περιοδικό ΤΡΑΜ

ΤΡΑΜ

Περιεχόμενα των τευχών:

Τχ. 1/10,1971

•Γιώργος Π. Σαββίδης,

Γιώργος Σεφέρης: Έξι ρίμες για δώδεκα μαχαίρια, σ.1-4

• Κώστας Ταχτσής, Μια διπλωματική ιστορία, σ.5-11

• Πάνος Θεοδωρίδης, Ο παπάκος, σ. 12-15

• Μανόλης Ξεξάκης, Ταξίδια (ποίηση), σ. 16-18

• Μίμης Σουλιώτης, Ουρανοξύστης/Σβούρα/Ο Βράχος/Σπόγγος (ποίηση), σ. 18-19

• Αλέξης Τραϊανός, Επισκέψεις/Μια ζωή γέμισα…(ποίηση), σ.20-21

• Γιώργος Χουλιάρας, Τέσσερα ποιήματα,σ.23-24

• Γερμανία

Kurt Marti, Eine Leichenrede-Ένας επικήδειος, μτφ. Πέννα Δεληγιάννη, σ.23

• W. S. Merwin(Γ. Σ. Μεργουιν)-Air,μτφ. Γιώργος Χουλίαρας, σ.24

• Jorge Louis Borges(Χόρχε Λουϊς Μπόρχες)-Las ruinas circulares/Τα κυκλικά ερείπια, μτφ. Maria-Rosa Garbero & Δημήτρης Καλοκύρης,

σ.25-28  

Τχ. 2/12,1971

• Οδυσσέας Ελύτης, Θάνατος και Ανάστασις του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, σ.29-32

• Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, Ο γύρος του θανάτου, σ.33-34

• Χάρης Ιωαννίδης-Χαλινός, Τρία ποιήματα, σ.35-36

• Δημήτρης Καλοκύρης, Τα κρόσια/συμπαγής μοτοσυκλέτα/Τα σκαλιά, σ.38-40

• Μαριανίνα Κριεζή, Η βασίλισσα των βεγγαλικών, σ.41-43

• Μίμης Σουλιώτης, Το δύσκολο σπίτι, σ.44

• Γιώργος Χουλιάρας, Τα Εικονομαχικά, σ.45-48

• The Beatles Get Back, μτφ. Ξάνθιππος Βύσσιος & Μίμης Σουλιώτης, σ.49-50

• Ουγγαρία

SantorSzathmari (Σαντόρ Καθμάρι)-Vojaro al Kazohinio/Ταξίδι στην Κοζοχινία), μτφ. Μιχάλης Πέτσος, σ. 51-52

Τχ. 3-4/2,1972

• Ανδρέας Εμπειρίκος, Μια χιονοστιβάς κρημνιζομένη, σ.53-55

• Ελένη Εγκλουβή, Η Διακοπή, σ. 56-58

• Γιώργος Αγγέλου, Αυτή η Άνοιξη, σ.59

• Βασίλης Ηλιόπουλος, Άρχισε να γυρίζει, σ. 62-63

• Γιάννης Λαλάτσης, Ο Ναυαγοσώστης, σ.64-65

• Ηλίας Αντωνόπουλος, Εαρινή πυροβολαρχία, σ.67-68

• Γιάννης Μεκάσης, Ένας υπνοβάτης, σ. 69

• John Lennon Randolf’s party-Τζον Λένον, Το πάρτι του Ροδόλφου, μτφ. Ξάνθιππος Βύσσιος & Μίμης Σουλιώτης, σ. 70-71

• Πέτερ Χάντκε, Begrussung des Aufsichtsrats(Χαιρετισμός του διοικητικού συμβουλίου), μτφ. Πέννυ Δεληγιάννη, σ. 72-76

