Μητρόπολη Νίκαιας. ΙΑΚΩΒΟΣ

Μητροπολίτης Νίκαιας Ιάκωβος Γκίνης

       Μετά τον θάνατο του δραστήριου επισκόπου Νίκαιας κυρού Γεωργίου Παυλίδη, και μέσα στην δίνη ευρύτατων ριζικών ανακατατάξεων στον Ευρωπαϊκό χώρο, τα αισθήματα όλων ήταν ανάμεικτα. Υπήρχε ο φόβος να μην ανταποκριθεί η Εκκλησία στα αιτήματα των καιρών αλλά και η ελπίδα να παρέμβει ουσιαστικά και να προσανατολίσει όλες τις σύγχρονες αλλαγές στην υπηρεσία του ανθρώπου.

Η άνοδος στον επισκοπικό θρόνο Νίκαιας του σεβασμιωτάτου κυρίου-κυρίου Ιακώβου, μάλλον διέψευσε τους φόβους μας και επιβεβαίωσε τις ελπίδες μας.

Τον ζωντανό και επίκαιρο λόγο του, προσπαθήσαμε να εντάξουμε σε ένα σχηματικό ερωτηματολόγιο.

     Ο κυρός σήμερα, Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης(1936-1994), έμεινε στην επισκοπή της μητρόπολης της προσφυγομάνας Νίκαιας για πέντε περίπου χρόνια. Από το 1990,που ανέλαβε το τιμόνι της Μητρόπολης έως την ξαφνική εκδημία του το 1994.

Υπήρξε ο δεύτερος επίσκοπος της Νίκαιας, διαδέχθηκε τον Γεώργιο Παυλίδη(1918-1990), ο οποίος κράτησε τα ηνία της μητρόπολης από το 1967 έως το 1990. Ο Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης, ήταν από την περιοχή των Μεγάρων. Υπήρξε κατά την δική μου εκτίμηση, ένα ήρεμο, μετρημένο άτομο, και σίγουρα πολύ ρεαλιστικό, το οποίο δεν είχε μεγάλα πνευματικά ανοίγματα, αλλά ήταν κοντά στο ποίμνιό του από ότι ήξερα, κατά την διάρκεια της γνωριμίας μας. Τον θυμάμαι αρκετές φορές μέσα στην Επισκοπή μαζί με την γλυκύτατη μητέρα του να προσπαθεί να βοηθήσει με τον τρόπο του τους ιερείς της μητροπόλεώς του. Κάναμε αρκετές συζητήσεις πάνω σε θέματα που αφορούν την Εκκλησία και τα θέματα της Ορθόδοξης παράδοσης. Ποτέ δεν με έφερε σε δύσκολη θέση σε θέματα πίστης. Ήταν ήρεμος και πράος. Μόνο, που μάλλον, είχε δίπλα του ορισμένα άτομα του εκκλησιαστικού χώρου που του έδιδαν λάθος επιλογές, τον συμβούλευαν μάλλον εις βάρος της δικής του θέσης. Η μοίρα όμως έπραξε αλλιώς, έφυγε πολύ νωρίς για να μπορεί να αξιολογηθεί ορθά και μετρημένα η επισκοπική του θητεία. Μετά την κοίμησή του, το τιμόνι της μητρόπολης ανέλαβε ο Αλέξιος Βρυώνης, γεννήθηκε στον Πειραιά το 1944.

      ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΕΥΡΩΠΑΙΟΣ

Γιώργος Μπαλούρδος,

Τι σημαίνει για σας η ενθρόνιση στον επισκοπικό θρόνο της Νίκαιας;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Πρώτα-πρώτα σας ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνετε να πάρετε συνέντευξη από μένα. Και εύχομαι κάθε επιτυχία στο έργο σας και κάθε καλό στην προσωπική σας ζωή.

Απαντώντας στην ερώτησή σας, έχω να πω ότι, η άνοδος μου στην επισκοπικό θρόνο Νίκαιας, δεν είναι παρά μια μετάθεση τοπική. Από το Γραφείο της Αρχιγραμματείας της Ιεράς Συνόδου, στην επισκοπή της Νίκαιας. Δεν αισθάνομαι καμιά ιδιαιτερότητα σε αυτό το σημείο. Διότι η θέση που κατείχα σαν αρχιγραμματέας, ήταν μια θέση πολύ επίκαιρη, και εκεί δούλεψα επτά περίπου χρόνια. Το ότι έγινα μητροπολίτης Νίκαιας, επαναλαμβάνω ότι είναι μια μετάθεση από την μία καρέκλα στην άλλη. Και δεύτερον είναι μια συνέχιση του έργου του αείμνηστου προκατόχου μου κυρού Γεωργίου, που είχε την φήμη ότι ήταν ένα έργο δυνατό και ζωντανό μέσα στον σύγχρονο κόσμο. Καμιά ιδιαιτερότητα, κανένα ξάφνιασμα. Γιατί τις ίδιες εμπειρίες και την ίδια εργασία κάνω εδώ που ήρθα, δεν με ξάφνιασε λοιπόν αυτή η μεταβολή, αλλά ήταν για μένα μια απλή μετάθεση.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Φρονείτε, ότι η εμπειρία σας στην αρχιγραμματεία της Ιεράς Συνόδου, θα σας σταθεί πολύτιμος σύμβουλος στα νέα σας καθήκοντα;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Ασφαλώς, σωστά το λέτε. Επαναλαμβάνω ότι είναι μια μετάθεση καρέκλας, αυτό είναι εμφαντικό. Τίποτα το καινούργιο, τίποτα το παράξενο δεν θα συναντήσω. Τα συνάντησα όλα αυτά, σε μεγάλο βαθμό στην προηγούμενη θέση μου.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Δίνετε την ίδια σπουδαιότητα στην προηγούμενη με την τωρινή σας θέση;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Ναι, ο αρχιγραμματέας, αντιμετωπίζει όλα τα προβλήματα όλων των Μητροπόλεων μαζί.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Είχατε, δηλαδή, μια εποπτεία του συνόλου των έργων και των προβλημάτων των Μητροπόλεων της Ελλάδος.

