χωρών κλπ. βλέπε
περίπτωση του κριτικού λογοτεχνίας και μεταφραστή Δημοσθένη Κούρτοβικ.
Ορισμένες μεταφράσεις γίνονται σε συνεργασία, δύο ελλήνων ποιητών και
μεταφραστών μαζί. Ορισμένοι ποιητές παρουσιάζονται ποιήματά τους από
διαφορετικές ελληνικές μεταφραστικές φωνές, όπως και άλλοι, μας μεταφέρονται
από το ιδεολογικό και ποιητικό πλαίσιο στο οποίο μας έγιναν γνωστοί στην
πατρίδα μας. πχ. Βλαντιμήρ Μαγιακόφσκι, Ναζίμ Χικμέτ ή Έζρα Πάουντ, Τόμας Στερν
Έλιοτ κ. ά. Όσον αφορά τις παραπεμπτικές επιλογές της Μαρίας Λαϊνά, οι εργασίες
του Ηλία Κυζηράκου, του Τάκη Μενδράκου, του Βασίλη Καραβίτη έχουν την τιμητική
τους. Όπως και νάχει η συλλεκτική αυτή δουλειά της ποιήτριας, μεταφράστριας και
ανθολόγου Μαρίας Λαϊνά είναι σημαντική, απαιτεί μόχθο και σοβαρότητα,
υπευθυνότητα, και ποιητικό ένστικτο κάτι που έχει η ποιήτρια. Αυτό δηλώνει και
η επανέκδοσή του τόμου «Ξένη Ποίηση του 20<sup>ου</sup> αιώνα» Επιλογή από
ελληνικές μεταφράσεις, πρώτη έκδοση Λωτός 1989 από διαφορετικούς εκδοτικούς
οίκους και χρονιές. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Τίτλοι βιβλίων που είχε υπόψη της και
χρησιμοποίησε*</span></b><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">:
-Γιώργος Σεφέρης, Αντιγραφές, εκδ. Ίκαρος 1965.- Οδυσσέας Ελύτης, Δεύτερη
Γραφή, εκδ. Ίκαρος 1976.-Άρης Αλεξάνδρου, Διάλεξα. Συγκέντρωση υλικού.
Βιογραφικά σημειώματα Καίτη Δρόσου. Εκδ. Τυπογραφείο Κείμενα, 1984.-Βασίλης
Καραβίτης, Συγκομιδή. Σύγχρονοι Ξένοι Ποιητές. Ξένη Ποίηση 11, εκδ. Γνώση
1988.- Ηλίας Κυζηράκος, Μετάφραση: Σημερινή Ποίηση απ’ όλο τον κόσμο. Εκδ.
Αθήνα 1971. – Νίκος Σπάνιας, Μεταφράσεις 1941-1971, εκδ. Νέα Υόρκη, Αμερική
1972.- Τάκης Μενδράκος, Μικρό Ανθολόγιο, Μεταπλάσεις. Από τον άγιο Φραγκίσκο
της Ασίζης ως την ποίηση της Μαύρης Αφρικής, εκδ. Καστανιώτης 1998.- Βασίλης
Παπαγεωργίου: Ανθολόγηση- Μετάφραση. Σύγχρονοι Σουηδοί Ποιητές, εκδ. Εγνατία/
Θεσσαλονίκη 1979. – Βασίλης Παπαγεωργίου: Ανθολόγηση, Εισαγωγή, Μετάφραση.
Σύγχρονοι Σουηδοί Ποιητές. Επιλογή. Εκδ. Αστρολάβος/ Ευθύνη, Ν.33/ 1988.-
Σύγχρονη Φιλανδέζικη Ποίηση. Επιλογή, Μετάφραση: Δημοσθένης Κούρτοβικ, εκδ.
Πλέθρον 1986.- Αντόνιο Ματσάδο, Ποιήματα. μετάφραση: Κώστας Ε. Τσιρόπουλος.
Ισπανική Βιβλιοθήκη Ν.4. εκδ. Οι εκδόσεις των Φίλων, 1972. -Ναζίμ Χικμέτ,
Ποιήματα. Πρόλογος και Απόδοση: Γιάννης Ρίτσος, εκδ. Κέδρος 1966/1975.-
Σαλβαδόρ Εσπρίου, Κοιμητήρι της Σινέρα (Εκλογή). Εισαγωγή-Μετάφραση: Κώστας Ε.
Τσιρόπουλος, εκδ. Αστρολάβος/ Ευθύνη Ν.11/1983.- Χόλουμπ: Επιλογή από το έργο
του. Μετάφραση: Σπύρος Τσακνιάς, Οι ποιητές του κόσμου 2. Εκδ. Η μικρή Εγνατία
1979.- Χέρμπερτ Ζβίγκνιεφ, Επιλογή από το έργο του. μετάφραση Σπύρος Τσακνιάς,
Οι ποιητές του κόσμου. Εκδόσεις Η μικρή Εγνατία 1979.- Οκτάβιο Παζ, Ποιήματα,
Μετάφραση Αργύρης Χιόνης, εκδ. Γ.Μ. Σπηλιώτη, 1981.- Φράνσις Πονζ, Η φωνή των
πραγμάτων, Μετάφραση Χριστόφορος Λιοντάκης, εκδ. Πλέθρον 1978.- Τζόϋς Μανσούρ,
Ερωτικά. Απόδοση: Έκτωρ Κακναβάτος, εκδ. Κείμενα, Ν.3/1978.- </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Joyce</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mansour</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, ΟΡΝΙΑ. Απόδοση Έκτωρ Κακναβάτος,
εκδ. Τυπογραφείο Κείμενα 1987.- Μπέρτολτ Μπρεχτ, Ποιήματα, μετάφραση Μάριος Πλωρίτης,
εκδ. Θεμέλιο 1977.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">*Σημείωση</span></b><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">: </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Στους ενδεικτικούς αυτούς τίτλους βιβλίων που είχα στην Βιβλιοθήκη μου και ανέτρεξα, έλεγξα και αντιπαρέβαλα, στις σημειώσεις που κράτησα
σημείωνα και τις αντίστοιχες σελίδες των εκδόσεων. Εδώ, δεν τις μεταφέρω για να
μην αποεστιαστεί το βλέμμα μας. Δεν αναφέρω επίσης, τίτλους περιοδικών πχ.
Ευθύνη, η Λέξη, Πάλι, Γράμματα και Τέχνες, κλπ. όπου όπως διαισθάνομαι είχε
υπόψη της η Λαϊνά στην εργασία της. Το αυτό έπραξα για τα Ποιήματα, τα παίρνω
από τις συγκεντρωτικές εκδόσεις που γνωρίζω και όχι από τις πρώτες δημοσιεύσεις των
περιοδικών. Βλέπε πχ. Τάκης Μενδράκος κλπ. Δεν αναφέρω μεταφράσεις του Έλιοτ ή
του Πάουντ ή άλλων που όλοι μας γνωρίζουμε και θεωρώ αυτονόητο. Ο κατάλογος
συνεχίζεται. Μία εντελεχής φιλολογική έρευνα συμπληρωμένη και με άλλες αναφορές και σύγχρονες πηγές θα εντόπιζε καλύτερα που ανέτρεξε η ποιήτρια και ανθολόγος. <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ανθολογία ή Ανθολογίες (σειρές βιβλίων) που
έχουν συνταχθεί και επιμεληθεί από παλαιότερους ή σύγχρονούς της εποχής μας
ποιητές ή γραμματολόγους, πανεπιστημιακούς ή και εκδότες, ιστορικούς της
λογοτεχνίας, ή ερασιτέχνες εραστές της ποίησης. Θα τολμούσαμε να σημειώσουμε
(εις μνήμη όλων αυτών των προγενέστερών μας αφανών και φανερών εργατών της
ελληνικής ποίησης) ότι τα βιβλία των Ανθολογιών που ήρθαμε για πρώτη φορά σε
επαφή με την ποιητική δημιουργία ελλήνων και ελληνίδων ποιητών, (ή ξενόγλωσσων
αντίστοιχα) υπήρξαν το «πρώτο σκαλί» γνωριμίας μας με αυτό που αποκαλούμε
Ποίηση, και τα άγνωστα-τότε- ονόματα των ποιητών και ποιητριών. Αν θέλουμε να
γίνουμε περισσότερο ιστορικά συγκεκριμένοι, μιλώντας για την δική μας Γενιά,
γενιά του 1980, θα αναφέραμε ότι ίσως υπάρχει ένα μεταβατικό στάδιο μεταξύ της
γενιάς του 1970 και της γενιάς του 1980, όπως και στον πολιτικό και κοινωνικό
στίβο, όταν η αχαμνή πολιτικά ελληνική νεότερη δημοκρατία μας αγωνιστικά
μπουσουλώντας, έψαχνε να βρει τον σύγχρονο πολιτικό της βηματισμό και την
πορεία της στους νέους καιρούς που ανέτειλαν μετά την μεταπολίτευση. Τον ίδιο
πάνω κάτω ανιχνευτικό βηματισμό συναντάμε και στην προσπάθεια ανεύρεσης του
ποιητικού προσανατολισμού μας της δικής μας γενιάς μετά ή και λίγο πριν την
πτώση της χούντας. Στα σχολικά και παιδικά μας χρόνια ψάχναμε μόνοι μας-σχεδόν
στα τυφλά- τα χνάρια της παράδοσης του ελληνικού ποιητικού και πεζογραφικού
λόγου που μας έθελγε, μέσω φτηνών σχολικών ανθολογιών αλλά και γνωστότερων όπως:
του Μιχάλη Περάνθη, του Ρένου Αποστολίδη, του Άρη Δικταίου, του Νίκου και της
Ρίτας Μπούμη Παππά, την συλλογική ανθολογική εργασία των εκδόσεων «Παρθενών»
αλλά και των δύο μικρών βιβλίων τσέπης των εκδόσεων «Πάπυρος» και «Αγκύρας» για
να μείνω σε ενδεικτικές ανθολογίες που κυκλοφορούσαν και ήταν προσιτές για εμάς
τους νεότερους. Για άλλη μία φορά να επαναλάβουμε όπως έχουμε πράξει και
παλαιότερα στα Λογοτεχνικά Πάρεργα, μιλώντας και καταγράφοντας, αποδελτιώνοντας
Ελληνικές Ανθολογίες, την μεγάλη συμβολή που είχαν στην διάδοση του Βιβλίου,
της εκπαίδευσής μας γενικότερα, οι παλαιοί πλασιέδες σε εμάς τους νέους. Άτομα
τα οποία γυρνώντας από πόρτα σε πόρτα, από γειτονιά σε γειτονιά δεν<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πωλούσαν μόνο βιβλία με δόσεις αλλά, ίσως και
«άθελά τους», διέδιδαν και πρόβαλαν την ελληνική και ξένη γραμματεία, την
λογοτεχνία, τα γράμματα και τις τέχνες. Αξίζει να μνημονεύσουμε και ορισμένους
σχολικούς δασκάλους μας, οι περισσότερο διαβασμένοι και ανοιχτόμυαλοι της
δημόσιας εκπαίδευσης, οι οποίοι κουβαλούσαν κατά διαστήματα τόμους ελληνικών
ανθολογιών που είχαν στην βιβλιοθήκη τους και μας διάβαζαν στην σχολική αίθουσα
ολόκληρα ποιήματα ή πεζά ελλήνων λογοτεχνών, που δεν είχαν λογοκριθεί από την
τότε δημόσια εκπαιδευτική αρχή ως ακατάλληλα για τους μαθητές. Μέσω αυτής της
ανθολογικής οδού επέρχονταν η πρώτη ποιητικής μας προσέγγιση. Επικοινωνούσαμε
με έργα ποιητών-δίχως λογοκρισία- καθώς ανοίγαμε συζήτηση μεταξύ μας, και ο κάθε
μαθητής ή μαθήτρια εξέφραζε τις ποιητικές ερμηνείες που θεωρούσε ως
καταλληλότερες μετά την δημόσια ανάγνωση των ποιημάτων. Αλλά και αρκετά Αναγνωστικά
του Δημοτικού Σχολείου δεν ήσαν και αυτά παρά μικρές, ολιγοσέλιδες «ανθολογίες»
περασμένων εποχών. Πρώτα της νιότης χρόνια, πρωτόλεια διαβάσματα. Ποιητικοί
ήχοι. λέξεις, φράσεις, στίχοι, στροφές, ονόματα, εικόνες, νοήματα, μελωδίες,
ρυθμοί, ομοιοκαταληξίες, μεταφράσεις, πατριωτικοί παιάνες, φυλαγμένα στο σεντούκι
της μνήμης. Και για να είμαστε ακόμα ειλικρινέστεροι με την ποιητική μας μνήμη
και αναπόληση, ποιος νέος ή νέα ή μεγαλύτερης ηλικίας άτομο που έπιανε στο χέρι
του τον «Καζαμία» της καινούργιας χρονιάς δεν διάβαζε τα ποιήματα που
δημοσιεύονταν, δεν γύριζε με περιέργεια τα μικρά ημερήσια φυλλαράκια των
ημερολογιών του τοίχου για να ψιθυρίσει τα ομοιοκατάληκτα στιχάκια στο πίσω
μέρος τους; Ακόμα και με τους υποχρεωτικούς εβδομαδιαίους εκκλησιασμούς μας
ερχόμασταν σε επαφή με την ποίηση και βυζαντινή μελωδία και υμνογραφία. Τελικά,
με τον έναν ή άλλον τρόπο μας γαλουχούσε η Ποίηση. Μήπως όμως και το μητρικό
νανούρισμα δεν είναι Ποίηση; Τα λόγια της εξόδιου ακολουθίας μας δεν είναι
Ποίηση; Η Ποίηση γράφει κάπου στα δοκίμιά του ο ποιητής Τόμας Στερν Έλιοτ: «Πώς
η ποίηση είναι περισσότερο δεμένη με τον τόπο της από τον πεζό λόγο μπορούμε να
το δούμε στην ιστορία των Ευρωπαϊκών γλωσσών». Εύστοχη παρατήρηση και απάντηση
στους αρνητές της, που θεωρούν την ποίηση «πάρεργη» ενασχόληση για ρομαντικές
και αιθεροβάμονες υπάρξεις, χάσιμο χρόνου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ονόματα
μεταφραστών και μεταφραστριών</b>:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Τάσος Κόρφης, Κατερίνα Αγγελάκη
Ρούκ,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τάκης Σινόπουλος, Γ. Δ. Κεντρωτής,
Βερονίκη Δαλακούρα, Αντώνης Δεκαβάλλες, Αμαλία Τσακνιά, Ανδρέας Καραντώνης,
Δημήτρης Νικολαρεϊζης, Ελένη Βακαλό, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κώστας
Τσιρόπουλος, Ζωή Καρέλλη, Κώστας Ταχτής, Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Σπύρος Τσακνιάς,
Τάσος Δενέγρης, Νίκος Σπάνιας, Παναγιώτης Χρ. Χατζηγάκης, Φοίβος Πιομπίνος,
Μάρω Παπαδημητρίου, Τάκης Παπατσώνης, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κλείτος
Κύρου, Ιωάννα Κωνσταντουλάκη- Χάντζου, Ρήγας Καππάτος, Ρούμπη Θεοφανοπούλου, Ξ.
Α. Κοκόλης, Γιάννης Βαρβέρης, Βίλκη Τσελεμέγκου-Αντωνιάδου, Σωτήρης Παστάκας, Γιάννης
Ρίτσος, Χρύσα Προκοπάκη, Γιώργος Θέμελης,<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Βασίλης Παπαγεωργίου, Ελένη Ι. Κοντιάδη, Χαρίλαος Π. Τζαννετάκης, Νίκος
Πασχάλης, Μαρία Στεφανοπούλου, Γιώργος Γεραλής, Μηνάς Δημάκης, Μαρλένα
Γεωργιάδη, Τούντη Τσίτη, Μανόλης Αναγνωστάκης, Νόρα Πυλόρωφ- Προκοπίου, Νίκος Γκάτσος,
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νίκος Εγγονόπουλος, Κλαίτη Σωτηριάδου, Θανάσης
Χατζόπουλος, Γιώργος Παυλόπουλος, Δημήτρης Καλοκύρης, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μάτση Χατζηλαζάρου, Κάρολος Τσίζεκ,
Μελισσάνθη, Άρης Δικταίος, Ελένη Βαμπούλη.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μία Ανθολογία σχεδιάζεται σύμφωνα με τις
προσωπικές ποιητικές- ίσως-και εκδοτικές επιθυμίες, ανάγκες, ή αγάπες του
ανθολόγου ή των ανθολόγων, αν η ανθολόγηση και η σύναξη των ποιημάτων γίνεται
συλλογικά. Βλέπε παραδείγματος χάρη την πολύτομη ποιητική ανθολογία του Λίνου
Πολίτη, την θεματική του Ευγένιου Αρανίτση, την «ιδιαίτερη» του Ευριπίδη
Γαραντούδη, τα βιβλία των ανθολογιών των Θανάση Νιάρχου και Αντώνη Φωστιέρη των
εκδόσεων «Καστανιώτη» και δεκάδων άλλων ανθολόγων και επιμελητών που γνωρίζουμε
και έχουμε ανατρέξει. Αν η έκδοση είναι συλλογική,-από εκδοτικούς οίκους ή
άλλους φορείς- έχουμε τις σειρές των εκδόσεων «Σοκόλη», του Γιώργου Ρούβαλη και
Χάρη Ψαρρά έκδοση της «Εταιρείας Συγγραφέων», την «Ανθολογία της Ελληνικής
Ποίησης (20<sup>ος</sup> αιώνας) των εκδόσεων «Κότινος» σε ανθολόγηση-επιμέλεια
Κώστα Γ. Παπαγεωργίου και Βαγγέλη Χατζηβασιλείου, για να περιοριστώ σε
ελάχιστες σύγχρονες κυκλοφορίες. Ο ανθολόγος συνήθως είναι και ο ίδιος ποιητής
ή σπουδάζει συστηματικά και ερευνά την εξέλιξη, την διαδρομή του ποιητικού
λόγου και τις αλλαγές του. Υπάρχουν και οι δεκάδες περιπτώσεις των ανθολόγων,
οι οποίοι ανθολογούν και καταγράφουν την ποιητική παραγωγή του τόπου τους, της
γενέθλιας πόλης τους, όπως πχ. ο Σήφης Κόλιας, (Κόρινθος), ο Σάκης Σερέφας
(Θεσσαλονίκη) κ.ά. Οι ανθολόγοι,-ανεξάρτητα του ανθολογικού τους αποτελέσματος-
διασώζουν με τις εργασίες τους το πρωτογενές ποιητικό υλικό των προηγούμενων
από αυτούς χρόνων. Και μέσω της σύναξης του πρωτογενούς αυτού υλικού βλέπουμε
την ιστορική διαδρομή και εξέλιξη της γλώσσας, τους ήχους των λέξεων, την
ορθογραφία της, τους ιδιωματισμούς της, τις προσμείξεις και τις αλλαγές της.
Διασώζουν τον δημοτικό προφορικό λαϊκό λόγο και τραγούδι, την έντεχνη παράδοση.
Τα φωνητικά και φθογγικά ιδιώματα των λέξεων των διαφόρων περιοχών της Ελλάδος.
Την παλαιότερη ορθογραφία των λέξεων που δεν μιλιέται, δεν ακούγεται ούτε
γράφεται πια. Οι ανθολόγοι έρχονται σε επαφή με την συνολική ποιητική παρουσία
των έργων των ελλήνων ποιητών για να έχουν την δυνατότητα να διαλέξουν τα
καταλληλότερα, τα αντιπροσωπευτικότερα ποιήματά τους. Παρατηρούν τις αλλαγές
στην τεχνική τους, τις ξένες ποιητικές ή γλωσσικές προσμείξεις τους, τις
επιρροές τους από έλληνες και ξένους ομοτέχνους τους. Οι περισσότεροι ανθολόγοι
ακολουθούν μία θεωρία περί Ποιήσεως, έχουν ξεκάθαρη άποψη στο τι είναι Ποίηση,
ποιοι οι κανόνες της, η λειτουργία της, ο σκοπός της, η χρησιμότητά της.
Ορισμένοι υιοθετούν και ακολουθούν προηγούμενά τους ανθολογικά μοντέλα. Ανθολόγοι
και επιμελητές ανθολογιών, ανατρέχουν σε παλαιότερες ή σύγχρονες πηγές, σε
λογοτεχνικά περιοδικά, σελίδες εφημερίδων, σε βιβλία και ανθολογίες, ακόμα και
σε ανέκδοτες εργασίες στην προσπάθειά τους να συγκεντρώσουν το σκόρπιο υλικό,
να το ταξινομήσουν, να το επιλέξουν, να το συντάξουν οργανικά και λειτουργικά ώστε
να παράγουν ένα άρτιο και σωστό ποιητικό αποτέλεσμα. Ανθολογούν ποιήματα ποιητών
και ποιητριών που τους συγκίνησαν, τους κέντρισαν το ενδιαφέρον, χτύπησαν τις
χορδές των συναισθημάτων τους, τους ξύπνησαν μνήμες, παλαιότερα ακούσματα,
αισθήσεις και καταστάσεις άλλων στιγμών και άλλων εποχών. Ποιήματα σταθμοί
έμπνευσης της δικής τους δημιουργίας. Ποιητικές φωνές άγνωστες στους νεότερους,
ποιήματα λησμονημένα, ποιήματα που θεωρήθηκαν ότι δεν εκφράζουν, δεν μιλούν
στους σύγχρονου ανθρώπους. Είναι γνωστό ότι οι γενιές των ποιητών και ποιητριών
πριν ανακαλύψουν τον προσωπικό τους ποιητικό βηματισμό, «εδραιώσουν» τους
τονισμούς της φωνή τους, σχηματίσουν το δικό τους ύφος γραφής, αποπειρώνται
πετυχημένα ή όχι να μιμηθούν τους παλαιότερους φτασμένους ποιητές και
λογοτέχνες, είτε άμεσα, μέσω των συλλογών και των βιβλίων τους που διάβασαν
είτε έμμεσα μέσω των ανθολογιών. Οι Ανθολογίες είναι οι γέφυρες επαφή μας με
ονόματα ποιητών, με ποιήματα περασμένων εποχών ή με την σύγχρονη ποιητική μας
πραγματικότητα. Πόσοι νέοι ποιητές και ποιήτριες δεν αποπειράθηκαν να μιμηθούν
το ποιητικό ύφος του Διονυσίου Σολωμού, του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, του Οδυσσέα
Ελύτη, του Γιώργου Σεφέρη, του Γιάννη Ρίτσου κλπ. Να «ταυτιστούν» με το
ηχόχρωμα της γλώσσας και φωνής τους. Πόσοι νέοι λογοτέχνες δεν θεωρούν τιμή
τους να ακολουθήσουν το στιλ γραφής σημαντικών ελλήνων ή ξένων ποιητών. Ο
ανθολόγος διαθέτει το δικό του κριτήριο. Αισθητικό, γλωσσικό, ποιητικό,
ιστορικό, ειδολογικό. Η ατομική του ματιά και προτίμηση, ποιητικό γούστο, παίζει
σημαίνοντα ρόλο στην εξέταση και τελική επιλογή της ποιητικής ύλης, το ποιο
μοντέλο θα ακολουθήσει. Η επιλογή και η ποσοστιαία αναλογία της ποιητική ύλης
(των ποιημάτων) δηλώνουν τις αγάπες και προτιμήσεις του. Τα ποιήματα που μας προτείνει,
προερχόμενα από ελληνόγλωσσους ή αλλόγλωσσους ποιητές, ενδέχεται να είναι και
οδοδείχτες ερμηνείας της δικής του προσωπικής ποιητικής παραγωγής. Η ανθολογία
που έχουμε μπροστά μας, μας φανερώνει επίσης, τις αξιολογήσεις του, τις
γλωσσικές του προτιμήσεις, το ποιος ήταν ο τελικός σκοπός της ανθολογικής του
πρότασης. Ποιά εσωτερική του αναγνωστική ανάγκη και ερέθισμα αγάπης τον ώθησε
στο να συλλέξει και να ανθολογήσει αυτά τα ποιήματα, να μεταφράσει στην δική
του μητρική γλώσσα ποιήματα και πονήματα άλλων λογοτεχνικών παραδόσεων και
πολιτισμών που εκείνος γνώρισε διαβάζοντάς τα και αγάπησε. Ο ανθολόγος επιθυμεί,
νιώθει την χαρά και πνευματική ανάγκη να μοιραστεί την ευφορία που ένιωσε μαζί
μας, να διασώσει το υλικό στον χρόνο. Ο ανθολόγος στήνει γέφυρες επικοινωνίας
μεταξύ των διαφορετικών ποιητικών, γλωσσικών και πολιτισμικών παραδόσεων κάθε
λαού, κάθε φορά που αποφασίζει να συντάξει και να εκδόσει μία Ανθολογία. Αυτό
κάνει και με την δική της Ανθολογική πρόταση που μας προτείνει η ποιήτρια και
μεταφράστρια Μαρία Λαϊνά, μία από τις σημαντικότερες φωνές της Γενιάς του 1970,
με τον τόμο που κυκλοφόρησε το 1989 από τις εκδόσεις «ΛΩΤΟΣ» για πρώτη φορά. Η Ανθολογίας
της προσέχθηκε και διαβάστηκε. Και συμπληρωματικά οφείλουμε να
αναγνωρίσουμε,-τουλάχιστον για τον γράφοντα- ότι οι Ανθολογίες του ποιητή και
μεταφραστή Άρη Δικταίου μας έφεραν σε επαφή με τον ξένο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο
ποιητικό πλούτο, ήταν ο περισσότερο διαδεδομένος ανθολόγος των χρόνων της
ποιητικής μας και εφηβικής ενηλικίωσης. Στις μέρες μας, οι έλληνες ποιητές ή
ποιήτριες που, έχουν ασχοληθεί και έχουν κυκλοφορήσει βιβλία ανθολογιών είναι
αρκετοί. Βλέπε τον ποιητή Χάρη Βλαβιανό, τον ποιητή Νάσο Βαγενά και άλλους της
γενιάς του 1970. Ορισμένοι, εντάσσουν μέσα στην καθαρή πρωτογενή ποιητική τους
παραγωγή και ξένες ποιητικές φωνές που οι ίδιοι έχουν μεταφράσει. Υπάρχει μια
πληθώρα μεταφραστικής παραγωγής τις τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα μέσω των
δεκάδων εκδόσεων ή μεταφραστικών παρουσιάσεων σε λογοτεχνικά περιοδικά πχ.
«Ποίηση», «Νέα Πορεία», «Διαγώνιος», «Εντευκτήριο» κ.ά. ή στο διαδίκτυο. Η ξένη
παγκόσμια ποιητική παραγωγή και η παράδοσή της μας είναι πλέον γνωστή και
προσβάσημη και ο κάθε αναγνώστης ή αναγνώστρια του ποιητικού λόγου επιλέγει και
ακολουθεί ότι αγαπά και του ταιριάζει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;">«Η
μετάφραση των ποιημάτων είναι το είδος της γραφής που δίνει τη μικρότερη
ικανοποίηση. Όσο καλά και να δουλέψει κανείς, όσο επιτυχής και αν είναι, θα
υπάρχει πάντα ένα αντικείμενο-το πρωτότυπο –πού μένει εκεί για να μας δείχνει
πώς βρισκόμαστε πάντα χαμηλότερα από το σωστό, πώς ακόμη κι’ αν πάμε ψηλότερα,
πάλι χαμηλότερα θα είμαστε’ αλίμονο αν προσπαθήσουμε να καλυτερέψουμε το ποίημα
που μεταφράζουμε.<o:p></o:p></i></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τούτο ακόμη: όταν
μεταφράζουμε από μιά ξένη γλώσσα που ξέρουμε λίγο ή πολύ, σε μιά γλώσσα-τη δική
μας-πού μας είναι έμφυτη και την αγαπούμε περισσότερο, κάνουμε κάτι, μου
φαίνεται, σαν εκείνους τους ανθρώπους που βλέπουμε στα μουσεία, προσηλωμένους
με πολλή προσοχή, ν’ αντιγράφουν, είτε για ν’ ασκηθούν είτε γιατί κάποιος τους
το παράγγειλε, πίνακες διαφόρων ζωγράφων.».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιώργος Σεφέρης,
Προλόγισμα, στις «ΑΝΤΙΓΡΑΦΕΣ». <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στον σύντομο Πρόλογό της η Μαρία Λαϊνά, μας
εξηγεί τι θέλησε να πετύχει με την σύναξη τόσων διαφορετικών και «ανομοιογενών»
ποιητικών φωνών. 111 αντρικές και γυναικείες ποιητικές φωνές με την δική της
θεματική η κάθε μία, το ξεχωριστό και ιδιαίτερο ύφος γραφής και τεχνοτροπίας
κάθε ποιητή ή ποιήτριας. Το δικό τους ξεχωριστό ποιητικό βάρος. Ποιήματα διαφορετικής
φόρμας, μορφής και πολιτισμικής παράδοσης, ιστορικών χρόνων σύνθεσης, κοινωνικών
καταστάσεων, διαμόρφωσης της εθνικής γλώσσας τους. Μεταφραστικές εργασίες
προηγούμενων χρόνων, γνωστών και καταξιωμένων ελλήνων ποιητών και ποιητριών,
μεταφραστών, λογίων τις οποίες η Μαρία Λαϊνά αποδελτίωσε και τις συγκέντρωσε σε
έναν τόμο και αποφάσισε να μας τον παρουσιάσει. Δική της ανάγκη, μόνο η
απόλαυση του Ποιήματος, σε αυτό εστιάζει την προσοχή της όχι στη ποίηση γενικά.
Τον αντίκτυπο μέσα μας της ποιητικής μονάδας, αυτόνομης και ανεξάρτητης. Θέλησε
να μας μεταφέρει ότι την συγκίνησε και συνομίλησε μαζί του με αυθεντικό τρόπο
και προσέγγιση. Έγνοια της η δική της γλώσσα και πως αυτή μεταδίδει την ξένη
ποιητική αίσθηση, διαφορετικών ποιητικών παραδόσεων και φωνών. Το συγκεντρωμένο
με μεγάλη επιμέλεια και ευθύνη ποιητικό αυτό υλικό βρίσκονταν σκόρπιο σε
βιβλία, περιοδικά, ανθολογίες ή ένα μικρό του μέρος είναι ανέκδοτο. Δεν το
διαχωρίζει από το υπόλοιπο. Οι μεταφράσεις που επέλεξε έχουν δημοσιευθεί και
κατά κάποιον τρόπο αξιολογηθεί αναγνωστικά και κριτικά όταν πρωτοδημοσιεύτηκαν
από τους ίδιους τους μεταφραστές στις δικές τους εργασίες. Πάνω σε αυτές τις προϋπάρχουσες
μεταφραστικές ράγες-τον ξένο μεταφραστικό μόχθο- στηρίζει το βιβλίο που
κυκλοφορεί. Η θεωρητική της ποιητική και μεταφραστική κατάρτιση και επιλεκτική
ματιά, αναδεικνύει ποιήματα και ποιητές, μεταφραστές και μεταφράστριες ομού και
ισότιμα. Μας τονίζει ότι κύριο και κεντρικό της μέλημα «δεν είναι η ποίηση,
αλλά η αυτάρκεια του ποιήματος» Αυτό οφείλουμε να έχουμε κατά νου καθώς
προσεγγίζουμε τον τόμο. Μας λέει ότι «προσπάθησα να συνδυάσω ποίηση και
μετάφραση. Σπάνια ανέτρεξα στο πρωτότυπο. Το μόνο μου σταθερό κριτήριο υπήρξε η
γλώσσα». Άλλος ένας φωτισμός που μας ανάβει και πρέπει να προσέξουμε κατά την ανάγνωσή
μας. Η δήλωσή της δεν προσδιορίζει μόνο την δική της ματιά και το τι ήθελε η
ποιήτρια και ανθολόγος να πετύχει στην πραγματικότητα, αλλά προσδιορίζει και το
δικό μας αναγνωστικό βλέμμα, σαν εκ νέου «σημερινοί» αναγνώστες του
συγκεντρωμένου πλέον μεταφρασμένου ποιητικού υλικού καθώς επανερχόμαστε σε αυτό
κάτω από την δική της επιλογική «καθοδήγηση». Μας δείχνει πώς να πλησιάσουμε
και να απολαύσουμε την συναξαρική δουλειά της και γιατί όχι, και άλλες
παρόμοιες ανθολογίες μεταφρασμένων στην ελληνική γλώσσα ποιημάτων. Μπορεί από
σεμνότητα να μας αναφέρει ότι «Η ανθολογία αυτή οφείλεται κυρίως στην εργασία
άλλων, που τη βρήκα έτοιμη», όμως έστω και έτσι, γνωρίζοντας την σοβαρότητα των
εργασιών της, το βαθύ ποιητικό της ένστικτο, την αγάπη και φροντίδα της για την
γλωσσική έκφραση, την ποιητική της ευαισθησία και κυρίως, το ποιητικό κριτήριο της,
δεν θα συμφωνήσουμε απόλυτα μαζί της, θεωρώντας ότι η ποιήτρια διαθέτει τα
ανάλογα εκείνα εφόδια και προσόντα, την κατοχή και μακρόχρονη ενασχόληση με την
αγγλική γλώσσα και ποιητική παράδοση, ώστε να γνωρίζει πώς να αποφεύγει
ποιητικούς ή γλωσσικούς σκοπέλους κατά την μεταφορά ενός ποιήματος σε μία άλλη
γλώσσα, στην συγκεκριμένη περίπτωση την ελληνική, την μητρική της. Τα ποιητικά
και γλωσσικά εφόδια της Μαρίας Λαϊνά να επαναλάβουμε, είναι πολλά, στέρεα και
σοβαρά. Εξακτινώνονται στην πρωτογενή ποιητική της παραγωγή, στην θεατρική της
συγγραφική επικράτεια, στα διάφορα κατά καιρούς δημοσιεύματά της, και φυσικά,
στις μεταφραστικές εργασίες της. Είτε αυτές αφορούν τον ποιητικό χώρο, είτε τον
μυθιστορηματικό, είτε τις μεταφράσεις λιμπρέτων για παραστάσεις μουσικών
ανεβασμάτων στο Μέγαρο και ούτω κάθε εξής. Οι συγγραφικές και μεταφραστικές της
περγαμηνές είναι αρκετές και δικαίως. Βραβευμένη και ταλαντούχα, έγινε αποδεκτή
ως ποιήτρια η ίδια από την αρχή της εμφάνισής της στα ελληνικά γράμματα από
τους ομοτέχνους της γενιάς της και όχι μόνο. Η Μαρία Λαϊνά δεν φρόντισε και
σεβάστηκε μόνο την δική της δουλειά αλλά και των άλλων που ήρθε σε επαφή μαζί
της. Διέθεται ποιητική συνείδηση και υπευθυνότητα γραφιά, ιδιαίτερα μάλιστα,
στις περιπτώσεις εκείνες που ο ή η συγγραφέας εργάζεται επαγγελματικά ως
τέτοιος για βιοπορισμό. Η Μαρία Λαϊνά, όπως και ορισμένες άλλες ποιητικές, πεζογραφικές
και κριτικές φωνές της εποχής της, θα έγραφα αν δεν τους παρανοώ, «πίστευε»,
«υποστήριζε» ότι η διαδρομή και εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας ενδέχεται να
βασίζεται «μόνο» στο έργο των ελλήνων ποιητών και ποιητριών, πεζογράφων, των
λογίων της ελληνικής συγγραφικής παράδοσης. Είναι αυτοί κυρίως οι πνευματικοί
δημιουργοί οι οποίοι σηκώνουν στους ώμους τους την συνέχεια και την φροντίδα,
την έγνοια και το βάρος της εξέλιξης της ελληνικής γλώσσας, ορθής απόδοσής της.
Η ποιότητα της γλώσσας, η ποικιλομορφία της, τα μυστικά της, τα ιστορικά της
σκαμπανεβάσματα, τα λεκτικά στραπατσαρίσματά της, τα λάθη της, μόνο οι ποιητές
μπορούν να τα κατανοήσουν καλύτερα και να της προσφέρουν την αρμόζουσα μορφή,
διόρθωση, νέο εμπλουτισμό. Έδινε δηλαδή μεγάλη σημασία στον ρόλο που
διαδραματίζει μέσα στην κοινωνία ο ποιητής και η φωνή του. Αυτή η άποψη, αν
δεν<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>λαθεύω, προέρχεται όπως φαίνεται
από τις γλωσσικές και άλλες ποιητικές αξίες των δύο μας ποιητικών νόμπελ, τον Γιώργο
Σεφέρη και τον Οδυσσέα Ελύτη. Για να μην μιλήσουμε για παλαιότερες εποχές και
περιπτώσεις όπως ο Κωστής Παλαμάς αλλά και του γενάρχη Διονυσίου Σολωμού οι
οποίοι στην εποχή τους στάθηκαν σηματωροί και διδαχοί μεγάλου τμήματος του
ελληνικού λαού και διαμόρφωσαν την ποιητική και πολιτιστική του ταυτότητα. Ανεξάρτητα
αν ποιητικά, υφολογικά, σαν στιλ γραφής, υιοθέτησε έναν κατά κάποιον τρόπο
εσωτερικό μονόλογο στα ποιήματά της, στην γραφή της, η Μαρία Λαϊνά ακολούθησε
τον δικό της ποιητικό, μπορεί και μοναχικό δρόμο. Οι γλωσσικές της προτιμήσεις
και «αξιολογήσεις» εκφράσεων, σύνταξης και λέξεων, προέρχονται από την σαφήνεια
και ακριβολογία του αγγλοσαξονικού ποιητικού λόγου και την παράδοσή του. Η
γλώσσα της Λαϊνά έχει την ακριβολόγα καθαρότητα που διαθέτει η αγγλική ποίηση
και πρόζα. Οι μεταφράσεις της την βοήθησαν να βρει το δικό της ελληνικό
γλωσσικό στίγμα, η γλωσσική της επικράτεια είναι συγκεκριμένη, η ίδια, είναι
ποιήτρια και θεωρητικός της ποίησης μαζί, στα γραπτά της ανεξάρτητα αν είναι
ποιητικά, πεζά, μεταφραστικά «εφαρμόζει» την γλωσσική της θεωρία και ποιητική η
οποία προέρχεται από την αγγλοσαξονική παράδοση της Δύσης. Μπορεί να μην μας
έδωσε ένα ποιητικό «μανιφέστο» όπως έκαναν άλλοι ομότεχνοί της ποιητές, αλλά η
ενασχόλησή της με μεγέθη όπως ο Έζρα Πάουντ και ο Τόμας Στέρν Έλιοτ από την
αρχή της εμφάνισής της, τουλάχιστον κατά την άποψή μου, αυτό μας δηλώνει. Η
Μαρία Λαϊνά πρώτα απόλαυσε η ίδια σαν αναγνώστρια ποιήτρια τις μεταφραστικές
προθέσεις όλων όσων επέλεξε να μας ξαναπαρουσιάσει, αντρών και γυναικών μεταφραστών,
χάρηκε την μεταφραστική μητρική γλώσσα που χρησιμοποίησαν στις εργασίες τους,
ενώ παράλληλα, επέλεξε τα ποιήματα εκείνα που κατά την κρίση της, έχουν μία
ποιητική αυτοδυναμία, αποτελούν ένα ενιαίο αυτοτελές όλο σαν ποίημα όσο εκτενές
ή κούτσικο και αν είναι αυτό. Τα ξενόγλωσσα ποιήματα όπως τα μετέφρασαν για
εμάς οι διάφοροι μεταφραστές και μεταφράστριες, διαθέτουν μία αυτοτέλεια τόσο
στην μεταφραστική εκδοχή τους όσο και συνολικά σαν ανθολογική πρόταση ενταγμένα
ανάμεσα στα άλλα. Όπως φαίνεται από το αποτέλεσμα η ανθολόγος και ποιήτρια,
αλλά και μεταφράστρια, αποδέχτηκε την μεταφραστική συνολική συμβολή των ελλήνων
και ελληνίδων μεταφραστών, συμφώνησε με το γλωσσικό τους κριτήριο και
ευαισθησία στην απόδοση των ξένων ποιητικών μονάδων στην ελληνική γλώσσα από
διάφορες χώρες, χρονικές περιόδους και ποιητικές και γλωσσικές παραδόσεις. Πολύπειρη
μεταφράστρια, επαρκής κάτοχος της αγγλικής και γαλλικής γλώσσας διείδε μέσα
στις μεταφραστικές εργασίες που επέλεξε να μας παρουσιάσει, την «αμάχη» όχι
μόνο με την ξένη γλώσσα των ελλήνων μεταφραστών αλλά και την «αμάχη» τους με
την ελληνική. Στο πώς χρησιμοποίησαν την ελληνική γλώσσα, πώς εμπλούτισαν την
απαράμιλλη αφηγηματικότητά της, την ποιητικότητά της, την διαχειρίστηκαν
εκφραστικά και νοηματικά. Μέσα από επιλογές ποιητικών λέξεων, θέλοντας να
αποδώσουν όσο γίνεται αρτιότερα και πληρέστερα το αλλόγλωσσο ποίημα ηχητικά,
ρυθμικά, να μεταφέρουν την εικονοποιία του στην ελληνική γλώσσα έχοντας το
ανάλογο ειδικό ποιητικό βάρος<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ενδέχεται
και ηχητική προσωδία. Γιατί το ζητούμενο δεν είναι να σε συγκινεί μόνο ένα
ποίημα διαβάζοντάς το στην γλώσσα που γράφτηκε αλλά, πώς μπορεί να μεταδοθεί
αυτή η συγκίνηση, αυτό το ανατρίχιασμα της αίσθησης, αυτό το ποιητικό ρίγος σε
μία άλλη γλώσσα και την παράδοσή της. Στην δεδομένη εργασία στην ελληνική γλώσσα
με ποιητικά εχέγγυα , δίχως μεταφραστικές επισφάλειες, λεκτικές ακροβασίες
εντυπωσιασμού και άλλα φιλολογικά εσωτερικής φύσεως προβλήματα που θα έκαναν το
μεταφρασμένο ποίημα να απωλέσει την ποιητική κανονικότητά του. Γλωσσικά «αιματηρό»
και «επικίνδυνο» το μεταφραστικό παιχνίδι του μεταφραστή ή της μεταφράστριας.
Να συνεχίζει να αναπνέει το ξενόγλωσσο ποίημα και στην δική σου κατά την
μεταφορά του μητρική γλώσσα. Μπορούμε να αναρωτηθούμε διαβάζοντας τις συγκεντρωμένες
αυτές ποιητικές μεταφράσεις στο που στηρίζεται η ζωτικότητα ενός ποιήματος κατά
την μεταφορά του σε μία άλλη γλώσσα με την δική της παράδοση, -ας μην το
ξεχνάμε αυτό- στηρίζεται στα δομικά του στοιχεία που διαθέτει στην σύνθεσή του,
το ίδιο το ποίημα στην πρωτογενή εμφάνισή του, στην σύλληψή του και μόνο, ή
στην δευτερογενή στην συνέχειά του, σε ένα άλλο, από το δικό του γλωσσικό υλικό
και αναγνωστικό κοινό και ακροατήριο; Πότε ακούγεται καλύτερα, στην πρωτογενή
γλωσσική του απόδοση ή στην δευτερογενή την μεταφραστική, ή και στις δύο;
Συμπλέουν οι δύο μορφές του και πού; Και έχοντας και τις δύο εκδοχές του
μπροστά μας, πότε είναι ισχυρότερη η επίδρασή του σε εμάς τους αναγνώστες, όταν
γράφτηκε από τον ποιητή του ή όταν μεταφράστηκε από τον μεταφραστή του. Για να
μην επεκταθούμε σε ζητήματα που έχουν να κάνουν και με άλλες μεταφράσεις του από
διαφορετικούς μεταφραστές σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και χρήση της
γλώσσας. Και τελικά, τα πάντα είναι ζήτημα της γλώσσας του μεταφραστή και των
αντοχών της ή των αντοχών του ίδιου του ποιήματος;<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αν η γλώσσα όπως θεωρείται και ασπαζόμαστε
κουβαλά μέσα της το πολιτισμικό θησαύρισμα αιώνων και της παράδοσής της και του
τόπου της, τότε αντίστοιχα και η ποίηση, η ποιητική μονάδα, φέρει μέσα της
στοιχεία αυτής της παράδοσης. Και αναρωτιόμαστε πώς και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>με τι τρόπους μεταλαμπαδεύεται αυτό το
«ρεαλιστικό» της φαντασίας μυστήριο του Ποιήματος σε άλλους χρόνους, σε διαφορετικά
πολιτισμικά πεδία αναφορών, από άγνωστούς μας δημιουργούς. Και τα πάντα τέλος,
είναι ζήτημα μόνο γλώσσας ή και έμπνευσης τόσο του ποιητή όσο και του
μεταφραστή. Συμπλέουν στην εμφάνιση και λειτουργία του ποιητικού σκοπού;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το Ποίημα λοιπόν και η «αυτάρκειά του»,
είναι το ζητούμενο για την ανθολόγο και όχι γενικά το φαινόμενο της ποίησης αν
την κατανοώ ορθά. Εδώ εστιάζει σαν αναγνώστρια, ανθολόγος και μεταφράστρια το
ενδιαφέρον της η Μαρία Λαϊνά. Η Μαρία Λαϊνά, δεν ερανίζεται μόνο τις
μεταφράσεις ελλήνων και ελληνίδων μεταφραστών-παλαιότερων εποχών- για να
οικοδομήσει το δικό της ανθολογικό οικοδόμημα αλλά, δικαιώνει με τον τρόπο της,
τις επιλογές και την δουλειά της, τον μη κριτικό σχολιασμό της, τον μόχθο και
την προσπάθεια των ελλήνων και ελληνίδων μεταφραστών που κατέβαλαν στην
επιθυμία τους να μεταφέρουν στο ελληνικό κοινό ποιήματα ή ποιητές που αγάπησαν,
ή και γιατί όχι, αισθάνθηκαν μία πνευματική συγγένεια. Άνοιξαν συνομιλία μαζί
τους στο χρόνο. Μιλώντας γενικά για την μετάφραση, το όποιο μεταφραστικό
αποτέλεσμα γίνεται ένα είδος μεταφραστικού ποιητικού «διπλωμάτη» των δικών τους
προσπαθειών μιάς άλλης χώρας και γλώσσας. Μία μεταφραστική δουλειά που
ενδέχεται, όταν πρωτοπαρουσιάστηκε δημόσια από τους μεταφραστές, να μην έτυχε
της δέουσας προσοχής ή ακόμα και να αμφισβητήθηκε. (σε άλλες περιπτώσεις
απορρίφθηκε), ή και να πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Με την ανθολογική επιλογή της
Μαρίας Λαϊνά-όχι αξιολογική όπως η ίδια μας τονίζει- οι μεταφραστικές προτάσεις
παλαιότερων περιόδων έρχονται εκ νέου στην αναγνωστική επικαιρότητα και
αποκτούν την μεταφραστική και ποιητική τους σημασία στο Σήμερα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όσοι και όσες ασχολούνται συστηματικότερα με
την ελληνική και παγκόσμια ποίηση στην πατρίδα μας, μάλλον εύκολα ανακαλύπτουν διαβάζοντας
συγκεντρωμένες αυτές τις μεταφράσεις, έναν εσωτερικό ιστό που ενώνει τα
διαφορετικά στην δομή, την ουσία, το είδος και το ύφος τους Ποιήματα. Ποιήματα
προερχόμενα από διαφορετικές σχολές, ιστορικές περιόδους, ποιητικές αναφορές,
τεχνοτροπίες, γλωσσικούς κώδικες επικοινωνίας ας το επαναλάβουμε. Και αυτήν την
νοερή σύνδεση μας την προσφέρει η ποιότητα, η ποιητική αντίληψη, η σοβαρότητα
της ανάγνωσης πρωτίστως, η γλωσσική ευδιαθεσία, η εμπιστοσύνη της επιλογής, το
ευρύτερο της γραφής ύφος, το κριτήριο και<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>η τελική αίσθηση που μας προκαλεί η δουλειά της Μαρίας Λαϊνά. Όλοι είναι
με τον τρόπο τους ίσοι μεταξύ ίσων, ανεξαρτήτως αν μας παρουσιάζονται με μία
τους ποιητική μονάδα, είτε περισσότερες, είτε καταλαμβάνουν μία σελίδα μέσα
στην ανθολογία είτε παραπάνω. «Αυτοδικαιώνονται» ποίημα και ποιητής,
μεταφραστής και γλώσσα μαζί. Επικρατεί μία ενιαία ποιητική αντίληψη και ατμόσφαιρα,
είτε διαβάζουμε αμερικανούς </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">beat</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ποιητές είτε διαβάζουμε άγνωστούς μας ποιητές προερχομένους
από τα σκανδιναβικά κράτη, τα κράτη της αφρικανικής ηπείρου ή της μακρινής
αυστραλίας. Ρώσους φουτουριστές ή γάλλους λυρικούς. Υπερρεαλιστικές φωνές ή του
μαγικού ρεαλισμού φωνές της νοτίου αμερικής. Δίχως να μοιάζουν οι ποιητικές
φωνές μεταξύ τους, χωρίς να ομογενοποιούνται τα ιδιαίτερα ύφη του καθενός των
111 ποιητών και ποιητριών, να αλλοιώνεται το συγγραφικό τους στιλ, να
μπλέκονται οι μεταφραστικές φωνές και αποδόσεις μεταξύ τους, ο αναγνώστης έχει
την αίσθηση ότι τα Ποιήματα που συγκεντρώνονται σαν ένα ενιαίο όλο, για εμάς
μπροστά στα μάτια μας και η ξεχωριστή σημασία που τους δίνεται, έχουν μία
ποιητική πολιτισμική «συγγένεια» διατηρώντας παράλληλα την γλωσσική και εθνική
διαφορετικότητά τους. Περιφρουρούν (από μόνα τους;) την ποιητική τους αυτονομία
και ταυτόχρονα δένουν μεταξύ τους αρμονικά και ισορροπούν σαν ενιαίο σύνολο.
Ίσως αυτό να εννοεί η ανθολόγος όταν μας μιλά για το Ποίημα που έχει την δική του
αυτοτέλεια και όχι την Ποίηση. Την Ανθολογία μπορούμε να την διαβάσουμε και να
την χαρούμε είτε σαν σύνολο μεταφρασμένων ποιημάτων, είτε σαν επιμέρους
χρονολογικές ενότητες ενός ποιητικού μεταφραστικού συνόλου. Σαν ένα ποιητικό
ημερολόγιο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Η συγκριμένη
επιλογή-που βασίζεται στα προσωπικά ποιητικά γούστα μιάς ποιήτριας και
ανθολόγου της Γενιάς του 1970, είναι μία ευχάριστη ταξιδιωτική περιπέτεια με
συντροφιά την ελληνική γλώσσα στις ποιητικές της εκδοχές αποτυπωμένη. Η
ποιητική Ανθολογία (μιλώντας ευρύτερα) μοιάζει με έναν, με όλα τα φώτα αναμμένα
πολυέλαιο. Ποιητικά φώτα που φωτίζουν όλα με την ίδια ένταση και εκπέμπουν την
ίδια θερμότητα, τίποτα δεν μας φαίνεται παρωχημένο, ποιητικά παλαιομοδίτικο. Μπορεί-να
επαναλάβουμε- να απουσιάζουν ποιητές ή ποιήτριες που θα επιθυμούσαμε να τους
διαβάσουμε, (πχ. ο Λωτρεαμόν κ.ά.)-όπως αναφέρει άλλωστε και ο δεύτερος
σχολιαστής της Ανθολογίας, ο Άρης Μπερλής, μπορεί να μην συμπεριλαμβάνονται
ποιήματα ή ποιητικές ενότητες που αγαπούμε κατά την κρίση μας περισσότερο, μπορεί
ορισμένα ονόματα ποιητών ή ποιητριών να μας είναι άγνωστα, ή να μην «δένουν» με
την δική μας ποιητική παράδοση και αντίληψη, να μην έχουν απασχολήσει έκτοτε
αναγνωστικά το ελληνικό κοινό της ποίησης, το τελικό όμως αποτέλεσμα των
επιλογών της είναι θετικό. Έχεις την αίσθηση καθώς διαβάζεις τα ποιήματα
συγκεντρωμένα ότι το πρωτότυπο ξενόγλωσσο ποίημα συνεχίζει το ταξίδι του
μεταφρασμένο στην ελληνική γλώσσα. Δεν μεταφέρονται απλά οι σημασίες και τα
νοήματά του, οι συμβολισμοί του, το στόρι του ο μυθικός του καμβάς, αλλά όλα τα
εσωτερικά του στοιχεία που το οικοδομούν και το αποτελούν, σχηματίζουν την
ραχοκοκαλιά του και την εικόνα του, συνεχίζονται στην ελληνική του απόδοση.
Δικαιώνουν τους δεκάδες έλληνες και ελληνίδες μεταφραστές. Σε προκαλούν τα
Ποιήματα να πειραματιστείς, να ξεχάσεις ποιός είναι ο πραγματικός τους
δημιουργός και να αναρωτηθείς ποιός ή ποιά αντίστοιχος έλληνας ποιητής ή
ελληνίδα ποιήτρια θα μπορούσε να έχει γράψει αυτό το Ποίημα. Εδώ ανακαλύπτουμε
και την αξία της έκδοσης, τον κόπο της Μαρίας Λαϊνά. Και παρεμπιπτόντως να
αναφέρουμε, (αν δεν γίνεται με ψευδώνυμο) ότι δεν χρησιμοποιεί δικές της
μεταφράσεις. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Δεν
χρειάζεται να είσαι ειδικός ή επαγγελματίας μεταφραστής ή άριστος κάτοχος της
αγγλικής ή γαλλικής ή ισπανικής γλώσσας για να καταλάβεις τον άθλο που σου
προσφέρεται και να τον απολαύσεις διαβάζοντάς τον, να περιπλανηθείς μαζί του,
να φτερουγίσεις με τα φτερά των ονείρων και της φαντασίας σου μαζί του.
Εξάλλου, η ίδια η ποιήτρια και ανθολόγος μας αναφέρει ότι σπάνια ή και σχεδόν
καθόλου ανέτρεξε στο πρωτότυπο πράγμα που δηλώνει το ήθος της ματιάς της. Γιατί,
διαφορετικά, θα έπρεπε να αρχίζει ή να παραβάλλει μεταφράσεις και νοήματα,
αποτελέσματα και εκδοχές, συγκρίσεις και να επέρχονταν οι ανάλογοι αποκλεισμοί.
Αλλά για την αξία και την σημασία της κυκλοφορίας του βιβλίου μίλησαν άλλοι,
αρμοδιότεροι εμού και αποτελεσματικότερα, όταν έπρεπε με τα κριτικά
δημοσιεύματά τους. Τρία από αυτά τα κείμενα δημοσιεύω μαζί με τα Περιεχόμενα
του τόμου, τον Πρόλογο της Μαρίας Λαϊνά και τα Βιβλιογραφικά στοιχεία. Σήμερα
πρώτο μήνα του 2024.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Η Μαρία
Λαϊνά που έφυγε πρόσφατα από κοντά μας, λίγο πριν εκπνεύσει το 2023, σχεδίασε
το ποιητικό της πρόσωπο μέσα από τις πνευματικές και καλλιτεχνικές της
εργασίες. Μας πρόσφερε την ποιητική της φωνή, την θεατρική της ανάσα, την
μεταφραστική της ωριμότητα. Υπήρξε μία άξια γυναικεία ποιητική εκπρόσωπος της
Γενιάς του 1970 και ένα σημαίνον συγγραφικό στέλεχος της ελληνικής γραμματείας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Πειραιάς, 9
Ιανουαρίου 2024<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Μνήμη ποιήτριας
και μεταφράστριας Ολυμπίας Καράγιωργα. (1934-2024). <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Καθώς ο νέος
Χρόνος και τα Χρόνια μας αρχίζουν να φυλλοροούν. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-12225751036328320472024-01-03T13:57:00.004+02:002024-01-03T16:47:40.857+02:00Και πάλι για την ποιήτρια και μεταφράστρια Μαρία Λαϊνά<p> </p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ο
«παράδεισος» των λέξεων<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ή <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ένα ακόμα σημείωμα
για την Μαρία Λαϊνά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Γ: Κάπου πρέπει να υπάρχει ένας
παράδεισος. (Παύση). Όλα έρχονται από πιο μακριά και πάνε πιο μακριά από μας.
Με άλλα λόγια μας ξεπερνούν. Ο θάνατος μπορεί να είναι ύστατη μορφή ζωής… Εύχομαι
να τον ζήσω! Ν’ ανοιχτά τα μάτια. Σαν προνομιούχος που παίρνει μέρος σε μια
τελετή που δε θα επαναληφθεί ξανά.». σ.227.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Δ΄</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Θ</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ρ</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ι</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Α</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μ</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Β</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ι</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Κ</span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ο</span><span lang="EN-US" style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Love is not love<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>which alters when it alteration finds<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>or bends with the remover to remove<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>William Shakespeare Sonnet 116<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Αν</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">κάποτε</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">πεθάνω</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">μην ακούσεις ποτέ πώς τάχα «κείμαι ενθάδε»:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>εσύ θα με βρεις στην αναπνοή του αγέρα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>στο φευγαλέο, παιδικό χαμόγελο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Αν κάποτε
πεθάνω,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μη διαβάσεις ποτέ τ’ όνομά μου σε πέτρα:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>εσύ θα ξέρεις να μ’ ακούσεις στον αχό της
άνοιξης<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και στην επιμονή του ήχου της βροχής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Αν κάποτε
πεθάνω,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μην πιστέψεις ποτέ πώς η αγάπη μου τελείωσε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σκέψου πώς θα σε περιμένει,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">σ’ άλλες αισθήσεις περιγράφοντας την ομορφιά σου. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«ΕΠΕΚΕΙΝΑ» σ.42<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Δεν ήταν
αρκετό το χώμα που σε σκέπασε<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">στάθηκα
βιαστικός, αδέξιος νεκροθάφτης<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">κάτι έχει
μείνει έξω από τη γη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">κι ώρες
ανυπεράσπιστες με λιγοστεύει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Οι νεκροί δε
ζουν στη μοναξιά. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«ΕΠΕΚΕΙΝΑ» σ.19<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;">Γιά δύο Φωνές και Ταμπούρλο</span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Βαδίζουμε
στα σκοτεινά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">το φώς
πέφτει μόνο στα πρόσωπά μας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">κι’ ύστερα
πουθενά <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">από τα μάτια
σου στα μάτια μου <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Βαδίζουμε
στα σκοτεινά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">μονάχα πού
και πού<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">χτυπάω πάνω
στο κορμί σου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">και
ξαφνιάζομαι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ύστερα
ξαναγίνομαι εγώ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">πού με
σκοινί φτιαγμένο για να με παιδεύει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">τραβώ τον
εαυτό μου προς τα πάνω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">και τον
ακούω να χτυπάει στα τοιχώματά του<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">πέφτοντας
πάλι και ξανά στο βάθος του<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Βαδίζουμε σε
κύκλους <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΠΙΟΥ» σ.34<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Γιατί
επιμένεις να μιλάς σε μαγεμένες λέξεις αφού δεν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">έχεις τη
δύναμη του βασιλόπουλου να τις ξυπνήσεις κιό-<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">λας; Πάρε
καλύτερα δυό χάπια και δεν θα νοιώθεις μονα-<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ξιά. Τη
νύχτα πού το μυαλό αρνείται και μοιάζουν έτοιμα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">να
ξαναθυμηθούν τα χέρια, πάρε καλύτερα δυό χάπια κι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">όταν ξημερώσει
η πρόκληση, θα βρεις γελοία την πίστη σε<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">φαντάσματα.
Όμως ας μη μιλάμε πιά για το φεγγάρι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Τώρα, ούτε
τους ποιητές κερδίζει. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«ΕΠΕΚΕΙΝΑ» σ.23<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Αύριο θα μ’
αναζητήσουν στο ίδιο κορμί<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">και θα με
βρούν’ οι ανόητοι,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">πού δεν
ξέρουν να δούν την αύξηση στα μάτια μου,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">θα με βρούν
και θα πιστέψουν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">πώς για το
χτές το ίδιο αιχμαλωτισμένη είμαι και σήμερα,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">οι ανόητοι,
πού δεν μπορούν να ξεχωρίσουν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">το ‘να
ξημέρωμα από τ’ άλλο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">και λένε να!
η ιστορία αντιγράφεται.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Αύριο θα μ’
αναζητήσουν στις ίδιες διαστάσεις<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">όμως εγώ
θάχω γλυστρήσει ένα χιλιοστό<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">έξω απ’ τον
εαυτό μου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">και λεύτερη
θ’ αναπνέω μέσα του<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">τη μοναδική
μου μοναξιά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">και θα
θλίβομαι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">χωρίς
συνενόχους<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μόνη
εγώ!<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«ΕΠΕΚΕΙΝΑ» σ. 41<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Θα σου
μιλήσω… Οι λέξεις είναι μαγικές χειρονομίες.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Θα σου
μιλήσω και πάντα θάχω ακόμα κάτι να σου πώ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Εσύ δεν
έχεις τίποτα άλλο να κάνεις παρά να σταθείς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Μπροστά σ’
ένα ζητιάνο και να εγκαταλειφθείς στο επερχό-<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">μενο
φθινόπωρο. Μ’ ακούς τώρα; Εγώ λοιπόν ήμουν πάντα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">τα παιδικά
μου χρόνια. Μιά κάθετη τομή στο άπειρο πού<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">τρεμουλιάζει
στην αρχή κι ύστερα εξαφανίζεται λεπταί-<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">νοντας.
Ακούς; Βέβαιη για τη μηδαμινότητα της πράξης<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">μου ρίχνω
ένα πουλόβερ ανέμελα στους ώμους κι ύστε-<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ρα βγαίνω
και σε κλαίω με τους στίχους, την ώρα πού<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ο ήλιος
καυχιέται για τη ζωογόνο του δύναμη. Ακούς;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Πάρτο για
δικαιολογία και συγχώρεσέ μου το ακατάλλη-<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">λο ντύσιμο.
