ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ

                              Περιοδικό Χριστιανικό Συμπόσιο

          Έχοντας αποδελτιώσει τον πρώτο τόμο του ετήσιου περιοδικού «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΝ ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ» που κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο της Εστίας του Ιωάννου Δ. Κολλάρου το 1966 σε διεύθυνση του συγγραφέα και εκδότη Κώστα Ε. Τσιρόπουλου, ας κάνουμε την περιδιάβαση και στους υπόλοιπους τόμους και την πολύ ενδιαφέρουσα και πρωτοποριακή για την εποχή του ύλη.

          Ο δεύτερος τόμος κυκλοφόρησε το 1967, σε μια εποχή πολύ δύσκολη πολιτικά, ιστορικά και κοινωνικά για την πατρίδα μας. Η κυβέρνηση του έμπειρου και παλαιού πολιτικού της ΕΡΕ του συγγραφέα και ιστορικού Παναγιώτη Κανελλόπουλου ανετράπη από μια στρατιωτική χούντα την 21^η Απριλίου του 1967. Η βραχύβια αυτή Κυβέρνηση είχε πάρει ψήφο εμπιστοσύνης από τους άλλους πολιτικούς σχηματισμούς και ιδιαίτερα από την Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου με σκοπό να διενεργήσει τις επερχόμενες εκλογές. Τα ηνία της τότε ΕΔΑ (Ελληνική Δημοκρατική Αριστερά) τα είχε ο σοφός ηγέτης του χώρου αυτού ο αγωνιστής και συγγραφέας επίσης, Ηλίας Ηλιού. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος ανέλαβε τα ηνία της ΕΡΕ (Ελληνική Ριζοσπαστική Ένωση), όταν ο ιδρυτής της και πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής κατέφυγε στο Παρίσι μετά την πολιτική εκλογική του ήττα. Τα πράγματα όμως στην Ιστορία δεν έρχονται πάντα όπως τα σχεδιάζουν και θέλουν να τα διαμορφώσουν οι πολιτικοί, διαφορετικές ιστορικές συνθήκες και άλλοι πολιτικοί παράγοντες διαμορφώνουν την τελευταία στιγμή τις ιστορικές και πολιτικές εξελίξεις.

          Στον κολοφώνα του περιοδικού αναγράφονται τα εξής:

«Το ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ» 1968 υπό την διεύθυνση κι επιμέλεια του Κώστα Ε. Τσιρόπουλου με εξώφυλλο τεχνουργημένο από το χέρι του αγιογράφου Κώστα Γεωργακόπουλου και πρωτογράμματα και στολίδια διαφόρων καλλιτεχνών τυπώθηκε στα τυπογραφεία των αδελφών Γ. Ρόδη Αμαρουσίου 33 τον Νοέμβριο του 1967 για λογαριασμό του βιβλιοπωλείου της «Εστίας».

          Και ο δεύτερος τόμος όπως είναι φυσικό, έχει την εκδοτική και ποιοτική αισθητική του πρώτου τόμου, η πρωτοποριακή για την εποχή του ύλη συνεχίζεται με την συνεργασία των σταθερών συνεργατών του, τόσο σε πρωτότυπα κείμενα όσο και σε μεταφράσεις κειμένων ξένων χριστιανών διανοουμένων όχι κατ’ ανάγκη Ορθόδοξων, μεγάλο μέρος των σελίδων του επίσης, κρατούν οι σελίδες του για την λογοτεχνία-ποιητικά κείμενα κυρίως-(της λεγομένης θύραθεν παιδείας). Η γενικότερη φιλοσοφία της ύλης και της ταυτότητας του περιοδικού δεν δεσμεύονται από τον τίτλο του. Τα μεγάλα κινήματα του υπαρξισμού και της μυστικής θεολογίας στον ευρωπαϊκό χώρο καθώς και άλλα σύγχρονα φιλοσοφικά κινήματα παρουσιάζονται από την σκοπιά βεβαίως της χριστιανικής θεολογίας και φιλοσοφίας, όχι όμως σε μια διάθεση πλήρης ρήξης και ρηγματικής αντιπαλότητας, αλλά σαν μια προσπάθεια γνωριμίας και κατανόησης και των άλλων δογμάτων του ευρύτερου χριστιανικού χώρου. Τα κείμενα που αφορούν την ελληνική θρησκευτική γραμματεία προέρχονται-και αυτά επίσης-από την λεγομένη νηπτική θεολογία, ας μην μας διαφεύγει, ότι μετά το 1962 και τον εορτασμό της χιλιετίας του Αγίου Όρους στον ελλαδικό χώρο έχει αρχίσει να ανθίζει το λεγόμενο ρεύμα των Νεορθόδοξων.

