Μνήμη Μουσική -Μνήμη Εθνική

 

Μνήμη Μουσική Μνήμη Εθνική

ΜΙΚΗΣ   ΘΕΟΔΩΡΆΚΗΣ

Χίος 29/7/1925-  Αθήνα 2/9/2021

            -«Με τα παραμύθια και τα ξενύχτια

              διπλασιάστηκε η ζωή μας»

                        Γιάννης  Θεοδωράκης

 

     Σαν σήμερα πριν 99 χρόνια γεννήθηκε ο αγωνιστής και στρατευμένος στην φωτεινή πλευρά της Πολιτικής και της Ιστορίας σύγχρονος Έλληνας. Ένας μαχόμενος Έλληνας  οικουμενικός ανθρωπιστής του σύγχρονου Ελληνισμού. Ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε θα λέγαμε από τα «γεννοφάσκια του», ένας ταλαντούχος μουσικός και ευφυής συνθέτης, πολιτικοποιημένος πολίτης. Ο Έλληνας συνειδητός πολίτης που διαμόρφωσε με τις πνευματικές του δυνάμεις και αγωνιστικές του κοινωνικές αντοχές, το εθνικό του φρόνημα και υπερηφάνεια το πρόσωπο της σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας σε καιρούς δύστοκους και σκοτεινούς. Παράλληλα με τους πολιτικούς του αγώνες και εμψυχωτικές του κοινωνικές δημοκρατικές ενέργειες και άλλες δημόσιας αλληλεγγύης πρωτοβουλίες, σήκωσε στους ώμους του μέχρι τις τελευταίες στιγμές της ζωής του το ελληνικό αγωνιστικό και αντιστασιακό φρόνημα του μέσου ανώνυμου, απλού, αγράμματου και φτωχού Έλληνα και Ελληνίδας. Ακόμα και όταν έρχονταν σε αντιπαράθεση, εχθρότητα με το πολιτικό και πνευματικό  κατεστημένο της εποχής του. Ύψωνε την φωνή του και πλήρωνε το τίμημα. Ευτυχώς για την νεότερη Ελλάδα, οι «φανατικοί» Έλληνες και Ελληνίδες ακροατές των μουσικών του θαυμάτων υπήρξαν περισσότεροι από τους αρνητές της. Ο Μίκης Θεοδωράκης, παρά τις κάπως παράξενες πολιτικές του ανακολουθίες, αγαπήθηκε, χορεύτηκε και κυρίως τραγουδήθηκε, διασκέδασε, ψυχαγώγησε μουσικά τους Έλληνες περισσότερο από ότι ο Μελωδός των Ονείρων μας Μάνος Χατζιδάκις, ο μελωδικός Γιάννης Σπανός, ο πολύστροφος Μίμης Πλέσσας, ο αρρενωπός Γιάννης Μαρκόπουλος, ο κινηματογραφικός Γιώργος Κατσαρός, ο εμβληματικός Θάνος Μικρούτσικος. Μπήκε σε σπίτια λαϊκών Ελλήνων των "Συνοικιών το όνειρο", σε φτωχικές παραγκουπόλεις, συμβάδισε σε πειραιωτών λιμενεργατών σοκάκια, μα και, σε αρχοντικά της μεγαλοαστικής ελληνικής τάξης η Μουσική του. Τραγουδήθηκαν τα τραγούδια του με αγωνιστικό και πολιτικό πάθος, ψελλίστηκαν από πολιτικούς κρατούμενους ή στεντόρεια ακούστηκαν όπως η αντρίκια φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη από χείλια Ελλήνων μεταναστών, το ερωτικό μεράκι της Μαρινέλλας, ο λυγμός της μοναξιάς της Χάρης Αλεξίου. Έγινε πιστός αγωνιστικός σύντροφος της εργατικής τάξης στις διαδηλώσεις και τις πορείες της στους δρόμους και τα πεζοδρόμια, στα κελιά των φυλακών και τους τόπους εξορίας η Μουσική του. Ο Μίκης Θεοδωράκης κατόρθωσε όχι χωρίς προσωπικές και της οικογένειάς του θυσίες (φυλακίσεις, εξορίες, βασανισμοί) με τους διαρκείς πολιτικούς και κοινωνικούς του αγώνες, την καλλιτεχνική μουσική του ευαισθησία, την ωριμότητα των μελοποιήσεων έντεχνων σύγχρονων ελλήνων ποιητών (Γ. Σεφέρης, Ο. Ελύτης, Μ. Κατσαρός, Τ. Λειβαδίτης, Άγγελος Σικελιανός κ.ά.) να εκφράσει το λαϊκό αίσθημα, τον μουσικό και ποιητικό καημό, τα βάσανα και τα όνειρα, τις αγωνίες και τα ερωτικά σκιρτήματα του μέσου, απλού και ανώνυμου Έλληνα, του Ελληνικού Λαού στην καθολικότητά του πέρα από την πολιτική παράταξη και κομματική ιδεολογία που υποστήριζε, προερχόταν. Ο Μίκης Θεοδωράκης δεν ανήκε μόνο στον ιδεολογικό χώρο που υποστήριζε και εξέφραζε σε εποχές της Ελληνικής ιστορίας που «τάσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά», ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε ο μουσικός καλλιτέχνης και ποιητής που έκλεισε στα σπλάχνα του την Ελλάδα ολάκερη, τις ρίζες του Ελληνισμού στις ευρύτερες πολιτιστικές του διαστάσεις όσο κανένας άλλος σύγχρονος μουσικός καλλιτέχνης και ποιητής της δικής του γενιάς ποιότητας, ύφους και παιδείας. Η μουσική του ενασχόληση και με ιερά κείμενα τις ιερές βυζαντινές, εκκλησιαστικές υμνωδίες- ακολουθίες φανερώνει το άπλωμα και το μέγεθος της μουσικής του φαντασίας και σύλληψης. Όταν μάλιστα, η εκτέλεση ακούστηκε μέσα στον ιερό καθεδρικό ναό της Αθήνας.  Αν ο ερωτικός και ονειροφάντης Μάνος Χατζιδάκις κατόρθωνε να συγκεντρώσει το εκλεκτικό ακροατήριό του στην Ρωμαϊκή Αγορά, καμιά φορά όχι πάντα με ευκολία, ο κόκκινος ψηλός Μίκης Θεοδωράκης επεδίωκε να γεμίζει τα πολυπληθή στάδια και γήπεδα (όπως χαρακτηριστικά χαμογελώντας έλεγε ο Χατζιδάκις) και το πετύχαινε με αρκετή ευκολία και για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Φώλιασε την επανάσταση και τους κοινωνικούς ανώνυμους αγώνες αλληλεγγύης και αυτοδιάθεσης των λαών μέσα στις μουσικές του παρτιτούρες και τις μουσικές του συνθέσεις. Υπήρξε όπως θα μας έλεγε ο ποιητής αδερφός του Γιάννης Θεοδωράκης: «Είμαι ένας αιώνας που στέκεται στη στιγμή».

