Γαλλική Ποιητική Πρόζα

 Πρόζα της Αγίας Αικατερίνης

    Όσο ένα παιδί θα ονειρεύεται την αυγή, όσο ένα τριαντάφυλλο θα μυρώνει τη νύχτα, όσο μια καρδιά κάπου θα αισθάνεται τον ίλιγγο, όσο ένα βήμα θα τραγουδάει στο πεζοδρόμιο, όσο κάποιος το χειμώνα θα αναθυμάται την άνοιξη, όσο θα βρίσκεται και σ’ ενός γλύκα παρόμοια με αγαπημένη γυναίκα, όσο θα επιπλέει πάνω στον κόσμο και στη μοίρα του λίγο φως….

              … Θ’ ακούεται το τραγούδι της Γαλλίας.   

    Ο Ευρωπαϊκός Πολιτισμός, στηρίχτηκε σε τρεις κεντρικούς ιστορικούς πυλώνες, μέσα στην διάρκεια της Παγκόσμιας Ιστορίας. Την αρχαία ελληνική φιλοσοφική παράδοση, γραμματεία-γραπτή και προφορική-και πολιτισμό, το Ρωμαϊκό Δίκαιο και πολιτικό σύστημα διακυβέρνησης, και την Χριστιανική Θρησκεία, κοινωνική παράδοση, πολιτισμό και κοινή πίστη των κατοίκων της γηραιάς Ηπείρου. Με τον Χριστιανισμό το άτομο, δηλαδή η γυναίκα, το παιδί, ο δούλος, μπαίνει μέσα στην Ιστορία, γίνεται υποκείμενο που την κινεί, παύει να είναι πράγμα, τουλάχιστον σε ιδεολογικό και φιλοσοφικό επίπεδο, κάτι αδιανόητο για τον αρχαίο «ελιτίστικο» αρχαίο κόσμο. Ο Χριστιανισμός, μέσω της Ελληνικής φιλοσοφίας και γραμματείας, ενοποίησε τα πανάρχαια προ-χριστιανικά Ευρωπαϊκά σύμβολα, τους έδωσε οικεία, καθημερινή ανθρώπινη μεταφυσική προοπτική. Το Ρωμαϊκό και κατόπιν το Βυζαντινό Δίκαιο, οργάνωσε τα δικαιώματα και οχύρωσε τις ελευθερίες των κατοίκων της απέραντης πολυφυλετικής και πολυεθνικής αυτοκρατορίας. Ακολούθησαν οι χρόνοι του Μεσαίωνα και των κάθε είδους διασπάσεων, οι σκοτεινοί Ευρωπαϊκοί χρόνοι, που μέσα από τους καθημερινούς αγώνες των ανθρώπων έδωσαν την θέση τους στην Αναγέννηση, τον Ουμανισμό, τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες, την Αστική Δημοκρατία, τα Ατομικά Δικαιώματα, την Ελευθερία της Σκέψης, την Άνθιση των κάθε είδους και μορφής επαναστατικών κινημάτων, την Γαλλική Επανάσταση, τον πολιτικό πλουραλισμό, την Σοσιαλιστική ιδεολογία, την ελευθερία της πίστης, την χειραφέτηση των γυναικών, τις εργασιακές αλλαγές, τις παγκόσμιες εξερευνήσεις, τις εφευρέσεις, την Αγγλική Βιομηχανική Επανάσταση, αλλά και, την Ιερά Εξέταση, τις Σταυροφορίες, την Αποικιοκρατία, τους τρεις καταστροφικούς νεότερους ιστορικούς ισμούς,-τον Φασισμό, τον Ναζισμό, τον Σταλινισμό, στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο, γεννήθηκαν οι δύο μεγάλοι Παγκόσμιοι Πόλεμοι, αλλά και τα μεγάλα κινήματα Ειρήνης και Δικαιοσύνης.