Έλληνες διανοούμενοι θεολόγοι-αλλά και από άλλους επιστημονικούς χώρους-προσπάθησαν να ξεφύγουν από τα ασφυκτικά και δυναστευτικά πλαίσια των λεγομένων παραεκκλησιαστικών οργανώσεων, των υπερσυντηρητικών αυτών ομάδων που κυριαρχούσαν στον εκκλησιαστικό και εν μέρει στον πολιτικό χώρο τις προηγούμενες περιόδους και μέχρι το πέρας της επτάχρονης στρατιωτικής δικτατορίας του 1967-1974 περίπου. Όπως παλαιότερα τον 20 αιώνα, ο Απόστολος Μακράκης και οι θεωρίες του οριοθετούσαν κάθε εκκλησιαστική φωνή, στο όνομα μιας δήθεν καθαρότητας της ελληνικής ορθοδοξίας. Αρκετά βιβλία σύγχρονών μας ορθόδοξων διανοητών έχουν κυκλοφορήσει έκτοτε που διαπραγματεύονται τα θέματα αυτά, από άτομα που έζησαν από τα μέσα θα λέγαμε τις θρησκευτικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις διάφορες αυτές οργανώσεις. Οφείλουμε να τονίσουμε ότι την περίοδο αυτή,-από το 1948-το τιμόνι του Πατριαρχείου το κρατά ένας σοβαρός, στιβαρός, ρωμαλέος, αποφασιστικός και πάνω από όλα ανοιχτόμυαλος θρησκευτικός ηγέτης, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας,(Ήπειρος 6/4/1886-Κωνσταντινούπολη 7/7/1972), αλλά και στην Δύση Πάπας είναι ο φωτισμένος ηγέτης Παύλος ο Στ΄, που συνεργάστηκαν για το γενικό κοινωνικό καλό του χριστιανού ανθρώπου και της χριστιανικής ανθρωπότητας γενικότερα, και άφησαν πίσω τους τις καλογερίστικες αρές και βυζαντινοεγωπάθειες και τα άχαρα, αντι-ιστορικά, αντικοινωνικά και αντιανθρώπινα δόγματα των βυζαντινοεπαιτών. Στον Ελλαδικό χώρο, παραιτείται ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ο Β΄ και η αριστίνδη Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδας, με ψήφους 8 εκλέγει Αρχιεπίσκοπο τον καθηγητή της Ποιμαντικής και Κανονικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αρχιμανδρίτη Ιερώνυμο Κοτσώνη από την Τήνο.  

    Αξίζει να τονίσουμε, ότι ανεξάρτητα από την αρνητική στάση που είχαν όπως είναι φυσικό, οι θεολόγοι στοχαστές, οι ορθόδοξοι διανοούμενοι, οι ιερείς και μοναχοί της εκκλησίας απέναντι στα δικτατορικά καθεστώτα της τότε Ανατολικής Ευρώπης και στην Μέκκα του Κομμουνισμού τότε Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών(ΕΣΣΔ), όχι μόνο υιοθετώντας τον όρο του Άγγλου πρωθυπουργού της Νίκης του Ουίνστον Τσώρτσιλ περί Σιδηρούν Παραπετάσματος, αλλά και δημοσιεύοντας κείμενα που παρουσίαζαν τις πραγματικές κοινωνικές, οικονομικές, θρησκευτικές και πολιτικές συνθήκες στις χώρες αυτές, (στην τότε ΕΣΣΔ πρόεδρος και γενικός γραμματέας ήταν ο Λεονίντ Μπρέσνιεφ και Πατριάρχης πασών των Ρωσιών ο Ποιμήν) διαβάζουμε στα κείμενα των τόμων αλλά και στα διάφορα βιβλία που κυκλοφόρησαν έκτοτε, μια προσπάθεια «συνομιλίας» με τους Μαρξιστές διανοούμενους, μια φιλική τάση να γνωριστούν καλύτερα, να ανταλλάξουν απόψεις και να μελετήσουν και ερευνήσουν και οι δύο πλευρές τα κείμενα αλλήλων, σε μια επιθυμία κοινής Ελληνικής αυτοσυνειδησίας και ιδιαιτερότητας της ιδιοσυγκρασίας του Ελληνικού πολιτισμού και της ορθόδοξης παράδοσής μας. Κάτι αρκετά δύσκολο και περίπλοκο για την ελληνική ιστορική και πολιτική πραγματικότητα μια που στον ελληνικό χώρο τα τραύματα, οι πληγές, τα πάθη, οι ιδεολογικές αψιμαχίες, οι ανυπέρβλητες κοινωνικές δυσκολίες, τα προσωπικά μίση δεν είχαν ξεπεραστεί ακόμα, δηλαδή, ο μετεμφυλιακός ιστορικός κύκλος δεν έκλεισε στην Ελλάδα μετά το τέλος του Εμφύλιου σπαραγμού διατηρήθηκε περίπου μέχρι την πρώτη τετραετία(1981-1984) της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου με την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, αν και νωρίτερα, επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή του πρεσβύτερου και της Νέας Δημοκρατίας(1974) είχε νομιμοποιηθεί το ΚΚΕ, και είχε επιστρέψει από την εξορία ο θρυλικός του ηγέτης ο Χαρίλαος Φλωράκης,(ο καπετάν Γιώτης όπως έλεγαν) και, παρότι, και τα δύο κόμματα της Αριστεράς μεταγενέστερα,-τέλη δεκαετίας του 1980 συμμετείχαν στην κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας επί πρωθυπουργίας Τζανή Τζανετάκη και αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη-λόγω Ειδικού Δικαστηρίου και του σκανδάλου του μεγαλοτραπεζίτη Γιώργου Κοσκωτά-τα ιδεολογικά και πολιτικά πάθη εξακολούθησαν να ταλανίζουν και να τυραννούν αρνητικά την χώρα και τους κατοίκους της, μην αφήνοντας εντεύθεν κακείθεν τους Έλληνες να οδηγηθούν με ήρεμο πολιτικό βίο και σταθερή ιστορική πορεία στην Ενωμένη Ευρώπη και στην απαραίτητη διαδρομή της προς τον Ευρωπαϊκό αλλά και εσωτερικό κυρίως εκσυγχρονισμό τους. Δυστυχώς το ρολόι της ιστορίας αυτής της χώρας δείχνει συνεχώς προς τα πίσω, λες και οι χώρες και τα έθνη δεν αλλάζουν ή οι πολιτικές και οικονομικές συνθήκες οφείλουν να μείνουν αγκυλωμένες στις δραματικά ιστορικά δεκαετίες του 1940 και του 1950, ή στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.