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Σωστά, όλα τα προβλήματα της Εκκλησίας της Ελλάδος αναφέρονται στην αρχιγραμματεία, στην Ιερά Σύνοδο. Ο αρχιγραμματέας, είναι ο επικεφαλής των υπηρεσιών της Ιεράς Συνόδου. Το έργο του αρχιγραμματέα είναι το έργο του Μητροπολίτη, σε μικρογραφία. Γιατί, σαν αρχιγραμματέας, αντιμετωπίζει περισσότερα προβλήματα και δυσκολότερα. Εδώ δεν είναι επαναλαμβάνω παρά μια μετάθεση καρέκλας σε μια μίνι θέση αρχιγραμματέως.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Που ασφαλώς δεν σας μειώνει, αλλά μάλλον σας ξεκουράζει;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Κάθε άλλο, κοιτάξτε, η διαφορά ανάμεσα στις δύο θέσεις είναι, ότι ο μητροπολίτης δεν έχει προϊστάμενο, ενώ, ο αρχιγραμματέας έχει προϊστάμενο.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι σταθμοί της ζωής σας μέσα στον χώρο της Εκκλησίας;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Ο ποιό δυνατός σταθμός της ζωής μου, είναι οι σπουδές μου στο εξωτερικό. Στο Στρασβούργο ειδικά. Ήταν μια περίοδος ανεφοδιασμού. Μια περίοδος που την Εκκλησία της Ελλάδος την έβλεπα από μακριά. Είναι σπουδαίο πράγμα να βλέπεις την πατρίδα σου, την Εκκλησία σου, από μακριά, ιστάμενος επί ενός άλλου εδάφους. Βλέπεις την Εκκλησία στην οποία ανήκεις σε σχέση με την Εκκλησία της χώρας στην οποία ευρίσκεσαι. Συγκρίνεις την Εκκλησία σου με τις άλλες Εκκλησίες και της αναγνωρίζεις την υπεροχή της, και την αξία της. Αντικρίζεις τον τρόπο εργασίας των άλλων Εκκλησιών και ακόμα, την Εκκλησία της Ελλάδος στην εξέλιξή της. Γιατί λίγο ή πολύ, η Ελληνική πραγματικότητα ακολουθεί την Ευρωπαϊκή πραγματικότητα, εγώ θέλω να είμαι ρεαλιστής.

      Φυσικά, η Εκκλησία της Ελλάδος, έχει κάποια ιδιαιτερότητα. Έχει την αλήθεια. Αλλά, σαν ανθρώπινος, σαν διοικητικός οργανισμός, πρέπει να συμβαδίζει με την Ευρωπαϊκή πραγματικότητα, πέρα από το Θείο φυσικά, διότι στον ίδιο χώρο ζούμε και δρούμε. Δεν μπορούμε λοιπόν παρά να επηρεαζόμαστε από τα μέλη μιας άλλης Ευρωπαϊκής Εκκλησίας. Αφού τα μέλη της Ελλαδικής Εκκλησίας, είναι μέλη της Ευρωπαϊκής κοινότητας. Δεν πρέπει να ξεχωρίζουμε τον Ορθόδοξο χριστιανό από τον Έλληνα Ευρωπαίο. Γιατί τα μέλη της Εκκλησίας είναι οι Έλληνες Ευρωπαίοι πολίτες. Ο σταθμός λοιπόν της ζωής μου είναι, η τετραετία μου στο εξωτερικό, όταν έκανα μεταπτυχιακές σπουδές στο Κανονικό Δίκαιο, με υποτροφία της Γαλλικής Κυβερνήσεως.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Και μια που αναφέρεστε στην εμπειρία σας στο εξωτερικό, νομίζετε ότι η Εκκλησία της Ελλάδος, υπολείπεται σε σχέση με τις άλλες Εκκλησίες του Ευρωπαϊκού χώρου, και σε ποιόν τομέα;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Σε σχέση με αυτές των άλλων δογμάτων;

Γιώργος Μπαλούρδος,

Και με εκείνες των άλλων δογμάτων, αλλά, και με εκείνη των Ρώσων της διασποράς; Και ακόμα, με την εικόνα του Ορθόδοξου κόσμου και ανθρώπου που εκείνοι παρουσίασαν στην Ευρώπη;

Μετά την επικράτηση των Μπολσεβίκων στην Σοβιετική Ένωση.