Εγώ ήμουν πάντα τα παιδικά μου χρόνια,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ένα πουλόβερ
ριγμένο ανέμελα στους ώμους. Ακούς; Πώς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">είναι δυνατό
να μη σε φτάνει η νοσταλγία μου. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«ΕΠΕΚΕΙΝΑ» σ.36<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Π Ρ Ο Σ Ω Ρ Ι Ν Ο<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Σγουρό το
χώμα μυρίζει πάλη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">κυλίστηκα
πάνω του μ’ όλες μου τις αισθήσεις’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">σήμερα ζω
την αγωνία του κορμιού μου,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">τη δύναμη
που μ’ έπλασε!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«ΕΝΗΛΙΚΙΩΣΗ», σ.34<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;">Σ Υ Ν Ε Ι Δ Η
Σ Η<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Η περιπέτεια
τελείωσε!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Απόδειξε την
ύπαρξή της με το τέλος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Τώρα ξανά το
ίδιο σκηνικό<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">και τ’ άτονα
συνηθισμένα επεισόδια!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Δε
μεσολάβησε ούτε μιά μεταβατική περίοδος,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">τίποτα για
να κλιμακώσουμε την απόσταση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Έτσι,
απελπιστικά απλά,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">τελείωσε ή
περιπέτεια<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">κι’ έφτασε η
ώρα να πληρώσουμε<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">την είσοδό
μας στο ξεχωριστό,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">την έκτακτη
παράσταση που τύχαμε!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Γιατί στ’
αλήθεια το ανέβασμα υπήρξε<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">δαπανηρό
εξαιρετικά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">κι’ εμείς
δεν είχαμε παρά την ύπαρξή μας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">κανένα μέσο,
καμμιά προκαλλιέργεια’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ήτανε κάτι
όλως έκτακτο για μας!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ζητείστε ό,τι
κι’ όσα θέλετε<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Δεν έχω
λόγους ν’ αρνηθώ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Το ξέρω! Η
παράσταση τελείωσε!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«ΕΝΗΛΙΚΙΩΣΗ» σ.23<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">--<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ν: Λέτε αυτό
που νιώθουν όλοι, έστω κι αν δεν ξέρουν να το ζήσουν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Γ: Ναι.
Κάποιες εικόνες που θέλω να τις κρατήσω.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ν: Καθώς θα
φυσάει ο αέρας το πρόσωπό σας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Γ. Ακριβώς.
Καθώς το κορμί θα γέρνει έξω από το παράθυρο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ν: Λοιπόν.
Πείτε μου. Μην παρατείνετε την αδημονία μου. Σας παρακαλώ, όμως, μη γίνετε
συμβολική. Αρκετά υπέφερα και από τον εαυτό μου και από τους άλλους. Αρκετά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">(Η μουσική
από την «Λευκή ταινία» του Κισλόφσκι σε φόντο. Το τανγκό με το βιολί ή τα
πνευστά.)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Γ:<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τους υάκινθους του Κοννέκτικατ την άνοιξη. Τα
πορτοκάλια, που<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πονηρά κρεμούσε μέσα στα
κλαριά ο πατέρας μου μέσα στον κήπο. Ένα νεκροταφείο στην Ελβετία, θαμμένο κάτω
από τα τριαντάφυλλα. Ένα άλλο μέσα στις άσπρες σημύδες και το χιόνι. Τους
αμμόλοφους στη Φλάνδρα και στα νησιά της Βιρτζίνιας. Τα μακριά παγοκρύσταλλα
στα βράχια των Έρημων Βουνών. Το Σούνιο το ηλιοβασίλεμα. Την Ολυμπία το
μεσημέρι. Χωρικούς σ’ ένα δρόμο των Δελφών να προσφέρουν στην ξένη τα κουδούνια
του μουλαριού τους. Τη λειτουργία της Ανάστασης σ’ ένα χωριό στην Εύβοια,
έπειτα από μια νυχτερινή πορεία μέσα από τα βουνά. Τη μικρή ελβετική μουσική
κασετίνα, που την κούρντισα στο προσκέφαλο της Γκρέης μια ώρα προτού πεθάνει.
Μονοπάτια πετρώδη και έρημα. Τη σαΐτα των αγριόκυκνων στο πέταγμά τους προς την
Αρκτική. Μια λίμνη παγωμένη ακόμη, χαρακωμένη από τα ραγίσματα της άνοιξης που
πλησίαζε… Πρόσωπα αγαπημένα, ζωντανά ή νεκρά… ή… τίποτα απ’ όλα αυτά, ίσως…
αλλά μονάχα το μεγάλο ασπρογάλανο κενό που βλέπει ο ήρωας στο τελευταίο
μυθιστόρημα του Μισίμα. (Παύση.) Την πράσινη θάλασσα στις παραλίες της
Κεφαλονιάς. Την κοιλιά της βάρκας που πλησιάζει νωρίς το πρωί… στρωμένη με
ψάρια που σπαρταράνε. σ. 238-239*. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>*Το απόσπασμα και ο διάλογος προέρχεται
από το θεατρικό της ποιήτριας Μαρίας Λαϊνά: «ΕΝΑΣ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΑΝΑΜΕΣΑ
ΣΕ ΔΥΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ» (Μονόπρακτο σε τρείς πράξεις), σελίδες 211-248. Βασίζεται
στα λόγια και τα γραπτά-το έργο- δύο σημαντικών γυναικείων συγγραφικών φωνών της
εποχής μας, όπως τα αφομοίωσε, τα «συγχώνευσε» και τα μετέπλασε ανοίγοντας μια
γόνιμη συζήτηση μαζί τους, η ελληνίδα ποιήτρια και μεταφράστρια Μαρία Λαϊνά στο
θεατρικό της έργο. Της Μαργαρίτας Γιουρσενάρ (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Marguerite</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Yourcenar</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 8/6/1903- 17/12/ 1987 και της
Μάργκαρετ Ντυράς. (</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Marguerite</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Duras</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> 4/4/1914- 3/3/1996). Βλέπε: Μαρία
Λαϊνά, Άπαντα τα Θεατρικά, εκδόσεις Αιγόκερως/ Δραματουργία, Αθήνα 2009, σ. 227
και 238-239.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το μικρό ανθολόγιο ποιημάτων της,
προέρχεται από τις τρείς πρώτες της ποιητικές συλλογές που είχε την καλοσύνη να
μου φωτοτυπήσει και να μου προσφέρει σε μία από τις συναντήσεις μας η ποιήτρια.
Βλέπε προηγούμενο σημείωμα στα Λογοτεχνικά Πάρεργα της 30/12/2023 μετά την
απώλειά της. Είναι έντονος ο πειρασμός να αντιγράψω (όλα) τα ποιήματά της, έστω
και αν μεταγενέστερα τα συγκέντρωσε και κάπως «χτένισε», την προηγούμενη
ποιητική της κατάθεση και μας την έδωσε σε συγκεντρωτικό αυτόνομο τόμο. Έστω
και αν κυκλοφόρησε νέες της συλλογές διευρύνοντας τα ποιητικά της όρια και
ενδιαφέροντα, έγινε δωρικότερη αλλά και ελλειπτικότερη μέσα από μικρής φόρμας
ποιήματα, που εκφράζουν κυκλικά, καταστάσεις της μνήμης και της μετά-μνήμης της.
Οι τέσσερεις βασικοί πυλώνες της ποιητικής της παρουσίας (οι εσωτερικοί
κεντρικοί πυρήνες της ποιητικής της που περιστρέφονται σαν «σβούρα») παρέμειναν
η ζωή, ο έρωτας, ο θάνατος, ο φόβος (η μοναξιά και η απώλεια, η θλίψη και η
πτώση). Εμπνεύσεις και ερεθίσματα καταστάσεων ποιητών και ποιητριών διαχρονικά
και επαναλαμβανόμενα αλλιώς πάντα, μέσω του ιδιαίτερου ύφους και της γλωσσικής
εκφραστικής και εικονοποιίας κάθε ποιητή και ποιήτριας, που εμπλουτίζει την
παραμυθία της Ποίησης με νέα σύμβολα και αναδιατάξεις λέξεων, ήχων, ψιθύρων,
αγριεμένων ονείρων, διακορευμένων <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>παλαιών ρυθμών και αναπροσαρμοσμένου λυρισμού, θεμάτων. </span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Πόσο θαυμαστό, πόσο μαγευτικό, πόσο γοητευτικό είναι το ποιητικό θαύμα της
ανθρώπινης φωνής, που μεταλαμπαδεύεται σε ποιητική έκφραση πάνω στην λευκή
σελίδα, τον κιτρινισμένο πάπυρο, σε σκοροφαγωμένα απαγορευμένων δογμάτων
ειλητάρια, στα χνάρια Ιωνικού ρυθμού κολώνες, σε ίσαλες γραμμές που ενώνουν το
χθες με το σήμερα μέσα στο εκτυφλωτικό φώς που σπινθηρίζει στο χρόνο και την αθωότητα του λευκού. Αυτού του
τσακισμένου λυγμού των φθόγγων, των λαμπερών εκλάμψεων των λεκτικών στιγμών που
γίνονται σήματα μορς,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>λέξεων κλητήρων μια
ουράνιας ευαισθησίας αλλά και καταβασίας στον άδη. Των λεπτών νοημάτων που δεν
αιχμαλωτίζονται πάντα από το πολυορχηστρικό βουητό των μελισσών και διασκορπίζονται
στο έναστρο σύμπαν, απορροφώνται από την υγρή λευκότητα της ομορφιάς του
ασβέστη. Η ροή της γραφής πάνω στη λευκή σελίδα της συλλογής, ο ρυθμός των
στίχων που ακούγεται μέσα στην συμπαντική σιωπή, του δωματίου την ησυχία. Οι
ξεφλουδισμένες από το φώς φράσεις, των ξεθωριασμένων από την πολυχρησία της
ερημιάς του ανθρώπου λέξεων. Την οξείδωσή τους από το ανθρώπινο της μοναξιάς
δάκρυ. Αυτή η βαθειά ανάγκη να εξερευνήσουν και να συνεχίσουν το παιχνίδι τους
οι Ποιητές και οι Ποιήτριες,-παλαιόθεν- που παίζουν μπροστά στα οστά του
ανθρώπινου της ιστορίας και της ύπαρξης κενοτάφιο. Αυτό το παιχνίδι της ψευδαίσθησης
αθανασίας και παρηγοριάς που επαναλαμβάνουν για εμάς οι Ποιητές εδώ και αιώνες,
στην φιλοδοξία και επιθυμία τους να μας κάνουν κοινωνούς του άφατου, του
άμορφου, του αινιγματικού, του άλεκτου, του ανεικονικού τέλους των πάντων, του
νικητή θανάτου. Και έρχεται η «νύμφη ανύμφευτη» Ποίηση και υψώνει μπροστά σου
ένα κόκκινο πασχάλιο μυροβόλο λουλουδιών λάβαρο που γράφει: «θανάτω θάνατον
πατήσας» και χάνεσαι πριν προλάβεις να αισθανθείς, λιγώνεις από το λόγο που δεν
κατανοείς την αγάπη που χάθηκε στη σκόνη του λιθόστρωτου. Ο Ξένιος και ο Ξινός Λόγος της
Ποίησης. Και τα σήματα «μορς» της φωνής του Ποιητή εξακολουθούν να ταξιδεύουν
στους αιθέρες και όταν εμείς έχουμε φύγει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Διαβάζοντας εκ νέου τα ποιήματα και τα
θεατρικά της Μαρίας Λαϊνά, και ορισμένες από τις εξαιρετικές μεταφράσεις της,
διαπιστώνουμε πόσο τυχερή πνευματικά και συγγραφικά στάθηκε αυτή η μικρή, αλλά
με μεγάλο και πλούσιο πολιτιστικό και πνευματικό ιστορικό παρελθόν αυτή χώρα, η
πατρίδα μας, η Ελλάδα. Και μάλιστα η σύγχρονη, η νεότερη μετά την εθνική παλιγγενεσία
και την ίδρυση του ελληνικού βασιλείου στην αρχή και κατόπιν της ελληνικής
δημοκρατίας. Χιλιάδες οι ποιητές και οι πεζογράφοι της, οι δοκιμιογράφοι και οι
στοχαστές της. Η λαϊκή και η λόγια παράδοση έγινε η αποτυπωμένη, συγγραφική
μνήμη της καρδιάς των σύγχρονων ελλήνων και ελληνίδων. Οι νεότερες γενιές των
ποιητών και ποιητριών της εξέφρασαν στο ιστορικό διάβα τους, την πνευματική
«νεότητα» της παράδοσής τους και της ιστορίας τους, μέσα από ιστορικά και
ιδεολογικών χαλάσματα και ερείπια. Μέσα στην μουντάδα των καιρών και των
ανθρώπων γύρω τους. Όσο πιο μαρτυρική και αιματηρή υπήρξε η ιστορική και πολιτική κατάσταση
της χώρας, τόσο πιο απελευθερωμένη υπήρξε η φωνή των ποιητών και ποιητριών της,
στεντόρεια. Το λογοτεχνικό έργο των ελλήνων ποιητών και ποιητριών είναι η άλλη ελπιδοφόρα και εμψυχωτική ανάγνωση της ιστορίας και της ζωής των ελλήνων τους
τελευταίους δύο αιώνες. Μέσα από τα ιστορικά και πολιτικά χαλάσματα κυοφορήθηκε η νέα, καινούργια και σύγχρονη πνευματική και καλλιτεχνική
ταυτότητα ημών των νεοελλήνων. Το νέο Πρόσωπο της Ποίησης. Το δημιουργικό έργο
των Ποιητών και Ποιητριών είναι η άλλη ανάγνωση της Ιστορίας. Το τραγικό και το
παράλογό της μεταποιήθηκε σε ηρωική, δοξαστική, εξαγνιστική ή και θρηνητική, ποιητική
εικονογραφία. Έγινε το ώριμο φρέσκο της γραφής των νέων ποιητών και ποιητριών.
Το αισθητικό καθαρτήριο, το συγχωνευτικό σύμβολο που εξέφρασε την καθολικότητα
της Ελληνικότητας. Ο λόγος κοινωνικής και πολιτικής κριτικής της ποίησης υπήρξε
ο καθαρτήριος λόγος της Ιστορίας. Τα άπειρα βασανισμένα και τσακισμένα από την
ιστορία και πολιτικές καταστάσεις πληγωμένα συνειδησιακά και σωματικά νέα
παιδιά των σύγχρονων γενεών της ελληνικής ποίησης, ωρίμασαν μέσα στο χάος και
τις δαγκάνες του καιρού τους και ανακάλυψαν με υπερηφάνεια την ιδιωτικότητά
τους, την ετερότητα της συνείδησής τους, των σωματικών τους διαθέσεων. Άκουσαν
δημόσια για πρώτη ίσως φορά τον ιδιαίτερο χρωματισμό της φωνής τους ως ήχο
δημόσιας ποιητικής εξομολόγησης, ατομικής αφήγησης. Ιδιαίτερα η ποιητική
Γενιά του 1970 «ανασήκωσε της μοίρας το φουστάνι» όπως θάλεγε ο ποιητής Μίλτος
Σαχτούρης, και την επαναφώτισε, την επαναπροσδιόρισε, την εμπλούτισε με νέα
σύμβολα, νέα μηνύματα, καινούργιας ευαισθησίας ερεθίσματα, έσπασε κανόνες και
δομές, φόρμες και προσωδίες, κατάργησε φραγμούς και παλαιά τείχη, αλλοίωσε την
σημασιολογία λέξεων, παρατόνισε καθιερωμένους ήχους λέξεων. Έδωσε στον σύγχρονο ποιητικό λόγο τον λυρισμό και τους
ήχους των προσωπικών τους δικών τους ακουσμάτων, τα χαρακτηριστικά της φυσικής
της ηλικίας τους ευαισθησίας και τρόπων ζωής, των ονείρων τους, που άρχιζαν να
ανατέλλουν με πολυπρισματικών χρωμάτων ιριδισμούς πρωτόγνωρες εμπειρίες, σε ορισμένους μάλιστα, δίχως
πυξίδας αναπνοή, έτσι το ταξίδι τους τέλειωσε νωρίς. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"> Η Γενιά του
1970 που δικαιωματικά και τιμητικά ανήκει η Μαρία Λαϊνά, καλλιέργησε τον δικό
της λυρισμό, έναν λυρισμό διάπλατο, που ανοίχτηκε στα νέα της ποίησης ξένα
ρεύματα και ποιητικούς κανόνες φτερουγίσματα. Πολλοί αποκόπηκαν από την
ελληνική ποιητική παράδοση, που ένιωθαν ότι τους βάραινε, σαν ένα φορτίο κληρονομιάς αλλοτινών καιρών και
καταστάσεων βίου. Άλλοι ακολούθησαν ξένα ρεύματα από πολύ νωρίς και άφησαν πίσω τους
ότι θύμιζε ελληνική ποιητική παράδοση ή επέλεξαν ορισμένους από τους εκπροσώπους της. Η παλαιά παράδοση ήταν η παλαιά ερωμένη πριν
το καινούργιο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>γαμήλιο ποιητικό γλέντι
τους. Άλλοι, βασίστηκαν-και ίσως λόγω πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών-, στο
μεγάλο ποτάμι το Σεφερικό της ελληνικής ποίησης και στοχασμού. Ο Γιώργος Σεφέρης-το
πρώτο ελληνικό νόμπελ- έπαιξε για πολλούς της Γενιάς του 1970, τον ρόλο του
διδαχού «πατέρα»- που διαδραμάτισε τα παλαιότερα χρόνια ο ποιητής Κωστής Παλαμάς. Και
μέσω του Σεφερικού λόγου και γραφής, σκέψης και δοκιμιακών εργασιών και μεταφράσεων επικοινώνησαν, ήρθαν σε επαφή με τον λόγο και τα ποιητικά μηνύματα του άγγλου Τόμας Στερν
Έλιοτ και του δυσκολότερου και κάπως "σοφιστικέ" και "εγκυκλοπαιδιστή" Έζρα Πάουντ, την αγγλοσαξονική παράδοση. Δίχως
διάθεση αρνητικής υποτίμησης και σχολιασμού, θα σημειώναμε ότι ορισμένοι έλληνες δημιουργοί έγιναν «φοροεισπράκτορες»
των ποιητικών διδαχών της αγγλοσαξονικής παράδοσης στην χώρα μας και προβολής της, ενώ άλλοι της
γαλλικής. Οι νέες γενιές των ποιητών, της Γενιάς του 1970, ήθελαν να
συνομιλήσουν άμεσα και με άλλους ποιητές-πέραν της ελληνικής παράδοσης-αγνοώντας ή
παραβλέποντας την δική τους. Κατανοούσαν τους πληθυσμιακούς περιορισμούς που τους επέβαλε η ελληνική γλώσσα. Μιά μάνα πολλών γλωσσών αλλά μία μάνα η οποία ζούσε πλέον στους σύγχρονους οίκους ευγηρίας της ιστορίας και της παγκόσμιας γραμματείας, όπως η λατινική. Μόνο ίσως ο προφητικός και κυρηγματικός λόγος των Εκκλησιών διατηρούσε αίγλη της παλαιάς παράδοσής της. Οι νέοι έλληνες ποιητές και ποιήτριες άνοιξαν νέα παράθυρα θέασης του κόσμου και των
ανθρώπινων καταστάσεων, στο μοντέρνο οίκημα της Ποίησης και πορεύτηκαν και εξακολουθούν να πορεύονται. Μπορεί να κάνω λάθος, όμως διαπιστώνουμε ότι αρκετοί «σνόμπαραν» θα σημειώναμε κατά κάποιον τρόπο ότι το Ελληνικό, και φυσικά την ελληνική ποιητική παράδοση των παλαιότερων γενεών και τους εκπροσώπους της. Την ποιητική και πεζογραφική αυτή παράδοση την θεωρούσαν μία κρατικά επιβεβλημένη της δημόσιας εκπαίδευσης χωριάτικη φορεσιά, επαρχιώτικη αναγκαιότητα, (και εν μέρει δεν είχαν άδικο εξ αιτίας της πολιτικής της επταετίας)
από την οποία όφειλαν να απαλλαγούν και το κατόρθωσαν, με όποιο τίμημα άντεχε ο καθένας και κάθε μία. Ακόμα και
«παρασέρνοντας» νεότερες ποιητικές γενιές που θέλησαν να τους ακούσουν (μετά το 1970) μόνο στα δικά τους αποκλειστικά μονοπάτια. Η ποιήτρια Μαρία Λαϊνά ακολούθησε και αυτή με τα εφόδια που της πρόσφεραν οι πανεπιστημιακές της και άλλες γνώσεις το δικό της αυτόνομο μονοπάτι. Συνομίλησε "μόνη" της με τις ξένες κορυφαίες ποιητικές δυνάμεις και ονόματα όπως έπραξαν οι παλαιότερες από αυτήν γενεές. Η Γενιά του 1970 ή τουλάχιστον ένα μέρος αυτής, κλείστηκε μέσα στην
«αυτοδοξασία της», τον «αυτοέπαινό της», τον εκπαιδευτικό των τυπικών προσόντων της «βαυκαλισμό», την
«σιδερόφρακτη» κριτική της ή για άλλους, ιδεολογική αγωνιστική τους ορθότητα, ίσως να λαθεύω. Οι σύγχρονοι «πάπες» της εκκλησίας της ποίησης
και της κριτικής, προέρχονται από αυτήν την γενιά, σαν μιά μακρινή συνέχεια ενός κριτικού και ποιητικού αχού της πιο μορφωμένης ελληνικής γενιάς, της γενιάς του 1930. Αν δεν κάνω λάθος στον συλλογισμό μου. Όμως τα περιοδικά
και οι εφημερίδες, τα έντυπα της εποχής τους, οι κριτικοί σχολιασμοί, αξιολογικές αναφορές, αναδείξεις και υπερυψώσεις ποιητικών φωνών αυτό δηλώνουν, τώρα που τα εκδοτικά και κριτικά «ηνία», ακόμα και τα ποιητικά, έχουν περάσει σε άλλα
χέρια,-σε άλλες γενιές- και μπορούμε να δούμε «καθαρότερα» τα κλειστά όρια που έθετε η προηγούμενη από
εμάς Γενιά, σε αυτούς και αυτές που ακολουθούσαν. Μέσα σε αυτό το δεδομένο και σε σημεία του "ρολαρισμένο" ποιητικό πεδίο παρουσιάστηκε και η φωνή της ποιήτριας Μαρίας Λαϊνά. Αν και για να είμαστε δίκαιοι και καθόλου μεροληπτικοί, η καθόλου ποιητική φωνή της Γενιάς του 1970, πέρα από τις επιμέρους εσωτερικές της εξακτινώσεις και ατομικές διαφοροποιήσεις, εμφανίστηκε με δύο κεντρικά ρεύματα. Αυτό της επίσημης και παραδεκτής από τους δημόσιους κρατικούς φορείς και του πνεύματος εκπροσώπους της, με τα δικά τους έντυπα και άλλα μέσα δημοσίευσης και κοινοποίησης του λόγου της, και το άλλο, το περισσότερο λαϊκό, στα έντυπα εκείνα που δημοσίευαν σποραδικά οι "της Σκουφά" και της "Δεξαμενής" για να μην απολέσουν και εντελώς την λαϊκή τους καταγωγή, την οποία άφησαν πίσω τους ανερχόμενοι συγγραφικά και εκδοτικά. Όπως και νάχει όμως, όποια αποτίμηση και αν κάνουμε σήμερα στους εκπροσώπους της Γενιάς του 1970, τώρα που όπως είπε εύστοχα αν θυμάμαι καλά ο ποιητής και εκδότης Αντώνης Φωστιέρης, "η Γενιά του '70 εβδομηντάρισε", το χρέος ξεχρεώθηκε μέσα από τα διάφορα
πνευματικά και καλλιτεχνικά σκαμπανεβάσματα της αποδοχής των νεοτέρων. Μένει ίσως η εκδοτική αποτίμηση μέσω της κυκλοφορίας των Απάντων τους και των όποιων μεταφραστικών και δοκιμιακών μελετών τους. Και η μνημόνευση τους φεύγοντας από την ζωή εφόσον καταδεχτούν να μιλήσουν για το τραγικό αυτό συμβάν οι τηλεοπτικοί ή ραδιοφωνικοί σταθμοί και τα άλλα σόσιαλ της ενημέρωσης μέσα. Όμως, θέλω να πιστεύω και να ελπίζω ότι ο ποιητικός λόγος της ποιήτριας Μαρίας Λαϊνά, η ποιητική της γραφή και η ατμόσφαιρα ποιητικότητας που αποπνέει η φωνή της, στην μακρά διαδρομή της συγγραφικής της παρουσίας, η γυναικεία αυτή ποίηση, που δεν έχει ας μου επιτραπεί μεγάλα θεματικά ανοίγματα, αποτείνεται στις πιο αφανέρωτες ακόμα ευαισθησίες των νεότερων σε ηλικία ποιητών και αναγνωστών, αλλά και σε άλλες, μεγαλύτερες ηλικίες οι οποίες δεν είναι "αλεξιπτωτιστές" αναγνώστες της ποίησης, ή εφήμεροι συγγραφείς της αλλά, άτομα με εσωτερικές των αισθημάτων τους υγιείς εντάσεις και αισθήματα ανθρωπιάς, φαντασία ερεθισμούς ευαισθησίας και, κυρίως, προϋποθέσεις αποδοχής ανθρώπινων σχέσεων και επικοινωνίας. Η Μαρία Λαϊνά σεβάστηκε την "ιερότητα" του ποιητικού λόγου, δεν τον αποκαθήλωσε από το σταυρό της μαρτυρίας του, τον "στράγγιξε" από τον μελοδραματισμό του και τα άλλα της γραφής του "νοσήματα" και μας τον παρουσίασε σε μία ατμόσφαιρα ανθρώπινης εξομολογητικής της μετά-μνημονικής μαγευτικής "ιερότητας". Δηλαδή μή απομάγευση του εσωτερικού μας κόσμου και των συναισθημάτων μας. Η γλώσσα της Λαϊνά, αυτός ο απλός περιποιημένος και φροντισμένος λόγος της, επεκτείνει τις αντιλήψεις μας για τα πράγματα γύρω μας, την λειτουργία του ποιητικού φαινομένου, ανοίγει τα όρια των αποδοχών μας σε μιά άλλης ενδοψυχικής μας ονειροπόληση. Ακόμα και των σωματικών εμπειριών οι αποκρύψεις ή έμμεσες συνδηλώσεις, έρχονται στην επιφάνεια με απαλά αγγίγματα και αδιόρατα τραντάγματα της νοσταλγικής επαναφοράς της μνήμης. Η πρώτη βιαιότητα του ερωτικού πάθους έχει πλέον καταλαγιάσει και ότι απόμεινε είναι αυτή η ανεξήγητη αίσθηση νοσταλγικής τρυφερότητας της ζωντανής ακόμα σκιάς της μνήμης. Αυτός ο μετεωρισμός της πλησμονής και της ανάκλησης σε στιγμές που, η ποίηση, ο ποιητικός λόγος, είναι έτοιμος να μεταφέρει το βάρος των ασύλληπτων περασμάτων που διάβηκε στην ζωή του το ποιητικό υποκείμενο. </span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Καθώς διαβάζουμε τα ποιήματα της Μαρίας Λαϊνά, νιώθουμε να μας παρακολουθεί ένα χαμογελαστό και στοχαστικό πρόσωπο, από κάπου στο βάθος ενός χρόνου ο οποίος επαναλαμβάνεται, το οποίο ακόμα και μέσα στο χαμό του, στην ισχνή και λεπτή επανα-ανίχνευση των σωματικών της αγάπης του ασωτειών, δεν χάνει την αθωότητά του και την στιλπνάδα του. Τι εγκυμονεί το μέλλον για το έργο της.......</span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Ο ρους του Ελληνικού Ποιητικού λόγου συνεχίζεται. </span><span style="font-size: 16pt;">Το τι θα </span><span style="font-size: 16pt;">μείνει στην μνήμη και τα χείλη των νέων εφήβων αυτής της καινούργιας χιλιετίας που ήδη τσουλάει στην τρίτη δεκαετία της,
ποιος στίχος θα ακούγεται στις συντροφιές τους, ποιες στροφές θα διεγείρουν την φαντασία και τα όνειρά τους, ποιος λόγος τις αποφάσεις ψυχαγωγίας τους, ποιες λέξεις
θα εμψυχώνουν τα οράματά τους, τι θα τροφοδοτεί τις δικές τους αγάπες και προδοσίες σχέσεων κανείς δεν ξέρει. Ο γράφων το δεύτερο αυτό
σημείωμα αγάπης και «θρήνου» για την ποιήτρια και μεταφράστρια Μαρία Λαϊνά, αγνοεί.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> Υποψιάζεται όμως ότι η Α</span>νθρώπινη Φωνή δεν θα πάψει και στο μέλλον
να παράγει την Ποίηση και την Ποιητική της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Πειραιάς,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">3 Ιανουαρίου
2024<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-86077564230463824062024-01-01T09:23:00.005+02:002024-01-01T09:23:43.931+02:00ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑ. ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΤΟΥ 2023<p> </p><p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ του 2023<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1/1/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Για την ποίηση και τον ποιητή Γιώργο Βέη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">6/1/2023 Το
περιοδικό ΠΑΛΑΜΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ τχ.1/11,1943<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">13/1/2023
περ. ΠΟΡΕΙΑ 33-34/1959 Αφιέρωμα στον Κ. Παλαμά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">19/1/2023 -περ.
ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ τχ.7/1963. Αφιέρωμα στον Κ. Παλαμά/-Ο πειραιώτη ποιητής Στέλιος
Γεράνης και το περιοδικό του Πειραιά ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">23/1/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>30 Σαιξπηρικά Σονέτα μεταφρασμένα από τον
αρχιτέκτονα και ποιητή Άγγελο Σ. Παρθένη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">27/1/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>25 Σονέτα του Σαίξπηρ μεταφρασμένα από τον
ποιητή Διονύση Καψάλη. Σχολιάζουν Έλενα Χουζούρη, Γιώργος Μπλάνας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1/2/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Συνηγορία για τον Κ. Παλαμά. -Ο ποιητής
Στέλιος Γεράνης και ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος γράφουν για τον Κωστή Παλαμά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">5/2/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Το αφιέρωμα τχ.14/Αν.1986 του περ. ΕΚΗΒΟΛΟΣ
στον Κ. Παλαμά. /-Φρήντριχ Χέλντερλιν ποίημα, μτφ. Ζήσιμος Λορεντζάτος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">9/2/2023 -Σπύρος
Μελάς: «Ατενίζοντας τον Κ. Παλαμά».- Κωστής Παλαμάς Ο άνθρωπος η Εποχή και το
Έργο του<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">12/2/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο αγαθός δάσκαλος του γένους.-Ο νομπελίστας
ποιητής Γιώργος Σεφέρης για τον ποιητή Κωστή Παλαμά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">16/2/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνήμη καθηγητή Μάριου Βίττι( Κωνσταντινούπολη
1926- Ρώμη 14/2/1923).- Το Αφιέρωμα του περ. ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΕΠΟΧΗ
τχ.26-27/Χειμ.1982- Άνοιξ.1983) στον Κωστή Παλαμά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">19/2/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άτακτες
Παλαμικές πληροφορίες. -Γιώργος Ι. Κοκοσούλας, «Το Βιβλιοπωλείον Κάουφμαν και ο
Κ. Παλαμάς»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">22/2/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το περ. της ΠΕΦ «ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ» και το αφιέρωμα
στον Κ. Παλαμά. /Δ. Συναδινός, Ερ. Καψωμένος, Κ. Θ. Δημαράς για τον Κ. Π.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">25/2/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δημήτρης Ποταμίτης, ο ποιητής, ο σκηνοθέτης, ο
ηθοποιός…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">6/3/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνήμη της Κυπρίας ποιήτριας Πίτσας Γαλάζη
(1940- 15/2/2023)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">10/3/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ποιήτρια Πίτσα Γαλάζη ή το χαμένο όνειρο της
ένωσης<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">14/3/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γνώμες και Κρίσεις για τις ποιητικές συλλογές της
ποιήτριας Πίτσας Γαλάζη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">17/3/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>περ. Η ΛΕΞΗ τχ. 203-204/1-6-2010. Αφιέρωμα
στην Κυπριακή Λογοτεχνία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">21/3/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ντίνος Χριστιανόπουλος. «Η επιβίωση του Καβάφη»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">25/3/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Το αφιέρωμα του περ. Η ΛΕΞΗ τχ.152 στον Κώστα
Μόντη/ -Πίτσα Γαλάζη: «Ο Ελληνικός τόπος καταγωγής μας του Κώστα Μόντη».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">31/3/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μάνος Χατζιδάκις, «Η μαγεία της Μεταρσίωσης».
Ένα γράμμα στον Δημήτρη Ποταμίτη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">7/4/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Θάνος Φωσκαρίνης, ο τόμος, «Ανοιχτές Επιστολές
στον Μάνο Χατζιδάκι».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">13/4/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος για τον Μάνο
Χατζιδάκι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">16/4/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η φιλοζωία και οικολογική ευαισθησία της
ποίησης του κυρού αρχιεπισκόπου Αυστραλίας, ποιητή Στυλιανού Χαρκιανάκη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">19/4/2023. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έφυγε από την ζωή Ο ζωγράφος Χρίστος Καράς
(Τρίκαλα 9/12/1930-16/4/2023)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">23/4/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Μάνος Χατζιδάκις για τον πειραιώτη εικαστικό,
σκηνογράφο, σκηνοθέτη και ποιητή Γιάννη Τσαρούχη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">29/4/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο ποιητής Τάκης Βαρβιτσιώτης και το ποίημα Αφιερωμένο
στον Μάνο Χατζιδάκι «Ο ΧΙΤΩΝΑΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">2/5/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μυρσίνη Ζορμπά, «Ανδρέας Παπανδρέου», εκδ.
Πεδίο 2019<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">5/5/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η συγγραφέας και μεταφράστρια Νατάσα Κεσμέτη
μεταφράζει την αμερικανίδα ποιήτρια Μαίρη Τζέην Όλιβερ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">7/5/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αριστείδης Ν. Δουλαβέρας, «Ο Καθηγητής Μιχάλης
Μερακλής ως Νεοελληνιστής», Η Εργογραφία του κατά έτη, εκδ. Κ. & Μ.
Σταμούλης-Θεσσαλονίκη 2023<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">14/5/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ποιήτρια Μάτση Χατζηλαζάρου. «Έξι Τάνκα
αφιερωμένα στον Μάνο Χατζιδάκι»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">18/5/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μάνος Χατζιδάκις, «λόγος για τους έλληνες
νέους»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">27/5/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνήμη πανεπιστημιακού Τζίνας Πολίτη (Αθήνα
1930- 24/5/2023)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">6/6/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Θανάσης Λάλας, «Ψίθυροι από το δωμάτιο της
εξουσίας. Ανδρέας Παπανδρέου», εκδ. Αρμός 2023<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">11/6/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνήμη μουσικοσυνθέτη και στιχουργού Γιάννη
Μαρκόπουλου (Ηράκλειο 18/3/1939- Αθήνα10/6/2023) <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">15/6/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνήμη Μελωδού των Ονείρων μας. «Ένας
Μουσικός», ποίημα του ποιητή Άρη Δικταίου Αφιερωμένο στον Μάνο Χατζιδάκι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">16/6/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δημήτρης Λουκάτος, «Ο Εθνογράφος των Αθηνών
Δημήτριος Γρ. Καμπούρογλους»( Αθήνα 14/10/1852-Αθήνα 21/2/1942)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">24/6/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ποιητικό Ανθολόγιο. Ποιητικές φωνές και
ποιήματα ή ένα «εκλογικό» παιχνίδι με την ποίηση του 2021. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">(<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Παρουσιάζονται οι συλλογές των: <o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ευαγγελία
Ανδριτσάνου, Αντιγόνη μιά κόρη, μιά χώρα, εκδ. Άγρα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Πάνος Δ.
Αποστολίδης, Μικρά Ερωτικά,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>εκδ. Σμίλη <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Φωτεινή
Βασιλοπούλου, Φυτρώνει Άγρια Ζάχαρη, εκδ. Κουκκίδα <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Γεράσιμος
Βουτσινάς, Χρονικό μιάς αστραπής. 60 Ποιήματα, εκδ. Περισπωμένη <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Αλεξάνδρα
Γαβρίλη, Κατάκαρδα, εκδ. Καλλιγράφος <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Γιώργος Γώτης,
Ταξίδι στη Σκιά, εκδ. Στιγμή <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Βίκυ
Δερμάνη, Μικρές Ταριχεύσεις, εκδ. Α-Ω, Καλύβια Αττικής <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Σταύρος
Καμπάδαης, Τα σκυλιά συνεχίζουν να είναι πιο τίμια από σένα, εκδ. Ενύπνιο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ουρανία Ε.
Κουνάγια, Δώρα με αναστολή, εκδ. Κίχλη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Λέλη Μπέη, Τα
κτήματα των κίτρινων ρόδων, εκδ. Ίκαρος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Γιωργία
Στρατή, 366,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>εκδ. Κέδρος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ειρήνη
Χαβρεδάκη, Από γη και ουρανό, εκδ. Κέδρος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Βάλτερ
Πούχνερ, Το βιβλίο των κειμένων. Πανδέκτης και Συνέκδημος, εκδ. Όταν <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Μαρία Λαϊνά,
Ό,τι έγινε άνθρωποι και φαντάσματα, β΄ έκδοση, Πατάκη).*<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">*Όπου δεν
αναφέρεται η έδρα του εκδοτικού οίκου είναι η Αθήνα. Για συμπληρωματικά
στοιχεία της έκδοσης, βλέπε ανάρτηση. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">28/6/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Θ. Δ. Φραγκόπουλος. Ποιήματα από την Εκλογή
ποιημάτων «Τροίας Επίλογος»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1/7/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η περίπτωση του συγγραφέα Άρη Αλεξάνδρου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">6/7/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άρης Αλεξάνδρου, Εκλογή ποιημάτων από την
συλλογή «Ευθύτης Οδών»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">12/7/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνήμη Καθηγητών Γ΄ Λυκείου Πειραιά. Ανθολόγιο
Βιβλιοκρισιών του φιλόλογου και ποιητή Γιάννη Κουβαρά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">15/7/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το μαρτύριο και η μαρτυρία της εξορίας του Άρη
Αλεξάνδρου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">21/7/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κείμενα μιας άλλης εποχής και θεώρησης ζωής. Φιλοκαλία
των ιερών Νηπτικών. –Παντελής Β. Πάσχος: «Ιερών Νηπτικών Φιλοκαλία»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">24/7/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μαριγώ Αλεξοπούλου, «πιο γρήγορα απ’ το φώς»
εκδ. Κέδρος. Κριτική και «Μια νύχτα με το Γιώργο Σεφέρη».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">31/7/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Γαλλίδα ηθοποιός Ζαν Μορό. (από </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">timesnews</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">2/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Απόστολος Σαχίνης, Ο Παλαμάς ως πεζογράφος.
(πρόλογος)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">6/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Φαζίλ Χιουσνού Νταγλάρτζα, «Εδώ είναι Χιροσίμα»
(ποίημα)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">8/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο ποιητής και πεζογράφος Κωστής Γκιμοσούλης (1960-
7/8/2023)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">10/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος για τη σχέση
και συνεργασία του με τον Μάνο Χατζιδάκι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">11/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ποιήματα
βασισμένα σε ποιητικά σπαράγματα της αρχαίας λυρικής ποιήτριας ΣΑΠΦΩΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">13/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο
ποιητής Κωστής Παλαμάς ως πεζογράφος. Το διήγημα «Πως μεταμορφώθηκε Ο ΣΑΤΥΡΟΣ»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">15/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κίτσος Μακρής, «Η Παναγία των Φτωχών»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">18/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνήμη Αγγελικής Χατζημιχάλη, Πλάκα (19/8/1895-
4/3/1965).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">21/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Για την ποιήτρια ΣΑΠΦΩ. Κωστής Γκιμοσούλης, «Αγορίτσι»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">22/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ο μεγάλος παραμυθάς της
γραφής (Αργεντινή 24/8/1899- Ελβετία 14/6/1986)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">24/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «Η Παραβολή του Παλατιού»
μτφ. Δημήτρης Καλοκύρης<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">25/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νάσος Βαγενάς, «Ο Μπόρχες κι Εγώ»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">27/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Επιστροφή ή Απομάκρυνση από τον Λαβύρινθο. Για
τον Χόρχε Λουϊς Μπόρχες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">29/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ομιλία του πανεπιστημιακού και ποιητή Νάσου
Βαγενά για τον Χόρχε Λουϊς Μπόρχες στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">31/8/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τρία μελετήματα του Κίτσου Μακρή για τον λαϊκό
ζωγράφο ΘΕΟΦΙΛΟ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1/9/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτοπροσωπογραφίες και Αυτοβιογραφίες. Δύο
κείμενα του εθνογράφου-λαογράφου Κίτσου Μακρή. Αφιερωμένα στους «Έλληνες που
χάθηκαν στην Μικρασιατική Καταστροφή»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">3/9/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Ηλίας Πετρόπουλος γράφει για τον καθηγητή,
Χαρίτωνα Χαριτωνίδη 1878-1954.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">5/9/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νάσος Βαγενάς, Η λογοτεχνία στο τετράγωνο. Σημειώσεις
για την γραφή του Χ. Λ. Μπόρχες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">8/9/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Με σαφή πολιτικό χαρακτήρα ( κείμενα Γ.
Ιωάννου, Κωνσταντίνου Τσάτσου, Κ. Π. Καβάφη)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">10/9/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σχόλια στην επικαιρότητα των ημερών. Εμμανουήλ
Λυκούδης: «Μαρασμός»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">13/9/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιώργος Ιωάννου η ποιητική συλλογή
«ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΑ»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">15/9/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιώργος Ιωάννου και τα ποιήματα δημοσιευμένα
στο Μπιλιετάκι το 1987<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">17/9/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πειραιάς, Σεπτέμβρης 2023. Νίνα Κοκκαλίδου-
Ναχμία: «Οι διατάξεις της τροχαίας»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">21/9/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ποιητική, πεζογραφική και μεταφραστική παρουσία
του Γιώργου Ιωάννου στο περιοδικό «Διαγώνιος».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">26/9/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μάρκος Μέσκος, «Η Νεοελληνική πραγματικότητα
και ο Μάνος Χατζιδάκις»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">28/9/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το έργο του Γιώργου Ιωάννου μέσα από το
βλέμμα της κριτικού Έλενας Χουζούρη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">2/10/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Περικλής Σφυρίδης, «Το ποιητικό πρόσωπο του
Γιώργου Ιωάννου»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">5/10/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εκλογές 2023. Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα διαβάζει
Θουκυδίδη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">7/10/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τόλης Καζαντζής, «Δωρική σοβαρότητα και
Ιωνική αλαφράδα». Για τον Γιώργο Ιωάννου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">11/10/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιώργος Ιωάννου Μια μικρή επέτειος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">12/10/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το περιοδικό «Φυλλάδιο», ο Μάριος Βαϊάνος ή ο
Γιώργος Ιωάννου στην πόλη του Πειραιά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">14/10/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αλφαβητικός Κατάλογος των Τίτλων των
Πεζογραφημάτων του Γιώργου Ιωάννου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">22/10/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το περιοδικό Αμφί και ο συγγραφέας Γιώργος
Ιωάννου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">24/10/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνήμη Χρόνη Αηδονίδη(23/12/1928- 23/10/2023)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">29/10/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το περιοδικό ΑΜΦΙ του ΑΚΟΕ και τα χρόνια της
γενιάς μου. ΚΑΤΑΛΟΓΡΑΦΗΣΗ των ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ των 17 τευχών του περιοδικού.
Περίοδος Λουκά Θεοδωρακόπουλου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1/11/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ των ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ της ΥΛΗΣ του
περιοδικού ΑΜΦΙ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">3/11/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιώργος Βέλτσος, «Το αρχικό σφάλμα» (ομιλία)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">5/11/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Ρένα Χατζηδάκη, «Ανθρώπινα δικαιώματα και
Ιατρική εξουσία».- Αναστάσιος Ι. Μεταξάς, «Σεξουαλικές Μειονότητες». (Ομιλίες)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">7/11/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ματθαίος Γιωσαφάτ, «Ο ρόλος της Οικογένειας
στον καθορισμό κι εξέλιξη της σεξουαλικότητας και η σχέση του με τα πολιτικά
δεδομένα»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">13/11/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η παρουσία του ελληνοαμερικανού ποιητή και
μεταφραστή Νίκου Σπάνια στο ΑΜΦΙ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">15/11/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ποιήματα του Νίκου Σπάνια Αφιερωμένα σε
έλληνες δημιουργούς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">18/11/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ποιητική λογιστική του Νίκου Σπάνια.
(ποιήματα για Β. Α. Μότσαρτ, Λ. Β. Μπετόβεν, Φ. Σοπέν).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">21/11/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, «Κοινωνικές όψεις
της Σεξουαλικότητας». (Ομιλία). -Ο πολιτικός Γάμος και ο Γάμος μεταξύ
Ομοφυλόφιλων ζευγαριών.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">23/11/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">GREECE</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">AS</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">A</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">KINGDOM</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> (Μια στατιστική ιστορική ανάλυση)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">25/11/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο ακτιβιστής, κινηματογραφιστής και δημοσιογράφος
ΑΝΔΡΕΑΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΒΕΛΙΣΣΑΡΟΠΟΥΛΟΣ (1947-27/9/1985).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">27/11/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο αμερικανός ποιητής </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Harold</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Norse</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">και η ποίησή του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">29/11/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΑΠΦΩ. Τρία Ποιήματα γραμμένα και τρία μεταφρασμένα
της αρχαίας λυρικής ποιήτριας Σαπφώς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1/12/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Βασίλης Βασιλικός ( Καβάλα 18/1/1933- 30/11/20
23). Ένας πολίτης της Ελλάδας ένας συγγραφέας του Κόσμου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">3/12/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο πειραιώτης μαθηματικός και παιδαγωγός
Γιώργος Ε. Βαρδαλάκης (14/5/1929-2/12/2023).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">6/12/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τα Χριστούγεννα με την ματιά και τον λόγο του
Μάνου Χατζιδάκι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">8/12/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η πεζογράφος και μεταφράστρια Νατάσα Κεσμέτη
μεταφράζει ποιήματα της αμερικανίδας Μαίρης Τζέην Όλιβερ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">9/12/2023. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η λογοτέχνιδα και κριτικός Νατάσα Κεσμέτη
μεταφράζει το ποίημα «Όταν έρθει ο θάνατος» της </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mary</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">T</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oliver</span><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">12/12/2023. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η κριτικός και συγγραφέας Ανθούλα Δανιήλ
γράφει: «Ο Κ. Π. Καβάφης και ο τάφος του Ευρύωνος».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">16/12/2023 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Βασίλης Κούλης, «Ο Καβάφης και η Ομοφυλοφιλία
του». <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">18/12/2023. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνήμη. π. Γεώργιος Μεταλληνός: «Ελληνικά
Δημοτικά Τραγούδια. Θεολογική Θεώρηση».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">21/12/2023. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνημόσυνο Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Αφιέρωμα
Τετράδια Ευθύνης τεύχος 15/1981<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">25/12/2023. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αλέξανδρος Μωραϊτίδης «Χριστούγεννα στον Ύπνο
μου».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">26/12/2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κ. Π. Καβάφης, «Τελειωτέρα Κοινωνία». - Ο
ποιητής Λουκάς Θεοδωρακόπουλος γράφει για τον «Καβάφη». -ο ποιητής Χάρης
Μεγαλυνός γράφει «Ο Καβάφης επιθυμητός».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">30/12/2023.
ΜΑΡΙΑ ΛΑΪΝΑ (Πάτρα 18/8/1947-27/12/2023).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">1 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2024<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">μνήμη Βάσως Μπαλούρδου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Βασίλη Σταυρόπουλου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Φεντερίκο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γκαρθία<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Λόρκα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΓΑΒΡΙΗΛ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ένα
παλληκάρι βεργολυγερό<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ώμοι φαρδιοί<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">δαχτυλιδένια
μέση<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">όψη
νυχτιάτικη του μήλου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">μεγάλα μάτια<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">στόμα
γλυκόπικρο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">και νεύρα
από καφτό ασήμι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">διαβαίνει
στον έρημο δρόμο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Τα μαύρα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">γυαλισμένα
μποτίνια του<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">σπάζουν τις
ντάλιες του αγέρα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">με το διπλό
ρυθμό<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">που
τραγουδάει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ουράνια
μικροσεκλέτια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σ’ όλες της
θάλασσας τις όχτες<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">δεν είναι
φοίνικας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">που<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>να του παραβγαίνει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ούτ’
αυτοκράτορας με την κορώνα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ή
ταξιδιάρικο λαμπρό αστέρι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σα γέρνει το
κεφάλι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">στο αχάτινο
στήθος του<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">η νύχτα
αποζητάει κάμπους<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">μπροστά του
για να γονατίσει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Οι κιθάρες
παίζουν μονάχα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">για τον
Αρχάγγελο Γαβριήλ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">άσπονδο της
ιτιάς εχτρό<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">και δαμαστή
των τρυγονιών.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Γαβριήλ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αρχάγγελε!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Κλαίει το
παιδί<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">μες στην
κοιλιά της μάνας του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μην ξεχνάς
ετούτο το κοστούμι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">που φοράς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">σου το
προσφέρανε<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">οι
τσιγγάνοι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Μετάφραση:
Κοσμά Πολίτη<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Περιοδικό
Αμφί Β΄ περίοδος τεύχος 1/ Άνοιξη 1979, σ.74.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">2 0 2 4<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ.
Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-31420400261737784452023-12-30T00:12:00.002+02:002023-12-30T00:12:34.088+02:00Μαρία Λαϊνά Πάτρα 18/8/1947- 27/12/2023<p></p><p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μνήμη
Ποιητική<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΜΑΡΙΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΛΑΪΝΑ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πάτρα
18/8/1947- 27/12/2023<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">Σ’ όλες τις πράξεις γύρευε τον
εαυτό της’<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κανείς δεν πρέπει να της έχει εμπιστοσύνη.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μαρία Λαϊνά<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΕΡΓΑ
ΤΗΣ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΕΝΗΛΙΚΙΩΣΗ, Πρόλογος: Ηλίας Πολύδωρος, σ.5-8,
σελίδες 65, εκδ. Νέα Ζωή, Αθήνα 1968.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η πρώτη αυτή συλλογή της νεαρής φοιτήτριας της Νομικής Μαρίας Λαϊνά, με
τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ενηλικίωση» ανοίγει την ποιητική της αυλαία-όπως μας
γράφει- με το «Σαν πρόλογος» εισαγωγική πεζόμορφη σύνθεση που διαδραματίζεται
σε 7 ημέρες «Έβδομη μέρα, ημέρα ανάπαψης, δεν υπήρξε!» και το «Σαν Επίλογος»,
σ.9-18. Κατόπιν ακολουθούν τα Ποιήματα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΠΡΟΛΟΓΟΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Φοιτήτρια της Νομικής, η Μαρία Λαϊνά μόλις περπατά στους είκοσί της
Μαϊους. Μ’ όλο τούτο, τα χειρόγραφα της «ενηλικίωσης» με κέρδισαν από την πρώτη
κι όλας ανάγνωσή τους. Το ύφος και ο σχεδόν ολότελα προσωπικός-μ’ εξαίρεση μιάν
επίδραση καβαφική στην τεχνική του στίχου, αρκετά «χτυπητή» κάποτε- τέλειος
σχεδόν μορφολογικά τρόπος γραφής της ξαφνιάζουν κι ενδιαφέρουν, συγκινούν. Αυτό
το περιληπτικό μέσα στην αφαίρεσή του, ρεαλιστικό, αβίαστο, μερικές φορές άγρια
τρυφερό και άλλοτε σπασμωδικά καταλυτικό γράψιμο συγκινεί και κερδίζει τον
αναγνώστη. Το σμίξιμο της μνήμης, της πραγματικότητας και των προσδοκιών, που
σβήνουν, για να γεννηθούν μέσα από την τέφρα τους καινούργιες, πλημμυρισμένες
από τον ρυθμό, την ουσία, την κινητικότητα και το πάθος των αισθημάτων,
συναισθημάτων, εντυπώσεων και αντιδράσεων της ατομικής ύπαρξης και του μικρο-
μακρό κοσμού της, τινάζουν από τα βάθη της υποκειμενικότητάς τους μίαν αίσθηση
αντικειμενικότητας, είν’ ένα κέντρισμα, πού βοηθάει τον άγνωστο δέχτη του να
σκύψει εντός του, να ψάξει για πιθανές συγγένειες ανάμεσα σ’ αυτόν και την
συγγραφέα, να τις<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αγγίξει, να τις
γνωρίσει, μελετώντας τες, να βρεί τα αίτιά τους και να προβληματιστεί πάνω σ’
αυτά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Τούτο, όμως, ζητάει κι νέα μας λογοτέχνιδα, που ξεκίνησε από την
καταγραφή της γοητευτικής μαγείας ενός νεανικού ευαίσθητου ρομαντισμού με
λυρικό-ρεαλιστικό υπόστρωμα και βάση, αποσκοπώντας σε μιάν «ενδοσκόπηση» της
ψυχής της και στην ανάλυση προσωπικών προβλημάτων-βιωμάτων μ’ ερωτικόν
υπόβαθρο: Έχει μεγάλη διάθεση ουσιαστικής επαφής με τον γείτονα άνθρωπο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Αυτό φαίνεται από τις πρώτες κι όλας γραμμές του πρώτου μέρους της
«ενηλικίωσης», στο ομοιότιτλο πεζογράφημα, όπου θα διακρίνουμε διάχυτον ένα
πόνο, άλλοτε συγκρατημένο κι άλλοτε λεύτερο να ξεσπάσει όπως κι όσο θέλει: Η
Λαϊνά μας δίνει την ιστορία μιάς κοριτσίστικης καρδιάς, που γύρευε το «ιδανικό»
σ’ όλες τις μορφές, τις γεύσεις και τις διαθέσεις του, όπου κι αν βρισκόταν,
και την ερωτική πλήρωση δίπλα στον ομοιόκαρδον άνδρα’ πού ανακάλυψε, κέρδισε κι
έχασε μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα τα πάντα, εξόν από την πίστη στον εαυτό
της-μόνο σύνορο που δεν μπορεί ν’ αγνοήσει ή να περάσει, το μόνο «δικό» της,
που πάνω του στηρίζεται για να κραυγάσει τελικά, μετατρέποντας τη θλίψη της
εγκατάλειψης σ’ ελπίδα, την απόγνωσή της σ’ ανοιχτή πρόκληση- απόδειξη της
θέλησης του «εγώ» να ξαναριχτεί στη μάχη, ψάχνοντας για νέα χαράς ευαγγέλια,
για καινούργια κοχύλια, για ιδανικά νέα: <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">«Σταυρώνω
τα χέρια και προκαλώ τους Θεούς!»<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Η «Ενηλικίωση», το φτάσιμο, το πρώτο τέρμα, η απώλεια της πρώτης Ιθάκης,
η αρχή της κραυγής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Πρίν απ’ όλα αυτά, όμως, υπήρξαν οι σταθμοί: Ημέρα 1<sup>η</sup> 2<sup>η</sup>,
3<sup>η</sup>, 4<sup>η</sup>, 5<sup>η</sup>, 6<sup>η</sup>. Αγωνία-Αγάπη,
Αγάπη- Ευτυχία της Ηδονής στο κρεσέντο της αγνότητάς της, Αγωνία- Γκρέμισμα του
αγαπημένου ειδώλου στο χώρο της μνήμης. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">«Ημέρα
έβδομη, ημέρα ανάπαψης δεν υπήρξε!».</b> Αλλά τ’ αποστάγματα της εμπειρίας των
έξη τούτων ημερών έχουν κι όλας πλάσει την «ενηλικίωση» της Λαϊνά και
λογοτεχνικά! Μας έδωσαν ένα πεζογράφημα αξιόλογο, με φράσεις καφτές, κοφτές,
αδρές, γνήσια αληθινές, με φράσεις πού κονταροχτυπούν η μία το πάθος και την
ειλικρίνεια της άλλης και φτάνουν κάποτε ως την περιληπτική ουσιαστικότητα και καθαρή
αντικειμενικότητα του ρητού. Μας έδωσαν ένα πεζογράφημα αγιογραφήτικο, θάλεγα,
εξ’ αιτίας τόσο του ύφους, όσο και του τρόπου γραφής και χωρισμού του, πού
προβληματίζει και κερδίζει τελεσίδικα τον αναγνώστη, προετοιμάζοντάς τον και
προδιαθέτοντάς τον ψυχολογικά και για ό,τι άλλο, εχτός από το πεζό, πρόκειται
να βρει στο βιβλίο: <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">«Τις δικές μου
πληγές δε στις φανέρωσα ποτέ, μιά και μπορούσα να τις βαστάξω μόνη’ και μόλο το
πλήθος τους, ήμουν το ίδιο γεμάτη και ζωντανή όταν σ’ αντίκριζα. Σχεδόν τις
αγαπούσα! Σαν ένα που χρώσταγα ν’ αντέξω αντίτιμο για την ομορφιά που
απολάμβανα, κι ύστερα… δίχως αυτές, ίσως να με φθονούσαν οι Θεοί!».<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Τ’ αποτελέσματα της έκφρασης του εσώτερου κόσμου της με τον ποιητικό
λόγο αποτελούν αυτό το «άλλο» στο βιβλίο της νέας λογοτέχνιδας’ είναι ποιήματα
που άρχισα να διαβάζω χωρίς –ύστερα από την αλλαγή του αντικειμένου κριτικής-
ν’ αντιδράσει το αισθητικό μου κριτήριο στη μεταβολή, γιατί γνώρισα την ουσία,
την υφή και την αρχή του λόγου της ποιήτριας, ήξερα τα «πιστεύω», τους σκοπούς
και τα όνειρά της. Έτσι πέρασα πολύ γρήγορα στην «άλλη όχθη» κι άρχισα να
παρακολουθώ χωρίς την ανάγκη οποιουδήποτε άλλου βοηθήματος τη συνέχεια της
προσπάθειας της Λαϊνά για την πειστική καταγραφή των πραγμάτων, των γεγονότων,
της ψυχής και των αντιδράσεών της, είδα την προέχταση των συνειδητών ή
ασυνείδητων τούτων φαινομένων να δημιουργείται από την νέα λογοτέχνιδα και
μπορώ να πώ πώς υπάρχει και στα ποιητικά της κείμενα πάντοτε ένας άνθρωπος, ένα
ανθρώπινο είδωλο-αυτό, πού αντιπροσωπεύει το </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">alter</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">
</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">ego</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">της στον γείτονα, αδελφό ή φίλο,
μένοντας πάντα ο κεντρικός πυρήνας της ψυχής της και η ουσία-αιτία (για την
ποιήτρια μόνο-ή, μήπως, και για μας;) της ύπαρξης του «εγώ» της, επηρεάζοντας
με τις αντιδράσεις του τον ψυχικό της κόσμο:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Η σιωπή σου με κύκλωσε θανάσιμη!<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>Μια σιωπή άδεια,<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>γεμάτη νοήματα απουσίας.<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>Και τώρα πώς να συνεχίσω<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>το διάλογο με τη ζωή,<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>έτσι που έχω συνηθίσει<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>να μου απαντά η φωνή σου;<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ό,τι χαρακτηριστικά, πρίν διακρίναμε στο πεζογράφημα υπάρχει και στα
ποιήματα, που τ’ ακολουθούν σε τούτο το βιβλίο. Στιγμές χαράς λίγες, στιγμές
λύπης πολλές. Όλα τα ποιήματα μαζί; Μιά οδυνηρή γοητεία, που σε συνεπαίρνει με
το πάθος και την αγνότητα που την διαβρέχει, έτσι όπως κυλάει τον ευαίσθητο
λυρισμό της ποιήτριας μέσα στο ρυάκι του λεύτερου, μορφολογικά στίχου:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Κάποτε γίνεται κι η μοναξιά ευεργετική!<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>όταν οι λέξεις, οι κινήσεις
και τα πρόσωπα<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>όσων πληρώνουν την αγωνία της
ερεύνης σου<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>γιομίσουν μ’ απουσία,<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Στην Ποίηση τούτη υπάρχει πάντα η επιθυμία της Λαϊνά να καταχτήσει τα
κοχύλια-τα ιδανικά και η ανάγκη της γυναίκας να γεύεται την ερωτική πλήρωση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Αλλά, αν η ποιήτρια δεν θυσιάσει πρίν κάτι από τον εαυτό της (και
μερικές φορές ολόκληρο το είναι της), είναι αδύνατο να κερδίσει το παραμικρό. Ο
δρόμος κι ο αγώνας δύσκολοι κι η συνθήκη κάποτε έρχεται και την παραδέχεσαι
δίχως να τη θέλεις, διδάσκει η Λαϊνά. Το πρόβλημα τότε είναι τούτο:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">-Πότε θα πεις κάπου σκοντάψαμε, πέσαμε,
κάπου, κάποτε, σταματήσαμε. Καιρός να συνεχίσουμε το δρόμο, να κερδίσουμε την
χαμένη απόσταση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ευτυχώς, η νέα μας φίλη έχει το ηθικό θάρρος, που φέρνει στην παραδοχή
της απώλειας ενός αγώνα όταν πλέον δεν υπάρχει «άλλη οδός», αλλά και την ψυχική
δύναμη που χρειάζεται, για να συνεχισθεί μετά από καιρό μιά μάχη- η ίδια μάχη,
για τους ίδιους σκοπούς- σ’ άλλο πεδίο, μ’ άλλον σύντροφο- ανταγωνιστή.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Είναι μεγάλη τύχη τούτη. Ακόμα μεγαλύτερη, όμως, τύχη είναι για μιά
εικοσάχρονη κοπέλα να μεταπλάθει τις εμπειρίες της σε λογοτεχνία ουσιαστική,
σημαντική, αληθινή και γνήσια, όσο αυτή, που κρύβεται στην «ενηλικίωση».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΗΛΙΑΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ΙΙ<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Κάτι
υπάρχει στην ατμόσφαιρα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">που
με πληγώνει.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Έτσι,
κάθε φορά που ανασαίνω,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">το
νιώθω να περνάει μέσα μου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">σα
μιά βελόνα πού γνωρίζει που ν’ αγγίζει!<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Λες
νάναι η επανάληψη<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">πού
προκαλεί η λεπτομέρεια μιάς ουσίας,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ενώ
εκείνη μένει ανεπανάληπτη;<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Λες
νάναι η αντανάκλαση του ήλιου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">μετά
τη γνήσια γεύση του<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ή
κάτι που θυμίζει ουρανό<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">την
ίδια τη στιγμή της πτώσης;<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Δεν
ξέρω. Όμως υπάρχει κάτι<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">πού
με πληγώνει στην ατμόσφαιρα! σ.22<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">VI</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Όχι,
δεν είμ’ αυτή που γνώρισες<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">μες
στη βροχή που μ’ άλλαζε την έκφραση.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Αυτό
πού μέτρησες δεν ήτανε<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">το
χώμα που ανάστησε το παιδικό μου σώμα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Δεν
ήμουν γω αυτή που είδες<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">να
βιάζεται σε σκοτεινούς, κατακλυσμένους δρόμους.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Εγώ
γεννήθηκα καταμεσίς στον ήλιο,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">πλάι
σ’ ένα νερό που έφτιαχνε<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">όλα
τα όνειρα γαλάζια.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Εγώ
έχω ξεχαστεί εκεί<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">στων
καραβιών τα τρυφερά ονόματα. σ.64.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΕΠΕΚΕΙΝΑ ΣΥΝΘΕΣΙΣ ΣΕ ΤΕΣΣΕΡΑ ΜΕΡΗ. Η καλλιτεχνική
επιμέλεια του εξωφύλλου έγινε από τη Λίνα Κλίτσα. σ.48 εκδ. Κέδρος, Αθήνα
2,1970. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η συλλογή που έγινε για λογαριασμό της συγγραφέως
και εκδόθηκε σε 600 αντίτυπα, είναι αφιερωμένη «Στη μητέρα μου».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Ο
θάνατος είναι εύκολος<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">σε
πρόσωπα που δε γνωρίζουμε’<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">μιά
πράξη φυσική,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">όπως
η προσευχή που τα παιδιά,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">απλά
κι ασύνειδα πρίν κοιμηθούν προσφέρουν.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Ο
θάνατος είν’ έτσι εύκολος’<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ώσπου
να σταματήσει κάποτε,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">σε
μιά δικιά μας έκφραση<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">και
να στοιχειώσει εκεί. σ.12<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Οι
μέρες άδειασαν το πρόσωπό τους,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">κοιτάζω
το δικό μου στο φτηνότερο καθρέφτη<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">τα
ίδια μάτια, οι γραμμές… ακόμα μία<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">εκεί
που το χαμόγελο φτάνει το στόμα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Οι
μέρες γδύθηκαν το πρόσωπό τους,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">κοιτάζω
το δικό μου στα δικά μου μάτια’<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">τα
πρωινά πονάω να πλυθώ,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">στέκομαι
ώρες με την οδοντόβουρτσα στο χέρι,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">άλλωστε
το τσιγάρο αχρήστευσε τη γεύση<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">-τόσο
καλή με την αναπνοή σου.-<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Ο
Νάρκισσος ποτέ δεν αγαπήθηκε<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ή
ήταν κάποιος που αμφέβαλλε πολύ. σ.24<span style="mso-spacerun: yes;">
</span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΠΙΟΥ Ποιήματα, εξώφυλλο: Λίκα Φλώρου, σ.
