Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΨΕΥΔΟΛΟΓΙΑΣ

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΨΕΥΔΟΛΟΓΙΑΣ

     «Γιαυτό, λοιπόν, πρέπει να διακρίνουμε μεταξύ παραιτήσεως και ανικανότητας, μεταξύ περιστασιακής ή λειτουργικής και διαρκούς ή κατεστημένης βλακείας, μεταξύ πλάνης και ελλείψεως ευφυΐας. Η πράξη αυτή διακρίσεως ενέχει σπουδαιότατη σημασία, γιατί οι συνθήκες του βίου σήμερα είναι τόσο ερεβώδεις, συγκεχυμένες και περίπλοκες, που από τις περιστασιακές βλακείες του κάθε ατόμου χωριστά εύκολα μπορεί να συναχθεί η κατεστημένη βλακεία του κοινωνικού συνόλου, πράγμα που, σε τελική ανάλυση, απάγει την παρατήρηση εκτός του πεδίου των ατομικών ιδιοτήτων και μας άγει στο συμπέρασμα ότι η κοινωνία πάσχει διανοητικώς…»

                             Robert Musil

    Το 1995 από τις γνωστές και καλαίσθητες εκδόσεις «Άγρα» του Σταύρου Πετσόπουλου, κυκλοφόρησε ένα μικρό εβδομήντα σελίδων βιβλιαράκι, τίτλος του «Η Τέχνη της Πολιτικής Ψευδολογίας», (1712) κείμενο του John Arbuthnot αποδιδόμενο στον Jonathan Swift, σε εισαγωγή του καθηγητή του University of Southern California, Jean-Jacques Courtine. Το αντιπροσωπευτικό του κειμένου εξώφυλλο είναι από χαρακτικό του 1743 «Characters Caricaturas» του William Hogarth(1697-1764), η μετάφραση της ενδιαφέρουσας ακόμα και σήμερα πολιτικής μπροσούρας είναι της ποιήτριας και μεταφράστριας Αλόης Σιδέρη.

    Ο Ιρλανδός μυθιστοριογράφος, ποιητής,, δοκιμιογράφος Jonathan Swift(1667-1745) είναι γνωστός στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, από το παραβολικό μυθιστόρημά του «Τα ταξίδια του Γκάλλιβερ» σε μετάφραση του συγγραφέα και μεταφραστή Μίλτου Φραγκόπουλου που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Κρύσταλλο το 1982, γνωρίζω ακόμα, ότι το 1992  από τις εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφόρησε σε μετάφραση της Χριστίνας Μπάμπου-Παγκουρέλλη, «Η μάχη των βιβλίων».

Σατιρικά ή λιβελογραφικά πολιτικά κείμενα(αποσπάσματα) του Ιρλανδού πάστορα είναι δημοσιευμένα σε διάφορα  λογοτεχνικά περιοδικά.

     «Ανυπεράσπιστα χωριά να υφίστανται αεροπορικούς βομβαρδισμούς, οι κάτοικοί τους να σκορπίζουν στην ύπαιθρο, τα ζώα να πυροβολούνται, οι καλύβες να παραδίδονται στις φλόγες: ιδού τι ονομάζουν ειρήνευση.

Εκατομμύρια χωρικοί να απογυμνώνονται από τη γη τους και να πετάγονται στους δρόμους παίρνοντας μαζί μόνο οτιδήποτε μπορούν να κουβαλήσουν στην πλάτη τους: ιδού τι ονομάζουν μεταφορά του πληθυσμού ή διευθέτηση των συνόρων. Άνθρωποι φυλακίζονται για χρόνια χωρίς δίκη ή να δέχονται μια σφαίρα στην πλάτη ή να στέλνονται για να πεθάνουν στα αρκτικά κάτεργα: ιδού τι ονομάζουν εξάλειψη των ύποπτων στοιχείων»

