Β. ΛΑΖΑΝΑΣ-ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΤΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΟΥΣ

Γιώργος Μπαλούρδος,

Πως θα βλέπατε την δυνατότητα μετατροπής της ποιητικής γλώσσας των Επιγραμμάτων σε γλώσσα νευμάτων;

Βασίλης Λαζανάς,

Θα μπορούσε κάλλιστα ένα επίγραμμα να μεταφραστεί στη γλώσσα των νευμάτων. Υπάρχουν νεύματα τα οποία είναι δυνατόν να αποδώσουν σχεδόν οποιαδήποτε λέξη της Ελληνικής ή άλλης γλώσσας. Σας αναφέρω ενδεικτικά, το βιβλίο του Γεωργίου Τριανταφυλλίδη «Γλώσσα νευμάτων». Ενθυμούμαι ότι σε ένα συνέδριο στο Βισμπάντεν της Γερμανίας, όπου με είχαν καλέσει για να δώσω μία ομιλία, μια ανακοίνωση, για τη Νομική θέση των κωφαλάλων στο Ελληνικό Δίκαιο, η ανακοίνωσή μου αυτή μεταφραζόταν ταυτόχρονα και από έναν Γιουγκοσλάβο στη γλώσσα των νευμάτων.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Ο πνευματικός και ψυχικός κόσμος των κωφαλάλων, έχει σημεία επαφής με τον ποιητικό κόσμο των Επιγραμμάτων και της Ρωμαϊκής ποίησης;

Η συναισθηματική ευαισθησία των κωφαλάλων υπάρχει, εμφανίζεται μέσα στα Επιγράμματα;

Βασίλης Λαζανάς,

Στην Ελληνική Επιγραμματοποιία, δεν εμφανίζονται κωφάλαλοι. Ασφαλώς υπάρχει μεγάλη συναισθηματική ευαισθησία στους κωφαλάλους. Και, ένας καλλιεργημένος κωφάλαλος είναι δυνατόν να απολαύσει ένα αρχαίο επίγραμμα. Να δοκιμάσει αισθητική συγκίνηση από την ανάγνωση ενός επιγράμματος. Όταν λοιπόν σαν ανέφερα ειδικά επιγράμματα που αναφέρονται στο πρόβλημα των κωφαλάλων, δεν συναντάμε στην Παλατινή Ανθολογία. Υπάρχουν όμως ορισμένα Επιγράμματα, τα οποία απεικονίζουν άλλου είδους άτομα με ειδικές ανάγκες. Όπως παραδείγματος χάρη στα Επιδεικτικά Επιγράμματα του Ενάτου βιβλίου της Παλατινής Ανθολογίας το ΙΙ επίγραμμα του «Φιλίππου, οι δε Ισιδώρου», στο οποίο παρουσιάζεται ένας τυφλός να μεταφέρει στους ώμους του, έναν παραλυτικό. Χαρακτηριστικά λέει:

«Πηρός ο μεν γυίοις, ο δ΄ άρ΄ όμμασιν αμφότεροι σε εις (αυτούς το τύχης ενδεές ηράνισαν…).

Από το ίδιο βιβλίο στο 46^ο επίγραμμα του Αντίπατρου (Μακεδόνος), συναντάμε μια τυφλή και άτεκνη γυναίκα να παρακαλεί τη Θεά Άρτεμη ή να τις δώσει την όρασή της, ή να αποκτήσει παιδί. Και η φιλεύσπλαχνος Θεά, κατόπιν θαυματουργικής παρεμβάσεώς της, τις χαρίζει και τα δύο. Αξίζει να αναφέρουμε το πρωτότυπο.

«Πηρός άπαις, ή φέγγος ιδείν ή παίδα τεκέσθω ευξαμένη, δοιής έμμορεν ευτυχίης τίκτε γαρ ευθύς άελπτα μετ΄ ού πολύ και τριποθήτου αυτήμαρ γλυκερόν φέγγος εσείδε φάους. Άρτεμις αμφοτέροισιν υπηκόους, ήτε λοχείης μαία και αργεννών φωσφόρος η σελάων».