    Αυτή η χώρα-η κοινή μας Εστία-μοιάζει σαν ένας αργοκίνητος  λασπωμένος αραμπάς που μεταφέρει κάθε είδους πεπαλαιωμένο ή μη υλικό(έμψυχο ή άψυχο) που δυσκολεύει την πορεία της και αναστέλλει κάθε είδους προσπάθεια μεταρρύθμισης και αλλαγής. Μόνο που, τα ψέματα επιτέλους τελειώσανε, δεν μπορεί η μισή ελλάδα να ζει εις βάρος της άλλης μισής, δεν γίνεται να είμαστε ένα Καραβάν Σεράϊ περιφερόμενων ντόπιων ή αλλοδαπών αθίγγανων. Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι πολιτικοί μας ηγέτες, αλλά ίσως πρωτίστως, η εθνική μας ιστορική νοοτροπία, μπαχαλάκηδες στα του οίκου μας μπαχαλάκηδες και ωχαδερφιστές στα της χώρας μας.   

Μέσα σε ένα τέτοιο ιστορικό και πολιτικό περιβάλλον και με οξυμμένα τα πολιτικά πάθη και αντίξοες πολιτικές συνθήκες, σε μια περίοδο της πατριωτικής κυριαρχίας και προπαγάνδας του Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών κυκλοφόρησε ο ετήσιος τόμος του Χριστιανικού Συμποσίου, ένας τόμος με επίκαιρη ίσως ακόμα και σήμερα ύλη.

Ο δεύτερος τόμος του 1967 έχει 264 σελίδες και ακολουθεί την ίδια διάταξη των κειμένων με τους γνωστούς μας από τον πρώτο τόμο συνεργάτες.

Ο τόμος αρχίζει με το «βαρύ πυροβολικό» της νηπτικής και μυστικής ορθόδοξης θεολογίας θα γράφαμε τον Άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο και το κείμενό του «Μακαρισμός των Χριστιανών» σε απόδοση του συγγραφέα Παντελή Β. Πάσχου, σ. 7-9

«Καλότυχοι εκείνοι, όπου ζύγωσαν το θείο φως και μπήκαν μέσα σ’ αυτό γινάμενοι ολάκεροι όπως το φως, κι εγίνανε μ’ εκείνο μία ουσία, ένα σώμα…».

Ο Καντιανός φιλόσοφος και πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος, δημοσιεύει το κείμενο «Διαλογισμοί γύρω από το Θρησκευτικό βίωμα» σ. 10-18.

«Το να ζης την απόλυτη πληρότητα σημαίνει να ταυτίζεσαι με αυτήν, μια που αν είσαι Εσύ έξω από αυτήν κάτι της λείπει, δεν είναι απόλυτη…».

