"Χριστιανικό Συμπόσιο" περιοδικό

 + ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΝ ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΙΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΣ

Διευθυντής: Κώστας Ε Τσιρόπουλος

          ΄Ένα ετήσιο περιοδικό χάρμα οφθαλμού, ένα περιοδικό που κυκλοφόρησε το πρώτο του τεύχος το 1966 και το τελευταίο του το 1971 είναι το ετήσιο περιοδικό «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ» το οποίο εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο και βιβλιοπωλείο της «Εστίας» του Ι. Δ. Κολλάρου για έξι συναπτά χρόνια.

Ο ετήσιος αυτός τόμος, ο οποίος κυκλοφόρησε έξι φορές, είχε για διευθυντή, έναν από τους πιο ευγενείς και πολιτισμένους ανθρώπους στο χώρο των γραμμάτων και των τεχνών-τουλάχιστον αυτούς που εγώ έτυχε να γνωρίσω στην εποχή μου-τον ποιητή, συγγραφέα, μεταφραστή και εκδότη Κώστα Ε. Τσιρόπουλο.

          Ο ετήσιος αυτός τόμος, δεν είναι ένα αμιγώς λογοτεχνικό περιοδικό, ένα περιοδικό που απευθύνεται μόνο σε λογοτέχνες ή ποιητές, αλλά σε όλους τους καλλιεργημένους και πεπαιδευμένους έλληνες, και σίγουρα, είναι κάτι το εκδοτικά πρωτοποριακό στον χώρο των χριστιανικών γραμμάτων. Η εικονογράφησή του και ο πλούσιος και πολύχρωμος σχεδιασμός του, τα πολλά βυζαντινά του σχέδιά, οι πανέμορφες μικρές βινιέτες του, τα γοτθικά του πρωτογράμματα, τα χειροποίητα στολίδια του, οι φωτογραφίες των εξωφύλλων του που είναι τεχνουργημένα στο χέρι και είναι δανεισμένα είτε από τα ψηφιδωτά της Μονής του Δαφνίου, είτε από τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο, είτε από την Ρωσική Βυζαντινή εικονογραφία είτε από άλλα γνωστά βυζαντινά εκκλησιαστικά μοτίβα της εικονογραφικής τέχνης, καθιστούν τους τόμους κάτι το ανεπανάληπτο για την εποχή τους αλλά ακόμα και σήμερα. Οι συνεργάτες του, έλληνες ή ξένοι αυτοί που παρουσιάζονται είτε με κείμενά τους είτε με μεταφράσεις τους είναι επιλεγμένοι και πολύ καλά καταρτισμένοι. Αξίζει να τονιστεί ότι οι μεταφράσεις που γίνονται-ιδιαίτερα από γυναίκες δημιουργούς-είναι από την πρωτότυπη γλώσσα των μεταφραζόμενων, δηλαδή είτε από τα Γαλλικά, είτε από τα Ισπανικά, είτε από τα Αγγλικά.     

Κατά την γνώμη μου η ετήσια αυτή περιοδική έκδοση μας αποκαλύπτει, τι μπορεί εκδοτικά να κατορθώσει η πείρα, η εμπειρία, το μεράκι, η ουσιαστική πίστη και η μεγάλη καλλιέργεια ενός ανθρώπου των γραμμάτων, και εννοώ τον Κώστα Ε. Τσιρόπουλο.

          Ο πρώτος τόμος κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 1966.

Στην τελευταία σελίδα γράφονται τα εξής:

«Το «Χριστιανικόν Συμπόσιον» 1967, υπό την διεύθυνση κι επιμέλεια του Κώστα Ε. Τσιρόπουλου με βυζαντινά πρωτογράμματα και στολίδια τεχνουργημένα από το χέρι του αγιογράφου Πέτρου Βαμπούλη και γοτθικά πρωτογράμματα σχεδιασμένα από τη ζωγράφο Ευγενία Μαρκάκη τυπώθηκε στα τυπογραφεία των αδελφών Γ. Ρόδη Κεραμεικού 40 στην περίβλεπτη πόλη των Αθηνών τον Νοέμβριο του 1966 για λογαριασμό του βιβλιοπωλείου της «Εστίας» Ι. Δ. Κολλάρου».

Ο τόμος έχει διαστάσεις 17,5Χ24 και έχει 302 σελίδες. Τα κείμενα είναι στο πολυτονικό σύστημα γραφής της εποχής. Ο τόμος κόστιζε τότε 2600 δραχμές.  

Από τον τέταρτο τόμο και έπειτα του 1969, γίνονται αφιερώματα σε τρεις ευρωπαϊκές χώρες, την Ισπανία, την Γαλλία και την Αγγλία, κάθε τόμος έχει την δική του αρίθμηση.

Στις τελευταίες δύο σελίδες κάθε τόμου, αναγράφονται τα Περιεχόμενα.

Ο πρώτος τόμος, δεν ξεκινά με το προοίμιο της αιτίας της έκδοσης όπως συμβαίνει συνήθως στα άλλα περιοδικά, αλλά με τον «Ύμνο της Αγάπης», του αποστόλου Παύλου:

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Α΄ ιγ΄

«αν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον. 2 και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντα και πάσαν την γνώσιν, και εάν έχω πάσαν την πίστιν, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμί. 3 και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου, και εάν παραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσομαι, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ωφελούμαι. 4 Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, η αγάπη ου ζηλοί, η αγάπη ου περπερεύεται, ου φυσιούται, 5 ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, 6 ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία 7 πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει, 8 η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει είτε δε προφητείαι, καταργηθήσονται είτε γλώσσαι, παύσονται είτε γνώσις, καταργηθήσεται. 9 εκ μέρους γαρ γινώσκομεν και εκ μέρους προφητεύομεν, 10 όταν δε έλθη το τέλειον, τότε το εκ μέρους καταργηθήσεται. 11 ότε ήμην νήπιος, ως νήπιος ελάλουν, ως νήπιος εφρόνουν, ως νήπιος ελογιζόμην, ότε δε γέγονα ανήρ, κατήργηκα τα του νηπίου. 12 βλέπομεν γαρ άρτι δι εσόπτρου εν αινίγματι, τότε δε πρόσωπον προς πρόσωπον άρτι γινώσκω εκ μέρους, τότε δε επιγνώσομαι καθώς και επεγνώσθην. 13 νυνί δε μένει πίστις, ελπίς, αγάπη, τα τρία ταύτα, μείζων δε τούτων η αγάπη».

          Θεωρώ, ότι ανεξάρτητα το βαθμό πίστης καθενός μας ή το βαθμό απιστίας μας, το κείμενο αυτό εκφράζει ένα μεγάλο μέρος και ουσιαστικό του Ελληνικού πολιτισμού. Το «εκ μέρους γαρ γινώσκομεν…» το «βλέπομεν γαρ άρτι δι’ εσόπτρου εν αινίγματι, τότε δε πρόσωπον προς πρόσωπον...» είναι η συμβολή της ελληνικής και ιδιαίτερα της Πλατωνικής σκέψης στην παγκόσμια ανθρωπιστική θεολογία των μεγάλων θρησκευτικών δοξασιών.

-Ακολουθούν οι «Παραινέσεις περί ήθους ανθρώπων και χρηστής πολιτείας» του Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου. Η απόδοση είναι του γνωστού μας φιλόλογου, συγγραφέα και επιμελητή των Απάντων του κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, του Νίκου Δ. Τριανταφυλλόπουλου, σελίδες 9-11.

