ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ

ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ

Ελλάδα και Μάης μαζί. Αθήνα 1987

                                                       

      

         Η Βιρτζίνα Γούλφ είναι η ίσως μοναδική γυναικεία παρουσία στην Ευρωπαϊκή λογοτεχνία που αγάπησε και λάτρεψε τόσο πολύ την Ελλάδα. Μια Ελλάδα όμως έτσι όπως την ονειρεύτηκαν μέσα στα σπουδαστήρια των παιδικών και εφηβικών τους χρόνων οι περισσότεροι αρχαιοσμιλευμένοι συγγραφείς.

Γι’ αυτούς, ο ελληνικός χώρος-η ελλαδική επικράτεια- υπήρξε περισσότερο μια υπαρξιακή εκκίνηση για να εκφράσουν τις φιλοσοφικές τους αναζητήσεις, τις υπαρξιακές τους αγωνίες πάνω στο ωραίο, το αγαθό, το απόθετο κάλλος του κόσμου, το αεί αιτούμενο, τη φωτεινότητα της ψυχής, το πλέον της αλήθειας, το θείο. Η παρθένα φύση της, τα ηλιόλουστα τοπία της, οι δαντελωτές παραλίες της, ο λυρικός μυστικισμός των θρησκευτικών και παραδοσιακών δοξασιών του τρόπου ζωής των κατοίκων της και μια αδιόρατη και παράξενη περιρρέουσα ερωτική ατμόσφαιρα που διαχέεται στο «ελλαδικό σύμπαν» έθελγαν και ίσως εξακολουθούν να μαγεύουν τους αποσυνάγωγους του δυτικού κόσμου. Μέχρι πρότινος η Ελλάδα και η ιστορία της, υπήρξε ο κύριος ελλιμενισμός των ιδεολογικών και φιλοσοφικών τους αναζητήσεων.

     Η σημαντική αυτή Αγγλίδα συγγραφέας επισκέπτεται για πρώτη φορά την Ελλάδα το 1906 σε ηλικία 24 ετών. Από το 1898 έχει αρχίσει να εντρυφά στην ελληνική παιδεία. Οι αρχαίοι τραγικοί, ο Πλάτωνας, οι ιστορικοί συγγραφείς υπήρξαν οι αγαπημένοι της σύντροφοι στα νεανικά και εφηβικά της διαβάσματα. Τα φιλοσοφικά ιδεώδη και κοινωνικά ιδανικά της κλασικής Αθηναϊκής εποχής που μαγνήτιζαν τη Βιρτζίνια Στήβεν καθώς και το πρώτο αυτό ταξίδι στη γη των Θεών, απεικονίστηκαν με ενδιαφέροντα τρόπο στο βιβλίο της «Το Δωμάτιο του Ιακώβου». Στο μυθιστόρημα αυτό, αλλά και σε άλλα της Αγγλίδας μυθιστοριογράφου υπάρχουν διάσπαρτες οι σκέψεις, οι απόψεις και οι διάφορες εικόνες των τοπίων που συγκράτησε από το εδώ πέρασμά της.