• Μίλτος Σαχτούρης, Τα γράμματα77-78

• Θ. Λιβεριάδης, Το όνειρο, σ. 79-81

• Μανόλης Ξεξάκης, Τα ψάρια;/Η Πόρτα/Οι νυχτερινές φωνές/Ο Τζων Χαμάμ, σ.82-84

• Ηλία Πετρόπουλου, Σώμα. Στην Δέσποινα, σ. 86-89

  (οι σελίδες του κειμένου του Ηλία Πετρόπουλου, είναι λευκές, όχι από τυπογραφικό λάθος, αλλά μάλλον από συνειδητή επιλογή και επιθυμία του συγγραφέα. Υπάρχει μόνο ένα σκίτσο με γυμνή γυναίκα)

• Κωστής Ανδρουλιδάκης, Η ντουλάπα, σ.90-91

• Αλέξης Ακριθάκης, σκίτσα, σ.92-93

• Χόρχε Λουϊς Μπόρχες, Παραβολή του Παλατιού, μτφ. Γιώργος Χουλιάρας, σ.94-96

• Νίκος Γκάτσος, Της γης το χρυσάφι, σ. 97-100

 (τέσσερα τραγούδια του ποιητή και στιχουργού Νίκου Γκάτσου, από το ομώνυμο έργο του αιώνιου μελωδού των ονείρων μας Μάνου Χατζιδάκι)

Τχ. 5/4,1972

• Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, Αι σκέψεις ενός γέροντος καλλιτέχνου. Ανέκδοτο πεζογράφημα παρουσιασμένο από τον Γιώργο Π. Σαββίδη,

σ. 101-104

• Γιώργος Θέμελης, Περιστροφή. Ποίημα σφαιρικό και μετατοπιζόμενο, σ.105-106

• Αλέξης Τραϊανός, Αφίσα, σ.106

• Γιώργος Ιωάννου, Το ξεσκάτωμα, σ. 107-111

• Έρση Ανδρέου, στη σιωπή, σ. 111

• Λία Μεγάλου, Δύο ποιήματα, σ. 112-113

• Κώστας Χέλμης, ποίημα, σ.113

• Νίκος Δ. Καρούζος, Το τέλος του περιστατικού με τα ινδάλματα,

σ.114-116

• Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος, Η Γλυκερία, σ. 117-118

• Γρηγόρης Πεντζίκης, ποίημα & Οι παλιάτσοι, σ.119

• Κωστούλα Μητροπούλου, Η περιπέτεια, σ. 121-124

• Στην σελίδα 127 αναφέρεται Αλφαβητικός Κατάλογος Συνεργατών.

• Στις σελίδες 129 έως 137, δημοσιεύεται ένα εκτενές αναφορικό κείμενο για το «ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ «ΤΡΑΜ»». Για τα 5 αυτά τεύχη της πρώτης του περιόδου

    Στην σελίδα 126, αναφέρονται τα εξής:

Με το φυλλάδιο αυτό, το ΤΡΑΜ διακόπτει την έκδοσή του. Και κλείνει τούτη τη διαδρομή, ευχαριστεί και χαιρετά όλους αυτούς που το τίμησαν με τη συνεργασία και τη φιλία τους, τον Κώστα Ταχτσή ιδιαίτερα, τον Ακριθάκη, το Μιχάλη, την Πέννυ, τη Ζιζή, και βέβαια, το Γιώργο Σαββίδη.

    Ακόμα, στις σελίδες 139 έως 148, υπάρχουν τα κείμενα των:

Δημήτρη Καλοκύρη, Τροχιοδρομικά Ανάλεκτα (139)

Μίμη Σουλιώτη, Αναδρομή στην «πρώτη Διαδρομή»(140-141) και

Γιώργος Χουλιάρας, Περί Μνήμης και Οχημάτων (142-148)

Σημείωση:

    Και στα τρία αυτά εμπεριστατωμένα κείμενα, δίνονται χρήσιμες πληροφορίες για την ιστορία της έκδοσης του ΤΡΑΜ, των πρωτεργατών της έκδοσης, την φιλική παρέα των δύο συγγραφέων, τον τόπο της έκδοσης, τον χρόνο, τις οικονομικές δυσκολίες και διάφορα άλλα εκδοτικά προβλήματα που αντιμετώπισαν οι εκδότες, κατά την διάρκεια της πρώτης αυτής περιόδου (1968-1976) του λογοτεχνικού περιοδικού ΤΡΑΜ.