-Ο πρώην πρωθυπουργός, διανοητής και ιστορικός Παναγιώτης Κανελλόπουλος, μας εκθέτει τις σκέψεις του για τον «Χριστιανισμό και τα χρόνια που έρχονται» σελίδες 12-19.

Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος μας έχει προσφέρει θαυμάσια συγγραφικά έργα στον χώρο της Ιστορίας αλλά και του Παγκόσμιου Πολιτισμού, όπως είναι η πολύτομη « Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος» από τις εκδόσεις του Δ. Γιαλλέλη που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1984, οι απόψεις του για τον Χριστιανισμό, εκθέτονται πιο ολοκληρωμένες και στο βιβλίο του «Ο Χριστιανισμός και η Εποχή μας»-Από την Ιστορία στην Αιωνιότητα, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Εστία το 1985. Υπήρξε ένα πολιτικό πρόσωπο που σημάδεψε την εποχή του και άφησε τα ίχνη της καλλιεργημένης και πολιτισμένης προσωπικότητάς του στον Ελληνικό χώρο. Ήταν ο τελευταίος πρωθυπουργός που ανέτρεψε η δικτατορία των συνταγματαρχών του Απριλίου του 1967.

-Ο Ισπανός συγγραφέας Μιγκέλ ντε Ουναμούνο, (Miguel de Unamuno) σε μετάφραση της πεζογράφου Ιουλίας Ιατρίδη μας δίνει το κείμενο «Η Αγωνία του Χριστιανισμού», σελίδες 20-25. Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε αρκετά χρόνια αργότερα όπως και μυθιστορήματα του Ισπανού στοχαστή από τον εκδοτικό οίκο που ίδρυσε ο Κώστας Ε. Τσιρόπουλος «Οι Εκδόσεις των Φίλων».

-Η ποιήτρια Λένα Παππά, μας αποδίδει το ποίημα του Σαρλ Πεγκύ (Charles Peguy) «Προσευχή για μας τους σαρκικούς», σελίδες 26-32.

«Μακάριοι όσοι για τη σαρκική πέθαναν γη,/

  φτάνει νάγινε αυτό σε δίκαιο πόλεμο./

  Μακάριοι όσοι πέθαναν για χώμα τέσσερις γωνιές./

  Μακάριοι όσοι θάνατο βρήκαν μεγαλόπρεπο…».

Τόσο η πεζογράφος Ιουλία Ιατρίδη όσο και η ποιήτρια Λένα Παππά, μας έχουν δώσει σημαντικά κείμενα πεζά και ποιητικά και μεταφράσεις τους στα κατοπινά χρόνια.

-Ο μάλλον «ξεχασμένος» πλατωνιστής φιλόσοφος της γνωστής Σχολής της Χαιδελβέργης, ο Πληθωνικός εραστής από την Μαγούλα, ο καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος με τις σημαντικές εργασίες του πάνω στην Πλατωνική φιλοσοφία αλλά και το έργο του Γεώργιου Πλήθωνα Γεμιστού, μας δίνει το κείμενο «Η Νέα Εντολή», ένα κείμενο για το κεντρικό δίδαγμα του Χριστιανισμού, σελίδες 33-35.

«Το κεντρικό δίδαγμα του χριστιανισμού είναι η αγάπη. Με αυτήν ο χριστιανισμός είναι η απόλυτη θρησκεία….».

-Ο Βλαντιμίρ Λόσσκυ,(Vladimir Lossky) μας δίνει σε απόδοση της Λουκίας Ι Μεταξά τον βίο του «στάρετς Αμβρόσιο», σελίδες 36-44.

-Ο πρωτοπόρος ποιητής και ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της γνωστής Γενιάς του 1930, ο ποιητής και μεταφραστής Τάκης Κ. Παπατσώνης μας δίνει ένα καλογραμμένο κείμενο με τίτλο «Όταν ανθήση το αμύγδαλον»(Εσχατολογικό σχόλιο στον Εκκλησιαστή), σελίδες 45-46.

«Μια ημέρα ακολουθεί την άλλην ημέρα και τη μία νύχτα ακολουθεί η άλλη νύχτα, τον έναν χρόνο ο άλλος χρόνος. Ο αμελής, ο άφροντις, ο αφελής βρίσκει τις ημέρες και τις νύχτες και τους χρόνους που διαδέχονται το ένα το άλλο πως είναι απαράλλακτα…».

Ο χριστιανός ποιητής Τάκης Παπατσώνης-τα ποιήματά του εκδόθηκαν από τις εκδόσεις Ίκαρος, οφείλουμε να επισημάνουμε, ότι είναι ο πρώτος έλληνας ποιητής που μετέφρασε στα ελληνικά την «Έρημη Χώρα»(The Waste Land) στο περιοδικό «Ο Κύκλος», του Άγγλου ποιητή Τόμας Στερν Έλιοτ το 1933 ορισμένα χρόνια πριν ο δικός μας Νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης την μεταφράσει στο ελληνικό κοινό. Το ποιητικό αυτό προφητικό έργο που ένας άλλος ποιητής, ο Αμερικανός Έζρα Πάουντ το οργάνωσε.  

-Ο Άγιος Ιωάννης του Σταυρού (San Juan de la Cruz) παρουσιάζεται με την «Ανάβαση στο Όρος Καρμήλιο», ένα απόσπασμα σε απόδοση Γ. Δ. Χουρμουζιάδη, σελίδες 47-53. Τα ποιήματά του, κυκλοφορούν και στα ελληνικά.

-Ο κυρός πλέον μητροπολίτης Κορινθίας Παντελεήμων μας δίνει το θρησκευτικό κείμενο «Θέωσις», σελίδες 56-59.

«Ο όρος Θέωσις είναι μία μεταφορική λέξις, συμβολική, μια έκφρασις, η οποία προσπαθεί να θίξη ένα υπερφυσικόν γεγονός το οποίον ευρίσκεται πέραν της κατανοήσεως υπό των συνήθων ανθρωπίνων δυνάμεων και ως εκ τούτου δεν έχει το αντίστοιχον αυτού εις την ανθρωπίνην λαλιάν. Είναι αυτό το οποίον ο Ντάντε (Dante), συνέλαβε κάπως και ωνόμασε «σκιώδη πρόλογον», όταν είδε τους Αγίους ως «πέταλα του Αιώνιου Ρόδου»,..».

-Ακολουθεί ένα ενδιαφέρον κείμενο περί της Βυζαντινής Αισθητικής, «Σκέψεις επί της Αισθητικής της Βυζαντινής Τέχνης» του Παναγιώτη Α. Μιχελή, σελίδες 60-68.

Η μελέτη του Παναγιώτη Α. Μιχελή περί της Βυζαντινής Αισθητικής κυκλοφορεί και σε βιβλίο. Πρώτη έκδοση το 1946,

Ε΄ έκδοση1990, η «Αισθητική Θεώρηση της Βυζαντινής Τέχνης», από το Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή.

«Το αρχαίο ελληνικό πνεύμα νίκησε τη Ρώμη και η νίκη αυτή ενσαρκώθηκε στο Βυζάντιο. Η αίγλη της γίνεται αισθητή στη βυζαντινή τέχνη».

-Η πασίγνωστη γυναικεία ποιητική φωνή της Θεσσαλονίκης Ζωή Καρέλλη παρουσιάζεται με το ποίημα «Θεσσαλονίκη 19…», σελίδες 69-72.

