Βρασίδας Καραλής, Είμαστε διαπορθμευτές συγκινήσεων, περαματάρηδες εμπειριών

 

Βρασίδας Καραλής : Είμαστε διαπορθμευτές συγκινήσεων, περαματάρηδες εμπειριών

     Πραγματικά δεν ξέρω πως να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στο περιοδικό Αναγνώστης, στον διευθυντή του Γιάννη Μπασκόζο και στα μέλη της Κριτικής Επιτροπής που με τόση γενναιοδωρία και μεγαλοθυμία μου απένειμαν αυτή την σημαντική αναγνώριση. Ζώντας μακριά από την Αθήνα, έχω αποκοπεί από τις απόκρυφες συμμαχίες και λανθάνουσες συζυγίες που συνήθως προσδιορίζουν ανάλογες αναγνωρίσεις. Η αλήθεια επίσης είναι ότι μια τέτοια αναγνώριση δίνει την ευκαιρία ειδικά στον ίδιο τον άνθρωπο να σκεφτεί τα όσα δεν έκανε, ή δεν κατόρθωσε να ολοκληρώσει, ή ακόμα και τα αδιέξοδα και τις αστοχίες του. Βέβαια ο νεαρός που για πρώτη φορά δημοσίευσε ένα άρθρο στον Πολίτη του Άγγελου Ελεφάντη ή στον Εκηβόλο του Βασίλη Διοσκουρίδη, σαράντα χρόνια πριν, δεν είναι ο ίδιος με τον  ευτραφή πανεπιστημιακό που σας μιλάει σήμερα. Τότε ψάχναμε βεβαιότητες ενώ σήμερα απολαμβάνουμε την απερινόητη περιπλοκότητα των κειμένων και των υποκειμένων. Μαζί με την γενιά μου, ανήκουμε σε μια εποχή μεταβατική, από την σκοτεινή δικτατορία στον αλλοπρόσαλλο σοσιαλισμό της επόμενης δεκαετίας.

Για τούτο σήμερα μπορούμε να διαβλέψουμε στο έργο μας τις λαβυρινθώδεις δολιχοδρομίες της εποχής που βασάνισαν την σκέψη και οδήγησαν πολλούς από την γενιά μου στον φιλολογισμό και το κήρυγμα. Σε μερικά από αυτά τα χαντάκια πέσαμε όλοι.

Κατόρθωσα μερικώς να ξεφύγω μόνο και μόνο γιατί έφυγα από την Αθήνα και κατέληξα στο Σύδνεϊ, όπου αίφνης δεν ήμουν μόνο ο εαυτός μου αλλά και εκπρόσωπος της ελληνικής παιδείας και παράδοσης.

Ως καθηγητής έπρεπε να συνομιλήσω με όλους, προς χάριν των φοιτητών. Πολύ συχνά δεν συμφωνούσα με τις συναινέσεις ή τις αναιρέσεις μιας δραστήριας κοινότητας που προσπαθεί ακόμα να αντιμετωπίσει το τραύμα του ξεριζωμού και να καταπραΰνει την οδύνη της νοσταλγίας.

Ο δάσκαλος έπρεπε να γίνει η βάση σύγκλισης διαφορετικών κατευθύνσεων  για να μην επιδεινώσει την σύγχυση της νέας γενιάς και για να κρατήσει το ενδιαφέρον της στις κεντρομόλες εστίες του ελληνικού λόγου.  Την λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, την μυθολογία, την πολιτική, την τέχνη και όσα άλλες δημιουργικές φωτιές που επιδείκνυαν την διάρκεια και την ένταση του ειρμού της αποκαραδοκίας που καθοδήγησε πολλούς διανοούμενους της διασποράς, αρχίζοντας με τον πατέρα όλων μας, τον Αδαμάντιο Κοραή.

Η διανοητική του βιογραφία ως του κατ’ εξοχήν εκπροσώπου της διασποράς είναι ένα από τα σχέδια μου που δεν ευοδώθηκαν. Με αυτήν ήθελα να αποτυπώσω τα διλήμματα και τα αδιέξοδα, τις προοπτικές και τα ανοίγματα που προσφέρει η διασπορική σχέση με την μητροπολιτική πραγματικότητα, τα ναι που αναγκάζεσαι να πεις και τα όχι που σε αναγκάζουν να αποστασιοποιηθείς. Βρέθηκα πολλές φορές σε ανάλογες καταστάσεις μιας και σε διάφορες περιπτώσεις κάθισα δίπλα σε βουλευτές, υπουργούς και πρωθυπουργούς κατά την επίσκεψή τους στο Σύδνεϊ και είχα μερικές στιγμές απόλυτης ειλικρίνειας μαζί τους αλλά και με πολλούς πανεπιστημιακούς. Ο καθένας δίνει αυτό που έχει βεβαίως και είναι ακαλαίσθητο να ζητάς από τον οποιονδήποτε να σου δώσει αυτό που δεν έχει. Κάποια στιγμή και για περίπου 20 χρόνια φιλοξενήθηκα από την αμφίθυμη αγγλική γλώσσα.