Ο Γ. Δ. Χουρμουζιάδης, αποδίδει το κείμενο «Ο δρόμος της τελειότητας» της Αγίας Τερέζας της Αβίλα, (Santa Teresa de Avila) σ. 19-23.

«Μοιάζω με κείνον που ακούει μακρινές ομιλίες και που δεν τις καταλαβαίνει, αν και τις ακούει…».

Η Αικατερίνη Δονάτου, αποδίδει την ποίηση του Πιέρ Εμμανιουέλ (Pierre Emmanuel), «Γνώρισα τον εαυτό μου», σ.24-27.

«Γι’ αυτό, πιο πάνω απ’ την Φωνή, όπου βυθίζεται ο κόσμος/

  Πολύ ψηλά, η Ελευθερία με δύναμη ανορθώνει/

  Με τα δυό δυνατά της χέρια, τα δυό πιστά της χέρια/

  το κοντάρι του μεγάλου, μελλοντικού Ουρανού μουσκεμένο με

  θάνατο».

Ο Ακαδημαϊκός Αμίλκας Σ. Αλιβιζάτος γράφει για την «Ένωση των Εκκλησιών», σ. 28-36.

Ο Πειραιώτης ποιητής Ελευθέριος Μάϊνας, αποδίδει το «Μια συνταρακτική εξομολόγηση» του Ζωρζ Μπερνανός(Georges Bernanos), σ. 37-46.

«…Έβαλα το γράμμα της στην «Μίμηση», ένα παλιό βιβλίο που ήταν της μητέρας μου, και που μυρίζει λεβάντα, την λεβάντα που έβαζε σε σακουλίτσες μέσα στ’ ασπρόρουχά της, σύμφωνα με τη μόδα της παλιάς εποχής. Δεν τη διάβαζε συχνά, γιατί τα γράμματά της είναι μικρά κι οι σελίδες της από ένα τόσο λεπτό χαρτί που τα φτωχά της δάχτυλα, σκασμένα απ’ τη μπουγάδα, δεν κατάφερναν να τις γυρίσουν…».

Ο κυρ Φώτης Κόντογλου, γράφει την «Επιστολή» σ.47-50.

«Γιατί κατά την γνώμη μου, η μορφή καθορίζει και τον χαρακτήρα της ουσίας σαφώς. Πολλοί νομίζουνε πως η μορφή είνε ένα επουσιώδες εξωτερικό ντύσιμο ενώ έχει βαθύτατη ανταπόκριση και ταύτιση με την ουσία…. Για μένα, στην Ορθοδοξία η μορφή είνε η απτοποίηση(ας πούμε) της ουσίας της, είνε δηλαδή η πνευματική έκφρασίς της με μέσα υλικά, «των αισθήσεων ένεκα» όπως λέγει ο άγιος Διονύσιος στο έργο του «περί επιγείου Ιεραρχίας».

Η Λουκία Ι. Μεταξά, αποδίδει το κείμενο του Γκαμπριέλ Μαρσελ

(Gabriel Marcel), «Η Ανησυχία μέσα στο σύγχρονο Κόσμο», σ.51-56.

«Έχει ή δεν έχει κανείς δίκαιο να ερμηνεύει με αισιοδοξία το γεγονός ότι τα μεγάλα και πιο συγκεκριμένα προβλήματα τίθενται σήμερα σε πλανητική κλίμακα,…» και «Ο καθένας μας καλείται ν’ αντιληφθή ότι η προσωπική του ζωή μπορεί ν’ αναστατωθή, απ’ αρχής μέχρι τέλους από γεγονότα που διαδραματίζονται σε ένα μέρος του κόσμου όπου δεν πάτησε το πόδι του και για το οποίο σχηματίζει ίσως την πιο αόριστη εικόνα…».

Ο πιο γνωστός κριτικός της γενιάς του 1930, ο Αντρέας Καραντώνης, ως ποιητής δημοσιεύει το ποίημα «Τιβεριάς», σ. 57.

«Κι ήταν ωραίος ο επί των Υδάτων/

 περίπατος του Ενός, εκεί που οι άλλοι/

 βυθιζόνταν στην υγρή των θανάτων/

 περιροή…».

Ο Βασίλειος Ν. Τατάκης, δημοσιεύει στις σελίδες 58-63 «Η Φαινομενολογία του «Πιστεύειν»».

«Με πορεία λοιπόν από πίστη σε πίστη, και θεμελιώνεται αλλά και ολοκληρώνεται η πνευματική φύση του ανθρώπου. Ακριβό της προνόμιο η δύναμη του πιστεύειν».

Ο Στέλιος Κωσταρόπουλος, αποδίδει το κείμενο «Το Παρόν και το Μέλλον»-Το θρησκευτικό φαινόμενο αντίδοτο της «Μαζοποιήσεως».