Στην Εθνική των Ελλήνων Μνήμη μεταφέρω ορισμένους στίχους που έχει γράψει ο αδερφός του Γιάννης Θεοδωράκης (Ιωάννινα 22/8/1932- Αθήνα 7/12/1996). Ο ποιητής Γιάννης Θεοδωράκης συνεργάστηκε με τα περιοδικά «Αντί» και «Δρόμοι της Ειρήνης» καθώς και στις εφημερίδες «Η Αυγή» και «Ο Ριζοσπάστης». Έφυγε σε ηλικία 64 ετών και ενταφιάστηκε στον οικογενειακό τάφο του Γαλατά Χανίων.

Δ΄

Δακρυσμένα μάτια

νυσταγμένοι κήποι

όνειρα κομμάτια

ας ήτανε να ζω

στους μεγάλους δρόμους

κάτω απ’ τις αφίσες

στα χιλιάδες χρώματα

ας ήταν να βρεθώ

να ‘ταν η καρδιά μου

γελαστό αστέρι

να ΄ταν η ματιά μου

δίκοπο μαχαίρι

αστραφτερό σπαθί

μες στο μεσημέρι.

--

ΣΤ΄

Ηλιοβασίλεμα φωτιά και σίδερο

τα χρώματα πλύθηκαν οι δρόμοι

κοιμήθηκαν

και κάθε θόρυβος ξεψύχησε στον κόσμο

χιλιάδες πουλιά μοιράσανε τη γη.

Ζ΄

Όμορφη πόλις

φωνές μουσικές

απέραντοι δρόμοι

κλεμμένες ματιές

 

ο ήλιος χρυσίζει

χέρια σπαρμένα

βουνά και γιαπιά

πελάγη απλωμένα

 

θα γίνεις δικιά μου

πριν έρθ’ η νύχτα

τα χλομά φώτα

σαν ρίξουν δίχτυα

 

ταβέρνες και σπίτια

στην αγκαλιά μου

κορίτσια ροδάκινα

στα δάχτυλά μου.

 

Η νύχτα έφτασε

τα παράθυρα κλείσαν.

Η νύχτα έπεσε

οι δρόμοι χαθήκαν.

--

Μ΄

Κρίμα!

σταματήσαμε τους περιπάτους στον φάρο

ο νέος φαροφύλακας είναι γεμάτος καθρέφτες.

Ρ΄

Στην άμμο

χαράζω χιλιάδες επιγραφές

ύστερα τις σκεπάζω

        πάλι με άμμο.

 

Το ερχόμενο καλοκαίρι

θα ξανακάνω το ίδιο.

ΥΓ. Τα Ποιήματα του Γιάννη Θεοδωράκη είναι από την ποιητική συλλογή «ΛΙΠΟΤΑΧΤΕΣ» ΠΟΙΗΜΑΤΑ, με πρόλογο στη νέα έκδοση από τον Σπύρο Αραβανή, εκδόσεις «Μετρονόμος» & Μάρω Θεοδωράκη, Άννα Ασπασία Θεοδωράκη, Γιώργος Θεοδωράκης Μάρτιος 2023, σ.48. Η συλλογή κυκλοφόρησε για πρώτη φορά από τις εκδόσεις «Δίφρος» του Γιάννη Γουδέλη, Αθήνα 1959. Όπως μας πληροφορεί στο προλογικό του σημείωμα ο Σπύρος Αραβανής: «Τέσσερα από αυτά τα ποιήματά του-με τίτλους «Θα γίνεις δικιά μου» (στο «Όμορφη Πόλις»), «Δακρυσμένα μάτια», «Σκέπασε ατμός τον έρωτά μας» και «Χάθηκα»- μελοποιήθηκαν από τον Μίκη την περίοδο 1952-1954 και ηχογραφήθηκαν το 1960 στο παλιό στούντιο της “Columbia”, με τον ίδιο τον Μίκη Θεοδωράκη στο τραγούδι, τον Μανώλη Χιώτη στο μπουζούκι, τον Δημήτρη Φάμπα στην κιθάρα και τον Σπύρο Λιβιεράτο «Καζάνα» στα κρουστά. Τίτλος του πρώτου ολοκληρωμένου κύκλου τραγουδιών: «Λιποτάκτες», σ. 10

Πειραιάς,

29 Ιουλίου 2024

Γ. Χ. Μπαλούρδος