περιοδικό ΕΚΗΒΟΛΟΣ

περιοδικό ΕΚΗΒΟΛΟΣ

    ΄Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής μου που κυκλοφόρησαν στην ελληνική εκδοτική επικράτεια, είναι και το περιοδικό «Εκηβόλος». Ένα περιοδικό άρτιο από πλευράς εμφάνισης, εκδοτικής πρότασης και περιεχομένων. Η βεντάλια των ενδιαφερόντων του ήταν μεγάλη και με αρκετή ποικιλία, τα θέματα που παρουσίαζε για την εποχή του, ήταν πρωτότυπα και σίγουρα ενδιαφέροντα στην ταραγμένη τότε ακόμα πολιτική και κοινωνική αγορά αλλά και την αναπτυσσόμενη βιβλιοαγορά. Η παραδοσιακή «Νέα Εστία» εξακολουθούσε να κρατά τα σκήπτρα των ενδιαφερόντων των παλαιότερων αναγνωστών των λογοτεχνικών περιοδικών με διευθυντή τον συγγραφέα Πέτρο Χάρη, ο συγγραφέας Κώστας Τσιρόπουλος, διεύθυνε το κλασικό στο είδος του, φιλοσοφικού και λογοτεχνικού στοχασμού περιοδικό του, την γνωστή μας «Ευθύνη», η πολιτιστικά ανεπτυγμένη και δραστήρια φιλική ομάδα από τον Πειραιά, είχε ήδη εκδώσει το γνωστό μας «Διαβάζω», αυτό το πλούσιο σε ύλη, περιεχόμενα και πληροφορίες περιοδικό, ο ποιητής Δημήτρης Δούκαρης κάλπαζε λογοτεχνικά με το περιοδικό του «Τομές», με τα πολύχρωμα εξώφυλλά του και τα πολλά του αφιερώματα, το άψογο σε εμφάνιση λογοτεχνικό περιοδικό-με αρκετά εικαστικά ανοίγματα-των ποιητών Θανάση Νιάρχου και Αντώνη Φωστιέρη, «η λέξη» είχε αρχίσει να κερδίζει έδαφος στον λογοτεχνικό χώρο, το μικρού στην αρχή σχήματος περιοδικό «το Δέντρο», του συγγραφέα Κώστα Μαυρουδή(;) είχε κάνει την εμφάνισή του και φιλοδοξούσε να κερδίσει έδαφος στην λογοτεχνική αγορά, την ίδια προσπάθεια έκανε τέσσερα χρόνια αργότερα (1982) και ομάδα «νέων» συγγραφέων, ποιητών και κριτικών με την έκδοση του περιοδικού «Γράμματα και Τέχνες» ένα μεγάλου σχήματος λογοτεχνικό περιοδικό με πλούσια ύλη, την ίδια πάνω κάτω περίοδο κυκλοφόρησαν και διάφορα άλλα αξιόλογα μεν, βραχύβια δε, αμιγώς λογοτεχνικά ή μη, περιοδικά. Οι εκδόσεις του βιβλιοπωλείου της Εστίας, οι εκδόσεις Κέδρος, ο εκδοτικός οίκος Πλέθρο, οι εκδόσεις Καστανιώτης-για να μείνω στους γνωστότερους οίκους-εξέδιδαν «αφειδώς» τους νέους ποιητές και ποιήτριες. Γενικά, την περίοδο εκείνη, ζούσαμε μέσα στην «τρελή χαρά», όλοι έγραφαν ποιήματα, όλοι ήθελαν να εκδώσουν έστω και μία ποιητική συλλογή, και το κυριότερο, όλοι μας ήμεθα εκτός από πολιτικά επαναστατικά όντα, και Ποιητές(με κεφαλαίο Π παρακαλώ) έτοιμοι να κατακτήσουμε την ποιητική παγκόσμια υφήλιο, καθώς αισθανόμαστε και κρύβαμε μέσα μας και έναν μικρό Οδυσσέα Ελύτη, που είχε και δικαίως, κερδίσει και το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Δηλαδή, ζούσαμε την αβάσταχτη πλήξη του ποιητικού γραψίματος και διαβάσματος για να διασκεδάσω λίγο, με τα τότε νεανικά μας χρόνια και πνευματικά καμώματα. Όπως στην μετέπειτα πολιτική κονίστρα εμφανίζονταν ως «αντιστασιακοί», όλοι οι Έλληνες-συνεργάτες και μη, φιλικά προσκείμενοι και πληροφοριοδότες, θιασώτες και χειροκροτητές της Χούντας-έτσι κυκλοφορούσαμε ως ποιητές, ούλοι οι γράφοντες και δημοσιογραφούντες νεοσσοί της ελληνικής ποίησης.

