ΟΙ ΝΕΟΙ, ποιητική ανθολογία

Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ «ΟΙ ΝΕΟΙ»

     Κυκλοφόρησε πρόσφατα-2014-ο πρώτος τόμος των ποιημάτων του γνωστού κριτικού και ποιητή Τέλλου Άγρα, σε φιλολογική επιμέλεια της Έλλης Φιλοκύπρου από τις πάντα άρτια εκδοτικά εκδόσεις του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης.

    Ο Τέλλος Άγρας που το πραγματικό του όνομα ήταν Ευάγγελος Ιωάννου, γεννήθηκε το 1899 στην Καλαμπάκα και έφυγε από τυχαία αδέσποτη σφαίρα μέσα στην Κατοχή 1944, σε ηλικία μόλις σαράντα πέντε ετών. Έφυγε πάνω στην πιο δημιουργική στιγμή των χρόνων του αφήνοντας όμως πίσω του ένα μεγάλο σε όγκο και ποιότητα έργο. Κριτικές, δοκίμια, μελέτες, ποιήματα, μεταφράσεις, βιβλιοκριτικές παρουσιάσεις του είναι διάσπαρτες σε πολλά έντυπα, εφημερίδες και εγκυκλοπαίδιες της εποχής του, που παραμένουν-τουλάχιστον ένα μέρος από αυτά-ακόμα μάλλον άγνωστα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό. Ο κυριότερος μελετητής του έργου του, ο ομότιμος πλέον καθηγητής Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων και συγγραφέας Κώστας Στεργιόπουλος, επιμελήθηκε φιλολογικά τα «ΚΡΙΤΙΚΑ» του, τα οποία εκδόθηκαν από τις εκδόσεις Ερμής σε τέσσερεις τόμους από το 1980 έως το 1995. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει τις μελέτες για τον Καβάφη και τον Παλαμά, Ερμής 1980, ο δεύτερος τόμος περιέχει Ποιητικά Πρόσωπα και Κείμενα, Ερμής 1981, ο τρίτος περιλαμβάνει τις Μορφές και Κείμενα της Πεζογραφίας, Ερμής 1984 και ο τέταρτος τα Γενικά και Ειδικά Θέματα, Ερμής 1995. Ο Κώστας Στεργιόπουλος έχει δημοσιεύσει και μια ενδιαφέρουσα μελέτη με τίτλο, «Ο Τέλλος Άγρας και το Πνεύμα της Παρακμής» εκδόσεις Βάκων 1967, β΄ έκδοση. Ο Ηπειρώτης φιλόλογος και συγγραφέας Γεώργιος Δ. Καψάλης έχει επιμεληθεί την έκδοση της «Νεανικής Αλληλογραφίας του Τέλλου Άγρα με τον Κώστα Αθ. Μιχαηλίδη» εκδόσεις Gutenberg 1998. Ο πολυτάλαντος, πολυγραφότατος ποιητής και δοκιμιογράφος Γιάννης Δάλλας επιμελήθηκε το βιβλίο «Ο Τέλλος Άγρας Εξομολογείται-Η Αλληλογραφία του με τη Μαρία Μακρή» εκδόσεις Γαβριηλίδης 2005.

Αυτόνομες μελέτες για το έργο του που έτυχε να έχω διαβάσει είναι οι εξής:

Μήτσος Λυγίζος, «Τέλλος Άγρας και ο Λυρικός Λόγος», από τις εκδόσεις του τυπογραφείου Μαυρίδη-Αθήνα 1941, Στέφανος Ροζάνης, «Τέλλος Άγρας-Η Γεωμετρία της Ποιήσεως», εκδόσεις Εστία 1991, Παναγιώτης Ε. Σταύρακας, «Τέλλος Άγρας», Αθήνα 1992, Νάσος Δετζώρτζης, «Μια Ανάγνωση του Τέλλου Άγρα», Γαβριηλίδης 1997 και Δημήτρης Νικορέτζος, «Γράμματα-Εξομολογήσεις του Τέλλου Άγρα στον Βελισσάριο Φρέρη» Εστία 1997(ανάτυπο του περιοδικού Νέα Εστία τχ. 1679-1680).

Εκατοντάδες είναι τα άρθρα και οι μελέτες για το έργο του που έχουν δημοσιευτεί σε βιβλία, συλλογικές μελέτες, περιοδικά και εφημερίδες, εδώ δεν θα κάνω αναφορά σε αυτά ούτε θα σχολιάσω την έκδοση των «Ποιημάτων» του, που χρειάζεται να μελετηθούν παράλληλα με το ποιητικό έργο άλλων ποιητών της γενιάς του, το σίγουρο πάντως είναι, ότι ο κριτικός και δοκιμιακός λόγος του Τέλλου Άγρα, έχει ακόμα και σήμερα πολλά να μας πει στην επανερμηνεία μας των δημιουργών της γενιάς του αλλά και παλαιότερων, τους οποίους και ο Τέλλος Άγρας καθιέρωσε με την κριτική του γραφίδα.