Η γλώσσα δεν ορίζει την σκέψη. Την περιορίζει ναι, αλλά οι εξωγλωσσικές συνθήκες και οι μεταγλωσσικές σχέσεις επικοινωνούν με εμάς με ένα νεύμα, ένα βλέμμα, με αυτό που ονόμασα σε ένα έργο μου στα αγγλικά παρουσία, ή με παρμενίδεια γλώσσα το πάρειμι της ουσίας.

Αφού φύγουμε εμείς το έργο μας παίρνει άλλο νόημα, ενσωματώνεται σε άλλους ορίζοντες. Τελικά αυτό που νομίζουμε ότι ήταν αποκλειστικά δικό μας δεν ανήκει σε εμάς. Το γεγονός μάλιστα ότι έγραψα και μερικά κείμενα σε άλλη γλώσσα, τα οποία είχαν μιας ευμενούς υποδοχής, περιπλέκει ακόμα τα πράγματα. Εκεί στο εξωτερικό, από την Αμερική μέχρι την Αυστραλία, και από την Χιλή ως την Κίνα υπάρχει και δημιουργεί μια ομάδα στοχαστών και μελετητών που αποτελούν το παράθυρο της ελληνικής παιδείας προς τον κόσμο. Νομίζω ότι αυτή η αναγνώριση ανήκει σε όλους αυτούς που καθημερινά διακονούν τον έλληνα λόγο στο εξωτερικό πολλές φορές χωρίς καμιά αναγνώριση από την πατρίδα.

Είμαστε διαπορθμευτές συγκινήσεων, περαματάρηδες εμπειριών. Αν κατόρθωσα να περάσω μερικά πράγματα από την μια γλώσσα στην άλλη αυτό ίσως ξεπεράσει την θητεία μας εδώ και παραδοθεί σε εκείνους που θα ακολουθήσουν.

Ένας συγγραφέας, ένας λόγιος, ένας στοχαστής κατά την άποψή μου αναβιώνει συνθήκες και περιστάσεις. Η επιτυχημένη ή αποτυχημένη αναβίωση εξαρτάται από την καλλιτεχνική συνείδηση που γεννάται από διαφορετικές εκλεκτικές συγγένειες, ωσμώσεις και διακλαδώσεις. Κάποια στιγμή μάλιστα στην πορεία σου ανακαλύπτεις με τρόμο και δέος   ότι πήγες εκεί που δεν περίμενες να πας και πως σταμάτησες σε τόπους που δεν ήθελες να σταματήσεις.

Και όπως προείπα, λίγη αυτοκριτική. Ίσως κάποιος θα έλεγε, και μερικές φορές το σκέφτομαι και ό ίδιος, ότι το έργο στερείται συνοχής και συνέχειας. Πιστεύω ωστόσο από την πρώτη δημοσίευση μέχρι τα σημερινά πιο σύνθετα και κάπως πιο αναστοχαστικά κείμενα, διακρίνεται ένας ενιαίος τόνος, μια κοινή διαθέουσα πνοή, που δείχνουν σταθερούς νοηματικούς άξονες και αναφορές. Ίσως βρούμε την ευκαιρία να συζητήσουμε όλα αυτά κάπου αλλού.

Σας ευχαριστώ και πάλι και εύχομαι η παρούσα αναγνώριση, όπως και των άλλων εκλεκτών συγγραφέων και συναδέλφων που βραβεύτηκαν σήμερα, να εγκαινιάσει μια τέτοια συζήτηση για την συμβολή του Νεοελληνισμού στην σύγχρονη πακοσμιοποιημένη σκέψη και συνθήκη νοηματοδότησης της εμπειρίας.

 

Λογοτεχνικά Βραβεία του περιοδικού Ο Αναγνώστης.

(Η ομιλία του Βρασίδα Καραλή στα Βραβεία του Αναγνώστη 2025, μετά την παραλαβή του Μεγάλου Τιμητικού Βραβείου για το σύνολο του έργου του).

         Η Πειραιώτικη λογοτεχνική ιστοσελίδα Λογοτεχνικά Πάρεργα και ο γράφων προσωπικά ευχαριστεί τους υπεύθυνους και τον διευθυντή του ηλεκτρονικού περιοδικού «Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ» περιοδικό για το βιβλίο και τις τέχνες, καθώς και τον τιμημένο πειραιώτη πανεπιστημιακό και ακαδημαϊκό συγγραφέα και κριτικό κ. Βρασίδα Καραλή για την άδεια αναδημοσίευσης της μεστής και σύντομης Ομιλίας του στο περιοδικό «Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ» με την ευκαιρία της πρόσφατης βράβευσής του.

Ευχόμαστε από καρδιάς οι υπεύθυνοι παράγοντες του Πολιτισμού της πόλης μας, του Δήμου Πειραιά, να δουν την τιμητική διάκριση του Πειραιώτη καθηγητή, να διαβάσουν την Ομιλία και να προβούν από την μεριά τους στα δέοντα. Ο κύριος Βρασίδας Καραλής μεγάλωσε και πέρασε τα νεανικά και εφηβικά του χρόνια στην Πόλη μας, η δε οικογενειακή του εστία βρίσκεται στην οδό Μακεδονίας.

Πειραιάς 3 Ιουλίου 2025