«Πότε, λοιπόν, το σώμα θα ξυπνήσει,/

 Στην πάσα του Θεού αγάπη και σοφία,/

 τ΄ όνειρο, πότε θα εξηγήσει τη ζωή;/

 Παράκληση και η ανάκληση, η θαυμαστή/

 του ανθρώπου δύναμη κι αδυναμία, άδολη,/

επίμοχθα σ’ έχω αποζητήσει./

Ανήσυχος, πλανώμενος, μόνος/

ή με’ άλλους μαζί, εγώ,/

περήφανος και ταπεινός,/

με φοβισμένο θαυμασμό, απλός,/

ο μετρημένος και περίπλοκος άνθρωπος…» 

-Ο Άγγλος ποιητής και δοκιμιογράφος Τόμας Στερν Έλιοτ,

( Tomas Stern Eliot), μας δίνει το κείμενο «Θρησκεία και Λογοτεχνία», σε απόδοση της γνωστής μας Μερόπης Οικονόμου, σελίδες 73-79.

Τα ποιήματα και τα δοκίμια του Άγγλου βραβευμένου με το Νομπέλ ποιητή έχουν μεταφραστεί αρκετές φορές στα ελληνικά και από διάφορους λογοτέχνες.

-Ακολουθεί το κείμενο του Βυζαντινολόγου και καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Βασίλη Ν. Τατάκη «Η Ανοδική πορεία στη Χριστιανική Σκέψη», σελίδες 80-89.

Ένα κείμενο περί της Ελληνικής φιλοσοφίας γενικότερα. Ένα από τα ενδιαφέροντα βιβλία του Βασίλη Ν. Τατάκη, είναι και «Η Βυζαντινή Φιλοσοφία» σε μετάφραση από την Γαλλική έκδοση της Εύας Κ. Καλπουρτζή, που εκδόθηκε από την Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας της Σχολής Μωραϊτη το 1977 σε εποπτεία του Λίνου Γ. Μπενάκη.

-Η ποιήτρια Λένα Παππά και πάλι, μας αποδίδει στα ελληνικά τη «Φωνή πέρα απ’ τον τάφο» του Νοέλ Ντεβώ(Noel Devaulz), σελίδες 90-91.

-Ο Νικολάι Μπερντιάγεφ,(Nicolas Berdiaev) ο γνωστός μας Ρώσος χριστιανός στοχαστής που έχουν μεταφραστεί αρκετά έργα του στα Ελληνικά, μας δίνει το κείμενο «Η Ωραιότητα» σε απόδοση της Λουκίας Ι. Μεταξά, σελίδες 92-97.

-Και πάλι η πεζογράφος και μεταφράστρια Ιουλία Ιατρίδη, μας αποδίδει από τα Ισπανικά, ποιήματα του γνωστού μας Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα(Federico Garcia Lorca), σελίδες 98-101. Τα «Πάσο», «Σαέτα», «Το μαρτύριο της αγίας Ευλαλίας», «Ωδή στο Αγιώτατο Αλτάρι» και «Κόσμος».

«Κόσμε, έχεις πιά σκοπό για την απελπισία σου./

  Για την ατέλειωτη φρίκη σου μπρος σε πηγάδι απύθμενο./

  Ω Πρόβατο, σκλαβωμένο από τρεις ίδιες φωνές./

  Κοινωνία αναλλοίωτη αγάπης και τιμωρίας.».

Και από το «ΠΑΣΟ»

«Παναγιά με τα πλουμίδια/

  Παναγιά της μοναξιάς/

  ολάνθιστη θεόρατη/

  τουλίπα/

  μεσ’ στο καράβι από φως/

  περνάς/

  πάνω από της πολιτείας/

  την παλίρροια/

  ανάμεσα σε τραγούδια θαμπά/

  κι’ αστέρια κρυσταλλένια/

  Παναγιά με τα πλουμίδια/

  εσύ περνάς/

  από της στράτας το ποτάμι/

  στη θάλασσα να φτάσεις!»

 -Σε απόδοση του κυρού πια μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου, έχουμε το κείμενο του Αγίου Γρηγορίου του Νύσσης, «Ποιήσωμεν Άνθρωπον…», σελίδες 102-110.

«Ο παρακάτω λόγος που επιχειρήσαμε την παράφρασή του, δεν πρέπει να ξεχνούμε πως είναι κήρυγμα στην Εκκλησία. Οι Πατέρες της Εκκλησίας θεολογούν όταν κηρύττουν στο λαό και φιλοσοφούν, όταν ερμηνεύουν το θείο λόγο…» από τα σχόλια του κυρού μητροπολίτου Διονυσίου. 

-Το κείμενο «Πνευματική Αυτοβιογραφία» της Σιμόνης Βέιλ

( Simone Weil) αποδίδεται από την Λένα Παππά, σελίδες 111-118.

«Μπορώ να πω ότι σε όλη μου τη ζωή δεν αναζήτησα καμμιά στιγμή το Θεό. Γι’ αυτό το λόγο, ίσως, χωρίς αμφιβολία πολύ υποκειμενικό, είναι μια έκφραση που δεν αγαπώ και που μου φαίνεται ψεύτικη. Από παιδί σκέφτηκα πως το πρόβλημα του Θεού είναι ένα πρόβλημα που του λείπουν οι αποδείξεις εδώ πέρα και πως η μόνη σίγουρη μέθοδος-για ν’ αποφύγει κανείς να το κρίνει σφαλερά-αυτό που μου φαινόταν το μεγαλύτερο κακό-ήταν να μην το θέτει. Έτσι, δεν το έθετα. Δεν κατέφασκα ούτε αρνιόμουν. Μου φαινόταν άχρηστο να λύσω αυτό το πρόβλημα, γιατί σκεφτόμουν πως υπάρχοντας σ’ αυτό τον κόσμο, φυσική ανάγκη μας ήταν να προτιμήσουμε την καλλίτερη στάση απέναντι στα προβλήματά του, και πως αυτή η στάση δεν εξαρτιόταν από τη λύση του προβλήματος του Θεού…» 

-Ο Ηλίας Μαστρογιαννόπουλος γράφει το κείμενο «Είναι αισθητή σήμερα η παρουσία του χριστιανισμού;», σελίδες 119-124.

-Ο σημαντικός μεταπολεμικός ποιητής εκ Ναυπλίου Νίκος Καρούζος, μας δίνει το ποίημα:

«Ένας των σπλάχνων ο ποθούμενος αετός». Σελίδες 125-129.

«Όταν χαράξει ο πόνος έρχεται ο αμνός./

 Άγριο της Κυριακής μοιραστικό δάγκωμα του άρτου./

 Δεν αποσώζει πέτρωμα να πραγματώνει τη σελήνη/

 και καταλάμπει εύδουλος ο κεραυνός/

 και λάμπει/

 η διαίρεση της βροχής πολύφθογγη/

 στο γενετήσιο πέσιμο./

 Μοιραστική κι απάτριδη όρχηση/

 κι απ’ τα λυτά φαινόμενα κι απ’την αλκή τους/

 όταν φεύγοντας/

 απ’ το δριμό σκοτάδι κάθε φλόγας εκείθε/

 προς ολάκερες/

 τις απολλώνιες φλόγες όπου θεός κρυσταλλώδης/

 τρεχάτη δύναμη περιδιπλώνει/

 το μεγάλο νοικοκυριό του θανάτου/

 και βλέποντας, αλήθεια, των αγγέλων/

 απάνω στα θυσιαστήρια νερά το διάφανο καρτέρι/

 καθώς η νύφη των βοριάδων/

 απ’ την καταχείμωνη περιφέρεια του αίματος/

 η ορεινή χαρά θα ξαναλάμπει των περάτων/

 ο κάθετος αυλός εκείνος αντιχθόνιος/

 το φοβερό παιχνίδι του σταυρού…».   