                             George Orwell

    Το βιβλίο αυτό, το είχα διαβάσει την περίοδο που συγκέντρωνα βιβλιογραφικό υλικό για μια μελέτη για τον Νικολό Μακιαβέλλι που τότε ετοίμαζα και, αργότερα, δημοσιεύτηκε στο λογοτεχνικό περιοδικό «Οδός Πανός» τχ. 138/10,12,2007-τώρα δημοσιευμένο και στο bloc μου. Το κείμενο του Ιρλανδού συγγραφέα ήρθε στο νου μου αυτές τις μέρες που συμβαίνουν νέα πρωτόγνωρα και ριψοκίνδυνα πολιτικά γεγονότα στην πολιτική σκηνή της πατρίδας μας. Το δημοψήφισμα που εξήγγειλε η σημερινή κυβέρνηση, είναι το δεύτερο που θυμάμαι, το πρώτο ήταν για την επαναφορά ή όχι της Μοναρχίας στην Ελλάδα, τότε λόγω εφηβικής ηλικίας δεν ψήφισα, αν και πανηγύρισα για την αλλαγή του πολιτεύματος. Όπως πανηγύρισα αργότερα που έγινε η πλήρης σύνδεση το 1981, από την τότε κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή τον πρεσβύτερο, η ισότιμη εισδοχή της χώρας μας στην τότε ΕΟΚ, αλλά και τον Οκτώβρη της ίδιας χρονιάς, όταν ο Αντρέας Παπανδρέου ο θρυλικός ηγέτης και ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές με το σύνθημα της Αλλαγής, πάλι χαρήκαμε που ο γεωγραφικός ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Ελλάδας δεν άλλαξε. Ο Αντρέας Παπανδρέου, συνέχισε σε γενικές γραμμές τον Ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας-ακολουθώντας τον οραματικό σχεδιασμό του Κωνσταντίνου Καραμανλή που είχε μεταπηδήσει στην προεδρία της Δημοκρατίας-διευρύνοντας τις πολιτικές συμμαχίες της χώρας, συνομιλώντας με τους ηγέτες του κινήματος των Αδεσμεύτων, Τίτο της Γιουγκοσλαβίας, Ίντιρα Γκάντι της Ινδίας και άλλων, καθώς και με τα γνωστά ιστορικά ανοίγματα προς τις Αραβικές χώρες, στεκόμενος συμπαραστάτης στον αγώνα των Παλαιστινίων. Ανεξάρτητα από την διεύρυνση των διπλωματικών οριζόντων του Αντρέα Παπανδρέου, ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας μας δεν άλλαξε, οι πολιτικές και διπλωματικές του αποφάσεις δεν εγκυμονούσαν ουσιαστικές ανατροπές στη θεσμική πολιτική, στρατιωτική και διπλωματική δομή της ελληνικής πολιτείας. (Ευρωπαϊκή Ένωση, ΝΑΤΟ κλπ). Φιλοευρωπαϊκή πολιτική μέχρι τέλους, κράτησε και ο ιστορικός ηγέτης του Συνασπισμού Λεωνίδας Κύρκος, σεβόμενος τόσο την αστική δημοκρατία της οποίας υπήρξε βουλευτής όσο και τις πολιτικές επιλογές της. Θυμούνται οι παλιότεροι την φράση του: «άλλο δικτατορία του προλεταριάτου, και άλλο δικτατορία επί του προλεταριάτου», όταν αναφέρονταν στα τότε ανατολικά κομμουνιστικά καθεστώτα.

    Δεν είμαι πολιτειολόγος, αλλά θεωρώ ότι ο Ελληνισμός σαν Έθνος ιστορικά, καταξιώθηκε μέσα στην Ευρωπαϊκή οικογένεια, παρόλα τα κατά καιρούς σκαμπανεβάσματα που είχαμε σαν χώρα. Η πατρίδα μας έμεινε αδιαίρετη, ασύγχυτη και κοινωνικά αναβαπτισμένη. Η ευεργετική αυτή πορεία προσανατολισμού που οραματίστηκε ο ηγέτης της συντηρητικής παράταξης και συνέχισε ο ηγέτης της κοινωνικής αλλαγής έδωσε την δυνατότητα στην χώρα μας να αναπτυχθεί οικονομικά και πολιτικά. Η όποια απώλεια της εθνικής μας ταυτότητας ή αλλοτρίωση της ελληνικότητας δεν προήλθε από τους ευρωπαίους εταίρους μάλλον, αλλά από εμάς τους ίδιους, οι ιστορικές συνθήκες άλλαξαν, οι σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες διεύρυναν τους οικονομικούς και ιδεολογικούς ορίζοντές τους, οι διεθνείς πολιτικές συμμαχίες αναπροσανατολιστήκαν, ενώ η χώρα μας έζησε μια ιστορικά μακρά ειρηνική περίοδο και με σχετική οικονομική ευμάρεια των κατώτατων λαϊκών τάξεων. Το γκρέμισμα του Τείχους του Βερολίνου το 1989 έβαλε την ταφόπλακα στις ιδεολογικές διαιρέσεις που ανεξάρτητα από πια πλευρά υποστηρίζονταν, γεννήθηκαν και οικοδομήθηκαν στην γηραιά ευρωπαϊκή ήπειρο. Ανεξάρτητα αν μας αρέσει ή όχι, ή το πώς και με πιο τρόπο εφαρμόστηκε ανά την υφήλιο, και ο κομμουνισμός σε όλες του τις θεωρητικές εκδοχές, παιδί του ευρωπαϊκού διαφωτισμού υπήρξε.