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Ασφαλώς, άλλες συνθήκες δημιούργησαν οι Ορθόδοξοι Ρώσοι της διασποράς. Εκείνοι, αισθάνονταν το σύνδρομο του φυγάδος, λόγω της κομμουνιστικής δικτατορίας. Θέλανε να αναστήσουνε οι άνθρωποι μια νέα Ρωσία στην καρδιά της Ευρώπης. Λέγοντας ότι εμείς, είμαστε οι Ορθόδοξοι, οι Δημοκράτες Ρώσοι, και όχι εκείνοι οι οποίοι είναι πνιγμένοι κάτω από την δικτατορία του κομμουνιστικού καθεστώτος, της στυγνής δικτατορίας. Δεν μπορούν λοιπόν να συγκριθούνε, εκείνοι προσπαθούσαν να διατηρήσουν την ενότητά τους και τα θέσμιά τους.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Μέσα από την πίστη τους, να διατηρήσουν την Εθνική τους αυτοσυνειδησία και ταυτότητα.

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Ακριβώς, και φυσικά και την θρησκευτική τους. Γιαυτό δεν μπορεί να συγκριθεί με την δική μας κατάσταση. Είναι μια κατάσταση Sui generis,  αυτή των Ρώσων της διασποράς.

Θα ήθελα να θυμηθούμε τους δικούς μας Έλληνες της περιόδου της Τουρκοκρατίας. Σε αυτό το σημείο βρίσκονταν και οι Ρώσοι της διασποράς. Όσον αφορά τα άλλα δόγματα, και πάλι δεν υπάρχει  σύγκριση. Είναι διαφορετικός ο χαρακτήρας της Δυτικής Εκκλησίας από αυτόν της Ελληνικής. Ο Πάπας ανακατεύεται στην πολιτική. Αναμειγνύεται ενεργά στην διάσπαση του κράτους της Γιουγκοσλαβίας, άλλο χαρακτήρα έχει η Ελλαδική Εκκλησία η οποία διατηρεί την πνευματικότητά της.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Δεν νομίζετε δηλαδή, ότι έχει αλλοιωθεί το φρόνημα των Ελλήνων του Εξωτερικού;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Όχι, θα έλεγε κανείς,  ότι οι Ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού, έχουν ποιο ζωντανό Ορθόδοξο φρόνημα, γιατί αναγκάζονται να συσπειρωθούν και να έχουν στενότερες σχέσεις.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Πως αντιδράτε στον έπαινο ή στον ψόγο του Εκκλησιαστικού σας έργου;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Με αδιαφορία, και στο ένα και στο άλλο. Δεν με ενδιαφέρει ούτε το ένα ούτε το άλλο. Αν γνώριζα ότι και το ένα και το άλλο, είναι αντικειμενικά, θα λάμβανα τα μέτρα μου. Αλλά επειδή γνωρίζω ότι είμαστε πλούσιοι και στο ένα και στο άλλο, γιαυτό μου είναι αδιάφορα και τα δύο, στο λέω ειλικρινά. Και θα μου είναι αδιάφορα, ακολουθώ αυτό που είπε ο Κύριος, είμαστε αχρείοι δούλοι. Αισθάνομαι άσχημα λοιπόν όταν με επαινούν. Προσπαθώ να πράττω πάντα το καθήκον μου. Και σκέφτομαι ότι θα μπορούσα να κάνω πάντα κάτι καλύτερο. Η ζωή με έχει διδάξει ότι ο ψόγος προέρχεται από το μίσος των ανθρώπων, ή από την ζήλεια.

Γιώργος Μπαλούρδος,                   

Σας κάνω αυτή την ερώτηση, γιατί πιστεύω, ότι διαφορετική εμβέλεια έχει ο λόγος ενός επισκόπου μέσα στο εκκλησιαστικό σώμα, και διαφορετικός εκείνος ενός απλού ιερέα.  Η θέση του επισκόπου, ίσως προσδίδει άλλη δυναμική στον λόγο του.

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Κοιτάξτε, επιβάλλεται ο επίσκοπος να είναι ποιο ακέραιος, και ποιο δυνατός από τους άλλους ανθρώπους. Αν ένας απλός άνθρωπος ταράσσεται στον ψόγο αυτό δείχνει αδυναμία. Ο επίσκοπος πρέπει να είναι ατάραχος, και στο έπαινο και στον ψόγο, να μην επηρεάζεται να μην αλλοιώνεται, ούτε από το ένα ούτε από το άλλο. Δεν με αγγίζει τίποτα, έχω την δική μου πορεία. Θα πρέπει να πάψουμε να είμαστε έρμαια των διαφόρων ανέμων που πνέουν δεξιά και αριστερά, διαφορετικά σου αλλάζουν την πορεία.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Η σταθερή αυτή θέση σας ασφαλώς θα οφείλεται στην εμπειρία σας στο εξωτερικό; Η οποία πρέπει να έπαιξε σημαντικό ρόλο στην σταδιοδρομία σας και στην προσωπική σας ζωή, όπως και η θέση σας σαν αρχιγραμματέας;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Ασφαλώς έπαιξαν και τα δύο σημαντικό ρόλο στην προσωπική μου ζωή και στην καριέρα μου, σαν αρχιγραμματέας σημαίνει κάτι λιγότερο από Αρχιεπίσκοπος. Είναι κάτι ανάλογο του προέδρου της Βουλής.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Θα ήταν πειρασμός, αν σας ρωτούσα αν μετανιώσατε που αλλάξατε αυτή την θέση;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,    