Μεγάλη ποιητική υπόθεση ο Νίκος Καρούζος(1926-1990), σκοτεινός και προφητικός, έντονα μεταφυσικός αλλά και διδακτικός, προσωκρατικός και αντιλυρικός, είρων και παθιασμένος, πανθεϊστής και οραματιστής, μυστικοπαθής και παράξενα διχαστικός, ένας ποιητής που στέκεται στον αντίποδα του φωτεινού ποιητικού σύμπαντος του Οδυσσέα Ελύτη, ένας ποιητής που «υμνεί» το σκότος που το εξισώνει με το φάος. Θεωρώ, ότι είναι ανεξερεύνητο ακόμα το έργο του ποιητή Νίκου Καρούζου.

Σαν άνθρωπος, ήταν πολύ δύσκολος, «αντιδραστικός». Θυμάμαι τον είχαμε επισκεφτεί στο σπίτι του (σε ένα υπόγειο;) μαζί με τον Θανάση Νιάρχο. Όταν φύγαμε, αμέσως συνειδητοποίησα ότι ήταν ένα άτομο που δεν θα ήθελα να τον ξανασυναντήσω ποτέ μου, αλλά το έργο του, να το διαβάζω.

-Ο Ολιβιέ Κλεμάν(Olivier Clement), σε μετάφραση Λουκίας Ι. Μεταξά, μας δίνει το κείμενο «Παρατηρήσεις ενός λαϊκού πάνω στη μαρτυρία της πίστης», σελίδες 128-133.

«Οι λέξεις δε μπορούν να γονιμοποιήσουν παρά με τη σιωπή της ζωής…».

-Η Πειραιώτισσα ποιήτρια Όλγα Βότση, μας αποδίδει τους «Στοχασμούς», του μεγάλου θρησκευτικού μυστικού της Δύσης Μάιστερ Έκαρτ, (Meister Eckhart), σελίδες 134-137.

«Δεν το ξέρεις ή δεν το πιστεύεις; ποτέ δεν μπορεί να παρουσιαστεί μέσα σου ταραχή, εκτός αν οφείλεται στη δική σου θέληση, είτε το παρατηρείς αυτό είτε όχι…». Όλα σχεδόν τα ποιήματα της Πειραιώτισσας Όλγας Βότση έχουν μια θρησκευτική πνοή. Ο σύζυγός της ο Νίκος Πλατής, έχει γράψει ένα καταπληκτικό δοκίμιο το «Ερωτικό στοιχείο στο Μυστικισμό». Από όσο γνωρίζω βιβλία του δομινικανού θρησκευτικού μυστικιστή Μάιστερ Έκχαρτ δεν κυκλοφορούν στα Ελληνικά.

-Ο επίσης Πειραιώτης, Βασίλης Λαούρδας(Πειραιάς 1912-Θεσσαλονίκη 1971), μας μιλά σε κείμενο του για την «Η Εικονομαχία», σελίδες 138-143.

Ένα θεολογικό θέμα που ταλάνισε την Βυζαντινή Αυτοκρατορία την περίοδο της Μακεδονικής Δυναστείας, και ευτυχώς κέρδισαν οι Εικονολάτρες 29 Μαρτίου του 867, και μας δόθηκαν τα θαυμάσια επιτεύγματα της Βυζαντινής αγιογραφίας και εκκλησιαστικής τέχνης, μεγάλη και η συνεισφορά ενός ανθρώπου φωτισμένου και κατηρτισμένου του Πατριάρχη Φώτιου.

Η Εικόνα, ως απεικόνιση του τιμωμένου Προσώπου, είναι η συνέχιση με καλλιτεχνικό τρόπο της Πλατωνικής Θεολογίας με άλλους κώδικες. Ο ποιητής εκ Θεσσαλονίκης Ντίνος Χριστιανόπουλος, στις εκδόσεις που είχε δημιουργήσει, τις εκδόσεις «Διαγώνιος» είχε επιμεληθεί και κυκλοφορήσει έναν τόμο με τα «Φιλολογικά Μελετήματα» 1977 του Πειραιώτη Βασίλη Λαούρδα.

-Η Μερόπη Οικονόμου αποδίδει την ποίηση του Άγγλου μυστικού ποιητή Τζων Νταν(John Donne), «Ιερά Σονέτα», σελίδες 144-147.

Από την πρώτη Θεϊκή Σπουδή

«Στερνή σκηνή του θεατρικού μου έργου είναι τούτη,/

  Της θνητής μου ζωής το τελευταίο μίλι οι ουρανοί χαράζουν/

  Και τον αγών που θαρραλέα έτρεξα, μα δίχως προκοπή, το τελευταίο βήμα,/

  Μιας δρασκελιάς η τελευταία ίντσα, του ημερολογίου μου η τελευταία σημείωση/

  κι’ ο αδηφάγος θάνατος θα σπάσει τους αρμούς μου/

  και την ψυχή απ’ το σώμα θα χωρίσει, μα ως να κοιμηθώ/

  θα δω το πρόσωπο εκείνο, που κάνει κάθε ίνα μου να τρέμει…».

-Τον Ρουμάνο Βιρτζίλ Γκεοργκίου(Virgil Cheorghiu), μεταφράζει ο Γ. Δ. Χουρμουζιάδης, «Ανοίγοντας τα μάτια μπρος σ’ ένα εικόνισμα», σελίδες 148-151.

-Ο Γάλλος θεατρικός συγγραφέας και διανοούμενος Πωλ Κλωντέλ

  (Paul Claudel), αποδίδεται από την ποιήτρια Λένα Παππά με την μελέτη του «Θρησκεία και Ποίηση» σελίδες 152-156.

Ένα πολύ ενδιαφέρον δοκίμιο που εξετάζει τις περιπτώσεις δυτικών ποιητών και την σχέση τους με την θρησκεία ή το θρησκευτικό συναίσθημα γενικότερα. Και όπως αναφέρει:

«Η γαλλική ποίηση κατά τον 17 και 18 αιώνα ήταν απλώς ένα συνοπτικό, πνευματώδες και αρμονικό μέσο, για να εκφράζονται σκέψεις. Ήταν ένας τρόπος έκφρασης με παροιμίες και αποφθέγματα εκπληκτικά, κάπως σαν την συνήθεια των ανθρώπων της υπαίθρου. Κατά τον 19 αιώνα υπήρχε σχεδόν καλή ποίηση χωρίς Θεό. Πολλοί Γάλλοι ποιητές του 19 αιώνα είχαν ταλέντο ακόμη και μεγαλοφυΐα, αλλά δεν είχαν την πίστη.» και παρακάτω: «Κατά την γνώμη μου, ο πιο μεγάλος Γάλλος ποιητής του 19^ου αιώνα είναι ο Μπωντλαίρ, γιατί ήταν έξυπνος και καταλάβαινε πολύ καλά που βρισκόταν…».

