ΠΕΡΙ ΠΕΙΡΑΪΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ

 

ΠΕΡΙ  ΠΕΙΡΑΪΚΗΣ  ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ  ΣΧΟΛΗΣ

       Οφείλω να ομολογήσω ότι από τα πρώτα χρόνια της ενασχόλησής μου και των συγγραφικών μου λογοτεχνικών ερευνών και αποδελτιώσεων απορούσα και ταυτόχρονα «ζήλευα» όχι μόνο την Αθήνα την πρωτεύουσα της χώρας, αλλά και άλλες Πόλεις και περιοχές της Ελλάδας-όπως Κρήτη, Επτάνησα, την συμπρωτεύουσα προσφυγομάνα όπως θα μας υπενθύμιζε ο ποιητής και πεζογράφος Γιώργος Ιωάννου Θεσσαλονίκη κλπ. Πόλεις και περιοχές που κατόρθωσαν να αποκτήσουν ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ η οποία συστέγασε και εξακολουθεί να σκέπει το πνευματικό και καλλιτεχνικό ανθρωπογενές δυναμικό τους, τις δημιουργίες τους και την παράδοσή τους που καλλιέργησαν στο χρόνο. Κάθε Λογοτεχνική Σχολή (Πόλης ή γεωγραφικών περιοχών) διέπλασε την συλλογική επικράτεια συνείδησης των μελών της, καταξίωσε αντιπροσωπευτικά πανελλαδικώς τα σκόρπια μέρη της, οργάνωσε λειτουργικά τα συγγραφικά έργα και καλλιτεχνικά επιτεύγματα των πνευματικών δημιουργών της Πόλης, μπόλιασε την ιστορία της και πρότεινε, κατοχυρώνοντας σταδιακά την παρουσία των εκατοντάδων ή και χιλιάδων δημιουργών της στην διαχρονική εξέλιξη της Ελληνικής Γραμματείας ισότιμα, ισάξια και «συμπληρωματικά». Διατηρώντας ασφαλώς ταυτόχρονα κάθε Λογοτεχνική Σχολή (Αθηναϊκή, Κρητική, Επτανησιακή, της Θεσσαλονίκης κ ά.) την αυτονομία της ιδιοσυστασίας της, την αυτοτέλεια της παράδοσής του προσώπου της, την ετερότητα της φωνής της σε σχέση ή σε συνάρτηση με τις άλλες Λογοτεχνικές Σχολές και πολιτιστικές παραδόσεις. Δυστυχώς η Πόλη του Πειραιά, το πρώτο λιμάνι της χώρας με την πολύβουη παρουσία του, την ιστορική πολιτιστική του κληρονομιά, τα ίχνη της διαδρομής της τοπικής του παράδοσης εμφανή στο χρόνο μέχρι σήμερα, το πνευματικό του κεφάλαιο να προκαλεί τον θαυμασμό για μια φτωχομάνα εργατούπολη, Πόλη λιμάνι στην οποία εγκαταστάθηκαν πληθυσμιακές ομάδες και οικογένειες από διάφορα μέρη και περιοχές της πατρίδας μας- Μανιάτες, Χιώτες, Κρήτες, Σπετσιώτες, Υδραίοι, Επτανήσιοι, Θεσσαλονικείς, Μοραΐτες, Καρπάθιοι και φυσικά Μικρασιάτικος προσφυγικός πληθυσμός κλπ., δεν κατόρθωσε, δεν κατορθώσαμε εμείς οι Πειραιώτες με το ανθηρό κατά περιόδους έντονο σε πολιτιστική παρουσία παραγωγικό, αυτό το πολύστικτο Πειραϊκό πνευματικό και καλλιτεχνικό δυναμικό της Πόλης από την ίδρυσή της σε αυτόνομο Δήμο να οικοδομήσει- οικοδομήσουμε την δική μας ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΣΧΟΛΗ. Να την εδραιώσουμε και κατοχυρώσουμε στην καθόλου