    Θεωρώ ότι, γράφοντας και πάλι, ο Ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας μας είναι δεδομένος, υπερβαίνει και είναι πέρα από κάθε πολιτική ή δημοψηφισματική απόδειξη και αναπόδεικτη απόδειξη μιας όποιας ενδεχόμενης λαϊκής πολιτικής απόφασης που θα μας οδηγούσε εκτός Ευρώπης και εκτός Ευρώ. Για να προλάβω τις όποιες ενδεχόμενες θεμιτές αντιδράσεις των όποιων αναγνωστών του κειμένου αυτού, σημειώνω ότι είμαι εργαζόμενος του ιδιωτικού τομέα, χαμηλόμισθος και δεν ελπίζω ότι θα αντέξω ηλικιακά  μέχρι τα 67 μου χρόνια για να πάρω μια πενιχρή σύνταξη, και δεν έχω άλλα περιουσιακά στοιχεία, πέρα από την παιδεία  που διδάχθηκα από το οικείο μου περιβάλλον, τους δασκάλους μου και τις συνεχείς μελέτες μου και αναγνωστικά μου ενδιαφέροντα. Για να μην ακούσω ότι άκουσε ένας από τους σημαντικότερους σκιτσογράφους μας-συνεχής θαυμαστής του και αναγνώστης των κειμένων του-ο Αρκάς. Όποιοι ανήκουν στην λεγόμενη δημοκρατική όχθη του πολιτικού ποταμού της χώρας μας, δεν είναι απαραίτητα αντικυβερνητικοί, ούτε μετέχουν στις σημαντικές κυβερνητικές αποφάσεις που ενδεχομένως θα αλλάξουν την πορεία της Ευρώπης, ή της χώρας μας, απλά είναι και θα παραμείνουν φιλοευρωπαϊστές, και δεν πιστεύουν ότι το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα στο οποίο επάξια ανήκει και η χώρα μας είναι μια Collegium Illicitum, μόνο για τα ισχυρά οικονομικά και στρατιωτικά κράτη της Βόρειας Ευρώπης, αλλά μια πολυπολιτισμική κοινωνία εθνών και λαών που το καθένα διατηρεί την εθνική ετερότητά του ενταγμένο μέσα στο ευρύτερο ισχυρό πολιτισμικό, οικονομικό και στρατιωτικό πλαίσιο της δυτικής αυτής συμμαχίας. Οι κάτοικοι αυτής της πτωχής με μεγάλο ιστορικό και πολιτιστικό παρελθόν χώρας, δεν μπορούν να κρυφθούν στις κατακόμβες της ιστορίας ή της ιδεολογικής ιδεοληψίας μεγάλης μερίδας των συμπολιτών μας για να διατηρήσουν τα αυθαίρετα κεκτημένα τους, ούτε να μετατρέψουμε την πατρίδα μας σε ορμητήριο κορεσμένων ιδεολογικά πολιτικών προθέσεων ακραίων μειοψηφιών, παρά τα σίγουρα αθέμιτα πολιτικά και οικονομικά παιχνίδια μεταξύ των Ευρωπαίων Συμμάχων μας, και την κεντρική έλλειψη συμφωνίας στο ελληνικό ζήτημα του ογκώδους χρέους, της φορολογικής πολιτικής, της δυσβάσταχτης οικονομικής λιτότητας και εξαθλίωσης της χώρας μας εδώ και πέντε χρόνια. Σίγουρα πιστεύω, ότι αν αυτό συνέβαινε σε μια άλλη Ευρωπαϊκή Βόρεια χώρα, θα έβρισκαν πιο διέξοδες λύσεις, πιο αποτελεσματικές, πιο ελαφρυντικές, αλλά και από την άλλη, εμείς φταίξαμε, εμείς κατασπαταλήσαμε χωρίς πολιτική περίσκεψη και χωρίς κοινωνική αιδώ τα χρήματα που μας έδωσαν οι εταίροι μας τα προηγούμενα χρόνια, δεν εκμαυλίστηκαν μόνον οι πολιτικοί αλλά και εμείς σαν λαός, βολευτήκαμε, και τώρα πληρώνουμε τα επίχειρα της κοινωνικής και οικονομικής μας αφροσύνης, δυστυχώς όπως λέει μια σοφή παροιμία, «μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά». Και όλοι μαζί τρέχουμε αλλόφρονες στα ΑΤΜ μην χάσουμε την ιστορική μας δραχμούλα     