Γιώργος Μπαλούρδος,

Πως αντιμετωπίζεται ο θάνατος στα Αρχαία Ελληνικά Επιτύμβια και στα Χριστιανικά Επιγράμματα;

Βασίλης Λαζανάς,

Οι Αρχαίοι Έλληνες αντιμετώπιζαν τον κόσμο, την φύση, με μια πανθεϊστική διάθεση. Επίστευαν ότι ο Θεός είναι διάχυτος στο Σύμπαν και ότι οι άνθρωποι αποτελούσαν ένα στοιχείο της Θείας Δημιουργίας. Η πανθεϊστική ενατένιση της Φύσης είναι επόμενο να πραΰνει, να εξουδετερώσει τη φοβία του θανάτου. Εκείνο που διακρίνει τους Έλληνες, είναι μία ηρωική λατρεία της Ζωής και της Φύσης. Γιαυτό αντιμετώπιζαν τον θάνατο με στωικότητα, με καρτερία. Ο θάνατος δεν ήταν παρά η μεταστοιχείωση, η συγχώνευση, με τα στοιχεία και τις δυνάμεις της Φύσης. Η επάνοδος και η εκ νέου ταύτιση με την Μητέρα Φύση. Η επιστροφή, η διάλυση στο Σύμπαν, από το οποίο είχαν αποσπασθεί.

Το αντίθετο συμβαίνει με την Χριστιανική Θεολογία ή Φιλοσοφία, από την οποία είναι εμπνευσμένα τα Επιγράμματα της Βυζαντινής περιόδου. Οι Χριστιανοί ή φοβούνται τον θάνατο, αφού πρόκειται να ακολουθήσει η απολογία επί του «φοβερού βήματος» για τις πράξεις τους, στην εδώ επίγεια ζωή τους, ή προσβλέπουν στο θάνατο ως αφετηρία της «ουράνιας» ευδαιμονίας και της ειρηνικής αναπαύσεως στους κόλπους του Θεού. Έτσι λοιπόν, έχουμε δύο διαφορετικές φιλοσοφίες και στάσεις ζωής.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Τι επίδραση έχουν ασκήσει τα αρχαία Ελληνικά Επιγράμματα στη Θεολογία του Πένθους και της ματαιότητας του κόσμου των Χριστιανικών Επιτύμβιων Επιγραμμάτων;

Χαρακτηριστικά αναφέρω τη θυγατρική σχέση του επιγράμματος του Σεραπίωνος του Αλεξανδρέως αριθμό 40^ο, με το αντίστοιχο ιδιόμελο της Νεκρώσιμης ακολουθίας.

Σεραπίωνος: Ανθρώπου φίλεργου τα οστά είναι αυτά ήσουν, για πές μου, έμπορος; Ψάρευες μήπως στο τυφλό κύμα; Και η Νεκρώσιμος ακολουθία: Και είδον τα οστά τα γεγυμνωμένα και είπον άρα τις εστί βασιλεύς ή στρατιώτης, ή πλούσιος ή πένης, δίκαιος ή αμαρτωλός…

Βασίλης Λαζανάς,

Δεν υπάρχει επίδραση από τα αρχαία Ελληνικά Επιγράμματα στη Χριστιανική γραμματεία, όσον αφορά το περιεχόμενο. Από πλευράς όμως «μορφής», έχουμε αρκετές και συχνές επιδράσεις. Αντίθετα η Χριστιανική Θεολογία έχει επιδράσει στο περιεχόμενο των επιγραμμάτων, μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού. Οι Χριστιανοί Λόγιοι της Βυζαντινής περιόδου ήσαν κάτοχοι ασφαλώς της Αρχαίας Ελληνικής παιδείας, και ήταν φυσικό να επηρεαστούν από αυτήν. Στα Χριστιανικά επιγράμματα συναντάμε ακόμα και αρχαία Ομηρικά γλωσσικά στοιχεία.