    Αλλά ας έλθω και στο θέμα μου, που είναι το περιοδικό «Εκηβόλος». Το άψογο εκδοτικά αυτό λογοτεχνικό περιοδικό, κυκλοφόρησε το πρώτο του τεύχος το 1978 και μέχρι το 1987 σε τριμηνιαία τακτικά διαστήματα εξέδωσε δεκαεπτά τεύχη και ένα τον Χειμώνα του 1997, συνολικά  18 τεύχη, που τα τρία τεύχη του ήσαν διπλά.

Η συντάκτρια του λήμματος για το περιοδικό στο «Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» των εκδόσεων Πατάκη καθηγήτρια Μαρία Αντωνίου-Τίλιου, μας  δίνει γενικές χρηστικές πληροφορίες για το περιοδικό, δες σελίδα 603, καθώς και ο ποιητής και εκδότης Δημήτρης Καλοκύρης στο μελέτημά του «Νεοελληνικά Λογοτεχνικά Περιοδικά».

    Από τα τεύχη του περιοδικού που έτυχε να έχω αγοράσει και ενδεικτικά αποδελτιώσει, θα προσπαθήσω να δώσω μια γενική εικόνα του σημαντικού αυτού περιοδικού, που τα ενδιαφέροντά του απλώνονταν σε «παγκόσμια κλίμακα», τόσο σε θέματα θεωρίας της λογοτεχνίας όσο και σε κριτική και δοκιμιακό λόγο. Μια εμπεριστατωμένη αποδελτίωση θα χρειάζονταν άλλου είδους έρευνα και πληροφορίες, ίσως στο μέλλον. Συνεργάτες του περιοδικού υπήρξαν γνωστά και φημισμένα ονόματα της ελληνικής λογοτεχνίας και διανόησης, προηγούμενων και νεότερων γενεών, όπως ήσαν: ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης, ο ιστορικός της λογοτεχνίας Κωνσταντίνος Θ. Δημαράς, οι ιστορικοί επίσης της λογοτεχνίας και πανεπιστημιακοί καθηγητές Παναγιώτης Μαστροδημήτρης και Μιχάλης Γ. Μερακλής, οι δοκιμιογράφοι Γεώργιος Αράγης και Ζήσιμος Λορεντζάτος, ο μεταφραστής Φοίβος Πιομπίνος, ο εκδότης, επιμελητής και ερευνητής του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη φιλόλογος Νίκος Τριανταφυλλόπουλος, ο ποιητής Αντώνης Ζέρβας, ο εκ Θεσσαλονίκης ποιητής και δοκιμιογράφος Ντίνος Χριστιανόπουλος και άλλοι αξιόλογοι συνεργάτες. Φυσικά, και οι ξένες παρουσιάσεις δεν υστερούσαν, Έζρα Πάουντ, Φρανσουά Βιγιόν, Ονόρε ντε Μπαλζάκ, Σκοτ Φίτζεραλντ, Φρήντριχ Σίλλερ και άλλοι συγγραφείς προτάθηκαν στο αναγνωστικό κοινό.

    Ο «Εκηβόλος», είχε διαστάσεις 17.5 Χ 25, με συνεχόμενη σελιδαρύθμιση, το χρώμα του ήταν ανοικτό κρεμ, και κράτησε το αυτό μέγεθος και χρωματικό εξώφυλλο σε όλα του τα τεύχη. Το περιοδικό ήταν τριμηνιαίο, με άκοπες τις σελίδες και στο πολυτονικό σύστημα της εποχής. Κυκλοφόρησαν και διπλά τεύχη.