    Στην δημοσίευση αυτή, θα παρουσιάσω μια φημισμένη ποιητική Ανθολογία τόσο στην εποχή του όσο και αργότερα την γνωστή μας «ΟΙ ΝΕΟΙ» Από το έργο των Νέων Ελλήνων Ποιητών 1910-1920 που επιμελήθηκε ο Τέλλος Άγρας και εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο «Ελευθερουδάκης», Αθήνα 1922, χρονιά της τραγικής εθνικής συμφοράς για το ελληνικό κράτος αλλά και τον απανταχού ελληνισμό.

    Την Ανθολογία αυτήν την έχω σε φωτοτυπίες, που εδώ και πολλά χρόνια φωτοτύπησα από την Βιβλιοθήκη της Βουλής. Οι σελίδες της είναι 256 και οι διαστάσεις της 15Χ20 όπως τις μετρώ από το χαρτί της φωτοτυπίας, στην τελευταία λευκή σελίδα της αναφέρεται και το τυπογραφείο που εκδόθηκε, «Τύποις Κ. Καμινάρη & Π. Κυριακού-Σοφοκλέους 41».

Σελίδες ε΄ έως η΄ έχουμε τον «Πίναξ των Περιεχομένων»

Σελίδες θ΄ έως ιέ έχουμε τον «Πρόλογο στην Ανθολογία των Νέων» του επιμελητή Τέλλου Άγρα και από την 1 έως την 256 σελίδα έχουμε την παρουσίαση των ποιητών και των ποιητριών με αλφαβητική σειρά. Πριν την παρουσίαση των ποιημάτων υπάρχει μικρό ενδεικτικό βιογραφικό σημείωμα των δημιουργών και σε ορισμένους από αυτούς ασπρόμαυρη οβαλ φωτογραφία. Η παράθεση των ποιητών γίνεται με αλφαβητική σειρά. Την Ανθολογία «ΟΙ ΝΕΟΙ» αρχίζει ο εκ Ναυπάκτου  ποιητής Γεώργιος Αθάνας με το ποίημα «Ο πόνος της αγαπητικιάς» και κλείνει με το ποίημα «Απ’ τα Κρινάκια του Γιαλού» του Κύπριου ποιητή Γλαύκου Αλιθέρση.

Το σύνολο των ποιητών και ποιητριών που παρουσιάζονται είναι εβδομήντα(70), από αυτούς τέσσερεις (4) είναι γυναίκες. Οι δημιουργοί, είναι από όλα σχεδόν τα μέρη της Ελλάδας, από την περιοχή της Σμύρνης, ένας από την Κύπρο και τρεις από τον Πειραιά.

Γράφει ενδεικτικά στον πρόλογο του ο ποιητής, κριτικός και επιμελητής της Ανθολογίας Τέλλος Άγρας:

«Η Ποίησις είναι το πιο πρωτόγονο καλλιτεχνικό φαινόμενο, μα και το στεφάνωμα του έργου Τέχνης. Είναι η ανώτερή της ατμόσφαιρα, το καθαρό απόσταγμά της, το τέλος, ο ποιητικός αιθέρας που μετεωρίζεται απάνω από κάθε δημιουργία: για την ποίησι, αυτό αποτελεί όλο της το υλικό, αρχίζει εκεί που η άλλη Τέχνη τελειώνει. Είναι η αγνή ανάσα της ψυχής μέσα απ’ την ομορφιά, το ιλαρό φρόνημα που φυσάει απ’ το Πνεύμα.

Διπλό είναι το αισθητικό κριτήριο της Ποιήσεως: κριτήριο ουσίας και κριτήριο μορφής, συναισθηματικό ή ιδεολογικό το πρώτο, τεχνικό, φιλολογικό το δεύτερο. Το πρώτο είναι κριτήριο γενικό, κριτήριο ποσού, εντάσεως, δυνάμεως, βαθμού συγκινήσεων, πνευματικών ή συναισθηματικών, που ένα έργο Τέχνης περιέχει. Το δεύτερο είναι κριτήριο ειδικό, κριτήριο ποιού, δεξιότητος, κριτήριο επαγγελματικό, εγκεφαλικό. Γιατί το έργο της Τέχνης δεν αποτείνεται μόνο στο πνεύμα ή στην καρδιά, αποτείνεται και στον εγκέφαλο.