     Τα Αρχαία Ελληνικά Επιγράμματα, διακρίνονται για τη λατρεία της ζωής, την εξύμνηση του κάλλους και της Τέχνης. Κυρίαρχο επίσης στοιχείο είναι ο Έρωτας και οι διάφορες απολαύσεις της ζωής. Αντίθετα στο Χριστιανικό επίγραμμα, επικρατεί η απαισιόδοξη πλευρά του κόσμου, η μοιρολατρική διάθεση. Για τον Χριστιανό, η ζωή αυτή, είναι πρόσκαιρη και μόνο η μεταθανάτιος ζωή είναι η πραγματική. Τα Χριστιανικά επιγράμματα βρίθουν από μια πεσιμιστική διάθεση, και ένα έντονο συναίσθημα φόβου απέναντι στο Θεό, και μια στάση αρνητική έναντι της ζωής εδώ κάτω στη γη. Για να κατανοήσουμε καλύτερα την Ελληνική στάση απέναντι στη ζωή και το θάνατο σε αντίθεση με αυτή των Χριστιανών, επίτρεψέ μου να αναφέρω ένα επιτύμβιο επίγραμμα το 321 από το 7^ο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας, το οποίο αναφέρεται στο θάνατο του γέρου Αμύντιχου.

«Στους κόρφους σου, ω γής αγαπημένη, τώρα δέξου τον γέρο Αμύντιχο, που είχε για σε πολύ μοχθήσει. Αδιάκοπα σου φύτευε χλωρές ελιές εκείνος και στόλιζε την όψη σου με κλήματα του Βάκχου. Με στάχυα σε πλημμύριζε κι ανοιώντας νεραυλάκια σε βοήθαε να θρέψεις λάχανα κι οπώρες πλήθος. Για τούτο ας είσαι ανάλαφρη στους άσπρους του κροτάφους και σκέπαζέ τον πάντα, ω γής, με εαρινά λουλούδια».

Γιώργος Μπαλούρδος,

Ποιοι πιστεύετε είναι οι λόγοι της μετατροπής ή της μετεξέλιξης της ηρωικής εκδοχής του θανάτου στα αρχαία επιγράμματα σε μια επιβεβλημένη άνωθεν οφειλή στα χριστιανικά επιγράμματα;

Βλέπε παραδείγματος χάρη, το 433 επίγραμμα του Τίμναιου, ή να σας θυμίσω το γνωστό ή ταν ή επί τάς.

Βασίλης Λαζανάς,

Στην κλασική εποχή, το επίγραμμα εξυπηρετεί τα ιδεώδη του κοινωνικού συνόλου. Διακονεί τις αξίες και τις αρχές της Πολιτείας. Στην Αλεξανδρινή εποχή, τα ιδεώδη αυτά υποχωρούν, διαλύονται οι πόλεις κράτη. Ο Ελληνισμός διασπείρεται στα παράλια της Μεσογείου, και το επίγραμμα ήταν φυσικό να αλλάξει μορφή. Ενώ στην κλασική, ο θάνατος αντιμετωπίζεται με έναν ηρωικό και ήρεμο τρόπο. Ο άνθρωπος οδεύει προς τον θάνατο με μια βεβαιότητα, ότι επιτέλεσε το καθήκον του, εξόφλησε το χρέος του έναντι της πολιτείας και των συνανθρώπων του. Αντίθετα στην μετακλασική περίοδο, το άτομο δεν δεσμεύεται από την φύση, αυτονομείται. Ούτε ορίζεται από τις κοινωνικές τόσο επιταγές της πολιτείας. Δεν αισθάνεται κανενός είδους δεσμό με την πολιτεία. Επιτελεί το καθήκον του ως άτομο, ως πολίτης του κράτους, υπακούει και σέβεται τους νόμους κατά κάποιον τρόπο αναγκαστικά. Και αντιμετωπίζει τον θάνατο με μοιρολατρεία.

Στην Χριστιανική πάλι περίοδο, ο άνθρωπος φροντίζει περισσότερο για την μεταθανάτιο πορεία του, παρά για την επίγεια ζωή του. Φοβάται τον θάνατο, τον τρέμει, γιατί πιστεύει στις διάφορες δοξασίες που του λένε ότι θα δώσει λόγο για τις πράξεις του. Αισθάνεται αμαρτωλός και σκέπτεται συνεχώς τις αδικίες που έχει κάνει κατά την διάρκεια του βίου του. Η κρίση, που θα επακολουθήσει μετά τον θάνατό του, είναι συνεχώς μέσα στην σκέψη του. Ή πάλι, πιστεύει ότι έπραξε ορθά, δίκαια, και θα ανταμειφθεί, και ήσυχος και γαλήνιος θα αναπαυθεί στους κόλπους του Αβραάμ.