-Ο Θεσσαλονικιός φαρμακοποιός και δύσκολος πεζογράφος, παράξενος εικαστικός και ποιητής Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, μας δίνει το στίγμα της γραφής του με το κείμενο «Ο Κόσμος των Βυζαντινών», σελίδες 157-162.

Θυμάμαι κάποτε, όταν μία από τις φορές που επισκέφτηκα το Άγιον Όρος με την συντροφιά ενός φιλικού προσώπου, μου τον γνώρισε, τον επισκεφτήκαμε στο σπίτι του. Ήταν ένας πολύ καλοκάγαθος άνθρωπος μεγάλης πια ηλικίας, λίγο παχουλούτσικος, ο οποίος σου μιλούσε με θεατρικές και άλλες κινήσεις, και είχε έναν λόγο συνεχούς ροής, μιλούσε ακατάπαυστα χωρίς σταματημό και έμπλεκε πολλά θεολογικά πράγματα μαζί. Ο λόγος του, είναι ένας παραληρηματικός λόγος που δύσκολα διαβάζεται πέρα από τις προθέσεις του ίδιου του θεσσαλονικιού πεζογράφου. Στον Άθω, ορισμένοι καλόγεροι τον είχαν σε πολύ εκτίμηση και ορισμένοι μιλούσαν για μεταθανάτια «αγιοποίησή του», το είχα ακούσει αυτό κάποτε από τα χείλη μοναχών. Ας είναι, οι Αγροτικές Συναιτεριστικές Εκδόσεις έχουν εκδώσει τα έργα του. Μια παράλληλη ανάγνωση του «Μυθιστορήματος της κυρίας Έρσης» με την άλλη «Κυρία Έρση» του Γεωργίου Δροσίνη θα μας πει πολλά. Αλλά και το έργο του «προς εκκλησιασμό», τα «Ποιήματά του» επίσης, αξίζουν προσοχής. Πάντως ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, υπήρξε ένας συγγραφέας που παρότι δεν διαβάστηκε όσο του άξιζε, υπήρξε πολύ γνωστός στον καιρό του.

«Οτιδήποτε αξιολογώτερο έχει να επιδείξει σήμερα η Θεσσαλονίκη, ικανό να προσελκύσει το ενδιαφέρον ενός ξένου ή να συντείνει στη διαμόρφωση ενός χαρακτήρος και μιας ψυχής, θα ήταν λάθος νομίζω λογαριάζοντας το Πανεπιστήμιο, να μη βάλουμε πάνω από αυτό, στην πρώτη και κύρια θέση τα μνημεία που μας άφησε το Βυζάντιο, τεκμήρια ασφαλή της ορθής διαμορφώσεως, της ζώσης ορθοδόξου χριστιανικής μας πίστεως…».

- Ο Ισπανός Χουάν Χοσέ Λοπέθ Ιμπόρ(Juan Jose Lopez Ibor), μεταφράζεται από την Ιουλία Ιατρίδη στο κείμενό του «Άγιος Παύλος συγγραφέας στρατευμένος», σελίδες 163-168.

Ένα ενδιαφέρον μελέτημα για τον Απόστολο των Εθνών σύμφωνα με την χριστιανική θρησκευτική παράδοση και ιστορία που στάθηκε ισάξια δίπλα στον ιδρυτή του Χριστιανισμού. Πολλές φορές είναι μάλλον δύσκολο να ξεχωρίσεις αν λατρεύει και ακολουθεί κανείς τα λόγια του Ιησού ή του Παύλου. Υπήρχε και κίνημα μέσα στην Ιστορία των Παυλικιανών. Εξολοθρεύτηκαν όλοι.

«Ο Άγιος Παύλος λοιπόν ήταν ένας στρατευμένος συγγραφέας. Στρατευμένος για τα πεπρωμένα της ανθρωπότητας και το πεπρωμένο του ατόμου. Η στράτευσή του σφραγίστηκε με τα λόγια του, με τα μαρτύριά του, με τη μετάνοια του.».

- Ο θεολόγος και ποιητής Βασίλης Μουστάκης συμμετέχει με τρεία του ποιήματα: «Βελλερεφόντης», «Ο δαίμονας του μεσημεριού» και «Εσπέρας προκείμενον», σελίδες 169-170.

«Ριπίδι ο σάπιος ίσκιος μισοκρύβει ένα χαμόγελο…».

 -Την «Συνάντηση ορθόδοξου με τον υπαρξισμό» του Κ. Ν. Κακούρη εξετάζει το ενδιαφέρον αυτό άρθρο, σελίδες 171-176.

«Ο Υπαρξισμός μας βοηθάει να ξαναδούμε ένα πρωί την πλάση χωρίς το επίστρωμα, κατακαίνουργη, σα για πρώτη φορά. Στο άλγος όμως της υπαρξιακής αυτοσυνειδησίας, στην ανάγκη για σωτηρία δεν έχει ο Υπαρξισμός τίποτε να πη. Τάχει πη όλα η Αποκάλυψη».

Την γενιά μου, τουλάχιστον, την επηρέασε θετικά ο λόγος και τα γραπτά του μεγάλου Ζαν Πωλ Σαρτρ, αλλά και οι πολιτικές του θέσεις και στάσεις απέναντι στα διάφορα επαναστατικά κινήματα της εποχής του-μας. Ο Υπαρξισμός μας προσφέρει μια ανάσα πνοής στο εδώ τυχαίο και ίσως απρόθυμο πέρασμά μας. Δεν έχει εσχατολογικές προεκτάσεις και σωτηριολογικές προσδοκίες. Η Κόλαση είναι οι άλλοι, οι άλλοι ως Κοινωνία ατόμων πέρα από πίστη ή απιστία. Ο Υπαρξισμός είναι πέρα και από τον μεταφυσικό Πλατωνισμό.

-Ο συγγραφέας Φρανσουά Μωριάκ(Francois Mauriae) μας δίνει το κείμενο «Η απαίτηση της αγνότητας», σε απόδοση του συγγραφέα Φώντα Κονδύλη, σελίδες 177-182.

-Ο επίσκοπος Περγάμου-τότε- Ιωάννης Δ. Ζηζιούλας, μας μιλά για την: «Η ευχαριστηριακή θεώρησις του κόσμου και ο σύγχρονος άνθρωπος», σελίδες 183-191.

Ένα θεολογικό καθαρά κείμενο που μας μιλά για την ευχαριστηριακή θεολογία και λειτουργική έκφραση της ορθόδοξης εκκλησιαστικής παράδοσης. Πολύ ενδιαφέρον και το μελέτημά του περί Προσώπου.                              

-Ο κυρ Φώτης Κόντογλου, αυτός ο φανατισμένος της ορθόδοξης παράδοσης και αγιογραφίας, αλλά και σπουδαίος πεζογράφος, ένας παραμυθάς της Μικρασίας, και ένας εκκλησιαστικός αγιογράφος, μας αποδίδει το κείμενο «Μυρίπνοα Άνθη» του Αγίου Ισαάκ του Σύρου. Σελίδες 191-193.

«Άλλη είναι η καθαρότητα του νου, κι άλλη η καθαρότητα της καρδιάς, γιατί ο νους είναι μία από τις αισθήσεις της ψυχής, ενώ η καρδιά είνε εκείνη που έχει μέσα της και που βαστά τις από μέσα αισθήσεις κι αυτή ειν’ η ρίζα.».

-Ο αξέχαστος ποιητής και δάσκαλος Ματθαίος Μουντές, μας δίνει τους δισέλιδους λυρικούς και τρυφερούς «Χείμαρρους του νότου», ένα κείμενο αφιερωμένο στον συγγραφέα Ι. Μ. Παναγιωτόπουλο, σελίδες 194-195.