    Οι Ποιηταί της πρώτης κατηγορίας γράφουν από ακαταγώνιστη ανάγκη εξωτερικεύσεως, είναι το συγκεντρωτικό κάτοπτρον, όπου πέφτει η συνισταμένη ενός ατόμου, μιας κοινωνίας, μιας φυλής, μιας εποχής. Είναι το όργανο του δρόμου: μ’ αυτό η ψυχή του κόσμου παίρνει την έκφρασή της, μ’ αυτό αγαπάει και κλαίει, μ’ αυτό πονεί και ελπίζει, μ’ αυτό παρηγοριέται και ονειρεύεται. Ψυχές σε ζωηρό κραδασμό, από το πάθος ή το ιδανικό, την έκταση ή τον πόνο, τον στοχασμό ή την ανάμνηση, την ηδυπάθεια ή την μυστικοπάθεια, μεταδίδουν την δόνησή τους και στις άλλες, βίαιη, γόνιμη, ακατέργαστη, χτυπώντας απ’ ευθείας στη συγκίνηση νερά που θορυβούν σέρνοντας ρανίδες χρυσάφι κι αναστατωμένα με λάσπη…..» και παρακάτω:

     «Οι Ποιηταί της δεύτερης κατηγορίας έχουν και τον χαρακτήρα του εξ επαγγέλματος φιλολόγου, του ειδικού. Είναι κατασκευασταί ωραίων πραγμάτων, φιλολογικώς ωραίων ακαδημαικώς. «Άλλο ωμορφιά, και άλλο τελειότης» είπε ο Μορεάς. Αυτοί είναι οι ποιηταί της τελειότητος, δεν γράφουν συνθηματικά, υποκαθιστούν τον αναγνώστη, αντί ν’ αρκεσθούν ν’ ανακαλέσουν συναισθήματα, δημιουργούν συναισθήματα και βαθαίνουν την ανθρώπινη καρδιά, στάζουν μέσα στον εγκέφαλο το ωραίο, το συνειδητό ωραίο, το φαρμακερό ωραίο.

    Το βιβλίον αυτό, που παρουσιάζει η αξιέπαινη πρωτοβουλία, η αξιοθαύμαστη και συγκινητική του κ. Ελευθερουδάκη, και η επίμονη προσπάθεια και η πίστις προς τους νέους του χαλκέντερου Χρυσάφη, συγκεντρώνει την εργασία της Ελληνικής νεότητος της τελευταίας εικοσαετίας, νεότητος κυριολεκτικής και μεταφορικής. Μια τέτοια εργασία καθώς γίνεται για πρώτη φορά, δεν κατορθώνει βέβαια να παρουσιάση έναν αδρό χαρακτήρα της εργασίας των νέων, όμως οι προθέσεις τους είναι τόσο πολύμορφες, πολυποίκιλες και πολυσύνθετες, οι ομαδικές κατευθύνσεις και οι σχολές παρουσιάζουν τόσο λιγοστά φαινόμενα, ώστε μόνο σε μεροληπτική πρόθεση μπορούσε να οφείλεται κάθε άλλος χαρακτήρας επί του παρόντος. Δεν χρειάζεται μεγάλη πείρα για να αναγνωρισθούν αμέσως όλων των ειδών οι επιδράσεις, επιδράσεις οριστικές, πληρώσεις ενδιαθέτων τάσεων, μορφωτικές ενός ταλέντου-και επιδράσεις πρόσκαιρες, μορφικές, επιδερμικές, που οφείλονται στην απατηλήν αρτιότητα ωρισμένων προσώπων….» και συνεχίζει παρακάτω:

«Μετά τον ιδανικό Σολωμό, τον κλασσικό Κάλβο, τον ρουμελιώτη Βαλαωρίτη, την Εφτανησιακή εποχή, έρχεται άγονη ποιητική εποχή, ψευτορρωμαντισμού, ψευτοκλασσικισμού, ψυχρού διανοητισμού, όπου η Ποίησις σέρνεται ως το επίπεδο λογοπαιγνίου, ή το πολύ, άψογης κοσμικής ανουσιολογίας. Με την εμφάνιση της σχολής του Μεσολογγίου (Παλαμάς-ιδεολογία, Δροσίνης-ποικιλία σ’ εμπνεύσεις, Μαλακάσης-λυρισμός), νέο αίμα γεμάτο σφρίγος χάνεται στη φιλολογία, η εποχή αυτή είναι συνάμα εποχή ιστορικών αποκαταστάσεων, των παραγνωρισμένων ποιητικών φυσιογνωμιών του περασμένου αιώνος. Με την εγκατάσταση των αντιπροσώπων της στην Αθήνα, η σχολή μπορεί να ονομασθή Αθηναίκή. Παράλληλα η σχολή της Πόλης με τον Γρυπάρη, η Νεοεπτανησιακή (Μαβίλης κτλ.), και αργότερα φανερωμένη Αιγυπτιακή (Καβάφης), συνεισέφεραν πλούτο θεμάτων, τεχνοτροπιών, φραστικών μέσων. Μετά την πρώτη άνθηση της Αθηναϊκής σχολής, που, σε αναλογία με την εποχή μας, η ατμόσφαιρα του ενθουσιασμού ήταν δυσανάλογη με την αξία της, οι εξωτερικές επιδράσεις  άρχισαν να υποχωρούν και να περιορίζονται μόνον ως την αφομοίωσιν. Συνέχεια της σχολής αυτής, μάλλον βέβαια χρονολογική παρά ουσιαστική και ειδολογική, είναι η σημερινή κίνησις των νέων, είναι εδώ μέσα ένας πλούτος ονομάτων που διεκδικούν το μέλλον και την ιερή δάφνη, είναι άλλοι που ελπίζουν, είναι άλλοι που από τώρα έχουν την θέσι τους στον Νεοελληνικό Παρνασσό. Υπάρχουν εδώ μέσα σελίδες που θα υπέγραφαν οι μεγαλύτεροι ποιηταί μας και που μπορούν θριαμβευτικά να  υποστούν κάθε σύγκριση. Ο καιρός θα ξεχωρίση χωρίς νάχωμε απόλυτη εμπιστοσύνη στην κρίση του και στις ιδιότροπες παλιμβουλίες του, οφείλουμε να εμπιστευθούμε σ’ αυτόν.

Στον κύριο Ελευθερουδάκη και στον κύριο Χρυσάφη ανήκει η τιμή μιας ηρωικής χειρονομίας. Όσο για τους συνεργάτες της εκδόσεως, τον κύριο Παράσχο, τον κύριο Σταυρόπουλο, κ’ εμένα-θα μοιρασθούμε τον έπαινο ή την ευθύνη…».

    Μετέφερα εδώ το μεγαλύτερο μέρος του Προλόγου του Τέλλου Άγρα, θεωρώντας ότι με τον τρόπο αυτόν γίνεται κατανοητή η αιτία της έκδοσης μιας τέτοιας μορφής και είδους Ανθολογία. Ο Πρόλογος του Άγρα δεν μας αποκαλύπτει μόνο την αιτία της έκδοσης και την συμβολή της μέσα στο χρόνο που έρχεται, αλλά και τις θεωρητικές απόψεις του επιμελητή περί του τι είναι Ποίηση. Βλέπουμε ότι ο Άγρας χωρίζει σε δύο μεγάλες κατηγορίες το κριτήριο για τον ποιητικό λόγο, αυτό της «ουσίας» και αυτό της μορφής, και όπως αναφέρει, «συναισθηματικό ή ιδεολογικό» είναι το πρώτο κριτήριο, «τεχνικό, φιλολογικό» το δεύτερο. Ο διαχωρισμός αυτός που δεν είναι ούτε οριστικός ούτε απόλυτος ισχύει ακόμα και σήμερα με τις σχετικές ασφαλώς προσθαφαιρέσεις. Είναι ένας διαχωρισμός που ξεκινά από την Πλατωνική περίοδο και συνεχίζεται μέχρι των ημερών μας. Επικουρικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ότι, και στον χώρο της Θεολογίας επικρατεί αυτός ο διαχωρισμός μεταξύ ουσίας και μορφής. Στον ποιητικό λόγο διαχρονικά, ελάχιστοι δημιουργοί κατόρθωσαν να συνενώσουν αυτές τις δύο κατηγορίες κριτηρίων, θα γράφαμε ότι το πέτυχε ενδεικτικά αναφέρω, ο Δάντης, ο Γκαίτε σε ορισμένα του έργα, ο Τόμας Στερν Έλιοτ, ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε και ορισμένοι άλλοι, στα καθ’ ημάς θεωρώ ότι το αποσπασματικό έργο του Διονυσίου Σολωμού μας δίνει την ελπίδα των στόχων του, σίγουρα ο Κωστής Παλαμάς σε ορισμένες ποιητικές του μονάδες, ο Άγγελος Σικελιανός επίσης-πέρα από την μεγαλοστομία και τον στόμφο του-ο Αιγυπτιώτης Κωνσταντίνος Καβάφης, ο Γιώργος Σεφέρης σε πολλά του ποιήματα και σε ορισμένες συλλογές του ο Οδυσσέας Ελύτης. Η περίπτωση του Γιάννη Ρίτσου θέλει πολύ έρευνα και συζήτηση, χωρίς να αποκλείουμε τίποτα.