    Ο σπουδαίος Άγγλος φιλόσοφος Μπέρναρντ Ράσελ είναι αυτός που δημιούργησε το παγκόσμιο κίνημα Ειρήνης. Στην Ευρώπη γεννήθηκαν τα νέα κινήματα της Τέχνης, της Διανόησης, των Θετικών Επιστημών, της Ιατρικής, των ανακαλύψεων, εδώ έχουν τις ρίζες τους στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο, μια λευκή ήπειρο που παλεύει ακόμα να βρει την ταυτότητά της, το γενικό της πολιτισμικό στίγμα μέσα στην παγκόσμια διεθνή σκακιέρα.Η Ευρώπη, κυριάρχησε στον στρατιωτικό τομέα, στον οικονομικό, στον πολιτικό αλλά πρωτίστως, στον ιδεολογικό και πολιτισμικό. 
Ο Ευρωπαϊκός Πολιτισμός υπήρξε ένας Χριστιανικός Πολιτισμός με τα θετικά και τα αρνητικά του σε όλες του τις πολιτισμικές και πολιτικές παραμέτρους, και όχι ένας Πολιτισμός, που διαμορφώθηκε από κάποια άλλη κυρίαρχη παράδοση, προερχόμενη από άλλες μονοθεϊστικές δοξασίες της Μεσογειακής λεκάνης, όπως παραδείγματος χάριν είναι η Μουσουλμανική κατοπινή παράδοση. Αυτός ο Πολιτισμός, ο πανάρχαιος και τόσο αντιφατικός, έγινε ουραγός πλέον της Αγγλοσαξονικής Υπερδύναμης πέραν του Ατλαντικού, δηλαδή της φιλοσοφίας, των κοινωνικών και επιστημονικών διεργασιών της πολιτικής και ιδεολογικής επικράτησης, της μόνης πλέον Παγκόσμιας Υπερδύναμης του Κόσμου της Βόρειας Αμερικάνικης Ηπείρου, από όπου προέρχονται πλέον, οι κάθε χρώματος ακτίνες αναγέννησης της Παγκόσμιας ιστορικής πορείας. Η μάνα Ευρωπαϊκή Ήπειρος, παρέδωσε την ηγεμονική της σκυτάλη στην Αμερικανίδα κόρη. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, η φιλοσοφία της Νέας Γης, η φιλοσοφία της Οικονομίας (του χρήματος) να κυριαρχήσει σε όλους τους τομείς της ζωής των Ευρωπαίων πολιτών.

Από την άλλη, οφείλουμε να σκεφτούμε πολύ σοβαρά την αργή και άτυπη, ειρηνική μουσουλμανοποίηση της Ευρωπαϊκής Ηπείρου. Η Αρχαία Τραγωδία και το Θέατρο,η λυρική ποίηση, το Έπος, οι διδαχές της Αττικής Ελληνικής Δημοκρατίας και Φιλοσοφίας, το Δίκαιο και οι Ατομικές προσωπικές Ελευθερίες των Ευρωπαίων πολιτών, πράγματι, πιστεύουν οι θιασώτες των ανοιχτών συνόρων, ότι μπορούν να υπάρξουν και να ευδοκιμήσουν μέσα σε ένα μουσουλμανικό κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο και αντίληψη περί ζωής και κοινωνίας; Ερώτημα θέτω, δεν δίνω απάντηση, θεωρώ όμως, ότι η ειρηνική μουσουλμανοποίηση της Ευρώπης, θα σημάνει το τέλος της αρχαίας ελληνικής κλασικής παράδοσης, φιλοσοφικής και πολιτικής σκέψης. Δεν θα χάσει πιστούς σε όλα του τα διαχρονικά δόγματα μόνο ο Χριστιανισμός, αλλά θα κλείσει και ο κύκλος της Ελληνικής παράδοσης και ζωής. Μια παράδοση χιλιετηρίδων, πανάρχαια ελληνικά ίχνη και αξίες. Την άποψη αυτή, την θέτω και πάλι σαν ερώτημα, και όχι σαν πρόταση απαγόρευσης της μετακίνησης εξαθλιωμένων προσφύγων, που μια άφρονα αποικιοκρατική πολιτική του Δυτικού Κόσμου, με την συνεργασία Μουσουλμανικών πλούσιων κρατών δημιούργησε με καταστροφικές συνέπειες για όλους μας. Όσα προβλήματα και αν έχει δημιουργήσει ο Χριστιανικός Πολιτισμός μέσα στην επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ηπείρου, αλλά και σε διεθνές επίπεδο, η Χριστιανική παράδοση και οι αξίες της, νομίζω ότι ταιριάζει στον Ευρωπαίο πολίτη. Και όσον αφορά την χώρα μας, την Ορθόδοξη Ελλάδα, η ανεικονική παράδοση της τέχνης του Ισλαμικού Κόσμου αν επικρατούσε, θεωρώ, θα μας γύριζε πίσω, στην εποχή των Εικονομαχιών. Ο Ελληνικός Κόσμος, είναι εμβαπτισμένος μέσα στην Πλατωνική κολυμπήθρα, τις Διονυσιακές μυστηριακές παραδόσεις, το ανθρωπιστικό θυσιαστικό μεγαλείο του Χριστού, τις Αριστοτελικές επιστημονικές αρχές, δεν έχει κοινά σημεία με τις αξίες και τις παραδόσεις του Ισλάμ.  Η Ευρώπη, είναι υπεύθυνη για την αποικιοκρατική της επεκτατική πολιτική, αυτό δεν σημαίνει όμως, ότι πρέπει να απεμπολήσει την πανάρχαια ταυτότητά της και ότι κέρδισε για τους λαούς της με μεγάλες δυσκολίες και αγωνιστικές κατακτήσεις.