Όχι, δεν θα ήθελα να παραμείνω σε αυτήν την θέση.  Είναι πολύ επίπονος και κοπιαστική., βασανιστική. Και δεν έχεις βοήθεια από κανέναν. Ενεργείς και δίνεις λόγο μόνο στην Ιερά Σύνοδο.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Αντιμετωπίσατε στη ζωή σας ποτέ ηθικά διλήμματα;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Όλα τα πρόσωπα που κατέχουν υψηλές θέσεις, έχουν τις λεγόμενες συγκρούσεις καθηκόντων. Ασφαλώς, και οι απλοί άνθρωποι, πόσο μάλλον αυτοί που κατέχουν υψηλά αξιώματα.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Πως τα επιλύατε, εκτός από την προσευχή και την εμπειρία σας;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Τα ξεπερνούσα, με σύμβουλο την αντικειμενικότητα, την οποία φρόντιζα να έχω. Την πλήρη αντικειμενικότητα, και ο Θεός θα με βοηθούσε, αρκεί, να μην υπάρχει δόλος ή υστεροβουλία.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Οι διοικητικές μέριμνες ενός επισκόπου, υπονομεύουν ή αναδεικνύουν το πνευματικό του έργο;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Είναι ένας τομέας απαραίτητος στην δουλειά του επισκόπου. Η διοίκηση, είναι το ένα τρίτο της δουλειάς του επισκόπου. Τα έργα του επισκόπου είναι η διαφώτιση, το κήρυγμα, η λατρεία, η διοίκηση, το λειτουργικό έργο.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Αναφέρεστε στα τρία αξιώματα του Χριστού; Το ιερατικό, το προφητικό, το βασιλικό;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Σωστά το αναφέρετε. Η διοίκηση, είναι ένα από αυτά. Είναι και το πιο άχαρο. Γιατί ούτε μπορεί να τον βοηθήσει, ούτε μπορεί να τον βλάψει, φυσικά άμα δεν είσαι ικανός μπορεί να σε ρίξει έξω. Όταν χωλαίνει το ένα τρίτο των εργασιών ενός επισκόπου, τότε θα έχει επιπτώσεις και στα υπόλοιπα. Και γιαυτό δεν μπορεί και να την παραγνωρίσει, είναι ένας έλεγχος για να μην  σου φύγει η μητρόπολη από τα χέρια. Δεν είναι όμως, όπως όταν λειτουργεί και είναι μαζί, και κοντά στους ανθρώπους, στις δύσκολες και στις ευχάριστες στιγμές τους. Και ακόμα, το γλυκύτατο έργο, το να κηρύττεις στους ανθρώπους.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Υπάρχουν ειδικά προβλήματα που απασχολούν την επισκοπή σας;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Όχι, δεν έχει κανένα ειδικό πρόβλημα η επισκοπή μας. Ίσως άλλες Μητροπόλεις, εμείς πάντως όχι. Παρότι είμαστε μια πολυπληθέστατη μητρόπολη. Εμείς έχουμε όλον αυτόν τον κόσμο που θέλει από την Εκκλησία του να του συμπαραστέκεται στα διάφορα ιδιαίτερα προβλήματά του.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Ποια είναι η πρώτη ενέργεια που οφείλει να επιτελέσει ένας επίσκοπος, αναλαμβάνοντας τα νέα του καθήκοντα;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Όλες οι ενέργειες μαζί.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Δεν υπάρχει καμία ιεράρχηση;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Θα πρέπει να είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει όλες τις δουλειές μιας μητροπολιτικής ενορίας. Δεν μπορεί να κάνει πρώτα εκείνο και ύστερα το άλλο. Δεν μπορείς να ασχοληθείς με το κήρυγμα και να παραμελήσεις  την διοίκηση, θα χάσεις τον έλεγχο. Χρειάζεται να ενεργείς ταυτοχρόνως σε πολλούς τομείς. Όλα έχουν την ίδια προτεραιότητα. Και εφόσον η Μητρόπολή μας, δεν βρίσκεται σε ακριτική περιοχή για να έχει ιδιαίτερα προβλήματα.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Ασφαλώς, αναφέρεστε στο ότι δεν υπάρχει μια ανομοιογένεια στο εκκλησιαστικό πλήρωμα; Ή άλλες πληθυσμιακές ομάδες αλλόδοξες;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Ακριβώς. Και έτσι δεν έχουμε ειδικά προβλήματα. Είμαστε μια Μητρόπολη φτωχή φυσικά, όπως και άλλων περιοχών.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Το ότι ένα μεγάλο μέρος της πληθυσμιακής σύνθεσης της Μητροπόλεως σας, αποτελείται από Μικρασιάτες με «αριστερή» συνείδηση, παίζει κανένα ξεχωριστό ρόλο στην εκτέλεση των καθηκόντων σας;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Το ότι είναι Μικρασιάτες, αυτό είναι μεγάλη ευλογία. Αυτό είναι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Μητροπόλεώς μας. Γιατί, αποτελείται από έναν λαό μαρτυρικό, που φέρει τα στίγματα του αγώνος και της αγωνίας. Ήρθαν μεγάλοι άνθρωποι, με μόνη τους περιουσία τις άγιες εικόνες των πατεράδων τους, και αυτό είναι ιδιαίτερη ευλογία. Αν υπάρχει κάτι το χαρακτηριστικό, αυτό είναι ότι είναι ευσεβείς ορθόδοξοι χριστιανοί, που φέρνουν μαζί τους την παράδοση των πατέρων τους.

