ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ

                                                ΜΑΡΙΑ  ΚΑΛΛΑΣ

Το ξένο ταχυδρομείο

                             Ο ΘΡΥΛΟΣ ΠΟΥ ΛΕΓΕΤΑΙ ΚΑΛΛΑΣ

          Ένα λογοτεχνικό κείμενο της γνωστής συγγραφέως Μαργκερύτ Ντυράς(Marguerite Duras), δημοσιεύεται στο τελευταίο «Φιγκαρό Λιτεραίρ» την εβδομαδιαία Παρισινή φιλολογική εφημερίδα. Αφιερωμένο στη γυναίκα θρύλο του εικοστού αιώνα, την Μαρία Κάλλας, δίνει ένα νέο πορτρέτο, με νέες μυθικές διαστάσεις στην μεγάλη καλλιτέχνιδα της Όπερας.

Το μεταφέρουμε:

          «Εντελώς τυχαία το όνομά της είναι ο αναγραμματισμός της πιο περίφημης Λυρικής Σκηνής του κόσμου. Ο ήχος του θυμίζει τη Σκάλα.

          Εδώ και 14 χρόνια βασιλεύει πάνω στις σκηνές όλου του κόσμου, αξεπέραστη, ασυναγώνιστη, περνά σα κοσμοϊστορικό γεγονός μέσα από τις πρωτεύουσες σπέρνοντας τη διαμάχη, περιτριγυρισμένη από την λατρεία και την απέχθεια, την αποθέωση και την άρνηση, με δυό λόγια ακατάλυτη. Γιατί η Κάλλας, είτε το θέλουμε είτε όχι, είναι η μεγαλοφυιής κινητήριος δύναμη που ξαναζωντάνεψε την δραματική έκφραση της Όπερας, και που όχι μόνο την έφερε στο πιο ψηλό σημείο της δύναμης, αλλά της ξανάδωσε νιάτα και ζωή.

          Μ’ αυτήν το τραγούδι της Όπερας, παύει να είναι μια φωνητική δεξιοτεχνία. Ζωντανεύει το ποίημα που κρύβεται στο βάθος του τραγουδιού, ξυπνά το παραμύθι. Όλες οι ωραίες του Δάσους την περίμεναν. Κι είχαν περάσει εβδομήντα τόσα χρόνια που η Τόσκα δεν έφερνε πια δάκρυα στα μάτια, μέχρι που η Κάλλας ήρθε και την πήρε στα χέρια της.

          Είναι μια Γοργόνα, μια Μέδουσα. Ανήκει επίσης στον ΧΙΧ αιώνα, θυμίζει την φανταστική εικόνα που έχουμε δημιουργήσει για τη Μάτα-Χάρι, ή την Σάρα Μπερνάρ. Πρόσωπο έντονο, αναχρονιστικό. Χαρακτηριστικά σκληρά. Στόμα μεγάλο που θυμίζει ψάρι του βυθού. Στόμα δυσανάλογο, φτιαγμένο για να καταβροχθίζει τη ζωή. Δεν προσπαθεί να ξεγελάσει με το πρόσωπό της. Αλλάζει λιγότερο από όλους. Ανήκει στον καιρό της. Η έξοχη αυτή ασχήμια ανήκει μόνο στην ίδια, και δεν έγινε ποτέ της μόδας, όπως η ασχήμια της Μάρλεν Ντήτριχ, ή της Μπριζίτ Μπαρντό. Το μυστικό του προσώπου της είναι ότι πρέπει να το βλέπει κανείς από την απόσταση που χωρίζει τη σκηνή ορχήστρα. Πίσω από τα εκθαμβωτικά φώτα της ράμπας, καμμιά γυναίκα δεν είναι τόσο ωραία όσο αυτή η άσχημη, ακτινοβολεί. Το κορμί της είναι μια κίνηση που πάνω της στηρίζεται αυτό το κεφάλι, αυτή η σκοτεινή και δραματική φωνή, που έφερε χιλιάδες θεατές κοντά σε μια μορφή τέχνης που πριν από αυτήν, κανείς δεν τους είχε μάθει να αγαπούν.