45, εκδ. Κέδρος, Αθήνα1972.</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">IV</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Υπάρχουν
άνθρωποι που μόνο περιμένουν<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Δεν
είναι ποιητές<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Δεν
έγιναν ποτέ επαναστάτες<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Κανένα
φώς δεν παρασύρουν προς το μέρος τους<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Και
πού και πού ένα κομμάτι σύννεφο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Περνάει
πάνω απ’ την καρδιά τους<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Και
την κρύβει. σ.37<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="tab-stops: 43.5pt;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Πέρα
απ’ την αγάπη<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ή
το φόβο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">είναι
κ’ η μυρουδιά του δέρματος<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">πού
μας προδίνει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ακόμα
και τις Κυριακές. σ.28<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΕΩΣ, εξώφυλλο επιμέλεια εντύπου Λίκα
Φλώρου, σ.48 εκδ. Κέδρος, Αθήνα 11,1979. Β΄ έκδ. Στιγμή, Αθήνα 1991<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Δεν
είχα προφτάσει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Βρισκόμουν
στο φώς<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">και
μετατοπιζόμουν μαζί του<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Ένα
οποιοδήποτε φεγγάρι<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">μπορούσε
να μ’ ακουμπήσει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Ένιωθα
πώς αυτό θα περνούσε<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">πώς
τελικά<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>θα είχα ένα τόπο να μείνω<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ένα οποιοδήποτε φεγγάρι. σ.44<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Δεν
κέρδισα τίποτα καθώς ερωτεύομαι<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">μιά
μουσική μόνο πού<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">αμέσως
μετά από σένα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">έβγαινε
απ’ το δωμάτιο.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Το
φώς δεν άναβε. σ. 34<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΔΙΚΟ ΤΗΣ, σ.84. εκδ. Κείμενα, Αθήνα1985. Β΄ έκδ.
Καστανιώτης, Αθήνα2001.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Επικαλέστηκε
το όνομά της<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">κι
ανασηκώθηκε σε άλλη εποχή. σ.80<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Στην
καλύτερη μορφή της<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">παρέμεινε
ατάραχη<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ενώ
το σώμα έγερνε με μιά χαριτωμένη κίνηση σ.75<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Ήρθε
κοντά του τρέμοντας<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ώσπου
φτάνει, φτάνει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">κι
ας πεθάνει καθένας μόνος του. σ.40<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΡΟΔΙΝΟΣ ΦΟΒΟΣ, σ.76 εκδ. Στιγμή, Αθήνα 11,1992/ 6,
1994, τυπογραφική επιμέλεια Αιμίλιος Καλιακάτσος. Β΄ εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα
2002.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η συλλογή αποτελείται από τρείς ενότητες ποιημάτων:
«Ο ΧΡΟΝΟΣ»- «ΟΙ ΜΑΓΙΣΣΕΣ»-«ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ».<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ο τίτλος του ποιήματος της σελίδας 16 παραπέμπει στον τίτλο μυθιστορήματος
του Χ. Τζέημς, [Το στρίψιμο της βίδας]. Ο τίτλος του ποιήματος της σ. 64,
ανακαλεί στη μνήμη την ταινία του Αλφρεντ Χίτσκοκ, [Η Ταβέρνα της Τζαμάικα].
Ενώ της σελίδας 44 το γνωστό πεζό του Γιώργου Χειμωνά, [Ο εχθρός του ποιητή]. Η
ενότητα «Τα Ταξίδια» εντυπώσεις από την ατμόσφαιρα της Αιγύπτου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Με
τον τρόπο του ποιητή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">πού
δεν ξέρει να γράφει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">παρ’
αλλάζει μορφή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">έρποντας<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">με
τα πολλά του στόματα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">πάνω
στο φύλλο. σ.49<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">[Μότσαρτ]<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Θυμάμαι
λίγο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">μιά
άμαξα στενή πάνω στη γέφυρα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">μαύρο
νερό<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">μιά
τρομερή μαύρη βάρκα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ένα
θαμπό γυάλινο κλάμα.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Προσθέτω
ένα δυνατό συναίσθημα απόλαυσης<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">σαν
το κουπί που λάμνει όλο και πιό πέρα. σ.12<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΕΔΩ, σ.58. Την μακέτα εξωφύλλου σχεδίασε ο Αντώνης
Αγγελάκης, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 11,2003.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ι ν τ ε ρ μ έ δ ι ο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ακατάβλητος
φόβος<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">με
γλαυκά μάτια<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">καλοχτισμένος<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Ώ
μητέρα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">με
τα πολλά ονόματα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">σ’
εσένα βαδίζω<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">πού
με εξαίσιο τρόπο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">τρέφεις
θηρία<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">και
ύπνο παιδικό<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">και
σε παρακαλώ<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">όπως
την Αφροδίτη<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ξέχασε
το κυνήγι<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">σφίξε
το στήθος σου στο στήθος μου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">παράλυσε
τα μέλη του κορμιού μου <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">και
στράγγιξέ μου τη ζωή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">όπως
σταλάζει το λευκό νερό<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">από
τη ζέστη τη νυχτερινή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">γιατί
η νύχτα της ψυχής<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">είναι
και φωτεινή και άδεια σ.49<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Σύννεφο
άδειο’<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">δεν
θορυβούν τα φύλλα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">το
σκοτάδι αρδεύει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">το
καινούργιο φεγγάρι<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">κρύβει
την ώρα σ.41<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ο ΚΗΠΟΣ- ΌΧΙ ΕΓΏ, σ.52, Στο εξώφυλλο φωτογραφία της
Ένης Κούκουλα. Μακέτα εξωφύλλου Α. Αγγελάκης, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 10,2005.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ενότητα
«Ο Κήπος» σ.9-32. Η ενότητα «Όχι Εγώ» σ.33-44. Μας λέει η Μαρία Λαϊνά σ.47:
«Στο ποίημα «Ο Κήπος» οι στίχοι «Θάλασσα πάλι όπως πάντα» και «Καιρό που είχα
να τη δώ και να πού ήλθε πάλι» είναι της Αλόης Σιδέρη, και οι δύο από τη
συλλογή της Το πιό Τρομαχτικό. Ο στίχος «Μακρόσυρτη μιά σκοτεινή καμπάνα στο
χωριό» παραφράζει το στίχο «Αντηχεί μακρόσυρτα η βραδινή καμπάνα» του Γκέοργκ
Τράκλ από το Φθινόπωρο του Μοναχικού, μετ. Έλενα Νούσια». Ενώ στην σελίδα 49
εκφράζει η ποιήτρια τις ευχαριστίες της «Το Σπίτι της Λογοτεχνίας στην Πάρο με
βοήθησε με τη φιλοξενία του να τελειώσω τα ποιήματα και η Λίκα Φλώρου μου
υπέδειξε λεπτομέρειες στη σελιδοποίηση τους. Τους ευχαριστώ.». <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η Αλόη Σιδέρη είναι γνωστή ποιήτρια και μεταφράστρια
Βυζαντινών ιστορικών συγγραμμάτων, για τον νεαρό ποιητή Γκέοργκ Τρακλ έχουμε
αναρτήσει σημείωμα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Το
φώς του ήλιου χάμω στο δωμάτιο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">γυρίζει
τώρα και με βλέπει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">κι
άδειος καθρέφτης όσο τίποτα ποτέ σ.16<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Το
κορμί πηγαίνει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">εγώ
πηγαίνω<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">κρατάω
τα δάχτυλά μου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">δεν
τ’ αφήνω<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">λοιπόν;
σ.36<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Στο
τέλος ξαναφαίνονται τ’ άστρα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">και
η σιωπή είναι μεγάλη σ.44<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΜΙΚΤΗ ΤΕΧΝΙΚΗ*, σ.62, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 12,2012.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>*Οι ποιητικοί
τίτλοι της ποιήτριας και μεταφράστριας Μαρίας Λαϊνά στα εξώφυλλα των βιβλίων
της δεν είναι όλοι με κεφαλαιογράμματα ορισμένοι είναι με μικρά και στο
πολυτονικό. Εδώ τους μεταφέρω με κεφαλαία. Διευθυντής της σύγχρονης ελληνικής
λογοτεχνίας του εκδοτικού οίκου Στέφανου Πατάκη είναι ο ποιητής και μεταφραστής
Χάρης Βλαβιανός. Ο σχεδιασμός της έκδοσης –εικαστικά: Λιλίκα Φλώρου, ενώ
υπεύθυνος έκδοσης Κώστας Γιαννόπουλος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στην
σελίδα 60 γράφει η ποιήτρια:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">«Τα πρώτα ποιήματα αυτής της συλλογής γεννήθηκαν στο
σπίτι της Γεωργίας και του Γιώργου Καράμπελα στην Κύθνο όπου είχαν την καλοσύνη
να με φιλοξενήσουν. Ευχαριστώ την </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Indigo</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Graphics</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">και
την Ελίζα Κοκκίνη προσωπικά, που αφιέρωσε ώρες και προσοχή με την τεχνική της
υποστήριξη. Και, τέλος, ευχαριστώ τη Λίκα Φλώρου και την ανεκτίμητη προσφορά
της στο σχεδιασμό της έκδοσης και για όσα σχέδια εμπνεύστηκε και μου τα χάρισε
ολοκληρώνοντας το βιβλίο με την τέχνη και το άγρυπνο μάτι της». <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">γουργουρίζει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">η
ρόδα της μέρας<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">πίσω
απ’ τις βλεφαρίδες της<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">όταν
σωπαίνει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">σφυρίζει
στον ύπνο της<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ο
κότσυφας με το λουστρίνι του σ.28<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">σπατάλησε<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">μια
ολόκληρη όμορφη μέρα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">κοιτάζοντάς
την<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">τι
άλλο να ‘κανε; σ.17<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΣΕ ΤΟΠΟ ΞΕΡΟ [Ποιήματα 1970-2012], σ.408, εκδ.
Πατάκη, Αθήνα 2, 2015. *<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">*Ο συγκεντρωτικός τόμος «σε τόπο ξερό» Περιλαμβάνει
τα εξής 8 έργα: [ΕΠΕΚΕΙΝΑ. ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΕ ΤΕΣΣΕΡΑ ΜΕΡΗ. (9-49) - ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΠΙΟΥ.
(51-87)- ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΕΩΣ. (89-128)- ΔΙΚΟ ΤΗΣ. (129-207)- ΡΟΔΙΝΟΣ ΦΟΒΟΣ.
(209-261)-ΕΔΩ. (263-310)- Ο ΚΗΠΟΣ/ ΟΧΙ ΕΓΩ. (311-336) (337-349) -ΜΙΚΤΗ ΤΕΧΝΙΚΗ
(351-405)]. Οι συνεργάτες της έκδοσης είναι οι ίδιοι με παραπάνω. Τα ποιήματα
είναι στο πολυτονικό ενώ στο εξώφυλλο, άτιτλο έργο του </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Mark</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Rothko</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">(1956)
και ο σχεδιασμός της Βασιλικής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">μνήμη Βιρτζίνιας Γουλφ<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Φτιάχνει
έναν κύκλο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">έναν
μικρότερο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">έναν
ακόμα πιο μικρό.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Ούτε
μια φορά από τότε<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">δεν
θα ‘ναι εκεί ν’ ακούσει.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Τι;
είπε<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">πριν
προχωρήσει στο ποτάμι. σ. 193<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>[Ο εχθρός του ποιητή]<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Κατεβαίνω
σιγά<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">γελάω
ξαφνικά, χωρίς να το θέλω<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">πάντα
γελάω<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">μπαίνω
αριστερά, στην άδεια κουζίνα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ανοίγω
το τετράφυλλο παράθυρο προς την ανατολή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">κάθομαι
στο τραπέζι με τα σκόρπια μήλα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ξεχνιέμαι
μονάχη.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Μονάχη
χαίρομαι τις ώρες της αυγής. σ.241.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ό,ΤΙ ΕΓΙΝΕ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ, Φωτογραφία εξωφύλλου Βάλια Γκέντσου, σχεδιασμός
εξ. Βασιλική, σ.54, εκδ. Πατάκη,11, 2020/ β΄ έκδοση 6, 2021.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Την
συλλογή «Ό,τι έγινε<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>άνθρωποι και
φαντάσματα» η Μαρία Λαϊνά αφιερώνει «Σε όλους όσοι με βοήθησαν σε δύσκολες
στιγμές». Τα ποιήματα σε σχέση με άλλες της συλλογές είναι όλα έντιτλα.
Ποιήματα πένθιμης ατμόσφαιρας και ανθρώπινης ερημιάς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Ετεροχρονισμός<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Ας
πάμε τώρα<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">νεκρός
εσύ<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">κι
εγώ στην αγκαλιά σου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ας
κοιμηθούμε κάτω<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">από
το φώς των αστεριών<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">που
δεν υπάρχουν πια. σ.12<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="tab-stops: 54.75pt;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ένα γερό σφυρί<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γλυκά θα μ’ αφήσει η ζωή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιώργος Κατραούρας<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Δεν
είμαι στ’ αλήθεια νεκρή<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">γιατί
ακόμα θέλει η καρδιά μου να αγγίξει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">αυτό
που έχει γεράσει μαζί της.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Ίσως
ένα καρφί στο στήθος<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ίσως
ένα γερό σφυρί. σ.45<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">--<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γλιστράω στο κενό<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Γέρος
όσο ποτέ<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">με
κομμάτια και στρώσεις άσπρο<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">ταξιδεύω
χωρίς να κινούμαι.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Ακούω
τον ψίθυρο του κόσμου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">συλλαβίζω
λέξεις<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">και
ζω τον εαυτό μου.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Γλιστράω
στο κενό. σ.37<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Διευκρινιστικά<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Τις τρείς πρώτες ποιητικές συλλογές της ποιήτριας, ανθολόγου,
πεζογράφου, μεταφράστριας και θεατρικής συγγραφέως Μαρίας Λαϊνά, τις έχω σε φωτοτυπία,
που είχε την καλοσύνη παλαιότερα σε συνάντησή μας να μου τις φωτοτυπήσει και να
μου της δώσει. Τις άλλες, τις προμηθεύτηκα από το εμπόριο. Τον Πρόλογο και τα
Ποιήματα τα αντιγράφω από τις σελίδες των εκδόσεων που αναφέρω, και όχι από την
τελική συγκεντρωτική έκδοση των συλλογών της από τις εκδόσεις Πατάκη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Δεν νομίζω να είναι τυχαίο το ότι η ποιήτρια και βραβευμένη με το
κρατικό βραβείο ποίησης Μαρία Λαϊνά, μία ξεχωριστή και σημαντική φωνή της
Γενιάς του 1970, μετά τις τρείς πρώτες της ποιητικές συλλογές οι οποίες
κυκλοφόρησαν τα έτη 1968, 1970 και 1973 αντίστοιχα, τα δύσκολα πολιτικά και
σκοτεινά εκείνα χρόνια της επταετίας, στράφηκε προς την μετάφραση. Δίνοντάς μας
δύο εξαιρετικές μεταφράσεις θεωρητικού δοκιμιακού λόγου των δύο πλέον διεθνώς
αναγνωρισμένων και φημισμένων ποιητικών μορφών της ποίησης του δυτικού πολιτισμού.
Του αμερικανού Έζρα Πάουντ και του άγγλου Τόμας Στερν Έλιοτ. Για να είμαστε
χρονολογικά ακριβέστεροι, η νεαρή ποιήτρια Μαρία Λαϊνά μετά την συλλογή της
«Ενηλικίωση» 1968 και την Σύνθεσή της σε τέσσερα μέρη «Επέκεινα», 1970 εκδίδει
από τις εκδόσεις «κλεψύδρα» Αθήνα 1971 την μετάφρασή της των Δοκιμίων του
νομπελίστα ποιητή Τόμας Στερν Έλιοτ. Βλέπε «ΕΦΤΑ ΔΟΚΙΜΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ» σ.104
του Τ. Σ. ΕΛΙΟΤ, μετάφραση από τα Αγγλικά Μαρίας Λαϊνά. [Το βιβλίο αυτό
τυπώθηκε στο τυπογραφείο Κ. Γ. Σιμόπουλου το Νοέμβρη του 1971 για τις εκδόσεις
«Κλεψύδρα» Κυψέλης 17, με εξώφυλλο της Λιλίκας Φλώρου και υπεύθυνους έκδοσης
Σταύρος Αντωνίου- Μαρία Λαϊνά]. Την χρονιά του Πολυτεχνείου, το 1973 κυκλοφορεί
την τρίτη κατά σειρά συλλογή της, με τίτλο: «Αλλαγή Τοπίου», ενώ την πολιτικά
κρίσιμη για την σύγχρονη ελληνική ιστορία χρονιά, τον Δεκέμβρη του 1974,
κυκλοφορεί η μετάφραση του μεγαλύτερου μέρους της μελέτης για την αγγλόφωνη
ποίηση του Έζρα Πάουντ: «Η ΑΛΦΑΒΗΤΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ», από τις εκδόσεις Κέδρος,
σελίδες 116. Θεωρώ ότι δεν πρέπει να μας διαφεύγει όταν διαβάζουμε και
εξετάζουμε την ποίησή της αλλά και την υπόλοιπη δημιουργική της παρουσία μέχρι
των ημερών μας, το γεγονός αυτό. Η ποιήτρια δεν κάνει την εμφάνισή της στα
γράμματα μόνο γράφοντας ποίηση, ενδιαφέρεται και μελετά ευρωπαίους αγγλόφωνους
ποιητές, δοκίμια και μελέτες για την αγγλοσαξονική ποιητική παράδοση. Το
γεγονός ότι μπορεί να τους διαβάσει και να τους μελετήσει απευθείας στην γλώσσα
τους, της προσφέρει την δυνατότητα να εδραιώσει από την αρχή της ποιητικής της
εμφάνισης το δικό της ποιητικό πρόσωπο και να σχηματίσει την ποιητική της
εκφραστική. Η Μαρία Λαϊνά δεν περνά μέσα από το «Σεφερικό διδασκαλείο» της
εποχής, (παρά το έντονο στοιχείο της μνήμης και του ρόλου που διαδραματίζει στο
σύνολο έργο της) όπως θήτευσαν οι περισσότεροι ποιητές της Γενιάς του 1970. Δεν
αγγίζει τα κράσπεδα της πολιτικής, αντιστασιακής ποίησης των χρόνων εκείνων, ακολουθεί
έναν δικό της, ατομικό, γυναικείο, υπεύθυνο και σοβαρό ποιητικό δρόμο. Μιάς
ενδοστρεφούς εξομολογητικής αναφοράς μετά-ερωτικής έμπνευσης και αποτύπωσής της
στην λευκή σελίδα στα μάτια του αναγνώστη. Είναι μία μετά εμπειρία της μνήμης η
οποία δημιουργεί και καλλιεργεί το δικό της γλωσσικό λεξιλόγιο και τα σήματα
αναγνώρισης μέσα στο πλαίσιο εσωτερικών αναφορών της γραφής της. Είναι η
γοητεία της μνήμης που αρνείται να λησμονήσει τα μετά, όχι τα πρίν. Είναι
βιωμένες μετά εικόνες και παραστάσεις σχέσεων, αισθήματα μελαγχολικών της
διαθέσεων, καταστάσεις που ενώ έχουν ολοκληρώσει την λειτουργία τους
εξακολουθούν να αναζητούν σωσίβια ύπαρξης στο μέλλον που ακολουθεί. Σπαράγματα
αισθήσεων πόνου και θλίψης, σωματικών επαφών και αγγιγμάτων που πριν
ολοκληρωθούν χάθηκαν στο πουθενά της καθημερινότητας, της συνήθειας, στα
σημάδια που ακολουθούν τον χωρισμό και δεν θέλουν να σβηστούν. Η Λαϊνά δεν λησμονεί,
σε όποια φάση και ηλικία της ζωής της και αν βρίσκεται, μέσω της μνήμης και των
ανακλήσεων της αυξάνει τις δόσεις και τα περιθώρια ζωής της τωρινής της πραγματικότητας.
Πενθεί με αξιοπρέπεια και βουβά, δίχως να οδύρεται και να οικτίρει την μοίρα
της. Αναγνωρίζει και αποδέχεται την ένδεια των συναισθημάτων, των υποσχέσεων
την αοριστία, των λόγων που χάθηκαν μέσα στις καλές προσεγγίσεις, των
χειρονομιών που σημάδεψαν το μέλλον της μνήμης, γιαυτό και δεν πλαστογραφεί τα
γεγονότα, δεν αλλοιώνει τα σκοτεινά αποτελέσματα των συμβάντων, τα παρατηρεί
από απόσταση μέσα από σε ένα πέπλο μελαγχολίας και ήρεμης συγκίνησης,
στωικότητας βλέμματος. Ζωή πένθους χαλάσματα, κρησάρα της μνήμης, γαλήνης
λύτρωση και παρηγοριά η ποίηση που τα εμπεριέχει όλα. Παρατηρεί τα συμβαίνοντα
από μία απόσταση ασφαλείας, εξομολογείται σιγαλόφωνα, ειρηνικά και ήρεμα,
σχεδόν ατρικύμιστα τα περασμένα. Με την ποιότητα ενός λόγου εξαιρετικής λεπτότητας,
επεξεργασμένης διακριτικότητας, γυναικείας αισθαντικότητας τεντωμένης στο
έπακρο. Λιτότητας συναισθήματος, μια νηφαλιότητα που δεν θολώνει την κρίση, δεν
πεισμώνει την σκέψη για ανταπόδοση, δεν ενθουσιάζεται με την νοσταλγική έλλειψη
του άλλου, της ομορφιάς που κάποτε του δόθηκε. Η μνήμη είναι το μόνο τεκμήριο
που της απόμεινε για να μην χάσει την υπόληψη των αναμνήσεών της, την αλήθεια
των περασμένων βιωμένων εντυπώσεών της. Η ποίηση και γενικά ο λόγος της Λαϊνάς
είναι ένας σεβαστικός λόγος προς τον άλλον, αυτόν που κάποτε συμβάδισε μαζί του
με ανοιγμένα τα φτερά των αισθήσεών της και των ψυχικών της ερεθισμάτων και
παρορμήσεων. Είναι η ρητορική ενός λόγου μετριοπαθούς παρά τα «έλκη» του πόνου
για την απώλεια. Είναι η φωνή που αληθεύει μέσα στην μελαγχολία και την μοναξιά
της, την πίκρα και την απογοήτευσή της, και μένει αδικαίωτη. Είναι τα μετά της
μνήμης δηλωθέντα. Παρά την ποιότητα του λόγου της, την καλοσχεδιασμένη δομή της
γραφής της, την λελογισμένη οργάνωση του υλικού της, την αξία με δύο λόγια της
πένας της, (η οποία χαίρει εκτιμήσεως από το σύνολο των μέχρι σήμερα κριτικών
μας), δεν γνωρίζω αν βρήκε νεότερους μιμητές της. Αν το γυναικείο της στιλ είτε
ως ποιήτρια είτε ως θεατρική συγγραφέας βρήκε ακολούθους. Η Μαρία Λαϊνά δεν
πειραματίζεται ποιητικά σχεδόν από τα πρώτα ποιητικά της βήματα, όπως άλλοι και
άλλες ηλικιακά ομότεχνοί της. Έχει μία κατά κάποιον τρόπο θα γράφαμε
διαμορφωμένη άποψη και γνώση για το τι είναι ποιητικός λόγος, ποια η λειτουργία
του, τι αντιπροσωπεύει μέσα στην κοινωνία. Κατέχει τα μυστικά της ποιητικής
τεχνικής, πως δομείται ένα ποίημα, ποιες είναι οι ανάσες του. Μελετώντας ξένους
και έλληνες ποιητές διευρύνει και τους δικούς της κανόνες αντίληψης, και πάνω στα
δεδομένα λειτουργικά ποιητικά χνάρια βαδίζει. Επέλεξε από νωρίς το ποιητικό της
«μοντέλο» και αυτό υπηρετεί. Διαχειρίζεται πάντα με φειδώ τις λέξεις που
χρησιμοποιεί και δεν κάνει κατάχρηση του γλωσσικού υλικού για να εντυπωσιάσει.
Δεν διστάζει για εντείνει την ένταση της ποιητικής ατμόσφαιρας που θέλει να μας
δώσει να χρησιμοποιεί πολλές φορές την ίδια λέξη μέσα στον ίδιο στίχο, βλέπε τα
ποιήματα της συλλογής «Ρόδινος φόβος». Συνήθως οι τίτλοι των συλλογών της
δηλώνουν με ακρίβεια και αποτελεσματικότητα το περιεχόμενό τους. Κάθε ποιητική
της συλλογή είναι και μία διαφορετική αίσθηση του κόσμου αλλά και της γλώσσας
όπως αυτή παρουσιάζεται γυμνή και απροστάτευτη μέσα στην ειλικρίνειά της
βιωμένης μαρτυρίας και της αλήθειας της. Πολλές φορές και οι προμετωπίδες των
ενοτήτων της δηλώνουν το θετικό ή αρνητικό κλίμα που θα ακολουθήσει. Τις
ανεκπλήρωτες υποσχέσεις και συνομιλίες, αυτών που έφυγαν και αυτών που έμειναν
πίσω. Είναι χαρακτηριστικοί οι τίτλοι της Μαρίας Λαϊνά, δεν μπορούμε να τους
προσπεράσουμε δίχως να σκουντουφλήσουμε στην προσέγγιση των ποιημάτων της.
Φέρουν και αυτοί μέσα στην σημασιολογική τους υπόδειξη την ποιητικότητα που
έχει το σύνολο της σύνθεσης. Ορισμένες φορές η αρνητική τους «ενέργεια»
προσδιορίζεται με ένα επίθετο με θετική σημασία έτσι ώστε να υπάρχει μία
ισορροπία στη μη θετική γενική ατμόσφαιρα που αποκομίζουμε καθώς διαβάζουμε την
ποιητική σύνθεση. Μικρές πολλές φορές συνθέσεις, στίχοι που μπορούν να γίνουν
γνωμικά ανωνύμου δημιουργού, να χάσουν την «λογιοσύνη» τους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Τα ποιήματα της Μαρίας Λαϊνά είναι σαν μία εκ των υστέρων εξομολόγηση,
μια μετά εξομολόγηση στη ροή του χρόνου που ακολουθεί. Είναι η ερωτική πλήρωση
μέσα στην διάψευση, την πτώση, την απώλεια του άλλου όσο και αν ακούγεται
οξύμωρο και παράλογο αυτό. Είναι η απώλεια που δεν θέλει να παραδεχτεί την
απώλειά της. Η πτώση που είναι σαν να μην συνέβει ποτέ.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Π Ε Ζ Α<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Η Εφτάψυχη, στον τόμο «Μικρή Ζωολογία», εκδ.
Πατάκη, Αθήνα 1998 (Διήγημα)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Φιλαργυρία, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2000 (Διήγημα)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Έως θανάτου, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2001 (Διήγημα)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Το Νόημα, Κωμωδία. Πράξη πρώτη, εκδ. Καστανιώτης,
Αθήνα 11, 2007, σ.124<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Θ Ε Α Τ Ρ Ο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ο Κλόουν, εκδ. Στιγμή, Αθήνα 1985. Β΄ έκδ.
Καστανιώτης, Αθήνα 2003 (θεατρικός μονόλογος)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Η Πραγματικότητα είναι πάντα εδώ, εκδ. Στιγμή,
Αθήνα 1990 (θεατρικό έργο σε τρείς πράξεις)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ένα κλεφτό φιλί, εκδ. Άγρα, Αθήνα 4, 1996, σ.48
(θεατρικός μονόλογος).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Το Φαγητό, Μονόλογος εκδ. Άγρα, Αθήνα 7,1998, σ.54<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΆΠΑΝΤΑ ΤΑ ΘΕΑΤΡΙΚΑ, σ.304, εκδ. Αιγόκερως/
Δραματουργία, Αθήνα 2009.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Την
διεύθυνση της σειρά έχει ο Γιάννης Σολδάτος. Σύμβουλος της σειράς Κώστας
Γεωργουσόπουλος. Υπεύθυνη σειράς Ειρήνη Μουντράκη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ο τόμος με τα Θεατρικά της ποιήτριας Μαρίας Λαϊνά
περιλαμβάνει:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Κώστας Γεωργουσόπουλος: Κλοουνερί στον γκρεμό.
–Ειρήνη Μουντράκη: Μαρία Λαϊνά: Μοναχικές πορείες.- Χαρά Μπακονικόλα: Η λέξη
και το νόημα. Τα έργα: Ο Κλόουν/ Η πραγματικότητα είναι πάντα εδώ/ Ένα κλεφτό
φιλί/ Το Φαγητό/ Οικογενειακή υπόθεση/ Όταν ο λύκος δεν είναι εδώ/ Ένας
φανταστικός διάλογος ανάμεσα σε δύο πραγματικές γυναίκες (Μονόπρακτο σε τρείς
εικόνες)* / Ένα… δύο… τρία. Και ακολουθούν οι: Παραστάσεις/ οι Κριτικές/ Η
ποιήτρια Μαρία Λαϊνά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>*Ο
συγκεντρωτικός αυτός τόμος με τα Θεατρικά Άπαντα της ποιήτριας και
μεταφράστριας Μαρίας Λαϊνά, μας είναι απαραίτητος στην κατανόηση και προσέγγιση
του εύοσμου και ονειρώδους κόσμου της, γιατί μας δείχνει την συνέχεια της
ποιητικής και προβληματικής της μέσα από συγγενικές φόρμες και είδη γραφής και
έμπνευσης. Μας αποκαλύπτει τις άρρηκτες και στενές σχέσεις του ποιητικού
φαινομένου με το θεατρικό. Των εσωτερικών διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των δύο
αυτών συγγενικών ειδών και μορφών του ανθρωπίνου λόγου. Η ελληνική γυναικεία
θεατρική παράδοση-ως ξεχωριστό είδος από την αντρική- ανάγεται στην προηγούμενη
εκατονταετία της ιστορίας της ελληνικής λογοτεχνίας. Όπως όλοι μας γνωρίζουμε,
έχει αναδείξει σημαντικά γυναικεία πρόσωπα και έργα, τα οποία απασχόλησαν
θετικά την ελληνική θεατρική δραματουργία και παραστασιογραφία κατά διαστήματα.
Η θεατρική φωνή της ποιήτριας Μαρίας Λαϊνά εντάσσεται μέσα σε αυτόν τον κύκλο,
με ότι θετικό αυτό συνεπάγεται στην καθόλου ποιητική σκηνογραφία και του
θεάτρου δραματουργία. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κάτι σύνηθες και
σε άλλες γυναικείες ποιητικές φωνές και γραφίδες των νεότερων γενεών της
ελληνικής γραμματείας που καταπιάστηκαν με την συγγραφή θεατρικών έργων. Η
ζυγαριά της γραφής αυτών των ποιητριών, πότε γέρνει προς το ένα είδος και πότε
προς το άλλο, χωρίς να μειώνεται ή παραμελείται καμία από τις δύο αυτές ιδιότητες
των γυναικών συγγραφέων. Ιδιαίτερη άνθηση διαπιστώνουμε τις τελευταίες
δεκαετίες που η θεατρική τέχνη δανείζεται τα θέματά της από την καθαρή
μυθοπλασία, και αναπλάθοντάς την, με τις τεχνικές και τα μέσα της θεατρικής
σκηνικής παρουσίας, αποδίδει τα μηνύματα ενός μυθιστορήματος αμεσότερα σε ένα
πολυπληθέστερο κοινό ταυτόχρονα, από ότι θα είχε μία κατά μόνας ανάγνωση.
Δεύτερον, η ενασχόληση με το θέατρο της ποιήτριας Μαρίας Λαϊνά, μας φανερώνει
τα ευρύτερα καλλιτεχνικά της ενδιαφέροντα και αντοχές μα και το σπουδαίο
ταλέντο της. Η Λαϊνά τολμά να αναμετρηθεί τόσο με την αγγλική γλώσσα σαν
μεταφράστρια, όσο και την θεατρική φόρμα ως ποιήτρια και θεατρικός συγγραφέας. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η Μαρία Λαϊνά, είναι μία από τις σημαντικότερες
ποιήτριες της γενιάς της, Γενιά του 1970, όπως κατά γενική ομολογία ομογνωμούν
οι έλληνες γραμματολόγοι, (τα κρατικά και άλλα βραβεία που έχει λάβει, οι
παραστάσεις σε κρατικές σκηνές έργων της και οι μεταφράσεις συλλογών της σε
πολλές ξένες γλώσσες, φανερώνουν το ενδιαφέρον του κοινού της λογοτεχνίας) αλλά
και μία καλή θεατρική δημιουργός, επαρκέστατη και άριστη μεταφράστρια. Του
ίδιου μεταφραστικού διαμετρήματος είναι και η ομόλογή της ποιήτρια Τζένη
Μαστοράκη, για να περιοριστώ ενδεικτικά σε μία μόνο γυναικεία φωνή της ίδιας
γενιάς. Το «ποιητικό θέατρο» (όπως ορίστηκε η λέξη «ποιητικό» για τα έργα του
Πωλ Κλωντέλ και όχι μόνο) της Μαρίας Λαϊνά, είτε ως μικρές και σύντομες
Πράξεις,-μονόπρακτες ή δίπρακτες, είτε ως Θεατρικοί μονόλογοι, η γυναικεία
θεατρική γραφή της στέκεται αυτόνομα και ανεξάρτητα σαν σύνθεση, κειμένου,
εικόνων, θεατρικού χρόνου, παύσεων, αποσιωπήσεων, σωματικών κινήσεων, σκηνικών
δηλώσεων, δίχως να καλύπτει ή να υποσκάπτει την ποιητική της αυτόνομη παρουσία.
Τα ποιήματά της διαθέτουν την δική τους «μονόπρακτη» θεατρικότητα ή
σκηνοθετούνται μέσα σε ένα ποιητικό πλαίσιο δίχως να χάνουν την ποιητική τους
φόρμα και λειτουργία. Ο θεατρικός λόγος της Λαϊνά είναι άρτιος και αυτοδύναμος
από μόνος του, οργανωμένος γύρω όχι από ιδέες αλλά ανθρώπινες καταστάσεις και
μνήμες. Είναι λειτουργικός, λιτός, δωρικός με ωραίες και καθαρές, μικρής
διάρκειας εικόνες, φέρει γερά φορτία λυρισμού μέσα του (όπως και ο ποιητικός
της λόγος), έχει υπαρξιακούς βηματισμούς, ανάσες ανθρωπιάς και ευαισθησίας,
υπόγεια και φανερή τρυφερότητα, κινείται σε σωστούς θεατρικούς χρόνους. Ένας
ποιητικός θεατρικός λόγος, σκηνοθετημένος έντεχνα και κατάλληλα για να
παρασταθεί, αλλά, και παράλληλα, να διαβαστεί, να ακουστεί αυτόνομα σαν
ποιητικό πεζό. Έχουμε μία οργανική συνέχεια μεταξύ του ποιητικού της λόγου και
της θεατρικής της γραφής, μία διαρκής ροή αισθήσεων και καταστάσεων, μιά διάχυση
ανθρώπινης δραματικότητας. Μία ονειρική ατμόσφαιρα που υπερβαίνει τους
χαρακτήρες των ηρώων της και απλώνεται στον χώρο. Η μοναξιά και η ερημία δεν
πλημμυρίζει μόνο τα πρόσωπα αλλά αποτελούν μέρος της σκηνικής τελετουργίας. Οι
ανακλήσεις της περασμένων αγαπημένων της προσώπων, που έχουν φύγει από κοντά
της, όπως η παρουσία της μητέρας της, αλλά και άλλων, αντρικών και γυναικείων
ατόμων που συνδέθηκε σωματικά και ψυχικά μαζί τους, αναβλύζουν σαν πίδακες
πηγής δροσερού και καθαρού νερού. Με την ίδια ανοιχτόκαρδη διάθεση- ανοιχτά και
αθώα τα μάτια της ψυχής της-που θάλεγε ο παραφρασμένος λόγος του ποιητή-βλέπει
και αντιμετωπίζει και την λειτουργία και την ομορφιά της φύσης, το ανθοφόρο και
μεγάλης ποικιλίας και χρωμάτων φυσικό περιβόλι, μυρωδιών και ειδών του φυσικού
τοπίου. Αυτή η αυτοκίνητη και αυτοδημιούργητη και διαρκώς ανανεούμενη γεννήτρα
θεϊκιά φύση με την σοφή της πρόνοια και τελεολογία αποτελεί το μεγάλο κάδρο
μέσα στο οποίο υφαίνει τις μετά καταστάσεις της μνήμης της, τον κόσμο των
συναισθημάτων της, τις κρυφές της επιθυμίες και διαθέσεις. Η φύση και ο κόσμος
της είναι ο μεγάλος καθρέφτης που η ποιήτρια «ερμηνεύει» τον εαυτό της, είναι
το φωτισμένο τοπίο και οι ομορφιές τους που φωτίζουν και τις δικές της
μεταπτώσεις. Όλα προέρχονται και δένουν με μία τελεολογία προσωπικών της
στιγμών και καταστάσεων, όχι ηθικής αναφοράς αλλά ενός θα σημειώναμε
πνευματικού μεγέθους σε ανθρώπινο μέτρο και κατανόηση. Ομαλά με τις προσωπικές
της ζωής της και των σχέσεών της καταστάσεις, βιώματα και εμπειρίες της, και
διοχετεύονται ισορροπημένα και στο ένα είδος και στο άλλο της καθόλου γραφής
και εκφραστικής της. Μια εσωτερική φλέβα ομορφιάς των λέξεων και των φράσεων,
στίχων αναβλύζει και συνδέει τα δύο είδη της γραφής της. Μια λεπτή συγκρότηση
γυναικείας αισθαντικότητας που θυμίζει τις ανάλογες γυναικείες ποιητικές φωνές
της αγγλικής λογοτεχνίας. Βαθύ το ποιητικό ένστικτο της Μαρίας Λαϊνά, αυτό το
ιδιαίτερο άρωμα γυναικείας προσωπικής της ευαισθησίας αλλά και πίκρας,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>χαμένης αίσθησης και κλίματος θανάτου,
απώλειας και διάψευσης σε σημείο που ορισμένες φορές σε λιγώνει, με την λαμπερή
και καλοσχεδιασμένη μουντάδα του αφανισμού, ακόμα και της αισθητικής ομορφιάς
όπως οι αισθήσεις μας την αντιλαμβάνονται και εκδηλώνεται στις ποιητικές της
συλλογές. Αυτή η αίσθηση της κωμικής ματαιότητας, αυτές οι εσωτερικές πνοές
ματαιότητας, μέσα στον αδιόρατο και κρυφό σαρκασμό. Της μη πλήρωσης αυτού που
ονειρεύτηκε και δεν πραγματοποιήθηκε όχι με δική της υπαιτιότητα. Πέρα από την
διακονία της στην ποίηση και τον θεατρικό λόγο η Μαρία Λαϊνά υπήρξε και ένας
επαρκής ανθολόγος. Βλέπε την γνωστή της Ανθολογία, αλλά και τα κριτικά της
σημειώματα στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» και αλλού δεν μας αφήνουν αδιάφορους.
Να σημειώσουμε ακόμα παρενθετικά ότι ο μονόλογος, σαν θεατρικό είδος, δεν είναι
εύκολο πράγμα, κουβαλά πάνω του μία παράδοση που προέρχεται από την αρχαία
ελληνική τραγωδία και αυτό δεν είναι λίγο ούτε αμελητέο. Από την άλλη, ο
δωρικός και σφικτός, ακριβολόγος ποιητικός λόγος της καθαρής ποίησής της, τα
ποιήματά της πολλές φορές έχουμε την αίσθηση ότι είναι γνωμικά,-ας το
επαναλάβουμε- μοιάζουν σαν ελληνικά χάϊ κου, την βοηθά στα θεατρικά της
πετάγματα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ένα, δύο, τρία, Ανα-γνώσεις, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα
2011<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Είμαι εδώ, εκδ. Οδός Πανός, Αθήνα 2011 (θεατρικός
μονόλογος)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Το Δέντρο, εκδ. Ηρόδοτος, Αθήνα 2013<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μ Ε Τ Α Φ Ρ Α Σ Ε Ι Σ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-ΤΟΜΑΣ ΣΤΕΡΝ ΕΛΙΟΤ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ, εκδ. Κλεψύδρα,
Αθήνα 11, 1971, σ.104<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-</span></b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΕΖΡΑ
ΠΑΟΥΝΤ, Η ΑΛΦΑΒΗΤΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 12,1974, σ.116<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">- ΞΕΝΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ 20<sup>ΟΥ</sup> ΑΙΩΝΑ. Επιλογή από
ελληνικές μεταφράσεις. Εκδ. Λωτός, Αθήνα 1989, σ.476<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%;">Μια
ποιήτρια του σήμερα<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μαρία Λαϊνά: μιά άξια εκπροσώπηση της ποιητικής
γενιάς του ‘70<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αν οι
Έλληνες ποιητές του μεταπολέμου αισθάνονται το ειδικό χρέος να εκφράσουνε τη
διάψευση των μεγάλων οραματισμών από την πλευρά της ουσίας και μορφολογικά να
απαλλάξουν την ποίηση από τα παραδοσιακά εκφραστικά της μέσα-όσα απόμειναν
ακόμα-οι νέοι δημιουργοί, που εμφανίζονται στις δύο τελευταίες δεκαετίες,
αντιμετωπίζουν ολότελα διαφορετικά προβλήματα. Παρόλο που έχει κυριαρχήσει ο
μοντέρνος τρόπος γραφής, έτσι ώστε να μη χρειάζεται ο ιδιαίτερος εκείνος αγώνας
για ριζικές αλλαγές και κατακτήσεις, υπάρχει αρκετά έντονη η ανάγκη της
ανανέωσης και το αιώνιο αίτημα της προσωπικής δημιουργικής ιδιομορφίας , ένα
αίτημα πού, μέσα στην περισσότερο από ποτέ πληθωρική ποιητική παραγωγή, συχνά
δεν οδηγεί παρά σε ολότελα στείρα αποτελέσματα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις
φθάνει σε μηνύματα ελπιδοφόρα. Όσο για την ιδεολογία αυτής της ποίησης, θα
πρέπει να την αναζητήσουμε όχι μονάχα στην απλή τάση επανεκτίμησης- κοινό
χαρακτηριστικό της κάθε καινούργιας γενιάς-αλλά σε μιά βαθύτατη αμφιβολία για
ό,τι το ‘παραδεδεγμένο’ σε μιά αγωνία μπροστά στην απειλή του εκμηδενισμού της
προσωπικότητας, στον κίνδυνο της ανελευθερίας, στην ποιότητα των ανθρώπινων
σχέσεων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δύο
σημαντικά χαρακτηριστικά δίνουν σ’ αυτή την ιδεολογία ένα ξεχωριστό βάρος:
πρώτ’ απ’ όλα ότι αντανακλά με απόλυτη ακρίβεια το κλίμα μιάς τεχνοκρατούμενης,
απρόσωπης και βίαιης εποχής κι έπειτα ότι δεν μένει σε στενά γεωγραφικά όρια,
αλλά παίρνει τις διαστάσεις μιάς παγκοσμιότητας. Σε όλες τις χώρες του δυτικού
κόσμου, λίγο- πολύ, αυτή η ποίηση κινείται στις ίδιες κλίμακες και διαποτίζεται
από την ίδια υπαρξιακή αγωνία. Από τα πιό<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>αξιοσημείωτα δείγματά της στον τόπο μας είναι η ποίηση της Μαρίας Λαϊνά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Παρόλο
που η μέχρι σήμερα διαδρομή της δεν αποτελεί παρά μιάν αρχή και το έργο της,
στέρεα θεμελιωμένο, δένεται και υψώνεται χρόνο με το χρόνο, αλλά δεν επιτρέπει
ακόμα τη γενικότερη θεώρηση ενός ολοκληρωμένου οικοδομήματος, τα ιδιαίτερα
εκείνα στοιχεία πού το συνθέτουν είναι αρκετά για να οδηγήσουν σε μιάν
ιχνηλασία στα μονοπάτια της τόσο ιδιότυπης ποίησής της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Μαρία
Λαϊνά γεννήθηκε στην Πάτρα το 1947 και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Χωρίς να προετοιμάσει την είσοδό της στην ποίηση με δημοσιεύσεις σε περιοδικά
και εφημερίδες, παρουσιάζει ακριβώς στα είκοσι χρόνια της την πρώτη ποιητική
της συλλογή κάτω από τον τίτλο «Ενηλικίωση». Στη σύνθεση αυτή, όπου ένας
λυρικός, πεζός μονόλογος σε μπάζει σ’ ένα σχηματισμό από λιγόστιχα ποιήματα,
μιά ερωτική εμπειρία-ίσως η πρώτη-και η σταυρική της πορεία, έρχεται στην
επιφάνεια με μιά δυσανάλογη για την ηλικία της ποιήτριας ωριμότητα:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Η σιωπή σου με κύκλωσε θανάσιμη!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μιά σιωπή άδεια, γεμάτη νόημα απουσίας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Και τώρα πώς να συνεχίσω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">τον διάλογο με τη ζωή,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">έτσι που έχω συνηθίσει<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">να μου απαντά η φωνή σου;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν είναι
αποτέλεσμα ευρηματικότητας ό,τι δίνει σ’ αυτό το πρώτο βήμα της Λαϊνά την
ιδιαίτερή του υπόσταση. Σ’ ένα θέμα ξεχωριστά ευάλωτο και τόσο πρόσφορο σε
εύκολες συγκινήσεις , κατορθώνει μέσα από απλά σύμβολα ανασύρει τη μυστική τους
εκείνη αξία, έτσι ώστε η τόσο προσωπική αυτή εξομολόγηση να παίρνει τις
διαστάσεις καθολικότερων καταστάσεων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δυό
χρόνια αργότερα (1970), με τη συλλογή «Επέκεινα», μιά σύνθεση σε τέσσερα μέρη,
πέρα από το γεγονός ότι η ευρύτητα που παίρνουν τα βιώματά της γίνεται πιό
φανερή, καινούργια στοιχεία έρχονται να δώσουν στην ποίησή της μιάν ακόμα πιό
εσωτερική διάσταση. Από δώ και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πέρα, το
είδος της ελλειπτικότητας που θα χρησιμοποιήσει, ποτέ δεν θα έχει τον χαρακτήρα
μιάς εγκεφαλικής διεργασίας, αλλά τη φυσιολογικά ακανόνιστη αναπνοή ενός
εσωτερικού μονολόγου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μιά
ιδιότυπη εξοικείωση με τον θάνατο συντελείται σ’ αυτές τις σελίδες πού, ενώ
έχει κάποια συγγένεια με την παρουσία του στην καρυωτακική «Πρέβεζα», δεν έχει
τη σκληρότητά του. Εδώ, ο θάνατος είναι η κάθε κίνηση που απόμεινε μετέωρη, ο
κάθε λόγος που δεν έμελλε να δει την ολοκλήρωσή του, η επιθυμία που ανακόβεται,
ο έρωτας που χάθηκε:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Δε γίνεται να σου μιλήσω από τόσο μακριά’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">οι ρίζες ξέρουν μόνο τη φωνή της δίψας,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">την ταπεινή αόρατη φροντίδα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">και την υπόθεση της ομορφιάς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Όμως, αν ποτέ, κάνοντας λάθος στις συντεταγμένες,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">περάσεις πάλι απ’ το περίεργο εκείνο καλοκαίρι,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">άνοιξε τον τουριστικό οδηγό και ψάξε με<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">κάτω απ’ τα προσχώματα πού ‘ρίξαν πάνω μου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">οι αλλεπάλληλες μεταμορφώσεις της φωνής σου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Θα ‘χω την ηλικία του θανάτου μου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η
πενταετία που χωρίζει τη δεύτερη από την τρίτη συλλογή της είναι μεστή από την
περισυλλογή και την επεξεργασία ακριβών εμπειριών, πού αντανακλούν πάνω στα
καινούρια κείμενα. Πέρα από τη θητεία της κοντά σε δυό μεγάλους της ποίησης,
μιά θητεία που της επιβάλλεται με τη μετάφραση των βιβλίων τους «Εφτά δοκίμια
για την ποίηση» του Τ. Σ. Έλιοτ (1971) και «Η Άλφα-Βήτα της μελέτης» του Ε.
Πάουντ (1974) ανακαλύπτει μέρα με τη μέρα την υψηλή ανάγκη να φιλτράρει το κάθε
βίωμα, την κάθε εντύπωση τόσο εξαντλητικά, έτσι ώστε να φτάνει στην έκφραση
κάποιο απόσταγμά της μονάχα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αν με την
«Ενηλικίωση» η Μαρία Λαϊνά περνάει τις πύλες της ποίησης, στην «Αλλαγή Τοπίου»
(1975) παρακολουθούμε την άνοδό της στους αναβαθμούς της ποιότητάς της. Αυτή τη
φορά, ολότελα εικαστικά, μας δίνει τη συγκίνησή της μέσα από εικόνες, που στο
βάθος δεν είναι παρά κάποιες παλλόμενες, ζεστές, πολύχρωμες επιφάνειες, όπως
αυτή, στο «Γυμνό σε εσωτερικό δωματίου»:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ανάμεσα στις μικρές<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">και τις μεγάλες λέξεις<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">διστάζει μιά λευκή γραμμή<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ίσια κι ακίνητη<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ανασαίνει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μικρές κλωστές από φώς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">σε κυλούν απαλά μέσα μου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">οι λέξεις μου κρύβουν τα μάτια σου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ίσια κι’ ακίνητα’<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ανάμεσα στο κόκκινο και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>το άσπρο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ανασαίνεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Από δω
και πέρα, αρχίζει ο προβληματισμός της ποιήτριας, που εξοικειώθηκε πιά με τις
καταδύσεις στον αόριστο και μισοφωτισμένο κόσμο των συναισθημάτων και της
φαντασίας, για τα κανάλια που θα πρέπει ν’ ακολουθήσει η μεταπλαστική της
δύναμη, έτσι ώστε να φτάσει με την κάθε δυνατή προσέγγιση στο πολύκλαδο δέλτα
της έκφρασης<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Είναι
φανερό, από την «Αλλαγή Τοπίου» ακόμα, ότι αρχίζει να συνειδητοποιεί κάτι πού,
μερικές φορές στην ποίηση και ιδιαίτερα στην καβαφική, παίζει έναν δυσανάλογα
και ανυπολόγιστα μεγάλο ρόλο: την πέρα από την κοινή λογική χρησιμοποίηση μιάς
λέξης, ενός σημείου στίξης, μιάς αποσιώπησης. Κι αν ακόμα παραβλέψει κανείς το
γεγονός ότι αυτά καθεαυτά τα στοιχεία, μ’ αυτό τον τρόπο, συγκροτούν ένα κλίμα
υποβολής, η απομόνωσή τους, ο τονισμός τους ή ακόμα και κάποια αποστασιοποίησή
τους, τα φορτίζει με μιά<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ξεχωριστή
ένταση, έτσι που η λειτουργικότητά τους να παίρνει έναν ολότελα διαφορετικό
χαρακτήρα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στην
τελευταία κι ακόμα περισσότερο στην έτοιμη για έκδοση συλλογή «Σημεία Στίξεως»
οι λέξεις συχνά δεν μπορούν να υπηρετήσουν, με την κοινή τους έννοια, την
εκφραστική ανάγκη της Μαρίας Λαϊνά. Όπως ο τεχνίτης μέσα στο εργαστήρι του
δοκιμάζει και πειραματίζεται με τα λογής υλικά του, για να πετύχει ένα όσο πιό
πολύ γίνεται θετικό αποτέλεσμα , έτσι κι εκείνη, ολότελα ανορθόδοξα-αν μπορεί
να το πει κανείς -, μ’ ένα επίρρημα ξεμοναχιασμένο, με μιά πρόθεση, μ’ ένα
ερωτηματικό ή τρείς τελείες, θα τονίσει κάποιον παραλογισμό, θα επισημάνει τον
δισταγμό, θα υπογραμμίσει τις αντιθέσεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μέσ’ απ’
αυτή την αναζήτηση, πού, συνοδοιπορεί με την αγωνία και την οδύνη της
δημιουργίας, υψώνεται η ποίηση της Μαρίας Λαϊνά με μιά θαυμαστή ποιότητα και
δύναμη, τέτοια που όχι μόνο να την εντάσσει στους λίγους ξεχωριστούς
εκπροσώπους της γενιάς της, αλλά και να στέλνει το μήνυμά της σε ξένες χώρες,
όπως στην Αγγλία, Αμερική, Καναδά, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία και Ουγγαρία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δείγματα
από τη συλλογή της «Σημεία Στίξεως», πού σύντομα θα κυκλοφορήσουν από τον
ΚΕΔΡΟ, παραχώρησε η ποιήτρια στα «Ε»:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΚΥΡΙΩΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">γλυκαμένη από το θυσανωτό<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">μπλε της ψίθυρο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">η ποίηση<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">κυρίως<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">δυναμώνει τον ήχο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">της σιωπής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΨΥΧΙΚΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΙΧΝΗ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Κανένα σχήμα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">εκτός από τη μοναξιά τους<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τη
σιωπηλή τους αναμέτρηση<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">με το προσωρινό<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Σαν μόλις γεννημένα άλογα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">στα βήματα της νύχτας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΑΝΤΙΣΤΙΞΗ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ό τ α ν<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τ
α<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ρ ο ύ χ α<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ α ν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">μ ο υ σ κ ε ύ ο υ ν ε<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μ ε<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τ
ρ έ λ α<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Περπατώντας δίπλα μου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">εσύ ή εγώ, πες μου είταν<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ό τ α ν<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κ ο ν
τ ά<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ τ ι ς<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ρ ί ζ ε ς<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">τ ο υ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μ υ α λ
ο ύ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ ο υ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>φ ω ν ά <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ζ ε ι<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κ α τ α σ τ ρ ο φ ή<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">κι εκείνο το κλιμακωμένο τίποτα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">δικό σου ή δικό μου;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πες μου<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ό τ α ν<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>π ο λ
ύ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κ ο ν τ ά<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σ τ ο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">κ ό κ κ ι ν ο<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>π λ α γ ι ά ζ ε ι<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κ α ι<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">τ ο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ά σ π ρ ο<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">θάνατος είναι ή ανάκτηση; <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Τάκης
Μενδράκος, <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">περιοδικό
Επίκαιρα τεύχος 586/ 25-10-1979.</span></b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><u><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ελάχιστες
πληροφορίες<o:p></o:p></span></u></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΗΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ τχ.50/2, 1982, Δέκα οχτώ
λογοτέχνες της νεότερης γενιάς του 1970. σ.60-, Μαρία Λαϊνά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Συνέντευξη στην Έλενα Δ. Χατζηιωάννου, εφημερίδα ΤΑ
ΝΕΑ 6/12/1990. Με χαμηλές φωνές. Η Μαρία Λαϊνά μιλάει για το έργο «Η
πραγματικότητα είναι πάντα εδώ» που θα ανέβει αύριο στο Θέατρο Τέχνης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Συνέντευξη στη Μαρία Αλβανού. Φωτό Γ. Στεργίου.
Περιοδικό ΕΝΑ τχ. 5/30-1-1991, σ.78-, «ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΙΛΑΕΙ ΑΔΙΑΚΟΠΑ ΣΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
ΜΟΥ…»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Συνέντευξη στη Μικέλα Χαρτουλάρη. εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ
Τρίτη 31/5/1994, σ.35. Από τη Σιωπή στη Μοναξιά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, Δευτέρα 31/7/1995, σ.16-17.
Καππαδοκία: Πλημμυρισμένη από μνήμες ελληνικές…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, Πέμπτη 22/7/1999, σ. 28-29. Ένα
τέλος που είναι πάντα παρόν</span><em><span style="font-family: "Calibri","sans-serif"; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></em></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 16/8, 2000 Διήγημα. Ο ΑΛΛΟΣ ΔΕΝ
ΥΠΑΡΧΕΙ. (εικονογράφηση Στάθης)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-περιοδικό ΠΟΙΗΣΗ τ.20/20, 2002, σ.69-80. Μετάφραση
Γερμανών ποιητών.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1).
Ρόδινος Φόβος, εκδ. Στιγμή, Αθήνα 1992<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-εφ. Η Αυγή 7/3/1993<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, εφ. Ελευθεροτυπία Τετάρτη
24/3/ 1993. Η δηλητηριώδης ομορφιά των κοριτσιών<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">- Στρατής Πασχάλης, περ. Ποίηση τ.1/Άνοιξη 1993,
σ.144<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, εφ. Το Βήμα 27/6/1993,
Ρόδινος φόβος ΙΙ*<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Τάκης Μενδράκος, περ. Αντί τχ. 529/6-8-1993.
Αποχρώσεις της ποιητικής περιπέτειας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">2).
«Το φαγητό» Μονόλογος, εκδ. Άγρα, Αθήνα 1998<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Χρίστος Παπαγεωργίου, εφ. Η Κυριακάτικη Αυγή,
11/10/ 1998 σ.43. Η αισθητική του φαγητού.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Βερονίκη Δαλακούρα, εφ. Η Καθημερινή 17/11/1998
Ένας μονόλογος- μονόπρακτο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-εφ. Ελευθεροτυπία 13/12/1998. Στην στήλη Διάστιχο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Αργυρώ Μαντόγλου, περ. Αντί τχ. 680/12-2-1999. Η
διαλεκτική της επιθυμίας<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΞΕΝΗ
ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ 20<sup>ΟΥ</sup> ΑΙΩΝΑ. Επιλογή από ελληνικές μεταφράσεις. Εκδ.
Λωτός, Αθήνα 1989, σ.476<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ευγένιος Αρανίτσης, εφ. Ελευθεροτυπία 14/2/1990 Η
μετάφραση σαν ιδεολογία<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Άρης Μπερλής, εφ. Η Πρώτη Σάββατο 3/3/1990. «Σκοπός
της ανθολογίας η ποίηση».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ ΤΟΥ ΚΑΡΟΛΟΥ
ΚΟΥΝ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-εφ. Το Βήμα 21/10/1990. «Η πραγματικότητα είναι πάντ
εδώ»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-εφ. Επικαιρότητα 13/12/1990, Επικοινωνία με την επώνυμη
γυναίκα…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-</span></b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">εφ.