Όσον αφορά τα άλλα θέματα, αυτά είναι πολιτικά, και τα ξεχωρίζουν ευτυχώς. Άλλο το φρόνημα και άλλο το θρήσκευμα. Ο λαός της Νίκαιας, είναι ευσεβέστατος, θρησκευόμενος, με μεγάλη αγάπη για την παράδοσή του την ιερή των προγόνων τους. Όταν ψηφίζει, ψηφίζει κόμματα της αρεσκείας του, και αυτό το πράττει, γιατί για πολλά χρόνια ήταν παραγκωνισμένος και πικραμένος.

Η Εκκλησία όπως γνωρίζεις, αγκαλιάζει όλον τον κόσμο πέρα από πολιτικές πεποιθήσεις.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Πιστεύετε ότι η εισβολή των Μέσω Μαζικής Ενημέρωσης στον Εκκλησιαστικό χώρο, θα συμβάλλει θετικά ή αρνητικά στην κοινοποίηση της Ορθόδοξης μαρτυρίας;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Νομίζω ότι αυτό δεν έχει καμία σημασία, γιατί, ισοζυγιάζουν τα καλά με τα κακά μηνύματα. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, προσφέρουν την ευκαιρία να περάσουμε και τα δικά μας εκκλησιαστικά μηνύματα. Να προβάλλει η Εκκλησία το δικό της έργο.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Μήπως όμως ο εκκλησιαστικός λόγος χάνει την αποτελεσματικότητά του και μετατρέπεται σε προπαγανδιστικό λόγο;

Δεν χάνεται ακόμα και αυτή η κοινή κοινωνική συμμετοχή στην Θεία Λειτουργία;

Πως είναι δυνατόν να συμμετέχει ο πιστός από την τηλεόραση κατά την διάρκεια των Θείων Μυστηρίων; Πως θα απαντάει στην εκφώνηση του ιερέα;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Μα δεν μιλάμε για την λατρεία, μιλάμε για τον εκκλησιαστικό λόγο. Αναγκαζόμαστε να δίνουμε τον λόγο μας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, για να ακούγονται και άλλες ιδέες. Θα είναι έλλειψη της Εκκλησίας αν δεν χρησιμοποιήσουμε τα μέσα αυτά, τα μέσα της εποχής μας.

Αν ερχόταν ο Χριστός σήμερα, δεν θα τα χρησιμοποιούσε για να κηρύξει στον κόσμο; Άλλο συμμετοχή και άλλο ακρόαση. Αυτό το διακρίνει ο λαός. Και σκέψου, να μην χρησιμοποιούσαμε καθόλου τα μέσα αυτά, και να τα χρησιμοποιούσαν οι Καθολικοί, οι Προτεστάντες, οι Χιλιαστές κ.λ.π. Αυτό, το έκανε και στους αρχαίους χρόνους η Εκκλησία. Να μας παρασύρουν στον δικό τους τρόπο εκφοράς του λόγου. Κάποτε στην Εκκλησία, δεν έψελναν, αυτό το έκαναν οι οπαδοί του Αρείου. Στις συνάξεις τους έψαλλαν τις λεγόμενες Θάλειες. Οι ορθόδοξοι απλώς διάβαζαν κείμενα της Αγίας Γραφής. Αυτό το υιοθέτησε όμως η Ορθόδοξος εκκλησία, χωρίς να την ζημιώσει έτσι εισήγαγε στην λατρεία τους ψαλμούς. Ο τρόπος εκφράσεως λοιπόν μπορεί να αλλάξει. Αυτό είναι μια παλαιά ιστορία. Και ο Χριστός στην εποχή του χρησιμοποιούσε το γαϊδουράκι για μα επισκέπτεται τα διάφορα μέρη, δεν είχαν όλοι την δυνατότητα τότε να έχουν υποζύγια, και σήμερα θα έγραφε άρθρα σε μια εφημερίδα! Ή θα έκανε εκπομπές στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Με ποιόν τρόπο η Εκκλησία, ως φορέας κοινωνικοποίησης συντείνει στην ενοποίηση της Ελληνικής κοινωνίας, ή αν αυτό είναι παλαιό αίτημα, πόσο συνεργεί στην πρόοδό της;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Πάντοτε η Εκκλησία είναι παράγων και στοιχείο συνοχής της κοινωνίας. Αυτό είναι ένα αξίωμα. Η Εκκλησία, ενώνει τον λαό ενώ, όλα τα άλλα, τον κομματιάζουν. Η δύναμη αυτή της εκκλησίας, συντέλεσε στην συνοχή του Ελληνικού Έθνους. Φανταστείτε αν την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όλοι οι Έλληνες να είχανε γίνει Μουσουλμάνοι. Θα είχε χαθεί το Ελληνικό Έθνος, θα είχαμε αφομοιωθεί από τους Τούρκους. Γιαυτό και οι Τούρκοι δεν ζητούσαν από τους Έλληνες να αλλάξουν την εθνότητά τους, αλλά την πίστη τους. Θυμάστε ασφαλώς, ένα ποίημα που αναφέρεται στον Αθανάσιο Διάκο. Είναι ενδεικτικό του ρόλου της εκκλησίας και της πίστης των Ελλήνων. Δεν του ζητάνε να λέγεται Τούρκος αλλά να αλλάξει την πίστη του. «Γίνεσαι Τούρκος Διάκο μου, την πίστη σου να αλλάξεις». Και ποιος Έλληνας που άλλαζε την πίστη του παρέμενε Έλληνας; Έτσι λοιπόν η Εκκλησία υπήρξε ο συνεκτικός ιστός του Ελληνικού Έθνους.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Και επιτρέψτε μου να σας θυμίσω, το Νέο Μαρτυρολόγιο του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, όπου συναντάμε μια πλειάδα προσώπων που θυσιάστηκαν για την πατρίδα και την πίστη τους.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση Έθνος και Ορθόδοξη πίστη και παράδοση ταυτίζονται, και η θυσία είναι κοινή