Το αξιόλογο αυτό περιοδικό από την Θεσσαλονίκη, που εκδόθηκαν περίπου 30 συνολικά τεύχη-μονά και διπλά-, κυκλοφόρησε για άλλες τρις περιόδους, με άλλους εκδότες και διευθυντές. Η δεύτερη χρονική περίοδος ήταν το 1976-1979, την δίμηνη περιοδική έκδοση που εκδίδονταν σε 5000 αντίτυπα, στις 20 κάθε δεύτερου μήνα, εκδότης ήταν ο Γιώργος Β. Κάτος διεύθυνση Σποράδων 1 και διευθυντής ο Δημήτρης Καλοκύρης, και κόστιζε 50 δραχμές το τεύχος. Η τρίτη περίοδος ήταν το 1987-1991 την έκδοση και διεύθυνση την είχε ο ποιητής Γιώργος Β. Κάτος σαν σύμβουλος έκδοσης γράφεται το όνομα του πεζογράφου ΠερικλήΣφυρίδη και η Ιδιοκτησία ήταν των εκδόσεων Εγνατία. Η τέταρτη και τελευταία περίοδος του περιοδικού κυκλοφόρησε-για πολύ μικρό χρονικό διάστημα-το1996 με εκδότη τον Δάκη Δημητρέλη και διευθυντή τον Γιώργο Κάτο. Οι μετέπειτα, της πρώτης έκδοσης του περιοδικού εκδόσεις, ήσαν έγχρωμες και με πολλές φωτογραφίες και εικαστικά σχέδια και κόστιζαν 300 δραχμές το τεύχος.

    Η πρώτη περίοδος του περιοδικού ΤΡΑΜ, ένα όχημα, είχε για εκδότρια την Μαρώ Καρδάκου. Η σύνταξη και η επιμέλεια, ήταν των δύο αφιλοκερδών οραματιστών του περιοδικού, και με μεγάλο μεράκι και θάρρος, του συγγραφέα Πάνου Θεοδωρίδη και του εκδότη, συγγραφέα και μεταφραστή και σχεδιαστή εξωφύλλων Δημήτρη Καλοκύρη. Την αλληλογραφία και τις συνδρομές του περιοδικού, την είχε ο ποιητής και μεταφραστής Μίμης Σουλιώτης, Δαγκλή 26. Την εκτύπωση, την είχε ο Δημήτρης Μπούρης, οι τσιγκογραφίες ήταν του Αριστ. Παυλίδη & Σια ΟΕ., Αγορά Εφαρμοστίδη 13, και, η μεταξοτυπία του Ντίνου Δημητρέλια, Μητροπόλεως 55.

    Η δεύτερη αυτή ανατύπωση της πρώτης διαδρομής του περιοδικού ΤΡΑΜ φωτογραφήθηκε από τους Αφούς Πίνα από τα πρωτότυπα τεύχη και την «ανατύπωση» του 1976. Τα κείμενα στοιχειοθετήθηκαν στο Φωτόγραμμα Χάρτης 1987.

    Το περιοδικό ήταν ασπρόμαυρο και οι διαστάσεις του16Χ22, και τα 5 τεύχη, κόστιζαν 150 παλιές δραχμές, όταν έγινε η δεύτερη ανατύπωση. Στο εμπόριο που κατόρθωσα να αγοράσω καμιά δεκαριά τεύχη των τελευταίων περιόδων του, το τεύχος κόστιζε 600 δραχμές.