Η Καθημερινή 13/12/1990, Ποιητικό έργο στο Θ. Τέχνης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-εφ. Τα Νέα 14/12/1990 Με θερμούς υποστηρικτές και
κάποιους αρνητές<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Γιάννης Βαρβέρης, εφ. Η Καθημερινή 13/1/1991, Άλμα επί
ονείρω<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Δ. Κ., περ. Ο Πολίτης τχ. 111/3,1991, σ.61-62. Θέατρο
Τέχνης: Εικόνες από δύο παραστάσεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ελένη Βαροπούλου, εφ. Το Βήμα 3/2/1991, Εξομολογήσεις
εκ βαθέων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Νίνος Φένεκ Μικελίδης, εφ. Ελευθεροτυπία 1/4/1991,
Η βαρύτητα (και η ποίηση) των λέξεων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Αλκιβιάδης Μαργαρίτης, εφ. Τα Νέα 26/1/1991, «Η
πραγματικότητα είναι πάντα εδώ» <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">ΓΕΝΙΚΕΣ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Αλέξης Ζήρας, λήμμα σελίδα 1211 στο Λεξικό Νεοελληνικής
Λογοτεχνίας, εκδόσεις Πατάκη, 2007.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Αλέξης Ζήρας: Εισαγωγή. Δημήτρης Αλεξίου:
Επιμέλεια. ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ’70,*<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>εκδόσεις
Όμβρος 2001, σ. 209-216.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">*Ο τόμος περιέχει εργογραφικό των ποιητών της Γενιάς
του 1970, Βασική Κριτικογραφία, Αποσπάσματα από Κριτικές και Ανθολογήσεις
ποιημάτων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν
χρειάζεται να τονίσω ότι σε κάθε μελέτη ή ανθολογία που αναφέρεται στους
ποιητές και τις ποιήτριες της Γενιάς του 1970 συναντάμε και την παρουσία της
ποιήτριας Μαρίας Λαϊνά. Καθώς και στα δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής
και των περιοδικών.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Κώστας Παπαγεωργίου, Η Γενιά του 1970, εκδόσεις
Κέδρος 1989, σ. 24,30,88-89, 123-124. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, Κειμενοφιλολογικά, εκδόσεις
Κέδρος 1997, σ. 46-61.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, εφημ. Το Βήμα 16/6/1985. «Το
δικό της δίκιο. Τζένη Μαστοράκη- Μαρία Λαϊνά»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Λογοτεχνία των Ελλήνων του Χάρη Πάτση, Αθήνα χ.χ.
σ. 320, τόμος 9<sup>ος</sup>.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Τάκης Μενδράκος, Μικρές δοκιμές, εκδ. Σοκόλη 1990,
σ. 16-20.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">- Κωστελένος, Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια, εκδ.
Παγουλάτος 1977, σ.251<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Δημήτρης Κακαλίδης, Η σοφία του ποιήματος, εκδ.
Μέγας Σείριος 1994, σ.260-263, 486-487.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Ανδρέας Καραντώνης, περ. Νέα Εστία
τχ.1035/15-8-1970, σ. 1181. Βιβλ/κη «Επέκεινα»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>-Βασίλης
Στεριάδης, στον τόμο 1975 του Χρονικού της γκαλερί ΩΡΑ. Και «Η Τέχνη της
Ανάγνωσης», εκδ. Γαβριηλίδης 2004, σ. 67-68, 240. Βιβ/κη «Αλλαγή τοπίου»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, περ. Αλεβεβάν τχ.
1/1,3,1990, σ. 64<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Γιώργος Βέης, περιοδικό Διαβάζω τχ. 140/26-3-1986<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, περιοδ. Καινούργια Εποχή,
Φθινόπωρο 1976.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Στυλιανή Παντελιά, περ. ΠΟΙΗΣΗ τ. 2/ Φθινόπωρο
2008, σ. 281-287. Βιβλ/κη «Το Νόημα» κωμωδία. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Στυλιανή Παντελιά, περ. ΠΟΙΗΣΗ τ.9/Άνοιξη 1997, σ.
269-273. Βιβλ/κη «Ένα κλεφτό φιλί».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Πάρις Τακόπουλος, Τα Αντικριτικά τ. Α΄. Θέατρο 1990-1998,
εκδ. Ποταμός 2005, σ. 2,24,64.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-Σπύρος Κοκκίνης, Ανθολογία Νεοελληνικής Ποίησης,
εκδ. Εστία 1995, σ. 343-344. (ανθολογούνται 4 ποιήματα).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-εφημερίδα Η Καθημερινή Κυριακή 27/1/1991 «Μη
σκεπτόμενος» αρνητικός σχολιασμός.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ. Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πειραιάς,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">30 Δεκεμβρίου 2023<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p><br /><p></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-27505691712944307642023-12-26T16:02:00.001+02:002023-12-26T16:11:25.071+02:00Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, Η Τελειωτέρα Κοινωνία<p> </p><p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Η<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>«ΤΕΛΕΙΩΤΕΡΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ»<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Κατόπιν- στην τελειωτέρα κοινωνία-<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>κανένας άλλος σαν εμένα<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>βέβαια θα φανεί κι ελεύθερα θα κάμει.<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ: «ΤΑ ΚΡΥΜΜΕΝΑ»<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal" style="tab-stops: 46.5pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>του Λουκά Θεοδωρακόπουλου <span style="mso-tab-count: 1;"> </span><o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το ερώτημα αν ο Καβάφης ήταν ομοφυλόφιλος
είναι νομίζουμε αφελές και μάλλον ανόητο να τίθεται πλέον σήμερα. Ακόμα και οι
πιο κακόπιστοι ή σκεπτικιστές μελετητές του-πού όσο πάνε λιγοστεύουν-αναγκάστηκαν
εντέλει να το παραδεχτούν με βαρειά καρδιά και να στρέψουν το ενδιαφέρον τους
στη διερεύνηση και την αισθητική αξιολόγηση του έργου του. Εκείνο που δεν
άλλαξε βασικά είναι η αντιομοφυλόφιλη οπτική με την οποία αντιμετωπίζεται
ο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Καβάφης και η ομοφυλοφιλία γενικότερα.
Κι όταν μιλάμε για αντιομοφυλόφιλη οπτική εννοούμε τις κοινωνικές και
ιδεολογικές εκείνες παραμέτρους που εξακολουθούν να ορίζουν και να περιορίζουν
το πλατύ φάσμα της σεξουαλικότητας, εντάσσοντάς την στις γνωστές και
καθιερωμένες φόρμουλες του «ομαλού» και του «ανώμαλου», του «ενεργητικού» και
του «παθητικού» κλπ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ιδεολογία αυτή, άμεσα ή<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>έμμεσα, διαποτίζει όλα σχεδόν τα κείμενα που
έχουν γραφτεί για τον Καβάφη αφότου άρχισε να επιβάλλεται σαν ποιητής. Την
αναγνωρίζει κανείς εύκολα τόσο σ’ εκείνους που προσπαθούν να τον απαλλάξουν από
την «κατηγορία» της ομοφυλοφιλίας, εφευρίσκοντας διάφορα άλλα, πιο ανώδυνα,
υποκατάστατά της, όσο και σ’ εκείνους που του την αναγνωρίζουν ή κάνουν πως του
την αναγνωρίζουν για να προσεταιριστούν την ποίησή του. Την αναγνωρίζει επίσης
στ’ αφιερώματα που του έγιναν για το «Έτος Καβάφη» που πέρασε, και κυρίως στις
συζητήσεις και τις εκπομπές των μαζικών μέσων ενημέρωσης τα οποία τρέμουν να
προσφέρουν ακόμα και τη λέξη ομοφυλοφιλία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ειπώθηκαν και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>λέγονται τα πάντα για τον Καβάφη. Η ζωή του
μετριέται μέρα με τη μέρα, λεπτό με το λεπτό, οι στίχοι του τέμνονται και
ανατέμνονται, αριθμούνται και συμποσούνται, αναλύονται, βυθοσκοπούνται,
υπολογίζεται το βάρος των σιωπών τους και η οξύτητα των επιφωνημάτων τους, οι
συνηχήσεις και οι παρηχήσεις τους, το βαθύ τους νόημα, η απαράμιλλή τους
τελειότητα ή η κάποια πεζολογία τους. Οι βιογράφοι του ερευνούν τη ζωή του, το
οικογενειακό του περιβάλλον, τις σχέσεις με τ’ αδέλφια του και τους γονείς του
(ιδίως με τη μητέρα του), περιγράφουν την κοινωνική θέση, την άνοδο και την
πτώση αυτής της οικογένειας, αναλύουν τον ιστορικό και κοινωνικό περίγυρο, τη
θέση της ελληνικής παροικίας της Αλεξάνδρειας, προσπαθώντας να εντοπίσουν τους
παράγοντες που διαμόρφωσαν τον ποιητή και να ιχνηλατήσουν τις αφετηρίες και τα
βιώματα που έθρεψαν την ποίησή του. Εκείνο που παραλείπεται εσκεμμένα, που δεν
ερευνάται και δεν εξετάζεται, που δεν τίθεται καν σαν ερώτημα, είναι το
στοιχείο ακριβώς που θα φώτιζε και τον ποιητή και τα ποιήματά του, δίνοντάς
τους την αληθινή τους διάσταση: το ΓΙΑΤΙ δηλαδή ο Καβάφης, κινούμενος μέσα στα
γνωστά οικογενειακά και κοινωνικά πλαίσια, με την<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αστική αγωγή που είχε υποστεί και με το
χαρακτήρα που είχε διαμορφώσει, αποφασίζει κάποια μέρα συνειδητά να σπάσει το
φράγμα, ν’ ανατρέψει τους κανόνες του παιχνιδιού που τον ήθελε «διακριτικό» και
«συγκρατημένο», και να μιλήσει ανοιχτά και θαρραλέα για μια ερωτική συμπεριφορά
(τη δική του) που θεωρούνταν «ντροπιασμένη» και «περιφρονημένη». Κι ακόμα:
ΓΙΑΤΙ θεώρησε αναγκαία να εγκαταλείψει τον υπαινικτικό και καλυμμένο τρόπο
έκφρασης, τον οποίο χρησιμοποιούσε στα πρώτα του ποιήματα (και που σημειωτέον
γνώριζε ότι από αισθητική άποψη ήταν πιο αποτελεσματικός) και να μιλήσει καθαρά
και ξάστερα για τα «οράματά του» μέχρι το τέλος της ζωής του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Για μας, η απόφαση αυτή (απόφαση του
μεγάλου ΝΑΙ ή του μεγάλου ΟΧΙ) αποτελεί αυτό που θα λέγαμε πολιτική χειρονομία
ή πρόκληση του Καβάφη προς την κοινωνία’ κι όχι μονάχα προς την κοινωνία της
Αλεξάνδρειας και της Ελλάδας, αλλά-με μια ιστορική προοπτική- και προς την
κοινωνία της παγκόσμιας πατριαρχικής κοινότητας. Πρόκειται για μια απόφαση που
έδωσε στην ποίησή του την ταυτότητά της και στον ίδιο την αξιοπρέπειά της
τέχνης του και το πλατωνικό μυστικό της ακτινοβολίας της: να είναι αληθινή με
τον εαυτό της. Για μας τα πράγματα είναι σαφή: «οι βουλές της ποιήσεως» του
Καβάφη διαμορφώθηκαν ταυτόχρονα και παράλληλα με τις βουλές της
συνειδητοποιήσεώς του σαν ομοφυλόφιλου. Κι αυτό πρέπει να έγινε στο διάστημα
της δεύτερης εικοσαετίας της ζωής του, όταν, μέσα από μια επώδυνη ασφαλώς αλλά
και πείσμονη διαδικασία απενοχοποίησης, με τη βοήθεια της γνώσης (1) και της
πείρας, φτάνει στο ποθητό σημείο να καταφάσκει τον εαυτό του σαν ομοφυλόφιλο
και αποφασίζει να μιλήσει σαν ομοφυλόφιλος- σαν άτομο δηλαδή που δίνει μια
πολιτική διάσταση στην ομοφυλοφιλία του, αφού πρώτα έχει κρίνει, σημασιολογήσει
και απορρίψει την γύρω του κοινωνία και τα ήθη της, προσβλέποντας σε μια
«τελειωτέρα».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το ότι ο Καβάφης πέρασε από μια παρόμοια
διαδικασία απενοχοποίησης αποδεικνύεται από πολλά ποιήματά του, τόσο επίσημα
όσο και ανεπίσημα (απ’ αυτά δηλαδή που δημοσίευσε ο ίδιος όσο ζούσε και απ’
αυτά που δημοσιεύονται ακόμη και που ο ίδιος δεν έσκισε). Τα δεύτερα αυτά,
λιγότερο επεξεργασμένα ποιητικά, γραμμένα στο μεταίχμιο της διαμόρφωσης του
«καβαφικού ύφους», περισσότερο σκέψεις παρά βιώματα, μιλούν εύγλωττα για τον
προβληματισμό του εκείνης της εποχής: δεν τυραννιέται πλέον, δεν αγχώνεται από
το «πάθος» του, δεν υποφέρει’ αντίθετα, χαίρεται και επαίρεται, διδάσκει και
κατηχεί, προτρέπει τους νέους να μη φοβούνται «την ορμή του αίματός των» και
ταυτόχρονα αμφισβητεί και ψέγει την κοινωνία και τα ήθη της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Χαρακτηριστικότερο δείγμα του
προβληματισμού και της «πολιτικοποίησης» του Καβάφη, αποτελεί και το παρακάτω
πεζό ποίημα γραμμένο μέσα στην τελευταία δεκαετία του 19<sup>ου</sup> αιώνα
(2)-που θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν ένα πλήρες ομοφυλοφιλικό Μανιφέστο:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><span style="color: red;">ΤΟ
ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΗΔΟΝΗΣ<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: #ff33cc; font-size: 12pt; line-height: 115%;">Μη
ομιλείτε περί ενοχής, μη ομιλείτε περί ευθύνης. Όταν περνά το Σύνταγμα της
Ηδονής με μουσικήν και σημαίας’ όταν ριγούν και τρέμουν αι αισθήσεις, άφρων και
ασεβής είναι όστις μένει μακράν, όστις δεν ορμά εις την καλήν εκστρατείαν, την
βαίνουσαν επί την κατάκτησιν των απολαύσεων και των παθών.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: #ff33cc; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όλοι οι νόμοι της ηθικής-κακώς νοημένοι,
κακώς εφαρμοζόμενοι-είναι μηδέν και δεν ειμπορούν να σταθούν ουδέ στιγμήν, όταν
περνά το Σύνταγμα της Ηδονής με μουσικήν και σημαίας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: #ff33cc; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μη αφίσης καμμίαν σκιεράν αρετήν να σε
βαστάξη. Μή πιστεύεις ότι καμμία υποχρέωσις σε δένει. Το χρέος σου είναι να
ενδίδης, να ενδίδης, να ενδίδης πάντοτε εις τας Επιθυμίας, που είναι τα
τελευταία πλάσματα των τελείων θεών. Το χρέος σου είναι να καταταχθής πιστός
στρατιώτης, με απλότητα καρδιάς, όταν περνά το<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Σύνταγμα της Ηδονής με μουσικήν και σημαίας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: #ff33cc; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μη κλείεσαι εν τω οίκω σου και πλανάσαι με
θεωρίας δικαιοσύνης, με τας περί αμοιβής προλήψεις της κακώς καμωμένης
κοινωνίας. Μη λέγης, Τόσον αξίζει ο κόπος μου και πόσον οφείλω να απολαύσω.
Όπως η ζωή είναι κληρονομιά και δεν έκαμες τίποτε δια να την κερδίσης ως
αμοιβήν, ούτω κληρονομιά πρέπει να ήναι και η Ηδονή. Μη κλείεσαι εν τω οίκω
σου’ αλλά κράτει τα παράθυρα ανοικτά ολοάνοικτα, διά να ακούσης τους πρώτους
ήχους της διαβάσεως των στρατιωτών όταν φθάνει το Σύνταγμα της Ηδονής με
μουσικήν και σημαίας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: #ff33cc; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μη απατηθής από τους βλασφήμους όσοι σε
λέγουν ότι η υπηρεσία είναι επικίνδυνος και επίπονος. Η υπηρεσία της ηδονής
είναι χαρά διαρκής. Σε εξαντλεί, αλλά σε εξαντλεί με θεσπεσίας μέθας. Και
επιτέλους όταν πέσης εις τον δρόμον, και τότε είναι η τύχη σου ζηλευτή. Όταν
περάση η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κηδεία σου αι Μορφαί τας οποίας
έπλασαν αι επιθυμία σου θα ρίψουν λείρια και ρόδα λευκά επί του φερέτρου σου,
θα σε σηκώσουν εις τους ώμους των έφηβοι Θεοί του Ολύμπου, και θα σε θάψουν εις
το Κοιμητήριον του Ιδεώδους όπου ασπρίζουν τα μαυσωλεία της ποιήσεως</span><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κάτω απ’ αυτό το πρίσμα και όταν η
ομοφυλοφιλία, αλλά και γενικότερα η απελευθέρωση της σεξουαλικότητας, αποτελούν
τον απαγορευμένο καρπό του ανδροκρατικού πολιτισμού. (καπιταλιστικού και
«σοσιαλιστικού») όταν η Επιθυμία καταστέλλεται για χάρη της παραγωγής και της
παραγωγικότητας’ όταν η ομοφυλοφιλία καταδιώκεται με νομοσχέδια και νόμους’
όταν ο ομοφυλόφιλος λόγος δεν επιτρέπεται ν’ ακουστεί από τα μέσα μαζικής
ενημέρωσης και μόνο σαν σκεπασμένη, εξιδανικευμένη, μεταμφιεσμένη καλλιτεχνική
έκφραση μπορεί να προβάλλει’ όταν τα ίδια τα ποιήματα του Καβάφη λογοκρίνονται
και κουτσουρεύονται στα σχολικά βιβλία για να μη μάθουν και να μην ακούσουν τα
παιδιά ότι «ο μεγάλος Καβάφης» (που θέλουμε να τον κάνουμε και «εθνικό ποιητή»)
ήταν «πούστης», «αδελφή» ή «κίναιδος»’ όταν οι περισσότεροι έλληνες γονείς δεν
ξέρουν τίποτα ή έχουν λαθεμένες απόψεις για την ομοφυλοφιλία και ζουν με τον
διαρκή εφιάλτη να μην τους βγει κάποιο παιδί τους «ανώμαλο»- όταν συμβαίνουν
όλα αυτά και η κυβέρνηση σιωπά και φακελώνει<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>τους απλούς και «άσημους» ομοφυλόφιλους, οι πνευματικοί άνθρωποι
ολιγωρούν ή γίνονται συνένοχοι σ’ αυτό το φαύλο παιχνίδι, τ’ «αφιερώματα» και
οι «εορταστικοί ενιαυτοί» για τον Καβάφη αποτελούν υποκριτικές φιέστες που
ξεγελούν εκείνους που έχουν συμφέρον να διαιωνίζουν αυτή την κατάσταση ή
εκείνους που βολεύονται απ’ αυτή την κατάσταση. Εμάς πάντως όχι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ύστερα από τα παραπάνω, τι νόημα θα είχε
ένα αφιέρωμα του ΑΜΦΙ στον Καβάφη; Με ποιόν τρόπο θα ‘πρεπε να γίνει αυτό; Θα
ήταν αρκετό να παρατεθούν μια σειρά ακόμα φιλολογικές εργασίες κοντά σ’ εκείνες
που υπάρχουν ήδη ή μήπως θα ‘πρεπε να επιχειρηθεί μιά επανατοποθέτηση και
ερμηνεία του καβαφικού έργου κάτω απ’ το πρίσμα των αντιλήψεων που εισήγαγαν τα
κινήματα κοινωνικής κριτικής;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Για το ΑΜΦΙ η απάντηση στα ερωτήματα αυτά
είναι φανερή κι αυτονόητη, αλλά για να γίνει κάτι τέτοιο, θα ‘πρεπε να βρεθούν
οι άνθρωποι εκείνοι, διανοούμενοι και καλλιτέχνες, κυρίως ομοφυλόφιλοι, που να
έχουν αφομοιώσει την προβληματική των κινημάτων που αναφέραμε και να ‘χουν το
σθένος να μιλήσουν επώνυμα. Αυτό όμως, για την ώρα τουλάχιστον, είναι αδύνατο.
Η αρχική μας σκέψη να κάνουμε ένα κάπως αντιπροσωπευτικό αφιέρωμα στον Καβάφη
(γνωρίζουμε φυσικά τις «εγγενείς δυσχέρειες» για κάτι τέτοιο), όπου, κατά
τεκμήριο, «Αλεξανδρινός να γράφει γι’ Αλεξανδρινό» (3), ελάχιστη ανταπόκριση
βρήκε σε όσους γνωστοποιήθηκε, αν δεν προκάλεσε πανικό και προσχηματικές
δικαιολογίες.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Περιοριζόμαστε λοιπόν σ’ ένα λίγο-πολύ
συμβατικά φιλολογικό αφιέρωμα, με την ελπίδα που εξέφραζε κι ο Καβάφης το 1908:
ότι αύριο, «στην τελειωτέρα κοινωνία» κάποιος άλλος σαν κι εμάς, «βέβαια θα
φανεί κι ελεύθερα θα κάμει». Μόνο που τότε θα ‘ναι άχρηστο, πράγμα που ο
Καβάφης το κατάλαβε και γι’ αυτό «έκαμε» στην τωρινή κοινωνία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">1., Θα ήταν
ενδιαφέρον να ξέραμε τι διάβαζε αυτά τα χρόνια ο Καβάφης. Γνώριζε τάχα το
ομοφυλοφιλικό και ψυχαναλυτικό κίνημα της Γερμανίας (με τους Χίρσφελντ,
Μπένκερτ, Μπραντ κλπ.) που αγωνιζόταν για την κατάργηση του άρθρου 175 του
πρωσικού ποινικού κώδικα ενάντια στην ομοφυλοφιλία; Έμαθε την καταδίκη του
Γουάιλντ στα 1895 και πώς αντέδρασε; Κλπ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">2.,
Δημοσιεύεται από τον Γ. Π. Σαββίδη στο αφιέρωμα του περιοδικού «Η ΛΕΞΗ» για τον
Καβάφη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">3., Κ. Π.
Καβάφης: ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΜΜΟΝΗ, ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΕ, 29 ΕΤΩΝ, ΣΤΑ 610.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΛΟΥΚΑΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, σ.6-7<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Περιοδικό
ΑΜΦΙ, Β΄ περίοδος, τεύχος 16-17/Άνοιξη- Καλοκαίρι 1984.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΛΑΝΗ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΑΦΟΣ<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Ο Λάνης πού αγάπησες εδώ δεν είναι,
Μάρκε,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">στον τάφο που έρχεσαι και κλαίς, και
μένεις ώρες κι ώρες.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Τον Λάνη που αγάπησες τον έχεις πιό
κοντά σου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">στο σπίτι σου όταν κλείεσαι και
βλέπεις την εικόνα,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">πού αυτή κάπως διατήρησεν ό,τι’ είχε
πού ν’ αξίζει,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">πού αυτή κάπως διατήρησεν ό,τ’ είχες
αγαπήσει.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Θυμάσαι, Μάρκε, που έφερες από του
ανθυπάτου<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">το μέγαρον τον Κυρηναίο περίφημο
ζωγράφο,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">και με τι καλλιτεχνικήν εκείνος
πανουργία<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">μόλις είδε τον φίλο σου κ’ ήθελε να
σας πείσει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">πού ως Υάκινθον εξ άπαντος έπρεπε να
τον κάμει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">(μ’ αυτόν τον τρόπο πιό πολύ θ’ ακούονταν
η εικών του).<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Μα ο Λάνης σου δεν δάνειζε την
ομορφιά του έτσι’<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">και σταθερά εναντιωθείς είπε να
παρουσιάσει<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">όχι διόλου τον Υάκινθον, όχι κανέναν
άλλον,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">αλλά τον Λάνη υιό του Ραμετίχου,
Αλεξανδρέα. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;">Ο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΑΒΑΦΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΕΠΙΘΥΜΗΤΟΣ<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">του <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ΧΑΡΗ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΜΕΓΑΛΥΝΟΥ</b><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης είναι η αμαρτωλή σκιά των
ελληνικών γραμμάτων: το μελάνι που ξοδεύτηκε για να τον σπιλώσει (μελάνι της
αριστεράς που πάντα μυρίζει μπαρούτι) και η φωτιά που ξεπήδησε για να τον
κάψει, δεν είναι πια πράγματα άξια λόγου, γιατί ο Καβάφης δεν έχει πλέον
εχθρούς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης, εχθρός της ποίησης και του
ρητορικού της βασιλείου, ακμάζει στην εποχή μας που έχει απαρνηθεί την αξία της
αμαρτίας σαν ιδιοσυστασία της ανθρώπινης φύσης. Η αριστερή ιδεολογία και
κριτική είναι ακόμα και σήμερα πιο συνεπής οπαδός του καβαφικού κόσμου:
παραμένει ο πιο αξιόλογος χειροκροτητής όχι του Καβάφη, αλλά της αντίληψης που
δικαιώνει τον Καβάφη και τον κάνει απαραίτητο ως τις μέρες μας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν είναι περίεργο ότι η αστική κριτική (η
πιό αξιόλογη άλλωστε στο γνωστικό επίπεδο) συμπεριφέρεται ακόμα με άγχος και
ενοχή σε σχέση με τον Καβάφη: αυτή η χαμηλόφωνη ποίηση, ποίηση της αποτυχίας
και της ήττας, σαστίζει πιο πολύ τον ορθολογιστικό ιδεαλισμό παρά τον
ατράνταχτο υλιστικό επικαθορισμό.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης έχει την ίδια μοίρα που έχουν
όλοι οι ποιητές αναφοράς: σαν<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τέτοιος
δεν μπορεί να είναι απόλυτα επιτυχημένος, απόλυτα πρωτότυπος και προσωπικός,
παρά σε σχέση με κάτι άλλο. Η ποίηση που αξιώθηκε να κάνει ο Καβάφης είναι
πεισματικά ιδιόκτητη, όχι ιδιωτική όπως κατακρίθηκε. Γιατί τι άλλο εκτός από
μια θριαμβευτική χαρά της ιδιοκτησίας διακατέχει όλο αυτόν τον οχυρωμένο κόσμο,
τις δυσπρόσιτες πηγές, τις αλλοιωμένες χρονολογίες; Ειπώθηκε, με μια δόση
υπερβολής, ότι ο Καβάφης χρειάζεται γύρω του ένα συνεργείο ανθρώπων ανάλογο μ’
εκείνο του λόρδου Κάρναβον, όχι για να το στοιχειώσει με την κατάρα των Φαραώ,
αλλά απλούστατα να το υποδηλώσει στην γοητεία του. Για να έχουμε μπροστά μας
μια όσο γίνεται πιο καθαρή εικόνα αυτής της σχέσης, αρκεί να φέρουμε στο νου
μας τις γυμνές σελίδες αυτής της ποίησης, όπου η αλήθεια παίζει με το
πεπρωμένο, για να σχηματισθεί μπροστά μας, όχι ο γκρίζος ορίζοντας της
πολυμάθειας, αλλά ο ουρανός της εφηβικής ομορφιάς. Ο Καβάφης παραμένει μετά
τόσα χρόνια μια εγγυημένη μηχανή που παράγει επιθυμία και γνώση: το προϊόν
αυτής της μηχανής είναι ακούραστο κι αέναο σαν το χρόνο. Το ότι ο Καβάφης είναι
ο μόνος ποιητής σε παγκόσμιο επίπεδο που παράγει ακόμα αλλοτρίωση (άλλο μεγάλο
παράδειγμα είναι ο ρομαντισμός του Μπάϋρον), είναι μια παραπάνω απόδειξη ότι ο
καβαφισμός είναι μεγαλύτερος από τον Καβάφη τον ίδιο. Την επιβίωση και τον
δυναμισμό της αλλοτρίωσης την μετράμε καλύτερα και ασφαλέστερα πάνω στους νέους
παρά πάνω σε πιο κατεστημένες δομές, όπως είναι η κριτική ή η αρθρογραφία. Οι
νέοι ξεμυαλίζονται με την ποίηση του Καβάφη όχι γιατί τους εκφράζει (πώς είναι
δυνατόν;) αλλά γιατί τους κολακεύει. Ο Καβάφης δεν δικαιώθηκε μόνο<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>απ’ την ιστορία των μορφών σαν ένας
καινοτόμος, αλλά και απ’ την ιστορία των γενεών: τον Καβάφη τον κράτησε ζωντανό
η ανθρώπινη ματαιοδοξία του να είναι αρεστός στους νέους. Αυτό το τετριμμένο
πάθος, ίδιο με την πρακτική του μακιγιάζ ή των βαμμένων μαλλιών, κάνει τον
Καβάφη κάτι περισσότερο από προνομιακό στις προτιμήσεις των νέων ποιητών, τον
κάνει επιθυμητό.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">η
γυναικεία στάση<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Υπάρχει η γυναίκα στον Καβάφη; Όσο θα ήταν
λάθος να δούμε στον Καβάφη μόνο μια ψυχολογική δομή όπου δεσπόζει η γυναίκα,
άλλο τόσο θα ήταν άτοπο να μην αναγνωρίσουμε ότι στον Καβαφικό κόσμο,
απουσιάζει η γυναίκα σαν αντικείμενο της τέχνης του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο ίδιος στο περίφημο αυτοσχόλιό του
απέκλεισε τη γυναίκα σα θέμα από την ποίησή του: αυτό αν δεν είναι μια πρακτική
συνέπεια της ομοφυλοφιλίας του, είναι οπωσδήποτε μια επιλογή, που έχει
αισθητικές και φιλοσοφικές συνέπειες. Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς ο Καβάφης «απελευθερώθηκε»
από τον διχασμό που βασανίζει το ομοφυλόφιλο εγώ και το εμποδίζει να
αυτοπραγματωθεί χωρίς αναστολές: εκείνο που ξέρουμε είναι ότι ο Καβάφης
κατανικώντας την φοβία της ομοφυλοφιλίας του, είχε κατανικήσει ταυτόχρονα κι
αυτό που τον εμπόδιζε να γίνει ένας αυθεντικός καλλιτέχνης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτή η ταυτόχρονη ωρίμανση στο
συγκινησιακό και στο καλλιτεχνικό επίπεδο, δίνει στον καβαφικό έργο μια
αναμφισβήτητη δύναμη και μια επικαιρότητα απαράμιλλη. Ο Καβάφης έγινε ο εαυτός
του ανθρώπινα και καλλιτεχνικά από την στιγμή που πραγματώθηκε συγκινησιακά.
Γιατί όμως εξακολουθεί να υπάρχει στην ποίησή του αυτό το κενό, αυτή η αίσθηση
της αποτυχίας, μερικές φορές όχι χωρίς κάποια μνησικακία; Αυτή την οδύνη, αυτό
το κενό, μπορούμε να το αποδώσουμε στην ομοφυλοφιλία του;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης μένει μόνος τους γιατί δεν θέλει
να πληρώσει το τίμημα να μείνει η γυναίκα στην ποίησή του; Ή μήπως πληρώνει το
τίμημα των αιμομικτικών ερώτων, που σαν ομοφυλόφιλος, δεν απαρνήθηκε ποτέ; Αυτά
τα ερωτήματα που μας παραπέμπουν στο φάσμα του Οιδίποδα, δεν μπορεί παρά να
μείνουν αναπάντητα. Αυτό που έχει σημασία για μας είναι πως ο Καβάφης κατόρθωσε
να δώσει μια πετυχημένη μορφή στην αίσθηση της αποτυχίας και του κενού.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης στην ωριμότητά του φαίνεται να
γνωρίζει πως μια ποίηση απλοϊκή, γεμάτη θάρρος και φαντασία, δηλαδή μια ποίηση
επική και ομηρική, δεν είναι η ποίηση που ταιριάζει στον μοντέρνο κόσμο, μια
ποίηση αντρική είναι μια ποίηση μ’ ένα μεγάλο, γαλήνιο σαν τη θάλασσα, θέμα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης λοιπόν δεν έπαψε και δεν θα
πάψει ποτέ να υποφέρει μέσα απ’ τις γιορτές και τις επετείους, υπάρχει ο
τραγικός Καβάφης, ο Καβάφης της δυστυχίας, με το συσπασμένο πρόσωπο και τα
κατεβασμένα μάτια, τεκμήριο αυτής της φοβερής μοίρας δεν είμαστε εμείς ούτε τα
ποιήματά του, η τέχνη τους, αλλά το εσωτερικό τους, η αντίθεση με το παρόν
τους, η αναλλοίωτή του μοίρα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δεν έχουμε άλλη εκλογή ακόμα και στο
φωτεινό σήμερα, μέσα από τις ποικίλες ελευθερίες μας, δεν έχουμε λέω άλλη
εκλογή απ’ το να διαβάζουμε πάντα τον Καβάφη ένοχα και ψιθυριστά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ο
Καβάφης σαν κατηγόρημα<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο καλός ποιητής μας κάνει να ξεχνάμε τα
επίθετά του, όχι γιατί δεν μπορεί να αναδυθεί ένας πραγματικός κόσμος από ένα
επίθετο παρά από ένα ουσιαστικό, αλλά γιατί τα επίθετα τα αποδίδουμε εμείς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όταν κλείνω ένα βιβλίο που αγαπώ είμαι
γεμάτος επίθετα. Αυτό με κάνει να γράφω τα πιο αυστηρά μου παράπονα, τις πιο
παράλογες ελπίδες μου το επίθετο με βοηθάει να προσεγγίσω το πραγματικό. Στα
επίθετα συναντιέμαι με ό,τι ονειροπολώ και ενώ με βοηθάνε να αναβάλλω συνέχεια
το πραγματικό, γίνονται το οχυρό απ’ όπου θα εκπορθήσω την πραγματικότητα. Ο
Καβάφης είναι ο ποιητής του ουσιαστικού, γιατί έχει πραγματοποιήσει σαν
δημιουργός εκείνο που συνέχεια αναβάλλει σαν αναγνώστης, ο Καβάφης δεν υπάρχει
σαν αναγνώστης του έργου του, δεν υπάρχει σ’ αυτόν εκείνη η αυνανιστική μέθη
του να παραμείνεις μόνο αναγνώστης του έργου σου. Η κριτική στάθηκε πάντα ένα
πελώριο, πότε αδιάκριτο, πότε εγκωμιαστικό, αλλά ποτέ αδιάφορο επίθετο για τον
Καβάφη. Η μόνη κριτική στο επίπεδο του ουσιαστικού που έγινε ποτέ στον Καβάφη,
έγινε από τους επικριτές του. Άρα η κριτική που καταλαβαίνει, η κριτική που
δημιουργεί, είναι η κριτική του επιθέτου. Ποίηση με λιγότερα επίθετα απαιτεί η
αυστηρή κριτική, ενώ μια ποίηση φειδωλή σε επίθετα είναι μια κριτική του εαυτού
της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Καβάφης είναι πανίσχυρος σαν ποιητής
επειδή είναι κριτής του έργου του’ απ’ τον Καβάφη συλλαμβάνουμε ό,τι είναι
πιστό στον εαυτό του’ απ’ τον Καβάφη δεν περισσεύει τίποτα, εκτός ίσως ο ίδιος
ο εαυτός μας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ιστορία της σχέσης μας με τον Καβάφη
δεν αρχίζει πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, μαζί με την συμβατική αλυσίδα της
ποίησης και της ελληνικής γλώσσας. Ο Καβάφης μας χρονολογείται από χθες, όχι
από χθές της ελληνικής γλώσσας, αλλά απ’ το χθές του εγώ μας, ο Καβάφης αξιώνει
ολόκληρο το εγώ μας, όπως και το<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>εγώ μας
αξιώνει για λογαριασμό του ολόκληρο τον χρόνο και την ιστορία. Γι’ αυτό η
γεμάτη έκπληξη ανακάλυψη του Καβάφη δεν είναι ανακάλυψη της ποίησης καθεαυτής,
αλλά έκπληξη για τον εαυτό μας. Ο Καβάφης για την ποίηση είναι ένα τέρας, ένας
ποιητής ακόμα ανεύρετος’ όποιος πίνει νερό στο όνομα του Καβάφη είναι σαν να
εύχεται την διαφθορά και την εξαχρείωση της ποίησης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΧΑΡΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΜΕΓΑΛΥΝΟΣ, σ.19-20<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Περιοδικό
ΑΜΦΙ Β΄ περίοδος, τεύχος 16-17/ Άνοιξη- Καλοκαίρι 1984, σ. 19-20. Αφιέρωμα Κ.
Π. ΚΑΒΑΦΗ. ΕΞΗ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">«Κάθε ποίημα του Καβάφη
είναι ποίημα ενθυμητικό<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Memorial</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">)-πρέπει να τολμήσω αυτό το όμορφο επίθετο) ‘ κάθε ποίημά του, ιστορικό
είτε προσωπικό, είναι ταυτόχρονα και ποίημα γνωμικό’ ο διδακτισμός αυτός,
αναπάντεχος σε ποιητή του καιρού μας, ίσως αποτελεί το πιο τολμηρό μέρος του
έργου του. Είμαστε τόσο συνηθισμένοι να διαβλέπουμε στην σοφία ένα κατακάθι
σβησμένων παθών, ώστε μας είναι δύσκολο να την αναγνωρίσουμε ως την πιό σκληρή
και συμπυκνωμένη μορφή της θέρμης-όχι την τέφρα, μα το ψήγμα χρυσού που το
γέννησε η φωτιά».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΙΟΥΡΣΕΝΑΡ</span></i></b><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">, ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ. 1863-1933. Μετάφραση: Γ. Π. Σαββίδης, εκδ.
Χατζηνικολή, Αθήνα, 1981.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Λίγες
ακόμα ενδεικτικές πληροφορίες-3<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σκιαγραφώντας το τρίτο Καβαφικό πορτραίτο,
μεταφέρω στο παρόν σημείωμα τις Καβαφικές θέσεις δύο ποιητών οι οποίοι υπήρξαν
συνεργάτες του παλαιού περιοδικού Αμφί, του Λουκά Θεοδωρακόπουλου και του Χάρη
Μεγαλυνού. Του ποιητή και μεταφραστή Λουκά Θεοδωρακόπουλου, εμπνευστή του
περιοδικού, επιμελητή της έκδοσής του, συνεργάτη και φροντιστή της ύλης και των
περιεχομένων των 17 μονών και διπλών τευχών και των αφιερωμάτων του. Συγγραφέα άρθρων
και δημοσιευμάτων, μεταφραστή, είτε με το όνομά του είτε ανωνύμως, δεκάδων
σχολίων που αναφέρονταν στην χειραφέτηση της ομοφυλόφιλης επιθυμίας και των
μικρών ακτιβιστικών κινημάτων εκείνες τις δεκαετίες στις χώρες της δύσης, του
τότε ανατολικού μπλοκ και των άλλων ηπείρων. Να σημειώσουμε παρενθετικά, ότι η
μεταφραστική προσφορά του ποιητή Λουκά Θεοδωρακόπουλου, φρονώ, ότι δεν έχει
ακόμα εκτιμηθεί όσο της αξίζει, όπως παραδείγματος χάρη ο μεταφραστικός άθλος
του Παύλου Ζάννα, που μετέφρασε όντας εξόριστος και φυλακισμένος από το
καθεστώς της χούντας το πολύτομο και κλασικό έργο «Αναζητώντας τον χαμένο
χρόνο» του γάλλου συγγραφέα Μαρσέλ Προύστ. Στεκόμαστε ίσως μόνο-και δικαίως-
στην σημαντική αγωνιστική προσφορά του των χρόνων της ίδρυσης του ΑΚΟΕ και των
κοινωνικών και πολιτικών αγώνων απελευθέρωσης των ελλήνων αντρών και γυναικών
ομοφυλοφίλων στην χώρα μας τα χρόνια μετά την μεταπολίτευση. Ο ποιητικός λόγος
του παλαιού εαμίτη ποιητή Λουκά Θεοδωρακόπουλου, ευτυχώς, έτυχε της προσοχής
και αναγνώρισης των ελλήνων γραμματολόγων και κριτικών της ελληνικής
λογοτεχνίας. (Έχω αναφερθεί σε παλαιότερα σημειώματα). Οι τίτλοι των
λογοτεχνικών μυθιστορημάτων τους οποίους μετέφρασε στα ελληνικά από τα γαλλικά
και τα αγγλικά είναι αξιοπρόσεχτοι για τα ελληνικά εκδοτικά δεδομένα εκείνης
της εποχής και πέραν της συγκεκριμένης θεματολογία τους. Είναι γνωστοί τίτλοι
ξένων συγγραφέων οι οποίοι δεν απασχόλησαν μόνο το ελληνικό αναγνωστικό
ομοφυλόφιλο κοινό, αλλά απλώνονται σε ευρύτερα πεδία επιστημονικής έρευνας της
δυτικοευρωπαϊκής διανόησης. Δεν πρέπει να λησμονούμε ακόμα την συμβολή του στην
μετάφραση γάλλων φιλοσόφων και κοινωνιολόγων που αναδείχτηκαν εκείνα τα χρόνια.
Ονόματα και έργα προερχόμενα από τους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες του
Γαλλικού Μάη του 1968, των νέων αριστερών και μοντέρνων ρευμάτων των χώρων της
φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας. Οι δικές του μεταφράσεις ήταν η αναγνωστική
γνωριμία μας μαζί τους. Γίναμε κοινωνοί των σκέψεών και των σύγχρονων
ανανεωτικών ιδεών και αντιλήψεών τους για την δημοκρατία και την κοινωνία την
ατομική μας ελευθερία και συνταγματικά δικαιώματα. Ο μαχητής και ακούραστος πάντα
Θεοδωρακόπουλος, σχεδίασε και φρόντισε και το δεύτερο Αφιέρωμα του περιοδικού,
τεύχη 16-17/ Άνοιξη-Καλοκαίρι 1984, στον Αλεξανδρινό ποιητή Κωνσταντίνο Π.
Καβάφη. Το αφιέρωμα πραγματοποιείται ένα χρόνο μετά το Έτος Καβάφη που
διοργανώθηκε από την ελληνική πολιτεία. Στο αφιέρωμα συμμετέχουν όπως μιλήσαμε <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>και σε προηγούμενο σημείωμα, γνωστοί μας
ποιητές και πεζογράφοι με κείμενά τους, είτε με το όνομά τους είτε με
ψευδώνυμο. Στο Εισαγωγικό κείμενό του ο Λουκάς Θεοδωρακόπουλος, μας εξιστορεί
τις δυσκολίες που αντιμετώπισε στο να πείσει λογοτέχνες να δεχτούν να εκτεθούν δημόσια,
συμμετέχοντας ανοιχτά και γράφοντας σε ένα καθαρά ομοφυλόφιλο περιοδικό- εκείνα
τα δύσκολα και μουντά χρόνια- ποιητές, λόγιοι, πεζογράφοι, δοκιμιογράφοι κλπ.
Έλληνες λογοτέχνες οι οποίοι θα «έβγαζαν» κατά κάποιον τρόπο το περιοδικό από
την περιθωριακή του κοινότητα, και με την υπογραφή τους, θα έδιναν άλλη
διάσταση στην εικόνα του. Θυμάμαι από συζητήσεις μας το παράπονό του αλλά και
το ακαταμάχητο πείσμα του να συνεχίσει. Ο Θεοδωρακόπουλος, για όσους τον
γνώρισαν από κοντά και συνομιλούσαν μαζί του, ήταν ένα άτομο αρκετά διαλλακτικό
και δημοκρατικό, αφοσιωμένο στους στόχους του και στην μεταφραστική δουλειά του
από την οποία βιοπορίζονταν. Οι μεταφράσεις του είναι εξαιρετικές για την εποχή
τους και όχι μόνο. Κατείχε πολύ καλά την ελληνική γλώσσα και τις ξένες από όπου
μετάφραζε, και κάτι ακόμα σημαντικότερο, εμπλούτιζε την ορολογία του με όρους
και λέξεις, εκφράσεις από τα σύγχρονα ρεύματα της φιλοσοφίας και
κοινωνιολογίας. Κάποτε, θα πρέπει να καταγραφούν και να αποδελτιωθούν όλες
εκείνες οι αντρικές και γυναικείες μεταφραστικές φωνές οι οποίες έφεραν την
γενιά μου/μας, τους έλληνες αναγνώστες και συγγραφείς, σε επαφή και γνωριμία με
έργα της παγκόσμιας κλασικής και μοντέρνας λογοτεχνικής παράδοσης. Όλους και
όλες αυτούς και αυτές τους ξεναγούς της γνώσης και των<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πολιτιστικών αγαθών. Η προσφορά των ελλήνων
και ελληνίδων μεταφραστών στον τομέα αυτόν είναι τεράστια. Και αυτό θα όφειλε η
ελληνική πολιτεία να το πράξει από εχθές, και οι άλλοι φορείς της τέχνης, πρίν
φτάσουμε εντελώς στους σημερινούς καιρούς μας που, θεωρείται πολιτισμός και
καλλιτεχνία μόνο ο τραγουδιστής και ο ηθοποιός. Ακόμα ηχούν τα λόγια του Κίμωνα
Φράιερ, ο οποίος μου έλεγε με παράπονο ότι: «Θα έπρεπε να καθιερωθεί και ένα
μεταφραστικό νόμπελ». Αλλά, ας μην ξεστρατίζουμε, πέρα από τα όρια που θα μας
επέτρεπε η κρίση των επαϊόντων. Η ελληνική κοινωνία τότε, μετά την
μεταπολίτευση, βρίσκονταν ακόμη κάτω από το πέπλο της συντήρησης και των
πουριτανικών ηθικών κοινωνικών προταγμάτων και συμπεριφορών κοινωνικής ζωής και
σχέσεων. Σαν να περνούσε, καθυστερημένα, ή μάλλον παρατεταμένα (;) την
«Βικτωριανή» εκδοχή της ιστορικής και πολιτιστικής της περιόδου. Τα ζητήματα
και τα προβλήματα που αφορούσαν την σεξουαλική και ερωτική ζωή των ελλήνων και
ελληνίδων ήταν ταμπού, δεν συζητιόνταν φανερά, δεν έβγαιναν παρά έξω από την
οικογενειακή εστία. Αποφεύγονταν να συζητηθούν όπως «ο διάολος το λιβάνι» που
λέει η παροιμία. Πού λόγος για διεκδικήσεις και ερωτικά δικαιώματα, κάθε άλλη
διεκδίκηση πέραν της ετεροφυλόφιλης παραδοσιακής των χρηστών ηθών έκφραση ήταν
απαγορευμένη. Οικογένεια σήμαινε «παιδοτεκνία», κάτι σαν τις μηχανές και τις
θερμές λάμπες φωτισμού που βάζουν στις μεγάλες εργοστασιακές μονάδες για να
βγουν τα μικρά κλωσσόπουλα. Κάθε δημόσια ομολογία μιάς διαφορετικής ερωτικής
και σεξουαλικής επιλογής, θεωρούνταν ντροπή και όνειδος για τα υπόλοιπα μέλη
της οικογένειας και για το ίδιο το μέλος που τολμούσε ή ακόμα αποτολμούσε να
σκεφτεί κάτι τόσο φοβερό και ανήκουστο για τα ελληνικά οικογενειακά ήθη και
τότε δεδομένα της ελληνικής κλειστής κοινωνίας. Εξάλλου, υπήρχαν διέξοδοι
κοινωνικής εκτόνωσης, η πανάρχαια πληρωμένη ηδονή, το κλοτσοσκούφι και οι
πολιτικοί αγώνες και κομματικές διαμάχες. Η νοοτροπία που επικρατούσε ήταν,
«κάνε ότι κάνεις αλλά μην βγει παραέξω», «κράτα τα προσχήματα», «τι θα πει ο
κόσμος». «θα γίνουμε ρεζίλι αν θα μαθευτεί», «θα μείνεις μαγκούφης». Μέσα από
κρυφομιλήματα, τυχαία αγγίγματα, ψιθύρους στο αυτί, βλέμματα «περισκοπικά»
δίχως ακριβή εστιασμό, κινήσεις ακκισμού και εξωτερικών ενδυματολογικών
προτάσεων και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>καλυμμένης φρασεολογίας,
δηλωνόταν ότι κουφόβραζε μέσα μας, λαχταρούσε το σώμα μας, δικαιωματικά μας
ανήκε. Δηλαδή η ερωτική μας ισότιμη αυτοδιάθεση όπως και των υπόλοιπων αντρικών
και γυναικείων μελών της ελληνικής κοινωνίας. Κανείς δεν υποψιάζονταν τις
επερχόμενες αλλαγές που έρχονταν. Προς το παρόν περνούσαμε το δικό μας, ατομικό
μαρτυρολόγιο. Ακόμα και το βιβλίο με τα ποιήματα του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη αν
κρατούσες στα χέρια σου, ήταν ένα «συνθηματικό» προσκλητήριο και μαρτυρία για
το τι ερωτικά γούστα ακολουθούσες. Αρκετές φορές είχα ακούσει σε βιβλιοπωλεία
να χαρακτηρίζονται πελάτες από τα βιβλία ή τα περιοδικά που αγόραζαν ή
κρατούσαν στα χέρια τους. Ήθη και συμπεριφορές, νοοτροπίες μιάς άλλης όχι και
τόσο μακρινής μας ιστορικής εποχής και πολιτικής και κοινωνικής ατμόσφαιρας.
Μόνο που εκείνο που παραβλέπουν οι «τα φαιά φορούντες» είναι ότι το ανθρώπινο
Σώμα γερνάει γρηγορότερα από όσο νομίζουμε. Το Σώμα και οι ανάγκες του δεν
καταδέχονται να περιμένουν την ωρίμανση των κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών,
πότε θα ευαρεστηθούν οι επίσημοι φορείς της κρατικής ηθικής και των
θρησκευτικών δοξασιών να του παράσχουν την ελευθερία των επιλογών και αναγκών
του. Η Ζωή δεν κυλάει με απαγορευτικές ιδέες και ντιρεκτίβες άνωθεν, αλλά με
τις κάθε φορά ανάγκες και προτιμήσεις της. Έτσι, πέρα από τα ελάχιστα των
εφημερίδων δημοσιεύματα που μιλούσαν για την ομοφυλόφιλη πλευρά της ζωής και
της ποίησης του Αλεξανδρινού ποιητή, (και μάλιστα κάποτε σκανδαλοθηρικά και πονηρά
κλείνοντας το μάτι) ότι γνωρίζαμε ή είχαμε ακούσει στα σχολικά μας χρόνια, ήταν
το αναγκαίο ποιητικό «κακό» που οφείλαμε να διδαχτούμε, δίχως αρνήσεις και
σχολιασμούς. Ήταν τα διδακτικά, ιστορικά και φιλοσοφικά ποιήματά του, ο
ποιητικός λόγος κουτσουρεμένος πάντα ενός πασίγνωστου έλληνα ποιητή που έζησε
και πέθανε στην Αίγυπτο. Ερχόμασταν σε επαφή μαζί του μέσα από κουτσουρεμένα
ποιήματα των σχολικών μας βιβλίων, για την ακρίβεια, λογοκριμένα από τους
υπευθύνους της δημόσιας εκπαίδευσης ή τους σεμνότυφους καθηγητές και
καθηγήτριές μας. Όσον αφορά τους ελάχιστους νεαρούς μαθητές οι οποίοι ήσαν
κάπως-μέσες άκρες- υποψιασμένοι στα ερωτικά και στην ποίηση, περιμέναμε με
αγωνία να ακούσουμε τι θα πουν οι καθηγητές μας από την επίσημη έδρα τους ή
κοιτιόμασταν μεταξύ μας ντροπαλά, να μην εκτεθούμε, και αρχίσουν τα υπονοούμενα
και η σκληρή και κυνική καζούρα των τολμηρότερων σε ρώμη και «θράσος»
συμμαθητών μας. Μόνο έπειτα από χρόνια ωριμάζοντας και ενδιαφερόμενοι
σοβαρότερα και κάπως ακηδεμόνευτοι για την ελληνική ποίηση, (όχι για σχολική
μας αναγνωστική χρήση και εξέταση) ήρθαμε σε επαφή με την ποίηση του
Κωνσταντίνου Π. Καβάφη ελεύθερα, ατομικά, αγοράζοντας την κλασική 7<sup>η</sup>
επανέκδοση των Ποιημάτων του από τις εκδόσεις «Ίκαρος». Σε έναν δεμένο τόμο με
καφέ εξώφυλλο στον οποίο συμπεριλαμβάνονταν οι δύο τόμοι των Ποιητικών Απάντων
του της περιόδου (1896-1918) και (1919-1933), σε φιλολογική επιμέλεια του τότε
πανεπιστημιακού και δοκιμιογράφου Γιώργου Π. Σαββίδη. Και ίσως, να μην είναι
ετεροχρονισμένη υπερβολή να σημειώσουμε ότι σε αυτόν τον τόμο με τα ποιήματα
αρκετοί νέοι της γενιάς μου<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ακούμπησαν
τις ερωτικές τους ελπίδες, βρήκαν ένα «είδος» παρηγοριάς στα αδιέξοδά τους,
στους μοναχικούς περιπάτους τους. Την ίδια πάνω κάτω χρονική περίοδο,
επισκεπτόμενοι την γκαλερί «ΏΡΑ» κοντά στην περιοχή του Μακρυγιάννη στην Αθήνα,
προμηθευτήκαμε μία από τις δύο μαυρόασπρες σχεδιαστικές εργασίες πορτραίτα του
Παναγιώτη Τέτση για τον Κωνσταντίνο Π. Καβάφη που εκτίθονταν στην αίθουσα του
Μπαχαριάν. Τα ποιητικά άπαντα του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη συμπληρώθηκαν έκτοτε
και με νεότερες Καβαφικές εκδόσεις και μελέτες που είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν
και προμηθευόμασταν. Η γνωριμία μας με την ποιητική του φωνή ήρθε μέσα από
ποιητικούς διαύλους εξερεύνησης και μελέτης και όχι ερωτικούς, όπως η ποίηση
του ποιητή του μεσοπολέμου Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Διαφορετικά φυσικά ποιητικά
μεγέθη αλλά κοινών πεδίων ερωτικής αναφοράς. Διαφορετικής γλυκύτητας ερωτικής
αίσθησης. Έτσι, όταν χρόνια αργότερα ο κατηρτισμένος φιλόλογος και καλός
ποιητής, ο συγχωρεμένος Σταύρος Βαβούρης μου πρόσφερνε ως δώρο την πρώτη έκδοση
των Ποιημάτων του, που είχε πραγματοποιηθεί με την βοήθεια της οικογένειας του
Αλέξανδρου Σεγκόπουλου, κληρονόμου του ποιητή, αρνήθηκα να την δεχτώ ως δώρο,
μια και είχα κάπως «μπουχτίσει» από Καβαφικές ποιητικές επανεκδόσεις με
σύγχρονες εισαγωγές και προλόγους των απάντων του. Αυτές τις «λαθραίες»
κυκλοφορίες σε καροτσάκια έξω από τους σταθμούς, σε παλαιοπωλεία, και τις
δεκάδες μελέτες που είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν μετά τον θάνατο του αλεξανδρινού
ποιητή και είχαν υπερβεί κατά πολύ τον συνολικό αριθμό των «επίσημων» 154
ποιημάτων του. Φτάσαμε στο σημείο να διαβάζουμε περισσότερο τα δοκίμια και τις
μελέτες για την ποιητική του παρουσία και την σεξουαλική του ιδιαιτερότητα παρά
να χαιρόμαστε τα ίδια τα ποιήματά του. Η δοκιμιακή εργασία του αιγυπτιώτη
πεζογράφου Στρατή Τσίρκα, ας μου επιτραπεί να γράψω, ότι δεν με είχε
ικανοποιήσει όσο περίμενα σχετικά με την περίπτωση Καβάφη, (κάπως λεπτομερειακά
σοφιστικέ βρε παιδί μου) είχα στρέψει το βλέμμα μου προς τα βιβλία του
αιγυπτιώτη, γεννημένου στον Πειραιά Τίμου Μαλάνου και του Μάριου Βαϊάνου μεταξύ
άλλων. Εξάλλου, είτε αυτοί που τον γνώρισαν από κοντά είτε αυτοί που είχαν
αλληλογραφία μαζί του είτε όσοι μεταγενέστεροι μελετητές του, έγραφαν για την ποίησή
του και εξέταζαν τον βίο του, έδιναν ο κάθε ένας και κάθε μία την δική τους
εκδοχή και ερμηνείας απάντηση για την ερωτική του ζωή. Ψάξε βρες προσπέρνα για
να μάθεις. Χάνεις την μπάλα μέσα από δαιδάλους βαθυστόχαστων ερμηνειών, δίχως
να γεύεσαι την χαρά ή την πίκρα, την ερωτική αίσθηση ή το γέρικο κλάμα των
αναμνήσεων του φιλήδονου ποιητή. Συλλέκτης δεν ήμουν, και εφόσον το ενδιαφέρον
μου είχε στραφεί στην ποίηση του Κωστή Παλαμά, το εν εξελίξει έργο του Οδυσσέα
Ελύτη που είχε αρχίσει να κυκλοφορεί, στο Ημερολόγιο και τις Δοκιμές του ποιητή
Γιώργου Σεφέρη, μία πρώτη έκδοση των Καβαφικών ποιημάτων θα μου ήταν «άχρηστη».
Τις ανάγκες μου τις κάλυπτε η έκδοση του «Ίκαρου» και άλλες με τα ανέκδοτα πεζά
του και τα αποκηρυγμένα του, παλαιότερων χρόνων που κυκλοφορούσαν ακόμα στις
προσθήκες των βιβλιοπωλείων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ποίηση του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, παρά
του ότι με έλκυε με έναν μυστικό τρόπο, με ερέθιζε ερωτικά, αγγίζοντας εσώτερες
των ψυχικών μου διαθέσεων ερωτικές χορδές, σωματικές επιθυμίες και αναταράξεις,
ένιωθα ότι απείχε από την ερωτική πραγματικότητα την οποία βιώναμε σαν έφηβοι
του τέλους της δεκαετίας του 1970, των δεκαετιών 1980 και 1990. Τα μεταχουντικά
χρόνια είχαν αρχίσει να κυλούν με τις ανάλογες πολιτικές αλλαγές και
δημοκρατικές κοινοβουλευτικές προσαρμογές, η αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής
δημοκρατίας είχε επανέλθει με την κυβερνητική εξουσία να την έχουν κόμματα και
πολιτικά πρόσωπα προερχόμενα από το προ-δικτατορικό κοινοβουλευτικό περιβάλλον
των δεκαετιών 1950 και 1960. Η άνοδος της λεγομένης σοσιαλιστικής κυβέρνησης
στην κυβερνητική εξουσία με τις τομές και αλλαγές της στο οικογενειακό δίκαιο
είχε φέρει ανατροπή στις κοινωνικές αντιλήψεις των ελλήνων και ελληνίδων. Ενώ,
μία καινούργια φονική αρρώστια ως επιδημία είχε εμφανιστεί στις κοινότητες των
ομοφυλοφίλων που τσάκισε πολλές από τις ελπίδες τους για μεγάλο διάστημα.
Είχαμε πίσω μας όμως, τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις του ΑΚΟΕ, την συνύπαρξη
της πολιτικής με τον έρωτα. Μιάς ερωτικής ατμόσφαιρας και έκφρασης πέρα από
διαχωρισμούς σε ομοφυλόφιλους και ετεροφυλόφιλους, σε άντρες και γυναίκες, τα
προβλήματα και τα αδιέξοδα ήσαν κοινά, οφείλαμε να παλέψουμε και να αγωνιστούμε
ομού να αλλάξουμε νοοτροπίες και καθημερινές καταστάσεις, συμπεριφορές άλλες
φορές με επιτυχία άλλες φορές τρώγαμε τα μούτρα μας. Ο πολιτικός αγώνας μας από
κοινού με τις άλλες κοινωνικές ομάδες που αγωνίζονταν, μας εξασφάλιζε καλύτερα
εχέγγυα κοινωνικής επιτυχίας. Μόνο, πού, έπρεπε να προσέξουμε να μην
αφομοιωθούμε από το «σύστημα», πράγμα που δυστυχώς έγινε μια και εμείς όπως και
οι άλλοι, (ομοφυλόφιλοι και ετεροφυλόφιλοι ομού) μετατραπήκαμε σε καταναλωτικά
προϊόντα διαφημιστικών προθέσεων. Βγήκαμε τσάρκα με τα φλάμπουρα της
επανάστασης και γυρίσαμε με πολύχρωμα σατέν και γοβάκια, ξεθωριασμένα των
ιδεολογιών ντεπιεδάκια, κουρασμένοι και εξαντλημένοι από χαμένη ηδονή,
καραβοτσακισμένοι από διαψεύσεις πολιτικών προσδοκιών και αχαλίνωτη
καταναλωτική σπατάλη. Είχαμε κατορθώσει επιτέλους και εμείς οι διαφορετικοί να
γίνουμε αποδεκτοί από το σύστημα που όλα τα αλέθει και όλα τα χωνεύει. Αυτοί
που θα θελήσουν να γράψουν στο μέλλον την ιστορία της ομοφυλόφιλης ερωτικής
επιθυμίας στην πατρίδα μας, θα αποδώσουν τα θετικά εύσημα αλλά και τα αρνητικά
επιτίμια ημών των ελλήνων μειονοτικών ομάδων, σε ένα κοινωνικό κίνημα το οποίο
ανδρώθηκε μαζί με τα νιάτα μας. Μαζί μας εκδηλώθηκε μαζί μας έσβησε. Αλλά, τι
γράψαμε παραπάνω, το Σώμα γερνάει γρηγορότερα από τις ελπίδες μας και τα όποια
ψυχικά και συνειδησιακά φτερουγίσματά μας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κάτι όμως υπήρχε που με «ενοχλούσε» με
ξένιζε στην ποίηση του Αλεξανδρινού ποιητή, κάτι που δεν μου επιτρεπόταν να
εκφράσω δημόσια, μια και ούτε τις φιλολογικές γνώσεις διέθετα, αλλά και ούτε
τις «τεχνικές» γνώσεις είχα ώστε να βγω μπροστά και να εκφράσω τις απόψεις μου
για τον αλεξανδρινό ποιητή. Άσε που το ερωτικό και ποιητικό «σινάφι» μου, θα με
έστελνε στο πυρ το εξώτερο αν τολμούσα να μιλήσω «αρνητικά» για τα ερωτικά
ποιήματα του Καβάφη –κάποιος με όμορα ερωτικά πάθη-ή στο τι πικρή αίσθηση μου
άφηναν καθώς τα διάβαζα και τα ξαναδιάβαζα και επανερχόμουν κατά μόνας σε αυτά.