Οι απόψεις του Τέλλου Άγρα-που έχει εκφράσει και σε άλλες του μεταγενέστερες μελέτες, είναι ενδιαφέρουσες για την εποχή τους, βλέπουμε να στέκεται με σεβασμό στην Επτανησιακή Σχολή και στην Αθηναϊκή και να δίνει βάρος και σε εκείνη του Μεσολογγίου. Ο Άγρας έχει ξεκάθαρη θέση για το ποιος είναι ο σκοπός και η λειτουργία της ποίησης τόσο μέσα στην ζωή μας όσο και μέσα στον χώρο της Τέχνης γενικότερα. Στον ποιητικό λόγο δίνει μια προεξάρχουσα θέση σε σχέση με άλλες μορφές τέχνης, θέσεις που απηχούν την Γαλλική φιλοσοφία περί του ποιητικού λόγου της εποχής του. Επίσης, μας κάνει λόγω για την φθίνουσα πορεία της ποιητικής έκφρασης κατά την περίοδο του λογιοτατισμού και των καθαρευουσιάνων. Περίοδος που ο λυρικός λόγος είχε υποστεί μια καθίζηση και επικρατούσε μια στομφώδη αρχαιολατρεία και μια πομπώδη ποιητική εθνοκαπηλεία, χωρίς να φυσικά να αγνοήσουμε και τις εξαιρέσεις. Οι επιλογές του Τέλλου Άγρα είναι και ηλικιακές και ουσίας, πιστεύοντας και ενθαρρύνοντας τις νέες ποιητικές φωνές να ακουστούν και να εκφράσουν τα καινούργια οράματα της εποχής τους που τους απασχολούν. Μια καινούργια εποχή αναδύεται στον ποιητικό λόγο, ο μοντερνισμός, έστω και αν μεσολαβεί η κυρίαρχη περίπτωση του Κώστα Καρυωτάκη στην ποίηση και η Μικρασιατική Καταστροφή στην ιστορία. Τα ποιήματα της Ανθολογίας αποπνέουν μια φρεσκάδα και μια νότα αισιοδοξίας εφάμιλλη των προγενέστερων παλιότερων δημιουργών. Ο ίδιος ο τίτλος της Ανθολογίας μας υποδηλώνει το ποιητικό εύρος των αισιόδοξων προθέσεων των δημιουργών, και την προσπάθεια να απεγκλωβιστούν από τις δεσμευτικές ποιητικές φωνές των παρελθόντων ετών που ακόμα κυριαρχούσαν και ποδηγετούσαν τα ποιητικά δρώμενα της εποχής. Φωνές αντρικές κατά κύριο λόγο, χωρίς να λείπουν και οι γυναικείες οι οποίες διασώθηκαν από τον χρόνο και μεταγενέστερα. Τιμή αποτελεί και η συμμετοχή του Πειραιώτη ποιητή και δημοσιογράφου Νίκου Χαντζάρα που εξέδωσε μόνο μία ποιητική συλλογή και για την οποία μίλησε επαινετικά ο Άγρας σε κείμενό του. Βλέπουμε ακόμα, χωρίς να γνωρίζουμε τον βαθμό βοήθειας που προσέφεραν, ότι συνεργάτες του Άγρα υπήρξαν τόσο ο Κλέων Παράσχος ένας επίσης καταξιωμένος κριτικός και ο ποιητής Γιώργος Σταυρόπουλος, καθώς και ο εκδότης.

    Η Ανθολογία αυτή της πρώτης περιόδου του μεσοπολέμου γνωρίζουμε ότι στάθηκε σταθμός στην εξέλιξη των επόμενων ποιητικών εμφανίσεων των συμμετεχόντων δημιουργών, είναι η πιο σημαντική της εποχής της με μεγάλη καλλιτεχνική βαρύτητα, δεν συμπεριλαμβάνεται μόνο σους καταλόγους των κατά καιρούς Ανθολογιών, αλλά μνημονεύεται ακόμα και σήμερα ως η σπουδαιότερη, και συγκαταλέγεται στα θετικά πνευματικά επιτεύγματα του Τέλλου Άγρα.

Ας δούμε τώρα τα πρόσωπα που συμμετείχαν στην Ανθολογία αυτή:

Από την Ναύπακτο ο Γεώργιος Αθάνας παρουσιάζεται με τρία ποιήματα  σ1-3.

