Ένας Πειραιώτης στην γειτονιά των Αγγέλων

 

Μνήμη Φώτη Πετρόπουλου

«…….Η άκρα ευδαιμονία του παντός

μακρυά απ’ τα πάθη’

      με την προσδοκία

χαίρεται τ’ άγιο τρόπαιο της σιγής.

Είπαν, ο ήχος του θανάτου είναι βαθύς’

το σύμβολό του μυστικό’

      πανάρχαιος λόγος:

η ομάδα των παρθένων που θρηνεί.

Όχι’ δεν είναι από το βάρος της θανής.

Να μην το πούμε μοιρολόγι.

     Άσμα θανάτου,

που δεν γνωρίζει πίκρα’ ούτε χαρά.»

                 Θ. Ξ.

     Έφυγε πλήρης ημερών σε Νοσοκομείο στην Αθήνα ο παλαιός γηγενής Πειραιώτης Φώτης Πετρόπουλος. Πειραιάς 6 Μαρτίου του 1930- Αθήνα Παρασκευή 22 Αυγούστου 2025. Ο Φώτης Πετρόπουλος ο γλυκύτατος και φιλόξενος πάντα με όλους τους φίλους του αυτός πειραιώτης, το σπίτι του τόσο στο κέντρο του Πειραιά όσο και στην Αγία Παρασκευή όπου είχε εδώ και χρόνια μετακομίσει οικογενειακώς, ήταν πάντα ανοιχτό και φιλόξενο. Ευτύχησε να κλείσει τον βιολογικό του κύκλο κοντά στην αγαπημένη του κόρη, την Φωτεινή Πετροπούλου καθηγήτρια της Πληροφορικής και δίπλα στην μοναδική σύντροφο της ζωής του την συνταξιούχο Γυμνασιάρχη στην δημόσια εκπαίδευση καθηγήτρια των Αγγλικών Ιωάννα Βλάχου. Η Ιωάννα μου μετέφερε την άσχημη είδηση και την πληροφορία ότι η εξόδιος ακολουθία θα τελεστή στο Νεκροταφείο της Ανάστασης στον Πειραιά στις 12 μ.μ, αύριο Τρίτη 26 Αυγούστου όπου η οικογένεια διατηρεί οικογενειακό μνήμα.