    Η γενιά μου-γενιά του 1980-αλλά και οι προηγούμενες ελληνικές γενιές,(και κυρίως η προηγούμενη γενιά του 1970, εξαιτίας της εφτάχρονης στρατιωτικής δικτατορίας) οφείλουν πολλά στο Γαλλικό Κράτος την Γαλλική Δημοκρατία και Γαλλικό Πολιτισμό. Η Γαλλική Δημοκρατία, δεν φιλοξένησε μόνο τους εξόριστους και πολιτικά διωκόμενους Έλληνες την περίοδο (1967-1974), αλλά τους  πρόσφερε και τα ανάλογα εφόδια για την μετέπειτα πολιτική και κοινωνική τους εξέλιξη. Αλλά και τα παλαιότερα χρόνια του Εμφύλιου σπαραγμού, η Γαλλία φιλοξένησε τους διωκόμενους της ηττημένης παράταξης: Κορνήλιος Καστοριάδης, Κώστας Αξελός, Ελένη Γλύκαντζη Αρβελέρ, Νίκος Πουλαντζάς, Νίκος Σβορώνος, Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ, και πολλοί άλλοι, η συγγραφέας Μιμίκα Κρανάκη, ο πεζογράφος Βασίλης Αλεξάκης, ο σκηνοθέτης Ανδρέας Βελισσαρόπουλος, ο σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς, ο συνθέτης Γιάννης Ξενάκης και πολλοί άλλοι έλληνες καλλιτέχνες βρήκαν φιλόξενη στέγη προστασίας στην Γαλλία. Μεταγενέστερα, εκεί βρέθηκαν ο μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, οι πολιτικοί Κωνσταντίνος Καραμανλής και  Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, οι δημοσιογράφοι Ελένη Βλάχου, Τάκης Λαμπρίας και άλλοι, απλοί πολίτες κυνηγημένοι από την Χούντα σταδιοδρόμησαν στην μεγάλη φίλη χώρα. Η Γαλλία υπήρξε στις δύσκολες αυτές ελληνικές περιόδους, φωλιά προστασίας για εκατοντάδες Έλληνες. Με το προσωπικό αεροπλάνο του πρώην προέδρου της Γαλλίας Ζισκάρ ντε Στεν, γύρισε πίσω στην Ελλάδα, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Ο σοσιαλιστής πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν συμπαραστάθηκε στην εξωτερική πολιτική του Ανδρέα Παπανδρέου. Αίσθηση έκανε στην τότε κοινή γαλλική γνώμη, η μεστή ομιλία του στα Γαλλικά του Έλληνα προέδρου της Δημοκρατίας, φιλόσοφου Κωνσταντίνου Τσάτσου κατά την επίσκεψή του στην μεγάλη σύμμαχο φίλη χώρα. 
Το Γαλλικό Ινστιτούτο διάσπαρτο σε όλη την Ελληνική επικράτεια, εξακολουθεί να είναι πυρήνας πολιτισμού και παιδείας, διάδοσης της Ελληνικής Τέχνης. Οι περισσότεροι έλληνες δημιουργοί ποιητές, πεζογράφοι, εικαστικοί και αρχιτέκτονες, ιστορικοί και καλλιτέχνες,στην Γαλλία κατέφυγαν για να σπουδάσουν, στην Πόλη του Φωτός, το Παρίσι.