Καθώς αλλάζει δηλαδή ο κοινωνικός περίγυρος, αλλάζει και η αντίληψη των ανθρώπων για την ζωή και τον θάνατο.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Έχετε παρατηρήσει το δικαίωμα της αυτοκτονίας στα αρχαία και στα χριστιανικά επιγράμματα;

Βασίλης Λαζανάς,

Στα αρχαία Ελληνικά επιγράμματα δεν συναντάται τόσο συχνά το φαινόμενο της αυτοκτονίας. Υπάρχουν όμως ορισμένες περιπτώσεις, όπου η αυτοκτονία, φανερώνεται μέσα από τα κείμενα, όπως χαρακτηριστικά δηλώνουν τα εξής επιτύμβια επιγράμματα, του βιβλίου της Παλατινής.

Το 107 του Διογένη Λαέρτιου, όπου αναφέρεται στην αυτοκτονία του Αριστοτέλη, παίρνοντας δηλητήριο για να αποφύγει τη Δίκη που είχε εγείρει εναντίον του ο ιερέας της Δήμητρας, Ευρυμέδων, κατηγορώντας τον ως άθεο.

Το 118 του ιδίου συγγραφέα, που αναφέρεται στο γέροντα Ζήνωνα τον Κιτιέα, ο οποίος ηθελημένα πέθανε από ασιτία.

Το 123 το οποίο μας μιλά για την αυτοκτονία του Εμπεδοκλή πέφτοντας μέσα στον κρατήρα του ηφαιστείου της Αίτνας.

Και ακόμα, το 471 επίγραμμα του Καλλίμαχου, που αναφέρεται στην ηθελημένη πτώση του Κλεόμβρουτου του Αμβρακιώτη από έναν ψηλό τοίχο, όταν διάβασε το «περί ψυχής» έργο του Πλάτωνα. Δηλαδή το «Φαίδρο».

Γιώργος Μπαλούρδος,

Στα αρχαία επιγράμματα τιμάται ο νεκρός άνθρωπος, ενώ στα χριστιανικά επιγράμματα το κέντρο βάρους κατέχει ο Θεός.

Αυτή η εξέλιξη είναι μια διαφορετική αντιμετώπιση του ανθρώπου ή του θανάτου;

Βασίλης Λαζανάς,

Θεωρώ, ότι εδώ αντιμετωπίζεται ο θάνατος με διαφορετικό τρόπο. Στα χριστιανικά επιγράμματα όταν πρόκειται να αναφερθούν στους νεκρούς κυριαρχεί η ιδέα του Θεού. Ο άνθρωπος υποσκελίζεται από την θεία ενέργεια, απορροφάται από την θεία ουσία. Το κέντρο βάρους μετατοπίζεται στον Θεό. Το άτομο και ο πολυτάραχος βίος του δεν ενδιαφέρει πλέον τον επιγραμματοποιό. Αλλά το πώς θα εξευμενίσει την θεία Δικαιοσύνη. Αυτός ο Θεοκεντρισμός αποτελεί και το κυρίαρχο στοιχείο, το δεσπόζον στοιχείο των χριστιανικών επιγραμματοποιών.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Η μετάφραση της Γερμανικής ποίησης προϋποθέτει μόνο την βαθειά γνώση της Γερμανικής γλώσσας ή και την ποιητική και μουσική ευαισθησία ενός αρχαίου Έλληνα επιγραμματοποιού;

Βασίλης Λαζανάς,

Η μετάφραση ενός Γερμανικού ποιητικού κειμένου, προϋποθέτει την πλήρη γνώση της Γερμανικής γλώσσας. Αλλά δεν αρκεί μόνον αυτό. Ο μεταφραστής πρέπει να διεισδύσει στον πνευματικό κόσμο, στο δικό του κλίμα, πρέπει να ομοψυχοποιηθεί με τον ποιητή. Μόνο με αυτό τον τρόπο είναι δυνατόν να αποδώσει και τα νοήματα του ποιητικού κειμένου, και την λάμψη, και την μαγεία μέχρι ενός σημείου ασφαλώς του πρωτοτύπου.