          Είναι δύσκολο και σχεδόν ακατόρθωτο να γράψεις σε ένα επικήδειο σύντομο σημείωμα την ζωή και τον βίο ενός ανθρώπου από τον Πειραιά, που γνωρίζεις σχεδόν μισόν αιώνα, τον ίδιο και την οικογένειά του. Σε έχουνε προσκαλέσει δεκάδες φορές σπίτι τους, έχεις ανέβει τα σκαλιά της πολυκατοικίας που διέμενε στην περιοχή της Τερψιθέας, έχεις φάει μαζί τους και με άλλα φιλικά τους πρόσωπα από την πόλη του Πειραιά, και το κυριότερο έχεις κάνει άπειρες πνευματικές συνομιλίες και λογοτεχνικές συζητήσεις με αυτήν την πάντα πρόσχαρη και χαμογελαστή και γιομάτο καλοσύνη Οικογένεια. Η επαφή μαζί τους ήταν πάντα μια αποκάλυψη, μία έκπληξη, ένας «κουλτουριάρικος» καλλιτεχνικός ενθουσιασμός. Μάθαινες και άκουγες τόσα υπέροχα πράγματα κοντά τους, όταν μάλιστα ήσουν σε μια τρυφερή εφηβική ηλικία και σαν σφουγγάρι άκουγες και διάβαζες τα πάντα- είχατε τόσα πράγματα να κουβεντιάσετε, να συμφωνήσετε, να ανταλλάξετε ιδέες, να εκφράσετε την γνώμη σας, ακόμα και να διαφωνήσετε, και όλα αυτά τα υπέροχα απογεύματα ή βράδια, οι συναντήσεις γίνονταν σε ένα πάντα οικογενειακό ζεστό περιβάλλον με εύγεστα απλά ελληνικά μαγειρεμένα φαγητά που συνοδεύονταν με λίγη ρετσίνα και κατόπιν, το απαραίτητο φρούτο ή γλύκισμα. Σε αυτό το πνευματικό και των εδεσμάτων φιλόξενο τσιμπούσι είχα λάβει μέρος άπειρες φορές έπειτα από πρόσκληση της Ιωάννας Βλάχου (και του Φώτη) που έτυχε να την έχω καθηγήτρια-Γυμνασιάρχισσα στο νυχτερινό γυμνάσιο του Πειραιά που στεγάζονταν στην Ιωνίδειο Σχολή Πειραιά. Η φιλομάθειά μου προσέχθηκε από την Ιωάννα Βλάχου και με προσκάλεσε να την επισκεφτώ στο σπίτι τους για πρώτη φορά. Εκείνο το απόγευμα γνώρισα την μικρή κορούλα τους την Φωτεινή και την μεγάλης ηλικίας μητέρα του Φώτη, την κυρία Φωτεινή μία καλοσυνάτη μορφή παλαιάς σχολής Πειραιώτισσα. Ήρεμη και πράα και πάντα να ενδιαφερθεί για σένα. Η οικογένεια Πετρόπουλου ήταν φίλοι με την οικογένεια του ομότιμου καθηγητή πανεπιστημίου και τεχνοκριτικού, συγγραφέα Μανόλη Βλάχο και την οικογένεια του καθηγητή και μεταφραστή Ηλία Κυζηράκου. Με τον καθηγητή Μανόλη Βλάχο σχεδόν συνομήλικο του Φώτη ήσαν παιδικοί φίλοι. Οικογενειακοί φίλοι ήσαν και εξακολουθούν να είναι η οικογένεια του Φώτη Πετρόπουλου και της Γιάννας Βλάχου με τον νεότερό τους εκπαιδευτικό Ηλία Κυζηράκο. Το Σχολικό οίκημα των αδερφών Κυζηράκου υπάρχει ακόμα-σήμερα βρίσκεται στην Σχολική δικαιοδοσία του δημοσίου- στο ύψωμα της οδού Λακωνίας στα Μανιάτικα. Έτσι τα απογευματινά πνευματικά «σουαρέ» έδιναν και έπαιρναν και φάνταζε πολύ ευχάριστο και σημαντικό για το νεαρό μαθητή από τον Πειραιά της Ιωάννας, που, άτομα φτασμένα, καλλιεργημένα και με πολιτισμό δέχονταν στην συντροφιά τους ένα παιδαρέλι που πρωτοάνοιγε τις φτερούγες του να γνωρίσει τον κόσμο της λογοτεχνίας και της καλλιτεχνίας. Οι φιλικές επαφές συνεχίστηκαν, διατηρήθηκαν και πρόσφεραν πλούσιες πνευματικές και φιλικές εμπειρίες και αναμνήσεις. Μάλιστα, με την Ιωάννα Βλάχου, την σύζυγο του Φώτη, είχαμε παρακολουθήσει αρκετές φορές διάφορες θεατρικές παραστάσεις σε αίθουσες του Πειραιά όταν παρουσίαζαν τα έργα τους ελληνικοί και ξένοι θίασοι είτε στο Δημοτικό Θέατρο είτε αλλού. Όπως και με την φιλική συντροφιά του Μανόλη Βλάχου που η οικία του βρίσκεται κοντά στην οικία του Πετρόπουλου και τον Ηλία Κυζηράκο που το σπίτι τους βρίσκονταν στην οδό Μακεδονίας στην περιοχή της Αγίας Σοφίας κοντά στην οικογενειακή εστία ενός παλαιού και καλού παιδικού φίλου του πανεπιστημιακού και ακαδημαϊκού στην Αυστραλία, συγγραφέα και μεταφραστή κυρίου Βρασίδα Καραλή, στου οποίου το σπίτι αρκετές φορές η κυρία Τασία η μητέρα του μας περιποιόταν. Όπως διαπιστώνουμε εκ των υστέρων, το πνευματικό και φιλικό περιβάλλον της εποχής στον Πειραιά ήταν το κατάλληλο για να καλλιεργηθούν οι προθέσεις για έναν νεοσσό που άνοιγε τα φτερά του να «κατακτήσει» τους αιθέρες της λογοτεχνίας, της ποίησης, της κριτικής κλπ. Την ίδια πάνω κάτω περίοδο γνώρισα και ένα άλλο πνευματικό φυτώριο του Πειραιά, τον ξακουστό «Πύργο» στην περιοχή των Καμινίων κοντά στους Αλευρόμυλους της παλαιάς πειραιώτικης οικογένειας Κωνσταντοπούλου (Κατίνα Παξινού, Αθηνά Δηλαβέρη, Βαρβάρα Κωνσταντοπούλου…), όπου διέμενε ο καθηγητής μαθηματικών και παιδαγωγός Γιώργος Βαρδαλάκης-κατάγονταν από παλαιά ευκατάστατη Κρητική οικογένεια- με τον φίλο του Ιατρό και φιλόλογο ποιητή Νίκο Τόμπρα από την Κόρινθο. Ο Πειραιάς και η ατμόσφαιρά του μετά τα πρώτα έτη της πολιτικής μεταπολίτευσης και αποκατάστασης της δημοκρατίας υπήρξε από διάφορες πλευρές, από πολλούς διαύλους πνευματικής επικοινωνίας και δημόσιους παράγοντες, και ασφαλώς από διάφορα πρόσωπα που αγαπούσαν και ασχολούνταν με τις τέχνες και τα γράμματα ένα ανοιχτό σχολείο για εμάς τις νεότερες γενιές των Πειραιωτών που περπατούσαμε στα σοκάκια του και αναπνέαμε την θαλάσσια αύρα του.