     Θυμάμαι ακόμα, όταν ο παλαιός φίλος Αντώνης Ερωδιάδης με φιλοξένησε για ένα μήνα στο σπίτι του στο Παρίσι,-έφηβος τότε-εκεί κοντά στην Μονμάρτ, κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970, το φιλόξενο χαμόγελο των απλών Γάλλων πολιτών, την προθυμία τους να με εξυπηρετήσουν και ας μην ήθελαν να μιλήσουν άλλη γλώσσα πέρα από τα γαλλικά. Όταν άκουγαν ότι ήμουν από την Ελλάδα, μου μιλούσαν με ενθουσιασμό για την πατρίδα μου, αναφέρονταν στον αρχαίο πολιτισμό της, θυμόντουσταν ορισμένοι από αυτούς, τα αρχαία ελληνικά που διδάχθηκαν στο αντίστοιχο Λύκειο τους. Άνοιγαν συζήτηση μαζί μου για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, λάτρευαν την χώρα μας, τον πολιτισμό μας, την μουσική μας, γνώριζαν σημαντικούς συγγραφείς μας, ήξεραν, αυτοί οι απλοί πολίτες της περιοχής γύρω από την μεγαλόπρεπη εκκλησία της «Ιερής Καρδιάς», αρκετούς έλληνες καθηγητές πανεπιστημίων που διέπρεπαν την εποχή εκείνη στην χώρα τους. Δεν θα ξεχάσω την ταλαιπωρία που υπέστη μια Γαλλίδα ξεναγός μέσα στο Μουσείο του Λούβρου, ψάχνοντας σε όλους τους ορόφους να το βρει,-όταν της ανέφερα την καταγωγή μου και ενθουσιάστηκε- ενώ ο νέος τότε έλληνας βλάξ, δηλαδή εγώ, της ζητούσα με πείσμα και επιμονή να μου δείξει το γυμνό άγαλμα κάποιου ωραίου έφηβου ενός Ιταλού γλύπτη, ενώ αυτό, κοσμούσε γνωστή πλατεία της Φλωρεντίας. Ίδρωσε η γυναίκα, αλλά επέμενε να με ξεναγήσει, να με βοηθήσει, επειδή ήμουν από την Ελλάδα, που την λάτρευε. Άφησε το πόστο της και μου εξηγούσε τις ενδυματολογικές πτυχώσεις της Απτέρου Νίκης, με πήγε στο υπόγειο και εξυμνούσε τα κάλλη της Αφροδίτης της Μήλου, μου έδειξε το άγαλμα του ερμαφρόδιτου, αλλά και τα αγάλματα των Σουμερίων. Στο Μπομπούρ τότε, το κέντρο Ζωρζ Πομπιντού, υπήρχε έκθεση με έργα του Μίκη Θεοδωράκη, μπροστά είχαν στήσει ένα «καπέλο», ήταν ένας τεράστιος εκθεσιακός χώρος, σε αυτόν τον εκθεσιακό χώρο θαύμαζες έργα διάσημων Ευρωπαίων ζωγράφων αλλά και Ελλήνων, ξεφύλλιζες μεταφράσεις ξένων λογοτεχνικών βιβλίων, και σε ειδικό χώρο, υπήρχε και η ελληνική συγγραφική παρουσία. Εκατοντάδες μουσικοί δίσκοι από όλον τον κόσμο, αλλά και οι Έλληνες Γιάννης Χρήστου, Ιάννης Ξενάκης, Δημήτρης Μητρόπουλος, Μαρία Κάλλας, Μίκης Θεοδωράκης, Δόμνα Σαμίου, Δημοτική Ελληνική Μουσική, Μάνος Χατζιδάκις και άλλες ελληνικές φωνές που δεν θυμάμαι πια. Στις ορθόδοξες εκκλησίες συναντούσες αλλόδοξους Γάλλους και Γαλλίδες να παρακολουθούν τις ιερές λειτουργίες στην ελληνική γλώσσα,-ήταν περίοδος Πάσχα-να ζητούν να μάθουν πως μπορούν να παρακολουθήσουν παράσταση αρχαίας τραγωδίας, πάμπολλες φιλόξενες καταστάσεις έζησα τότε, επισκεπτόμενος σπίτια καλλιτεχνών και άλλων διανοουμένων. Και μόνο η Ελληνική υπηκοότητα αρκούσε για να σου ανοίξουν τις πόρτες τους άτομα που δεν θα μπορούσες εύκολα να δεις και να συνομιλήσεις από κοντά.

    Σε αυτήν την εξακολουθητικά σύμμαχο και φίλη χώρα, που πλήττεται μετά από μία ακόμα τρομοκρατική ενέργεια και χάνει άδικα και απρόσμενα τα παιδιά της, στην Πόλη του Φωτός και κοιτίδα πολιτισμού και παιδείας το Παρίσι, στέκομαι σαν Έλληνας ενεός και τρομαγμένος, μετά από αυτήν την νέα τρομοκρατική ενέργεια, σε αυτό το έγκλημα εναντίων της ανθρωπότητας, από τους Ισλαμοφασίστες, όπως ακούω από το πρωί στο Πρώτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας από το μικρό τραντζιστοράκι μου. Η Ελλάδα, οφείλει πολλά, διαχρονικά, στην φίλη και σύμμαχο Γαλλία χώρα, είναι επιτακτική ανάγκη, επιβάλλεται να σταθούμε νοερά κοντά στους αθώους Γάλλους πολίτες, όπως οφείλουμε να προστατεύσουμε τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό, τον Πολιτισμό και τις αξίες της Χώρας μας. Δεν μπορεί η χώρα μας και η ευρωπαϊκή ήπειρος να είναι ξέφραγο αμπέλι των άλλων ηπείρων, θρησκειών και πολιτισμών. Αν δεν κάνω λάθος, τα μουσουλμανικά κράτη και ο κόσμος τους, προστατεύουν τον πολιτισμό τους, τα ήθη και τα έθιμα της θρησκείας και των παραδόσεών τους,-και έτσι οφείλουν να πράξουν-αλλά οφείλουμε και εμείς να διαφυλάξουμε τα ιστορικά Ευρωπαϊκά μας κεκτημένα, τις ελευθερίες μας, τις δοξασίες μας, την τέχνη μας, την κουλτούρα μας, την πίστη μας, τα αστικά μας δικαιώματα αν δεν θέλουμε να χαθεί το Ευρωπαϊκό κοινό μας οικοδόμημα.

     Στην μνήμη αυτών των άδικα δολοφονημένων Γάλλων αθώων πολιτών, αντιγράφω εδώ, την «Ανθολογία Γαλλικής Ποιητικής Πρόζας» του Σταύρου Καρακάση, μια ανθολογία που εκδόθηκε το 1967, έναν χρόνο πριν τον Γαλλικό Μάη του 1968.