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Ασφαλώς, πολύ ορθά το αναφέρετε.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Μπορεί η Εκκλησία να λειτουργήσει σαν ένας αυτονομημένος θεσμός πέρα από την πολιτική-νομική αυθεντία του σύγχρονου αστικού κράτους;

Θα συμφωνούσατε στον διαχωρισμό;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Κοιτάξτε, δεν συμφέρει το Κράτος. Η ίδια η φύση της Εκκλησίας είναι να είναι χωρισμένη από το κράτος. Είναι ένας θεσμός ξένος και διαφορετικός από το κράτος. Η Εκκλησία, η φύση της είναι να είναι αδούλωτη. Σήμερα είναι αυτό το κράτος, αύριο είναι κάποιο άλλο. Δεν μπορεί η Εκκλησία να διοικείται από το κράτος. Αύριο αναλαμβάνει την διακυβέρνηση του κράτους ένας αλλόπιστος, ένας αλλόθρησκος, τι θα πρέπει να κάνει η Εκκλησία; Δεν συμφέρει για καμία πλευρά ο διαχωρισμός. Σήμερα μας έχει ανάγκη η πολιτεία. Και εμείς την έχουμε ανάγκη σαν εκκλησία. Και η εκκλησία, μπροστά στον κίνδυνο να αλλοιωθεί, ο Ελληνικός πληθυσμός συμπορεύεται με την πολιτεία. Θα είναι εθνικό έγκλημα ο χωρισμός τους. Αν εγώ ήμουνα ελεύθερος θα ανέβαινα στον άμβωνα και θα έκανα κριτική στην πολιτεία. Ελεύθερα, αβίαστα, σήμερα δεν μπορώ., θα μου πουν ότι πολιτεύεσαι. Και απαγορεύεται ένας δημόσιος λειτουργός να πολιτικολογεί. Εάν όμως, δεν είχαμε αυτήν την εξάρτηση, θα μπορούσε ο καθένας επίσκοπος να βγει και να στηλιτεύσει τον κάθε κρατικό λειτουργό.

Και θα μας φοβόντουσαν γιατί θα επηρεάζαμε την κοινή γνώμη. Γιαυτό λοιπόν δεν συμφέρει ούτε είναι σωστή η αναθεώρηση του Συντάγματος του 1974 που αναφέρει ότι η Ορθόδοξος Εκκλησία δεν είναι η επίσημος Εκκλησία αλλά μία από τις επικρατέστερες Εκκλησίες, ως προς τον πληθυσμό.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Παρόλα αυτά Σεβασμιώτατε, η Εκκλησία, έχει βοηθηθεί πάρα πολύ από το Κράτος, και οι ιερείς της, είναι σήμερα δημόσιοι υπάλληλοι του κράτους, μάλλον αρκετά καλά αμειβόμενοι.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Ο χαρακτήρας της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως επίσημης θρησκείας του κράτους, νομίζετε ότι της αφαιρεί την Οικουμενική της προοπτική;

Ιάκωβος Παπαθανασίου Γκίνης,

Όχι καθόλου.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Το να εγκλωβίζεται δηλαδή, μέσα στα στενά γεωγραφικά όρια τα Ελληνικά μόνο όρια. Και έχουμε το παράδειγμα της Τουρκοκρατίας, που το Πατριαρχείο, δεν υποστήριζε μόνο τα δίκαια των Ελλήνων, αλλά και των άλλων ομόδοξων λαών των Βαλκανίων;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Μα αυτό είναι φυσικό, κάθε έθνος έχει τα όριά του, Αλλαγές ορίων πάντα υπήρχαν, όπως υπάρχει και ο Ελληνικός χαρακτήρας της Ορθοδοξίας. Δεν έχουμε ιεραποστολές που γίνονται στην Άπω Ανατολή, στην Αφρική, στην Ασία; Τα όρια δεν θα πάψουν ποτέ να υπάρχουν, αλλά και οικουμενική αποστολή της Εκκλησίας, θα είναι και αυτή πάντα παρούσα. Πως θα αφαιρέσεις τα όρια. Παρόλα αυτά, οι ιερείς του εξωτερικού, αν αφαιρέσουμε την περίπτωση της Αμερικής που είναι γηγενής, είναι Έλληνες σταλμένοι από την Ελλάδα. Άλλωστε, τα όρια του Ελληνικού κράτους δεν ταυτίζονται με αυτά του Πατριαρχείου.