Από το Ηράκλειο της Κρήτης ο Μ. Αναστασίου με το ποίημα Intermedium σ. 4-6

Από τα Τρίκαλα ο Κλαύδιος Μαρκίνας με τρία ποιήματα, σ.7-9

Από την Φιλιππούπολη ο Κώστας Βάρναλης με τα ποιήματα «Αλκιβιάδης», «Ορέστης» και ο «Εκλεκτός» σ. 10-12

Ο Αθηναίος Κωστής Βελμύρας, με απόσπασμα από την «Θυσία» σ. 13-17

Ο Σαμιώτης Γιάννης Βούλης, με τρία ποιήματα σ. 18-19

Ο Κρητικός Γιώργος Βρισιμιτζάκης, με δύο ποιήματα σ. 20-21

Ο Τριπολιτσιώτης Χρίστος Γερογιάννης, με τρία ποιήματα σ.22-25

Ο Μ. Δαμιράλης με ένα τους «Μαρμαράδες», σ.26-27

Ο Πατρινός Δημοσθένης Δημακόπουλος, με τους «Ρυθμούς» σ.28-30

Ο Μεσολογγίτης Ρήγας Γκόλφης, παρουσιάζεται με τέσσερα ποιήματα, σ. 31-36

Η ερωτική Κωνσταντινουπολίτισσα Θεώνη Δρακοπούλου, η θρυλική Μυρτιώτισσα, παρουσιάζεται με τρία ποιήματά της, το «Σε μια νεκρή», τις «Νεκρές» και «Voluptas» σ.37-40

Ο Αλέκος Δράκος, με ένα ποιήμα σ.41

Ο Κωνσταντινουπολίτης Άγγελος Δόξας, δημοσιεύει το «Χινόπωρο» και το «Ελεγείο», σ.42-44

Ο Πρωτευουσιάνος Αναστάσιος Γ. Δρίβας, γράφει τα «Μικρά Ελεγεία», σ.45-47

Ο Πολίτης Χρήστος Ευελπίδης, με άτιτλες ποιητικές μονάδες, σ.48-49

Ο επιμελητής της Ανθολογίας Τέλλος Άγρας παρουσιάζει τέσσερα ποιήματά του, σ.50-53

Η πεζογράφος Γαλάτεια Καζαντζάκη, πρώτη σύζυγος του Νίκου Καζαντζάκη παρουσιάζει το «Τραγούδι Α και Β» από «Τα τραγούδια του Θεού», το ποίημα «Η προσευχή», «Η Άνοιξη», «Στη Μάνα μας» και την «Δέηση», σ.54-58

Ο Σμυρνιός Λαίλιος Καρακάσης, το ποίημα «Χαριτωμένος Διάβολος», σ.59-60

Ο γεννημένος στην Ρουμανία θεοσοφιστής συγγραφέας Νίκος Καρβούνης με μια του μακροσκελή σύνθεση «το τραγούδι του νικημένου», σ.61-64

Ο Κώστας Καρυωτάκης παρουσιάζεται με τον «Γυρισμό», την «Αθήνα» και την «Πολύμνια», σ. 65-67. (υπάρχει λάθος στην αναφορά του μικρού του ονόματος)

Ο Αθηναίος Γιάννης Κοκκινάκης με τρία ποιήματα, σ.68-70

Ο Καρδιτσιώτης Διονύσιος Π. Κουκουρίκος, με τρία ποιήματα, σ.71-72

Ο Συριανός Λέων Κουκούλας με πέντε ποιήματα, σ.73-79

Ο Μυτιληνιός Μίλτος Κουντουράς με τέσσερα, σ. 80-82

Ο επίσης Μυτιληνιός Κώστας Κοντός με τα «ΑΝΘΙΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ», σ.83-84

Ο Στέφανος Μόρφης, με τρία ποιήματα, σ.85-87

Ο εξ Αγρινίου Αθανάσιος Κυριαζής παρουσιάζει την «Εκατόμβη», σ.88-91

Ο εκ Πηλίου Πέτρος Μάγνης παρουσιάζει τα «Φθινοπωριάσματα» και την «Μαρία η Μαγδαληνή», σ.92-94

Ο Νίκος Λαϊδης με τρία ποιήματα, σ.95-97

Ο Αθηναίος αυτόχειρας Ναπολέων Λαπαθιώτης μας δίνει την «Αυγή», «Τα Σαββατόβραδα», το «Εκάτης πάθη», το «Εαρινό» και το «Ω, οι αγάπες», σ.98-103

Ο Συριανός Μανώλης Μαγκάκης με πέντε ποιήματα, σ.104-106

Από την Αρκαδία ο Γιάννης Μαιναλιώτης, μας δίνει εννέα του ποιήματα, σ.107-111

Η Πρεβεζιώτισσα, μυθιστοριογράφος και ποιήτρια-η γνωστή περισσότερο από την σατιρική φωνή του Καρυωτάκη-Κλεαρέτη Δίπλα-Μαλάμου δίνει την «Σαλώμη», τις «Λεύκες» και την «Κούκλα Καραβιού», σ.112-114