    Όσο θα υπάρχει στο τελευταίο σπίτι του σύμπαντος κάποιο υπόλειμμα ζεστασιάς και τρυφερότητας, όσο στο τελευταίο κατεστραμμένο ανθρώπινο δωμάτιο θα βρίσκεται ένα κομμάτι καθρέφτης, που θα θυμάται ακόμα την ομορφιά, όσο ένα ίχνος γυμνού ποδαριού θα μαρτυρεί στ’ ακρογιάλι το πέρασμα ενός όντος με σάρκα και αίμα, όσο ένα βιβλίο θα είναι για τα μάτια πόρτα για ονειροπολήσεις, όσο από τη μητρόπολη στην τόλμη των γεφυριών, κι από τις τειχογραφίες σαν καρτ-ποστάλ και την πρόζα της Αγίας Ευλαλίας στον ηχογραφημένο λόγο ενός ποιητή που θα γεννηθεί κάθε μορφή της μνήμης, δε θα έχει λεηλατηθεί, εκμηδενισθεί.

                   … Θ’ ακούεται το τραγούδι της Γαλλίας.

Ονειρεύτηκα τόσα και τόσα μα δεν καταλαβαίνω τίποτε

                   Rabelais, Πανταγκρουέλ                                  

ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΡΑΚΑΣΗΣ

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΠΡΟΖΑΣ 1753-1929

Επιμέλεια: Ιάσων Δεπούντης

εκδόσεις Δίφρος 1967, σ. 136

    Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΠΡΟΖΑ

    Αν και ο πεζός λόγος, στη γαλλική λογοτεχνία, ξαπλώθηκε πλατιά μόλις τον τελευταίο αιώνα, εν τούτοις υπάρχουν δείγματα από πολύ καιρό πρωτύτερα.

    Αναφέρουμε τη «Μίμηση του Χριστού»(1662), και τη μετάφραση στα γαλλικά της «Βίβλου»(1667) που η υφή της πηγαίνει στον πεζό ποιητικό λόγο, καθώς και το γνωστό έργο του Φενελόν «Τηλέμαχος»(1669) που χαρακτηρίζεται σαν έπος σε πρόζα. Ο Φανελόν είναι επίσης ο πρώτος που τόλμησε να γράψει ένα υπόμνημα στη Γαλλική Ακαδημία ενάντια στην επίσημη κλασική στιχουργική.

    Αργότερα, μεγαλοφυείς πεζογράφοι, σαν τον Μπυφόν, τον Ρουσσώ, τον Σατωβριάνδο κ. ά. δούλεψαν με τέτοιον τρόπο τον πεζό λόγο, που ειπώθηκε ότι η Γαλλική ποίηση βρίσκεται περισσότερο στην πρόζα, παρά στους στίχους. Ο Βολταίρος που ήταν αντίθετος σ’ αυτό το νέο ποιητικό είδος είχε πει: Τι είναι το ποίημα σε πεζό; Μια ομολογία ανικανότητας! Και είχε άδικο, γιατί το πεζοτράγουδο, δεν είναι σημείο κατάπτωσης της ποίησης, μα ένα νέο λογοτεχνικό είδος που πλούτισε τα εκφραστικά μέσα του ποιητή, που του επιτρέπουν, δίχως τους σχολαστικούς περιορισμούς της κλασικής στιχουργικής να εκφράζει τα συναισθήματά του, που όσο πάει γίνονται πιο πολύπλοκα, πιο βαθιά και ποικίλα. Η έννοια της ποίησης διευρύνθηκε και επιτρέπει στο δημιουργό της να επεκταθεί σε θέματα που άλλοτε του ήταν απαγορευμένα. Σήμερα είναι σε θέση να εκφράσει τις καταστάσεις της σύγχρονης ζωής και ν’ αποδώσει, με ανανεωμένη τεχνική και λεξιλόγιο, τα ιδεώδη της εποχής του.

    Στα τέλη του 18 αιώνα, ο Εβαρίστ Παρνύ(1753-1814) και ο Αλφόνσος Ράμπ(1786-1829) πρωτοδημοσίευσαν ποιητικές συλλογές σε πεζό λόγο. Δημιουργός όμως του πεζοτράγουδου θεωρείται ο Αλοϊζιους Μπερτράν (1807-1841)με το βιβλίο του “Gaspard de la Nuit” που φέρνει σαν υπότιτλο «Φαντασία κατά τον τρόπο του Ρέμπραντ και Καλό» και που καθώρισε συνειδητά, αν όχι γενικά όλους τους κανόνες, τα πλαίσια όμως που πρέπει να κινείται το πεζοτράγουδο και που είναι: συντομία, ένταση, περιγραφικότης και ποικιλία.