Εμείς είμαστε μια αυτοκέφαλη εκκλησία που η μέριμνά της αφορά την Ελλάδα, και κανείς δεν θα πίστευε πως ένα τόσο μικρό κράτος, θα είχε τέτοια οικουμενική δραστηριότητα.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Θα υιοθετούσατε, την άποψη άλλων επισκόπων για την επανένωση της Ελλαδικής Εκκλησίας με το Φανάρι;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Αυτό είναι ανέφικτο, είναι ουτοπία. Όχι δεν συμφωνώ. Και ακόμα δεν θα ωφελούσε. Γιατί αλλοίμονο να υπάγονταν η διοίκηση της Ελληνικής Εκκλησίας κάτω από την Τουρκική διοίκηση. Συνήθως πάντοτε τα όρια των εκκλησιαστικών διαδικασιών συμπίπτουν με τα εθνικά όρια. Γιαυτό δημιουργήθηκε το Πατριαρχείο Μόσχας, το πατριαρχείου Βουλγαρίας, κ.λ.π., αμέσως μόλις άλλαξαν τα εθνικά τους όρια.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Ποια θα πρέπει να είναι η φωνή της Ορθοδοξίας στην Τεχνοκρατική Ευρωπαϊκή Νεοκαπιταλιστική κοινωνία;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Δεν μπορούμε να διαμορφώσουμε πάνω στο θέμα αυτό θέσεις ή απόψεις. Βρισκόμαστε σε μια περίοδο ανακατατάξεων. Στην Ευρώπη όταν μιλάνε για Ορθοδοξία αμέσως σκέφτονται την Ρωσία, που είναι μια πολυπληθής ορθόδοξος χώρα. Εμείς δεν έχουμε μεγάλο πληθυσμό. Άρα δεν μπορούμε να μιλάμε για Ελληνική επίδραση ορθόδοξη στην Ευρώπη. Δεν γνωρίζουμε αν θα μεταναστεύσουν Βαλκανικοί ορθόδοξοι λαοί στην Ευρώπη, για να διαδώσουν την ορθοδοξία. Δεν είναι δυνατόν η Ελλάδα να κάνει εξωτερική ορθόδοξη ιεραποστολή.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Αυτό δεν σας φοβίζει, μήπως κλειστούμε σε έναν επαρχιωτισμό;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Αυτό είναι ανέφικτο, με τι μέσα, δεν είναι δυνατόν. Δεν μας έταξε κανείς να κάνουμε εξωτερική ιεραποστολή. Δεν έχουμε λύσει τα εσωτερικά προβλήματα τα δικά μας, για να ενδιαφερθούμε για τα ξένα. Μην έχουμε την εντύπωση ότι η Ελλάδα είναι ο ομφαλός της γης.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Ποιο το ήθος του ορθόδοξου ανθρώπου, απέναντι στον αυτονομημένο τρόπο και «χυδαίο» υλισμό του σύγχρονου καπιταλιστή ή κομμουνιστή Ευρωπαίου;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Κοίταξε, ο Ευρωπαίος βρίσκεται σε έναν κατήφορο. Η Ευρωπαϊκή πραγματικότητα εξελίσσεται., αλλά οδηγείται προς τα κάτω, χωρίς να την ελέγχει κανένας. Και δυστυχώς ορισμένα σημεία του, τα ακολουθούμε και εμείς. Οι νέοι φεύγουν από τα σπίτια τους, οι άνθρωποι δεν παντρεύονται, ή χωρίζουν γρήγορα.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Αυτό το άξενο των πόλεων όμως δεν οφείλεται στην συγκεκριμένη αντίληψη που υιοθέτησε ο Ευρωπαίος, και την οικονομική εκμετάλλευση των άλλων λαών, ή και των φτωχότερων τάξεων; Στην γνωστή αποικιοκρατία;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Το που οφείλεται είναι ένα άλλο θέμα. Οφείλεται στην ιδιοσυγκρασία της φυλής, στις κλιματολογικές συνθήκες, στις διαμορφούμενες παραδόσεις…

Γιώργος Μπαλούρδος,

Υπάρχει και ποια η ειδοποιός διαφορά της Ελλαδικής από τις άλλες ομόδοξες  Εκκλησίες;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Δεν μπορούμε να τις συγκρίνουμε, γιατί οι μέχρι τώρα Εκκλησίες της Ανατολικής Ευρώπης ήσαν δουλομένες. Με ποια να την συγκρίνουμε, με των Ιεροσολύμων, της Αλεξανδρείας, τα Πατριαρχεία των Βαλκανίων; Δεν υπάρχει σημείο σύγκρισης. Γιατί βρίσκονται σε πολύ διαφορετική κατάσταση από ότι εμείς. Είναι όλες δουλομένες. Ίσως αργότερα, να υπάρξει σύγκριση. Σήμερα οι μόνες Θεολογικές Σχολές βρίσκονται στην Ελλάδα.