Ενός από τα μεγαλύτερα πνεύματα που γέννησε ο προηγούμενος αιώνας, του Κάρλ Γκ. Γιουνγκ.(Carl G. Jung), σ. 64-70.

Ο Κάρλ Γκούσταυ Γιουνγκ είναι αρκετά γνωστός στον ελληνικό χώρο, τις δεκαετίες του 1980 και 1990 αλλά και μεταγενέστερα, τα βιβλία του διαβάζονταν πολύ από τους τότε νέους της εποχής, ιδιαίτερα «ο Άνθρωπος και τα Σύμβολά του» και «Σύμβολα της Μεταμόρφωσης» σε μετάφραση Φωτεινού Κατσαούνη από τις εκδόσεις Αρσενίδη 1991δύο μεγάλου μεγέθους ογκώδοι τόμοι υπήρξαν «ευαγγέλιο» για τους ψαγμένους. Μαθητής του Φρόυντ, συνένωσε πολλές επιστήμες μαζί στην προσπάθειά του να ερμηνεύσει το συλλογικό ασυνείδητο και να καταγράψει τα παγκόσμια κοινά αρχέτυπα του ανθρώπου. Το έργο του πολύτομο, παραμένει σπουδαίο ακόμα και σήμερα, όπως σημαντική είναι επίσης και η αλληλογραφία του με διάφορους συγγραφείς και στοχαστές της εποχής του. Συμφωνεί δεν συμφωνεί κανείς πλέον με τις απόψεις του, ο Οικουμενικός Άνθρωπος του Κάρλ Γιουνγκ συνεχίζει να είναι παρών.

«Ο άνθρωπος ως κοινωνικό ον, δεν μπορεί να ζει επί πολύ χωρίς ένα πλέγμα δεσμών, που τον συνδέουν με την κοινωνία, κατά τον ίδιον τρόπο, το άτομο δεν μπορεί να βρει μια πραγματική δικαίωση για την ύπαρξή του, για την πνευματική και ηθική αυτονομία του, χωρίς επίκληση μιας εξωκοσμικής αρχής, που έχει την δυνατότητα να σχετικοποιήση την εξαιρετικά ισχυρή επίδραση εξωτερικών παραγόντων. Ο άνθρωπος, που είναι θρησκευτικά ανερμάτιστος, δεν είναι σε θέση ν’ αντισταθή με μόνο εφόδιο την αγνότητα των προσωπικών του απόψεων στην φυσική και ηθική πίεση, που ασκείται από τον εξωτερικό κόσμο. Για την αντιμετώπιση αυτής της πιέσεως, ο άνθρωπος έχει ανάγκη να είναι πειστική και σαφής η εσωτερική του εμπειρία και η υπερβατική του ζωή, που μόνον αυτές μπορούν να τον διαφυλάξουν από το αναπόφευκτο ολίσθημα στη μάζα. Βεβαιότατα είναι ευχερής η διαπίστωση της αποκτηνώσεως και του μαρασμού της αισθήσεως των ηθικών ευθυνών του ανθρώπου της μάζας….» και παρακάτω «Η Πολιτεία παίρνει τη θέση του Θεού και σ’ αυτό οφείλεται, κάτω απ’ αυτό το πρίσμα, το γεγονός ότι οι σοσιαλιστικές δικτατορίες γίνονται θρησκείες, στους κόλπους των οποίων η υποταγή στην Πολιτεία είναι ένα είδος θεϊκής λατρείας…».

«Οι τρεις Γέροντες» του Ρώσου συγγραφέα Λέων Τολστόι(Leon Tolstoi) αποδίδονται από την Τζένη Κολιανδρή, σ. 71-74.

Ο ποιητής Τάκης Κ. Παπατσώνης, δημοσιεύει τα «Ποικίλματα και Σχολιασμοί στην Εορτή της Πεντηκοστής», σ. 75-89.

«Να τολμήσω τάχα, για όποιον τύχει να αναγνώσει λίγο το γραφόμενό μου, να τον παραπέμψω στη μελέτη αυτού του ποιήματος, που το λένε «Μελτέμι», που, con altra voce, μελωδούνται τα όσα ο πεζός λόγος ξηραίνει;».

Το κείμενο «Χριστιανισμός και Πολιτισμός» του σημαντικού Άγγλου ιστορικού Άρνολντ Τόϋνμπη(Arnold J. Toynbee), αποδίδει ο Κώστας Χρ. Τσομπανόγλου,  σ. 90-95.

«Επιθυμώ να μιλήσω για ένα επίκαιρο ζήτημα: θα εξετάσω το θέμα των σχέσεων μεταξύ Χριστιανισμού και της Προόδου».