Εξάλλου, δεν ήσαν και τόσα πολλά, έτσι φύλαγα τις όποιες «ανόητες» και
«λανθασμένες» απόψεις μου για μένα, αντίθετα, με έθελγαν τα ποιήματά του που
είχαν ιστορικό και φιλοσοφικό περιεχόμενο και σκηνογραφία. Τα ιστορικά πρόσωπα
των βυζαντινών αυτοκρατόρων και εκείνο το ηθικολόγο και αρχαιόπληκτο παιδαρέλι
της ένδοξης οικογένειας των Φλαβίων, ο Ιουλιανός που η Ιστορία τον στιγμάτισε
με ένα επίθετο με βαρύτητα ακατανόητη. Πέντε διαφορετικά Καβαφικά ποιήματα
ασχολούνται μαζί του, άραγε, για να τον δοξάσει ή να τον καταποντίσει στις
συνειδήσεις μας; Παμπόνηρη σφίγγα ο παρ’ ολίγον ιστορικός, αλεξανδρινός ποιητής
μας παρατηρούσε πίσω από τα παραπετάσματα του δωματίου του τρίβοντας ηδονικά τα
χείλη του. Άντε βγάλε άκρη με το τι εννοούσε και τι όχι. Που αρχίζει η μαρτυρία
της αληθινής Ιστορίας και που ο Μύθος της αφήγησης. Αισθανόμουν χωρίς να μπορώ
να το εξηγήσω καθαρά, σαν αναγνώστης της ποίησης του και σαν άτομο, με όμορα
ερωτικά πάθη και επιθυμίες με τον φημισμένο ποιητή, ότι ο ποιητής Κωνσταντίνος
Π. Καβάφης ήταν ένας γέρων ποιητής με την ερωτική του ιδιαιτερότητα, ο οποίος
έκλαιγε και αναθυμόταν παλαιότερες νεανικές του ερωτικές στιγμές, ερωτικά
συγκινητικά σωματικά «μεγαλεία» της περασμένης του ζωής. Σωματικά αγγίγματα,
βλέμματα όλο πάθος, εμπειρίες μακρινές, περασμένες, μισό αληθινές, μισό «κατασκευασμένες»,
μέσα στην αχλύ ενός σκηνικού μιάς άλλης ατμόσφαιρας, μιάς εποχής που έζησε ή
την φαντάστηκε και την οποία επαναπροσεγγίζει με ένα γεροντικό κλάμα,
επαναφέρει εικόνες της στην φαντασία του, όχι γιατί δεν τις έζησε αλλά ίσως
γιατί τις έζησε δίχως να της αποδώσει το ανάλογο βάρος της μελλοντικής
ανάμνησης. Είχα μπροστά μου-ας μου επιτραπεί το επίθετο-έναν περασμένης ηλικίας
ηδονοβλεψία ποιητή, γερασμένο, «παρφουμαρισμένο», σίγουρα κουρασμένο άτομο, που
αν δεν κάνω λάθος στην εκτίμησή μου, δεν δηλώνει ποτέ του μέσα στα ποιήματά
του-αυτά που διαθέτουν ερωτικό πρόσημο- το αυθεντικό, ρεαλιστικό πρόσωπο ή το
όνομα που έρχεται σε επαφή στην εποχή των<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ερωτικών του εξορμήσεων. Είτε μας μιλά σε πρώτο είτε σε τρίτο πρόσωπο,
είτε τα αποφεύγει, υιοθετώντας ιστορικές και μυθολογικές μάσκες περιγράφει
μισάνοιχτα σωμάτων αγγίγματα και αισθήσεις μιας ηδονής αυτό που οι νέοι της
ηλικίας της γενιάς μου ονομάζαμε ερωτική «ξεπέτα» στα ζούλα. Και το κυριότερο,
όπως το ανέμενε η δική μας ερωτική ηλικία που είχαμε αρχίσει να βγαίνουμε στην
ερωτική πίστα, δεν μας φανέρωνε έναν πραγματικό και αληθινό έρωτά του. Έναν
ολοκληρωμένο σαν εικόνα νεαρό ή φανταστικό εραστή του που αισθηματοποιήθηκε και
φιλοτεχνήθηκε μέσα στο ποιητικό του σώμα. Ποιόν τέλος πάντων όχι ερωτεύθηκε ή
ήρθε σε επαφή-να μην γράψω άλλη λέξη-αλλά αγάπησε στα ερωτικά ταξίδια του. Αγάπησε
αληθινά κανέναν νεαρό εικοσιπεντάρη από τα λαϊκά αυτά παιδιά που ερχόταν σε
σαρκική επαφή, μισοντυμένος, ή ικανοποιούσε μόνο τις ορμές του σώματός του και
εξαφανίζονταν κατόπιν μέσα στην ανωνυμία και την σκόνη της πόλης; Άραγε ένιωσε
ψυχική έλξη για κανέναν από αυτούς τους νεαρούς που γνώρισε στα καφενεία και τα
άλλα χαμαιτυπεία; Ή μήπως του κάλυπταν μόνο τις αισθησιακές του ανάγκες,
μετατρέπονταν σε καλλιτεχνικά πορτραίτα των γεροντικών του αναμνήσεων. Τον
συγκίνησε για τον χαρακτήρα του κανένας νέος, αγάπησε τρυφερά κανένα από τα
ερωτικά του μοντέλα, και ας μην είχαν σαπφείρινα μάτια. Αγαπήθηκε από κανένα
από αυτά; ή γυρνούσε σπίτι του στην οδό Λειψίους στερημένος, βρίσκοντας την
ερωτική της στιγμιαίας ηδονής δικαίωση μέσα στην σωματική εικονογραφία τους στα
ποιήματά του; Και την μόνη δικαίωση που αισθάνθηκε, ήταν άραγε, όταν μας
περιγράφει στας δυσμάς του βίου του, γέρων και με κατασταλαγμένες τις ερωτικές
του ορμές, ώριμος, τις κρυφές, σύντομες, τυχαίες σωματικές του ερωτικές επαφές
και συνευρέσεις, ικανοποιήσεις των αισθήσεών του, ξαναζωντανεύοντας το παρελθόν
για εμάς. Γιαυτό διέθεται τα φυλλάδια με τα ποιήματά του μεμονωμένα και
ξεχωριστά; Αυτή η ερωτική όχι του φύλου αλλά του προσώπου αοριστία του
Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, του ποιητή Καβάφη, είναι που με προβλημάτιζε, ή θα
ασπαζόμασταν την θέση της συγγραφέως και ακαδημαϊκού Μαργαρίτας Γιουρσενάρ που
μας γράφει: «Ποιήματα ερωτικά, λοιπόν, δηλ. ποιήματα γνωμικά με θέμα τον
ερωτισμό μάλλον παρά τον έρωτα». Δηλαδή ο αλεξανδρινός ποιητής όπως οι αρχαίοι
ερωτικοί επιγραμματοποιοί μας μιλούν για το φαινόμενο και την λειτουργία, τις
διάφορες καταστάσεις του έρωτα, του ερωτισμού επιθυμίες παρά για τις δικές τους
ερωτικές εμπειρίες. Αναγωγές σε μυθικά και ιστορικά προσωπεία. Τον Καβάφη τον
δεχόμασταν σαν έναν ομοφυλόφιλο ποιητή των προηγούμενων δεκαετιών που μας
κέντριζε μεν με τις ωραίες αισθησιακές και ηδονικές του εικόνες, έναν ζωγράφο
της σωματικής ηδονής, έναν σκηνοθέτη μισοφανερωμένων ή ολοκληρωμένων της ηδονής
εμπειριών, που όμως, δεν «ταίριαζε» καθαρά και τόσο, με την φουριόζικη ορμή και
τον αψύ ερωτικό χαρακτήρα των νιάτων μας, της θέρμης της ερωτικής μας έξαψης
στην δική μας εποχή που αναζητούσε να αγαπηθεί σωματικά και να αγαπήσει. Να
χαθεί μέσα σε ότι αναζητούσε στου σώματος και της ψυχής τα μονοπάτια. Να
συγκεκριμενοποιήσει το πρόσωπο που έχει δίπλα του έτσι ώστε να είναι το σημείο
αναφοράς του έρωτά του, να πορευθεί μαζί του, σιμά του μέσα στην κοινωνία, και
να συμβεί το ίδιο με εκείνο για σένα, τον άλλον. Διαισθανόμασταν δηλαδή, ότι η
κάψα της ηδονής θα φύγει, θα μείνει όμως η ειλικρινής αγάπη εφόσον υπάρχει ή
υποψιαζόμασταν ότι έπρεπε να αγωνιστούμε για να καλλιεργηθεί, και αυτό, αν δεν
λαθεύω ερμηνευτικά και όχι ηθικά, δεν το συναντούσαμε στα ερωτικά ποιήματα
του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αλεξανδρινού, έλλειπε αυτό το
βαθύτερο ερωτικό κάτι που δικαιώνει την ερωτική παρέκκλιση και προσφέρει
αγαλλίαση στις αναταράξεις της ψυχής και την συνείδηση και όχι μόνο στις
εξωτερικές της λαγνείας αισθήσεις. Κάτι, όχι ασφαλώς μόνο για τους
ομοφυλόφιλους αλλά και για τους ετεροφυλόφιλους επιθυμητό και ευκταίο,
προσδοκώμενο σε αυτές τις νεαρές ηλικίες που αποζητάς να φτερουγίσεις με άλλες
ψυχές για να αποφύγεις τις απότομες καιρικές ερωτικές αναταράξεις και τα
αστροπελέκια των ξαφνικών χωρισμών και ερωτικών διαψεύσεων. Θέλαμε να ζήσουμε
το δικό μας «παραμύθι» του έρωτα. Φυσικά ο ποιητής, ήταν ο φανερός της δημόσιας
εικόνας «μέντοράς» μας. Ένας έλληνας ποιητής της ελληνικής διασποράς,
οικονομικά «ξεπεσμένος» ο οποίος έζησε μέσα σε σκιές κεριών, παμπάλαια έπιπλα
και παλαιά στόρια, σιωπές και υπεκφυγές. Σε ένα σπίτι κοντά σε οίκους ανοχής
και κοιμητήρια, ερωτικών φαντασμάτων σκιές. Ένας ποιητής που απέκτησε από πολύ νωρίς
φανατικούς φίλους θαυμαστές αλλά και φανατικούς αρνητές, ο οποίος σαν άλλος
«θεατρίνος» σκηνοθέτης ολκής της τέχνης της ποιήσεώς του, σχεδίαζε και στην
παραμικρή της λεπτομέρεια την δημόσια εικόνα του και αυτή των ποιημάτων του, τα
προσάρμοζε στο εκ των υστέρων κλίμα του που εκείνος ήθελε να δούμε, να ζήσουμε.
Ποιήματα τολμηρά, χάδια ηδονής, τα οποία έγραφε σε μονόφυλλα και μοίραζε στους
φίλους και θαυμαστές του δίχως να τον ενδιαφέρει να τα συγκεντρώσει σε ένα
βιβλίο. Η ποίησή του έμοιαζε σαν την στωική κουρασμένη και νοσταλγική φωνή ενός
γέρου ο οποίος αναθυμάται περασμένες του ερωτικές σκηνές, ερωτικά στιγμιότυπα
και ατμόσφαιρες υγρές, της κρυφής ηδονής καταστάσεις, και δεν μπορεί ή δεν του
επιτρέπεται, ή δεν θέλει να μας αποκαλύψει ολοκληρωτικά, την πραγματική τους
αλήθεια, στις θετικές και αρνητικές βιωματικές της πληρωμένες διαστάσεις. Η
φωνή του αισθησιακή και ώριμη, ρεαλιστική και ταυτόχρονα λυρική έρχονταν σε
εμάς από το προσωπικό του παρελθόν, εμπειριών, με αποσιωπήσεις, στεναγμούς, κρυφούς
ερωτικούς σπαραγμούς, θαυμαστικά σωματικών περιγραφών, σωματικά λαχανιάσματα
και της ηδονής ανάσες. Αρχαίους συμβολισμούς δανεισμένους από την ελληνική
μυθολογία και ελληνιστική ιστορία, την περίοδο της βυζαντινής αυτοκρατορίας και
των ηγετών της, Καλλιμάχειας νοοτροπίας, ιστορικά λειτουργήματα οργανωμένα και
απλωμένα σε μία ερωτική εικονογραφία όπου κατά περίεργο τρόπο τα πρόσωπα των
τυχαίων, νεαρών 25αρηδων λαϊκών εραστών του ποτέ δεν μας φανερώνονται, δεν μας
παρουσιάζονται στην πραγματικότητά τους και στα πάθη τους, παρά μόνο μέσα από
προσωπεία και βαρειά παραπετάσματα, προερχόμενα από την αρχαία ελληνική λυρική
ερωτική και επιτύμβια ποίηση, από ιστορικές σκηνογραφίες σε σκοτεινές φάσεις
της σελήνης των<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κρυφών ερώτων. Τα
ερωτικά σώματα αναδύονται μέσα από τα κενά εκφράσεων, δηλωτικών των
ανεκπλήρωτων πόθων στην πλήρωσή τους. Πίσω από λέξεις ακριβολόγες μεν αλλά
απρόθυμες να μας δηλώσουν το αληθινό και όχι το ιστορικό προσωπείο του τυχαίου
εραστή του, που φέρουν τα βάρος μιάς αοριστίας των χρόνων του. Μέσα στην ποίηση
του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη υπάρχει μάλλον κάτι το «νοσηρό», το αινιγματικά
αφανέρωτο ακανθώδες, ο Καβάφης δεν αφήνει να φανερωθούν οι πραγματικές του
προθέσεις ίσως και ενοχές για την καταπιεσμένη και «αμαρτωλή» ηδονή του. Είναι
τολμηρός ή φοβισμένος αλήθεια και πόσο; Ο ίδιος εξέταζε και ακριβοζύγιαζε με
προσοχή τις λεπτομέρειες του ποιητικού του καμβά, επιλέγει το σκηνικό και τις
ανάλογες λέξεις λές σε μία αμφισημία αποδοχής της αλήθειας του. Στο πώς θα το
περιγράψει, τί θα άφηνε να φανερωθεί προς τα έξω για την ερωτική του ζωή, μισό
φανταστική μισό αληθινή άραγε; στα μάτια του μελλοντικού αναγνώστη. Μέσα από
μισόλογες αποκαλύψεις, ερωτικές ονειροπολήσεις φλογερών σωματικών στιγμών,
σεμνότυφες υπεκφυγές, αποδοκιμασμένες από την κοινωνική ηθική ερωτικές προβολές
εικόνων, άλλοτε ισχυρή και έντονη άλλοτε μαλθακή εκφραστικότητα, εκμυστηρεύσεις
της μνήμης, εικόνες καλοκαιρινού σκηνικού και κλειστών δωματίων αιθουσών γεμάτα
καπνούς, σε χαρτοπαικτικές λέσχες, καφενεία της ανατολής που μπορούν να συμβούν
τα πάντα, ακόμα και στον έρωτα. Ένα βαλιτσάκι και τα ανάλογα χρήματα και όλα
τελειώνουν πριν αρχίσουν. Καταγράφονται στην άτιμη μνήμη που δεν συγχωρεί πρώτη
αυτή τις παρεκκλίσεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ενδιαφέρον παρουσιάζει ακόμα και σήμερα και το
άρθρο του ποιητή Χάρη Μεγαλυνού για τον Κωνσταντίνο Π. Καβάφη, ο οποίος
εξακολουθεί να δημοσιεύει ποιήματά του σε λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής μας.
Ο Χάρης Μεγαλυνός αντιμετωπίζει την ποίηση του Αλεξανδρινού σαν μία ποίηση που
εκφράζει και κινείται μέσα στην σωματική πτώση και την βιολογική παρακμή και
δεν έχει άδικο. Η ποίηση του Καβάφη είναι-σε ένα μέρος της τουλάχιστον-η φωνή της
σωματικής ηδονής σε πτώση, που έχει παρέλθει αποτυπωμένη στην μνημονική
ιχνογράφηση όπως την συγκράτησε ο ποιητής. Η σωματική ηδονή επανέρχεται ως
αίσθηση στην επιφάνεια του χρόνου, ένα φάσμα εικόνων μισοσκότεινων και
ομιχλώδους ατμόσφαιρα. Περιγραφές προηγούμενων καταστάσεων που έζησε, δοκίμασε,
απόλαυσε σε νεαρή ηλικία, πριν αρχίσει η αποτίμηση των αποκηρυγμένων ή
αποδεκτών καταστάσεων από τον χρόνο, σχηματίζοντας το είδωλο της σωματικής
παρακμής, το ταμπλό της ποιητικής αισθητικής του, σαν άλλο πορτραίτο του
Ντόριαν Γκρέυ, του άγγλου αισθητή Όσκαρ Ουάιλντ Η παλαιά σκοτεινή ηδονή είναι η
ύλη με την οποία ο ποιητής μας εικονογραφεί το σύμπαν της ηδονής του. Το Σώμα
θυμάται και ξανά ζει, αναβιώνει εκ νέου τις παρελθούσες της ηδονής καταστάσεις
που βίωσε και τώρα οργανώνει την πλούσια εικονογραφία του καθιστώντας τις
περασμένες στιγμές αισθητικό γεγονός, ποιητικό συμβάν. Το σύμπαν αυτό της Καβαφικής
ηδονής δεν εκφράζει μόνο την δική του περίπτωση αλλά αγγίζει και συγκινεί και
εμάς, στις δικές μας ερωτικές αναγωγές αλλά και ενστάσεις των ερωτικών του
αποκαλύψεων και αναμνήσεων. Αυτή η «κλαίουσα» αντρική αναπαραστατική ερωτική εικονογραφία
καταλήγει σε ένα αισθητικό αποτέλεσμα, μία συνομιλία του ποιητή με τον εαυτό
του μέσω της ποιητικής καλλιτεχνίας. Ένας λόγος περί αισθητικής και των
αποτελεσμάτων της με «προαγωγό» το αντρικό ομοφυλόφιλο βλέμμα. Τα ποιήματα του
Καβάφη δεν είναι απλά ερωτικά ποιήματα, είναι ποιήματα τα οποία αναφέρονται
στην οντολογία της αισθητικής, της ανθρώπινης κατάστασης ως παρακμή. Είναι ένας
λόγος περί της στιγμιαίας ερωτικής επαφής, της πτώσης του σώματος και της εκ
των υστέρων καθάρσεών του, μέσω ενός σκηνικού πλαισίου αισθητικών αναφορών και
επισημάνσεων. Η μνήμη του Καβάφη είναι επιλεκτική και κυρίως αισθητική. Τα
ερωτικά πρόσωπα στον Καβάφη, τα πράγματα, τα αντικείμενα, οι καταστάσεις και ο
περιβάλλον χώρος βρίσκονται όλα μέσα σε ένα αισθητικής κάδρο, λειτουργούν και
εκφράζονται μέσα σε αυτό. Όχι της φύσης περιβάλλον όπως των αρχαίων ελλήνων
επιγραμματοποιών αλλά σε ένα καθαρά αστικό, των μεγαλουπόλεων περιβάλλον. Όλα
τελούνται κάτω από την εποπτεία και το βλέμμα της Πόλης. Ακόμα και τα Τείχη της
δεν περικυκλώνουν και προστατεύουν την ίδια αλλά και όσους ερωτικά κατοικούν
μέσα στα σοκάκια και τους υγρούς δρόμους της, τα σκοτεινά της σημεία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και τα έξη κείμενα του αφιερώματος φωτίζουν
από την σκοπιά τους την περίπτωση Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, ενός ποιητή της
«διασποράς», της περιφέρειας του ελληνισμού, της ελληνικής κοινότητας της
Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου. Δεν αντιγράφονται ποιήματά του στο Αφιέρωμα, εκείνα
τα χρόνια οι επανεκδόσεις των ποιητικών απάντων του από τις εκδόσεις «Ίκαρος»
ήσαν πολύ διαδεδομένες στο αναγνωστικό κοινό της ποίησης και στους αναγνώστες και
λάτρεις της ποίησης της γενιάς μου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Το έργο του
Κωνσταντίνου Π. Καβάφη εξακολούθησε-μετά τον θάνατό του- και συνεχίζει να
προκαλεί το ειλικρινές και αμείωτο ενδιαφέρον του ελληνικού και παγκόσμιου
κοινού του ποιητικού λόγου. Αν αναλογιστούμε τις εκατοντάδες μελέτες και άρθρα
που έχουν δημοσιευτεί από τότε, και τους τίτλους βιβλίων που έχουν κυκλοφορήσει
στην ελλάδα και παγκοσμίως για την ποίησή του και τον ίδιο, δεν θα ακουστεί
υπερβολικό αν λέγαμε, ότι ο ποιητής Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, είναι ο πλέον πολυμεταφρασμένος
έλληνας ποιητής μας, όπως οι γραμματολόγοι αποδέχονται. Έχουν γραφεί τα
περισσότερα σχόλια και μελέτες, δημοσιεύματα, παραπομπές, από οποιονδήποτε
άλλον έλληνα ποιητή μέχρι σήμερα στην νεότερη ιστορία των ελληνικών γραμμάτων.
Οι έλληνες ποιητές και λόγιοι, διανοούμενοι και δοκιμιογράφοι, με σχεδόν
«πληθωριστική» επαναληπτικότητα επανέρχονται στο έργο του Αλεξανδρινού
δημιουργού. Θα τολμούσαμε να σημειώσουμε ότι κάθε νέος έλληνας ποιητής θεωρεί
«υποχρέωσή» του να γράψει για τον Κωνσταντίνο Π. Καβάφη, να μιμηθεί το ύφος και
την τεχνική του, να του αφιερώσει ποιήματά του, να υιοθετήσει φράσεις και λέξεις
του. Να χρησιμοποιήσει στίχους του ως γνωμικά τσιτάτα. Τα μελετήματα και τα σχόλια
τα οποία δημοσιεύονται και τον αφορούν είναι τόσα πολλά, ώστε ορισμένες φορές να
επικαλύπτονται ιδέες, θέσεις, οπτικές και ποιητικές εκδοχές για τα διασωθέντα
ποιήματά του και την ποιητική του. Ο Κωνσταντίνος Π. Καβάφης κέρδισε το
στοίχημα με το χρόνο ενώ οι προβολείς της εξέτασης της πορείας του είναι και παραμένουν
ακόμα αναμμένοι. Είναι ο πρώτος και ο μόνος έλληνας ποιητής πού παρά την
ιδιαιτερότητα της ποιητικής εξομολογητικής του φωνής, μπήκε «ομαλά» και δίχως ή
καθόλου αναγνωστικούς κραδασμούς, στα σπίτια των αστών και των προλετάριων
ελλήνων χωρίς αντιστάσεις. Διαβάστηκε και εξακολουθεί να διαβάζεται από όλες
τις γενιές των ελλήνων και ελληνίδων, σαν μία εξομολογητική ερωτική φωνή η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>οποία δεν έχει απολέσει τίποτα από την
ομορφάδα και την μαγεία της, η οποία εκφράζει όχι μόνο την κρυφή περιπέτεια της
σωματικής ηδονής αλλά και ενδόμυχους πόθους και καταστάσεις των σύγχρονων
αναγνωστών, δοκιμασίες του σώματος του έρωτα. Γιατί ο Καβάφης, εξέφρασε όχι
μόνο την ερωτική μνήμη των ανθρώπων αλλά και την περιπέτεια του γήρατος του
σώματος, της παρακμής και της πτώσης του, της αμαρτωλότητάς του. Και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>όταν λέμε αμαρτωλότητα εννοούμε το εξής. Η
αμαρτωλότητα από μόνη της,-μία πανανθρώπινη κατάσταση- (αν δεν είναι ένας όρος του
πολιτισμού ή στο μέτρο αξιολόγησης του θρησκευτικού δικαίου και του νομικού μας
πλαισίου) είναι αυθύπαρκτη, αυτοκίνητη, στέκεται οντολογικά από μόνη της, δεν
προϋποθέτει την αγιότητα, δεν την χρειάζεται για να υφίστανται και να γίνει
αντιληπτή και κατανοητή από τον άνθρωπο, αποδεκτή από το κοινωνικό σώμα, από το
ίδιο το υποκείμενο που την φέρει. Αντίθετα η αγιότητα από μόνη της δεν
υφίστανται, δεν μπορεί να υπάρξει ως κατάσταση, αν δεν υπάρξει προηγουμένως η
αμαρτωλότητα, εφόσον με αυτήν συγκρίνεται. Αμαρτία είναι η αστοχία όπως μας
είπαν σύγχρονοι θεολόγοι και χριστιανοί στοχαστές. Κανένας δεν υπήρξε «άγιος»
αν πρωτίστως δεν έχει υπάρξει «αμαρτωλός», μας φανερώνουν τα εκκλησιαστικά
συναξάρια, τα γραπτά πατέρων της θρησκείας, πχ. ο ιερός Αυγουστίνος, αυτό μας
τονίζουν μεγάλες προσωπικότητες της παγκόσμιας λογοτεχνίας όπως ο ρώσος Φιοντόρ
Ντοστογιέφσκι, ο έλληνας πεζογράφος Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο γάλλος
πεζογράφος Ζαν Ζενέ, ο άγγλος εστέτ Όσκαρ Ουάϊλντ και άλλες φωνές ανθρώπων της
θύραθεν παιδείας, ιστορίας, του πολιτισμού και της παράδοσης της ανθρωπότητας.
Για να επέλθει η Κάθαρση πρέπει να υπάρξει πρώτα η πτώση, η τραγικότητα, αυτό
δεν μας διδάσκει ο αρχαιοελληνικός λόγος της αρχαίας τραγωδίας; Η άνωθεν χάρις
σωτηρίας του ανθρώπου, σύμφωνα με την θρησκευτική παράδοση των μεγάλων συγκεφαλαιωτικών
μεταφυσικών μύθων, προϋποθέτει την πτώση για να μεταποιηθούν οι αστοχίες σε ευστοχίας
αποτελέσματα, μιάς ελπιζομένης και αναμενομένης ουράνιας κατάστασης, όπου ο
Άδης φωτίζεται και οι σκιές αποκτούν ξανά την μορφή της εικόνας τους και την λαλιά
τους. Το πρωτότυπο επανενώνεται με το αντίγραφό του ώστε να επέλθει η
πρωταρχική πληρότητα πριν την εμφάνισή του στον Κόσμο, αυτή που κυοφορεί τον
τετελεσμένο μύθο της. Η ηδονή των γεύσεων και απολαύσεων της ζωής, οι τόσο
απαραίτητες και αναγκαίες στον άνθρωπο, είναι οι επαναληπτικές ιστορικές
καταβασίες του ανθρώπινου όντος στις σκάλες του χρόνου. Ο Κωνσταντίνος Π.
Καβάφης μας μίλησε για αυτήν την σωματική πτώση του ανθρώπου, το σπάσιμο της
μορφής και της επανένωσής του μέσω της αισθητικής της μνήμης. Η μνήμη ως γεγονός
αισθητικής πλήρωσης και όχι ως βιωμένης πτώσης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τα ποιήματα του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη εξακολουθούν
να με συντροφεύουν σαν υπομνήματα περασμένων ερώτων, σαν ερωτικές πνοές που χάθηκαν
και εξακολουθούν να με δροσίζουν, σαν μνήμη που έρχεται μετά από εμάς. Τίποτα δεν
είναι τυχαίο και άσκοπο στα Ποιήματά του και τίποτα δεν είναι αληθινό ή ψεύτικο
στην γραφή του. Είναι τα σήματα που σβήνουν σε αυτό που δεν μπορεί να οριστεί με
τις υπάρχουσες κουκκίδες της γλώσσας και επικοινωνίας μας. Είναι η αίσθηση της απόλαυσης
ενός καλο-μαγειρεμένου γεύματος, στην αναμονή της επόμενης γεύσης.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Τα Καβαφικά ποιήματα που εμβόλιμα συνοδεύουν και τα τρία κείμενα είναι από την έκδοση των Απάντων του "Ίκαρου", σε φιλολογική επιμέλεια του Γ. Π. Σαββίδη.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ. Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">Πειραιάς,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">26 Δεκεμβρίου
2023 <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;">ΥΓ. Ένας αυθεντικός,
αληθινός λαϊκός άντρας βραχνοκόκορας τραγουδιστής στις γειτονιές των αγγέλων. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><span style="font-size: 16pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-85100103381091690952023-12-25T14:48:00.004+02:002023-12-26T08:57:31.737+02:00ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ ΜΟΥ<p> </p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Σπαράγματα
από ένα χριστουγεννιάτικο διήγημα<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΟΝ ΥΠΝΟ ΜΟΥ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">………………………………………<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Και είδον
όνειρον τωόντι μετ’ ολίγον.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νεκρωθείς από της συγχρόνου γενεάς,
ανέζησα εις άλλους, παλαιούς χρόνους ποθεινούς, χρόνους γλυκείς, αλησμονήτους
χρόνους, της παιδικής μου ηλικίας τους χρυσούς καιρούς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και ήμουν παιδίον. Εκεί επάνω εις ένα
μικρό- μικρό νησάκι. Νησάκι κατάφυτον, σκιερόν νησάκι, νησάκι εύμορφον. Και
τώρα ακόμη θαρρώ πώς δεν υπάρχει άλλο νησάκι ευμορφότερον από εκείνο. Μακρόθεν,
φαίνεται σαν ψεύτικον. Σαν θαλασσογραφία. Από κοντά, φαίνεται σαν αληθινόν. Σαν
ζωντανόν. Νησάκι με ψυχήν, με πνοήν, με μάτια, με στόμα νησάκι. Όποιος είναι
επάνω, θαρρεί πώς είναι εις τον Παράδεισον. Με τα άλση του, με τα ποταμάκια
του, με τάς λίμνας του, με τις βρυσίτσες του, με τα λιμανάκια του, με τις
αμμουδιές του. Και καταμεσής, μέσα είς μίαν γραφικήν, εύμορφον φάραγγα, το
δένδρον του γινώσκειν καλόν και πονηρόν. Ένα ωραίον Μοναστηράκι. Ούτε
εφημερίδας εδιάβαζα. Ούτε ψήφον είχα. Ούτε από μεταρρυθμίσεις εννοούσα τίποτε,
ούτε από ανακαινίσεις. Ήμουν παιδίον.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Παραμονή των Χριστουγέννων τάχα. Σαράντα
ημέρας οι άνθρωποι ενήστευον εις το νησάκι εκείνο. Η καλύβη, η χρησιμεύουσα ως
κρεοπωλείον, είχα καταληφθή υπό τινός ναυπηγού, όστις υπ’ αυτήν εσκάρωσε
πλοιάριον. Την παραμονήν το έρριψεν εις την θάλασσαν μ’ ευχάς κ’ ευλογίας, και
ο κρεοπώλης κατέλαβε πάλιν την καλύβην, ακολουθούμενος από χοίρους, τράγους και
αμνούς’ όλα προς σφαγήν δια τα Χριστούγεννα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι εύμορφες οι νησιώτισσες και οι
νησιωτοπούλες πλύνουν, ασπρίζουν, τακτοποιούν, σαρώνουν του χωριδίου τους
οικίσκους. Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά της Ευβοίας τ’ αντικρυνά. Οι ψαροπούλες
έρχονται η μια κοντά στην άλλην. Αράζουν. Ησυχάζουν. Θ’ αναπαυθούν. Θα
κοιμηθούν. Οι χωρικοί, χαρούμενοι, εμβαίνουν είς την κώμην, να ξεκουρασθούν, να
ξυρισθούν, να λουσθούν. Οι ψαράδες άπλωσαν τα δίκτυά των να στεγνώσουν, και οι
γεωργοί έστησαν τα άροτρα πρό της αυλείου, ως τρόπαια χαρμόσυνα της εργασίας,
της αληθούς εργασίας, ήτις πάντοτε θα ζη, και αιωνίως θα ζή’ θα ζή και θα βασιλεύη.
Η μόνη υπό Θεού ευλογημένη εργασία. Ο γέρων εκείνος γεωργός, ο τόσον φαιδρός
επί του οναρίου του, μαζί με το άροτρόν του, δίπλα του, σαν να προηγήται
θριάμβου, τροπαιοφόρος, έχει από την Λαμπρήν να εισέλθη εις την κώμην. Κ’
εισέρχεται τώρα, επί του οναρίου του φαιδρός, με το άροτρόν του, δια να εορτάση
τα Χριστούγεννα, εν τω γενεθλίω του οίκω. Όλοι συνάζοντ’ ενωρίς. Ενωρίς θα
κοιμηθούν, διότι ενωρίς-όρθρου βαθέος- θα μεταβώσιν εις τον ναόν’ να
εκκλησιασθώσι, να εορτάσουν, να μεταλάβουν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Την νύχτα, με το φαναράκι, ετραγούδησα τα
Χριστούγεννα εις του πάππου μου του γέροντος, του ασπρογένη, του Παπαλέξανδρου.
Μου έδωσε δύο εικοσιπενταράκια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">-Δεν είχε,
μάννα, κανένα σφάντζικο: Παρεπονέθην έπειτα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">-Του τα πήρε
ο γάτος, παιδί μου! Μου απήντησεν η καλή μου η μαννούλα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και το επίστευσα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ώ αθωότης, αθώα αθωότης! Τι είσαι λοιπόν
και χάνεσαι; Χιών είσαι και λυώνεις, καπνός και διαλύεσαι, αράχνη και σε διασπά
ο άνεμος;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Την νύχτα ήλθαν είς το σπίτι μας δύο
ηλικιωμένοι, με τα βιολιά, και ετραγούδησαν τα Χριστούγεννα. Η μητέρα έφερε δύο
μεγάλα χριστόψωμα και μίαν προσφοράν δια την λειτουργίαν’ και αργά-αργά
παρασκεύαζε παχείαν όρνιθα, διά το εωθινόν πρόγευμα. Ο πατέρας μου έφερε
καινούργιο φορεματάκι, εύμορφον, κ’ εκοιμήθην μαζί μ’ αυτό στην αγκαλιά μου. Ο
καημένος ο πατέρας μου!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Είς τον πρώτον ακουσθέντα του κώδωνος της
εκκλησίας ήχον επετάχθην. Όλοι οι κάτοικοι καθαροί, ειρηνικοί, φαιδροί,
εσυνάχθησαν εις την εκκλησίαν. Τι τάξις! τι ευπρέπεια! τι κοσμιότης!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο ένας εφημέριος, υψηλός, στερεός, με τα
χρυσά του άμφια και την χρυσήν του στόφαν, ο γέρο- Παπανικόλας ο θείος μου,
οπού εις τας μεγάλας εορτάς άλλαζαν όχι μόνον τα ράσα του, αλλά και την φωνήν
του και όλην την<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>παράστασίν του εν
γένει, ωμοίαζε με τον αρχιστράτηγον Μιχαήλ. Ο άλλος, κοντότερος, σεμνότερος, με
το αρχαίο μωραϊτικον φαιλόνιον, του Γενάρχου μας κληρονομίαν ευσεβή, ο
φιλοπαίγμων και γλυκύτατος γέρο- Παπαδιαμάντης, ο αλησμόνητος και πολύσέβαστός
μου ιερεύς εκείνος οπού τόσον με αγαπούσε, και τόσον εσεβόμουν, με τον οποίον έκαμνα
κατόπιν όλας τας θρησκευτικάς μου εκδρομάς, ωμοίαζε με τον αρχάγγελον Γαβριήλ.
Πώς να μη υπάρξη σεμνότης και ευπρέπεια, εις εκείνον τον ναϊσκον, αφού η
θρησκευτική πομπή διευθύνετο από δύο τοιούτους αρχαγγέλους!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αι γυναίκες επάνω εις τον γυναικωνίτην,
χρυσοστόλισται, λάμπουσαι, όπισθεν από τα δρύφακτα, ως χρυσές τρέμουζες,
αναδίδουσαι διακεκομμένας λαμπηδόνας, εν γραμμή μακρά, ως χρυσολάμπει, την
νύχτα με την πανσέληνον, το διασχιζόμενον υπό ταχείας λέμβου κύμα, εν ερημαίω
πόντω. Οι άνδρες με τα καλύτερά των ενδύματα, τιμώντες την ημέραν’ ζώναι
χρυσαί, ζώναι μεταξωταί, κεντητά γελέκια, κατάλευκοι χιτώνες, μεταξωτά
μανδήλια, τσόχινα επανωφόρια, πολύτιμοι ρωσικαί γούναι, υποδήματα υψηλά του
Ταϊγανίου. Τα παιδιά στολισμένα, σεμνά, αθώα, ησύχια, διά της σιωπής των
δεικνύοντα το έν προς το άλλο το νέον του φόρεμα, εν υπερηφανεία. Τα φώτα τα
εκλάμποντα εν μαρμαρυγαίς θαμβωτικαίς, ο καπνός του θυμιάματος, η ευωδία η
άρρητος, η γλυκύτης της τελετής, η μεγαλειότης του συνόλου εν γένει, αι
κατάφορτοι εκ των αφιερωμάτων πανάρχαιοι εικόνες, εκείνος ο Παντοκράτωρ του
Πανσελήνου ο υπερθαύμαστος, προσέδιδον εις την εορτήν μυστηριώδη γοητείαν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το σπίτι μας είναι εις την ακροθαλασσιάν.
Ένα αρχαίον, των ιδρυτών του χωρίου, σπίτι. Και όταν εγύρισα από την εκκλησίαν
έως ού ετοιμάσθη ο εωθινός των Χριστουγέννων ζωμός, έβλεπον από του εξώστου
τους Υδραίους σπογγαλιείς, οίτινες παρά τάς μιλτοπαρείους αλιάδας των,
ανειλκυσμένας έξω, ανάψαντες πυράς, ητοίμαζον το πρόγευμα το
Χριστουγεννιάτικον, υπό τον έναστρον ουρανόν, όστις ηπλούτο άνω γαλήνιος και
γλυκύς, ως παγκοσμίου όροφος θεάτρου, κεντητός, χρυσοκέντητος, αστροκέντητος,
ενώ από του χθαμαλού λόφου πέραν εχάραζε πλέον η Ανατολή, και ηπλούτο υπό
μαλακών χειρών νυμφών αοράτων, ρόδινον, προφυρόχρουν παραπέτασμα, η εωθινή
εύμορφος σημαία της εξημερωνούσης πλέον πανηγύρεως.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">-Ο
Καλλικάντζαρος!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Φωνάζει αίφνης ο γέρων πατήρ, όταν με
χαράν επηγαίναμεν να καθίσωμεν εις την τράπεζαν, παρά την λάμπουσαν, την
θερμαίνουσαν, την ασπρισμένην εστίαν μας, το ιερόν και το γλυκύ του χειμώνος
ενδιαίτημα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η φωνή αύτη μ’ εξήγειρε του ύπνου. Τον
όνειρόν μου έπαυσε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Διότι
συγχρόνως εισήρχετο εις του κύρ- Στρατή την τραπεζαρίαν ο εφημέριος του
νεκροταφείου, κρατών φανάριον εις την μίαν χείρα και χιλιάρικην εις την άλλην.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">-Σας ανεκάλυψα
τέλος πάντων! Έτσι κρυφά λοιπόν;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έτριβα επί ώραν τους οφθαλμούς μου. Πρώτην
φοράν μετά τάς τόσας πενθίμους συγκινήσεις μου έβλεπον ένα τόσον φιαδρόν, τόσον
γλυκύ, τόσον επιθυμητόν όνειρον, το οποίον μου έφερε γαλήνην και θάρρος εις την
καρδίαν. Ήτο τόσο θερμόν το όνειρόν μου το αλησμόνητον, ώστε μου εθέρμανε ψυχήν
και σώμα. Δεν ήμουν πλέον εγώ ο ανεόρταστος, ο αλειτούργητος, ο αφορισμένος.
Εόρτασα τα τρυφερότατα Χριστούγεννα με τόσα πρόσωπα, τα οποία δεν υπάρχουν
πλέον. Χωρίς άλλο ήτο όνειρον εξ ουρανών δια την εις τα ωραία έθιμα της
πατρίδος μου πίστιν ατίμητος αμοιβή. Συμμετέσχον τότε χαίρων της χαράς του
φιλικού δείπνου. Δείπνου όντως Χριστουγεννιάτικου, με όλην την γοητείαν την
καθαυτό ελληνοπρεπή, την οποίαν αισθάνονται μόνον όσοι αγαπούν και λατρεύουν τα
Πάτρια….<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο παπά- Γιάννης, ο εφημέριος του
Νεκροταφείου, με το θάρρος όπου είχε της γνωριμίας, έλαβε πάραυτα θέσιν παρά
την τράπεζαν, και ανέζησε πάραυτα πότος εκπνέων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">-Χριστός
γεννάται! εκραύγασεν ο ιερεύς όλος χαρά’ και εγέλα όλος. Τα μάτια του, αι
παρειαί του, το στόμα του’ και ιδίως η ουλή του δεξιού του χείλους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και επειδή νέα διάθεσις ψαλμωδίας ανεφάνη,
ζωηροτέρα της πρώτης, είπεν ο φίλος μου ο Αλεξανδρής με το πατροπαράδοτον
σατυρικόν πνεύμα, λεπτόν ως αεράκι πεύκου γηραιού, ίνα προλάβη πάσαν του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κύρ- Στρατή θρηνωδίαν:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">-Να σο πώ,
κύρ-Στρατή. Εσύ ψάλης τα πανηγυρικά μέλη, και ο παπά-Γιάννης-να ‘χωμεν την
ευχίτσα του- τα νεκρώσιμα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Δεν λέω
καλά, παπά μου;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όλοι εγελάσαμεν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Πρώτη
δημοσίευση στην εφημερίδα «Ακρόπολις», 25 Δεκεμβρίου 1898. Στην Α΄ έκδοση
Σιδέρη έχει τον τίτλο «Χριστούγεννα». Εκδόσεις: Σιδέρης τ. Δ΄, «Αστήρ» τ. Β΄.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΩΡΑΪΤΙΔΗΣ,<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">ΤΑ
ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τόμος Β΄.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Φιλολογική
επιμέλεια: Νίκος Δ. Τριανταφυλλόπουλος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Εκδόσεις
«Γνώση» & «Στιγμή», Αθήνα 1991, σ.372<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Χριστουγεννιάτικος «μπουναμάς» στους αναγνώστες επισκέπτες της
ιστοσελίδας Λογοτεχνικά πάρεργα εντός και εκτός Ελλάδος.</span></i></b><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μέσα στο πνεύμα των εορταστικών και
πολεμικών, δολοφονικών ημερών της εποχής μας, αντιγράφω ένα απόσπασμα από το
χριστουγεννιάτικο γνωστό διήγημα του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη, «ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΟΝ
ΥΠΝΟΝ ΜΟΥ». Τα «Χριστούγεννα στον ύπνον μου» είναι ένα από τα χριστουγεννιάτικα
διηγήματα του εξαδέλφου του κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, «ο αχώριστος φίλος μου
ο Αλεξανδρής» γράφει αποκαλώντας τον ο ιερομόναχος και ιεροψάλτης Σκιαθίτης
πεζογράφος. Ολόκληρο το διήγημα περιλαμβάνεται στις σελίδες 173-194 του
δεύτερου τόμου της οσάνω έκδοσης. Στον παρόντα τόμο εμπεριέχονται ακόμα οι
εξής τίτλοι μετά το Σημείωμα του επιμελητή. «Ο κύρ Μανωλάκης»- «Κάθ’ εμπόδιο για
καλό»- «Ο δεκατιστής»- «Φαντάσματα» -«Η Πορταϊτισσα»- «Με τα πανιά»-«Αλτανού»-
«Η χρυσή καδένα». Τα εννέα διηγήματα συνοδεύονται από Υπομνήματα, Κριτικό
υπόμνημα και Γλωσσάριο του Σκιαθίτη λογοτέχνη. Επίσης, στην τρίτομη έκδοση των
εκδόσεων «Γνώση» & «Στιγμή», στον Γ΄ τόμο, δημοσιεύονται δύο ακόμα
παρόμοιας χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας διηγήματα τα: «Χριστούγεννα στις
Τρείς Μπούκες» και «Παλατιανά Χριστούγεννα».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Εξαιρετική,
επιμελημένη και προσεκτικά φροντισμένη και αυτή η φιλολογική τρίτομη έκδοση των
Διηγημάτων του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη όπως και εκείνη των Απάντων του Αλέξανδρου
Παπαδιαμάντη, από τον φιλόλογο και κριτικό, αφοσιωμένο λάτρη και αναστηλωτή, Παπαδιαμαντολόγο
κύριο Νίκο Δ. Τριανταφυλλόπουλο. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Προσεγμένες πάντα οι εργασίες του βοηθούν τον σύγχρονο
αναγνώστη να έρθει ανετότερα και επαρκέστερα σε επαφή με τα Έργα των δύο ξαδέλφων
νησιωτών δημιουργών από την Σκιάθο. Κάπως αναγνωστικά και ερευνητικά αυθαίρετα, θα σημειώναμε, ότι ενδέχεται, επαναλαμβάνουμε ενδέχεται, ο υπερβολικός της
αγάπης εναγκαλισμός προς έναν συγγραφέα, από έναν επιστήμονα λάτρη και σταθερό αναγνώστη του έργου του, ή έναν πολιτειακό θεσμό της ιστορικής παράδοσης της χώρας μας όπως
είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία, η "ασφυκτική" αυτή λατρεία αναφοράς τους και
προστασίας τους, να δεσμεύει κάπως το εύρος και τους βαθμούς ερμηνευτικής
ελευθερίας της καλλιτεχνικής δυναμικής του έργου του δημιουργού. Να προσανατολίζει
κατά κάποιον τρόπο «μονόπλευρα» το βλέμμα μας και να θέτει όρια στις ερμηνευτικές και
αναγνωστικές εκδοχές μας. Αυτό ασφαλώς, δεν σημαίνει ότι οι επιμελημένες και
σοβαρές, έγκυρες φιλολογικές αυτές επανεκδόσεις και αναστηλώσεις,- γλωσσικές,
εκφραστικές, ορθογραφικές, νοηματικές κλπ.-όπως αυτές του κύριου
Τριανταφυλλόπουλου επιμέλειες, στερούνται του σεβασμού μας, δεν παύουν να
αποτελούν πολύμοχθες εργασίες παρακαταθήκες θησαυρίσματα <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>για τις νεότερες γενιές των ελλήνων και
ελληνίδων αναγνωστών. Εκφράζουμε αυτόν τον ελάχιστο φόβο έχοντας στην σκέψη το
ογκώδες ποιητικό έργο του Γιάννη Ρίτσου και άλλων ελλήνων ποιητών, των οποίων το
έργο φυλακίστηκε μέσα στα προπαγανδιστικά δόγματα και σκοπιμότητες της
μαρξιστικής ιδεολογίας και άλλες κομματικές του ελληνικού χώρου λογοτεχνικές ανάγκες.
Ένα έργο τέχνης οφείλει να αναπνέει ελεύθερα, να έχει την αυτονομία του ακόμα
και τα όποια λάθη του. Θέλω να πω, ότι η καθαρευουσιάνικη γλώσσα του Αλέξανδρου
Μωραϊτίδη διαθέτει τέτοια ηχητική φρεσκάδα και μουσικής ομορφάδα, αυτές οι
καταλήξεις με –ν-, οι άγνωστες σε εμάς τους σύγχρονους αναγνώστες νησιώτικες
λέξεις και εκφραστικοί πληθωρικοί ιδιωματισμοί του, δεν στερούν ούτε το ύφος
του ούτε την γραφή του από την μαγεία τους όπως πολλοί θεωρούν. Ο Αλέξανδρος
Μωραϊτίδης είναι ένας εξαιρετικός διηγηματογράφος ακόμα και αν τον αποψιλώσουμε
από το μοναστικό της ορθοδοξίας χριστιανικό ράσο που φορά ο ίδιος και σκεπάζει
τον λόγο του, περικλείει των αναμνήσεών του αφήγημα. Συνεξεταζόμενος μαζί με
τον εξάδελφό του συντοπίτη του λογοτέχνη Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, μάλλον
αδικείται. Όπως αδικήθηκε και η ποιητική φωνή του αγωνιστή Τάσου Λειβαδίτη
δίπλα σε αυτήν του ποιητή της Ρωμιοσύνης. Ο σατιρικός και καυστικός ποιητικός
λόγος του Κώστα Βάρναλη που σκεπάστηκε από κόκκινες κομματικές σημαίες και λάβαρα
μιας άλλης ιστορικά αγωνιστικής εποχής. Τα σχετικά παραδείγματα μέσα στο
διαχρονικό διάβα της ελληνικής γραμματείας είναι πάμπολλα και γνωστά μας. Ίσως,
δίπλα στην ισότιμη συνομιλία του έλληνα Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με ευρωπαίους
ομολόγους του, θα πρέπει να προσθέσουμε και την φωνή του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη.
Όσο πιο μεγάλη και πλούσια συγγραφική εντοπιότητα διαθέτει ένας συγγραφέας τόσο
πιο οικουμενικός είναι ο λόγος του. Ο τόπος του είναι ο κόσμος όλος. Μήπως αυτό
δεν συμβαίνει και με τους εκατοντάδες δυτικοευρωπαίους και άλλους συγγραφείς
που θαυμάζουμε και αγαπάμε; <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Αλλά για να
μην είμαστε υπερβολικοί και άδικοι, ο κύριος Νίκος Δ. Τριανταφυλλόπουλος, δεν
είναι απλά ο πιο έγκυρος Παπαδιαμαντολόγος της εποχής μας, αλλά προπάντων, είναι
ένας επαρκής αναγνώστης του Παπαδιαμαντικού λόγου, γλώσσας και μηνυμάτων του, αρκεί
να μην κάνει τα «ερμηνευτικά λάθη αποδοχής» του Κωνσταντίνου Θ. Δημαρά.
Διαθέτει όχι μόνο τα ανάλογα επιστημονικά και φιλολογικά εφόδια και κριτήρια,
αλλά, και την πηγαία λογοτεχνική φλέβα. Η συνεργασία του με τις εκδόσεις
«Δόμος» δεν μας κληροδότησε μόνο την τελευταία έκδοση και κυκλοφορία των
«Απάντων» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη αλλά και την σειρά των «Παπαδιαμαντικών
Τετραδίων» στα περιεχόμενα των οποίων συμπεριλαμβάνονται σύγχρονες Παπαδιαμαντικές
μελέτες και χρήσιμα Βιβλιογραφικά δελτάρια για τον Σκιαθίτη συγγραφέα. Με τις
εκδόσεις αυτές, προσεγμένες και ακριβολόγες αναστηλώσεις, τα δύο ξαδέρφια
παλαιότερων γενεών πεζογράφοι βρήκαν τον έντιμο και σοβαρό αναγνοσώστη τους. Οι
εργασίες του κ. Νίκου Δ. Τριανταφυλλόπουλου θα αποτελούν σημείο φιλολογικής
αναφοράς και προσέγγισης των δύο ελλήνων διηγηματογράφων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ. Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Πειραιάς,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">Χριστούγεννα
και Χρόνια Πολλά<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">25 Δεκεμβρίου
2023.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 18pt; line-height: 115%;">ΥΓ. Τι Μίθρας
τι Χριστός, τι Θεός τι Άνθρωπος η ερημιά και η μοναξιά, ο πόνος και ο θάνατος ίδιος
μέσα στο Ιστορικό διάβα της Ζωής.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-46152180567811876752023-12-21T16:50:00.003+02:002023-12-22T09:52:30.919+02:00Μνημόσυνο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη σαράντα δύο χρόνια μετά<p> </p><p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΟΥ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: red; font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΕΒΔΟΜΗΝΤΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΧΡΟΝΙΑ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΑΠΟ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΗΝ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΟΙΜΗΣΗ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΤΟΥ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΤΕΤΡΑΔΙΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΕΥΘΥΝΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΝΟΥΜΕΡΟ 15/12, 1981, σ. 232<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">ΜΝΗΜΗ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΔΙΚΑΙΟΥ<o:p></o:p></i></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εκατόν τριάντα χρόνια από την γέννησή του
και εβδομήντα από την κοίμησή του, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, περνώντας μέσα
από τις θύελλες της ιστορικής ζωής του Νέου Ελληνισμού, φθάνει ως εμάς, αυτό το
«σκοτεινό τρυγόνι» της Ελλάδας, κρατώντας στο ράμφος του χλωρό τον καρπό του
πνεύματος, πού είναι της αθανασίας της τέχνης ο αμάραντος βλαστός.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ορθός, πέρα από την λατρεία και την
καταφρόνεση πού συναλλάσσουν άκριτα οι Νεοέλληνες, έγινε-για όσους πιστεύουν
ότι η δημιουργία αλλά και η λειτουργία της τέχνης εγγράφεται μέσα στην ιστορική
αγωνία των λαών-το ακρόπρωρο του Νέου Ελληνισμού. Γιατί εξέφρασε το ήθος της
φύσης της Ελλάδας και το ήθος της αρμονικής και αυθεντικής ζωής του Νεοέλληνα
που ζει και παιδεύεται κάτω από τον θόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Γιατί μας
άφησε έναν τύπο ζωής απέριττο, της ζωής όλων των λουλουδιών που βλέπουν στην
ελληνική ύπαιθρο, πού ωστόσο ήταν βαθιά αληθινός, τύπο ζωής ιερής. Και γιατί,
τελικά, με το έργο του άγγιξε κι αποκάλυψε ουσίες της ζωής και ουσίες του
πνεύματος που είναι της υψηλής ποίησης απαράγραπτο επίτευγμα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Για τούτο τον τιμούμε, όσοι επιθυμούμε να
ζούμε ελληνικά. Και επειδή το εκκλησιδάκι του Αγίου Ελισσαίου το γκρέμισε η
λύσσα των καιρών μας η ασεβής, εμείς μπαίνουμε μέσα στο ναό του πνεύματος και
με τα δικά του μέσα ψάλλουμε ένα μνημόσυνο του κυρ- Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,
του μοναδικού των Νεοελληνικών Γραμμάτων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνήμη δικαίου μετ’ εγκωμίων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 3;"> </span>Η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«ΕΥΘΥΝΗ»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΝΙΚΟΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ, 34-46, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">(ΠΩΣ
ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΜΕΤΕΩΡΙΤΗΣ ΑΥΤΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑΣ)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΟΛΓΑ ΒΟΤΣΗ,
47-54, ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ
ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ, 19-24, Η ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΠΕΤΡΟΣ
ΓΛΕΖΟΣ, 25-33, Ο ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΜΑΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ, 55-63, <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΕΡΩΣ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι συγγραφείς στο έργο τους περιορίζονται,
χωρίς συχνά να το καταλαβαίνουν, σε ορισμένα «θέματα»-χώρους και καταστάσεις-με
τα οποία για λόγους ψυχολογικούς, καθώς και ιστορίας προσωπικής, είναι
περισσότερο συνδεδεμένοι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σχεδόν για όλους τους αξιόλογους
συγγραφείς έρχεται κάποτε η στιγμή όπου από κάποιον μάλλον ανώριμο κριτή τους
παρατηρείται, μεταξύ των άλλων, και η εμμονή τους αυτή σε ορισμένη πάντοτε
περιοχή, μπορεί και η κάποια επανάληψη, οπότε επακολουθεί η τρανταχτή
«αποκάλυψη», η προσπάθεια για άρνηση ή μισοάρνηση, μείωση πάντως οπωσδήποτε και
ακόμα-γιατί όχι;- η καταδίκη. Ο κριτικός τόλμησε ή είδε-έτσι φαντάζεται-αυτό
που δεν έβλεπαν οι άλλοι επί τόσα χρόνια και που δεν έβλεπε κυρίως ο ίδιος ο
συγγραφέας. «Είναι κολλημένος στα ίδια και στα ίδια, ξεπερασμένες-τι λέξη!-
οπισθοδρομικός!». Και μολονότι η κίνηση αυτή, που τη δώσαμε, βέβαια πολύ
απλοποιημένα, αποτελεί μόνιμα επανερχόμενο φαινόμενο εντούτοις βρίσκει πάντοτε
αρκετούς οπαδούς. Η φύση αενάως φροντίζει ώστε να ανανεώνει την ποικιλία των
ειδών και των περιπτώσεων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όπως είναι φυσικό, επακολουθεί η αντίδραση
στα παραπάνω, άκριτη κι αυτή κατά κανόνα στον ανοικονόμητο θαυμασμό της, και
έτσι προχωρεί σιγά-σιγά η συζήτηση και η μελέτη κάθε σοβαρού έργου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ωστόσο ένα έργο δεν κινδυνεύει από τους
αρνητές αυτούς ούτε από τους ανώριμους θηρευτές κοινών τόπων, κινδυνεύει- αν
αυτό λέγεται κίνδυνος-«κινδυνεύει» να λάβει τις διαστάσεις του από τους
σοβαρούς μελετητές του οι οποίοι μπορεί να ξεκίνησαν από την αφετηρία του
θαυμασμού ή της άρνησης, αλλά καθ’ οδόν πήραν να σοβαρεύονται ή να κλονίζονται.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και το έργο του
δεν ημπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση σε όλα αυτά, ούτε ως προς τους ορισμένους
χώρους και τις καταστάσεις, ούτε και ως προς τους επικριτές ή τους θαυμαστές
τους σημαιοφόρους του συγγραφικού μεγαλείου του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παπαδιαμάντης ασχολείται, θα λέγαμε,
κυρίως με το να συνδέει θρησκεία και φύση με τους απλούς επαρχιακούς ανθρώπους
μέσα στο έργο του. Αφηγείται ολοένα ιστορίες που συνέβησαν μέσα στους «χώρους»
αυτούς, κάτω από τη σκέπη των καταστάσεων και των χώρων αυτών, που επειδή τους
είδε και τους έζησε πρώτα στα πρώτα νιάτα του ή τους είδε απαράμιλλα
υλοποιημένους μέσα στο νησί του, τους τοποθετεί και τους ξαναβρίσκει με το
πνεύμα του πάντοτε εκεί, όποτε θέλει να καταφύγει σ’ αυτούς ή να μιλήσει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όπως προλέγει και το γενικότερο σχήμα που
προτάξαμε, το έργο του Παπαδιαμάντη πολλοί, πάρα πολλοί, το επαίνεσαν και το
ελάτρεψαν, υπήρξαν όμως και λιγοστοί, πού όχι μόνο δεν συμμερίστηκαν τα αισθήματα
αυτά αλλά στάθηκαν λυσσαλέα αρνητές του. Αυτοί ανάμεσα στα άλλα, μόνο για τον
Παπαδιαμάντη επιμένουν πώς μένει, λέει, κολλημένος σαν το στρείδι στους χώρους
και τα θέματά του, ενώ για τους άλλους συγγραφείς, που παρουσιάζουν κι αυτοί το
ίδιο μάλλον κάτι το ανάλογο, κάνουν σχεδόν πώς δεν τα βλέπουν. Το πολύ-πολύ να
το προσέξουν και στον Αλ. Μωραϊτίδη και τον Φ. Κόντογλου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Αυτό συμβαίνει
πρώτα διότι κι αυτοί αναγνωρίζουν μέσα τους πώς ο Παπαδιαμάντης είναι
πραγματικά μεγάλος συγγραφέας, είναι κορυφή και επομένως πρέπει να χτυπηθεί, να
απομυθοποιηθεί-όπως λένε-η κορυφή.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στον Παπαδιαμάντη και στην απήχηση του
Παπαδιαμάντη σκοντάφτουν οι θεωρίες τους περί λογοτεχνίας, περί λογοτεχνικών
ενδιαφερόντων, ακόμα και περί ζωής και γι’ αυτό πρέπει αυτός να χτυπηθεί. Είναι
οι άνθρωποι, ως μη καλλιτέχνες και ευαίσθητοι, αθεράπευτα προσκολλημένοι στο
περιεχόμενο, στο γράμμα, των κειμένων και με το μέτρο αυτό κρίνουν και τα
λογοτεχνικά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ωστόσο το έργο του Παπαδιαμάντη όχι μόνο δεν
βλάφτηκε από τις διάφορες αρνήσεις μα ολοένα κερδίζει. Με τον φιλολογικό πόλεμο
σταματιούνται ίσως μόνο τα μέτρια, με τα μεγάλα έργα δεν γίνεται τίποτα. Και
ακόμα: Ένα δυνατό διήγημα δεν το θάβουν ούτε χίλια βιβλία περισπούδαστης
αρνητικής κριτικής.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι
γνήσιοι συγγραφείς περιορίζονται-περιτειχίζονται- μέσα στους χώρους των
αυθορμήτως και ανεπαισθήτως. Δεν εκλέγουν τους χώρους των, αλλά εκλέγονται από
αυτούς. Κατόπιν, βέβαια, από την αγάπη πού νιώθουν εκεί, τρυπώνουν ολοένα και
πιό μέσα τους, τους οργανώνουν, τους επιπλώνουν και τους εξοπλίζουν με το
κατάλληλο λεξιλόγιο και τόνο, δηλαδή τους γεμίζουν με πράγματα, θέτοντας έτσι
στη διάθεση του οράματός των όλη τους την προσωπικότητα. Συχνά συμβαίνει τόση
δημιουργική εκμετάλλευση των θεματικών κλίσεων ενός συγγραφέα, ώστε μοιάζει
ωσάν μιά ανανέωση χώρου, ενώ πρόκειται πάλι για το ίδιο ή περίπου το ίδιο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ευρύτητα ή το περιορισμένο του χώρου
ενός συγγραφέα δεν έχει καμία απολύτως αξιολογική σημασία για το έργο του,
φτάνει να παρουσιάζει ολοένα σ’ αυτό νέες πτυχές του χώρου του, χωρίς αφόρητες
επαναλήψεις. Η συνεχής αλλαγή χώρων, ο ασπασμός των εκάστοτε τελευταίων ιδεών,
η χρησιμοποίηση του λεξιλογίου και της φρασεολογίας των, η υποκλοπή θεμάτων και
καταστάσεων από το παγκόσμιο ρεπερτόριο, η παρακολούθηση των γούστων του κοινού
και η πρόθυμη προς αυτά συμμόρφωση, δεν αποτελούν καθόλου καλά συστατικά
γνησιότητας για ένα συγγραφέα και ας θορυβεί όσο θέλει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και ο γνήσιος συγγραφέας θα έρθει στιγμή
που θα εκφράσει την κοινή γνώμη, κι αυτός κάποτε θα συμφωνήσει με τα στιγμιαία
γούστα της, αλλά θα το κάμει αυτό «εκ περιουσίας», επειδή συνέπεσε να
ταλανίζεται κι αυτός από τους ίδιους καημούς και όχι ότι αυτοδιορίστηκε
συνήγορός της και φλυαρεί ή κραυγάζει για να την ικανοποιήσει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πάνω σ’ αυτή την αυθόρμητη και καθοριστική
εκλογή του συγγραφικού χώρου οφείλεται και η δημιουργική επιτυχία ή αποτυχία
της λεγόμενης στράτευσης των συγγραφέων. Οι στρατευμένοι συγγραφείς που
συμφωνούν απόλυτα με αυτό που κάνουν και που οι χώροι τους συμπίπτουν με την
περιχαράκωση που τους επιβάλλεται, είναι φυσικό να δώσουν κάποτε ακόμα και τα
αριστουργήματα των δυνατοτήτων τους, ενώ οι δήθεν στρατευμένοι, οι απλώς
υπάκουοι, που δεν συμφωνούν με τα όρια που τους διαγράφει η στράτευσή τους,
ασφυκτιούν φλυαρούν και σχεδόν τίποτε δεν κάνουν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι ένας
εθελοντικά στρατευμένος συγγραφέας. Ένας συγγραφέας που συνειδητά
αυτοπειθαρχείται μέσα στο χώρο του, προκειμένου να εκφράσει αρμονικά ορισμένα
πράγματά του. Μόλις αρχίζουν τα στριμώγματα και οι επικρίσεις, πολλές από τις
οποίες τώρα μας διαφεύγουν, γιατί θα ήταν προφορικές, ο Παπαδιαμάντης με την
πρώτη ευκαιρία, αδέξια ευκαιρία, γιατί σχεδόν καταστρέφει το διήγημα
«Λαμπριάτικος Ψάλτης», διακηρύσσει κοφτά τις αρχές του:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">«Το επ’ εμοί, ενόσω ζω και αναπνέω και σωφρονώ, δεν θα παύσω πάντοτε,
ιδίως δε κατά τάς πανεκλάμπρους ταύτας ημέρας, να υμνώ μετά λατρείας τον
Χριστόν μου, να περιγράφω μετ’ έρωτος την φύσιν και να ζωγραφώ μετά στοργής, τα
γνήσια Ελληνικά έθη».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λοιπόν: Λατρεία στο Χριστό, έρως προς τη
φύση και στοργή προς τα γνήσια ελληνικά έθη. Αυτοί είναι τρείς βασικοί
ιδεολογικοί «χώροι» του Παπαδιαμάντη και ίσως όχι οι μόνοι. Πάντως, αυτοί πού
προκαλούσαν τις γκρίνιες, τις επιφυλάξεις και τις πιέσεις ορισμένων. Και ο
εύθικτος συγγραφέας ξεκαθαρίζει την κατάσταση</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">. «Αυτό κι αυτό είμαι.