Οι άλλες χώρες δεν έχουν ανεπτυγμένες Θεολογικές Σχολές.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Νομίζετε ότι τα όποια αποτελέσματα της Πανορθόδοξης συνάντησης στο Φανάρι, θα βοηθήσουν την εσωτερική κατάσταση της Ελλαδικής Ορθόδοξης Εκκλησίας;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Ασφαλώς. Η συνάντηση όλων των ιεραρχών στο Φανάρι, έδειξε ότι η Εκκλησία είναι ενωμένη μπροστά στο κύμα της Ουνίας και του Μουσουλμανισμού. Ήταν μια στιγμή, που έδειξε την Ορθοδοξία ενωμένη, προς την Ευρώπη. Ήταν μια ιστορικής στιγμή.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Θα υιοθετούσατε την άποψη ενός πολιτικού και ιστορικού, του Σπύρου Μαρκεζίνη, για μεταφορά του Πατριαρχείου στο Άγιο Όρος;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Αυτό θα ήταν μια άστοχη ενέργεια. Ένας άστοχος λόγος είναι η θέση αυτή.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Ίσως να δρούσε πιο ελεύθερα; Με μεγαλύτερη εκκλησιαστική ελευθερία;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Δεν χρειάζεται το Πατριαρχείο να έχει δράση. Δράση έχουν οι τοπικές Εκκλησιές που υπάγονται στο Πατριαρχείο. Το να μεταφερθεί εδώ το Πατριαρχείο, είναι άστοχη ενέργεια. Εκεί είναι η θέση του και η ιστορική του αποστολή. Αλλιώς δεν θα ήταν Οικουμενικό. Την Οικουμενικότητα την του προσφέρει η ιστορική του θέση, του την προσδιορίζει ο ιστορικός τόπος, διαφορετικά, δεν θα διέφερε από τις άλλες Εκκλησίες.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Σεβασμιώτατε, δεν ξέρω αν έχετε να προσθέσετε τίποτε άλλο;

Ιάκωβος Παπαθανασίου-Γκίνης,

Όχι. Ήταν τόσο πλούσιο το ερωτηματολόγιό σου, και τόσο μεστό, που καλύψαμε νομίζω όλους τους τομείς.

Γιώργος Μπαλούρδος,

Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα της Νίκαιας, κύριε-κύριε Ιάκωβε Παπαθανασίου-Γκίνη, επιτρέψτε μου αφού σας ευχαριστήσω για την ενδιαφέρουσα θέλω να πιστεύω συνέντευξη, να κλείσω με την διαπίστωση και την σκέψη, ότι η στροφή προς την Ορθοδοξία που παρατηρούμε τον τελευταίο καιρό, γεννά μάλλον πολλά ερωτήματα. Αν αποτελεί όπως πιστεύουν πολλοί, μια στροφή προς την Ορθοδοξία, μια ουσιαστική προσέγγιση της Ορθόδοξης παραδόσεώς μας, ή έναν άλλον δρόμο-τρόπο, απομάκρυνσής μας από αυτήν.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος,

Πρώτη δημοσίευση, εφημερίδα «Η Φωνή του Πειραιώς», σε τρεις συνέχειες. Αριθμός φύλλου 13844/ 13-5-1992, «Άλλαξα καρέκλα». Αριθμός φύλλου 13845/14-5-1992, «Οι Μικρασιάτες της Νίκαιας». Αριθμός φύλλου 13846/15-5-1992, «Η Εκκλησία, ενώνει τον λαό».

Η συνέντευξη έγινε στο Μητροπολιτικό Μέγαρο όπου διέμενε ο κυρός πλέον μητροπολίτης Ιάκωβος, στις 4/5/1992.

Ας είναι ελαφρό το χώμα που τον σκεπάζει.

Πειραιάς, Κυριακή, 30 Μαρτίου 2014

Υ.Γ. Μία ημέρα μετά το Πάσχα του Καλοκαιριού, όπως ονομάζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου, είδα ξανά την συνέντευξη του κυρού πρώην μητροπολίτη Νίκαιας, και μου έκανε εντύπωση πόσα άτομα είδαν την συνέντευξη αυτή(περίμενα η επισκεψιμότητα να είναι στην πιο ενδιαφέρουσα συνέντευξη για μένα με τον πατήρ Φιλόθεο Φάρο, η οποία είχε μεγαλύτερο εύρος ενδιαφερόντων) για αυτό θυμήθηκα και το κείμενο που έγραψα για την εκδημία του με τίτλο "Κομποσκοίνι Θανάτου" που δημοσίευσα στις 26 Δεκεμβρίου του 2013 στο μπλοκ μου για όσους ενδιαφέρονται.
Πάντως ευχαριστώ όσους έχουν την καλοσύνη και το χρόνο να διαβάζουν τα κείμενα.