    Ο τίτλος του περιοδικού, γράφονταν με χρυσά μικρά γράμματα, το εξώφυλλο ήταν μονόχρωμο,-συνήθως πράσινο ανοιχτό, όπως μου δείχνει ένα τεύχος της πρώτης περιόδου που βρήκα σε παλαιοπωλείο-και υπήρχε σε όλα, το σχέδιο ενός τραμ της συμπρωτεύουσας. Τα κείμενα ήταν δημοσιευμένα στο πολυτονικό σύστημα της εποχής, στις σελίδες του, στο επάνω μέρος των υπάρχει διαχωριστική γραμμή, που χώριζε την σελίδα και επαναλαμβάνονταν το σχέδιο του τραμ. Κάτω από τον κεντρικό τίτλο του περιοδικού, υπήρχε ο υπότιτλος «ένα όχημα» ακριβώς από κάτω μέσα σε δύο παράλληλες γραμμές αναγράφονταν με κεφαλαία γράμματα, ο τόπος Θεσσαλονίκη, ο αριθμός τεύχους, ο μήνας και ο χρόνος έκδοσης.

Όπως γράφει και ο εκδότης, Θεσσαλονικιοί συγγραφείς και διανοούμενοι, στάθηκαν αρωγοί στην έκδοση όπως ο Κώστας Ταχτσής, ο τότε καθηγητής του πανεπιστημίου συγγραφέας Γιώργος Π. Σαββίδης, ο εικαστικός Αλέξης Ακριθάκης και άλλοι.

    Το πρώτο τεύχος αρχίζει όπως είναι φυσικό με τις ρίμες του νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη το οποίο συνοδεύεται από χρηστικές πληροφορίες του καθηγητή Γιώργου Π. Σαββίδη που τις παρουσιάζει.

1

«Πάνω σε κάμα δίκοπη θα γράψω τ’ ονομά σου

να την καρφώσω στην καρδιά με την κορμοστασιά σου

2

Χώρισα το ροδάκινο με τούτο το μαχαίρι

πως μ’ άνοιξες τον κόρφο σου στον ήλιο μεσημέρι.

3

Μην τα πετάς τα λόγια σου σαν τ’ άχερο στ’ αλώνι

μου ‘καμες πέτρα την καρδιά κι η κάμα σου στομώνει

4

Κοπέλα μαυρομαντηλού, μην παίζεις με τα ψάρια

μπορεί μαχαίρια να γενούν, και σφάζουν παλικάρια.

6

Λεπίδι που με χτύπησες, ήσουν το νιό φεγγάρι

στη γέμισή του κόκκινο, στη χάση του κουφάρι.

    Και το τελευταίο τεύχος, κλείνει με το ποίημα και το πεζό του Γρηγόρη Πεντζίκη:

Γυναίκα στη γύμνια της

φέρνει το ποίημα σκοτεινιάζει

με μια γεροντική ησυχία

τα παιδιά ακούγονται μακριά

στον κοντινό δρόμο

μ’ εφηβική επιτυχία

η Παλίμψηστη-Λιβιδώ.

Οι παλιάτσοι

Κορυφαίοι παλιάτσοι που φτιασιδώνουν την αγάπη τους στους καθρέπτες με καμφορά και αρώματα γράφοντας πολλά άλφα μέσα στους στίχους μνημονεύοντας τον Μ. και τη λαμψάδα των ματιών του στο τελευταίο ηλίθιο. Μη τους δίνετε αφορμές να σας κατηγορήσουν για μια σπασμένη ρυτίδα πίσω από καθρέφτες αποχωρισμού καθώς πεθαίνουν τα σκυλιά πριν σας ξαναδούν, και παραμύθια της Χρ. Που τη συγκλόνισ’ ένα βιβλίο που μ’ άφησε αδιάφορο. Μη τους αφήνετε να λένε πως σας αγαπούν παίρνοντας πόζες ρομαντικές κι’ ύστερα σας σπάζουν τα δόντια και σας ζητάνε δανεικά. Συμφιλιώνονται με τους εχθρούς σας, σας λησμονούν μέσα σε μουσικές και πρόσωπα που αγαπήσατε παράφορα και τραγικά, σας τα ξαναθυμίζουν με χειρονομίες υπέρτατης μοναξιάς. Τη θέλησή σας κρατείστε λευκή-όχι για ρητορεία ή συμβολικό, καθώς λέμε-μα για να είναι περίοπτη σα μια γιορτή καρναβαλιού που φανερώνει τους αληθινούς και τους τιποτένιους, τους τιποτένιους.