Σημαντικές είναι επίσης οι δύο ογκώδης μελέτες του Άγγλου ιστορικού που έχουν μεταφραστεί στα Ελληνικά, η μία «Οι Έλληνες και οι Κληρονομιές τους» σε μετάφραση Νίκου Γιανναδάκη κυκλοφορεί από το Ινστιτούτο του Βιβλίου-Μ. Καρδαμίτσα-Αθήνα 1992.

Η Μερόπη Οικονόμου, αποδίδει τέσσερα ποιήματα του Άγγλου Τζέραλντ Μάνλευ Χόπκινς(Gerald Manley Hopkins), σ. 96-99.

«Άγρια ομορφιά κι αξία και δράση και τόλμη και καμάρι/

Ώ, κυανόφαιη φτερούγα που λάμπεις στον αιθέρα,/

Βρόντηξε, σπάσε πάνω στην ορμή σου, Ιππότη,/

Και η φωτιά που απ’τα σωθικά σου θα βγει, πιο λαμπερή την ομορφιά σου δείχνει./

Ο μόχθος, που στη γη χαράζει αυλάκι, κάνει το χώμα που πετάγεται να λάμπει/

Κι’ όπου η φωτιά σκορπίσει την ωχρομέλανή της θράκα, σπαθίζουν χρυσοκόκκινες ανταύγειες».

Ο Παναγιώτης Α. Μιχελής, δημοσιεύει το κείμενο «Η Βυζαντινή Τέχνη ως θρησκευτική και διδακτική Τέχνη», σ. 100-105.

«Κεφάλαια Αγάπης»(Εκλογή από την Α. Εκατοντάδα), του Αγίου Μάξιμου του Ομολογητού, δημοσιεύονται στις σελίδες 106-110. σε απόδοση από τον αρχιμανδρίτη και κατοπινό αρχιεπίσκοπο, που κατά την διάρκεια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών όπως είχε δηλώσει ο ίδιος «διάβαζε και δεν κατάλαβε ότι είχε γίνει δικτατορία».

Ο Σάββας Αγουρίδης δημοσιεύει το κείμενο «Σύγχρονοι Εσχατολογικαί Απόψεις»(Από τας θεολογικάς ζυμώσεις των καιρών μας) σ.111-119.

Ανάμεσα στα ενδιαφέροντα θρησκευτικά και θεολογικά βιβλία του κυρού πλέον Σάββα Αγουρίδη είναι και η δίτομη εργασία του για τα «Απόκρυφα Ευαγγέλια».

Ο Ρώσος θεατρικός συγγραφέας Άντον Τσέχωφ(Antone Tchekhov), μας παρουσιάζεται με την «Νύχτα του Πάσχα», σε απόδοση Λουκίας Ι. Μεταξά, σ. 119-125.

Ο μητροπολίτης Κορινθίας Παντελεήμων δημοσιεύει τον «Θείο Γνόφο», σ. 126-131.

«Θείω καλυφθείς ο βραδύγλωσσος γνόφω ερητόρευσε τον θεόγραφον νόμον. Ιλύν γαρ εκτινάξας όμματος νόου ορά τον όντα και μυείται πνεύματος γνώσιν».

Το κείμενο «Προσευχή στον Ουράνιο Πατέρα» του Τόμας (Thomas More) δημοσιεύεται σε απόδοση Κώστα Τσομπανόγλου, σ. 132-135.

Ο εκ Θεσσαλονίκης ποιητής και δοκιμιογράφος Γιώργος Θέμελης δημοσιεύει πέντε ποιήματά του, σ. 136-141.

«Σειρά καρφιά στους τοίχους που φύλαξαν τη μοναξιά τους./

Μη αφήνοντας πίσω, παρά μονάχα/

Μια φούχτα κόκκαλα σε άσπρη οθόνη/

Μες στους σωρούς από τ’ απομεινάρια της ωραιότητας./

Που μεγαλώνουν, μεγαλώνουν σαν λόφοι από συντριμμένα τρόπαια.»

Από το ποίημα «Ανάμεσα στα μάτια και τα είδωλα».

Ο Τεγιάρ Ντε Σαρντέν(Teilhard de Chardin) μας γνωρίζεται με το κείμενό του «Ας σώσουμε την ανθρωπότητα», σε απόδοση του πρώην αρχιεπίσκοπου, του «σας πάω και με το σκουλαρίκι»,

σ. 142-150.

Ο Νικαιώτης Δημήτρης Π. Παπαδίτσας, δημοσιεύει την μελέτη του «Το Θείο Μέσα στην Ποίηση»(Πέντε παράγραφοι), σ. 151-153, ένα κείμενο αφιερωμένο στον Αντρέα Καραντώνη.