Μήν προσπαθείτε να με αλλάξετε και μήν περιμένετε να γράψω για άλλα πράγματα
και με άλλο πνεύμα».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και σήμερα οι κατηγορίες και οι
επιφυλάξεις περίπου οι ίδιες είναι και αν επιμένω κάπως σ’ αυτές, το κάνω απλώς
γιατί μας δίνουν έναν μίτο να αναπτύξουμε τη σκέψη μας για τον Παπαδιαμάντη και
συνάμα να διατυπώσουμε τις λογοτεχνικές αρχές μας. Λοιπόν, τα όσα προσάπτουν
ορισμένοι στον Παπαδιαμάντη μπορούν να συνοψισθούν στα εξής: 1) Ηθογράφος, 2)
Μη προοδευτικός, 3) Αυτοβιογραφικός.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι παρατηρήσεις αυτές δεν είναι ολότελα
αστήριχτες, μα είναι ζήτημα αν συνιστούν κατηγορίες για ένα λογοτέχνη. Και ας
ξεκινήσουμε από την τελευταία «κατηγορία», ότι ο Παπαδιαμάντης
αυτοβιογραφείται.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Είναι αληθινό αυτό, ο Παπαδιαμάντης
αυτοβιογραφείται. Εξίσου αληθινό όμως είναι ότι όλοι οι γνήσιοι συγγραφείς,
λίγο ως πολύ αυτοβιογραφούνται. Εγώ θα ήθελα κάτι άλλο να μου πούν: Ποιός
γνήσιος συγγραφέας δεν είναι κατά κάποιο τρόπο αυτοβιογραφικός στα πιό
αντιπροσωπευτικά του έργα. Και λέγω «αντιπροσωπευτικά», γιατί και ο
Παπαδιαμάντης έχει ορισμένα έργα όπου δεν βάζει τίποτε από τον εαυτό του και
είναι τα ιστορικά μυθιστορήματά του, μα αυτά δεν βρίσκονται στο ύψος των άλλων
έργων του, για να μην πω κιόλας ότι δεν βρίσκονται σε κανένα ύψος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Με αυτά, δεν συνηγορούμε για την
αυτοβιογράφηση στη λογοτεχνία, ούτε και καταδικάζουμε-κάθε άλλο-το πλάσιμο μιάς
κατάστασης ολότελα νέας μέσα στα έργα. Μακάρι… Απλώς προϊόντος του χρόνου,
κάνουμε την διαπίστωση ότι κανένας συγγραφέας δεν πέφτει στο έργο του έξω από
τα βιώματά του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Από τα παραπάνω θα έγινε ίσως αντιληπτό
τι ακριβώς νομίζουμε όταν λέμε, ότι κάθε συγγραφέας-και ο Παπαδιαμάντης-
«αυτοβιογραφείται». Εννοούμε ότι κάθε άξιος συγγραφέας αντλεί τη γλώσσα του, τη
φρασεολογία του, τις εμπειρίες του, τις εμπνεύσεις του, ιδίως την επένδυση των
εμπνεύσεών του, από μέσα του, από την τεράστια παρακαταθήκη βιωμένων πραγμάτων,
καταστάσεων και γεγονότων, μεταμορφωμένων πιά σε λέξεις και φράσεις, που ο κάθε
συγγραφέας- και ο κάθε άνθρωπος-διαθέτει. Δεν εννοούμε ότι ο συγγραφέας
αναπαριστάνει τη ζωή του, αν και δεν είναι εκ των προτέρων καταδικάσιμο ούτε
και αυτό. Εξαρτάται από την τομή και το δόσιμο που θα γίνει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Από άποψη σχέσεως ανάμεσα στη ζωή του
συγγραφέα και του έργου του, μπορούμε ίσως να χωρίσουμε τα έργα σε τρείς
ομάδες: 1) Τα α υ τ ο β ι ο γ ρ α φ ι κ ά, αυτά που φαίνονται να περιέχουν
συμπαγή κομμάτια ζωής του συγγραφέα, 2) Τα β ι ω μ α τ ι κ ά, αυτά που
περιέχουν μεταπλασμένη ζωή, ξαναδοσμένη μέσα από πνευματικές ανάγκες ή άλλες
μυστηριώδεις επιθυμίες και καλλιτεχνικές ισορροπίες και 3) Τα φ α ν τ α σ τ ι κ
ά, αυτά πού με ένα λόγο μοιάζουν άσχετα προς τον βίο του συγγραφέα και που όμως
μια βαθύτερη ανάλυση θα μπορούσε να αποδείξει ότι δεν είναι και τόσο ξένα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όλες οι παραπάνω περιπτώσεις δεν έχουν
σχεδόν καμία σχέση με το πρόσωπο στο οποίο είναι διατυπωμένο ένα έργο. Τέτοιες
«κριτικές» αφετηρίες είναι ρηχές και επικίνδυνες.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παπαδιαμάντης μπορεί, νομίζω να
ονομασθεί πιό πολύ βιωματικός παρά αυτοβιογραφικός συγγραφέας. Ο Παπαδιαμάντης
δημιουργεί την ίδια εντύπωση με όλους εκείνους τους συγγραφείς που είναι
παραστατικοί και μερακλήδες σκηνογράφοι. Δημιουργεί δηλαδή την εντύπωση ότι τα
έζησε όλα αυτά για τα οποία γράφει, ενώ ακόμα και διά της κοινής λογικής
μπορούμε να βρούμε ότι αυτό δεν ήταν δυνατό. Υπάρχει στο έργο του ένα πλήθος
ιστοριών τις οποίες για λόγους απλούς δεν μπορεί να τις έζησε ο ίδιος, αλλά
πρέπει να τις άκουσε, να τις είδε ίσως εκ του μακρόθεν και προπαντός να τις
έμαθε από άλλους ή παλαιότερους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι ιστορίες αυτές είναι πλασμένες ή
ξαναπλασμένες από τον συγγραφέα με τα υλικά του χώρου τους, πού τα παρέχει η
μετά αγάπης αναστροφή του μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον. Και έτσι οι αλλότριες
ιστορίες του γίνονται αφορμή για την πιό μεγάλη απόλαυσή του. Να βγάλει και να
ξαναβγάλει από μέσα του τα αγαπητά του πράγματα, τις φορτωμένες ξεχωριστή αχλύ
και περιεχόμενο λέξεις και να τις αραδιάσει για μιά ακόμα φορά μέσα σε ένα
κομμάτι του χώρου του. Θέλει να κλείνεται μέσα στον αγαπημένο χώρο του και να
βγάζει από μέσα του. Όπως ακριβώς ο αυνανιστής που για να φτάσει στην
εκσπερμάτωση καθώς την επιθυμεί, πρέπει να βρεθεί μέσα στον χιλιοδιευθετημένο
χώρο του και στα χιλιοτροποποιημένα σωματικώς ερωτικά πρόσωπα με τα κατάλληλα
για την περίσταση λόγια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και προκύπτει έτσι ένα κράμα ζεστής
ζωής,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>με όλα τα συμπαρομαρτούντα της
επαρχιακής ζωής του καιρού του. Φτώχειες, θαλασσοπνιγμούς, μαρασμούς,
συνοικέσια, μικρότητες, γάμους, βαφτίσια, γιορτές και γλέντια, έθιμα,
κουτσομπολιά, λόγια πικρά, μίση, νεραΐδες και αερικά, θρησκευτικές αναβάσεις,
χειμερινές περιπέτειες, αθώες ψυχές ποιμένων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λοιπόν, οι απόμακρες αυτές ιστορίες δεν
είναι αυτοβιογραφικές, αλλά αποτελούν αφορμές για ανάπλαση ζωής με τα γνωστά
βιωματικά υλικά. Λυπάμαι που δεν είμαι σε θέση να αναφέρω τώρα τον αριθμό τους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άλλη κατηγορία είναι αυτή όπου τα έργα
φαίνονται και ομολογούνται ως ιστορίες ξεκομμένες από τον βίο του είτε τον
παιδικό είτε τον μετέπειτα. Αυτά μπορούμε ίσως να τα εννοήσουμε σε δύο ομάδες:
σε διηγήματα με φόντο το νησί του και σε διηγήματα με φόντο την Αθήνα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μερικά από τα καλύτερα διηγήματά του
ανήκουν σ’ αυτή την πρώτη ομάδα και γενικώς όλα αυτά είναι πνοής ανώτερης. Ενώ
τα της δεύτερης ομάδας, τα αθηναϊκά, χωρίς διόλου να είναι ασήμαντα, δεν έχουν
την πνοή, το σπαρτάρισμα και το χρώμα εκείνων των σκιαθίτικων. Σχεδόν δεν είναι
«Παπαδιαμάντης». Γνωρίζω, βέβαια, ότι μερικοί περίεργοι λόγιοι, για τους
οποίους έχω αμφιβολίες αν έχουν διαβάσει όλο το έργο του, τα θαυμάζουν
περισσότερο από τα σκιαθίτικα, αλλά δεν νομίζω ότι έχουν δίκαιο. Είναι, βέβαια,
κι αυτά έργα μεγάλου συγγραφέα και διατηρούν έτσι πολλά από τα κύρια
χαρακτηριστικά της τέχνης του, αλλά δεν είναι πρώτα. Και αυτό γιατί βιώματα της
Αθήνας δεν ήταν γι’ αυτόν ούτε πρώιμα, ούτε τερπνά, ούτε και βαθύτερα. Είναι
διαρκώς ένας φιλοξενούμενος στην πρωτεύουσα, ζει στο περιθώριό της. Όταν
κλείνεται, λοιπόν, στο χώρο της και θέλει να τον αποτυπώσει, δεν βγάζει, δεν
αραδιάζει από μέσα του, τα άπειρα πράγματα και τους παλιούς εκείνους φωτισμούς
και ατμόσφαιρες, που του κομίζει η Σκιάθος του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παπαδιαμάντης δεν συνηθίζει να υποδύεται
άλλους ρόλους μέσα στα έργα του, όπως κάνουν άλλοι. Να γίνεται δηλαδή ήρωας με
το «εγώ» της μιάς ή της άλλης ιστορίας και να αναπληρώσει έτσι ψυχικές ανάγκες
του και ανεκπλήρωτες πόθους. Και όχι μόνο<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>για τον εαυτό του ή για το «εγώ» δεν το κάνει<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αυτό αλλά και για οποιοδήποτε πρόσωπο ή
πράγμα αληθινής ή πλαστής ιστορίας. Ανήκει στο είδος εκείνων των λογοτεχνών που
δεν μπορούν να λειτουργήσουν με όχι πιθανά υλικά. Αυτών που γράφουν μόνο με
βιωματική γλώσσα και παραστάσεις, αλλιώς η απόδοσή τους πέφτει και δεν βρίσκουν
νόημα στο γράψιμο.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Από μία σημαντική σημείωσή του, πού θα
παραθέσουμε, ο Παπαδιαμάντης φαίνεται να αντιμετωπίζει από ηθική άποψη το θέμα
της αλήθειας ακόμα και μέσα στη λογοτεχνία. Δεν θέλει, λέει να γράφει πράγματα
που δεν τα έχει διαπιστώσει. Στην πραγματικότητα, νομίζω, είναι η ίδια
ψυχολογία της κατηγορίας εκείνης των κατάφορτων από βιωματικό πλούτο των
συγγραφέων, που βλέπουν την άσκηση της λογοτεχνίας και σαν μιά προσωπική τους
εκφόρτιση από τις εικόνες της ζωής, πού πατικώθηκαν μέσα τους και τους πιέζουν.
Οι επινοημένες καταστάσεις δεν είναι και τόσο απαραίτητες σ’ αυτούς.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ιδού, λοιπόν, τι λέγει ο Παπαδιαμάντης σε
μιά υποσημείωσή του, πού την εξαρτά από το διήγημά του «Η Μαυρομαντηλού»:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;">«Μη
νομίση τις ότι πλάττω ή επινοώ τι εκ των εν τω κειμένω. Και η εγκαρτέρησις και
η οικονομία της συζύγου και η στοργή της μητρυιάς είναι γεγονότα εξ όσων είδα
ιδίοις όμμασιν. Αλλ’ οι πολλοί πιστεύουσι προθύμως τα μυθεύματα. Η δε αλήθεια
φαίνεται αυτοίς απιθανώτερα του ψεύδους. Και εν τω καθ’ ημέραν βίω παρετήρησα
ότι, οσάκις ηθέλησα χάριν παιδιάς να είπω ψεύδος τι, παρ’ ελπίδα εύρον τους
ακροατάς ευπίστους τόσον, ώστε, και διαμαρτυρομένου εμού ύστερον, ότι
ηστεϊζόμην, δεν επείθεντο, αλλ’ επέμενον να πιστεύωσιν ως αληθές το ψευδές’
οσάκις δε εδοκίμασα να είπω αλήθειάν τινά, τους εύρον δυσπίστους και
βλακοπονήρως μειδιώντας.- Αλλ’ άς είναι βέβαιος ο αναγνώστης ότι ημείς οι
διηγηματογράφοι<o:p></o:p></i></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">Ίδμεν ψεύδεα πολλά
λέγειν ετύμοισιν ομοία,<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Ίδμεν
δ’ ευτ’ εθέλωμεν αληθέα μυθήσασθαι».<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παπαδιαμάντης, φαίνεται, δεν υπολογίζει
μέσα στα «ψεύδεα» τα ιστορικά μυθιστορήματά του. Πιθανώς από τη μικρή εκτίμηση
πού τρέφει γι’ αυτά, να τα έχει ξεχασμένα. Και όμως εκεί αφήνεται, χωρίς
ιδιαίτερη επιτυχία, πέρα από τα βιώματά του και λέγει.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Συνοψίζοντας, έχουμε να πούμε, μάλλον να
ξαναπούμε, ότι ο Παπαδιαμάντης μπορεί να χαρακτηρισθεί περισσότερο βιωματικός
και λιγότερο αυτοβιογραφικός συγγραφέας. Έχει λογοτεχνήματα και των<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τριών αυτών ειδών’ αυτοβιογραφικά, βιωματικά
και φανταστικά. Αλλά παρατηρούμε ότι ως πλαστουργός μάλλον προς το βιωματικό
των συνθέσεων κλίνει παρά προς το ατόφιο αυτοβιογραφικό.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Του προσάπτουν ακόμη ως κατηγορία ότι
είναι ηθογράφος. Πλάθει ή ξεκόβει ιστορίες όπου ο κύριος σκοπός δεν είναι «τα
πάθια και οι καημοί του κόσμου», αλλά η ειδική ψυχολογία και τυπική ζωή που
αναπτύχθηκε σε ένα κλειστό επαρχιακό μέρος της Ελλάδος υπό την επίδραση των
πανάρχαιων και των χριστιανικών παραδόσεων. Με απλά λόγια, ότι ζωντανεύει με
ιστορίες τα ήθη και τα έθιμα της Σκιάθου. Δηλαδή, ένα είδος λογοτεχνούντος
λαογράφου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κατ’ αρχήν πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι και
η ηθογραφία μπορεί να έχει τα αριστουργήματά της και τους σπουδαίους συγγραφείς
της. Δεν είναι σίγουρος ο λογοτεχνικός καταποντισμός για κάποιον που ασκεί-
ασκούμε μάλλον-τη λαογραφική λογοτεχνία. Οι άξιοι συγγραφείς παντού
διασώζονται.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παπαδιαμάντης όμως δεν είναι ηθογράφος
ούτε και υπό την καλύτερη έννοια. Ως βιωματικός συγγραφέας ξεσηκώνει ολόκληρο
το επίπεδο ζωής μέσα στο οποίο θέλει να τοποθετήσει τους ήρωές του, πού εφόσον
ανήκουν σε μιάν εποχή και σε έναν τόπο πρέπει να είναι ανάλογοι. Ο
Παπαδιαμάντης τοποθετεί τους ανθρώπους του μέσα στο κοινωνικό πλέγμα τους και
κατόπιν ιερουργεί με όλα αυτά τα μέσα στη φύση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι καλοπροαίρετοι επικριτές του δεν έχουν
και απόλυτα άδικο. Διότι μία επιφανειακή ματιά από ανθρώπους μη προσεκτικούς
και προπαντός μη αρεσκομένους σ’ αυτού του είδους τους χώρους και τα θέματα
μπορεί κάλλιστα να δημιουργήσει και την ιδέα της ηθογραφίας και του ηθογραφικού
Παπαδιαμάντη, όταν μάλιστα ασπάζεται κανείς με ευκολία διάφορες θεωρίες βολικές
όπως πχ.: Η λογοτεχνική γενιά του 1880 είναι επηρεασμένη από τις λαογραφικές
έρευνες και δημοσιεύσεις του Νικολάου Πολίτη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αναδρομικές υπερβολές……<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η αλήθεια είναι ότι ο Παπαδιαμάντης έχει
μερικά κείμενα σαφώς ηθογραφικά, γραμμένα προφανώς μ’ αυτό το σκοπό, που βοούν
από μακριά για το τί εστί παπαδιαμάντειος ηθογραφία. Με βάση αυτά τα κείμενα,
που πραγματικά δεν είναι σπουδαία, μπορεί να γίνει η σύγκριση και να φανεί η
διαφορά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η Τρίτη κατηγορία που του προσάπτουν
αναφέρεται στην προοδευτικότητά του. Δεν είναι, λένε, προοδευτικός. Είναι
θρησκόληπτος, πολύ επιφυλακτικός απέναντι της επιστήμης, καχύποπτος ή αρνητικός
προς κάθε τι το πνευματικό νέο και ακόμα σχεδόν αντικοινοβουλευτικός.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σε όλα τα παραπάνω υπάρχει κάποια αλήθεια,
μα όταν δεις τα πράγματα όπως τα εκθέτει ο Παπαδιαμάντης μέσα στο συγκροτημένο
κοινωνικό περιβάλλον του έργου του, οι παρατηρήσεις αυτές μειώνονται κατά πολύ.
Μειώνεται ιδίως η πολιτική του αντιδραστικότητα, διότι πρέπει να γίνονταν
τέρατα και σημεία στις επαρχίες τότε από τους πολιτευτές και τους μπράβους των.
Άλλωστε, ο Παπαδιαμάντης είναι πού νεκρολογεί για την εφημερίδα με τόνους βαθιάς
λύπης τον πολύ προοδευτικό για εκείνη την εποχή πολιτικό Χαρίλαο Τρικούπη. Και
ο Παπαδιαμάντης πάλι είναι που περιφρονεί, σχεδόν γελοιοποιεί, το κατεστημένο
ντύσιμο και τους κοινωνικούς τρόπους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αλλά τί κάθομαι και ασχολούμαι μ’ αυτό το
ασαφές «μή προοδευτικός»; Τί σχέση έχουν αυτά με τη λογοτεχνίας; Και κατά πόσο
μπορεί να μειωθεί λογοτεχνικά σήμερα ένα δυνατό κείμενο, επειδή στην εποχή του
ήταν αντιδραστικό;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παπαδιαμάντης έχει δύο μεγάλες αγάπες
μπροστά στις οποίες εκστασιάζεται. Έχει-κατά τη γνωστή έκφρασή του-τον έρωτα
της φύσεως και τη λατρεία της θρησκείας. Η φύση είναι το έργο του Θεού και κατά
τα φαινόμενα η φύση της Σκιάθου το ανώτερο έργο του Θεού. Οι άνθρωποι όταν
βρίσκονται σε επαφή με τη φύση και έχουν διά της χριστιανικής θρησκείας
επίγνωση και φόβο Θεού είναι χαριτωμένοι και συγχωρεμένοι για τις αδυναμίες
τους. Ακόμα και τις βαριές αμαρτίες τους. Ο Παπαδιαμάντης όσο δείχνει την
αντιπάθειά του για τις αδυναμίες των μή πιστών τόσο δεν κρύβει την κατανόησή
του για τα αμαρτήματα των θρησκευομένων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μέσα στην φύση αισθάνεται τον Θεό,
διακρίνει την άπειρη σοφία και αγάπη του. Θεωρεί όλες τις λαϊκές παραδόσεις,
ακόμη και κείνες τις παγανιστικές ως διαισθήσεις της λαϊκής ψυχής για την
παρουσία του Θεού μέσα στη φύση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παπαδιαμάντης δεν αισθάνεται φόβο ή
φοβία στη επαφή του με την φύση ακόμη και την αγριεμένη φύση. Αυτό, βέβαια,
δείχνει από τη μιά το χαρακτήρα του και από την άλλη την εμπιστοσύνη του στο
Θεό. Θα μιλήσουμε σε άλλο μελέτημά μας εκτενέστερα για το πώς βλέπουμε τον
Παπαδιαμάντη και τους άλλους συγγραφείς, παλαιότερους και σημερινούς μέσα στη
φύση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, πάντως, μέσα
στην σκιαθίτικη φύση είναι κάτι σαν ερωτευμένος σάτυρος που κυλιέται με βαθιά
αγαλλίαση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΖΩΗ
ΚΑΡΕΛΛΗ, 11-18, ΤΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΣΤΟΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΝΙΚΟΣ Δ. ΚΑΡΟΥΖΟΣ, 64-66, <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ο ΔΥΣΤΥΧΟΣ ΣΚΙΑΘΙΤΗΣ ΛΙΓΑΚΙ ΠΡΙΝ ΑΠ’ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Α, τί καλά, κύρ Αλέξανδρε, που έφυγες
τότε, από τον κόσμο ετούτον, έτος 1911. Τώρα πού σε θυμόμαστε, αντί για
ο,τιδήποτε άλλο καθαρά χριστιανικό που θα ελέγαμε επικαίρως, προτιμούσε να
θυμηθούμε το πώς έφυγες, το πώς αποχαιρέτησες την Αθήνα για να πάς να πεθάνεις
στη Σκιάθο». Αυτά τα γράφει ο Ηλίας Βενέζης («Ακρόπολις», 1 Απριλίου 1973), σε
ημέρες μεγάλων εορτών της Ορθοδοξίας. Απ’ όσο έχω προσέξει-άλλωστε η μνήμη μου
τα τελευταία χρόνια ελαττώνεται συνέχεια- οι σύγχρονοι και ομολογουμένως
εκλεκτοί φίλοι του Παπαδιαμάντη δεν έχουν εντοπίσει κατά που θα ΄πρεπε την
ευαισθησία τους στα «προθανάτια» του τραγικού εκείνου πλάσματος. «Με έξι
χιλιάδες δραχμάς διετηρήθην εγώ εις Αθήνας επί δέκα έτη, πότε νηστικός, και
πότε χορτάτος. Οσάκις τυχόν μοί εμειδία επ’ ολίγον μία ελπίς, η σκληρά τύχη μοί
την αφήρπαζε…». Τα βιογραφικά βεβαίως είναι γνωστά, μα ο Βενέζης είν’
αξιομνημόνευτος, γιατί τα επανέφερε σε καιρούς γενικής αποτυχίας της Ελλάδας,
χρησιμοποιώντας τις στήλες μιάς εφημερίδας μεγάλης κυκλοφορίας. «Αλήθεια τί
ήσουν εσύ, βρώμικο, άθλιο ναυάγιο, ξέβρασμα του πελάγου σου, τί ήσουν μές σ’
αυτή τη λάμπουσα, την αλαζόνα πόλη, την πρωτεύουσα των Ελλήνων; Και πόσοι να ήταν,
πόσο ελάχιστοι, αυτοί που αισθάνονταν τη μεγάλη σπίθα, το δώρο του Θεού που
ήταν μέσα σου κι ήταν να το αφήσεις στους ανθρώπους»; Δεν ξέρω, αλλά τα λόγια
ετούτα, δεν ξέρω, με συγκινούν ιδιαίτερα, δείγματα σοβαρών βιωμάτων του
γράψαντος. Ο Παπαδιαμάντης δεν μπορούσε να εγκαταλείψει τη μουσική του, τα
ρόδινα ματογυάλια του ψυχισμού του, τίποτα δεν ήτανε δυνατό να αλλάξει την
εικόνα του, κολακεία δεν έκανε στη ζωή, κολακεία δεν έκανε στο θάνατο. Είπε και
ελάλησε, κατά την εκκλησιαστική του ευλάβεια, τις αντιθέσεις και τα ονείρατα
της απλής εμπειρίας, δόξασε την αθωότητα, μπήκε βαθιά και μεταφυσικώς εχέμυθα,
δηλονότι τ α π ε ι ν ό ς, με όλη την αίσθηση της φιλαμαρτημοσύνης, στα
υποχθόνια του βιολογικού όντος, ο Παπαδιαμάντης δεν μπορούσε να εγκαταλείψει τη
μουσική του…. Τί άραγε βλέμμα να διέθετε στις μυρωδάτες ερημίες της πατρίδας
του; Τί βλέμμα στα κύματα, τί βλέμμα στην πανικόβλητη γαλήνη; Είν’ άγνωστο.
Πάντως, εγώ τον εκλαμβάνω κολασμένο. Δεν το λέω αυτό με κάποια κακή έννοια,
όχι, προς Θεού, με αγάπη το λέω, συναισθάνομαι τις λέξεις απόλυτα. Η αιώρηση
και η δυστυχία οδηγούν αναπόφευχτα στην κόλαση. Πολλά χρόνια προτού να πεθάνει,
ο Παπαδιαμάντης είχε φονευθεί και εζούσε σκοτωμένος. Έτσι ακριβώς πέρασε στην
περιοχή του εξαγιασμού του, τύπτοντας το στήθος που επιθυμούσε δίχως
ανταπόκριση σ’ αυτήνε την ανθρώπινη ζούγκλα. Λένε μάλιστα πώς τον κατέβασαν
ευλαβικό παρθένο στο λάκκο του, δεν είχε πάει με γυναίκα. Τώρα συλλογιζόμαστε
τη μεγάλη του, τη λαμπρότατη ψυχή και εγκωμιάζουμε… Η φτώχεια συνταιριάστηκε με
τ’ όνομά του στην ελληνική λογοτεχνία, η ζωή του δεν επανέρχεται. Βαθιά στη
βιολογικότητα η κωμωδία. Το πνεύμα υπήρξε πάντοτε διακόσμηση στη Ιστορία κι
απομένει μονάχα ο θείος κεραυνός για να μας κατακάψει. «Ά, τί καλά, κύρ Αλέξανδρε,
που έφυγες τότε…». Τη γλώσσα- συσσίτιο του δημοτικισμού δεν την ανέχτηκε,
πράττοντας με αληθινή σοφία. Σκέψη λεπτότατη και μοναδική αυθεντικότητα στην
έκφραση, βγαλμένη απ’ την εκκλησία κι απ’ τη λαϊκή σκιαθίτικη λαλιά,
προσπαθούσε να υπάρξει κι όχι να γράψει, κάποτε πρέπει να το καταλάβουμε
ορθοτομώντας το αθώο φαινόμενο. Θα πάει στη Σκιάθο να ξεψυχήσει, δεν έχει
κανένα λόγο ν’ αγναντέψει πίσω του, τί να τηράξει; «Στο αποχαιρετιστήριο γεύμα
του στου Μπαρμπαγιάννη ο κύρ Αλέξανδρος κερνάει όποιον περάσει απ’ το μαγαζί.
Του διαλέγει μονάχος του μεζέ, του γεμίζει την κούπα και τον βάζει να
τσουγκρίσουν και να συγχωρεθούν. Ο Μαλακάσης τον ρωτάει αν αγόρασε, όπως
έπρεπε, παπούτσια και ρούχα για να πάει στο νησί του.- Αγόρασα, Μιλτιάδη μου.
Δεν ψεύδομαι εγώ. Αλλά τα πήρα παλιά. Θέλεις ν’ αμαρτήσω τώρα στα γεροντάματα;
Κι όταν έρθει η ώρα μου, πώς θα επικαλεσθώ τη μεγάλη ευχή: «εί εμεγαλοφρόνησα,
εί περιεβλήθην πλούσια ιμάτια…». – Όταν έρχεται η ώρα για το λογαριασμό, ο
Μπαρμπαγιάννης κάνει τον ανήξερο. Δεν θέλει να πάρει χρήματα.-Δεν πειράζει, κύρ
Αλέξανδρε. Κράτησέ τα να οικονομηθείς κι αργότερα μου τα στέλνεις.- Όχι. Όχι.-
Τον πιάνει απ’ το μπράτσο, τον Μπαρμπαγιάννη, τον τραβάει λίγο παράμερα και του
βάζει στο χέρι δυό χαρτονομίσματα. –Είσαι καλός άνθρωπος και σ’ έχω στην ψυχή
μου. Κι αν σούφταιξα καμμιά φορά, άνθρωποι είμαστε. Δώσε μου άφεση. Την άλλη μέρα,
πρωί, ο κύρ Αλέξανδρος παίρνει παράμερα την κυρά-Μαρία, τη σπιτονοικοκυρά του.
–Αυτά τα ολίγα χρήματα διά το ενοίκιον.- Μά γιατί, κύρ Αλέξανδρε; Ακόμα δε
βγήκε ο μήνας.- Λάβε τα τώρα οπού τα έχω. Άλλωστε είναι τα τελευταία. Φεύγω για
την πατρίδα.- Αργότερα της λέει: -Να μου ανάβεις κανένα κερί, κυρά- Μαρία όταν
πεθάνω.- Και που θα το μάθω εγώ, κύρ Αλέξανδρε, όταν πεθάνεις; Εσύ θάσαι στην
πατρίδα σου, στο νησί.- Θα το μάθεις, κυρά-Μαρία. Να είσαι βέβαιη πώς θα το
μάθεις…».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αυτή ήτανε στα θλιβερά σκοτάδια της Αθήνας
η εκπληκτική αποκορύφωση του μουσικού συχώριου της Ορθοδοξίας μέσα σ’ ένα παπαδοπαίδι
που βασανίστηκε ανυπεράσπιστο. Υποκλίνομαι. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-Β. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, 175-179, <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="tab-stops: 238.5pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο ορυμαγδός ο οποίος ακολούθησε, προ
ολίγων ετών, τη νίκη- διά των κρατικών όμως λογχών- της δημοτικής επί της
καθαρευούσης έπνιξε την<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>φωνή και
ορισμένων πολύ αξιόλογων ποιητών και πεζογράφων, η γλώσσα των οποίων δεν
συνεβιβάζετο προς το γλωσσικό καθεστώς πού εγκατέστησαν οι νικηταί.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τα κυριότερα- αλλά συμπαθέστερα-θύματα
αυτής της καταστάσεως είναι ο Κάλβος, ο Ροϊδης, ο Παπαδιαμάντης, ο Κονδυλάκης
και, σε μικρότερη κλίμακα, κατ’ αναλογίαν δηλαδή των σχέσεών του προς την
καθαρεύουσα, ο Καβάφης. Οι Ηρακλείς της δημοτικής τους έχουν ουσιαστικά
προγράψει. Μη μπορώντας όμως να τους αντιμετωπίσουν εκ του συστάδην, ακολουθούν
έναντι των μίαν άλλη τακτική, η οποία, εφαρμοζόμενη συστηματικώς, ισοδυναμεί
προς την προγραφή. Με άλλα λόγια, τους αγνοούν, ιδιαιτέρως όταν δογματίζουν επί
του «γλωσσικού» ειδικώτερα δε κατά την ανάπτυξη της θεωρίας περί «νεκρής
γλώσσας» κατ’ αντιδιαστολήν προς την «ζωντανήν γλώσσα του λαού».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αλλά το συμπαθέστατο- συνάμα δε και
αθωότερο-θύμα αυτής της γλωσσικής μισαλλοδοξίας είναι ο Παπαδιαμάντης. Και ο
λόγος είναι ότι κανείς άλλος νεοέλλην συγγραφεύς δεν εστάθη πλησιέστερα από
ό,τι αυτός στον λαό, στους πολύ απλούς ανθρώπους, στους αγραμμάτους, σ’ αυτούς
δηλαδή υπέρ των οποίων κόπτονται οι νέοι γλωσσαμύντορες, και κανείς άλλος δε
ησχολήθη περισσότερο από ό,τι αυτός με τους καημούς και τα προβλήματά των.
Είναι εξ άλλου χαρακτηριστικό, ότι οι συγγραφείς οι οποίοι έδωσαν στην
δημοτική-ή μάλλον στην λογοτεχνική δημοτική-την σημερινή ισορροπία και
στιλπνότητά της, δηλαδή η γενιά του 30, εγκατέλειψαν τους χωρικούς προς χάριν
των αστών, καλλιεργώντας αντί της ηθογραφίας το αστικό μυθιστόρημα. Κάτι τέτοιο
ήτο άλλωστε επόμενο, εφ’ όσον οι συγγραφείς αυτοί προήρχοντο από ένα αστικό
περιβάλλον, κατ’ αντίθεσιν προς τον Παπαδιαμάντη, η ίδια η ζωή του οποίου
αποτελεί μιά ηθογραφία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παπαδιαμάντης λοιπόν είναι φύσει και
θέσει ο άνθρωπος του λαού. Εν τούτοις δεν έγραψε στην δημοτική, παρ’ όλον ότι
στα χρόνια του το δημοτικιστικό κίνημα ήτο στην ακμή του. Τουναντίον έγραψε σε
μία ιδιότυπη, εντελώς<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>προσωπική γλώσσα,
η οποία παρουσιάζει περισσότερες αποκλίσεις προς την καθαρεύουσα παρ’ ό,τι προς
την δημοτική, γεγονός το οποίον επιτρέπει τον χαρακτηρισμό του Παπαδιαμάντη ως
«καθαρευουσιάνου».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ασχέτως όμως της στάσεως που λαμβάνουν,
καλοπίστως ή κακοπίστως, ωρισμένοι έναντι του Παπαδιαμάντη, είναι νόμιμο το
ερώτημα, κατά πόσον η γλώσσα του είναι σήμερα, ένα σχεδόν αιώνα αφ’ ότου
εγράφη, σύγχρονη, κατανοητή, σύμφωνη προς το σημερινό γλωσσικό αίσθημα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Βεβαίως, ποτέ η γλώσσα ενός παλαιότερου
συγγραφέως δεν είναι όμοια με εκείνη των νεώτερων του. Κάθε γενιά-η διάρκεια
της οποίας είναι περί τα 50 έτη- έχει την δική της τρόπον τινά γλώσσα, πού
γίνεται εύκολα αντιληπτή από τον αναγνώστη, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν
κατανοείται. Η γλώσσα λ.χ. του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Shakespeare</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> και του</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Dante</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> δεν ομιλείται πλέον, η δε
παρακολούθησις της σήμερα απαιτεί κάποια προσπάθεια. Παρ’ όλα ταύτα οι
σημερινοί Άγγλοι και Ιταλοί δεν συνηθίζουν να την αποκαλούν «νεκρή» και να
επαίρονται για το ότι την «θάβουν». Απεναντίας την σέβονται και την τιμούν ως
μητέρα της σημερινής γλώσσας των.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η απάντησις όμως στο ερώτημα, κατά πόσον
η γλώσσα του Παπαδιαμάντη είναι σήμερα σύγχρονη. μπορεί να δοθή
συμπερασματικώς, εάν γίνη σύγκρισίς της με εκείνην ορισμένων διαπρεπών
συγγραφέων, μεταγενέστερων μάλιστα του Παπαδιαμάντη, οι οποίοι έγραψαν σε μιά
υποδειγματική-κατά κοινήν παραδοχήν-δημοτική. Γι’ αυτόν τον σκοπό θα παραθέσω
ανά ένα απόσπασμα αφ’ ενός του Παπαδιαμάντη και αφ’ ετέρου των εν λόγω
συγγραφέων, αφήνοντας τον αναγνώστη να συναγάγη μόνος του, ποίου το λεξιλόγιο
και οι γραμματικοί τύποι είναι πλησιέστερα προς αυτούς που χρησιμοποιούμε
σήμερα. Τα αποσπάσματα αυτά έχουν ληφθή τυχαίως μεταξύ πολλών άλλων παρομοίων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>«Κάτω εις την ακρογιαλιάν τα κύματα
έπληττον τους βράχους και προσέπαιζον επί της άμμου, ερχόμενα, φεύγοντα,
ροφώμενα, αέναα και ακούραστα. Επάνω εις το ισόγειον πτωχικόν οίκημα ηρεμία και
ευάρεστος θερμότης εβασίλευεν εις το πρόσωπον της σεβασμίας οικοδεσποίνης με
την αργυράν κόμην και την μαύρην μανδήλαν την καλύπτουσαν την κεφαλήν, τον
τράχηλον και τους ώμους της, και εις τα πρόσωπα των συγγενών της γυναικών, όσαι
διεσκορπισμέναι εις τα άκρα της πολίχνης ήρχοντο καθημερινώς να την
επισκέπτωνται, εκτοπισμένην πλησίον της αγοράς, εν μέσω των μαγαζίων και των
δημοσίων γραφείων».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Α. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ (Βαρδιάνος στα σπόρκα)<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Ανακαθιστός στο στρώμα μου, αναθίβανα τη
ζωή μου πού πήγαινε χαμένη. Από την ανοιχτή πόρτα διάκρινα θαμπά μέσα στην
αστροφεγγιά το Ζορμπά να κάθεται κουκουβιστός σ’ ένα βράχο, σαν όρνιο
νυχτερινό, και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>να κοιτάζω τη θάλασσα,
και τον ζήλευα. «Αυτός βρήκε την αλήθεια, συλλογιζόμουν, αυτός είναι ο δρόμος».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Σε άλλες πρωτόγονες δημιουργικές εποχές,
ο Ζορμπάς θα’ταν αρχηγός ράτσας, θα πήγαινε μπροστά και θ’ άνοιγε με το
τσεκούρι δρόμο’ ή θα ‘ταν ξακουσμένος τροβαδούρος που θα γύριζε τους
αρχοντικούς πύργους, και θα κρέμουνταν όλοι, αφεντικά και φαμέγιοι και κυράδες,
από τα χοντρά του χείλια….. Στην αχάριστη εποχή μας φέρνει βόλτες, λιμασμένος,
γύρα από τις μάντρες, σα λύκος’ ή ξεπέφτει και γίνεται τζουτζές κάποιου
καλαμαρά».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ (Αλέξης Ζορμπάς)<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Η εταιρεία του ναυαγισμένου βαποριού
είτανε να καταπιαστεί την εκμετάλλεψή του. Έγινε πιά όλη η προετοιμαστική
δουλειά, ο Σισμανόγλου ήθελε να γιορτάσει τα καταπιάσματα. Προσκάλεσε το λοιπόν
όλους όσους είτανε κείνη τη βραδιά στο τραπέζι του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κ. Δημάρχου, κι’ ακόμα ένα-δύο επίσημα και
χρειαζούμενα πρόσωπα. Τον τελώνη, τον ανθυπομοίραρχο που διοικούσε τον
αστυνομικό σταθμό, καθώς και τον εργοστασιάρχη τον κ. Δαφνή, «φαμιλικώς». Θα
τους περίμεναν πρωί-πρωί οι βάρκες στην εξέδρα, θα τραβούσαν όλοι μαζί στην
ακρογιαλιά που είτανε καθισμένο το βαπόρι. Ο παπάς θ’ άγιαζε τα νερά για την
καλοριζικιά της επιχείρησης, κατόπιν θα γινόταν η πρώτη ανατίναξη. Με λίγα
λόγια, μιά εκδρομούλα ενδιαφέρουσα, που θάβαζε κάποια ποικιλία στην επαρχιακή
μονοτονία της ζωής τους.».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Σ. ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ (Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια)<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Έρημος είταν ο μεγάλος κάμπος. Στο
βουρκωμένο ουρανό, τα νέφια που στράγγισαν ολονυχτίς τη βροχή τους στέκονταν
τώρα τεντωμένα κι’ ασάλευτα, σαν ψόφια. Γύρω όμως, στον ορίζοντα, η φράντζα
τους είχε σκάσει, κι από κεί ένα φώς γαλάζιο γλιστρούσε λοξά. Το ένιωθες ν’
απλώνεται στον αέρα νοτερό, δίχως ν’ αγγίζει τη<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>γη. Ο κάμπος ολάκερος είταν ένα μαύρο βουρκοτόπι. Εδώ-εκεί λεπίδες
γυαλιστερές τον φολίδωναν, οι λάκκοι που γκώσανε από το νερό και το ξέρασαν.
Κάποια σκέλεθρα δέντρων, σκόρπια, ξεκόβονταν στο ασημωτό αντίφωτο, φαντάσματα, γνέφοντας
έξαλλα με τ’ άσαρκα δάχτυλά τους».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Α. ΤΕΡΖΑΚΗΣ (Η Πριγκιπέσσα Ιζαμπώ)<o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Όποιος βαστάει τουφέκι ανάμεσα σε
ξερμάτωτους πρέπει να ναι άγιος ή περίσσια φρόνιμος για να μην σουρθεί στα
ζορμπαλίκια. Ένας από τούτους ήταν ο Σπύρος της Μύραινας, που στην αυλή
τους-καθώς το ξέρετε-τη χωρίζει απ’ τη δική μας ένας τοίχος. Τον θυμούμαι την
μέρα που έφτασε με άδεια στο σπίτι του και το βρήκε καργαρισμένο απ’ τη
δικαιολογία του. Δίχως να μιλήσει σε κανένα τους, ξάπλωσε ανάσκελα στο στρώμα
να ξανασάνει από το δρόμο, που τον είχε πάρει ποδολάτι, κι όταν συνέφερε μιά
στάλα, σήκωσε κατά το ταβάνι χέρια πόδια και μούντζωσε κάποιον που θα ήταν
αποπάνω. Αφού έδειξε έτσι με ποια καρδιά γύριζε από τον πόλεμο, παρακίνησε τις
μανάδες να φαρμακώσουν κάλλιο τα παιδιά τους παρά να τ’ αφήσουν να μισέψουν,
και τα ίδια τα παιδιά τα ξόρκισε να πάρουν τα βουνά με τους παράνομους, κι’ όχι
να φύγουν για «εκεί πάνω».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="tab-stops: 36.0pt 72.0pt 108.0pt 144.0pt 180.0pt 216.0pt 252.0pt 288.0pt 345.0pt;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-tab-count: 2;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Α. ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ (Ο ήλιος του θανάτου)<span style="mso-tab-count: 1;"> </span><o:p></o:p></b></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Το έργο του Παπαδιαμάντη έχει ήδη υπερβή
τόσα χρονικά φράγματα, ώστε να μπορεί σήμερα να θεωρείται περίπου ως άφθαρτο,
όπως λ.χ. το έργο ενός </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Guy</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">de</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Maupassant</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> ή ενός </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Gogol</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, δηλαδή μιά αναγνωστική ύλη όχι
πρώτης επικαιρότητος, πλήν όμως πάντοτε αναγνώσιμη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Που έγκειται όμως η αξία αυτού του έργου,
η οποία το κάνει τόσο ανθεκτικό στον χρόνο; Οι κατά καιρούς μελετηταί του την
έχουν αποδώσει σε διάφορες χαρακτηριστικές ιδιότητες του δημιουργού του, οι
οποίες φαίνεται να είναι όλες σωστές: στην απλότητα του- μία απλότητα όμως η
οποία πολλές φορές γίνεται συγκλονιστική-στον γνήσιο λυρισμό του, στην
ελληνικότητά του, στην μυστικοπάθεια του, στην μοναδική παρατηρητικότητά του,
στην ατμόσφαιρα που δημιουργεί, στην ευαισθησία του, στην αβρότητά του, ακόμη
και στην ασυμμετρία του-την οποία παρατηρούμε συχνά στην επεξεργασία των κατ’
ιδίαν μερών μιάς πλοκής- τέλος δε στην γλώσσα του. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νομίζω ότι στην γλώσσα πρέπει να αποδοθή
ένα πολύ μεγάλο τμήμα της γοητείας, την οποίαν ασκεί ο Παπαδιαμάντης στον
αναγνώστη του. Είναι μιά γλώσσα επιβλητική, δωρική, τελετουργική, αλλά
συγχρόνως απείθαρχη, ασυνεπής, φιλάρεσκη, είναι ένα μίγμα καθαρευούσης και
δημοτικής, αυστηρότητας και αμεριμνησίας, ψυχρότητος και θαλπωρής, είναι, με
άλλα λόγια, μία εντελώς ατομική γλώσσα, όπως περίπου εκείνη του Καβάφη, μιά
γλώσσα Παπαδιαμαντική. Μιά τέτοια γλώσσα είναι διαχρονική, υπεράνω κανόνων και
εκτός προσδιορισμών.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Άλλωστε μία τέτοιου είδους γλώσσα είναι
ένα από τα γνωρίσματα του μεγάλου ταλέντου-αν όχι της μεγαλοφυϊας- το οποίο
είναι μοναδικό, χωρίς προηγούμενο, δεν μιμείται κανέναν, και δεν μιμείται
κανείς. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο Παπαδιαμάντης είναι ανεπανάληπτος, χωρίς προδρόμους,
χωρίς επιγόνους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αντικρίζοντας αυτό το πρίσμα την γλώσσα
του Παπαδιαμάντη, μπορούμε να πούμε, παραφράζοντας τον γνωστό αφορισμό του </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Oscar</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">Wilde</span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">, ότι δεν υπάρχει καθαρεύουσα και
δημοτική αλλά καλογραμμένη και κακογραμμένη γλώσσα. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΛΕΒΙΤΣΗΣ,
67-92. ΥΠΟ ΤΗΝ ΣΚΕΠΗ ΤΗΣ ΓΛΥΚΟΦΙΛΟΥΣΑΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΝΕΣΤΟΡΑΣ
ΜΑΤΣΑΣ, 93-97, ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΙΑΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΟΝΙΜΟΥ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>(ΠΛΕΟΝ)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΑΠΟΥΣΙΑΣ <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ή ΕΙΚΑΣΙΑΙ <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΔΙΑ <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΜΙΑΝ
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΔΟΛΟΦΟΝΙΑΝ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΜΙΧΑΛΗΣ Γ.
ΜΕΡΑΚΛΗΣ, 98-112, ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΗΒΗΣ Ο.
ΝΗΣΙΩΤΟΥ, 203-213, ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΣΤΑ
ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, 113-131, ΤΟ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(ΚΑΠΟΙΕΣ ΚΑΤΑΔΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-Κ. Ν. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ, 132-135, <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παπαδιαμάντης είναι ένας μεγάλος
πεζογράφος. Αποδείχνει αυτή τη βεβαίωση ο χρόνος, η κριτική και οι συνεχείς
εκδόσεις των έργων του. Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά σ’ ένα αναπόφευκτο ερώτημα
εμείς, οι άνθρωποι της Εκπαίδευσης: Τί θα γίνει με τον Παπαδιαμάντη; Θα τον
αποκλείσουμε από το σχολείο; Θα τον παραμερίσουμε για να ξεχαστεί μέσα σε μιά
γενιά; Ή θα αναδημοσιεύουμε σε κάθε σχολικό βιβλίο αυτό που έχουν περιλάβει στα
Νεοελληνικά Κείμενα της Γ΄ Γυμνασίου- μαζί με άλλα καθαρολογικά κείμενα- μέτριο
κι όχι ταιριαστό προς το γνώριμο παπαδιαμάντειο ύφος; Αξίζει για έναν
πεζογράφο, να δημιουργήσουμε θέμα ή ν’ αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πιό ήρεμα για
το γλωσσικό ζήτημα τώρα πιά;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά είναι μιά
πολύ δύσκολη υπόθεση. Όμως έχουμε στο σώμα του Νέου Ελληνισμού μιάν απόφαση που
δεν μπορούμε να την αγνοήσουμε, αφού μιά ολόκληρη σειρά από πνευματικούς,
πολιτικούς και εκκλησιαστικούς ανθρώπους ανήκουν σ’ αυτήν την κατηγορία, των
καθαρολόγων, δηλαδή ανήκουν σε μας, είναι μέρος της εθνικής μας ζωής, είναι
σάρκα από τη σάρκα μας. Θα αγνοήσουμε τον Τρικούπη ή το Βενιζέλο, ακόμα και
τους άλλους πολιτικούς ως τις μέρες μας; Θα αγνοήσουμε τον Καϊρη, το Μοισιόδακα
το Βασιλειάδη, τους «πολιτικούς» Σούτσους, το Χατζηδάκη, τους Βερναρδάκηδες και
τόσους άλλους; Θα αγνοήσουμε την εκκλησιαστική παράδοση ως μιά μορφή της
ιστορικής ζωής μας; Θα αγνοήσουμε τέλος τον Παπαδιαμάντη, μιά κορυφαία στιγμή
της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τώρα που η νεοελληνική γλώσσα νίκησε στον
άγονο πόλεμο των τελευταίων τριών αιώνων της ιστορικής μας ζωής, νίκη πύρρεια
θα έλεγα- και δεν είναι ετούτη η ώρα των απολογισμών-, νομίζω ότι είναι καιρός
να σκεφτούμε νηφάλια πάνω σ’ όλα αυτά τα ερωτήματα και ν’ α π α ν τ ή σ ο υ μ
ε. Δεν είναι καιρός πιά για υπεκφυγές ή αναβολές.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τί θα γίνει λοιπόν με τους καθαρολόγους
των περασμένων γενεών και φυσικά με τον Παπαδιαμάντη; Θα τους αποκλείσουμε από
το σχολικό πρόγραμμα; Αυτός είναι ο τρόπος που πρέπει ν’ αντιμετωπίσουμε το
πρόβλημα μας, δηλαδή η διαγραφή; Τότε η γενιά των παιδιών που φοιτούν στη Μέση
εκπαίδευση από τον τρίτο χρόνο της Μεταρρύθμισης και διδάσκονται κείμενα μόνο
στη Νεοελληνική γλώσσα δεν πρόκειται να γνωρίσει τη φάση αυτή της γραμματείας
μας κι οι επόμενες το ίδιο, ένα μέρος λοιπόν της ιστορικής μας ζωής χάνεται για
πάντα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στο σημείο αυτό θέλω να ξεκαθαρίσω ότι η
ανακίνηση του θέματος είναι δεοντολογική, αφορά το τί «δέον γενέσθαι» από
θεωρητική άποψη, αν και υπάρχουν εκπαιδευτικοί που διαγράφουν λ.χ. όλη την
πνευματική κληρονομιά του παρελθόντος με το αιτιολογικό’ «ό,τι είχαν να δώσουν,
το έδωσαν, αφήστε πιά τους<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>νεκρούς στην
ησυχία τους, δεν γίνεται να ξαναζήσουν». Είναι φυσικά κι αυτό μιά άποψη, πού ην
ενισχύει η ιστορική πρακτική’ έχουν χαθεί αμέτρητες μυριάδες πολύτιμων (για την
επιστήμη) στοιχείων’ χωρίς να καταστραφεί ο κόσμος!<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σύμφωνα λοιπόν με τη γεωμετρική νοοτροπία
των υποστηρικτών της άποψης αυτής ο κόσμος τραβάει μπροστά, δε γυρίζει προς τα
πίσω, δεν είναι δυνατό σήμερα πιά κάτι τέτοιο με τις εκρήξεις των γνώσεων, του
πληθυσμού, κι ιδιαίτερα του μαθητικού, της πληροφόρησης κτλ. δεν έχουμε χρόνο
ν’ ασχολούμαστε με τέτοιες λεπτομέρειες που δεν ανήκουν στις άμεσες ιστορικές
διαδικασίες, αλλά κινούνται στον αστερισμό του ησυχαστηρίου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Υπάρχουν όμως κι η διαλεχτική άποψη που βλέπει
τα πράγματα αυτά με εντελώς διαφορετικό μάτι, γιατί δεν παρασύρεται από τους
νεωτεριστές και συναντιέται νομίζω με τη συντηρητική νοοτροπία σ’ αυτό το
σημείο’ τη διατήρηση της παράδοσης, δεν ενδιαφέρει τώρα εδώ η σκοπιά από όπου
βλέπει ο καθένας το θέμα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σύμφωνα μ’ ετούτη την άποψη η κληρονομιά
του παρελθόντος είναι ένας πολύτιμος κρίκος στην αλυσίδα των γεγονότων της
ιστορίας ενός λαού που εξηγεί και κατευθύνει την πορεία του. Χωρίς αυτή ο κάθε
λαός θα βρεθεί αποκομμένος, αβοήθητος, χωρίς ταυτότητα και θα βαδίσει όπως οι
τυφλοί-αν μπορεί να γίνει βέβαια κάτι τέτοιο τώρα, μιά και δεν έγινε ποτέ μέχρι
τη στιγμή αυτή.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έτσι μπορούμε σήμερα να δεχτούμε τη
δεύτερη αυτή άποψη- άς αφήσουμε για την ώρα τη μελλοντολογία του «θαυμαστού
νέου κόσμου»- και ν’ αντιμετωπίσουμε το πρόβλημά μας από τη σκοπιά αυτή.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πώς θα λύσουμε λοιπόν το πρόβλημα
«Παπαδιαμάντης και καθαρολογική κληρονομιά»; Μιά απάντηση είναι να τους
μεταφράσουμε. Η λύση αυτή είναι θεμιτή όταν πρόκειται για επιστημονικά ή άλλα
παρόμοια έργα. Όταν όμως πρόκειται για λογοτεχνικά έργα, και μάλιστα τόσο
υψηλής στάθμης, έργα που ανήκουν στο δικό μας χωρόχρονο κι όχι σε παλιότερες
εποχές στέκει η λύση αυτή που δοκιμάστηκε κιόλας χωρίς σπουδαία αποτελέσματα;
Νομίζω ότι για την περίπτωσή μας δεν είναι η πρέπουσα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παπαδιαμάντης, όπως είναι γνωστό,
δημιούργησε ένα δικό του γλωσσικό κώδικα ανεπανάληπτο, που αν μεταφερθεί σ’
άλλον, θα χάσει όλη την αίγλη του μιά και σημαίνον και σημαινόμενο έφτασαν σε
μιάν ευτυχισμένη σύζευξη, όπου μπορώ να πω ότι το πρώτο υπερτερεί. Είναι λοιπόν
μιά από τις εξαιρέσεις στον κανόνα της ασημαντότητας πού χαρακτηρίζει την
καθαρολογική «λογοτεχνία». Από κάπου όμως δένεται με τη βυζαντινή και την
αρχαία κληρονομιά, κι αυτό το κάπου είναι η γλώσσα του.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Θα έλεγα λοιπόν ότι για τους μαθητές του
Λυκείου δεν θα υπάρξει σοβαρή δυσκολία μιά και διδάσκονται Αρχαία Ελληνικά. Κι
όπως είναι γνωστό, τώρα, η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών του Γυμνασίου
περνάει προς το Λύκειο, οι περισσότεροι στο Γενικό. Όταν όμως φτάσουμε σε μιά
σύμμετρη κατανομή του μαθητικού πληθυσμού στα δυό Λύκεια, τότε όσοι θα φοιτούν
στο Τεχνικό, όπως και σήμερα άλλωστε, δε θα δοκιμάσουν κανένα από αυτά τα
διδακτικά αγαθά- εκτός κι αν στο μεταξύ η Μεταρρύθμιση καθιερώσει το Ενιαίο
Λύκειο και τότε δε θα υπάρχει πρόβλημα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μ’ αυτά τα δεδομένα θα έλεγα ότι η λύση
του προβλήματος βρίσκεται στην συστηματική οργάνωση του Γλωσσικού μαθήματος.
Παντού η γνωριμία των μαθητών με τα ιστορικά της γλώσσας τους, δηλαδή τις
φάσεις που πέρασε για να φτάσει ως τη σύγχρονή της μορφή, είναι μιά από τις
σοβαρότερες φροντίδες του σχολικού προγράμματος. Είτε με κείμενα που υπάρχουν
στα διδακτικά βιβλία, είτε με άλλα βοηθήματα κάθε λογής διδάσκονται λ.χ. τα
γαλλικά του 16<sup>ου</sup> αιώνα. Φυσικά δε μου διαφεύγει η λεπτομέρεια ότι
πρόκειται για την ίδια μορφή γλώσσας στα διάφορα στάδια της εξέλιξής της. Αλλά
και τα καθαρολογικά κείμενα, όσα βέβαια αξίζουν τον κόπο, χρησιμοποιούν
ελληνικές λέξεις κι η δομή τους γενικά είναι προσιτή, ώστε να μπορέσει ο
μαθητής να τα διαβάσει και να τα κατανοήσει. Ένα παράλληλο δείγμα αυτής της
περίπτωσης είναι η γλώσσα της Ιλιάδας, δηλαδή του Πολυλά, προδρομική μορφή της
σημερινής Νεοελληνικής Γλώσσας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έτσι θα ξαναγυρίσω σε μιά παλιότερη
πρόταση μου’ να ετοιμάσει μία ομάδα από ειδικούς-εννοώ πραγματικά ειδικούς κι
όχι τιτλούχους πού αποδείχνονται συνέχεια αδαείς-ένα σχολικό βοήθημα με κείμενα
από όλη τη λογοτεχνία μας, για να μην υπάρχει αυτός ο απαράδεκτος απομονωτισμός
που κυριαρχεί σήμερα στο σχολικό πρόγραμμα του Γυμνασίου, όπου τα παιδιά
γνωρίζουν μόνο το σύγχρονο γλωσσικό κώδικα. Το βοήθημα αυτό πρέπει να γίνει με
ιδιαίτερη προσοχή για να ανταποκρίνεται στους στόχους του, δηλαδή τη γνωριμία
των παιδιών με τις πιό σημαντικές φάσεις της γλωσσικής μας ιστορίας, και να
συνοδεύεται από βοηθητικά μέσα πού θα θεμελιώσουν την αποτελεσματικότητά του. Μόνο
έτσι νομίζω ότι θα βρούμε μιά λύση για τα επόμενα χρόνια, αφού δεν μπορούμε να
προβλέψουμε τις εξελίξεις για το μακρύτερο μέλλον λ.χ. το 2000 μ. Χ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι σκέψεις μου αυτές είναι αποτέλεσμα πολύ
βασανιστικών διαλογισμών, αφού σ’ όλη μου τη ζωή δεν έχω γράψει ούτε μιάν αράδα
καθαρευουσιάνικη. Όμως αισθάνομαι το βάρος της πατρογονικής κληρονομιάς και την
ευθύνη απέναντι στα παιδιά και τον Παπαδιαμάντη που η γοητεία του, παλιότερα,
τα συνάρπαζε και τα απογείωνε, όταν προχωρούσαμε στη διδασκαλία, μετά την
εξομάλυνση τω γλωσσικών δυσχερειών, στις υφολογικές προσεγγίσεις.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όμως δε θα ήθελα να νομίσει κανένας ότι η
πρότασή μου οφείλεται σε συναισθηματικά κατάλοιπα. Δηλώνω από τη θέση ετούτη
ότι μόνο η φιλολογική μου συνείδηση και το χρέος απέναντι στην εθνική μνήμη και
τα παιδιά με οδήγησαν προς αυτήν.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Σημείωση:
Στο βιβλίο της Γ’<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Γυμνασίου υπάρχουν
μερικά καθαρολογικά κείμενα που δεν λύνουν βέβαια το πρόβλημά μας για το
μέλλον, γιατί η όλη υπόθεση είναι θέμα ευρείας οργάνωσης του γλωσσικού
μαθήματος, όπως σημείωσα κιόλας. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΠΑΝΤΕΛΗΣ Β.
ΠΑΣΧΟΣ, 136-147, Ο ΦΤΩΧΟΣ ΑΓΙΟΣ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΔΗΜΗΤΡΗΣ
ΠΛΑΚΑΣ, 184-202,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΡΟΜΑΝΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΟΥ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΚΥΡΙΑΚΟΣ
ΠΛΗΣΗΣ, 148-155, Ο ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΚΩΣΤΑΣ Ε. ΤΣΙΡΟΠΟΥΛΟΣ, 224-226, <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παπαδιαμάντης, για μένα, δεν είναι
ηθογράφος. Δεν αρκείται δηλαδή στην περιγραφή μιάς ζωής που φανερώνεται ως
γραφική και πού η σχεδία της έχει συντεθεί από την πανάρχαια ήθη και έθιμα.
Είναι ηθολόγος, γιατί αντικρίζει την ζωή αυτή πνευματικά. Και είναι αυθεντικός
ποιητής γιατί δεν την εξεικονίζει αλλά τη ιεραρχεί με βάση αξίες πνευματικές
και με γνώμονα την ομορφιά του πνεύματος που υπαγορεύει η υψηλή Τέχνη. Ο
Παπαδιαμάντης ερμηνεύει τους ήρωές του όχι περιστασιακά αλλά πνευματικά και η
ψυχογράφησή τους εισχωρεί βαθιά, εκεί απ’ όπου αναβρύζει η δύναμη της ζωής
τους, στην μεταφυσική, ή αν θέλετε, θρησκευτική περιοχή του ανθρώπινου όντος.