          Όταν γίναμε πια φίλοι με την οικογένεια του Φώτη Πετρόπουλου και επισκεπτόμουνα το φιλικό σπίτι τους, πληροφορήθηκα από τον Φώτη και συνομιλώντας για την ποίηση και τον συμβολιστή ποιητή καταγόμενου από την Χίο αλλά διαμένοντα στον Πειραιά Λάμπρο Πορφύρα, ότι ο Φώτης, σαν μικρό παιδάκι πρόλαβε και είδε από κοντά τον πειραιώτη ποιητή του Μεσοπολέμου Λάμπρο Πορφύρα, ξάδερφο του ποιητή- αρχιτέκτονα πειραιώτη Δημήτρη Πικιώνη. Μάλιστα ο Φώτης είχε μέχρι πρόσφατα στην κατοχή του μία μικρή «μαγκούρα» ένα ραβδάκι που στηρίζονταν ο ποιητής, καθώς περπατούσε στην περιοχή της Πειραϊκής και της Φρεαττύδας και το δώρισε στον μικρό Φώτη Πετρόπουλο. Ο ποιητής Λάμπρος Πορφύρας συνήθιζε να τρώει σε ορισμένες μπακαλοταβέρνες της εποχής, και μία από τις δύο-τρείς που επισκέπτονταν ήταν και η μπακαλοταβέρνα του πατέρα του Φώτη του κυρ Αναστάση, κοντά στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. Ο Φώτης Πετρόπουλος, ακόμα και μέχρι πριν φύγει από την ζωή, θυμόταν τον ποιητή, σιγοψιθύριζε ποιήματά του και έφερνε στην σκέψη του τις στιγμές εκείνες που ο Πειραιώτης ποιητής καθόταν στο τραπέζι και ο μικρός γιός του μπακάλη τον σερβίριζε και τον παρατηρούσε με τα έκπληκτα μάτια του. Μάλιστα, μας εξομολογούνταν, ότι στην ταβέρνα-μπακάλικο των γονιών του υπήρχε μία φωτογραφία του ποιητή, και όλοι οι παλαιοί Πειραιώτες, απλοί άνθρωποι του μόχθου, πειραιώτες ψαράδες και χαμάληδες του λιμανιού μιλούσαν για τον Ποιητή με σεβασμό και ανέμεναν την άφιξή του να φάει μαζί τους. Μάλιστα ο Φώτης μου έλεγε ότι έβλεπε τον Λάμπρο Πορφύρα να μην τρώει όλη την μερίδα που του σερβίριζαν και να φιλάει στην λαδόκολλα του τραπεζιού- ήταν συνήθως ένα κρασοβάρελο- το υπόλοιπο του φαγητού και να το πηγαίνει στην επιστροφή στο σπίτι του σε διάφορα φτωχά άτομα της γειτονιάς του. Ο Φώτης από την παιδική αυτή ηλικία θυμόταν και άλλα Πειραϊκά στιγμιότυπα της εποχής του. Ήταν χάρμα οφθαλμών να ακούς από τα χείλη του να σου διηγείται γεγονότα και καταστάσεις του παλαιού προπολεμικού Πειραιά. Η Ιωάννα, ήταν η άλλη τροφοδότρια πηγή της παρέας για καλλιτεχνικά θέματα και γεγονότα, εκδηλώσεις της εποχής που συνήθιζε με τους δικούς της φιλικούς ανθρώπους να παρακολουθεί. Ένας άλλος Πειραϊκός αέρας ελευθερίας και ιδεών φυσούσε στην οικογενειακή τους εστία. Μια καθαρότητα προθέσεων και πλησιάσματος στις σχέσεις τους με τους διπλανούς τους. Άδολες οι ψυχικές και προσωπικές της Πειραϊκής αυτής οικογένειας επαφές. Προέρχονταν από ένα Πειραιώτικο αξιακό κώδικα ζωής πραγματικής, αληθινής.

      Ένα κλίμα βίου και δημόσιων σχέσεων και συναναστροφών Πειραιώτικου ήθους και αξιοπρέπειας, φιλικής συντροφικότητας που δεν υπάρχει πια. Ένα- ένα τα Πειραιώτικα γλαροπούλια αποδημούν, όπως και ο Φώτης Πετρόπουλος. Ταξιδεύοντας για το αιώνιο ταξίδι χάνεται και ότι έχει απομείνει από την παλαιά μνήμη της Πόλης του Πειραιά, από τις εικόνες της και τις με ανθρώπινο πρόσωπο καταστάσεις της.

Καλό ταξίδι ΦΩΤΗ

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς Δευτέρα 25 Αυγούστου 2025