Η Πειραιώτισσα ποιήτρια Όλγα Βότση, αποδίδει το κείμενο του Γιάκομπ Μπαίμε(Jakob Bohme), σ. 154-158, «Εσωτερική και Εξωτερική Θρησκεία».

Η ποιήτρια Λένα Παππά αποδίδει «Τα χρυσά ξυλοπάπουτσα» της Μαρί Νοελ(Marie Noel), σ. 159-164.

Ο Ευάγγελος Δ. Θεοδώρου μας δίνει το κείμενο «Μόρφωσις και Μυστήριον», σ. 165-168.

Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός παρουσιάζεται στους αναγνώστες του «Χριστιανικού Συμποσίου» με το κείμενο «Λόγος ψυχωφελής και θαυμάσιος», σ. 169-173, σε απόδοση Νίκου Μαρκαντώνη. Πασίγνωστη είναι η «Κλίμακα» του ως άνω εκκλησιαστικού συγγραφέα.

Ο ποιητής Χουάνα ντε Ιμπαρμπούρου(Juana de Ibarburu) αποδίδεται από την συγγραφέα Ιουλία Ιατρίδη, σ. 174-177.

«Νύχτα μου της μοναξιάς/

στεφανωμένη αγκάθια», από τον «Δεκέμβρη.

«Αλλά, Μάνα μου τ’ ουρανού, πως ουρλιάζουν/

τη νύχτα οι λύκοι!/

Και πόσο χρειάζομαι τη βοήθειά σου/

ω, Παναγιά μου της Σωτηρίας.» από την «Παράκληση για τον εικοσάχρονο γιό».

«Στο μονοπάτι με τους ήσκιους τώρα τραβά/

και στοχάζεται πράγματα μακρυνά.» από την «αφήγηση για το φιλί του Αγίου Φραγκίσκου στο λεπρό».

Ο Πωλ Τίλλιχ(Paul Tillich) με το κείμενό του «Για μια Θεολογία του Πολιτισμού» σε απόδοση του αρχιμανδρίτη Ιάκωβου Γκαρμάτη σ. 178-187, μας μιλά για την θρησκεία ως έκφραση της πνευματικής ζωής.

Ο Παντελής Β. Πάσχος δημοσιεύει την μελέτη του για την θρησκευτική ποίηση «Αγνών εξ Αιμάτων», σ. 186-195.

«Φυραίνει ο τόπος ολοένα,/ χωματένιο σταμνί». Γιώργος Σεφέρης.

Η Μερόπη Οικονόμου αποδίδει το κείμενο «Οι τρεις εφημέριοι» του Τ. Ο. Μπητσκροφτ(T. O. Beacheroft), σ. 196-203.

Ο συγγραφέας Γιώργος Πράτσικας, αποδίδει το κείμενο «Ο Μύθος της Δυστυχίας» του Ζαν Ντανιελού(Jean Danielou), σ. 204-209.

Ο λησμονημένος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Αλέξανδρος Μπάρας, αποδίδει το ποίημα «Εις μνήμην του Ινφάντη» του Ρόμπερ Μαρτώ(Robert Marteau), σ. 210-212.

«Το χάος σκίζει ο αρχάγγελος με μια αργυρή περόνη/

τρεμίζουν στροβιλίζουνε/

ήλιος, πλανήτες,/

όπως τα ψάρια στ’ ακουάριο…Σε πετρωμένα δάση βαδίζετε/

κρατώντας στόνα σας χέρι σφαίρα και στ’ άλλο ροζμαρίνια/

Μονάχοι οι σκύλοι, οι λύκαινες φρουρώντας στ’ ακρωτήρια/

Γαυγίζουν σα συμπληρωθεί στο γύρισμα η συρμή σας. Και σου ξυπνάει η μνήμη!»

Ο γνωστός μας Φιλίπ Σέρραρντ(Philip Sherrard), μας δίνει «Το Μυστήριον» σε απόδοση Λουκίας Ι. Μεταξά και Δημήτρη Κουτρουμπή, σ. 213-216.

«Το μυστήριο είναι το ίδιο το πράγμα, η πραγματικότητα, καθώς είναι στην γυμνή της ουσία και χωρίς οτιδήποτε ν’ αλλάξη ή να συμβολίζεται ή να υποκαθίσταται…».

Στην ελληνική βιβλιο-αγορά κυκλοφορούν ενδεικτικά τα «Δοκίμια για τον Νέο Ελληνισμό» από τις εκδόσεις «σύνορο», 1971 σε μετάφραση Νίκου Γκάτσου/Τάσου Ζαννή/Λίνα Κάσδαγλη/Ντίνα Κουρούκλη/Δήμητρα Κωνσταντίνου-Χριστοδούλου/Σοφία Σκοπετέα, και «Η Μαρτυρία του Ποιητή» σε επιμέλεια Βασιλικής Γουνελά, του Philip Sherrard.       