«Η θλίψη του ταξιδεύει σε όλη τη γη, αναζητά τα φεγγαρόφωτα που γεμίζουν τα δάση με ένα χρώμα σίγουρης παρηγοριάς. Ολομόναχος, χωρίς τη δυνατότητα της προσευχής, με φίλους που πέθαναν από καιρό, στέκεται μέσα στη βροχή μπροστά σε μια πελώρια, μαύρη κλειστή πόρτα….

Όλα είναι κοίμηση.».

-Και πάλι η Λουκία Ι.Μεταξά μας αποδίδει στα ελληνικά την «Ελευθερία» του γνωστού μας Πωλ Ευδοκίμωφ(Paul Evdokimov), σελίδες 196-198.

 -Η μεγάλη Ρωσίδα ποιήτρια Άννα Αχμάτοβα(Anna Ahmatova) σε απόδοση της Τζένης Κολιανδρή μας δίνει τρεία θρησκευτικά της ποιήματα, σελίδες 199-200. την «Σταύρωση», την «Παναγία του Σμολένσκ» και την «Προσευχή».

Προσευχή

«Σιγανά χύνεται/

  Ο γαλήνιος Ντον/

  Κίτρινο το φεγγάρι/

  Μπαίνει στο σπίτι./

  Μπαίνει με το σκούφο λοξά/

  και βλέπει το κίτρινο φεγγάρι/

  το σκοτάδι./

  Αυτή η γυναίκα/

  είναι άρρωστη,/

  αυτή η γυναίκα/         

  είναι μονάχη./

  Ο άντρας στον τάφο,/

  Ο γιός στη φυλακή.

Προσευχηθήτε για μένα.».

Μια σημαντική ποιητική φωνή από την Ρωσία που ταλαιπωρήθηκε και αυτή, όπως και τόσοι άλλοι από το τότε Σοβιετικό καθεστώς.

Στην Ελλάδα, έχουν μεταφραστεί αρκετές συλλογές της.

-Ο Χρήστος Γιανναράς, μας μιλά για την «Αιρετική Ορθοδοξία;», σελίδες 201-208.

«Το ερώτημα είναι για την ελλαδική ορθοδοξία. Για το καθεστώς της πνευματικής αυτάρκειας που έχει αντικαταστήσει στον ελλαδικό χώρο την ορθή «δόξα» και την ορθή δοξολογία του Θεού.».

Ερωτήματα που συνεχώς θέτει ο γνωστός σε όλους μας Χρήστος Γιανναράς εδώ και αρκετές δεκαετίες, είτε με τον λόγο του, είτε με την δημοσιογραφική του πένα, είτε με τα βιβλία του. Ένας ακαταμάχητος και ακαταπόνητος εργάτης της γραφής πάνω σε θέματα ορθόδοξης παράδοσης, ελληνικής ταυτότητας, αυτοσυνειδησίας του έθνους των Ελλήνων, παθογενειών της ελληνικής φυλής, ουσιαστικής συνομιλίας για το πρόβλημα του θανάτου, και φιλοσοφίας της ανθρώπινης ύπαρξης.

-Ο Ντανιέλ Ροπς(Daniel Rops), μας προσφέρει το κείμενο «Λογοτεχνία ενός κόσμου που χάνεται» σε απόδοση του συγγραφέα Γιώργου Πράτσικα, σελίδες 209-213.

-Ο Δημήτρης Λ. Σταθόπουλος, μας δίνει το θεατρικό μονόπρακτο «Η λάμπα ήταν σβηστή», σελίδες 214-216. Γραμμένο στην Αίγινα τον Αύγουστο του 1953.

- Η Πειραιώτισσα ποιήτρια Όλγα Βότση, μας δίνει έξι ποιητικές στιγμές της, σελίδες 217-218. τις «Όσοι βύθησαν», «Σχισμές στης ψυχής σου τον ουρανό», «Μπαίνει σαν κάρβουνο», «Μακάριο ρέμα», «Κάπου ζείτε κρυμμένοι», «Ανάβαση».

«Εσείς που ανεβήκατε/

  τ’ ανεστραμμένα τοπία του κόσμου σας,/

  για ν’ ανασάνετε την παγωμένη της ψυχής ερημιά./

  Που περάσατε σ’ επικίνδυνα κύματα, σ’ άλλη σιωπή,/

  για να δείξετε των σωθικών μας την άβυσσο./

  Και είσαστε για όλους που στον ήλιο ζούνε/

  Άγιοι και μεθυσμένοι τρελοί./

  Εσείς που πατήσατε σ’ αυτό το σύνορο το καμένο,/

  Να παραδώσετε στον άνεμο το κορμί σας/

  Για να στάξει η στερνή πνοή σας Θεό-/

  Τα τρομερά φτερά του πνεύματος ανεβαίνω μαζί σας,/

  Το άσπρο και το μαύρο τι είναι να μάθω,/

  Για να μάθω της αντοχής μου τα όρια./

  Για να συντριβώ μαζί σας κι εγώ/

  Στης παράξενης ετούτης νίκης τα κάστρα./

  Για να έχω τολμήσει/

  ολόκληρη πάνω στο σταυρό της τελείωσης να συρθώ.».

 -Ο Δανός φιλόσοφος και συγγραφέας Σαιρεν Κίρκεγκααρντ (Soren Kierkegaard), σε απόδοση Στέλιου Κωσταρόπουλου μας δίνει το κείμενο «Για τους Χριστιανούς», σελίδες 219-221.

«Κανένας δεν είναι χριστιανός για την ευκολία του. ο μωρός όπως και ο φρόνιμος οφείλουν να ζουν ως χριστιανοί με υπαρξιακό τρόπο…».

Απόψεις πια που συναντά κανείς μόνο σε παλαιά βιβλία, ο χριστιανός άνθρωπος ζει τόσο μα τόσο διαφορετικά, και οι εκπρόσωποι της χριστιανικής θρησκείας και οι πιστοί. Όλοι τρέχουν για να προλάβουν την μη μείωση της οικονομία τους.

Το πλήρωμα του χρόνου της ζωής τους αναπληρώνεται μόνο με Ευρώ και όχι με προσευχές και δοξασίες. Άλλες εποχές άλλα ήθη, άλλες αξίες.

 - Ο αρχιμανδρίτης Ιωήλ Γιαννακόπουλος, μας δίνει την μελέτη του «Πασκάλ και Ορθοδοξία», σελίδες 222-226.

  Οι σκέψεις του Μπλαιζ Πασκάλ,(Blaise Pascal) του Γάλλου αυτού μαθηματικού, φιλοσόφου και στοχαστή του 17^ου αιώνος μας είναι γνωστές στον ελληνικό χώρο από μετάφραση που πραγματοποιήθηκε από εκδοτικό οίκο της Θεσσαλονίκης εδώ και χρόνια. Όποιος έτυχε να τις μελετήσει θα διέκρινε ένα ελεύθερο πνεύμα, πρωτοποριακό για την εποχή του, στοχαστικό και με κλίση προς την θεολογική μεταφυσική. Ένα άτομο που αναζητούσε την αλήθεια της ύπαρξης και τις αξίες που απορρέουν από την αλήθεια αυτή. Ένας στοχαστής που περισσότερο θεολογούσε παρά φιλοσοφούσε. Σε μας σαν ανάμνηση έχει μείνει το γνωστός στοίχημα του Πασκάλ.