Σε αυτό το σημείο, θα αναφέρω τον Ουλερίχο Βιλαμόβιτς, ο οποίος είπε: «η μετάφραση ενός ποιητικού κειμένου δεν είναι απόδοση λέξεων και φράσεων, αλλά είναι μια ανάπλαση και αναδημιουργία. Είναι μετεμψύχωση», όπως γράφει χαρακτηριστικά.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Η αφοσίωση του Προπέρτιου στα υλικά αγαθά και η τάση του Ράινερ Μαρία Ρίλκε για αποδέσμευση από αυτά, είναι ένας αγεφύρωτος δυισμός  ή μια ποιητική αποτύπωση των διαφορετικών πλευρών της ζωής;

Βασίλης Λαζανάς,

Ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε, με τις ελεγείες του Ντουίνο και τα Σονέτα προς τον Ορφέα, προσπαθεί να συμφιλιώσει τον άνθρωπο με τον θάνατο. Αυτή η συμφιλίωση είναι δυνατόν να επιτευχθεί με τις παρακάτω αποσπάσεις:

Α) Από τα υλικά αγαθά. Αποδέσμευση δηλαδή από τα δεσμά της ύλης.

Β) Ο Έρωτας, ο οποίος ανυψώνει και μεταρσιώνει τον άνθρωπο. Διότι ο Έρωτας καταργεί τα όρια του ορατού και του αόρατου κόσμου, αισθητού και υπεραισθητού, πεπερασμένου και απείρου, και λοιπά.

Γ) Ο αγώνας για ένα υψηλό ιδεώδες. Οπότε και σε αυτή την περίπτωση, έχουμε κατάργηση των ορίων μεταξύ του ενταύθα και του επέκεινα.

Δ) Η Τέχνη και ιδιαίτερα η ποίηση. Διότι η ποίηση ανατείνει τον άνθρωπο και τον οδηγεί σε υπερβατικούς κόσμους. Τέλος η Οδύνη, η Συντριβή, η οποία  συνθλίβει τον άνθρωπο και σ’ αυτή την περίπτωση δεν βλέπει φραγμούς μεταξύ της γήινης ζωής και ίσως μιας άλλης ζωής. Ο άνθρωπος συντετριμμένος δεν πιστεύει πλέον σε τίποτα.

Ενώ πάλι ο Προπέρτιος, είναι απαλλαγμένος από τη φοβία του θανάτου. Ο θάνατος είναι οικείος πλέον για τον ποιητή. Διότι χάρη στον Έρωτα, έχει πραγματοποιήσει την υπέρβαση. Συγχωνεύει το χοϊκό με το ουράνιο στοιχείο. Βλέπουμε έτσι ότι στον Ρίλκε και στον Προπέρτιο δεν συναντάμε έναν αγεφύρωτο δυισμό μεταξύ τους, αλλά μια διαφορετική ποιητική αποτύπωση των γεγονότων της ζωής. Είναι η θεατή και η αθέατη πλευρά της Σελήνης.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Η Χριστιανική ποίηση, είναι μια έντεχνη μύηση στη χριστιανική θεολογία; Ο Μυστικισμός του Ράινερ Μαρία Ρίλκε έχει αντίστοιχο θεολογικό υπόβαθρο; Ή είναι μία μορφή απομυθοποίησης του Θεού στο όνομα της εσωστρέφειας των ανθρωπίνων σχέσεων;

Βασίλης Λαζανάς,

Πολύ σωστά το επισημαίνεται, ότι η χριστιανική ποίηση είναι μια μύηση στη χριστιανική θεολογία. Η ματαιότητα της ζωής είναι διάχυτη στα επιγράμματα της μετά χριστιανικής περιόδου. Ο Ρίλκε είναι αναζητητής του Θεού. Κατά την άποψή μου, ο μυστικισμός του Ρίλκε έχει μια απόχρωση πανθεϊστική. Ο Ρίλκε, αναζητά εναγωνίως τον Θεό, σε κάθε έκφανση της ζωής και της φύσης. Ας θυμηθούμε εδώ, έναν στίχο του Γκαίτε: «να λατρεύω τον Χριστό ναι, αλλά να μην λατρεύω και τον Ήλιο που μου δίνει ζωή;». Ο Ρίλκε ήταν έντονα επηρεασμένος από τον μεγάλο φιλόσοφο Μπαρούχ Σπινόζα. Και ο μυστικισμός του κατά κάποιον τρόπο αποδεσμεύει την Εικόνα του Θεού από τα Χριστιανικά δόγματα, και τον εναγκαλισμό της θρησκείας. Ο Θεός του Ρίλκε είναι ένας απομυθοποιημένος Θεός. Δεν παύει όμως να παραμένει μια ισχυρή δύναμη που κυβερνά την φύση, αλλά και την υπερβαίνει. Στον Ρίλκε ο Θεός είναι εν «εξελίξει», όσο υψώνεται ο άνθρωπος τόσο θεούται. Άνθρωπος και Θεός μια κάποια στιγμή γίνονται ένα.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Κάτι σαν τον δικό μας Νίκο Καζαντζάκη.