Στην συμβολή της συνείδησης με το μυστήριο του κόσμου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όπως ο Παλαμάς στην ποίηση, ο
Παπαδιαμάντης προσπάθησε να συναιρέσει τον Νέο Ελληνισμό στα κείμενά του,
άλλοτε αντικρίζοντάς του ως φτωχό άγιο, κι άλλοτε ως αθάνατη, ποιητική δρυ. Και
μαζί μ’ αυτή του την επίτευξη, έδειξε φωτισμένη μ’ ερατεινά χρώματα αθάνατα,
την ομορφιά του λαού μας και την ασύγκριτη αξιοπρέπεια της ταπεινής στα υλικά
ζωής του. Αυτός, κατά την κρίση μου, ταμίευσε όλο τον θησαυρό της εποχής
εκείνης ως ύφος και ήθος ζωής, ως φρόνημα, ως σύμπαν ιδεών και κατέδειξε πόσο
οργανικά είναι δεμένη η ελληνική φύση με την τραγωδία της ανθρώπινης
ύπαρξης-της ελληνικής ύπαρξης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ωστόσο, ο διαλογισμός πάνω στο έργο και
την προσωπικότητα του Παπαδιαμάντη κυοφορεί μερικά ερωτήματα-απορίες-πού δεν θα
ήταν άκοπο κι άχρηστο να διατυπωθούν εδώ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η πρώτη απορία αναφέρεται στη γλώσσα. Τώρα
που έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η γλώσσα δεν είναι περίβλημα του λογοτεχνικού
έργου αλλά ουσία, πώς αντιμετωπίζουμε την γλώσσα του Παπαδιαμάντη; Οι νέοι άνθρωποι,
θρεμμένοι με την δημοτική γλώσσα, θα δυσκολεύονται να την κατανοήσουν βαθιά και
να καταλάμπουν από την ομορφιά της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μπορούμε να υπολογίσουμε ότι θα χρειαστεί
μιά μέρα να τον μεταφράζουμε, όπως τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς; Και τότε,
ποιά αισθητικά αποτελέσματα φανταζόμαστε ότι θα έχουμε πετύχει; Θα μένει ο
Παπαδιαμάντης, Παπαδιαμάντης σε όσο βαθμό μένει ο Αισχύλος, Αισχύλος στις
σημερινές μεταφράσεις; (Γιατί το τραγικό θεϊκό σύμπαν του Αισχύλου είναι το
ίδιο με του Παπαδιαμάντη, κι έτσι δικαιούμαστε να προβούμε σε τέτοια
συνταιριάσματα). Ή μήπως, η αλλαγή της γλώσσας προδώσει την μαγεία του και
αραιώσει την πυκνότητα της ουσίας τους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ίσως πάλι πρέπει ν’ απομείνει ανέπαφος ο
Παπαδιαμάντης. Να τον μελετούν και να τον χαίρονται μόνο όσοι σπουδάζουν τ’
αρχαία ελληνικά και την καθαρεύουσα-γιατί και την διδασκαλία της καθαρεύουσας
σε μερικά σχολεία κάποτε θα χρειαστεί να προγραμματίσει μιά απαλλαγμένη από
σωβινισμό παιδεία. Και τότε, ποιά θα είναι η επιρροή του στη διαμόρφωση
συνειδητής πνευματικής ζωής στον τόπο μας;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η δεύτερη απορία αναφέρεται στον κόσμο του
Παπαδιαμάντη. Κοιταγμένος από την εποχή μας, ο κόσμος αυτός μοιάζει τελειωτικά
καταβυθισμένος, χτυπημένος από την τεχνολογική εξέλιξη και σαρωμένος από την
εκβιομηχάνιση της ζωής. Κάτι άλλο, πάντως, πολύ βαθύτερο συμβαίνει με τον κόσμο
αυτό που εκφράζεται στο έργο του μεγάλου Σκιαθίτη. Μπορεί να μήν υπάρχουν πιά
οι αιπόλοι κι οι βαρκάρηδες, και οι απλοί «αμερικάνοι» και οι σταχομαζώχτρες,
αλλά, στις ανθρώπινες σχέσεις των Νεοελλήνων, συναντούμε τους ίδιους τόπους, τα
αυτά πλέγματα προσωπικών και κοινωνικών καταστάσεων και, κυρίως, την ίδια
ψυχοσύνθεση (Άς ξαναδιαβάσουμε για παράδειγμα τους «Χαλασοχώρηδες»).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο κόσμος, λοιπόν, αυτός εξακολουθεί να
παραμένει έγκυρος. Άλλοτε γιατί εκφράζει τον χαρακτήρα του λαού μας, άλλοτε
πάλι γιατί θέτει έσχατα ερωτήματα («Η Φόνισσα»).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μιά τρίτη απορία: ταξιθετήσαμε κάπου τον
Παπαδιαμάντη, του επικολλήσαμε την ονομασία του «αγίου των Ελληνικών Γραμμάτων»
και νομίσαμε ότι κλείσαμε τον λογαριασμό του. Λάθος. Των μεγάλων συγγραφέων ο
λογαριασμός απομένει πάντα, από γενιά σε γενιά, ανοιχτός. Σ’ αυτό εκφράζεται η
αθάνατη εγκυρότητά τους. Κάποιοι<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>προσπάθησαν<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>να κλείσουν και τον
λογαριασμό του μεγάλου Σκιαθίτη. Κι όμως, ο λογαριασμός παραμένει ανοιχτός κι
απόδειξη το πλήθος των μελετών που στοιβάζονται στον νεοελληνικό χώρο. Αλλά,
όσο περνά ο καιρός, ο λογαριασμός αυτός αλλάζει ποιότητα. Γίνεται κριτικότερος
αλλά και προεκτείνεται σε άλλες, ανυποψίαστες περιοχές για κείνους που έγραψαν
πρίν δεκαετίες για τον «άγιο των Ελληνικών Γραμμάτων». Τί συμβαίνει, λοιπόν;
Έχει ο Παπαδιαμάντης όψεις και πλευρές που τώρα μόλις βλέπουμε; Έχει, μάλιστα.
Αυτό είναι στοιχείο αψευδώς ενός αυθεντικά σπουδαίου συγγραφέα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι πλευρές αυτές, σιγά-σιγά, θα μας
οδηγήσουν, φρονώ, σε μιάν ανατοποθέτηση του Παπαδιαμάντη. Στον απλό κι απέριττο
βίο του θα ιδούμε έναν πρόδρομο αρνητή της κοινωνίας της υλικής ευμάρειας. Και
στο έργο του θα θεωρήσουμε τις μορφές τις αθάνατες μιάς ζωής που δεν
καταστρέφει αλλά συνεργάζεται αρμονικά με το περιβάλλον. Στους ήρωές του θα
ξαναβρίσκουμε τους ανθρώπους, ενώ στην καθημερινή μας ζωή θα κυκλοφορούμε και
θα συναγελαζόμαστε με ανθρώπους- σκιές, με χαρακτήρες τυποποιημένους, με άψυχα
σώματα. Στο έργο του Παπαδιαμάντη θα νιώθουμε την καταγωγή μας και θα ξαναζούμε
ένα κόσμο γεμάτο από<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τις αναιώνιες
μυστικές δυνάμεις του σύμπαντος, του Θεού, τους αγίους, τους αγγέλους, πού όλοι
τους μιλούν γιατί έχουν ελληνικά εξανθρωπιστεί, όπως ο Μονογενής έλαβε σάρκα κι
έγινε όμοιός μας σε ζωή, και σε μοναξιά, και σε πόνο, και σε θάνατο. Είθε και
σε ανάσταση!<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΝΙΚΟΣ
ΦΩΚΑΣ, 156-165, Η ΑΝΟΡΘΟΔΟΞΗ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΚΛΙΜΑΚΑ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΦΩΤΕΑΣ, 180-183, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ο ΝΕΟΣ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΣ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">-ΠΕΤΡΟΣ
ΧΡΟΝΑΣ, 166-174, «ΑΑ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΓΗΣ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ΤΟΠΑΤΟ» <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">ΣΧΕΤΙΚΑ<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">«Κι όμως, υπάρχει ένας Έλληνας μυθιστοριογράφος- με τέσσερα μυθιστορήματα
κι εκατόν εξήντα διηγήματα- ελάχιστα μεταφρασμένος και ουσιαστικά άγνωστος έξω
από την Ελλάδα, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911), η τέχνη του οποίου δεν
λαβαίνει διόλου υπ’ όψη της την παλαιά διαχωριστική γραμμή. Είναι, πιστεύω, ο
μόνος που θα γινόταν δεκτός με μεγάλη χαρά από τον Βοκκάκιο, τον πιό σκληρό και
τον πιό αδιάλλακτο τελώνη της Ευρώπης. Γεννήθηκε στη Σκιάθο, ένα νησί του
βόρειου Αιγαίου, έγραψε, δούλεψε τον περισσότερο χρόνο της ζωής του στην Αθήνα,
όπου και δημοσίευσε τα έργα του. Μεταφραστής από τα αγγλικά και τα γαλλικά σε
διάφορες ελληνικές εφημερίδες για να βγάλει το ψωμί του, όργωσε τη λογοτεχνική
Ευρώπη. Η πεζογραφία του γοητεύει με τη ζωντάνια της, την τάση της να
περιπλανιέται σε ολιγοσύχναστες- τουλάχιστον στη δική του εποχή-περιοχές, την
προσφυγή της σε απροσδόκητα παντρέματα. Ας τον χαρακτηρίσουμε συνοπτικά, για
την ώρα, ως βυζαντινό-δυτικό κράμα και ας αφήσουμε στη συνέχεια του κειμένου
μας τη φροντίδα να φωτίσει την ιδιαιτερότητα και τη μεγάλη αξία αυτής της
αισθητικής «διαστροφής», τον λόγο υπάρξεως αυτού του δυϊσμού. Τα πρόσωπά του-
βοσκοί, κοπέλες, εμποράκοι, ηλικιωμένες χήρες, ναύτες και καπετάνιοι ιστιοφόρων
πλοίων- συγκροτούν έναν κόσμο εκπληκτικό, μοναδικό. Αυτός ο κόσμος είναι ο
μόνος που μπορεί να μας οδηγήσει να δούμε τις ρωγμές της πατρογονικής
κληρονομιάς, ο μόνος που μπορεί να μεταμορφώσει αυτή την επαφή σε εμπειρία
κοινή για την Ευρώπη στο σύνολό της.» σ. 28.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b>Λάκης Προγκίδης, </b>«Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΟΥ
ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ» ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ ΣΤΟΝ ΒΟΚΚΑΚΙΟ. Μετάφραση από τα Γαλλικά:
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΙΟΥΡΤΣΑΚΗΣ. Πρόλογος ΜΙΛΑΝ ΚΟΥΝΤΕΡΑ, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της
‘ΕΣΤΙΑΣ’, Αθήνα 1998.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σταθερός αγοραστής και αναγνώστης των
ΤΕΤΡΑΔΙΩΝ ΤΗΣ «ΕΥΘΥΝΗΣ» και των βιβλίων του εκδοτικού οίκου «Οι Εκδόσεις των
Φίλων» του συγγραφέα και μεταφραστή, επιμελητή εκδόσεων και ποιητή κυρού
Κωνσταντίνου Τσιρόπουλου, αναρτώ στο σημερινό σημείωμα λίγο πρίν την λήξη του
2023 στα Λογοτεχνικά Πάρεργα, το νούμερο 15 του Δεκεμβρίου 1981. ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΤΟΥ
ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ. ΕΒΔΟΜΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΟΥ, όπως έχω πράξει και
παλαιότερα με άλλα αφιερώματα των Τετραδίων. Όσοι φιλότεχνοι και σύγχρονοι
αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας μετά την μεταπολίτευση του 1974 γνωρίζουν,
την σημαντική συμβολή των «ΤΕΤΡΑΔΙΩΝ της ΕΥΘΥΝΗΣ» στην διάδοση των ελληνικών
γραμμάτων και την προσφορά τους εν γένει στον ελληνικό πολιτισμό. Στην ελληνική
λογοτεχνία και ποίηση, στο δοκιμιακό και αυτοβιογραφικό λόγο, σε ζητήματα και
προβληματισμούς <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αφορώντα την στήριξη και
την χρήση, την ορθή διαχείριση της ελληνικής γλώσσας στις διάφορες φάσεις της
ιστορικής της εξέλιξης, διάσωσής της από τα ευρύτερα στρώματα του ανώνυμου ή
επώνυμου ελληνικού λαού. Παρά του ότι η πολιτική γραμματική του ίδιου του εκδότη
και των συνεργατών του, ήταν το πολυτονικό και η αγάπη προς την αρχαία
ελληνική. Οι συνεργάτες των Τετραδίων και του περιοδικού της Ευθύνης
προέρχονταν κυρίως, από την συγγραφική δεξαμενή των παλαιότερων ελλήνων συγγραφέων,
στοχαστών, πολιτικών, φιλοσόφων, μεταφραστών της γενιάς του 1930 και όχι μόνο,
ορισμένες μάλιστα από αυτές τις συγγραφικές προσωπικότητες διαδραμάτισαν
σημαντικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις στην πατρίδα μας την δεύτερη
πεντηκονταετία του προηγούμενου αιώνα. Στις εκδόσεις των βιβλίων της, πέρα από
τις ποιητικές συλλογές και τα μυθιστορήματα, συγκαταλέγονται έργα δοκιμιακά και
στοχαστικά ιστορικής θεματικής και εθνικής αυτογνωσίας. Ανίχνευσης της
ιδιοσυστασίας του προσώπου της Ελληνικότητας, του προσδιορισμού της ελληνικής
ταυτότητας, της ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης, του χαρακτήρα των Ελλήνων,
της εθνικής παιδείας και αγωγής. Προβλήματα διαχρονικά και θέματα για την
ιστορική διαδρομή του Νέου Ελληνισμού, τα οποία επανέρχονται κατά διαστήματα
στην πολιτική, ιστορική, κοινωνική και φιλολογική επικαιρότητα, τα οποία
δημιουργούν τις αναγκαίες ζυμώσεις για να επαναδιατυπωθούν ερωτήματα, να
κυοφορηθούν νέα, μέσα από συγγραφικές συγκλίσεις ή διαφοροποιήσεις μεταξύ των
ειδικών και των όποιων ενδιαφερόμενων ελλήνων και ελληνίδων συγγραφέων. Διαχρονικές
καταστάσεις και φάσεις του Ελληνισμού που εξακολουθούν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό
να ταλανίζουν ομάδες διανοουμένων, λογίων, συγγραφέων, ιστορικών, μία όχι
ευκαταφρόνητη μερίδα του πνευματικού κόσμου, τους επιστήμονες των
πανεπιστημιακών κοινοτήτων, μελετητές της ελληνικής φιλολογίας και ιστορικής
αυτοσυνειδησίας. Όσους με δύο λόγια μιλούν και δημοσιεύουν δημόσια, γράφουν
βιβλία, ερευνούν και ανιχνεύουν, επαναθέτουν ερωτήματα ή επαναδιατυπώνουν
προβληματισμούς για αυτό που αποκαλούμε Ελληνική παράδοση, Ελληνικότητα. Το
πρόσωπο ή το προσωπείο της Ελληνικότητας όπως αυτή προσδιορίστηκε και
καθορίστηκε, επισημοποιήθηκε από την επικρατούσα κάθε φορά πολιτειακή εξουσία,
την επίσημη ελληνική πολιτεία και τους δημόσιους κρατικούς φορείς της, με τα
ανάλογα σύμβολά της, τους καθολικούς εθνικούς κώδικές της, τους όρους ερμηνείας
της, τα διάφορα τελετουργικά της εθνικής της αναγνωρισιμότητας και ιδεολογίας.
Αυτά και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>άλλα ενδιαφέροντα καθαρώς
φιλολογικά κείμενα και αναλύσεις διάβαζαν οι παλαιότεροι αλλά και ο σημερινός
αναγνώστης, στα<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αφιερώματα των Τετραδίων
και των παλαιών εκδόσεων της Ευθύνης, που σημάδεψαν με την συνέπεια, την
σοβαρότητά και την προσφορά τους τα ελληνικά γράμματα στην εποχή της
κυκλοφορίας τους και όχι μόνο. Τα ΤΕΤΡΑΔΙΑ της «ΕΥΘΥΝΗΣ» αποτελούν σταθερές
πηγές αναφοράς για τους συντάσσοντας ερευνητές την Βιβλιογραφία ενός έλληνα
συγγραφέα, όπως, φυσικά, και τα αφιερώματα των υπόλοιπων λογοτεχνικών
περιοδικών τα οποία κυκλοφόρησαν την ίδια πάνω κάτω χρονική περίοδο με τα
Τετράδια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Διαβάζω εκ νέου καταγράφοντας τον τόμο 15<sup>ο</sup>
τόμο «Μνημόσυνο του Παπαδιαμάντη» που κυκλοφόρησε πρίν σαράντα δύο χρόνια. Εκ
νέου επανέρχομαι στα παπαδιαμαντικά του περιεχόμενα αντιγράφοντας ορισμένες από
τις συμμετοχές, θέλοντας να μνημονεύσω όχι μόνο έναν αγαπητό στο ευρύ κοινό έλληνα
πεζογράφο διαχρονικά, όπως είναι ο κυρ Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, αλλά και τα
ονόματα και τα κείμενα όλων ανεξαιρέτως των συμμετεχόντων δίχως διάθεση
αξιολογικής κριτικής σκαλωσιάς. Την επαναπροσέγγισή μας σήμερα, των αναγνωστών
της δεύτερης δεκαετίας του 21<sup>ου</sup> αιώνα, όχι μόνο με τον λόγο και την
γραφή, το πνεύμα των γνωστών, καταξιωμένων συγγραφέων, σημαντικοί συγγραφείς
και λόγιοι στην εποχή τους, οι οποίοι με τα δημοσιεύματά τους, τις παρατηρήσεις
τους, τις μελέτες τους, τους εποικοδομητικούς σχολιασμούς τους συνέβαλαν στην
γνωριμία μας με πρόσωπα και έργα της ελληνικής πεζογραφικής και ποιητικής
παράδοσης, στην επαφή μας με ιστορικές προσωπικότητες της ελληνικής ιστορίας,
(Ελευθέριος Βενιζέλος, Χαρίλαος Τρικούπης, Παναγιώτης Κανελλόπουλος,
Κωνσταντίνος Τσάτσος…) στα στάδια εξέλιξης της ελληνικής γραμματείας. (Έχω
αναρτήσει παλαιότερα σχετικά<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>σημειώματα
για τα Τετράδια). Έλληνες συγγραφείς που τα ονόματά τους έχουν κάπως
λησμονηθεί, περιέπεσαν σε αναγνωστική λήθη, σκεπάστηκαν από την σκόνη του
χρόνου, επισκιάσθηκαν από σύγχρονες συγγραφικές ελληνικές φωνές ή παραβλέφθηκαν
από τις καινούργιες συγγραφικές συνθήκες, τα σύγχρονα λογοτεχνικά ρεύματα. Στην
καλύτερη περίπτωση τους θυμόμαστε σε επετειακές εκδηλώσεις ή επετειακά
αφιερώματα. Όπως όλοι μας γνωρίζουμε, στους νεότερους ηλικιακά
συγγραφείς-άντρες και γυναίκες, η θεματογραφία τους και η διαπραγματευτική τους
σπουδή, στηρίζεται σε άλλου είδους κοινωνικά ζητήματα και των ιδεών ερεθίσματα,
παραστάσεις της δικής τους μοντέρνας πολιτική και κοινωνικής και μεταφυσικής
πραγματικότητας. Οι παλαιές γενιές των ελλήνων πεζογράφων και ποιητών δεν
συνομιλούν πάντα με άνεση με τους σημερινούς ομοτέχνους τους, το αναγνωστικό
τους κοινό. Είναι φυσικό μια και δεν προέρχονται από τα ίδια πεδία συναντιλήψεων
της πραγματικότητας που βιώνουν. Ασφαλώς, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Κάθε
γενιά νεότερων συγγραφέων αλλά και αναγνωστών, προσλαμβάνει τα δημιουργικά
επιτεύγματα της τέχνης των προηγούμενων γενεών με τον δικό της αποκλειστικά
τρόπο αφομοίωσης, αναγνωστικής ερμηνευτικής, προτεραιότητες στόχων, συγγραφικές
ανάγκες. Δεν σημαίνει όμως ότι δεν υπάρχουν γέφυρες ή δεν στήνονται ακόμα και
σήμερα, ώστε και οι παλαιότερες γενιές ελλήνων και ξένων λογοτεχνών, μέσω των
νέων μεταφράσεων, να κοινωνήσουν με τους σύγχρονους των ημερών μας αναγνώστες
παράλληλα, με ό,τι συγγραφικά καινούργιο παράγεται στους ταραγμένους και
αναθεωρητικούς καιρούς μας. Τα τελευταία χρόνια επανεκδίδονται<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>έργα γνωστών μας συγγραφέων-Άπαντα- με νέους
προλόγους και εισαγωγές, πραγματοποιούνται συνέδρια και ομιλίες για συγγραφείς
του προηγούμενου ή πρό- προηγούμενου αιώνα, τα πρακτικά των οποίων εκδίδονται
σε αυτόνομους τόμους. Βλέπε παραδείγματος χάρη τις καλαίσθητες εκδόσεις της
Βουλής των Ελλήνων, του Σπουδαστηρίου του Ιδρύματος του Τάκη Σινόπουλου, τις
επανεκδόσεις τίτλων έργων του πρόσφατα χαμένου Βασίλη Βασιλικού με προλόγους,
τις επαναμεταφράσεις των ποιημάτων ευρωπαίων ρομαντικών ποιητών όπως του άγγλου
Τζών Κήτς από τις εκδόσεις Κίχλη <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κλπ.
Αντιγράφω με τις ισχνές μου δυνάμεις και ηλεκτρονικές δυνατότητες στο Λογοτεχνικό
μου μπλοκ παλαιότερες φωνές, όχι σαν μία διάθεση συναισθηματικής
αναμνησιολογίας περασμένων διαβασμάτων, δικών μου και της γενιάς μου, αλλά
γιατί πιστεύω ότι η όποια συγγραφική λειτουργία-το παραχθέν αποτέλεσμα της Τέχνης
γενικότερα-, δεν πρέπει να κλείνεται μέσα στις πανεπιστημιακές αίθουσες και τα
κάθε είδους επαγγελματικά εκπαιδευτικά σπουδαστήρια, για την ανάδειξη
επαγγελματικής καριέρας, ή να περιορίζεται σε κριτικών φωνών ερμηνευτικά
πλαίσια του χρόνου που αξιολογήθηκε, κρίθηκε και σχολιάστηκε ένα έργο. Αλλά ότι
ένα έργο, να το επαναλάβουμε, οφείλει ή το «βοηθούμε» να κοινωνεί, να
επικοινωνεί, να συνομιλεί με τον απλό ανώνυμο αναγνώστη στην καθημερινότητά
του, σε εμάς όλους, να καλύπτει τις αναγνωστικές μας ανάγκες και προτιμήσεις.
Και αυτό συνέβει και συμβαίνει και με το πεζογραφικό έργο του κυρ Αλέξανδρου
Παπαδιαμάντη. Ένα συγγραφικό έργο αν είναι κλασικό, έχει την αυταξία του,
ενδέχεται από μόνο του να κάνει αισθητή την παρουσία του δίχως ενδιάμεσους
μεσολαβητές. Ένα έργο έχει την δική του αξία και σημασία ακόμα και πέρα από
αυτήν που προσδοκούσε να του προσφέρει ο συγγραφέας του. Στις ευτυχισμένες
στιγμές η μοίρα του έργου συνυπάρχει με εκείνη του δημιουργού του, σε άλλες
περιπτώσεις προπορεύεται η μνήμη του συγγραφέα σαν ατόμου και υποχωρεί του
έργου του ή επιλέγεται μέρος αυτού. Κλασικό παράδειγμα το πολύτομο έργο του
Κωστή Παλαμά το οποίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μπίρη, με βεβαιότητα μάλλον
μπορούμε να αναφέρουμε ότι δεν έχει διαβάσει το σύνολο διαχρονικά των αναγνωστών
του το σύνολο των έργων του. Το ίδιο θα υποστηρίζαμε και για την συγγραφική
παρουσία του Νίκου Καζαντζάκη-εδώ οι αναγνώστες του προτιμούν κυρίως αν όχι
αποκλειστικά τα μυθιστορήματά του, έχουμε ακόμα την περίπτωση του ποιητή της
Ρωμιοσύνης Γιάννη Ρίτσου όπου και εδώ, οι περισσότεροι αναγνώστες του στέκονται
κυρίως στις ποιητικές θεατρόμορφες συνθέσεις της «Τέταρτης Διάστασης», ενώ οι
ομοϊδεάτες σύντροφοί του αναφέρονται ίσως αποκλειστικά στα ιδεολογικά και
προπαγανδιστικά του ποιήματα, υποστήριξης της πολιτικής θεωρίας που ανήκε και
υποστήριζε. Και η αναφορά ονομάτων και έργων συνεχίζεται.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εδώ και δεκαετίες μετά την πτώση της δικτατορίας
στην χώρα μας,-όπως γίνεται άλλωστε σε κάθε εποχή- εμφανίστηκαν έλληνες
μοντέρνοι συγγραφείς, νεότερων ηλικιακά γενεών και σχολών οι οποίοι
επηρεάστηκαν ή ξεκίνησαν διακειμενικές εσωτερικές συνομιλίες με τις παλαιότερες
γενιές των ελλήνων ποιητών και πεζογράφων: ενδεικτικά να αναφέρουμε τα ονόματα
του Κωστή Παλαμά, του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, του Ανδρέα Καρκαβίτσα, του Τάκη
Παπατσώνη, του Γιώργου Σεφέρη, του Γιάννη Ρίτσου, του Νίκου Εγγονόπουλου, του
Κώστα Βάρναλη, του Νίκου Καζαντζάκη, του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, του Γεωργίου
Σουρή, του Ηλία Βενέζη, του Εμμανουήλ Ροϊδη, του Ασημάκη Πανσέληνου, του
Γεωργίου Βιζυηνού, της Διδώς Σωτηρίου, του Κώστα Καρυωτάκη και πολλών άλλων,
κάτι που μας φανερώνει ότι ο λόγος και η γραφή των προηγούμενων συγγραφικών
γενεών της ελληνικής παράδοσης είναι ακόμα παρούσα, ζωντανή, όχι νεκρωμένη, ή
αν θέλετε διοχετεύεται αρμονικά και ισορροπημένα στις επόμενες γενεές, στους
επιγόνους της και τα έργα τους. Δεν περιορίζεται στις Ιστορίες της Ελληνικής
Λογοτεχνίας, σε Λογοτεχνικά Λεξικά ή τις σειρές της ανθολογίας-γραμματολογίας των εκδόσεων
Σοκόλη. Φυσικά, δεν κατόρθωσε να κερδίσει το στοίχημα του χρόνου, του
ενδιαφέροντος του αναγνωστικού κοινού το σύνολο των παλαιότερων δημιουργών μας.
Πάμπολλα ονόματα δυστυχώς δεν έτυχαν της οφειλόμενης αναγνώρισης ούτε στην
εποχή τους. Η πολύτομη Λογοτεχνία των Ελλήνων του Χάρη Πάτση αποδελτιώνει πάνω
από 6.500 αντρών και γυναικών συγγραφέων ονόματα, πόσους από αυτούς του χιλιάδες
έλληνες συγγραφείς και δημιουργούς θυμούνται ή μνημονεύουν ή διαβάζουμε σήμερα;
Από την άλλη, οι τυχερότεροι συγγραφείς έχουν σταθερούς δεσμούς με την σύγχρονη
συγγραφική κοινότητα και αυτή των αναγνωστών. Κοινά παραμένουν κατά κάποιον
τρόπο-σε πολλούς από τους παλαιότερους συγγραφείς τα βαδίσματα τους με τους
σύγχρονους, οι φωτισμοί των προβλημάτων, η συγγραφική επεξεργασία τους. Κοινά
παραμένουν και τα όποια αδιέξοδα της ζωής, των βιωμάτων των ανθρώπων, των
ονείρων και των οραμάτων, των ουσιωδών του βίου τους, οι ρίζες της παράδοσής
τους. Διαρκείς και σταθεροί οι αγώνες των ανθρώπων στη ροή του χρόνου της
Ιστορίας, τα έργα τους αντικατοπτρίζουν τόσο τον εαυτό τους όσο και το σύνολο
των προβλημάτων και προβληματισμών του κοινωνικού σώματος μιάς πολιτείας, μιάς
κρατικής-εθνικής οντότητας. Εκείνο που τροποποιείται με τις αναμενόμενες
αλλαγές των κοινωνικών συνθηκών είναι οι γωνίες λήψης εξέτασης και
αντιμετώπισης των προβλημάτων και των προτεινόμενων λύσεων που κάθε φορά
προτείνονται μέσω των νέων συγγραφικών προβολών τους. Η οπτική των συγγραφέων,
η συγγραφική τους «αλχημεία». Το ύφος από συγγραφέα σε συγγραφέα, η ποιητική τους,
η δομή της τεχνικής τους οι γλωσσικοί τους κώδικες. Χρησιμοποιούνται νέα σύμβολα
και συμβολισμοί, δημιουργούνται νέες μυθολογίες, τα έργα εμπλουτίζονται με νέες
γενιές ηρώων έχοντας την δική τους ιδιαιτερότητα, το λεξιλόγιο εμπλουτίζεται,
δίνονται νέα νοήματα, η λειτουργική των νοημάτων και οι σημασίες αλλάζουν.
Επαναδιατυπώνονται παλαιότεροι στοχασμοί και συλλογισμοί, θέτονται καινούργια διλήμματα,
γεφυρώνονται χάσματα, ότι τέλος πάντων πολιτιστικά και αναγνωστικά ενδιαφέρον
μεταφέρουν τα συγγραφικά υλικά στην εποχή τους. Οι πολιτείες όπως και οι
κοινωνίες αλλάζουν-και η ελληνική-ορισμένες φορές μάλιστα και ερήμην των ίδιων
των πολιτών τους, κάπως απότομα και σε ορισμένες περιπτώσεις «βίαια» αλλά
αλλάζουν, δεν παραμένουν στάσιμες. Αν βαλτώσουν και παραμείνουν προσκολλημένες
στα παλαιά κλέη τους και την προιστορία τους, όσο ένδοξη και αν είναι αυτή,
εξαφανίζονται ή «απορροφώνται» από άλλες κρατικές οντότητες και εθνικές
παραδόσεις και πολιτισμούς, οι οποίες αφουγκραζόμενες τους σφυγμούς της εποχής
τους προσαρμόστηκαν στους νέους, μοντέρνους και σύγχρονους παγκοσμιοποιημένους
καιρούς. Η Ιστορική περιπέτεια δεν είναι μία στατική διαδικασία, ούτε οι ζωές
των ανθρώπων ένα «καρδιογράφημα» ευθύγραμμων ήχων, συμπεριφορών και αντιλήψεων,
ιδεών και θρησκευτικών δοξασιών. Είναι οι κοινωνικοί κραδασμοί, το ισχυρό
βουητό των αληθινών επιθυμιών και δικαίωσης των προσδοκιών του ανθρώπου, οι
πολύχρονοι και σταθεροί αγώνες του με τις ήττες και τις επιτυχίες του όπως αυτό
ιχνομυθείται μέσα στα έργα και τα δημιουργήματά του. Το ανθρώπινο ον από την
εμφάνισή του στον πλανήτη γη φιλοδοξεί και αγωνίζεται να υπερβεί τα βιολογικά
του όρια, αυτά που του έθεσε και εξακολουθεί να του θέτει και υπενθυμίζει η
γεννήτορά του Φύση, το Φυσικό Περιβάλλον από το οποίο προέρχεται-και για ένα
απειροελάχιστο χρονικό διάστημα, τυχαία, αντικρίζει το φως του ήλιου και αναπνέει,
αναπαράγεται και αποτυπώνει τα καλλιτεχνικά και πνευματικά του ίχνη-και
καταλήγει αμετάκλητα και τελεσίδικα. Δικαιωμένο ή αδικαίωτο κατά την αντίληψή
του στην εποχή των δημόσιων δραστηριοτήτων του. Αγωνίζεται να υπερβεί το
αινιγματικά μοιραίο και άγνωστο φαινόμενο του θανάτου, να το ερμηνεύσει, να
λύση το αινιγματικό του μυστήριο να κερδίσει την αθανασία. Το ίδιο συμβαίνει
και με τις φωνές και τα έργα των ελλήνων συγγραφέων της παλαιότερης πεζογραφίας
και ποίησης, και θα συμβεί και με τα έργα των παρόντων συγγραφέων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι σταθεροί αναγνώστες της ελληνικής
πεζογραφίας γνωρίζουμε, ότι η φωνή και ο λόγος του κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη
πέρασε και εξακολουθεί να περνά από διάφορα στάδια αναγνωστικής αποδοχής,
σχολιασμών, ερμηνειών, ένταξης και εξέτασης των μηνυμάτων του, προσλήψεων από
καινούργιους μελετητές και αναγνωστικές συγκινήσεις. Ορισμένες φορές μάλιστα και
αρνήσεων της αξίας του, περιορισμού της εμβέλειας της φωνής του. Έγινε
προσπάθεια να αποκοπεί από τις ρίζες του τόπου του, να αλλοιωθεί η εικόνα της
Ελληνικότητάς του. Αρνήθηκαν την φιλοσοφία και το πνεύμα της καθολικότητας του
έργου του, στις λεπτομέρειες του, τον ορθόδοξο φακό του βλέμματός του. Ότι
καθρεφτίζεται μέσα στα διηγήματα και τα μυθιστορήματά του, ο ατομικός του βίος,
τα θρησκευτικά του πιστεύω, το εκκλησιαστικό του φρόνημα και ήθος. Ασκίαστο το
πρόσωπο του όπως το αναγνωρίζουμε και το χαιρόμαστε στο ταμπλό των δικών του
αφηγήσεων, εξιστόρησης των μικρών ή σύνθετων ιστοριών του νησιού καταγωγής του
και του τόπου του. Δεν ομογνωμούν πάντα οι κατά καιρούς ερμηνευτές και
σχολιαστές του στις θέσεις, ιδέες, απόψεις και εμμονές του. Ο Παπαδιαμάντης,
δέχτηκε από αρκετούς, και θετικές και <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αρνητικές γνώμες για τον ίδιο και το έργο του.
Τον είπαν «θρησκόληπτο», «προχειρογράφο», «μονότονο», ότι διαθέτει «αδύνατο
ύφος», είναι «κοινότοπος», «πότης», «ερωτικά ανίκανος», μάλιστα άφησαν αιχμές
και για τις ερωτικές του προτιμήσεις- (δεν το έχω διαβάσει μόνο αλλά το έχω
ακούσει από τα χείλη γνωστών λογίων). Ο βυζαντινολόγος παλαιός καθηγητής
Νικόλαος Τωμαδάκης εξερεύνησε και μίλησε «πρώτος;» για τις ορθόδοξες
«αμαρτίες»- αδυναμίες του, μια και ο «ανέμελος» κατά τον Κ. Θ. Δημαρά Σκιαθίτης
πεζογράφος, στέκεται αρκετά συχνά στον ανικανοποίητο ερωτισμό του, στην
πολιορκία του πονηρού πνεύματος στο έργο του, πράγμα που σημαίνει ότι το
εκκλησιαστικό φρόνημα και ατομική του θρησκευτικότητα έρχεται σε αντίθεση με τα
εκκλησιαστικά προτάγματα της επίσημης ορθόδοξης εκκλησίας. Φυσικά, ο Αλέξανδρος
Παπαδιαμάντης, δεν θα ακολουθούσε ποτέ το δρόμο του Απόστολου Μακράκη αλλά και
ούτε τον δρόμο του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Τον εντάσσουν πάντως στον κύκλο των
θιασωτών του ιστορικού κινήματος των Κολλυβάδων από<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>όπου προέρχεται και ο θρησκευτικός του
συντηρητισμός για ορισμένους. Ίσως όχι κάπως αυθαίρετα και στερεοτυπικά τον ονόμασαν
«κοσμοκαλόγερο», «φτωχό άγιο» των ελληνικών γραμμάτων, προσδιορισμοί γενικοί
που ενδέχεται να του στερούν την εξέταση με καθαρά φιλολογικά και της
λογοτεχνικής κριτικής κριτήρια. Πάντως η αρνητική θέση ενός άλλου ιστορικού της
ελληνικής λογοτεχνίας του Λίνου Πολίτη, ότι πλείστα των διηγημάτων του κατ’
ελάχιστο ξεπερνούν το μέτριο, απαντήθηκε από φωνές μελετητών του όπως η Γ.
Φαρίνου- Μαλαματάρη, ο Φώτης Δημητρακόπουλος και άλλων σταθερών «πιστών» της
Παπαδιαμαντικής λογοτεχνίας με καθαρούς όρους της λογοτεχνικής αφήγησης, των
κανόνων ρεαλισμού του σύγχρονου μυθιστορήματος.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Υπάρχει και η μικρή έστω μερίδα πνευματικών ατόμων που διεκδίκησαν ή
πρότειναν την παντελή «απομυθοποίησή» του, αμφισβήτησαν την ειλικρινή αγάπη και
σεβασμό του για την ελληνική παράδοση, την ορθόδοξη εκκλησία, την αυθεντικότητα
της αγάπης του για τον ελληνικό λαό, τον απλό, αγράμματο λαϊκό άνθρωπο, τους
ξωμάχους, τον συντοπίτη του Έλληνα. Τον περιόρισαν και οι υποστηρικτές του και
οι αρνητές του, η κάθε μία «αντίπαλη» ερμηνευτική οπτική και «σχολή» τον
δέσμευσαν στο δικό της «κουβούκλιο». Έγινε ο συγγραφέας </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">primus</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">inter</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">pares</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"> </span><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">μεταξύ των ελλήνων χριστιανών
ορθόδοξων συγγραφέων, ο ενδοξότερος εκπρόσωπός τους. Συγχρωτίστηκε το έργο του
με εκείνο του εξαδέλφου του Σκιαθίτη ιερομόναχου Αλέξανδρου Μωραιτίδη. Δίχως
μάλλον να τον έχουν στην καθολικότητά του μελετήσει σε βάθος οι σχολιαστές του, επεχείρησαν
να τον απονευρώσουν από τα θεμελιακά του γνωρίσματα που τον καθιστούν ισάξιο
συνομιλητή συγγραφέων της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Κάτι που έβαλε ως στόχο ο
Λάκης Προγκίδης που πρώτος έθεσε τις νέες βάσεις εξέτασής του. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
διέθεται αυτό που μεταξύ άλλων μας λέει ο Ζήσιμος Λορεντζάτος, όπως η μνήμη μου
συγκρατεί: «Ο Παπαδιαμάντης δεν ανήκει απλώς στην λαϊκή παράδοση του τόπου του
αλλά διαθέτει και την ανάλογη δεξιοσύνη», κάτι που ελάχιστοι διαθέτουν από ομοτέχνους
του ορθόδοξους χριστιανούς συγγραφείς ίσως και της θύραθεν παιδείας
ασχολούμενοι. Οι χριστιανικές συγγραφικές ομάδες λογίων και η επίσημη ελληνική
ορθόδοξη εκκλησία τον εγκολπώθηκε, τον θεωρεί δικό της, ως συγγραφικό
παράδειγμα και εν μέρει, ζωής πρότυπο. Ο Θεσσαλονικιός φαρμακός Νίκος Γαβριήλ
Πεντζίκης αποτελεί μία άλλη ξεχωριστή περίπτωση χριστιανού ορθόδοξου λογοτέχνη
που, ακολούθησε, τον Παπαδιαμαντικό βηματισμό στην ανεύρεση και ανάδειξη των
ναμάτων της παράδοσης, στην απεικόνιση των φυσικών λειτουργιών της Φύσης και
των επιδράσεών τους στον Άνθρωπο. Από την άλλη πλευρά προβλήθηκαν ενστάσεις για
την γλώσσα των έργων του, θεωρώντας ότι είναι αναγνωστικά δύσκολη, μη κατανοητή
από τους νεοέλληνες. «Μετέφρασαν» ή «Απέδωσαν» παιδικά και χριστουγεννιάτικα
και πασχαλινά του διηγήματα σε μία απλοϊκή γλωσσική εκφραστική με περιορισμένο
λεξιλόγιο. Όπως έχει συμβεί και με το μυθιστόρημα του Εμμανουήλ Ροΐδη, «Η
Πάπισσα Ιωάννα».<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Παπαδιαμάντης
υιοθετεί την χρήση ενός λεξιλογίου πλούσιου σε αναφορές από την αρχαία,
βυζαντινή, εκκλησιαστική και δημώδη γραμματεία. Δάνεια από την Καθαρεύουσα,
προσμείξεις από την καθημερινή λαϊκή γλώσσα και προφορικό λόγο του Σκιαθίτικου
ιδιωματικού λόγου, χρήση γλωσσικών στοιχείων της Δημοτικής δίχως να καταφεύγει
στις ακρότητες της «Μαλλιαρής» όπως έπραξαν άλλοι έλληνες συγγραφείς της εποχής
του. Ο καθηγητής και ιστορικός της ελληνικής λογοτεχνίας Μιχάλης Μερακλής θεωρεί
ότι αυτή, όπως ονομάστηκε τριμερής κατηγοριοποίηση της Παπαδιαμαντικής γλώσσας
και διηγηματικής και μυθιστορηματικής εκφραστικής είναι η δική του συμβολή στην
υπέρβαση της διγλωσσίας μας. Ο Μάριο Βίττι εξάλλου, μας επεσήμανε τις
ουσιαστικές «παραχωρήσεις» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη στην Δημοτική γλώσσα.
Όπως και νάχει η γλώσσα του σε όλες της τις πτυχές και τα εσωτερικά της
ιδιώματα διαβάζεται με ευχαρίστηση, και προσθετικά, συγγενεύει με την γλώσσα
του Ιωάννου Κονδυλάκη. Και αποδεχόμενος αυτήν την γλωσσική ερμηνευτική ήταν
λανθασμένη η ενέργεια του μικρασιάτη<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>πεζογράφου Στράτη Μυριβήλη να μεταγλωττίσει διηγήματα του κυρ
Αλέξανδρου, όπως και του πεζογράφου χρόνια αργότερα Μένη Κουμανταρέα που έπραξε
λανθασμένα. Και αντιστρέφοντας την ρήση του κριτικού και ποιητή Τέλλου Άγρα,
δεν θα στερηθεί τίποτα η «νεότης» αν δεν διαβάσει σε μετάφραση τον λόγο του
Παπαδιαμάντη, αντίθετα θα χάσει αν δεν τον διαβάσει στο αχειροποίητο πρωτότυπο
κείμενό του, ακόμα και σήμερα, εποχή των γκρίκλιξ και της ορθογραφικής
τυπολογίας του ηλεκτρονικού πληκτρολογίου. Η Παπαδιαμαντική Μούσα ηχεί
μελωδικά, σε μία αλληλουχία ηχητικών καταλήξεων, συντακτικής αφήγησης. Αν
φέρνουμε το γλωσσικό παράδειγμα του πραγματικά ταπεινού και αδιάφορου στην
επικαιρική ανθρώπινη δόξα, τότε, τι θα πρέπει να πούμε για το βαβελικό γλωσσικό
λεξιλόγιο του Νίκου Καζαντζάκη,- ενός παρ’ ολίγον ιδρυτή νέας θρησκείας μαζί με
τον Άγγελο Σικελιανό, σύμφωνα με την φιλοδοξία του και την επιθυμία του να
κερδίσει όπως το άξιζε, το Νόμπελ. Θεωρώ ότι ο «ευσεβισμός» του ορθόδοξου
έλληνα συγγραφέα έχει στοιχεία ουσιαστικότερης αυθεντικότητας από τον σλάβο
ομότεχνό του γυναικά, παίχτη, πότη και «αμαρτωλό» Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Η
μπαγαποντιά που έπραξε, και είναι προς αρνητικό ψόγο στην δεδομένη
συμπεριφορά του, είναι όπως ο ίδιος μας έχει με ειλικρίνεια εξομολογηθεί, ότι
καθώς σιτιζόταν από τις εφημερίδες που συνεργάζονταν μεταφράζοντας από τα
γαλλικά και αγγλικά άρθρα και ξένα δημοσιεύματα, τα αλλοίωνε ή ασκούσε πάνω
τους λογοκρισία όταν δεν ταίριαζε το πνεύμα και το ύφος τους με τις περί Ορθοδοξίας
θέσεις και πιστεύω του. Αυτή του η επαγγελματική πρακτική λογοκρισία είναι που
του χρεώνεται αρνητικά. Πάντως το «Ετυμολογικό γλωσσάρι στο έργο του
Παπαδιαμάντη» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Δόμος του Καραποτόσογλου,
έρχεται να καλύψει τα όποια ερμηνευτικά μας γλωσσικά κενά της «Μαγείας του
Παπαδιαμάντη κατά τον Οδυσσέα Ελύτη. Ο ορθόδοξος και «πατερικός» κυρ Αλέξανδρος
Παπαδιαμάντης, μπήκε στην αναγνωστική «μαύρη λίστα» αριστερών κριτικών αλλά,
για να είμαστε και ειλικρινείς και<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>πολλών αναγνωστών της γενιάς μου/μας, μια και ο παπαδιαμαντικός
«βομβαρδισμός» που μας επιβάλλονταν στα σχολικά μας χρόνια στην δημόσια
εκπαίδευση την περίοδο της χούντας, ως εκπροσώπου ενός ελληνοχριστιανικού
εθνικιστικού ιδεώδους, μας έκανε να αντιδρούμε στην φωνή του. Μας θύμιζε
αρνητικές στιγμές της πρόσφατης πολιτικής μας ιστορίας και των αλγεινών
παιδικών και εφηβικών μας χρόνων. Στον ιεροψάλτη του αγίου Ελισσαίου φόρτωσαν
και απέδωσαν- αποδώσαμε ιδεολογικά βάρη και ερμηνευτικές που δεν του
αναλογούσαν σε συγγραφικό μιλώντας πάντα επίπεδο.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Όσοι δεν ασπάζονταν επίσης τις διδαχές και το
δόγμα της επίσημης ορθόδοξης εκκλησίας στέκονταν επιφυλακτικοί ή αρνητικοί
απέναντί του, ενώ όσοι ανήκαν στο πλήρωμά της τον είχαν όπως λέει ο θυμόσοφος
λαός, «κορώνα στο κεφάλι τους» και υπερηφάνεια τους. Έτσι η πλάστιγγα αποδοχής
ή απόρριψης έγερνε πότε από την μία πότε από την άλλη, με εξαίρεση τις
κεντρικές και μεγάλες εκκλησιαστικές εορταστικές περιόδους όπου η
Παπαδιαμαντική συγγραφική παρουσία ήταν το «δώρο» στους άλλους. Όμως ο Παπαδιαμάντης,
τακτικός επισκέπτης της Δεξαμενής στην Αθήνα, ο άπαξ φωτογραφηθείς, όπως δεν
είχε δεσμούς συγγραφικής συγγένειας με τους Αθηναίους και Αθηναιογράφους
συγγραφείς της εποχής του, το ίδιο δεν είχε και με το σύγχρονο αναγνωστικό και
συγγραφικό περιβάλλον των μεταγενέστερων περιόδων της παράδοσης της ελληνικής
πεζογραφίας μετά τον θάνατό του. Οι κοινωνικές και οι οικονομικές συνθήκες στην
χώρα μας είχαν αλλάξει δραματικά, οι αγροτικές συνήθειες, τα ήθη και τα έθιμα
υποχωρούσαν καθώς άρχισαν να επικρατούν συνήθειες και του βίου αλλαγές που
επέφερε η αστικοποίηση και η βιομηχανοποίηση της Ελλάδας, αλλάζοντας τις
σχέσεις και τις μεταφυσικές δοξασίες και πιστεύω του ελληνικού λαού. Ο
πολύχυμος λόγος του και η πολυποίκιλτη γραφή του, που εξέφραζε την παλαιά
ελληνική κληρονομιά, αρχαία και βυζαντινή, μεσαιωνική και των νεότερων χρόνων
περιτυλιγμένη την εσθήτα ή υπό την ασφυκτική σκέπη της ορθόδοξης εκκλησίας δεν
γίνονταν αποδεκτή, ίσως μόνο, ορισμένοι βαθμοί της νοσταλγικής του διάθεσης και
της ατμόσφαιρας ενός άλλου «χαμένου» ειδυλλιακού κόσμου, στενού και κλειστού,
εξωτικού για τους ξένους επισκέπτες, του τόπου του. Ο Παπαδιαμάντειος λόγος και
φιλοσοφημένος τρόπος ζωής του (φέρνει αμυδρά στην σκέψη την αρχαιοελληνική
Διογένους στάση) έχεις την αίσθηση ότι φτερουγίζει από «θαύμα» της ζωής σε
«θαύμα», όμως οι νέοι καιροί στην πατρίδα μας επέτρεπαν μόνο την απομυθοποίηση
και επιστημονική ερμηνευτική-αποδοχή των «θαυμάτων», των ελπιδοφόρων λαϊκών
θρησκευτικών εκπλήξεων μέσω της παράδοσης, και όχι την διατήρηση των μικρών και
μεγάλων της κοινωνίας και των ανθρώπων μύθων. Η ατομική παραμυθία σε ένα μεγάλο
μέρος του κοινωνικού σώματος είχε περάσει σε άλλα χέρια, είχε αφεθεί στους
σύγχρονους ιδεολόγους επαναστάτες και στους υλιστές τεχνοκράτες πολιτικούς
εκφραστές. Η πνευματική βιωμένη εμπειρία του ανώνυμου και φτωχού λαού που
έρχονταν και κούμπωνε με την πανάρχαια βυζαντινή και μοναστική παράδοση του
εκκλησιαστικού τρόπου ζωής και γεύσεις εμπειρίας κοινωνίας των σχέσεων, δίχως
αμφισβήτησης και αμφιβολίας ζιζάνια δεν γίνονταν πλέον αποδεκτή. Η
Χριστοκεντρική θεώρηση του Κόσμου και της ελληνικής κοινωνίας όπως προτάσσεται
μέσα στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ήταν κάτι ξένο στους σύγχρονους
αναθεωρητικούς καιρούς. Ένα εύπεπτο παραμυθάκι για τις «περίφημες» θεοσεβούμενες
και θεοφοβούμενες γραίες του. Ο «μεγάλος ψαράς» ως κεντρικός ιδεότυπος της Εκκλησίας
ως μίμηση ζωής και σχέσεων μέσα στους ιστορικούς αιώνες είχε αρχίσει να
κλονίζεται η παρουσία του στις συνειδήσεις και τις ψυχές των ελλήνων και των
ανθρώπων του δυτικού κόσμου, της χριστιανοσύνης ευρύτερα. Ο σπόρος των
κοινωνικών επαναστάσεων σε χώρες της ευρωπαϊκής γηραιάς ηπείρου, ο
επιστημονισμός και οι νέες πολιτικές ιδεολογίες που εμφανίστηκαν αυτές τις
δεκαετίες, οι μακροχρόνιοι εσωτερικοί και εξωτερικοί των εθνών και κρατών,
εμφύλιοι πόλεμοι, άλλαξαν ριζικά τις νοοτροπίες και τα παλαιά σταθερά πιστεύω
των ανθρώπων. Αυτών που ως λαϊκό ποίμνιο είχαν παραχωρήσει την αυτεξουσιότητά
τους στην εκκλησία και τους διοικητικούς της εκπροσώπους. Το κέντρο μεταφυσικής
και κοινωνικής αναφοράς μετατοπίστηκε ή υποχώρησε σε μία νοσταλγική ανάμνηση
παλαιών εποχών, ενός «χαμένου παραδείσου», όχι ως κατάσταση αλλά ως
επανεμφάνιση σωματική και επανένωση των μελών σε μία νέα σχέση. Η δικαίωση και
η σωτηρία του ανθρώπου γίνονταν τώρα δικαίωση και σωτηρία του πολίτη από τις
εμφανιζόμενες επαναστατικές ιδεολογίες. Ο «μυστικός δείπνος» των διαπροσωπικών
σχέσεων του ποιμνίου και εμπιστοσύνης προς τον αναληφθέντα ραβί ποιμένα,
γίνονταν τώρα επαναστατική και ιδεολογική «γιάφκα» για την ανατροπή της σάπιας αστικής κοινωνίας και των θεσμών της μέσα στους οποίους συγκαταλέγονταν και η Θρησκεία-ως
όπιο του λαού-, η Εκκλησία ως εξουσιαστικός βραχίονας της επίσημης <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κυβερνητικής εξουσίας. Με τις αλλαγές αυτές
μέσα στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας δεν ήταν εύκολο να διακρίνεις καθαρά ποια
η αλήθεια του λόγιου παράγοντα και πια η αλήθεια του λαϊκού στο έργο του, και
ποιοι οι βαθμοί της σχεδιαστικής του μυθοπλασίας. </span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Το έργο του Παπαδιαμάντη
αρκετοί σχολιαστές και θαυμαστές του θεωρούν ότι αντιπροσωπεύει «μόνο» την
ατμόσφαιρα μιάς άλλης ηθογραφικής εποχής και την σκηνογραφία της ελληνικής
παραδοσιακής αγροτικής κοινωνίας. Μιάς πραγματικά φανταστικής και μαγευτικής
εικονογράφησης της νησιώτικης επαρχιακής ελλάδας του 19<sup>ου</sup> και των
αρχών του 20<sup>ου</sup> αιώνα. Σκιαγράφηση με αδρά ασφαλώς χρώματα αλλά
σκληρό συνήθως φορές ρεαλισμό, των κοινωνικών καταστάσεων και προβλημάτων,
συμπεριφορών του βίου απλών καθημερινών φτωχών ελλήνων, ναυτικών και αγροτών,
μικρονοικοκυραίων γυναικών και παιδιών. Ιδιαίτερα φωτίζονται έντονα τα
εικονογραφικά πλάνα του γυναικείου ελληνικού πληθυσμού της υπαίθρου, και η θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία και το οικογενειακό της περιβάλλον, σε όλα τα
ηλικιακά στάδια εξέλιξής της. Ίσως «ιδιαίτερη» προτίμηση δίνεται στις νεαρές
ηλικίες και των γεροντότερων γυναικών. Σημαντικός είναι και ο φωτισμός του παιδικού
πληθυσμού στην ηλικία της εργασιακής τους ωρίμανσης και δοκιμασίας προσαρμογής.
Φωτογραφίζοντας την ανθρωπογεωγραφία της ελληνικής ηπειρωτικής και νησιώτικης
υπαίθρου και των σχέσεων που δημιουργούνται, ταυτόχρονα αντιλαμβανόμαστε ότι παίρνει
θέση υπέρ των φτωχών, των αδικούμενων από τις εργασιακές συνθήκες δουλειάς
τους, την εκμετάλλευση από τους ισχυρούς. Φυσικά δεν είναι ταξική η ματιά του
Παπαδιαμάντη, αλλά σίγουρα είναι δίκαια με το μέρος πάντα των φτωχών,
ακόμα και μέσα στους κόλπους της εκκλησίας. Αλλιώς μιλά για τον απλό ζευγά παπά
και διαφορετικά για τον υψηλά ιστάμενο κλήρο. Επαναδιαπραγματεύεται την θέση
της ελληνίδας γυναίκας και του οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος μέσα
στο οποίο μεγαλώνει και ανατρέφεται τις επιβάλλεται να ζήσει και να κάνει
οικογένεια, ο άντρας που θα παντρευτεί. Μία ελλάδα που ιστορικά ακόμα, οι
παραδοσιακοί οικογενειακοί δεσμοί και σχέσεις είναι κάτω από τον ιστό της
ορθόδοξης εκκλησίας η οποία καθόριζε και προσδιόριζε τα του ιδιωτικού δικαίου
και δημόσιου βίου των ελλήνων και ελληνίδων, τις ζωές και τις σχέσεις του
ελληνικού λαού όπως διαμορφώθηκαν τα χρόνια της σκλαβιάς, και χάθηκε το
αυτοκρατορικό όραμα και βυζαντινό μεγαλείο. Ο Έλλην Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων- είναι
πλέον ένα ξένο μη αναγνωρίσιμο σώμα μέσα στα στρώματα του ελληνικού λαού. Είναι
ο αχός μιάς φωνής που συγκινεί ελάχιστους λογίους και αν. Η Ρωμιοσύνη
αντικατέστησε την Ελλάδα.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο διχασμός
είναι υπόγειος η μεγάλη μάζα του λαού έχει με σοβαρότερα ζητήματα να ασχοληθεί
από τις πνευματικές φιλοδοξίες ενός τελευταίου διανοούμενου της ελληνικής
φυλής. Ανακαλώντας στο νου μας το βιβλίο του ιστορικού Φίλιππου Ηλιού, αν
θέταμε το ερώτημα αν μπορεί να «μοιράσει συγχωροχάρτια» για την σωτηρία των
ψυχών τους ο τελευταίος έλληνας φιλόσοφος θα απαντούσαμε όχι, ο Πατριάρχης
όμως;<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Η ορθόδοξη
εκκλησία και η ιστορική πανάρχαια παράδοσή της ήταν για τον απλό ανώνυμο έλληνα
και την οικογένειά του ένα είδος της ψυχής του λαϊκό θεραπευτήριο, ένα
καταφύγιο παρηγορίας και παραμυθίας, όχι όμως δίχως ατομικά και συλλογικά
κοινωνικά και προσωπικά ανταλλάγματα υπακοής, υποταγής, παρά περί του αντιθέτου
κηρύγματος περί ελευθερίας του προσώπου και αυτεξουσίου της προσωπικότητας του
ανθρώπου. Η Εκκλησία ως θεσμός ήταν ένας ακόμα αρμός εξουσίας και απαιτούσε
υπακοή και σεβασμό στα δόγματά της και την εξουσία που της παρείχε το κράτος. Η
μεταφυσική της ορθόδοξης θεολογίας και βυζαντινής τελετουργίας για αιώνες είχε
δύο πρόσωπα, αυτό της επίσημης κρατικής και εθνικής και λόγιας εκδοχής, και το
άλλο του ανώνυμου ποιμνίου, των λαϊκών στρωμάτων. Η μεταφυσική της ως λαϊκή
πρόταση ζωής και συμπεριφοράς του πιστού ανθρώπου-ρωμιού μέσα στην κοινωνία,
υπήρξε το κυρίαρχο πεδίο δογματικής αναφοράς της ζωής των ανθρώπων στην καθ’
ημάς ανατολή. Η εθνική και κρατική οντότητα των Ελλήνων στηρίχτηκε στην βοήθεια
της εκκλησίας αλλά και ποδηγετήθηκε ταυτόχρονα, εμποδίστηκε στην προσπάθεια των
όποιων αλλαγών της. Η παιδεία των Ρωμιών ήταν Χριστοκεντρική και όχι
Επιστημονικοκεντρική. Η Αποκάλυψη προερχόταν άνωθεν και όχι από την επιστήμη
και τα επιτεύγματα της τεχνολογίας. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ανεξάρτητα αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε, το
κύριο συστατικό της ιδιοπροσωπείας μας, τουλάχιστον της μεγάλης μερίδας των
ελλήνων για πολλούς αιώνες, υπήρξε η ορθόδοξη παράδοση και παιδεία. Η Ελλάδα και
μετά τους αγώνες της εθνικής παλιγγενεσίας και της ανεξαρτησίας του ελληνικού
κράτους, δεν υπήρξε ένα λαϊκό κράτος, δεν ιδρύθηκε ως λαϊκή πολιτική εθνική
οντότητα όπως πχ. η Γαλλία μετά την επανάσταση των Γάλλων το 1789, αλλά μία
ορθόδοξη χώρα που διαφοροποιούνταν θρησκευτικά και δογματικά από την υπόλοιπη
καθολική και των άλλων χριστιανικών δογμάτων αιρετική Ευρώπη, η οποία αρνιόταν
το παπικό πρωτείο και βρίσκονταν πλησιέστερα στον μουσουλμανικό πληθυσμό και αραβικό
πολιτισμό της ασιατικής και αφρικανικής ηπείρου που<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>βρέχονταν από την Μεσόγειο θάλασσα. Οι
ιστορικοί παραδοσιακοί αλλά και άτυποι ηθικοί θεσμοί και παραδόσεις, κοινωνικές
συνήθειες και ατομικές πρακτικές και οι θρησκευτικές, εκκλησιαστικές κοινωνικές
τους δοξασίες καθόριζαν τις βιολογικές και μεταφυσικές τους ανάγκες. Όρισαν το
πλαίσιο των συμπεριφορών και των σχέσεών τους, το κοσμοείδωλο ζωής που<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>πίστευαν, σαν συνέχεια της κλασικής αρχαίας
εθνικής κληρονομιάς και επακολουθήσασας βυζαντινής ελληνόφωνης αυτοκρατορίας. Η
ορθόδοξη χριστιανική δογματική και αξιολογική ανθρωποκεντρική ηθική της
εκκλησίας διαδίδονταν μέσω των ενοριών των εκκλησιών, των λαϊκών κηρυγμάτων των
μοναχών των μονών, του κηρύγματος από άμβωνος στους διάσπαρτους ανά την
ελληνική επικράτεια ναούς. Τα μηνύματα διδαχής και διδασκαλίας των πιστών είχαν
αγωνιστική, πατριωτική, εθνική και θρησκευτική συμβολιστική μαζί. Το κοινό αυτό
της επίσημης Εκκλησίας μήνυμα απλώνονταν ως γενική και μόνη διαπαιδαγώγηση των
Ελλήνων στην καθημερινότητα του ελληνικού λαού, διέπλαθαν την συνείδησή του και
διαμόρφωναν τις επιλογές και ιδέες του. Η ορθόδοξη ελλάδα όπως γνωρίζουμε δεν
πέρασε από το «καμίνι» των πολιτιστικών και της παιδείας αναταράξεων του
ευρωπαϊκού διαφωτισμού. Ο ελληνικός διαφωτισμός στηρίχτηκε σε ελληνικές της
παιδείας προσωπικότητες αλλά μεμονωμένα, ατομικά, ίσως και περιπτωσιολογικά,
όχι όμως συλλογικά, παρά του ότι υπήρχαν σε διάφορα μέρη του Ελληνισμού
κοιτίδες και σχολεία της ελληνικής παιδείας και πολιτισμού, και της ευρωπαϊκής επιστήμης
επιτεύγματα του δυτικού ανθρώπου που εξελισσόταν ραγδαία μετά την Αναγέννηση.