    Ο Αλουϊζιους Μπερτράν, θέλησε να μιμηθεί με την πλαστικότητα του λόγου, τους χρωματισμούς και τις λεπτές αποχρώσεις της Τέχνης του Ρέμπραντ, ζωγραφίζοντας στις σύντομες ποιητικές πρόζες, εικόνες της ζωής ή της φαντασίας του. Ο St. Beuve τις χαρακτήρισε «σα μικρές μπαλάντες σε πεζό λόγο, όπου η στροφή και ο ακριβής στίχος μοιάζουν αρκετά με το ρυθμό μιας καντέσας»

    Οι 52 ποιητικές πρόζες που απαρτίζουν το μικρό αυτό βιβλίο είναι δουλεμένες αριστοτεχνικά και αποτελούν δείγμα απαράμιλλου ύφους. «Αυτές εμπνεύσαν στον Μπωντλαίρ τα πεζοτράγουδά του «Μικρά ποιήματα σε πρόζα». Στην αφιέρωση που είχε κάνει στον Arsene Houssaue είχε γράψει: Ξεφυλλίζοντας για εκατοστή τουλάχιστον φορά, τον διάσημο «Γκασπάρ της Νύχτας» του Αλ. Μπερτράν (ένα βιβλίο που το γνωρίζουμε εσύ κ’ εγώ και μερικοί φίλοι μας, δεν πρέπει να το αποκαλέσουμε δικαιωματικά διάσημο;) μου ήρθε η ιδέα να προσπαθήσω κάτι ανάλογο, και να το εφαρμόσω στην περιγραφή της μοντέρνας ζωής ή μάλλον μιας ζωής μοντέρνας και πιο αφηρημένης». Έτσι γεννήθηκαν τα μικρά αυτά αριστουργήματα του Μπωντλαίρ. Διαβάζοντάς τα ο Gustave Kahn, θα εμπνευστεί την ιδέα να συνδυάσει σ’ ένα βιβλίο, τη νέα αυτή μορφή της ποίησης με τον στίχο, που στάθηκε ένας σταθμός στην εφεύρεση και την εξάπλωση του ελεύτερου στίχου. Κορυφαίος, το ίδιο, είναι ο Ρεμπώ, με τις ποιητικές του πρόζες “ Illuminations”.

      Ο Maurice Chapelain, χαρακτήρισε μ’ αυτά τα λόγια τους τρεις κλασικούς του πεζού ποιητικού λόγου: «Ο Αλ. Μπερτράντ στάθηκε ο ζωγράφος του παρελθόντος, ο Μπωντλαίρ στις θολές λαμπυρίζουσες πτυχές της ψυχής του, προσδιόρισε την ανταύγεια του σήμερα. Ο Ρεμπώ είναι ο αιώνιος καθρέφτης. Μας φέρνει ανάκατα το τραγούδι του διαστήματος και τους ψιθυρισμούς του Χρόνου. Συχνά η φωνή του προφητεύει, η τέχνη του είναι μαγικής ουσίας. Πιστεύουμε πως είναι μοναδικό δείγμα, που κανείς το δίχως άλλο, δε θα φτάσει το λυρισμό του, τον πιο αγνό, που ονειρεύτηκε αυτός, να φτάσει για μας.» Πρέπει να αναφέρουμε και τον Λωτρεαμόν που οι αβυσσαλέοι οραματισμοί των «Τραγουδιών του Μαλντορόρ» μόνο με την ποιητική τούτη μορφή μπορούσαν να εκφραστούν τόσο δυναμικά, εκρηκτικά, απόλυτα.

    Ο J. K. Huysmanus, έδωσε για τον πεζό ποιητικό λόγο τον πιο κάτω ορισμό, που είναι χαρακτηριστικός: «Από όλες τις λογοτεχνικές μορφές, η ποιητική πρόζα είναι εκείνη που προτιμώ. Χωρισμένη από ένα μεγαλοφυή αλχημιστή του λόγου, πρέπει να περικλείσει σ’ ένα μικρό τόμο, απόλυτα, τη δύναμη του μυθιστορήματος, από όπου αφαιρεί τις αναλυτικές προεκτάσεις και τους πλεονασμούς….. Με μια λέξη, η ποιητική πρόζα αντιπροσωπεύει τη συγκεκριμένη ουσία, την πεμπτουσία της λογοτεχνίας, το κύριο έλεος της Τέχνης….».

    Σήμερα η ποιητική πρόζα καθώς και ο ελεύτερος στίχος είναι παγκόσμιες κατακτήσεις. Με αυτό εκφράζονται οι πιο αντιπροσωπευτικοί ποιητές δύο κιόλας αιώνων όλων των προοδευτικών ποιητικών σχολών.

    Στην ανθολογία μας προσπαθήσαμε ν’ αντιπροσωπευτούν όσο είναι δυνατό περισσότερες ποιητικές σχολές, που καλλιέργησαν την ποιητική πρόζα.

    Οι ποιητές της εκλογής μας δεν είναι όλοι διάσημοι και γνωστικοί έξω από τη Γαλλία, υπάρχουν εντούτοις ανάμεσά τους και δημιουργοί αξιόλογοι. Λείπουν αντίθετα άλλοι γνώριμοι, μα που δεν καλλιέργησαν το είδος αυτό της ποίησης.