διαδρομή και εξέλιξη της Ιστορίας της Ελληνικής Γραμματείας που θα μας έκανε περήφανους όχι μόνο για το Δημοτικό Πειραϊκό μας Θέατρο, τα Μακρά Τείχη της Πόλης, το Αρχαιολογικό Μουσείο και τα ελάχιστα εναπομείναντα Νεοκλασικά Κτήριά της. Οι Πειραιώτες συγγραφείς και καλλιτέχνες και των δύο φύλων, λειτούργησαν στις δικές τους συγγραφικές δημιουργίες και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις μάλλον, ακολουθώντας μια διασπαστική τροχιά με τα γνωστά αποτελέσματα. Χωρίστηκαν σε ομάδες και σωματειακές παρουσίες, φιλικές παρέες, αποδέχτηκαν ατύπως ή και συνειδητά τους όρους «Πειραιώτες λογοτέχνες της ταβέρνας», των «Καφενείων», ποιητές και δημοσιογράφοι πεζογράφοι «συγγραφείς της Φρεαττύδας» και άλλους λογοτεχνικούς προσδιορισμούς οι οποίοι όπως φαίνεται ενδέχεται να «μείωσαν» την εμβέλεια της Πειραϊκής παράδοσης και προσφοράς. Δεν θέλησαν ή δεν κατόρθωσαν να συλλάβουν έναν Πειραϊκό οραματικό σκοπό πανελλαδικής πρότασης και εξακτίνωσης αναφορών ως συγκεφαλαιωτική φωνή και παρουσία της Πόλης και όχι ως κατακερματισμένη, εξατομικευμένη συγγραφική αναγνωρίσιμη μονάδα. Μια σφαιρική εποπτεία και έρευνα των Πειραϊκών Γραμμάτων του περασμένου αιώνα θα μας φανερώσει το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι Πειραιώτες δημιουργοί παρά την μεγάλη και ισχυρή αγάπη που έτρεφαν για την Πόλη τους, την ευδιάκριτη και αναμφισβήτητη Πειραιολατρεία τους, το ατομικό συναισθηματικό τους δέσιμο και φορτίο συγκίνησης που τρέφουν για τα χώματά της, το θαλάσσιο στοιχείο της που την περικυκλώνει και της προσφέρει την αύρα και τον λυρισμό της, το άπλωμα των ονειροπολήσεων των δημοτών της, διαπιστώνουμε με την πρώτη ματιά στα έργα τους (έμμετρα, πεζά, ημερολογιακές τους αναμνήσεις, μελέτες, δημοσιογραφικές καταγραφές, εκδοτικές κινήσεις, εικαστικές παραστάσεις κ.ά.) ότι αφέθηκαν να δράσουν και να λειτουργήσουν, να κάνουν αισθητή την παρουσία τους σ’ ένα θρυμματισμένο πνευματικά περιβάλλον, σκόρπιο και μεμονωμένων αξιόλογων περιπτώσεων συγγραφικών μονάδων και δημόσιων πολιτιστικών εμφανίσεων. Η κρίση αυτή που εκφράζω, δεν σημαίνει ότι μηδενίζουμε τις όποιες συγγραφικές εμφανίσεις, τις συχνές καλλιτεχνικές και φιλολογικές εκδηλώσεις (ομιλίες, διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων, θεατρικές και μουσικές παραστάσεις, εκθέσεις ζωγραφικής, κινηματογραφικές προβολές, πρόσκληση γνωριμίας του Πειραϊκού κοινού με δημιουργούς από την πρωτεύουσα και την επαρχία) Πειραιωτών που έκαναν την εμφάνισή τους στις δεκαετίες του προηγούμενου και προπροηγούμενου αιώνα από διάφορα Σωματεία και Φορείς, Συλλόγους. Πρόθεσή μας δεν