Στην Ελλάδα ο ουμανισμός προέρχονταν από τις διδαχές των εκκλησιαστικών πατέρων
της ορθοδοξίας, από το εικονοστάσι και το αναμμένο καντηλέρι και όχι τις
αίθουσες διδασκαλίας των σχολείων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης δίνει φωνή στους
καθημερινούς ανθρώπους της διπλανής μας πόρτας, όλοι μετέχουν δοξαστικά ή
ελεήμονα σε αυτό το μέγιστο ενοριακό πανηγύρι της γραφής του. Ο πένης Σκιαθίτης
δεν μετατρέπει τους καθημερινούς ρωμιούς σε πνευματικές αγγελικές υπάρξεις,
ούτε τους δαιμονοποιεί σε σημείο απόλυτου κολασμού, αποκλεισμού τους από το
ουράνιο της πίστης προσδοκώμενο πανηγύρι που ασπάζεται και πιστεύει. Ο σιωπηλός
διηγηματογράφος μπορεί να εικονογραφεί τις αστοχίες των ανθρώπων αλλά στο τέλος
σχεδόν πάντα αφήνει ανοικτή την τελική κρίση τους, δεν τους χαντακώνει στο πυρ
το εξώτερο της μη σωτηρίας. Βάζει τους αληθινούς και πραγματικούς ήρωές του να
έχουν υπαρξιακά διλήμματα, οντολογικών αποχρώσεων αμφιβολίες, ανεξάρτητα από τι πρεσβεύει
κατά βάθος η επίσημη εκκλησία ή αποδέχεται κατά θεία οικονομία. Η εκκλησιαστική
κοινότητα δεν είναι ένα «στρατόπεδο» της ιεράς εξέτασης αλλά ένα όπως προείπα
ανοιχτό «θεραπευτήριο» με την ελπίδα της προσωπικής κάθαρσης ή μεταλλαγής των
παθών του ανθρώπου. Η προχριστιανική γραμματεία ενωμένη με την μεταχριστιανική.
Ο προγενέστερος πολυθεϊσμός και το σύστημα αξιών του με τον προφητικό
μονοθεϊσμό της χριστιανικής πίστης συμμετέχουν άλλοτε ισότιμα άλλοτε όχι στο
έργο του. Δύο πάλλουσες ζωογόνες αρτηρίες διατηρούν ζωντανό το ελληνικό σώμα
μέσα στην ιστορία. Ο Ελληνισμός στην καθολικότητά του-όχι στις επιμέρους
προβληματικές καταστάσεις του συγχώνευσε ανθρωπολογικές φιλανθρωπίας αξίες και
απόψεις του προγενέστερου εθνικού πολιτισμού των Ελλήνων, ξερίζωσε ή μετάλλαξε
τα ζιζάνια της πολυθεΐας σε άνθη της ερήμου και της αποκαλυπτικής ασκητικής
μονοθεϊστικής διδακτικής. Η εκκλησία οικοδόμησε τον κόσμο των πιστών της έναντι
του κόσμου των πολιτών της προχριστιανικής παράδοσης. Αυτό το δημοκρατικό
συνοδικό σύστημα ασπάζονταν ο κυρ Αλέξανδρος, αυτόν τον Κόσμο με ανάγλυφο τρόπο
περιγράφει και αφηγείται. Ελλήνων έργα και ανθρώπων πάθη εξιστορεί με ελεήμονα
ματιά και πρόθεση. Κατόρθωσε να ενθυλακώσει μέσα στην γραφή του το όλο σώμα του
πληγωμένου και τραυματισμένου Ελληνισμού, αυτό που το όνομά του ήταν πλέον
Ρωμιοσύνη. Αποθησαύρισε για εμάς τους μεταγενέστερους αναγνώστες του ότι άλλοι
στέκονταν απαξιωτικά ή αδιάφοροι. Οικοδόμησε ένα σύμπαν ιερότητας και όχι
τιμωρητικής ισχύος. Ανεξίκακη και σεμνοπρεπής μορφή, έζησε μέσα στην οικειοθελή
φτώχεια, αδιαφορώντας μάλλον για τα κοινά. Δεν σύναψε ποτέ του δημόσιες σχέσεις
δεν είχε αλισβερίσια με τρανούς της εξουσίας όπως άλλοι εντός και εκτός του
εκκλησιαστικού χώρου. Αγάπησε τα μικρά και τα ταπεινά και αυτά δόξασε μέσα στο
έργο του. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης μαζί με τον Κωνσταντίνο Π. Καβάφη είναι αν
δεν κάνω λάθος, οι μόνοι έλληνες συγγραφείς οι οποίοι δεν είδαν τα έργα τους να
εκδίδονται εν ζωή. Τα είδαν δημοσιευμένα αλλά όχι εκδιδόμενα σε ένα σώμα. Ο
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης παρ’ ότι δεν υπήρξε αγιογράφος μορφών όπως ο κυρ Φώτης
Κόντογλου, υπήρξε ένας αγιογράφος ψυχών και συνειδήσεων απλών καθημερινών
διπλανών του ανθρώπων. Η αισθητική του ξεπερνούσε την χριστιανική αισθητική
δίχως να την απορρίπτει. Ήταν ένας αν επιτρέπεται ο όρος αυθεντικός λαϊκός ναϊφ
ορθόδοξος εικονογράφος συγγραφέας, από τους τελευταίους χριστιανούς συγγραφείς
που «δίδαξε» ορθόδοξο ήθος και αγωγή. Πέρα από μητροπολιτικά μέγαρα και
χρυσοκέντητα άμφια. Ο κυρ Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ποτέ δεν έβγαλε ούτε θα
σκέφτονταν να εκφωνήσει μία καταδικαστική ιερεμιάδα εναντίον των ανθρώπων,
σάρκαζε και αυτοσαρκαζόταν, γελούσε και περιέπαιζε με τις λανθασμένες
σκανταλιές των ανθρώπων, τους έβαζε να πράττουν ακραίες πράξεις όπως η
«Φόνισσα» σαν μιάς άλλης αιτίας σύγχρονη Μήδεια αλλά πάντα άφηνε έξω από την
θύρα του ουράνιου παραδείσου τα κλειδιά της βασιλείας για κάθε άτομο που όποιος
θέλει πίσω μου ας ακολουθήσει. </span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt;"> Κύρια πηγή
γνωριμίας της Γενιάς μου/μας με το έργο του, ήταν η εμπεριστατωμένη και
επιμελημένη πολύτομη έκδοση του Γιώργου Βαλέτα των εκδόσεων του Χρίστου
Γιοβάνη, με τα ευρετήρια, τα σχόλια, την εισαγωγή, τον πρώτο τόμο με την
αυτοβιογραφία του Σκιαθίτη συγγραφέα, την αποδελτίωση των πρώτων δημοσιεύσεων
στον ελληνικό τύπο της εποχής. Η επίπονη και σκληρή δουλειά του Γιώργου Βαλέτα
ως επιμελητή στην αναστύλωση του έργου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη-όπως και
άλλων ελλήνων συγγραφέων, πχ, Παύλου Νιρβάνα-ήταν ότι καλύτερο υπήρχε εκείνες
τις προχουντικές και μεταχουντικές δεκαετίες για όσους ήθελαν να χαρούν και να
απολαύσουν το μυθιστορηματικό λόγο και τα διηγήματα, τα ποιήματα, την σκέψη του
κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Στον Γιώργο Βαλέτα χρωστάμε εμείς οι νέοι
αναγνώστες την πραγματική επαφή μας με τον Παπαδιαμάντη, πριν ασφαλώς την
δεύτερη επανέκδοσή του, την επιμελημένη και εκσυγχρονισμένη, την διορθωμένη,
από έναν λάτρη του Παπαδιαμαντικού λόγου και εραστή της παρουσίας του, του
φιλόλογου κυρίου Νίκου Τριανταφυλλόπουλου και των εκδόσεων «Δόμος» του θεολόγου
κυρίου Δημητρίου Μαυρόπουλου. Οι δύο αυτές εκδοτικές, επιστημονικές,
φιλολογικές και σοβαρές προσπάθειες, (δεν αναφέρω στις ενδιάμεσες επανεκδόσεις)
διέσωσαν όπως του άξιζε και του όφειλε ο κόσμος της ελληνικής γραμματείας το
έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Και ας κλείσουμε αυτήν την Παπαδιαμαντική
παρουσίαση με ένα ακόμα ερώτημα –όπως θέσαμε και στα προηγούμενα Παπαδιαμαντικά
δημοσιεύματά μας- άραγε, ενδιαφέρει τον σημερινό αναγνώστη το έργο του Αλέξανδρου
Παπαδιαμάντη; Η γλυκιά και τρυφερή φωνή του μπορεί να συγχρονιστεί με την συχνότητα
της φωνής των σημερινών ελλήνων αναγνωστών; Τι θα πρόσεχε, τι θα κρατούσε και που
θα στέκονταν περισσότερο ο σημερινός αναγνώστης του έργου του; όχι ως εθνική ή παιδαγωγική
αγωγή αλλά ως αναγνωστική χαρά, ως τέρψη των αισθήσεων, ως συγκίνηση, ως βουλιμία
αναγνωστικής απόλαυσης, ως εμπλουτισμού της γλώσσας μας, ως….<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Πολύ ορθά έπραξαν οι εκδόσεις Δόμος και ανάρτησαν
το Παπαδιαμαντικό έργο στο διαδίκτυο, έτσι μπορεί ο καθένας και κάθε μία να τον
διαβάσει πριν σταθεί θετικά ή αρνητικά απέναντί του στις μέρες μας, που την απομάγευση
του Κόσμου μας ακολούθησε η απομάγευση της λογοτεχνίας –Ποίηση και Πρόζα- της Τέχνης
σε όλες τις μορφές της.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ. Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">Πειραιάς,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14pt; line-height: 115%;">21 Δεκεμβρίου
2023<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4097130736125612725.post-23947462484465482932023-12-18T10:55:00.002+02:002023-12-18T10:55:19.615+02:00ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ: ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ<p> </p><p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μνήμη Πατρός Γεωργίου Δ. Μεταλληνού <o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal" style="tab-stops: 241.5pt 249.75pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(Κέρκυρα 11/3/1940- 19/12/2019)<o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Συμπληρώνεται
στίς 19 Δεκεμβρίου 2023, τέσσερα χρόνια από την κοίμηση του πατέρα Γεωργίου Δ.
Μεταλληνού. Η παρουσία και ο λόγος του, μα προπάντων το ορθόδοξο ήθος και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>η φιλάνθρωπη δράση του, εξακολουθεί να
παραμένει φάρος φωτεινός σε εκείνους που τον γνώρισαν από κοντά, συνεργάστηκαν
μαζί του, υπήρξαν φοιτητές του. Ο πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Δ. Μεταλληνός
γεννήθηκε στο νησί των Φαιάκων. Ήταν φιλόμουσος και βαθύς γνώστης των αρχειακών
πηγών της ελληνικής ιστορίας του μεσαιωνικού και νεότερου ελληνισμού και
παράδοσης. Πτυχιούχος της Θεολογίας (1958-1962) και Φιλολογίας (1964-1967) του
Πανεπιστημίου Αθηνών, τα συγγραφικά και ερευνητικά του ενδιαφέροντά εστιάσθηκαν
κυρίως στην αρχειακή έρευνα και την ιστορική τεκμηρίωση των θεμελίων του Νέου
Ελληνισμού και της Ρωμαίικης Ορθόδοξης ταυτότητας. Συμμετείχε σε δεκάδες
συμπόσια θεολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος, και εκφώνησε δεκάδες ομιλίες
σε όλη την Ελλάδα. Υπήρξε συνεργάτης του ραδιοφωνικού σταθμού της εκκλησίας της
ελλάδος-έχοντας δική του εκπομπή-καθώς και άλλων σταθμών. Δημοσίευσε
εκατοντάδες άρθρα και μελέτες τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα σε εφημερίδες και
περιοδικά της εποχής, ενώ ορισμένες δημοσιεύσεις του συγκεντρώθηκαν και
διαβάζουμε σε τίτλους βιβλίων του που κυκλοφόρησε μεταγενέστερα. Το 1971
εισήλθε στις τάξεις του κλήρου στη Γερμανία όπου βρίσκονταν για μεταπτυχιακές
σπουδές. Έγινε διδάκτωρ Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και
Φιλοσοφίας-Ιστορίας στο κρατίδιο της Κολωνίας στη Γερμανία. Από το 1984
διετέλεσε καθηγητής στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών που δίδαξε
Ιστορία και Πνευματικό Βίο κατά την μεταβυζαντινή περίοδο, και Ιστορία και
Θεολογία της Λατρείας στα νεότερα χρόνια. Διετέλεσε Κοσμήτωρ της Θεολογικής
Σχολής από 1/9/2004 έως 31/8/ 2007 οπότε και αφυπηρέτησε. Ανέπτυξε πλούσια και
δραστήρια φιλανθρωπική και ποιμαντική δράση, ως ιερέας λειτουργούσε στον
πανεπιστημιακό Ναό του Αγίου Αντύπα στο χώρο της Οδοντιατρικής Σχολής Αθηνών
στο Γουδί.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Συνέγραψε
όπως προαναφέραμε, εκατοντάδες μελέτες και δημοσίευσε πλήθος άρθρων θεολογικού
και ιστορικού περιεχομένου. Θα μπορούσαμε να εντάξουμε την συγγραφική του φωνή
και ταυτότητα, στην «ομάδα» εκείνη των νεότερων ελλήνων ιστορικών, μελετητών
και επιστημόνων ερευνητών του Νέου Ιστορικού Ελληνισμού του προηγούμενου αιώνα,
που συγκαταλέγονται ο Απόστολος Βακαλόπουλος, ο Νίκος Σβορώνος, ο Νεοκλής
Σαρρής, ο Σαράντος Καργάκος, ο Δημήτριος Κιτσίκης κ.ά. Σημαντική υπήρξε επίσης
και η συμβολή του στον χώρο της ορθόδοξης πατερικής εκκλησιαστικής παράδοσης.
Οι δημόσιες παρεμβάσεις του προκαλούσαν πάντοτε το ενδιαφέρον των ειδικών και
του ελληνικού κοινού, ανεξάρτητα αν συμφωνούσαν πάντα ή διαφωνούσαν οι
αναγνώστες και ακροατές του, συνομιλητές του, με τις ερμηνευτικές εκδοχές που
πρότεινε σε θεολογικά και εκκλησιαστικά κυρίως ζητήματα, (διαπρύσιος ο λόγος του)
στις ομιλίες και τα βιβλία του. Δημοσιεύματά του βρίσκονται διάσπαρτα σε
διάφορα περιοδικά και εφημερίδες. Ήταν νυμφευμένος με την πρεσβυτέρα και
συγγραφέα Βαρβάρα Μεταλληνού. Ο πατέρας Γεώργιος Δ. Μεταλληνός, έγραψε επίσης
και προλόγους σε ιστορικά και θεολογικά μελετήματα. Οι τίτλοι των βιβλίων και
ανατύπων του-και οι συμμετοχές του σε σύμμεικτες εργασίες- είναι εκατοντάδες,
οι οποίοι εκδόθηκαν από διάφορους εκδοτικούς οίκους. Ας αναφέρουμε ενδεικτικούς: </span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">-«Διακήρυξις νέων Επιστημόνων», Αθήνα 1966. </span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 16pt;">-«Το ζήτημα της μεταφράσεως της Αγίας Γραφής εις την
Νεοελληνική» Αθήνα 1977. -«Ελλαδικού Αυτοκεφάλου παραλειπόμενα», Αθήνα 1983. -«Παράδοση
και Αλλοτρίωση», εκδ. Δόμος 1986. -«Μικρά Ιστορικά», τεύχος Α΄, εκδ. Ρίζες 1988.
-«Τουρκοκρατία», εκδ. Ακρίτας 1988. -«Θεολογικός Αγώνας» 1962-Ιστορία, εκδ.
Παρουσία 1989. -«Πηγές Εκκλησιαστικής Ιστορίας», εκδ. Αρμός 1989. -«Ενορία»,
εκδ. Αποστολικής Διακονίας 1990. -«Ένα ανέκδοτο γράμμα του Ανδρέα Ρηγόπουλου»,
Πάτρα 1990. -«Ανέκδοτη Ακολουθία του Κυρίλλου ΣΤ΄», Κοζάνη 1991. («Κυρίλλου ΣΤ΄
Λειτουργικά κείμενα» (Ανάτυπο). -«Ο Απόστολος Παύλος και η Κεφαλληνία»,
Θεσσαλονίκη 1992. -«Λόγος ως Αντίλογος», εκδ. Αρμός 1992. -«Ο Απόστολος Παύλος
στην Κεφαλληνία», εκδ. Ι. Μ. Κεφαλληνίας 1993. -«Τα τελευταία κείμενα του
Ντίνου Κονόμου», εκδ. Επτανησιακά Φύλλα 1992. - «Ορθοδοξία και Ελληνικότητα»
Προσεγγίσεις στη Νεοελληνική Ταυτότητα. Β΄ έκδοση επαυξημένη, εκδ. Μήνυμα 1992.
-«Ελληνισμός Μετέωρος», εκδ. Αποστολικής Διακονίας 1993. -«Σύγχυση Πρόσκληση
Αφύπνιση», εκδ. Αρμός 1994. -«Ελληνισμός Μαχόμενος», εκδ. Τήνος 1995. -«Η
θεολογική μαρτυρία της εκκλησιαστικής λατρείας», εκδ. Αρμός 1996. -«Ξένη
παρέμβαση στην ελληνική δικαιοσύνη» (ανάτυπο), 1997. -«Η ίδρυση της
«Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας» (ανάτυπο), 1997-1998. -«Ορθοδοξία και Κοινωνία»,
εκδ. Δήμος Ζωγράφου 1998. -«Η πατερική παράδοση στα αγωνιστικά έργα του
Αθανάσιου Πάριου», (ανάτυπο), Πάρος 1998. -«Σχέσεις και Αντιθέσεις», εκδ.
Ακρίτας 1998. -«Κρισολογία και Ποίηση» (ανάτυπο),1999. -«Όψεις της στάσεως του
Μητροπολίτου Ζακύνθου», (ανάτυπο) Ζάκυνθος 1999. -«Ιχνηλασία Πνευματικής
Σχοινοβασίας», εκδ. Τέρτιος 1999. -«Παγανιστικός Ελληνισμός ή Ελληνορθοδοξία;»
Απάντηση στη Νεοπαγανιστική Πρόκληση, εκδ. Αρμός 2003. -«Συναντήσεις», εκδ.
Αρμός 2005. - Προλεγόμενα-Επιστημονική Επιμέλεια: π. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός:
Αγίου Αθανασίου του Παρίου «Αλεξίκακο Φάρμακο ή πνευματικό εγχειρίδιο», Και η
επιστολή στον Κοραή περί νηστείας, εκδ. Γρηγόρη 2016, και πολλοί άλλοι.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η
παρούσα εισήγησή του που ακολουθεί, αναφέρεται στα Ελληνικά Δημοτικά μας
Τραγούδια, εξετασμένα φυσικά από την πλευρά και την σκοπιά της ορθόδοξης
χριστιανικής οπτικής και ιστορικής παράδοσης. Αποτελεί ένα από τα 15 κεφάλαια
του σπονδυλωτού μελετήματός του «Ο Λαός του Θεού» Ιστορικά και Θεολογικά του
Ρωμαίικου Ελληνισμού, εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2015. Ενδιαφέρουσα εισήγηση, μέσα
στα πλαίσια της ορθόδοξης χριστιανικής προβληματικής και παράδοσης όπου οφείλουμε
να την διαβάσουμε. Ο συσχετισμός του Δημοτικού λόγου με την Εκκλησιαστική Υμνογραφία,
αποτελεί ένα ενδιαφέρον θέμα που άπτεται τόσο του καθαρού πεδίου της Λαογραφίας
όσο και του ιστορικού χώρου της εκκλησιαστικής λειτουργικής. Οι πηγές που
αναφέρει και παραπέμπει ο πρωτοπρεσβύτερος και κυρός καθηγητής πανεπιστημίου
Γεώργιος Δ. Μεταλληνός είναι από συγκεκριμένα συγγενικά επιστημονικά πεδία, και
δηλώνουν τα ευρύτερα ενδιαφέροντά του και γνώσεις του και την σταθερή του αγάπη
για την Ρωμιοσύνη, την ελληνική Ρωμέϊκη ταυτότητα και παράδοση. Έχαιρε εκτίμησης
και από μη εκκλησιαστικούς χώρους εντός και εκτός ελλάδας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="tab-stops: 241.5pt 249.75pt;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: red; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;">ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ: ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ</span></i><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%;"><o:p></o:p></span></i></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Θεωρώ ειλικρινά, ευλογία ότι συμμετέχω σε μιάν εκδήλωση, που τιμά τον
διδάσκαλό μου στην Φιλοσοφική μας Σχολή και διακεκριμένο Λαογράφο, αείμνηστο
καθηγητή Γεώργιο Σπυριδάκη. Στα χρέη του ευγνώμονος μαθητού στον διηνεκώς
σεβαστό Διδάσκαλο περιλαμβάνεται και η αγάπη, που μου ενέπνευσε για τον χώρο
της Λαογραφίας, η οποία συνδέεται τόσο στενά και με το χώρο της δικής μου
επιστημονικής ενασχόλησης (Ιστορία και Επιστήμη της Λατρείας), κάτι που συνιστά
σήμερα επιστημονική βεβαιότητα και γι’ αυτό ασφαλή προϋπόθεση για την περαιτέρω
συνδιερεύνηση και των δύο χώρων. Μικρή προσπάθεια στην κατεύθυνση αυτή συνιστά
και η παρούσα Εισήγηση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Α. ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η
Ορθόδοξη Θεολογία στην αυθεντική, αγιογραφική δηλαδή και πατερική, έκφρασή της,
αλλά και σ’ όλες της τις εκφάνσεις, είναι λειτουργία εκκλησιαστική. Ανήκει στο
εκκλησιαστικό σώμα, τον Λαό του Θεού, τον οποίο διακονεί και για τον οποίο και
αυτή υπάρχει.(1). Το Δημοτικό Τραγούδι, εξ άλλου, είναι «από τις πολιτιστικές
εκδηλώσεις του Λαού» και αποτελεί «την πιό αυθεντική έκφραση της ελληνικής
λαϊκής κουλτούρας», κατά τον επίσης εκλεκτό συνάδελφο, Καθηγητή Ερατοσθένη
Καψωμένο.(2). Αν η Θεολογία μας ενσαρκώνει και εκφράζει τον κόσμο της Ορθοδοξίας
και την παράδοσή της, το Δημοτικό Τραγούδι «αντιπροσωπεύει-και αυτό-έναν
ολόκληρο κόσμο, τον κόσμο του παραδοσιακού μας πολιτισμού και η προσέγγισή του
απαιτεί εμβάθυνση στις δομές και αξίες της αντίστοιχης κοινωνίας»(3). Σ’ αυτό
δε ακριβώς είναι που συναντώνται και αλληλοπεριχωρούνται τα δύο αυτά μεγέθη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1., Η αναζήτηση μιάς στενότερης αντιστοιχίας
Θεολογίας και Δημοτικού Τραγουδιού οδηγεί στην εκκλησιαστική Υμνογραφία, όπου
διακριβώνονται μεταξύ τους σημαντικές παραλληλότητες. Η Υ μ ν ο γ ρ α φ ί α
συνιστά την καρδιά της εκκλησιαστικής Λατρείας και την αξιολογότερη ποιητική
δημιουργία του Βυζαντίου, κατά τον αείμνηστο Διδάσκαλό μας Νικόλαο
Τωμαδάκη.(4). Έχει μάλιστα αναδειχθεί στο προσφορότερο μέσο για την συνεχή
μυσταγωγία του Λαού μας, που ακούοντας ή και<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>μετέχοντας στην ψαλμωδία των Ύμνων βιώνει και ομολογεί την Πίστη του, «Λόγω
πλέκων εκ λόγων μελωδίαν» (5). Μέσω των Ύμνων η πατερική θεολογική δημιουργία
διοχετεύεται στη Λατρεία και γίνεται καθημερινό «άκουσμα και λάλημα» του
εκκλησιαστικού σώματος και συνάμα μήτρα διαμόρφωσης του λαϊκού φρονήματος. (6),
Αλλά και το Δημοτικό Τραγούδι είναι το φυσικότερο εκφραστικό μέσο για την
εξωτερίκευση των μύχιων σκέψεων και αντιλήψεων της λαϊκής ψυχής, σε όλη την
έκταση και το πλήρωμά της. Και τα δύο, λοιπόν, λειτουργούν με κέντρο την καρδιά
του Λαού μας, συμβάλλοντας στην κάθαρση των παθημάτων του. Ο Ύμνος καθιστά την
παράδοση κοινό κτήμα, κινητοποιώντας τον πόθο για σωτηρία. Το Δημοτικό Τραγούδι
κοινωνικοποιεί το προσφερόμενο από αυτό μήνυμα, διαμορφώνοντας την κοινωνική
ιδεολογία του λαϊκού χώρου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>2., Κοινή
είναι και στα δύο η έκφραση της ψυχής του Λαού μας. Ο Λαός, ως συλλογικός
φορέας ψυχισμού, συνδέει και τα δύο, διότι και τα δύο προϋποθέτουν το κοινωνικό
σώμα, που εκκλησιαστικά είναι «ο λαός του Θεού» και «εν Χριστώ κοινωνία», χωρίς
ταξικές ή όποιες άλλες διακρίσεις. Αλλά και λαογραφικά ο λαός «ως περιεκτική
έννοια… υποδηλώνει όλες τις κοινωνικές τάξεις, υπονοώντας την ευρύτερη έννοια
του ελληνικού έθνους, χωρίς διάκριση μορφωμένων και αμόρφωτων».(7). Ύμνος και
Δημοτικό τραγούδι είναι αστασίαστα συστατικά της ελληνικής πολιτιστικής
παράδοσης και επιλέγουν συγκεκριμένη κοινωνική λειτουργία. Ο Λαός μας, «αν και
δεν είχε στενή επαφή με την πλούσια ορθόδοξη εκκλησιαστική γραμματεία, εν
τούτοις αναπλήρωνε τα σχετικά κενά με την ανελλιπή παρακολούθηση όλων των
εκκλησιαστικών τελετών και με την ζωντανή εκκλησιαστική πρακτική του»(8). Ο
ίδιος λαός όμως ψάλλει τους ύμνους, κυρίως στη λειτουργική σύναξη, αλλά και
τραγουδάει τα τραγούδια του έξω απ’ αυτόν, μιά ομάδα από τα οποία, τα
Θρησκευτικά, είναι η συνέχεια των Ύμνων έξω από την Εκκλησία. Ύμνος και
Δημοτικό Τραγούδι, στην παραδοσιακή ελληνική κοινωνία, σφραγίζουν τις δύο
φάσεις του ελληνικού πανηγυριού’ ο Ύμνος ενοποιεί τις καρδιές των πιστών στην
προς τον κοινό Πατέρα δοξολογική και ευχαριστιακή αναφορά τους, το Δημοτικό
Τραγούδι ενοποιεί τις ψυχές και χαλυβδώνει το φρόνημα στην αδελφική προέκταση
της εκκλησιαστικής πανήγυρης, στη «Λειτουργία μετά τη Λειτουργία».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>3.,
Λειτουργικός Ύμνος και Δημοτικό Τραγούδι συναντώνται και στον τρόπο δημιουργίας
τους. Και των δύο δημιουργός είναι ένας, πού μέσω αυτών εκφράζει την εμπειρία
του, αγιοπνευματική στον Ύμνο, βιοτική στο Τραγούδι, και βρίσκουν ανταπόκριση
στην ψυχή των άλλων μελών της Σύναξης ή Κοινότητας, που μέσω αυτών εκφράζουν
και τα δικά τους συναισθήματα και αγωνίες. Και στις δύο περιπτώσεις το ατομικό
γίνεται ομαδικό-συλλογικό. Ο Ύμνος ξεκινά από κάποιο επώνυμο μέλος του κυριακού
σώματος, αλλά γίνεται καθημερινό τραγούδι της εν Χριστώ κοινωνίας. Από το σημείο
αυτό η αναφορά στον δημιουργό ενδιαφέρει μόνο την επιστημονική έρευνα. Αλλά και
το Δημοτικό Τραγούδι «από τη στιγμή, που θα βγη από την καρδιά του πρώτου
δημιουργού του, γίνεται κοινό αγαθό, στην διάθεση των πολλών».(9). Στην πράξη
και στις δύο περιπτώσεις, λησμονείται ο προσωπικός ποιητής και το Τραγούδι ή ο
Ύμνος καθίσταται απρόσωπο, ανώνυμο, και υπ’ αυτή την προϋπόθεση γίνεται
εκκλησιαστικό ή δημοτικό, κτήμα δηλαδή της κοινότητας και εκκλησίας (της
σύναξης). Υπάρχει, άλλωστε, ένας κοινός νόμος, που διέπει το Δημοτικό Τραγούδι.
Κατά τον καθηγητή Γ. Κοντογιώργη, «πρέπει τα μηνύματά του να έχουν ιδεολογικό
περιεχόμενο, ανάλογα μ’ εκείνο, που οι ατομικοί ή οι συλλογικοί φορείς των
κοινωνικών γεγονότων επιζητούν, για να εκφρασθούν ή να μεταδοθούν».(10). Κάτι
ανάλογο ισχύει και στον εκκλησιαστικό Ύμνο ή τους Παρακλητικούς Κανόνες της
Παναγίας, καθημερινή προσευχή των Ορθοδόξων πιστών και όχι μόνο της Ελλάδος.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>4., Η
διάκριση εκκλησιαστικής και θρησκευτικής Τέχνης στο χώρο της Υμνογραφίας είναι
επίσης ανάλογη με την διάκριση δ η μ ο τ ι κ ή ς και λ ό γ ι α ς δημιουργίας
στον χώρο του Δημοτικού Τραγουδιού. (11). Η εκκλησιαστική Τέχνη εκφράζει το
σωτηριολογικό γεγονός, όχι όπως το κατανοεί και το βιώνει το θρησκεύον άτομο,
αλλά όπως αυτό ιστορικά συνέβη. Η πίστη, ως αγιοπνευματική εμπειρία των
θεουμένων, των Αγίων, προηγείται και προσφέρεται με τον Ύμνο στο εκκλησιαστικό
σώμα. Στη λειτουργική σύναξη ο εκκλησιαστικός καλλιτέχνης μένει στην ανωνυμία,
ακόμη και όταν είναι γνωστός. Ο Υμνογράφος δεν εργάζεται για την προσωπική
προβολή και καταξίωσή του, δεν προσδοκά δάφνες και διακρίσεις, την «δόξαν των
ανθρώπων» (Ιωάννης 12,43). Δημιουργεί για την εκκλησία, την λειτουργική σύναξη,
και δεν υποκαθιστά το σώμα ή αίρεται πάνω από αυτό.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Αντίθετα
η θρησκευτική, όπως και η λόγια Τέχνη, είναι έκφραση ατομικών συναισθημάτων,
ατομική δημιουργία, και το δημιούργημα εκφράζει τον δημιουργό του, μένοντας
συνδεδεμένο με αυτόν. Το σωτηριολογικό γεγονός, ως προς το ποίημα- πού δεν
είναι λειτουργικός ύμνος- εκφράζει μόνο το θρησκεύον υποκείμενο, διατυπώνοντας
συναισθήματα ατομικά μπροστά στη θεία παρουσία. Και αυτό ισχύει για όλη τη
θρησκευτική ποίησή μας. Η ίδια διαφορά ισχύει και μεταξύ δημοτικής και λόγιας
Ποίησης. Η δεύτερη είναι και παραμένει ατομική, συνδεδεμένη αδιάσπαστα με τον
δημιουργό της. Το δημοτικό όμως τραγούδι, όπως ειπώθηκε παραπάνω, αποσυνδέεται
από τον δημιουργό του και εκφράζει τη συλλογική λαϊκή συνείδηση.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>5., Ύμνος
και Δημοτικό Τραγούδι λειτουργούν στο κοινωνικό πλαίσιο με ανάλογο τρόπο.
Ενοποιώντας τις συνειδήσεις, αναδεικνύονται σε π α ρ ά γ ο ν τ ε ς ε ν ό τ η τ α
ς του λαϊκού σώματος. Διαμορφώνουν όμως με τον τρόπο αυτό το λαϊκό φρόνημα,
διαποτίζοντάς το, αναπτύσσοντας κοινωνική δυναμική. Μέσω της ποίησης των Ύμνων
η λατρεία της Εκκλησίας γίνεται το ασίγαστο στόμα της, αδιάκοπη μαρτυρία και
ομολογία του πληρώματος, που αναβαπτίζεται καθημερινά, ψάλλοντας το γεγονός της
σωτηρίας, όπως τούτο πραγματώθηκε «εφ’ άπαξ» από τον Ιησού Χριστό και βιώνεται
εν αγίω Πνεύματι από τους Αγίους, τις αδιάψευστες επιβεβαιώσεις της αλήθειας
του. Μέσω των Ύμνων διασφαλίζεται η συνέχεια και διαχρονική ενότητα της
Εκκλησίας. Πόσοι άραγε γνωρίζουν, ότι, όπως μαρτυρεί ο Μέγας Βασίλειος, ο
γνωστότατος ύμνος «Φώς ιλαρόν» (η «επιλύχνιος ευχαριστία») (12), εποιήθη από
τον ιερομάρτυρα Αθηνογένη τον β΄ αιώνα και έκτοτε ψάλλεται από<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τον λαό μας στην ακολουθία του Εσπερινού κάθε
μέρα; Η ενότητα, εξ άλλου, του<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>λαϊκού
σώματος οικοδομείται και με το Δημοτικό Τραγούδι, όταν βέβαια αυτό δεν
λειτουργεί ως απλή φολκλορική «ατραξιόν» των τουριστικών εκδηλώσεων των Δήμων,
αλλά ως ανάγκη και δυνατότητα αυτοέκφρασης. Σ’ αυτή την περίπτωση «εις τα
Δημοτικά Τραγούδια… κατοπτρίζεται η εθνική ψυχή εις όλας τάς εκδηλώσεις». (13).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>6.,
Ορθόδοξος Ύμνος και Δημοτικό Τραγούδι συνδέονται εξ άλλου και με το μ ο υ σ ι κ
ό<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τ ο υ ς ένδυμα, ενωμένο αδιαίρετα και
αναπόσπαστα με τον ποιητικό λόγο και στις δύο περιπτώσεις. «Αν η υμνογραφία
είναι το ασίγαστο στόμα και η φωνή του εκκλησιαστικού σώματος, η μελωδία, η λεγόμενη
«Βυζαντινή Μουσική», είναι το αδιαφιλονίκητο και αχώριστο ένδυμά της. Υπάρχει
για τον λόγο, για να τον καθιστά εύληπτο, και δεν μπορεί κανονικά να υπάρξει
χωρίς αυτόν, ως αυτόνομη τέχνη»(14). Όπως όμως ο Ύμνος, έτσι και το Δημοτικό
Τραγούδι, συνδέεται από την γένεσή του με τη δική του μελωδία, σε σημείο, πού η
αντικατάστασή της με κάποια άλλη, για λόγους εκσυγχρονιστικής ωραιοποιήσεώς
της, να καθιστά τον λόγο αγνώριστο.(15).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Εξ άλλου,
και μουσικολογικά, υπάρχει μεταξύ τους συγγένεια και σχέση. Το σύστημα των Ήχων
της μουσικής του ορθόδοξου Ύμνου είναι ευδιάκριτο σε μεγάλο βαθμό και στη
μουσική του Δημοτικού Τραγουδιού. Και στα δύο είδη σώζεται η παραδοσιακή εθνική
ελληνική μουσική, όπως μεγάλοι μουσικολόγοι έχουν αποδεχθεί και αποδείξει.
Υπάρχει όμως και μία ακόμη αξιοσημείωτη συγγένεια. Ορθά επισημάνθηκε από τον
αείμνηστο Δ. Πετρόπουλο, ότι «από τον πρώτο δημιουργό, τον λαϊκό τραγουδιστή,
τα λόγια του καθ’ αυτό τραγουδιού βγήκαν μαζί με τη μελωδία τους, τον ‘ήχο’
τους, και είναι αφύσικος και αυθαίρετος ο χωρισμός του κειμένου από τη μουσική»(16).
Αλλά και στον Ύμνο, λόγος και μελωδία δημιουργούνται μαζί. Άμα λόγος, άμα
μελωδία. Συνυπάρχουν και αλληλοσυμπληρούνται, ως δημιουργία του ίδιου ανθρώπου,
του μελωδού. Μετά τον 9<sup>ο</sup> αιώνα εμφανίζονται οι μεταμελωδικοί
υμνογράφοι, οι ποιητές δηλαδή, πού δανείζονται καθιερωμένα μουσικά πρότυπα,
χωρίς έτσι να απομακρύνονται από τα παραδοσιακά ακούσματα. Με βάση όλα αυτά
μπορεί να λεχθεί, ότι Ύμνος και Δημοτικό Τραγούδι ανήκουν στα θεμελιακά
συστατικά του ελληνορθόδοξου- ρωμαίικου πολιτισμού μας.(17).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Β. ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Υπάρχει
όμως και εσωτερική σχέση ανάμεσα στο Δημοτικό Τραγούδι και την ορθόδοξη
Θεολογία. Το γενικευμένο θρησκευτικό στοιχείο υπερβαίνεται, με την πρόσληψη από
το Δημοτικό Τραγούδι βασικών συστατικών της ορθόδοξης πατερικής παράδοσης και
όχι μόνο στα λεγόμενα θρησκευτικά τραγούδια. Σ’ αυτό ακριβώς έγκειται και η
νοηματική μεταλλαγή των αρχαιοελληνικών επιβιωμάτων (18), με την επίδραση<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>της εκκλησιαστικής Λατρείας. Θα επισημανθούν
κάποιες χαρακτηριστικές περιπτώσεις:<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>α) Η
αρχαιοελληνική θ ε ο κ ε ν τ ρ ι κ ό τ η τ α συγκεκριμενοποιείται στα τραγούδια
ως χ ρ ι σ τ ο κ ε ν τ ρ ι κ ό τ η τ α, με την «εν Χριστώ» και «διά Χριστού»
αναφορά στον Θεό. Οι αναφωνήσεις «Χριστέ μου» (19) ή «Χριστέ και Παναγιά
μου»(20), είναι συνηθέστατες, όπως και η επίκληση της «αγίας Τριάδος» (21).
«Αφέντης» του Λαού, δηλαδή «Κύριός» του, είναι ο Ιησούς Χριστός (22).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>β) Η
χριστοκεντρικότητα όμως βιώνεται μέσα στην Εκκλησία, στα όρια του Κυπριακού
σώματος. Οι Άγιοι της Εκκλησίας έχουν κεντρική θέση στη λαϊκή συνείδηση, με
πρώτη την Παναγία: «Νάν’ η ώρα η καλή/ κι ώρα του Χριστού/ και της
Παναγίας/<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>κι ούλων των Αγίων…»(23),
εύχεται ο Λαός μας. Στο επίκεντρο, εξ άλλου, του λαϊκού βίου βρίσκονται
εκκλησίες και μοναστήρια (24), παπάδες, ψάλτες, διάκοι, καλόγεροι, παπαδάκια,
κανονάρχες. Η αλειτούργητη εκκλησία νοείται σαν νέκρωσή της («σαν εκκλησία
αλειτούργητη, σα νεραντζιά κομμένη») (25). Οι μονές, ιδιαίτερα, είναι χώροι
πνευματικής ανακαίνισης του πιστού: «Εσύ, παιδί μ’, το κρίμα σου συγχώριο δεν
θα έχει/ μόνο να πάς στην ερημιά/ να πάς σε μοναστήρι/ και να νηστεύης πάντα
σου και προσευχή να κάνης» (26). Η κόρη, που πάει σε μοναστήρι, «πάει να γίνη
καλογριά, ν’ αγιάση η ψυχή της» (27). Αυτή όμως είναι η αγιοπατερική θεολογική
κατανόηση του μοναστηριού, στην ιστορική μας διάρκεια.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>γ) Έ κ δ
η λ η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ε ί ν α ι<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>η μ ε τ ά π λ α σ η<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>τ η ς<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>γ λ ώ σ σ α ς, οφειλόμενη σε βυζαντινές κυρίως καταβολές (28),
διαιωνιζόμενες μεν σε «κακότεχνα» έστω, καλογηρικά συνθέματα (Στ. Κυριακίδης),
πού τεκμηριώνουν όμως τη διείσδυση στον λαϊκό βίο ακουσμάτων της Λατρείας και
της θεολογικής γλώσσας της. Στα τραγούδια αυτά αναπαράγονται αγιογραφικές
διηγήσεις ή διασκευάζονται αγιολογικά κείμενα, (29) με μεγάλη, μάλιστα,
γλωσσική ακρίβεια, όπως λ.χ. στον «θρήνο της Μεγάλης Παρασκευής»(30).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Οι
χαρακτηρισμοί των ιερών προσώπων μεταφέρονται με ακρίβεια ή και αυτούσιοι από
τους ύμνους της Λατρείας. «Θεού παιδί» (= «Θεού Υιός») είναι ο Ιησούς Χριστός,
αλλά και «βασιλεύς των ουρανών» και «ποιητής των όλων». (31). Η Παναγία
καλείται Δέσποινα, κυρά (κυρία), κυρά του κόσμου (32), αλλά και «μεσίτρια»(33),
όπως και στην Υμνογραφία. Η ελπίδα του Λαού στηρίζεται στον Χριστό και στην
«Παναγία Παρθένο» (πρβλ. «την πάσαν ελπίδα μου εις σε ανατίθημι», του
Αποδείπνου) (34. Κατ’ απομίμηση των Αποδείπνων, εξ άλλου, σώζονται λαϊκές
ποιητικές προσευχές προς την Παναγία και τον «φύλακα Άγγελον», μέρος μιας
λαϊκής κατήχησης των παιδιών, που μεταδίδει βασικά στοιχεία της ορθόδοξης
Πίστης (35). Εντυπωσιακή, στη συνάφεια αυτή, είναι η χρήση του ρήματος
«προφθάνω» (στην προστακτική: «πρόφθασον»), ως αίτηση της θείας βοήθειας: π.χ.
«Άϊ Γιώργη μ’ πρόφτα»- «Άϊ Γιώργ’ς ευθύς επρόφτασεν»<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>δ) Στην
θεολογικοεκκλησιαστική επίδραση οφείλεται η διατήρηση και στα τραγούδια του λ ε
ι τ ο υ ρ γ ι κ ο ύ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>χ ρ ό ν ο υ (36), με
τη χρήση στα σωτηριολογικά γεγονότα του χρονικού επιρρήματος σ ή μ ε ρ ο ν και
ενεστωτικών εκφράσεων. Π.χ. Σήμερον «γεννάται» ο Χριστός, ή «έρχεται»,
«βαπτίζεται», κλπ. (37),<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Έτσι
επιτυγχάνεται η παροντοποίηση των σωτηριολογικών γεγονότων για την ανάμνησή
τους, που ορθόδοξα νοείται ως μετοχή μέσα στο διαρκές παρόν της σωτηρίας (38).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ε) Το
Δημοτικό Τραγούδι λειτουργεί, επίσης, «ως μέσον παιδείας διά τον πολύν λαόν»,
κατά τον Γ. Σπυριδάκη (39). Το εν Χριστώ ήθος μεταλαμπαδεύεται σ’ αυτό με
ακρίβεια, όπως λ.χ. στο ακόλουθο «Τραγούδι του Γάμου». (40)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">«…Ν’ αγαπάς και τσι γειτόνους/ να σου γράφ’ ο Θεός
χρόνους.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ν’ αγαπάς την Εκκλησία/ να μισής την αμαρτία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Να ‘χης ελεημοσύνη/ κι από το Θεό ειρήνη.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ν’ αγαπάς τσί εορτάδες, / να νηστεύης τσί Τετράδες.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Και τσί Παρασκευές, να ζήσης, / νήστευγε, μη
λησμονήσης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Κι’ εις την Εκκλησία να πηαίνης, / πάντα να
μεταλαβαίνης…<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Μά και σύ, γαμπρέ, να ζήσης,/ νήστευγε, μη
λησμονήσης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Είς την Εκκλησίαν να πηαίνης, / πάντα να
μεταλαβαίνης.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Ν’ αγαπάς τη σύζυγό σου, / να ‘ναι ο Κύριος βοηθός
σου!».<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Συχνή
είναι επίσης η προτροπή για μετοχή στα αγιαστικά μέσα της Εκκλησίας. Ορθόδοξη
πνευματικότητα αποπνέει και η κατακλείδα των εορταστικών αγυρτικών τραγουδιών,
που αποκαλύπτει, μάλιστα, την μεταγενέστερη εκκοσμικευμένη παραποίησή της:
Ολίγον ύπνον πάρετε και πάλι σηκωθείτε/ στην εκκλησιά να τρέξετε, μ’ όλη την
προθυμίαν/ να ακούσετε την Γέννηση, Χριστού μας την αγίαν. (41).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>στ)
Εκκλησιοκεντρική είναι και η άσκηση κοινωνικής κριτικής, τα βέλη της οποίας δεν
αποφεύγει και ο ανάξιος Παπάς (42), πού όταν χάσει τον σεβασμό του ποιμνίου,
γίνεται «σκυλόπαπας»(43). Με τον τρόπο αυτό το Δημοτικό Τραγούδι αναδεικνύεται
σε επίσημο εκφραστή της λαϊκής επιδοκιμασίας ή του ελέγχου των μελών του
κοινωνικού σώματος για τη χειραγώγηση της συλλογικής ηθικής. Αντίθετα,
αγαπητική είναι η στάση απέναντι στον άξιο Παπά: «Παπά, σε κλαίν οι εκκλησίες,
σε κλαίν τα μοναστήρια. Σε κλαίει κι Αγία Τράπεζα μ’ όλα τα άγια μυστήρια. Παπά
μου, δούλε του Θεού, και της Κυράς της Παναγιάς και αφέντη ολωνών μας, ποιός
την καμπάνα θα βαρή, το πετραχήλι θα φορή;» (44).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ακόμη και
οι παρωδίες σκωπτικής φύσεως, πού απαντούν και ως παιδικά τραγούδια,
τεκμηριώνουν την εξοικείωση του Λαού με την λατρειακή γλώσσα (π.χ. «Παναγία
Τριάς-πότι θα φάμι κριάς…». Τώ αγαγόντι/ μου έπεσε το δόντι», κ.τ.ό. Γενικά στη
ζωή και γλώσσα του λαού μας, λείπει η ευσεβοφάνεια του δυτικού χριστιανισμού
και η προσποιητή σοβαρότητα.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ζ) Ακόμη
και ο θάνατος και η μεταθανάτια ζωή, παρόλες τις αρχαιοελληνικές επιβιώσεις,
τελικά εκφράζονται με την γλώσσα της Θεολογίας μας. Η διήγηση της Κρίσεως
(Ματθ. 25,21 επ.) και η «Εξόδιος Ακολουθία» είναι στο υπόβαθρο πολλών δημοτικών
ασμάτων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τα
τραγούδια ανταποκρίνονται πλήρως στις αντίστοιχες και- -νοδιαθηκικές διηγήσεις
και στη λειτουργική γλώσσα η χρησιμοποιούμενη φρασεολογία («το φώς της βασιλείας»,
«το φοβερό κριτήρι», «στον ποταμό το πύρινο», κ.τ.ό. (45)).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>η)
Ιδιαίτερα, επίσης, θερμαίνεται η ευαισθησία της λαϊκής ψυχής απέναντι στην ξ ε
ν ι τ ε ι ά και τον ξ έ ν ο ή ξ ε ν ι τ ε μ έ ν ο. Η αρχαία ελληνική στάση, που
κορυφώνεται στον «Ξένιο Δία», ανανεώνεται μέσα από τους σχετικούς λόγους του
Χριστού στη διήγηση της Κρίσεως («ξένος ήμην και ή: και ού) συνηγάγετέ με,
(Ματθαίος 25,43) σε ένα πλούσιο γένος της Δημοτικής Ποίησης, «Τραγούδια της
ξενιτειάς» (46).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>θ) Δεν
απουσιάζει, τέλος, η θεώρηση του Γένους-Έθνους και των παραμέτρων του, μέσα από
τη ρωμαίικη ελληνορθόδοξη πατερική πρακτική. Η χρησιμοποιούμενη ορολογία
ενσαρκώνει την αλληλοπεριχώρηση Ορθοδοξίας και Εθνικής Ταυτότητας. Αυτό
εκφράζεται με τον όρο: ρ ω μ α ί ο ς –ρ ω μ η ό ς, που απαντά συχνότατα (47),
όπως και ο όρος Ρ ω μ α ν ί α (48), το αυθεντικό όνομα της «Βυζαντινής»
αυτοκρατορίας από τον 4<sup>ο</sup> αιώνα (49), πρίν επιβληθεί από Φράγκους
συγγραφείς ο όρος «Βυζάντιο» (1562-Ιερώνυμος Βόλφ). Στο έπος του
«Δασκαλογιάννη» (Κρήτη) δεκάδες φορές απαντά (για πρώτη φορά ιστορικά) και ο
όρος Ρ ω μ η ο σ ύ ν η (50). Ρωμάκια, ρωμηόπουλα (51) και ε λ λ η ν ό π ο υ λ α
συνυπάρχουν στα τραγούδια μας, όπως και οι Ρ ω μ η ο ί με τους Έ λ λ η ν ε ς,
σε σχέση ταυτοσημίας. Τά δύο εχθρικά κατέναντι, μετά το 1204 και το 1453,
γέννησαν την αντίστοιχη ορολογία, που αναδύεται και στο ιστορικό Δημοτικό μας
τραγούδι.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Συχνή
είναι και η φραστική και ιδεολογική αντιπαράθεση: Τούρκοι- Ρωμηοί (52), όπως
και Φράγκοι (53)- Ρωμηοί (54). Η πίστη, εξ άλλου, διαφοροποιεί και στα
Τραγούδια τον Έλληνα- Ρωμηό (δηλαδή ορθόδοξο) και από τους Εβραίους (Οβριούς)
(55). Δηλώνεται επίσης, η δυναμική της θρησκευτικής διαφορότητας, που υπερνικά
το συναίσθημα, αποτρέποντας τους μεικτούς γάμους (56). Γενικά, το κλίμα, στο
οποίο ευδοκιμεί το Δημοτικό Τραγούδι, είναι κυρίως ο ιστορικοπνευματικός χώρος
της Ελληνορθοδοξίας.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μέσα από
αυτή την προοπτική βλέπει ο επαγγελματίας Θεολόγος το Δημοτικό μας Τραγούδι. Η
παραπάνω προσέγγιση οδηγεί στις ακόλουθες επακριβώσεις: Η εκκλησιαστική
Υμνογραφία και τα δημοτικά μας Τραγούδια συνιστούν αδιάψευστη μαρτυρία της
ενότητας του πολιτισμού μας. Ο πανθομολογούμενος σήμερα κλονισμός των
ισορροπιών της ιστορικής μας συνέχειας δεν είναι άσχετος, κατά τη δική μας
εκτίμηση, και με την αλλαγή της σχέσης μας με τον θησαυρό της λαϊκής μας
παράδοσης, που από βιωματικός και εμπειρικός κατάντησε, στην καλύτερη
περίπτωση, φολκλορικός… Και αυτό ισχύει για όλο το φάσμα του εθνικού μας βίου
και τα εκφραστικά του μέσα, όπως ο Ύμνος και το Δημοτικό Τραγούδι. Υπάρχει όμως
το λαϊκό «λείμμα», που διασώζει τη σχέση του μαζί τους, λειτουργώντας
αναγεννητικά ως «ζύμη όλου του εθνικού φυράματος» (Γαλ. 5,9)*<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">1., Βλ. π. Γ. Δ. Μεταλληνού, «Θεολογική Παιδεία και
Εκκλησιαστική Αγωγή», στον Τόμο: Η προσωπικότητα και η Θεολογία του Μ. Φωτίου,
Επίσημοι Λόγοι εκφωνηθέντες επί τη Ιερά Μνήμη του κατά τα έτη 1970-2010, Ιερά
Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 2011, σ. 431-448. Κωνσταντίνου Ε.
Παπαπέτρου, Η ουσία της Θεολογίας, Αθήναι χ.χρ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">2., Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος, Δημοτικό Τραγούδι-Μιά
διαφορετική προσέγγιση, Αθήνα (Αρσενίδης) 1990, σ.16-17.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">3., Μ.Γ. Βαρβούνης, Η διδασκαλία του Δημοτικού
Τραγουδιού στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Αθήνα 1998, σ.13<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">4., Νικολάου Β. Τωμαδάκης, Βυζαντινή Υμνογραφία και
Ποίησις, Αθήναι 1965, σ.18.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">5., Τροπ. γ΄ ωδής Ιαμβικού Κανόνος Θεοφανείων.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">6., Βλ. π. Γ. Δ. Μεταλληνού, Η Θεολογική Μαρτυρία
της Εκκλησιαστικής Λατρείας, Αθήνα (Αρμός) 1996(2), σ. 142.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">7., Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, Η Ελληνική και Διεθνής
Επιστημονική Ονοματοθεσία της Λαογραφίας, Αθήνα 2008, σ. 50, σημ.11<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">8., Μ. Γ. Βαρβούνη, «Πνευματικότητα και εκκοσμίκευση
στα έθιμα της Ελληνικής Λαϊκής Λατρείας» στον τόμο ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ (αφιερωματικός
Τόμος), Αθήναι 2010, σ.529.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">9., Δημητρίου Πετρόπουλου, Ελληνικά Δημοτικά
Τραγούδια. Βασική Βιβλιοθήκη αρ. 46/47, τ. Α΄ Αθήνα 1958, σ. θ΄ Πρβλ. Γεωργίου
Κ. Σπυριδάκη, Ελληνική Λαογραφία (Λαϊκός Πολιτισμός των Νεωτέρων Ελλήνων),
τεύχ. Δ΄ (Δημοτική ποίησις), Αθήναι 1975, σ.1 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">10., Γεώργιος Δ. Κοντογιώργης, Η Ελλαδική Λαϊκή
Ιδεολογία, Νέα Σύνορα, Αθήνα, 1979, σ.23<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">11., π. Γ. Δ. Μεταλληνού, Η Θεολογική Μαρτυρία….
σ.147 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">12., Αλεξάνδρου Σ. Κορακίδη, Αρχαίοι Ύμνοι: Η
Επιλύχνιος Ευχαριστία…, Αθήναι 1979.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">13., Γεωργίου Κ. Σπυριδάκη, όπ. π., σ.4. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">14., π. Γ. Δ. Μεταλληνού, Η Θεολογική Μαρτυρία…. σ.155.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">15., Βλ. Γεωργίου Κ. Σπυριδάκη και Σπυρίδωνος Δ.
Περιστέρη, Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια, τ. Γ΄(Μουσική Εκλογή), Εν Αθήναις 1968,
σ.έ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">16., Δημητρίου Πετροπούλου, όπ.π., Α΄, σ. η΄, ιά.
Για τη σχέση Εκκλησιαστικής («Βυζαντινής») και Δημοτικής Μουσικής βλ. Αθανασίου
Θ. Βουρλή, Δημοτική και Εκκλησιαστική Μουσική- Ομοιότητες και Διαφορές, Αθήναι
1997. Πρβλ. Του Ιδίου, «Το Ήθος κοσμικού και εκκλησιαστικού άσματος», στο:
Θέματα Ιεράς Ψαλμωδίας, τεύχ. Α΄, Αθήναι 2000, σ.50 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">17., «Μή αμφισβητούμενη» είναι η άποψη, ότι η
δημώδης μουσική είναι «συνδεδεμένη οργανικώς με τον όλον λαϊκόν πολιτισμόν»
(Γ.Κ. Σπυριδάκης- Σπυρ. Δ. Περιστέρης, όπ,π.).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">18., Βλ. π. Γ.Δ. Μεταλληνού, «Επιβιώσεις και
Επιβολές αρχαίων ειδωλολατρικών Ηθών και Εθίμων στον ελληνορθόδοξο χώρο» (ανάτ.
Από τον Τόμο: Παύλεια Θεολογία και σύγχρονη ειδωλολατρία), Βέροια 2006,
σ.215-228.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">19., Βλ. ενδεικτικά στου Δ. Πετρόπουλου, όπ, π. Α΄.
σ.39. Γ. Κ. Σπυριδάκη, όπ.π., σ.262.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">20., Όπως και στο «λαϊκό» τραγούδι! Βλ. Δ.
Πετροπούλου, Β΄, σ.98, 119 κ.π.ά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">21., Π.χ. «αγία μου Τριάδα κι’ αγία μου Πελαγία» (το
ορθό: Παναγία). Γ. Κ. Σπυριδάκη, όπ.π., σ.262.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">22., Βλ. Δ. Πετρόπουλου, όπ.π., Β΄, σ.146. «Κυρά»
είναι η Παναγιά (σ. 146).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">23., Δ. Πετροπούλου, όπ.π., Β΄, σ.111.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">24., Στο ίδιο, σ.135 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">25., Στο ίδιο, σ.118.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">26., Στο ίδιο, Α΄, σ.85.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">27., Στο ίδιο, Α΄, σ.190.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">28., Στίλπων Π. Κυριακίδης, Το Δημοτικό Τραγούδι,
Συναγωγή Μελετών, Αθήνα 1990, σ.59 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">29., Γ.Κ. Σπυριδάκη, όπ.π. σ.246 επ. Δ. Πετρόπουλου,
όπ. π. Β΄, σ.ι΄επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">30., Βλ. Γ.Κ. Σπυριδάκη, όπ.π. σ.256 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">31., Δ. Πετρόπουλου, όπ. π. Β΄, σ.4<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">32., Απαντούν συχνά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">33., Π.χ. Δ. Πετροπούλου, Α΄, σ.172.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">34., Γ.Κ. Σπυριδάκη, όπ.π. σ.261<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">35., Βλ. Στίλπωνος Κυριακίδη, όπ. π. σ.40 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">36., Βλ. π. Γ.Δ. Μεταλληνού, Η Θεολογική Μαρτυρία…,
όπ.π., σ. 112 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">37., Βλ. Δ. Πετρόπουλου, Β΄, σ.3 επ., και Γ.Κ.
Σπυριδάκη, όπ. π., σ.246 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">38., π. Γ.Δ. Μεταλληνού, όπ. π., σ.116 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">39., Όπ.π., σ.4.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">40., Δ. Πετρόπουλου, όπ.π., Β΄, σ.135.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">41., Γ. Κ. Σπυριδάκη, όπ.π., σ.247.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">42., Δ. Πετρόπουλου, όπ. π., Β΄, σ.206<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">43., Πρβλ. Μ.Γ. Μερακλή, Ευτράπελες Διηγήσεις. Το
κοινωνικό περιεχόμενο, Εστία, Αθήνα 1980, σ.53 επ. (Το υπόβαθρο εδώ είναι το Α΄
Τιμ. 5,20: «Τους αμαρτάνοντας ενώπιον πάντων έλεγχε, ίνα και οι λοιποί φόβον
έχωσι»).<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">44., Δ. Πετρόπουλου, όπ.π. Β΄, σ.235.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">45., Στο ίδιο, σ.217 επ. Γ.Κ. Σπυριδάκη, όπ.π. 261
επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">46., Δ. Πετροπούλου, όπ.π., Β΄, σ.157 επ. Γ.Κ.
Σπυριδάκη, όπ.π. ,σ.328 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">47., Βλ. λ.χ. Δ. Πετρόπουλου, όπ.π., Α΄, σ.153 κ.ε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">48., Στο ίδιο, σ.38. 153 ε.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">49., π. Γ.Δ. Μεταλληνού, «Η αυτοκρατορία της Νέας
Ρώμης και οι Πολίτες της», στο: Στα μονοπάτια της Ρωμιοσύνης, Αθήνα 2008, σ.26
επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">50., Δ. Πετρόπουλου, Α΄, σ.162, επ. Πρβλ. π. Γ. Δ.
Μεταλληνού, «Αναχρονολόγηση του όρου ‘Ρωμηοσύνη’», στο: Παρεμβάσεις… Αθήνα
1998, σ.32 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">51., Δ. Πετρόπουλου, όπ. π., Α΄, σ.140 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">52., Δ. Πετρόπουλου, όπ.π. Α΄, σ.124.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">53., Δ. Πετρόπουλου, όπ.π. Α΄., σ.222<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">54., Γ. Κ. Σπυριδάκη, όπ.π. σ.229. Δ. Πετρόπουλου,
όπ.π. Α΄, σ.153 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">55., Δ. Πετρόπουλου, όπ.π. Α΄, σ.138, 145, Β΄, 12
κ.ά.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">56., Βλ. Δ. Πετρόπουλου, όπ.π. Α΄, σ.139 επ. Πρβλ. Μενέλαος
Τούρκογλου, «Στοιχεία Οικογενειακού Δικαίου εις τάς παροιμίας και τα άσματα του
Ελληνικού Λαού», Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας της
Ακαδημίας Αθηνών 22 (1973) σ.57 επ.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">*, «Σεμιναριακή Διάλεξη Λαογραφίας» στη Φιλοσοφική
Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών στις 15.5.2012. Διευθυντής ο Καθηγητής Μηνάς
Αλεξιάδης. Το κείμενο θα δημοσιευθεί στον 43<sup>ο</sup> τόμο του περιοδικού
Λαογραφία.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>π. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ, σελ. 175-190. <o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Στον τόμο «Ο ΛΑΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ…» Ιστορικά και Θεολογικά
του Ρωμαίικου Ελληνισμού, εκδόσεις Αρμός, Αθήνα, 2015, σ. 332.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Στο παρόν
σημείωμα Μνήμης ανάγνωση στο συγγραφικό έργο του πατρός Γεωργίου Δ. Μεταλληνού,
διατήρησα την γλωσσική ορθογραφία του κειμένου.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Γιώργος Χ. Μπαλούρδος<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;">Πειραιάς,<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Δευτέρα 18 Δεκεμβρίου
2023<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΑΡΕΡΓΑhttp://www.blogger.com/profile/08228999799152034238noreply@blogger.com0