Το εξώφυλλό του ήταν απλό και «σοβαρό». Στο επάνω μέρος με έντονα καφέ γράμματα αναφέρονταν ο τίτλος του «΄Εκηβόλος» μετά από μια μαύρη διπλή γραμμή κάτω από τον τίτλο γράφονταν τα εξής: «Τριμηνιαίο περιοδικό λογοτεχνίας, θεωρίας της λογοτεχνίας και κριτικής» στοιχεία που μας δηλώνουν το στίγμα του και τα γενικότερα ενδιαφέροντά του. Ακριβώς από κάτω μέσα σε πλαίσιο υπήρχαν ενδεικτικά, οι συνεργάτες και τα περιεχόμενα του εκάστοτε τεύχους. Κάτω από το πλαίσιο αναφέρονταν ο τόπος, η περίοδος έκδοσης, ο χρόνος και ο αριθμός των τευχών. Παραδείγματος χάριν, «Αθήνα, Άνοιξη-Καλοκαίρι 1978-Τεύχη 2,3». Στην κόχη του αναγράφονταν ο τίτλος του περιοδικού και το ή τα νούμερα των τευχών. Το οπισθόφυλλο ήταν πάντοτε κενό. Τα εξώφυλλά του είχαν «αυτιά». Η ίδια πληροφοριακή διάταξη ακολουθούσε και στην μέσα πρώτη του σελίδα. Στην αριστερή μέσα σελίδα του δίδονταν οι εξής πληροφορίες:

«Η ύλη του Εκηβόλου καθορίζεται από το διευθυντή του, Βασίλη Διοσκουρίδη, και από συντακτική επιτροπή. Τυπογραφική επιμέλεια, Αιμίλιος Καλιακάτσος. Επιμέλεια εξωφύλλου, Βασίλης Βασιλειάδης. Εκδότης, Νίκη Δ. Αρβανίτη, Ιουλιανού 21γ, Αθήνα 147. Γραφεία, Ιουλιανού 21γ, Αθήνα 147-τηλ. 82107…, 82195.. Τιμή τεύχους 100 δραχμές. Συνδρομές: ετήσια(4 τεύχη) 400 δραχμές. Εμβάσματα, Βασίλης Διοσκουρίδης, Ιουλιανού 21γ, Αθήνα 147. Υπεύθυνος σύμφωνα με τον νόμο, Βασίλης Διοσκουρίδης. Τυπώθηκε το Σεπτέμβριο του 1978, σε 2000 αντίτυπα, στο τυπογραφείο του Εκηβόλου, Ιουλιανού 21γ, Αθήνα 147, τηλ. 82107.. Χειρόγραφα δεν επιστρέφονται».

    Όπως βλέπουμε, την τυπογραφική επιμέλεια κρατούσε ο γνωστός κατόπιν Αιμίλιος Καλιακάτσος του τυπογραφείου και των εκδόσεων «Στιγμή» με τις εξαιρετικές τυπωτικές και εκδοτικές προτάσεις του. Εκδότρια του περιοδικού είναι μια γυναίκα η Νίκη Δ. Αρβανίτη, αξίζει μια εργασία για τις γυναίκες εκδότριες περιοδικών στον ελληνικό χώρο, για να εκτιμήσουμε εκ των υστέρων την πνευματική προσφορά τους. Βλέπουμε ακόμα, ότι ήταν τριμηνιαίο-τέσσερα τεύχη το χρόνο-τα Γραφεία και το τυπογραφείο του βρίσκονταν στο κέντρο της Αθήνας, η οδός Ιουλιανού μας είναι γνωστή και από την κινηματογραφική αίθουσα  της «Αλκυονίδας» και, η τιμή των πρώτων τευχών του ήταν 100 δραχμές, τα δε αντίτυπά του ήσαν πάντοτε 2000. Στα κατοπινά τεύχη του, η τιμή του αλλάζει, γίνεται παραδείγματος χάριν 300 δραχμές καθώς και οι διευθύνσεις του διευθυντή, που μεταφέρεται στην οδό Κυδαθηναίων 20, Αθήνα 119-τηλ. 32484…, στην Πλάκα,( γνωστός δρόμος και από την κατοικία της οικογένειας του Κωνσταντίνου και της Ιωάννας Τσάσου) και του τυπογραφείου, που είναι πλέον στο τυπογραφείο του Επαμεινώνδα Ταμπακόπουλου, Ηρώων Πολυτεχνείου 70 και Μυκόνου1, Ζωγράφου.

Πέρα από τις αλλαγές στέγασής του, το περιοδικό εξακολουθεί να έχει την ίδια άρτια αισθητική εκδοτική εμφάνιση και πλούσιο περιεχόμενο.