Ο γεννημένος στον Πειραιά κριτικός Τίμος Μαλάνος, με τέσσερα ποιήματα, σ.115-118

Ο Απόστολος Μαμμέλης με τρία ποιήματα, σ.119-120

Ο επίσης γεννημένος στην Ρουμανία Απόστολος Μελαχρινός από τα «Απολυτίκια» και από τον «Απολλώνιο», σ.121-125

Ο Πρωτευουσιάνος Φάνης Μιχαλόπουλος, δίνει τους «Διαλόγους», σ.126-128

Ο Κερκυραίος Φώτος Γιοφύλλης, δημοσιεύει το ποίημα «Η Μπέλου», σ.129-131

Από την Λευκάδα ο Τάκης Μπαρλάς, δίνει την «Προσευχή των πεπεδημένων» και τα «Εισόδια», σ.132-136

Ο Κωνσταντινουπολίτης Όμηρος Μπεκές παρουσιάζεται με τέσσερα ποιήματα, σ.137-140

Η άγνωστη σε πολλούςποιήτρια Μαρία Μπόταση δημοσιεύει τις «Καμέλιες-Μενεξέδες» και την «Προσευχή του δάσους», σ. 141-142

Ο Αθηναίος Νίκος Χάγερ-Μπουφίδης, με τρία ποιήματα, σ.143-146

Ο Τηνιακός Γεώργιος Α. Νάζος, με τρία ποιήματα, σ.147-149

Ο Κωνσταντινουπολίτης συμβολιστής ποιητής Κώστας Ουράνης, με πέντε ποιήματα, σ.150-153

Ο Κερκυραίος Σπύρος Νικοκάβουρας, με τις «Στροφές», σ.154-156

Ο Γιάννης Οικονομίδης με τρία ποιήματα, σ.157-159

Ο Κορίνθιος Ρώμος Φιλύρας, με τρία ποιήματα, σ.160-161

Ο μοναχογιός του Κωστή Παλαμά, ο ποιητής Λέανδρος Παλαμάς παρουσιάζει δύο του ποιήματα, σ. 162-164.

Ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος και ποιητής μας δίνει την «περασμένη ζωή», σ.165-166

Ο εξ Άργους Σπύρος Παναγιωτόπουλος μας δίνει δύο ποιήματα, σ.167-170

Ο Σμυρνιός Ανδρέας Παπαδόπουλος μας δίνει έξι ποιήματα, σ.171-174

Ο Ηπειρώτης δοκιμιογράφος, ανθολόγος και κριτικός Μάρκος Αυγέρης, μας δίνει την «Προσευχή Α και Β», σ.175-178

Ο Ευρυτάνας Τυμφρηστός, με τέσσερα ποιήματα, σ.179-183

Ο γεννημένος στην Ύδρα κριτικός και ποιητής Μήτσος Παπανικολάου δίνει τέσσερα ποιήματα, σ. 184-187

Ο μάλλον λησμονημένος Τάκης Παπατζώνης, δίνει την «Beata Beatrix», σ.188-189

Ο γνωστός κριτικός Κλέων Παράσχος, μας δίνει δώδεκα ποιήματά του, σ.190-196

Ο Νίκος Πετμεζάς-Λαύρας, μας δίνει δέκα έξι ποιήματά του, σ.197-206

(είναι ο δημιουργός με τα περισσότερα δημοσιευμένα ποιήματα)

Ο Αθηναίος Γ. Λ. Ροϊλος, δίνει δύο ποιήματα, σ.207-208

Ο Θρακιώτης Ιωσήφ Ραφτόπουλος, δίνει τέσσερα ποιήματα, σ.209-211

Ο Κορίνθιος θεατρικός συγγραφέας και μεταφραστής Βασίλης Ρώτας, δίνει επτά ποιήματα, σ.212-217

Ο Κερκυραίος Γεράσιμος Σπαταλάς, με τέσσερα ποιήματα, σ.218-227.

(υπάρχει και ένας ωραίος ποιητικός «Ιουλιανός» του Σπαταλά: «Στεγνός ο ασκητικός παπάς, τα τρίχινα ντυμένος, πνίγει την αίστηση κ’ αργά δοξάζει το σταυρό…»)

Ο πρώην πρόεδρος της πρώτης μεταβατικής Ελληνικής Δημοκρατίας μετά την επτάχρονη δικτατορία δικαστικός Μιχαήλ Δ. Στασινόπουλος με τρία ποιήματα, σ.228-230

Ο Αθηναίος Γεώργιος Θ. Σταυρόπουλος με τέσσερα ποιήματα, σ.231-235

Ο Μυτιληνιός Θρασύβουλος Σταύρου, με τρία ποιήματα, σ.236-238

Ο Γιάννης Στογιάννης από την Δράμα δημοσιεύει τρία του ποιήματα, σ.239-240

Ο Θεσσαλός Πάνος Ταγκόπουλος, μας δίνει τέσσερα ποιήματα, σ.241-244

Ο Γεώργιος Φτέρης, δίνει την «Πηνελόπη», σ.245-249

Ο Πειραιώτης ποιητής και δημοσιογράφος Νίκος Χαντζάρας μας παρουσιάζει στίχους του από την συλλογή του «Ειδύλλια», σ.250-255

Τέλος ο Κύπριος ποιητής Γλαύκος Αλιθέρσης, μας δίνει «Απ’ τα κρινάκια του γιαλού», σ.256.