    Είναι γνωστό πως υπάρχουν χίλιοι δυό συντελεστές, που επιδρούν στην καλή και αισθητική μετάφραση ενός ποιήματος. Δεν πρόκειται να τους αναφέρουμε εδώ. Πάντως, σ’ ένα από τους υποκειμενικούς αυτούς λόγους πρέπει ν’ αποδώσουμε και το γεγονός ότι, μερικών ποιητών, μετέφρασα περισσότερα από ένα ποίημα, δίχως τούτο να σημαίνει πως πρόκειται για μεγαλύτερους ποιητές από άλλους από τους οποίους μεταφράστηκαν ένα ή δύο μόνο.

     Πιστεύουμε πως προσφέρουμε ένα βοήθημα σε όσους ενδιαφέρει η ποίηση και δεν μπορούν να την χαρούν στο πρωτότυπο και ότι δίνουμε ένα μέσο για την καλύτερη κατανόηση των ποιητικών ρευμάτων της εποχής μας κυρίως. Στην «Ανθολογία της Γαλλικής ποιητικής πρόζας» υπάρχουν και μερικά ποιήματα σε ελεύτερο στίχο. Στην πραγματικότητα, ελεύτερος στίχος και ποιητική πρόζα είναι για την παλαιότερη κείνη εποχή σχεδόν το ίδιο πράγμα. Αρκεί να βάλουμε την πρόζα σε στίχους, για να έχουμε ένα ποίημα σ’ ελεύτερο στίχο ή να βάλουμε στη γραμμή ένα ποίημα σε ελεύτερο στίχο για να έχουμε μια ποιητική πρόζα.

     Η ποίηση βρίσκεται στην ουσία της εσωτερικής της δομής και όχι στο εξωτερικό περίβλημά της.

    Όσο ένα κοριτσάκι θα νανουρίζει την κούκλα του, όσο θα βρίσκουν ευχαρίστηση στα παραμύθια και στην «Ωραία του αποκοιμισμένου δάσους», όσο τ’ αγόρια θα ρίχνουν πλατιές πέτρες στο νερό των ποταμών, όσο θα φωνάζουν απλά Μαρία ή Γιάννη, όσο θα παίζουν «στο ζεστό χέρι» τις μπίλιες, στο μονόζυγο, στο κουτσό, όσο θα κρύβουν ξερά κουκιά στην πίπα της πρωτοχρονιάς και θα κάνουν τηγανίτες στα καρναβάλια, όσο τα μικρουλάκια θα προσπαθούν να βρούν στο πιάνο το σκοπό του Au Clair de la Lune, όσο θα λένε για την Ιζόλδη, τη Μανόν και τη Νανά…

                   ….Θ’ ακούεται το τραγούδι της Γαλλίας.

    Σταύρος Καρακάσης, σ. 11-13

• Evariste Parny (1753-1814)

   Τραγούδια της Μαδαγασκάρης

• Lamenais (1782-1854)

   Λόγια ενός πιστού

• Alphonse Rabbe(1786-1829)

   Ο Κένταυρος

• Aloysius Bertrand(1807-1841)

   Ένα Όνειρο

• Charles Baudelaire(1821-1867)

   Ένα Ημισφαίριο μεσ’ στα μαλλιά

• Stephane Mallarme(1842-1898)

   Η πίπα

• Charles Cros(1842-1888)

   Το Πλοίο-Πιάνο

• Comte de Lautreamont(Isidore Ducasse) (1846-1874)

   Τραγούδια του Μαλντορόρ

• J. K. Huysmans (1848-1907)

   Η καπνιστή ρέγγα

• Arthur Rimbaud (1854-1891)

   Σ’ ένα λόγο

• Remy de Gourmont (1858-1915)

   Λιτανείες του Ρόδου

• Jules Laforgue (1860-1887)

   Μούχρωμα

• Saint-Pol-Roux (1861-1940)

   Πουλιά

• Jules Renard (1864-1910)

   Ο Κύκνος

• Ephraim Mikhail (1866-1890)

   Το αυλάκι

• Robert de la Vaissiere (1866-1890)

   Η καταγωγή της μουσικής

• Paul Claudel (1868-1955)

   Ο Αδιάφθορος

• Andre Gide (1869-1951)

   Les Nouritures Terrestres 1897

• Pierre Louys (1870-1925)

   Το συμβολικό δαχτυλίδι

• Paul Valery (1871-1945)

   Όπως στην όχθη της θάλασσας

• Paul Fort (1872-1960)

   Ο κύκλος γύρω από τον κόσμο

• Marcel Proust (1873-1922)

   Tuileries

• Max Jacob (1876-1944)

   Νυχτερινό των οικογενειακών δισταγμών

• O. V. Del. Milosz (1877-1939)

   Ψαλμός του βασιλιά της ομορφιάς

• Victor Segalen (1878-1919)

   Με την αιχμή του σπαθιού

• Guillaume Apollinaire (1880-1918)

   Η όμορφη κοκκινομαλούσα

• Jules Romains (1885-)

   …Γίνου θεός όπου βρίσκουμαι

• Pierre Jean Jouve (1887-)

   Εξομολόγηση

• Saint John Perse (1889)

   Και σεις θάλασσες…

• Blaise Cendrars (1887-1961)