  Και έτσι θα προσθέταμε ότι ο ερχομός στην Ελλάδα για δεύτερη φορά το 1932, μολονότι η ίδια είναι μια μεσόκοπη, ψυχικά κουρασμένη συγγραφέας, με δεδομένη τη συμβολή της στα Αγγλικά γράμματα, εξακολουθεί να μοιάζει με το ταξίδι της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων. Για τη Γούλφ ο ονειρικός θαυμασμός για τη χώρα αυτή παραμένει ακόμα ακέραιος και ζωντανός μέσα στον πνευματικό και συναισθηματικό της κόσμο. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι οι εικόνες που σχεδιάζει στο ημερολόγιό της για το ελληνικό τοπίο είναι τόσο «ουτοπικές». Επισκέπτεται σχεδόν τα ίδια μέρη που οι πριν από αυτήν Ευρωπαίοι έχουν επισκεφθεί. Ακρόπολη, Μυκήνες, Δελφούς, Αίγινα, αλλά και Μυστρά, Δαφνί… -Άραγε να θυμήθηκε το πέρασμα από τη χώρα μας το 1877  του συμπατριώτη της και διάσημου συγγραφέα του Όσκαρ Ουάϊλντ;- Τόποι και χώροι, μνήμες και ιδέες που στάθηκαν πνευματικοί δείχτες στη συνείδηση των ατόμων. Συνάζει εικόνες, αφουγκράζεται συναισθήματα, συλλέγει εντυπώσεις, παιχνιδίζει με τις παραστάσεις και τις εναποθηκεύει με δέος στο λαβύρινθο της συνείδησής της. Με άρωμα θηλυκής ευαισθησίας και μια χαρακτηριστική εκφραστική λιτότητα σχολιάζει το εξωτερικό περιβάλλον που επισκέπτεται. Η ματιά της διαπνέεται από ένα σφιχτό λυρικό πάθος.

 « Η Αθήνα μοιάζει σαν σπασμένο τσόφλι», «οι άνθρωποι είναι απελπιστικά φτωχοί», «ο τόπος είναι τόσο εξουθενωμένος που δεν μπορεί να διαφυλάξει τα συμφέροντά του».

   Στέκεται με περιέργεια μπροστά σε μια εκφορά Επιταφίου και ξαφνιάζεται με τους πολλούς στρατιώτες στους δρόμους. Οι παρατηρήσεις της λιτές ορισμένες φορές αφυδατωμένες, αντανακλούν τις μύχιες σκέψεις της. Οι εσωτερικοί μονόλογοι της Γούλφ, οι νωχελικοί στοχασμοί της, οι αδρές της εικόνες, μας αποκαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο ιχνογραφεί την εξωτερική πραγματικότητα και ερμηνεύει τα σύμβολα της απογραφής αυτής. Η Βιρτζίνια Γούλφ περισσότερο ονειρεύεται τον κόσμο παρά μετέχει σε αυτόν. Ανασύρει από τα έγκατα της ψυχής της άθραυστες εικόνες, λησμονημένες λεπτομέρειες, δραματικούς τόνους, σκόρπια γεγονότα, ατομικές περιπέτειες, ιδιαίτερες εμπειρίες, και συνυφαίνει το δικό της προσωπικό λογοτεχνικό καμβά. Όπως η αράχνη «παγιδεύει» αριστοτεχνικά με το λεπτό και άρτια πλεγμένο ιστό της τα μικρά ζωϋφια. Αρνούμενη να αποδεχθεί τη σύγχρονη τρέλα του κόσμου και τις επιφανειακές και ψεύτικες ανθρώπινες σχέσεις καταφεύγει στο παρελθόν. Βυθίζεται στα φωτεινά ερέβη της μνήμης της και από εκεί παρακολουθεί κοινωνικές πρακτικές, αφουγκράζεται περασμένα μεγαλεία, σχεδιάζει  ατμοσφαιρικούς τρόπους αφήγησης, αρχιτεκτονεί τις συνειδήσεις των ηρώων της. Τους ήρωές της διακρίνει μια στοχαστική περιπλοκότητα και μια ρευστή συνειδησιακή συγκρότηση. Ο συναισθηματικός τους κόσμος είναι συνήθως κυματοειδής. Παρότι βρίσκονται ανάμεσά μας κυκλοφορούν δίπλα μας και ακούμε τους παλμούς των ονείρων τους, οι ίδιοι είναι κάτοικοι ενός άλλου κόσμου.

    Η μετάφραση, για τις εκδόσεις Κρύσταλλο, είναι της κυρίας Μαρίας Τσάτσου και ακολουθεί με ευχέρεια και πιστά το ρυθμό της συγγραφέως. Η εισαγωγική σημείωση είναι του κυρίου Άρη Μπερλή.

Γιώργος Μπαλούρδος, πρώτη γραφή
εφημερίδα Εξόρμηση 14/1/1990