  -Η ποιήτρια Καίτη Χιωτέλλη, μας δίνει το γραφτό «ένα κομμάτι γης», σελίδες 227-232.

 Ένα καλογραμμένο προσωπικό κείμενο για την γη και την μαγεία της. Για τις πολλαπλές και πολύχρωμες μαγευτικές στιγμές της φύσης. Τώρα που οι άνθρωποι, θεωρούν κορύφωση της δημιουργίας, τα κινητά τηλέφωνα, τους υπολογιστές, και τα άλλα μέσα με τα οποία ταύτισαν την ζωή τους.

«Η γη με μαθαίνει τις πολλές όψεις του κόσμου. Η σοφία της δεν είναι στατική. Είναι γεμάτη αγωνία και αναμονή. Κυοφορία και οδυνηρή γέννα. Η σοφία της γης είναι μια ατέλειωτη αγρύπνια, αντοχή και προσφορά…».

  - Η ποιήτρια Λένα Παππά, μεταφράζει και πάλι το κείμενο του Ζακ Μαριταίν(Jacques Maritain), «Ο Θεός είναι αθώος!», σελίδες 233-234.

  -Και πάλι η Λένα Παππά ακολουθεί αυτή τη φορά με τρία ποιήματά της. «Προσευχή», «Επίκληση» και «Αναγνώριση» σελίδες 235-237.

«…Κι εγώ/

  στο τέλος αυτού του υπέρτατου αγώνα/

  για ανταμοιβή δεν ζητώ, παρά/

  τη συγκατάβαση του θανάτου.».

  - Στις σελίδες 238-240 αποδίδονται στα ελληνικά οι «Στοχασμοί» του Μπλαιζ Πασκάλ(Blaise Pascal) από τον κυρ Φώτη Κόντογλου.

  - Ο Γ. Δ. Χουρμουζιάδης, μας δίνει το τρυφερό προσωπικό κείμενο «Εις τόπον φωτεινόν…», σελίδες 241-242.

  - Ο Ιωάννης Δ. Ζηζιούλας, μας αποδίδει στα ελληνικά το κείμενο του πρωτοπρεσβύτερου Γεωργίου Φλωρόφσκυ(Georges Florovsky), «Το κοινωνικόν πρόβλημα εις την ορθόδοξον εκκλησίαν» σελίδες 243-245.

Ο αείμνηστος Γεώργιος Φλωρόφσκυ είναι πολύ γνωστός στον ελληνικό θεολογικό και θρησκευτικό χώρο, πολλά βιβλία του έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά και έχουν γονιμοποιήσει την ελληνική θεολογική σκέψη και επηρεάσει αρκετούς σύγχρονους θεολόγους και στοχαστές.

 -Η Ευελπίδου Λιβεριάδου, μας δίνει το κείμενο «Η εσωτερική αίσθηση της βασιλείας του θεού», σελίδες 246-249.

 - Ο θρησκευτικός ποιητής Νίκος Αρβανίτης(νομίζω υπήρξε πρόεδρος των χριστιανικών γραμμάτων) μας δίνει το ποίημα «Εν γη αβάτω», σελίδες 250-251.

 «Νύχτα,/

  η ατέλειωτη νύχτα/

  θα σκεπάσει τα βλέφαρα…

  Το σκοτάδι θα σβύσει την ανάσα/

  Στων παιδιών σου το στέρνο./

  Κυττάτε τον ουράνιο θόλο,/

  Έγινε κατακόκκινος./

  Έσβυσε και τον τελευταίο του λύχνο.».

 - Ο ποιητής χριστιανός και αυτός Νίκος Β. Καμβύσης, μας δίνει το ποίημα «Είδα και πέπεισμαι», σελίδα 252.

  «Βυθίζω τη σκέψη μου μες στο φρενήρη καλπασμό του χρόνου…».

  - Ο καθηγητής Πανεπιστημίου και τεχνοκριτικός Νίκος Ζίας, μας δίνει την μελέτη του για την βυζαντινή αγιογραφία «Η Εικονογραφία του βίου του Αγίου Νικολάου» ή το Φιλάνθρωπον της Ορθόδοξης Αγιογραφίας. Σελίδες 253-255.

«Η γνώση του «αξιώματος» του ανθρώπου που αποτελεί την καρδιά του χριστιανικού ουμανισμού είναι αυτό που οι Πατέρες αποκαλούν «φιλανθρωπία» του Θεού. Η Ορθόδοξη τέχνη έρχεται εδώ να δώσει τη μαρτυρία της.».

  - «Τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα» του Σέλμας Λαγκερλεφ (Selma Lagelof), αποδίδονται από τον Κώστα Χ. Τσομπανόγλου, σελίδες 256-259.

  - Ο διευθυντής του περιοδικού συγγραφέας Κώστας Ε. Τσιρόπουλος, μας ξετυλίγει τις σκέψεις του στο κείμενο των 35 παραγράφων «Η Ανθρώπινη Αξιοπρέπεια», Δέηση για την ψυχή του Αλμπερ Καμύ, σελίδες 260-271.

Ένα κείμενο στοχαστικό, αρκετά προσωπικό και με έντονα τα στίγματα της χριστιανικής ηθικής.

          Στις σελίδες αυτές τελειώνει ο κύριος όγκος των δημοσιευμάτων, των μεταφράσεων, των ποιημάτων και των κειμένων που συμμετείχαν στον πρώτο αυτό τόμο του «Χριστιανικού Συμποσίου». Ένας τίτλος που θυμίζει το αρχαίο Πλατωνικό Συμπόσιο και τις συνομιλίες που γίνονταν σε αυτό κάτω από άλλη θρησκευτική και κοινωνική προοπτική φυσικά, αλλά και δηλώνει τα νέα ανοίγματα που εδώ και χρόνια πραγματοποίησε η χριστιανική σκέψη και γραμματεία. Φωτισμένα μυαλά και όχι «φωτίσματα» άτομα που είτε ταξίδεψαν και σπούδασαν στο εξωτερικό είτε μέσω των ξένων γλωσσών ήρθαν σε επαφή με τα αντίστοιχα θεολογικά πρόσωπα της Δύσης και ιδιαίτερα των Ρώσων θεολόγων της διασποράς που είχαν ξενιτευτεί από την πατρίδα τους μετά την επικράτηση του Κομμουνισμού και είχαν δημιουργήσει μικρές θρησκευτικές και θεολογικές κοινότητες, οι οποίες μπόλιασαν την σύγχρονη θεολογική σκέψη και φυσικά και την ελληνική της εποχής εκείνης. Η Ελλαδική εκκλησία ήταν τότε στα χέρια παραεκκλησιαστικών θρησκευτικών οργανώσεων. Οργανώσεις συντηρητικές και με ξεπερασμένες από τον χρόνο απόψεις τόσο περί της ίδιας της εκκλησίας όσο και περί της ίδιας της ζωής. Υπάρχουν αρκετά σήμερα βιβλία που μας μιλούν για εκείνη την περίοδο και την κατάσταση που επικρατούσε σε αυτούς τους χώρους. Αυτό όμως είναι ένα άλλο κεφάλαιο.

          Στις υπόλοιπες σελίδες, υπάρχει το «Ανθολόγημα Εκκλησιαστικού Έτους», 1 Σεπτεμβρίου 1965-31 Αυγούστου 1966.