          Είναι άραγε αριβισμός το να περάσει κανείς από την οργή και το καπρίτσιο, ή ακόμα κι από άλλα πιο σοβαρά ελαττώματα, για να κατορθώσει να γίνει αυτό που η φύση το προώρισε να γίνη; Δεν το πιστεύω. Όπως και η θυσία, είναι κι αυτό μια αναγκαιότητα, η αναγκαιότητα μιας μάχης που παύει να είναι προσωπική. Η «προσωπική» φιλοδοξία όταν πρόκειται για μία Κάλλας, είναι καθήκον απέναντι στον κόσμο. Νομίζω ότι το μυστικό της βρίσκεται ακριβώς στο ότι ήξερε, είχε συνειδητοποιήσει πρόωρα τη δύναμη που χρειαζόταν για να φέρη την τέχνη της, την Τέχνη, στο απόγειο της τελειότητας. Χωρίς υποκρισία, με την ενεργητικότητα μιας λέαινας, είναι αλήθεια, αγωνίστηκε εν ονόματι της άλλης εκείνης γυναίκας που κρυβόταν μέσα της, εκείνης με την οποία σήμερα την συγχέουμε, την Κάλλας».

Ανωνύμως

Εφημερίδα «Το Βήμα», Τρίτη 4/1/1966

          Βλέποντας ξανά την ταινία «Μήδεια» του Ιταλού σκηνοθέτη Πιέρ Πάολο Παζολίνι, ήρθε στο νου μου ένα κείμενο της Γαλλίδας συγγραφέως Marguerite Duras, που γεννήθηκε στην Ινδοκίνα στις 4/4/1914 και πέθανε στο Παρίσι στις 3/3/1996, και μεταφράστηκε ανωνύμως από την εφημερίδα «Το Βήμα» στις 4/1/1966 που αναφέρω παραπάνω.

Οι απόψεις της συγγραφέως για την μεγάλη Ελληνίδα Diva της Όπερας, θεωρώ ότι είναι ενδιαφέρουσες. Κάνει φυσιογνωμικές παρατηρήσεις, και μιλά για την ομορφάσχημη λέαινα. Πράγματι, το πρόσωπο της Μαρίας Κάλλας, δεν συνάδει με την εικόνα που θα θέλαμε να είχε μια τέτοια μουσική μεγαλοφυΐα. Το στόμα της και η μύτης της είναι πολύ μεγάλα, αντίθετα τα μάτια της είναι πολύ εκφραστικά. Η κορμοστασιά της επίσης, είναι μαγευτική. Και προκαλεί έκπληξη που η γυναικεία γραφίδα, την συγκρίνει με δύο άλλες μεγάλες καλλιτέχνιδες, την Γερμανίδα Μάρλεν Ντρήτριχ και την Γαλλίδα Μπριζίτ Μπαρντό, ηθοποιούς μεγάλου κύρους που στην εποχή τους υπήρξαν και εκείνες Ντίβες της τέχνης τους. Η όλη παρουσία της Μαρίας Κάλλας είναι μαγευτική καθώς αποδίδει τους μουσικούς της ρόλους. Όλο της το σώμα γίνεται μια μαγευτική φωνή, μια φωνή που προκαλεί μόνο ρίγη, μυστικές προθέσεις ονείρων, μουσικές ανατάσεις χαράς και γαλήνης, μια φωνή που όχι μόνο μάγεψε το κοινό την εποχή της αλλά εξακολουθεί να μας μαγεύει ακόμα.

Τραγική υπήρξε η προσωπική ζωή της υψιφώνου Μαρίας Κάλλας, πλήρωσε το τίμημα της μουσικής της μεγαλοφυΐας, του θεϊκού στίγματος με το οποίο ήταν σημαδεμένη, πλήρωσε το τίμημα που πληρώνει κάθε ξεχωριστή προσωπικότητα στο χώρο της.

Θυμάμαι μια δυνατή εικόνα από την υγρή ταφή της, ήταν το 1977, χρονιά που αυτοκτόνησε η Μαρία Κάλλας και ζήτησε να αποτεφρωθεί, νομίζω ότι τότε ήταν υπουργός πολιτισμού ο Νιάνιας(;), ο οποίος κρατώντας την λήκυθο με την στάχτη της την πρόσφερε ως σπονδή στα φουρτουνιασμένα γαλανά νερά του Ιουνίου Πελάγους. Μια ιερή Ελληνική φωνή που προσφέρθηκε ως σπονδή στο υγρό στοιχείο για να το γαληνέψει, για να επαναφέρει το ερώτημα της μυστικής γοργόνας στους αιώνιους θαυμαστές της.

Και εκείνοι, μαζί με την φωνή του πελάγους να απαντούν.

Ναι, η Μαρία Κάλλας Ζει.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση, σήμερα, Τετάρτη, 22 Οκτωβρίου 2014

Πειραιάς, Τετάρτη, 22 Οκτωβρίου 2014.