    Στο δεύτερο τεύχος ο μετέπειτα νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης, δημοσιεύει το ποίημα «Θάνατος και Ανάστασις του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου» που αποτελεί μέρος της κατοπινής σύνθεσής του τα Ετεροθαλή.

    Στο διπλό τεύχος τρία και τέσσερα ο ποιητής και στιχουργός και μεταφραστής Νίκος Γκάτσος, δημοσιεύει τα τέσσερα ποιήματα από την σύνθεση Της γης το χρυσάφι.

ΣΤΟΥ ΗΛΙΟΥ ΤΟ ΑΛΩΝΙ

Στου ήλιου το αλώνι

αυγή ξημερώνει

μα εσύ με τη νύχτα καρδιά μου πολεμάς.

Χτυπά μια καμπάνα

μην κλαις δόλια μάνα

της γης το χρυσάφι δεν είτανε για μας.

--

Που πάτε καράβια και τραίνα

κι αδέρφια μου εσείς πικραμένα

γιατί με ξεχάσατε εμένα

στην έρμη του κόσμου γενιά;

--

Στου ήλιου την πέτρα

τα δάκρυά σου μέτρα

και πάψε καρδιά μου χαρά να καρτερείς.

Σταμάτα καμπάνα

μην κλαίς δόλια μάνα

της μοίρας τον δρόμο ν’ αλλάξεις δεν μπορείς.

--

Που πάτε καράβια και τραίνα

κι αδέρφια μου εσείς πικραμένα

γιατί με ξεχάσατε εμένα

στην έρμη του κόσμου γωνιά;

   Και στο πέμπτο και τελευταίο τεύχος της πρώτης αυτής περιόδου του λογοτεχνικού περιοδικού ΤΡΑΜ, πριν το πεζό του Γιώργου Ιωάννου, «Το ξεσκάτωμα», (Ουδείς αντέστη,/το παν εχέσθη), ο Αλεξανδρινός, ξεδιπλώνει το ανέκδοτο πεζογράφημά του, που επιμελήθηκε και πάλι ο επιμελητής των ποιημάτων του καθηγητής Γιώργος Π. Σαββίδης.

Κ. Π. Καβάφης

Αι σκέψεις ενός γέροντος καλλιτέχνου

   Εγήρασεν ο συγγραφεύς. Είναι ογδόντα ετών. Είναι κάπως σαστισμένος από την δόξαν των πεζών του έργων και των ποιημάτων του, και από το γήρας. Η πολλή του εσωτερική πεποίθησις και η έγκρισις του κόσμου συντείνουν εις το να αμβλύνουν την κρίσιν του. Αλλά δεν την αμβλύνουν ολοτελώς. Παρατηρεί ότι υπό τον επίσημο θαυμασμόν των πολλών, υπάρχει μια ελαφρά ψυχρότης των ολίγων. Τα έργα του δεν θαυμάζονται τόσον υπό τινων εκ των νέων. Η σχολή των δεν είναι η σχολή του, και το ύφος των δεν είναι το ύφος του. Σκέπτονται και προπάντων γράφουν διαφορετικά…….

    Αυτό είναι το μικρό μου σεργιάνι στα πέντε πρώτα τεύχη του περιοδικού ΤΡΑΜ που ανατυπώθηκε για δεύτερη φορά, στο μέλλον ίσως αντιγράψω στο bloc μου και τα περιεχόμενα και των άλλων τευχών που βρήκα στο εμπόριο από τις άλλες του περιόδους.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή σήμερα, Κυριακή, 4 Οκτωβρίου 2015

Πειραιάς, 4/10/2015

Υ. Γ. Ευελπιστώντας, καθώς το τραμ της νέας μνημονιακής μας κυβέρνησης ξεκίνησε εκ νέου την διαδρομή του, το ελληνικό μας κοινωνικό και πολιτικό μέλλον, να μην έχει πολύ ξηρασία.

Εμένα οι φίλοι μου είναι τα μαύρα πουλιά, που έγραψε και η ποιήτρια Κατερίνα Γώγου, που σαν χθες, έφυγε από κοντά μας.