Βασίλης Λαζανάς,

Ακριβώς.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Ο Πανθεϊσμός του Χέλντερλιν πιστεύετε ότι εκφράζει μια συναισθηματική αφέλεια, μια αθωότητα, ή μια προχωρημένη αντίληψη για το Θείο; Βαθειά τεκμηριωμένη στην ποιητική του εμπειρία;

Βασίλης Λαζανάς,

Νομίζω, ότι ο Χέλντερλιν είναι ένας οραματιστής ποιητής. Εκείνο που διακρίνει την ποίησή του είναι η παρθενικότητα. Η αγγελικότητα των εμπνεύσεών του. Ότι ο Χέλντερλιν είναι Πανθεϊστής ποιητής είναι αναμφισβήτητο. Η ανάγνωση οποιουδήποτε ποιήματός του, είναι πειστική. Ο Πανθεϊσμός του, είναι η θεολογία του Χέλντερλιν. Η γοητεία του βρίσκεται στην παρθενικότητά του, με την οποία αντιμετωπίζει τον κόσμο. Αυτή την αφέλεια, την παιδική όπως και εσύ λες. Τον διακρίνει η αθωότητα ενός μικρού παιδιού. Ατενίζει με δέος και θαυμασμό τον κόσμο και εκπλήσσεται κάθε στιγμή. Με επιφωνήματα θαυμασμού αντικρίζει οποιοδήποτε αντικείμενο ή φαινόμενο της φύσης και της ζωής. Ας θυμηθούμε τον λόγο του Παρμενίδη, «Εν τω Παν». Και στον Πανθεϊσμό του Χέλντερλιν, συγχωνεύονται τα αόρατα με τα ορατά στοιχεία της Φύσης.

Και ο θάνατος στον Χέλντερλιν, είναι η απαρχή μίας άλλης ζωής. Είναι η μεταλλαγή από την μία μορφή στην άλλη.

Ο Μάρτιν Χαιντεγκέρ, κάποτε όταν τον ρώτησαν, αν τον εξόριζαν σε ένα έρημο νησί, και του επέτρεπαν να πάρει μόνο ένα βιβλίο μαζί του, ποιο θα διάλεγε, είπε: Τα ποιήματα του Χέλντερλιν.

Η ποίηση του Χέλντερλιν είναι η πεμπτουσία της ποιήσεως.

                 Υ. Γ.

     Η συνέντευξη αυτή με τον Κορίνθιο συγγραφέα και μεταφραστή Βασίλη Λαζανά, έγινε στο σπίτι του σε περιοχή της Αττικής. Ο Βασίλης Λαζανάς, ήταν ένας υπέροχος μεγάλης ηλικίας άνθρωπος, ο οποίος όπως μου είχε πεί, αφότου πέθανε η σύζυγός του, αντί να πηγαίνει και να σπαταλά τον χρόνο του στα καφενεία, αποφάσισε να ασχοληθεί με την μετάφραση. Σε πολύ μεγάλη ηλικία ασχολήθηκε με την μετάφραση συστηματικά. Γνώριζε πολύ καλά Γερμανικά και Αγγλικά, και από τις γλώσσες αυτές μετέφραζε είτε τους αρχαίους Έλληνες, είτε τους αρχαίους Λατίνους ποιητές. Μου είχε ζητήσει θυμάμαι να αναλάβω να κάνω ένα ευρετήριο για την Παλατινή Ανθολογία που ήθελε, αλλά άλλοι επαγγελματικοί λόγοι δεν μου έδωσαν την ευκαιρία να συνεργαστώ μαζί του. Ήταν ένας καλοκάγαθος άνθρωπος, χωρίς πολλές πνευματικές αναζητήσεις, αλλά αφοσιωμένος στις μεταφράσεις του.