είναι να παραβλέψουμε, να παραγνωρίσουμε την προσφορά και την συμβολή τους στην πολιτιστική χαρτογράφηση της Πόλης, του Πειραιά ως πνευματική συνείδηση και καλλιτεχνική αυτόνομη οντότητα σε σχέση με τις άλλες πνευματικές κινήσεις και δυνάμεις της χώρας μας. Εντοπίσαμε όμως στα ερευνητικά μας βαδίσματα χαμένες ευκαιρίες, παθογένειες ομαδικών συμπεριφορών, ατομικές αγκυλώσεις και τοπικά «πείσματα», αρνητικές καταστάσεις στον στενό πνευματικά Πειραϊκό χώρο που κατά την γνώμη μας, μπορεί λανθασμένης, δεν βοήθησαν ώστε να καλλιεργηθεί να αναπτυχθεί σε συλλογικό επίπεδο μία συνειδησιακή αίσθηση και ανάγκη της Πόλεως Πειραιώς, ένα πνευματικό πολυεστιακό κέντρο πολιτιστικού ορόσημου της διαχρονικής ιστορικής παράδοσής της, μια αίσθηση του συνανήκειν σε μια ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ- υπεράνω ατομικών εξαιρετικών εξαιρέσεων- συγκεφαλαιωτική κοινών προσπαθειών, επιτευγμάτων και προθέσεων των δύο προηγούμενων αιώνων. Όχι ορμώμενοι όπως έγινε ή αφέθηκε να γίνει, από ατομικές και μόνο συγγραφικές και καλλιτεχνικές καταξιώσεις και δημοτικές ή σωματειακές αναγνωρίσεις και επιβραβεύσεις, συναισθηματικά κριτήρια προβολής και αναγνώρισης εντός των γεωγραφικών ορίων της Πόλης. Καλλιεργήθηκαν πνευματικές εκδηλώσεις και υιοθετήθηκαν αναγνωστικά ενδιαφέροντα προερχόμενα αποκλειστικά από προσωπικές και μόνο αναμνήσεις και γραφές, δεν πίστευαν οι Πειραιώτες- τουλάχιστον αυτούς που γνώρισα και συνομίλησα από κοντά και παρακολούθησα, συμμετείχα στις πνευματικές τους εκδηλώσεις μετά το 1974 στην οικοδόμηση μιάς λογοτεχνικής πειραϊκής κοινότητας ως Σχολής παράλληλης ή και γιατί όχι ισάξιας των άλλων Λογοτεχνικών Σχολών ανά την επικράτεια όπως τις ορίζουν οι Ιστορικοί και Γραμματολόγοι της Ελληνικής Γραμματείας. Αφεθήκαμε στις καλές και «θερμές» πνευματικά προθέσεις αποδοχής και πρωτοβουλίες αναφορών και μνημονεύσεων των πρωτευουσιάνων Αθηναίων και των άλλων περιφερειών της πατρίδας μας Λογοτεχνών οι οποίοι συνήθιζαν να κατεβαίνουν στον Πειραιά με τις φιλικές πνευματικές τους συντροφιές και οικογένειες για να γευτούν τα θαλασσινά εδέσματα στις ψαροταβέρνες και εστιατόρια της Πόλης σιμά στην Πειραιώτικη θάλασσα απολαμβάνοντας του ρυθμούς των ήχων του φλοίσβου. Αυτά τα ολίγα και ίσως υπερβολικά  για του Πειραϊκού Λογοτεχνικού οίκου μας. Ευελπιστώντας οι νεότερες γενεές των Πειραιωτών δημιουργών και καλλιτεχνών να υιοθετήσουν το συνανήκειν σε μία Πειραϊκή Λογοτεχνική Σχολή και να την προβάλλουν, την Σχολή και την παράδοσή της ως πρόταση στους Άλλους.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς

Τετάρτη 11 Ιουνίου 2025