    Τα τεύχη που έχω δει είναι τα εξής με την ενδεικτική αποδελτίωση:

Τεύχος 1/Χειμώνας 1978, (Rene Wellek- Ph. de Lacy)

Τεύχος 2-3/Άνοιξη-Καλοκαίρι 1978,
Frederick Campbell Crews, Λογοτεχνική Κριτική, μτφ. Λάμπρος Ξενίας, σ.109-125
Thomas De Quince, Λογοτεχνία της Γνώσης και Λογοτεχνία της Δύναμης, μτφ. Βασίλης Διοσκουρίδης, σ.129-133.
Matthew Arnold, Η Παραλία του Ντόβερ, μτφ. Απόστολος Τριγκώνης, σ.135-137.
Honore de Balzac,Ένα Πάθος μέσα στην Έρημο, μτφ. Ευδοκία Παπαγκίκα, σ. 141-153.
Giacomo Leopardi, Το σπαρτό ή το λουλούδι της Ερημιάς, μτφ. Λεωνίδας Αργυρόπουλος, σ.155-173.
Thomas Bertram Lonsdale Webster, Ελληνικές Θεωρίες Τέχνης και Λογοτεχνίας μέχρι το 400 πχ., μτφ. Ανδρέας Ζαμάνης, σ.175-201.
Rene Wellek, Λογοτεχνική Κριτική, μτφ. Σταύρος Θωμαίδης, σ.203-232.  

Τεύχος  4/Φθινόπωρο 1978, (Φρανσουά Βιγιόν-Fran. Villion).

Τεύχος 5/Φθινόπωρο 1980, (Ζήσιμος Λορεντζάτος)

Τεύχος 6/Χειμώνας 1981, (Φραντζίσκο Πετράρχης-Γιώργος Αράγης)

Τεύχος 7/Άνοιξη 1981, (Κωνσταντίνος Καβάφης-Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης)

Τεύχος 8-9/Καλοκαίρι-Φθινόπωρο 1981,(Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης-Ζήσιμος Λορεντζάτος).

Τεύχος 11/Άνοιξη 1982,
Λοκρού, Bagatelle En Dialecte, σ.821.
Ezra Pound, The Pisan Cantos, μτφ. Αντώνης Ζέρβας, σ.823-859.
Πέτρος Κολακλίδης, Η Αρχαία Κληρονομιά στη Νεοελληνική Ποίηση (Μερικά δείγματα), σ.861-874.
Γιώργος Αράγης, "Περισσότερη Ελευθερία-Ο Τσέχωφ" (βιογραφική μυθιστορία), σ. 875-890.
Donald Andrew Frank Moore Russell, Θεωρίες Λογοτεχνίας και Καλαισθησίας (Στον κλασικό κόσμο), μτφ. Σταύρος Θωμαίδης, σ. 891-914.

Τεύχος 12/Άνοιξη 1983,(Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης-Γιώργος Σεφέρης).

Τεύχος 13/Καλοκαίρι 1983, (Ζήσιμος Λορεντζάτος-Κωνσταντίνος Καβάφης-Λεβέντης

Τεύχος 14/Άνοιξη 1986, Κωστής Παλαμάς(αφιέρωμα),
Friedrich Holderlin, (Halfte Des Lebens)-Τα Μισά της Ζωής, μτφ. Ζήσιμος Λορεντζάτος, σ.1171-1173.
Γιώργος Γ. Αλισανδράτος, Πως είδε ο Παλαμάς τους Επτανήσιους Ποιητές, σ.1173-1253.
Στέφανος Διαλησμάς, Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου και ένα αθησαύριστο ποίημα του Νιρβάνα, σ.1255-1266.
Βρασίδας Καραλής, Ιδιοτυπίες της Παλαμικής Κριτικής, σ.1267-1281.
Κ. Γ. Κασίνης, Ο Δεύτερος Τόμος των Βωμών, σ.1283-1294.
Κ. Γ. Κασίνης, Κωστής Παλαμάς-Νίκος Καζαντζάκης, σ.1295-1318.
Πέτρος Κολακλίδης, Ανάγνωση Τριών Ποιημάτων του Παλαμά, σ.1319-1329.
Παναγιώτης Δ. Μαστροδημήτρης, Κωστής Παλαμάς Τρεις Σταθμοί της Μεταθανάτιας παρουσίας του: 1943,1973,1983. σ. 1331-1367.
Παναγιώτης Δ. Μαστροδημήτρης, Ο Κωστής Παλαμάς για τον Τάκη Κ. Παπατσώνη, σ. 1369-1407.
Μιχάλης Γ. Μερακλής, Μέρες του Κωστή Παλαμά(1859-1919), σ.1409-1451.
Γιάννης Νόταρης, Το ποίημα του Παλαμά "Παύλος Μελάς" και μια υπεραισθητική ερμηνεία του, σ. 1453-1462.
Πάνος Παπαχρήστος, Κωστής Παλαμάς-Στέλλα Διαλέτη(μια μαρτυρία), σ.1463-1488.
Γιώργος Α. Χριστοδούλου, Παλαμικό-ένα αθησαύριστο κείμενο, σ. 1489-1495.   