     Ο Βασίλης Λαζανάς, γεννήθηκε στην Κόρινθο. Υπήρξε πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Tubingen της Γερμανίας. Διετέλεσε διευθυντής του Εθνικού ιδρύματος Κωφαλάλων και Επιθεωρητής του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας.

Έχει βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών για το βιβλίο του, «Τα Ρωμαϊκά Ελεγεία του Γκαίτε», 1972. Έλαβε το κρατικό βραβείο για το βιβλίο του, Φριντριχ Χέλντερλιν ο αδελφός των αρχαίων Ελλήνων, 1985. Και έχει λάβει βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Χριστιανικών Γραμμάτων, για τις μελέτες του και τις μεταφράσεις του από την Λατινική και Γερμανική φιλολογία, το 1991, έχει επίσης πάρει, το χρυσό μετάλλιο της πόλεως της Κορίνθου.

      Από τα πάμπολλα βιβλία του, αναφέρουμε τα εξής, που μας σταθήκαν και η αφορμή για να καταγράψουμε αυτήν την συνέντευξη μαζί του.

-Τα Αρχαία Ελληνικά Επιγράμματα της Παλατίνης Ανθολογίας. Τα των Χριστιανών επιγράμματα. Βιβλίο 1, βιβλίο 2, βιβλίο 3, βιβλίο 4, βιβλίο8. εκδόσεις Παπαδήμας 1993.

-Τα Αρχαία Ελληνικά Επιτύμβια Επιγράμματα. Το 7^ο βιβλίο της Παλατίνης Ανθολογίας. Εκδόσεις Παπαδήμας 1989.

-Τα Αρχαία Ελληνικά Αναθηματικά και Προτρεπτικά Επιγράμματα. Το 6^ο και το 10^ο βιβλίο της Παλατίνης Ανθολογίας. Εκδόσεις Παπαδήμας 1992.

- Τα Αρχαία Ελληνικά Επιδεικτικά Επιγράμματα. Το 9^ο βιβλίο της Παλατίνης Ανθολογίας. Εκδόσεις Παπαδήμας 1991.

- Τα Αρχαία Ελληνικά Ερωτικά Επιγράμματα. Το 5^ο βιβλίο της Παλατίνης Ανθολογίας. Εκδόσεις Καλέντης 1988.

-Οι Κωφάλαλοι στην ξένη και στην νεοελληνική πεζογραφία. Εκδόσεις Παπαδήμας 1992.

- Το πρόβλημα των Κωφαλάλων. Αθήνα 1984.

- Προπέρτιος, ο μεγάλος Λατίνος ερωτικός ποιητής. Αθήνα 1987.

-  Ράινερ Μαρία Ρίλκε, ο αναζητητής του Θεού… εκδόσεις Παπαδήμας 1991.

- Φρίντριχ Χέλντερλιν, ο αδελφός των αρχαίων Ελλήνων. Αθήνα 1984.

- Ερρίκος Χάινε. Αθήνα 1975.

- Φιλολογικά Μελετήματα. Τόμοι 2. εκδόσεις Φιλιππότης 1987.

- Ρωμαϊκά Ελεγεία του Γκαίτε. Αθήνα 1972.

- Άλβιος Τίβουλλος, ο μεγάλος λατίνος ελεγειακός ποιητής. εκδόσεις Καλέντης 1989.

-Τα Αρχαία Ελληνικά Συμποτικά και Σκωπτικά Επιγράμματα. Το 11^ο βιβλίο της Παλατίνης Ανθολογίας. Εκδόσεις Παπαδήμας 1992.

- Τα Εμπνευσμένα από την Κόρινθο και την περιοχή της Επιγράμματα. Εκδόσεις Παπαδήμας 1990.

Καθώς και άλλες μελέτες και ποιητικές συλλογές.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος,

Πρώτη δημοσίευση, περιοδικό,

Κ.Λ.Π.(Και Γράμματα και Τέχνες) τεύχος 3/ Δεκέμβριος 1993, σελίδες 18-19.

Πειραιάς, Κυριακή, 23 Μαρτίου 2014