Η παρουσίαση των Εκκλησιαστικών αυτών χρονικών ελληνικών και διεθνών γίνεται από τον Κωνσταντίνο Γ. Νιάρχο, σελίδες 275-283.

Ο συγγραφέας Πέτρος Γλέζος μας παρουσιάζει «Το Θέατρο» των χρόνων εκείνων σε μια γενική ανασκόπηση. Σελίδες 284-285.

Ο καθηγητής της Τέχνης Νίκος Ζίας, μας παρουσιάζει «Τις καλές τέχνες», μια παρουσίαση των εκθέσεων εκείνων των χρόνων, σελίδες 286-288.

Και ο Κώστας Ε. Τσιρόπουλος μας παρουσιάζει «Τα Ελληνικά Γράμματα» αλλά και τον «Κινηματογράφο». Στα γράμματα, σαν εκδοτικό γεγονός εκείνης της χρονιά αναφέρει τα «Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη». Πράγματι, μια μνημειώδη έκδοση που μας αποκαλύπτει για άλλη μια φορά τις αγωνίες και τις αναζητήσεις του μεγάλου Κρητικού Έλληνα συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη.

Στον κινηματογράφο θεωρεί ως το αρτιότερο έργο της χρονιάς τις «Αγριοφράουλες» του Ινγκμαρ Μπέργκμαν, που όπως πολύ σωστά αναφέρει «είναι ο κορυφαίος σκηνοθέτης των καιρών μας». Μιλά επίσης και για την «Βιρδιάνα» του Ισπανού υπερρεαλιστή Λουϊς Μπουνιουέλ, αλλά και για «Τα μακρινά αστέρια της άρκτου» του Ιταλού Λουκίνο Βισκόντι και ορισμένα άλλα για τα οποία γράφει μικρές εύστοχες παρατηρήσεις.

          Ο τόμος κλείνει με τα χριστιανικά βιβλία που εκδόθηκαν σε όλον τον κόσμο και, τα περιεχόμενα.

          Όπως βλέπουμε από την κάπως σχολαστική περιδιάβαση του πρώτου αυτού τόμου, το ετήσιο αυτό περιοδικό δεν είναι ένα «φυλλάδιο» όπως έγραψαν μερικοί χριστιανικού στοχασμού, αλλά ένας πλήρης σύγχρονος κόσμος μιας νέας κοινωνίας που γεννιέται. Το περιοδικό αυτό δεν είναι αμιγώς λογοτεχνικό και ούτε αποκλειστικά θεολογικό ή εκκλησιαστικό όπως υπήρξαν άλλα περιοδικά της εποχής του και πρωτύτερα. Το περιοδικό «Ακτίνες» το περιοδικό «Συζήτηση» αυτά τα δύο που θυμάμαι σαν παιδί, δεν μπορούν να συγκριθούν με τον ετήσιο αυτόν τόμο. Ασφαλώς ούτε «Η ζωή του παιδιού» η «η προς τη Νίκη» που μας μοίραζαν στο δημοτικό Σχολείο. Το «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΝ ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ», που αργότερα γίνεται «Χριστιανικό Συμπόσιο», είναι ο νέος θεολογικός, θρησκευτικός και κοινωνικός ορίζοντας που ανατέλλει στα χριστιανικά γράμματα τα χρόνια αυτά, μπορεί να εκδόθηκε και μέσα στα δύσκολα χρόνια της δικτατορίας, έως το 1971 δεν παύει όμως, να διατηρεί τόσο την ποιότητα των κειμένων του, όσο και την άρτια αισθητική και καλλιτεχνική του εμφάνιση. Οι συμμετέχοντες, είναι πρόσωπα προβεβλημένα το καθένα στο χώρο τους και διακονούν με την γραφή τους ή τα δοκίμιά τους ή τις μεταφράσεις τους και τα ποιήματά τους τα χριστιανικά γράμματα, τα οποία αγωνίζονται να ξεσκουριάσουν από παλαιές συνήθειες και αγκυλώσεις περασμένων δεκαετιών. Όλοι τους αποτελούν πνευματικά πρόσωπα που όσα δεν έχουν φύγει από τον μάταιο τούτο κόσμο, εξακολουθούν να δημιουργούν και να προσφέρουν τις πνευματικές τους καταθέσεις, τις ειλικρινείς αγωνίες τους και τις γνώσεις τους πάνω σε θέματα της εθνικής μας αυτοσυνειδησίας, σε θέματα καθαρώς εκκλησιαστικά, σε θέματα χριστιανικής τέχνης, ή θρησκευτικής-υπαρξιακής ή οντολογικής ποίησης.

Οι ξένοι επίσης, είναι σημαντικά πρόσωπα στον καιρό τους, συγγραφείς που σημάδεψαν με το έργο τους και την σκέψη τους τον ευρωπαϊκό πολιτισμό αλλά και το παγκόσμιο θεολογικό γίγνεσθαι.

          Το χριστιανικό συμπόσιο κάτω από την διεύθυνση του συγγραφέα και εκδότη Κώστα Ε. Τσιρόπουλου έδωσε μια άλλη πνοή στα χριστιανικά γράμματα, έφερε κοντύτερα την θεολογική γραμματεία σε υποψιασμένους περί την ορθοδοξία ανθρώπους, και σίγουρα, γονιμοποίησε τις επόμενες περιοδικές εκδόσεις πάνω στα θέματα αυτά.  Πολύ αργότερα, ο Παναγιώτης Νέλλας, κυκλοφόρησε το περιοδικό «Η Σύναξη», που υπήρξε ένα σύγχρονο και αρκετά ενημερωμένο και καλαίσθητο περιοδικό μέσα στον χώρο των ορθόδοξων γραμμάτων.

          Δυστυχώς η ελληνική κοινωνία είτε στον κοινωνικό είτε στον πολιτικό είτε στον θρησκευτικό χώρο, είναι αρκετά συντηρητική και δεν ασχολείται με τέτοιου είδους θέματα. Οι κάτοικοι αυτής της χώρας,-όχι όλοι ασφαλώς, αλλά η πλειονότητα-δεν διαβάζουν, δεν μελετούν, και δεν θέλουν να προβληματίζονται, δεν θέλουν να σκέφτονται, θέλουν απλώς να περνάνε καλά, χωρίς όμως να μας εξηγούν τι σημαίνει ακριβώς αυτό. Το ίδιο είναι φυσικό να ισχύει και στον θρησκευτικό ή εκκλησιαστικό χώρο. Ότι φάμε ότι ποιούμε και ότι κουτσομπολιό μας προσφέρει η τηλεόραση. Κυκλοφορούν σαν σκουριασμένες σνομπαρίες της θεολογίας κάνοντας κηρύγματα που κανείς δεν καταλαβαίνει και κανείς δεν ακούει.

Αυτά για τον πρώτο τόμο του ετήσιου αυτού κοσμήματος έκδοσης, το «Χριστιανικό Συμπόσιο», μια άλλη φορά, θα αποδελτιώσω και τους άλλους τόμους.

Αυτά και «τω Θεώ δόξα» όπως κλείνει τις τελευταίες του σελίδες το ετήσιο αυτό περιοδικό, που είναι η εικόνα μιας άλλης εποχής και άλλου τρόπου ζωής,"ίσως" σε όλους τους χώρους.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή σήμερα, Κυριακή, 5 Οκτωβρίου 2014.

Πειραιάς, Κυριακή, 5 Οκτωβρίου 2014.