Τεύχος 15/Καλοκαίρι 1986,
Οδυσσέας Ελύτης, Ρωμανός ο Μελωδός, σ. 1501-1519
Ντίνος Χριστιανόπουλος, Οι Ρεμπέτες του Ντουνιά(Μικρά πεζά), σ.1521-1541.
Γιώργος Μπρουνιάς, Ursprungliche Fernen, σ.1543-1550.
Πέτρος Κολακλίδης, Ο Αρχανδρικός Λόγος του Άγγελου Σικελιανού, σ.1551-1569

Τεύχος 16-17/Φθινόπωρο 1987, (Ευγένιος Μοντάλε, Ζήσιμος Λορεντζάτος-Ντίνος Χριστιανόπουλος-Μ. Σβομπ-Κωνσταντίνος Θ. Δημαράς)

Τεύχος 18/Χειμώνας 1997, (Ουίλλιαμ Μπάτλερ Γέητς-Γιώργος Ιωάννου-Ευγένιος Ο Νήλ-Ανδρέας Λεντάκης).

    Όπως βλέπουμε από το σύντομο αυτό Σαρακοστιανό και «Βαγιάτικο» σεργιάνι του περιοδικού «Εκηβόλος», Τα πρόσωπα που γράφουν και παρουσιάζονται είναι πολλά, έχουν σημαντική παρουσία στην παγκόσμια γραμματεία, οι έλληνες έχουν αφήσει δυναμικά τα ίχνη τους στα λογοτεχνικά καθ’ ημάς και τα θέματά του είναι πρωτότυπα, επιλεγμένα, έχουν σαφής στόχους, και παρουσιάζονται στο ελληνικό κοινό αρκετά θεωρητικά κείμενα που αφορούν την λογοτεχνία και την κριτική. Μια και στην ελλάδα από όσο γνωρίζω, δεν ευδοκίμησαν οι λογοτεχνικές σχολές αν δεν λαθεύω. Κείμενα θεωρητικού κριτικού και λογοτεχνικού στοχασμού και κριτικής σκέψης, από ευρωπαίους ή Αμερικανούς στοχαστές και κριτικούς που συναντήσαμε χρονικά πολύ αργότερα, και στο περιοδικό «Ποίηση». Ποιητές, δοκιμιογράφοι, μεταφραστές, θεωρητικοί, πεζογράφοι από όλες τις ευρωπαϊκές περιόδους, από τους πιο σύγχρονους έως εκείνους του Μεσαιωνικού κόσμου, και από το αφιέρωμα στον κραταιό Κωστή Παλαμά ως τον Ρωμανό τον Μελωδό βρίσκουν θέση στις σελίδες του Εκηβόλου και παραμένουν ακόμα και σήμερα, επίκαιροι και δροσεροί. Θέματα διαχρονικά, κλασικά και προσοδοφόρα στην λογοτεχνική περιπλάνηση.

    Τα  δεκαοχτώ αυτά τεύχη του περιοδικού «Εκηβόλος», που οφείλονται σίγουρα στην φιλοσοφία, την αισθητική και την καλλιέργεια του Βασίλη Διοσκουρίδη, άφησαν βαθειά χαράγματα στην περιοδική εκδοτική προσφορά και γονιμοποίησαν θέλω να πιστεύω και τις κατοπινές εκδοτικές προσπάθειες, πάντως πέρα από αυτό, η δική μου γενιά, αγόρασε το περιοδικό, το αγάπησε και το διέδωσε με τον τρόπο της, και με τα κείμενά του καλλιέργησε και αυγάτισε τα κατοπινά ενδιαφέροντά της.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή, σήμερα, Κυριακή, 5 Απριλίου 2015

Πειραιάς, Κυριακή των Βαΐων, 5 Απριλίου του 2015.