   Αντιθέσεις

• Jules Tellier (1863-1889)

   Νυχτερινό

• Jean Cocteau (1892-1963)

   Το μυστικό του γαλάζιου

• Pierre Reverdy (1889-1960)

   Οι λευκές ερημιές της αθανασίας της ψυχής

• Pierre Mac Orlan (1889-)

   Λυρικές εικόνες

• Paul Eluard (1895-1952)

   Η Ντάμα καρώ

• Francis Carco (1896-1958)

   Χορός 

• Tristan Tzara (1896-)

   Το σημείο της ζωής

• Louis Aragon (1896-)

   Πρόζα της Αγίας Αικατερίνης

• Andre Breton (1896-1966)

   Στο δρόμο του Σαν Ρομάνο

• Antonin Artaud (1896-1948)

   Είναι πως κάποια μέρα

• Philippe Soupault (1897-)

   Ενωμένα τα χέρια

• Henri Michaux (1899-)

   Αγάπες

• Francis Ponge (1899)

   Ο περίπατος στα θερμοκήπιά μας

• Robert Desnos (1900-1945)

   Ποιήματα στη μυστηριακή

• Jacques Prevert (1900-)

   Επίσκεψη στο μουσείο

• Rene Char (1907-)

   Οι Εφευρέτες

• Marcel Bealu (1908-)

   Η γυάλα

• Jean Grojean (1912-)

   Καιρός

• Pierre Seghers (1906)

   Η PIPE-LINE της Βασσόρας

• Jean Bouhier (1912)

   Εκλογή

• Pierre Boujut (1913)

   Ποιο κύμα μου είπε…

• Jacques Charpier (1926-)

   Το πρώτο σκαλί

• Charles Dobzynsky (1929)

   Ο πραματευτής των μύθων

    Μα προπαντός, φίλοι μου, όποιες και να είναι οι περιπέτειες του απέραντου ποιμνίου, οι καταστροφές των ηπείρων, τα τερατώδικα άδηλα πεπρωμένα της ιστορίας, προπαντός, όποιες κι αν είναι οι απρόβλεπτες μεταμορφώσεις μιας ανθρωπότητας που κατέχεται από τα θαύματα του πνεύματός της, στις απέραντες συνέπειες της τεράστιας παρτίδας σκακιού που θα δώσει το κλειδί του μέλλοντος, όποια και αν είναι η ανάπτυξη αυτών που εγκυμονεί και η αρχινημένη αποκάλυψη, ω φίλοι μου, προ παντός όσο θ’ ανυψώνεται η διπλή αρμονία στα θαυμαστά αντιφωνάρια, που με δύο ονόματα, λέγει ολόκληρο λαό, και είναι η Ζαν ντ’ Άρκ και η Φαμπιέν, να είστε βέβαιοι πως θα τ’ ακούσουν….

                   ….Γιατί είναι το τραγούδι της Γαλλίας.

(“Le Nouveau Creve-Coeur” 1948)

     Ας είναι καρπερό και μαλακό, το χώμα της Γαλλίας που θα τους σκεπάσει.

Φίλοι Γάλλοι, είμεθα της υμετέρας Ευρωπαϊκής Δημοκρατικής Παιδείας και Ελευθερίας σας μαθητές.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, Σάββατο 14/11/2015

Υ. Γ.

Στις ειδήσεις, έμαθα και τον ξαφνικό θάνατο του Πειραιώτη συγγραφέα, στιχουργού, πολιτικού, δημοσιογράφου Γιάννη Κακουλίδη (Πειραιάς 1946-14/11/2015). Είχα την τιμή και την χαρά, να μου παρουσιάσει δύο βιβλία μου για τον Πειραιά, σε αίθουσες στον Πειραιά. Ήταν ένας ευγενής άνθρωπος, με μεγάλο χιούμορ, αρκετό σαρκασμό, απέραντη αγάπη για την γενέθλια πόλη του, ευαίσθητος και ρομαντικός, με μεγάλη παιδεία και ακόμα μεγαλύτερο δημοκρατικό φρόνημα. Πολιτικό ον από τα σπάνια που θα συναντούσες. Πολύ καλός συγγραφέας και στιχουργός, εξαίρετη δημοσιογραφική πένα, σπινθηροβόλο πνεύμα, κάναμε αρκετές συζητήσεις μετά την πρώτη μας συνάντηση της παρουσίασης του βιβλίου μου «Πειραικό Πανόραμα» στην κατάμεστη αίθουσα της Δημοτικής Πινακοθήκης Πειραιά. Ερχόταν τακτικά στον Πειραιά, μια και εδώ βρίσκονταν το πατρικό του σπίτι, είχε συγγενείς και κατέβαινε στην πόλη μας γεμάτος αναμνήσεις. Άλλο ένα παιδί της πόλης του Πειραιά, έφυγε από κοντά μας, που την τίμησε με την παρουσία του, τα γραπτά του, τα λόγια και τις αναμνήσεις του.

Ας είναι γονιμοποιό το χώμα που θα τον σκεπάσει.