Ο συγγραφέας Σώτος Χονδρόπουλος, μας δίνει τη «Γη και σποδός» σ.217-224.

Η Ιουλία Ιατρίδη αποδίδει το «Ο Θεός και οι Ιδεολογίες» του Γκονθάλο Φερναντεθ Δε Λα Μόρα(G. Fernandez de la Mora),

σ. 225-226.

Η «Ελευθερία και Θρησκεία» του Γ. Ουσκατέσκου αποδίδεται από τον Γ. Δ. Χουρμουζιάδη, σ. 227-232.

Ο Πειραιώτης ποιητής, μυθιστοριογράφος και ιστορικός ερευνητής του Πειραιά Δημήτρης Σ. Φερούσης μας δίνει το κείμενο «Ο Θεός μιλάει μαζί μας», σ. 233-237.

«Το ύψιστο αξίωμα της Σωκρατικής φιλοσοφίας υπήρξε η αναζήτηση της αλήθειας, η ελευθερία του λόγου, το αναφαίρετο δικαίωμα της συζήτησης και του διαλόγου…. Η ανθρώπινη ζωή, ο πολιτισμός και η ισορροπία στην ιστορία, στην ηθική και το δόγμα στηρίχτηκαν, όχι στο μονόλογο, μα στο «διαλέγεσθαι και εξετάζειν».

Ο Λάμπρος Κουλουμπαρίτσης αποδίδει την «Ανθρώπινη Πορεία» του Γκυσταβ Τιμπόν(Gustave Thibon), σ. 238-240.

«Το μυστήριο δεν είναι τείχος πάνω στο οποίο το μυαλό συντρίβεται, είναι ωκεανός όπου ο νους χάνεται».

Ο Κωνσταντίνος Γ. Νιάρχος μας δίνει τα «Εκκλησιαστικά Χρονικά» της εποχής, ο Πέτρος Γλέζος μας κάνει μια περιδιάβαση στις Θεατρικές παραστάσεις της χρονιάς και ο Κώστας Ε. Τσιρόπουλος (ο ευγενής αυτός άνθρωπος που δεν διαβάζει ποτέ του μονοτονικά κείμενα παρά μόνο πολυτονικά), αναφέρεται στα «Ελληνικά Γράμματα» και στον «Κινηματογράφο».

Από τα βιβλία που εκδόθηκαν ενδεικτικά αναφέρω τα «Τρία κρυφά ποιήματα» του Γιώργου Σεφέρη, το πεζογράφημα ο «Άρτος των Αγγέλων» του Παντελή Πρεβελάκη, την ποιητική συλλογή «Κλειστό κήπο» του Γιώργου Γεραλή, την «Περιπέτεια» του Μηνά Δημάκη κ. ά,λ. Στην έβδομη τέχνη έχουμε το πασίγνωστο έργο «Η έβδομη σφραγίδα» του Σουηδού Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, μια εκπληκτική ταινία που την παρακολούθησα θυμάμαι με ανάλυση του Βασίλη Ραφαηλίδη στην κινηματογραφική αίθουσα της Αλκυονίδας. Αξεπέραστη παραμένει ακόμα και σήμερα στην ιστορία του κινηματογράφου η παρτίδα «Σκάκι» του Ιππότη με τον Θάνατο.

Αλλά και ο χορός του θανάτου στην βουνοκορφή. Μια ταινία σταθμός στην διερεύνηση του εσωτερικού μυστηρίου από έναν μεγάλο σκηνοθέτη «θεολόγο» της εποχής μας όπως υπήρξε ο Μπέργκμαν. Μνημονεύονται ακόμα το γνωστό μας «Φαρενάιτ 451» του Φρανσουά Τρυφφώ, μια επίσης σημαντική ταινία όπως και το βιβλίο του Μπράντμπερυ, η γνωστή μας «Ιουλιέττα των πνευμάτων» του Φεντερίκο Φελλίνι, το «Ένας άντρας και μια γυναίκα» του Κλώντ Λελούς, με την ιδιοφυή και χαρακτηριστική μουσική του ακόμα και σήμερα και άλλα.

          Τέλος, ο δεύτερος αυτός τόμος κλείνει με τα χριστιανικά βιβλία από όλο τον κόσμο. Αξίζει να αναφέρουμε το «Κατ΄ εικόνα και ομοίωσιν Θεού»,(A l’ image et a la resemblance de Dieu) του Vladimir Lossky, που εκδόθηκε το 1967 στην Γαλλία.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση, Τρίτη, 23 Δεκεμβρίου 2014

Πειραιάς, Τρίτη, 23 Δεκεμβρίου 2014.