    Αυτές ήσαν οι ποιητικές διαδρομές των εβδομήντα δημιουργών αντρών και γυναικών της ποιητικής ανθολογίας «ΟΙ ΝΕΟΙ» που επιμελήθηκε ο Τέλλος Άγρας και εκδόθηκε το 1922. Οι περισσότεροι νέοι της Ανθολογίας μας είναι γνωστοί και στα κατοπινά χρόνια μια και συνέχισαν να δημιουργούν. Όλοι τους σχεδόν έχουν γεννηθεί κατά τα τέλη του 19^ου αιώνα η ηλικία τους κυμαίνεται μεταξύ 20-30 χρόνων. Πολλοί ασχολήθηκαν και άλλα είδη του λόγου, με μεταφράσεις, με την συγγραφή θεατρικών έργων, με την δημοσίευση κριτικών μελετημάτων κλπ. Ορισμένοι από αυτούς λησμονήθηκαν παντελώς. Η βεντάλια της καταγωγής των είναι μάλλον αρκετά μεγάλη, σημαντική θέση καταλαμβάνουν και εκείνοι που γεννήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, την Σμύρνη αλλά και τα νησιά του Ιουνίου. Οι γυναικείες φωνές μπορεί να μην είναι πολλές, μόνο τέσσερεις, αλλά είναι εξίσου σημαντικές με τις αντρικές, η Μυρτιώτισσα άφησε το ποιητικό της ίχνος μέχρι το θάνατό της, ευτυχής συγκυρία υπήρξε, η μελοποίηση στίχων της από τον μελωδό των ονείρων μας Μάνο Χατζιδάκι. Η Γαλάτεια Καζαντζάκη κατέχει σημαντική θέση στον χώρο της πεζογραφίας, και η Κλεαρέτη Δίπλα-Μαλάμου παρά το αρνητικό Καρυωτακικό ειρωνικό στίγμα που φέρει στον χώρο των γραμμάτων δεν έπαψε να δημιουργεί και να παράγει ενδιαφέρον έργο τόσο στον χώρο της ποίησης όσο και της πεζογραφίας. Τυχερός από τον χώρο του Πειραιά, στάθηκε ο ποιητής Νίκος Χαντζάρας, που η προσοχή του έργου του από τον Τέλλο Άγρα του πρόσφερε φήμη και ποιητική καταξίωση. Υπάρχουν και άλλοι δημιουργοί που συνδέθηκαν με τον Πειραϊκό χώρο, αλλά εδώ τους εντάσσω σύμφωνα με τον τόπο καταγωγής που τους αναφέρει ο επιμελητής. Για ορισμένους από αυτούς δεν υπάρχουν βιογραφικά ή άλλα στοιχεία, μας έδωσαν όμως υποφερτά ωραία ποιήματα. Πολλοί από τους τότε νέους ποιητές στα κατοπινά χρόνια έγιναν γνωστοί σε εμάς από άλλες τους συγγραφικές ασχολίες, όπως ο Βασίλης Ρώτας, ο Κλέων Παράσχος, ο Θρασύβουλος Σταύρου, ο Κώστας Βάρναλης και άλλοι. Από τον επιμελητή δεν αγνοήθηκαν και οι ποιητές που γεννήθηκαν εκτός Ελλαδικού χώρου.

    Κλείνοντας αναφέρω ότι, πράγματι, ο καιρός ξεχώρισε και επιβράβευσε την ποιητική αυτή Ανθολογία, αναγνώρισε την αξία των συμμετεχόντων νέων στο μεγαλύτερό τους μέρος και κράτησε στην επιφάνεια της ποιητικής λίμνης τα περισσότερα από τα ποιητικά αυτά νεανικά-τότε-νούφαρα.

Ο δε Τέλλος Άγρας, παρά την όχι και τόσο καλή του παρουσία στον χώρο της ποίησης, δεν παύει να είναι ένα οξύ και διεισδυτικό κριτικό πνεύμα που οι κρίσεις του ακόμα και σήμερα προκαλούν το ενδιαφέρον των ασχολουμένων με τα ελληνικά γράμματα.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή σήμερα, Κυριακή, 26 Απριλίου 2015

Πειραιάς, 26 Απριλίου 2015