Μέσα σε αυτές τις οικονομικές και πολιτικές συνθήκες οφείλουμε να πορευθούμε και να επανανακαλύψουμε το στίγμα μας σαν χώρα, σαν λαός, σαν παράδοση κοινωνίας των πολιτών και όχι καταθετών, του αυτάδελφου ελληνικού φρονήματος και όχι των εγωπαθών αυθαιρεσιούχων παντός είδους και ποικιλίας, και να επιδιώξουμε μια συμφωνία που δεν θα πληγεί το γόητρο της μιας ή της άλλης πλευράς, ούτε θα είναι ετεροβαρής από την από εδώ πλευρά, αλλά σαν ισότιμα μέλη μιας πολλών συμφερόντων, συγκρούσεων και ταχυτήτων Ευρωπαϊκής κοινότητας που οφείλει να σταθεί πάνω από φυλετικά Ευρωπαϊκά προβλήματα, και εμείς σαν χώρα, να πάψουμε να ομφαλοσκοπούμε πάνω στις γνωστές μας μεγαλοϊδεατικές αγκυλώσεις, και αλυτρωτικής του έθνους μας από τους ξένους παράδοση.

    Για το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι της δικής μας ευθύνης την επόμενη Κυριακή, γράφει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου ο Jean- Jacques Courtine, «Η Τέχνη της Πολιτικής Ψευδολογίας»:

«Πρέπει να εξαπατάς το λαό για το καλό του; Ιδού το καίριο ερώτημα που θέτει, σε σατιρικό τόνο, το παρόν φυλλάδιο που αποδόθηκε στον Jonathan Swift(1667-1745).

Η τέχνη της πολιτικής ψευδολογίας είναι όντως «η τέχνη να υποβάλλεις στο λαό σωτήρια ψεύδη με κάποιο καλό σκοπό». Τέχνη λεπτή που διέπεται από τους κανόνες ενός σοφού υπολογισμού, του οποίου το κείμενο παρέχει τις βάσεις: να προνοείς ώστε τα ψέματα να μην υπόκεινται σε κανενός είδους επαλήθευση, να μην υπερβαίνεις ποτέ τα όρια της αληθοφάνειας, να ποικίλλεις την απάτη επ’ άπειρον, να τελειοποιείς την παραγωγή των πολιτικών ψευδολογιών ιδρύοντας «Ψευδολογικές εταιρείες». Αυτοί είναι μερικοί από τους νόμους του αληθούς ψεύδους που κρίνονται απαραίτητοι για την εκπαίδευση ενός Ηγεμόνα. Η σύντομη αυτή πραγματεία, που απηχεί, με τρόπο ειρωνικό, το μάθημα του Machiavelli, διατηρεί στο ακέραιο την επικαιρότητά της: παραδόξως, το ψέμα του σήμερα μοιάζει με το ψέμα του χθες. Η τέχνη της πολιτικής ψευδολογίας παρέχει έτσι την ταπεινή της συμβολή στις πολιτικές συζητήσεις των ημερών μας και στις «συναλλαγές» που τις διαταράσσουν.

Παρ’ όλα αυτά, κάθε αναλογία με παλαιότερα, τωρινά ή μελλοντικά πρόσωπα ή κόμματα δεν είναι παρά καρπός της τύχης.».

* το απόσπασμα του αυστριακού συγγραφέα Robert Musil, είναι από το βιβλίο του Uber die Dummheit, «Περί Βλακείας», εκδόσεις Δελφίνι 1992, σε μετάφραση και σημειώσεις Γιώργου Κεντρωτή, σ. 52

** το απόσπασμα του άγγλου μυθιστοριογράφου George Orwell, είναι από το δοκίμιο «Politics and the English Language” του έργου «Collected Essays. Journalism and Letters” του Τζώρτζ Όργουελ, από το ως άνω βιβλίο σε μετάφραση της Αλόης Σιδέρη, σ. 20

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή σήμερα, Κυριακή, 28 Ιουνίου 2015

Πειραιάς, 28/6/2015