περιοδικό Η ΛΑΒΡΥΣ

                           Η  ΛΑΒΡΥΣ

   «Μπορούμε να φανταστούμε μια σύνθεση τόσο διαφορετικών κόσμων; Ένα νέο συγκρητισμό; Δεν είμαστε εκεί. Μας απομένει να θαυμάζουμε τις διαφορές. Και αν ήταν εκεί η καρδιά του ιερού; Εδώ και τώρα, οι διαφορετικότητες».

                                                                Τζούλια

   Η μικρή αυτή παράγραφος, είναι από το σημαντικό μελέτημα «Το Θήλυ και το Ιερό»-“ Le Feminin et le Sacre” σελ. 274. Συγγραφείς, δύο πασίγνωστες επιστήμονες, η μυθιστοριογράφος και μαθήτρια του ψυχαναλυτή Ζακ Λακάν και του στρουκτουραλιστή ανθρωπολόγου Κλοντ Λεβί-Στρος, η Κατρίν Κλεμάν(Catherine Clement) και η Τζούλια Κρίστεβα(Julia Kristeva), η γνωστή μας καθηγήτρια και διευθύντρια σπουδών Γλωσσολογίας, Σημειολογίας και Λογοτεχνίας του 20^ου αιώνα και ψυχαναλύτρια στο Πανεπιστήμιο Paris VII της Γαλλίας. Το βιβλίο εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ψυχογιός 2001, σε μετάφραση Αρχοντή Κόρκα.

   Βρίσκεται δηλαδή η καρδιά του ιερού στην κάθε μορφή και είδους διαφορετικότητα; Και αν ναι, τότε πως αυτή η διαφορετικότητα προσδιορίζεται και αυτό-προσδιορίζεται ταυτόχρονα; από τους άλλους και από όλους μας εντέλει;

Οι παραδοσιακές κοινωνίες μέσα στις οποίες όλοι μας ζούμε, φτιάχνουμε οικογενειακούς δεσμούς, ερωτευόμαστε τον ή τους πλησίον μας, εργαζόμαστε σε μικρές ή μεγάλες ομάδες, δημιουργούμε τα θαυμαστά επιτεύγματα της επιστήμης και της τέχνης, βασίζονται και στηρίζονται σε ένα κανονιστικό εθιμικό-κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο που καλλιεργεί τις διάφορες «ακλόνητες» μορφές καταπίεσης στην διάρκεια των αιώνων, ένα ιστορικό και θρησκευτικό καθιερωμένο σύστημα ανθρώπινων συμπεριφορών και κοινωνικών ρόλων που με την σειρά του καλλιεργεί διάφορους μηχανισμούς πολιτικής και κοινωνικής καταπίεσης, οι κατασταλτικοί αυτοί μηχανισμοί στηρίζονται με την σειρά τους στην επανάληψη μιας απλής καθημερινότητας, μιας νομικά κυρίαρχης ή θρησκευτικής μεταφυσικής τελετουργικής σχεδόν συμπεριφοράς και επανάληψης η οποία προσδιορίζει την ζωή των ανθρώπων, καθορίζει οριστικά τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, οριοθετεί τις ερωτικές τους επιλογές και οργανώνει την προσωπική τους κοινωνική απομνημόνευση μέσα από μια σειρά επαναλαμβανόμενων επαναλήψεων και κοινωνικά αποδεκτών ρόλων. Η ζωή κυλά πάνω στις ράγες της συνήθειας, οι οποίες ράγες ήσαν πάντα έτσι, είτε δοσμένες από έναν Θεό, είτε δοσμένες από την Φύση, είτε δοσμένες από την αρχαία ιστορική παράδοση των οργανωμένων κοινωνιών. Μια συνήθεια που οικοδομεί συστήματα αξιών και ρόλων χάνοντας όμως οι άνθρωποι την όποια ιδιαιτερότητά τους, και φυσικά τις όποιες ερωτικές επιλογές τους. Δεν ξέρω αν είναι ή δεν είναι άστοχο, αν γράφαμε, ότι ο πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος κατορθώνει να μην χάσει τον εσώτερο εαυτό του μόνον όταν αποδεχθεί την όποια ερωτική ιδιαιτερότητα του σώματός του, και αυτό το δύσκολο ανέκαθεν εγχείρημα-αντρών ή γυναικών επιτυγχάνεται μόνο μέσω του σώματός μας και των ερωτικών αναγκών μας που δεν ταυτίζονται με καμία παραδεδεγμένη μεταφυσική ή κοινωνική συνήθεια παρά μόνο με την ίδια αυτή την  ερωτική επιθυμία, μια επιθυμία που στηρίζεται στην ευελιξία των προσωπικών μας ερωτικών επιλογών και διευρυμένων ρόλων αποδοχής της σωματικής μας ταυτότητας. Ερωτικές ιδιαιτερότητες των πιο ξαφνικών και τυχαίων συνειδητοποιήσεων και απροσδόκητων εκπλήξεων που μας αποκαλύπτουν την όποια ιερή διαφορετικότητά μας. Στις ατομικές αυτές στιγμές συνειδητοποίησης η διαφορετικότητά μας-η διφυλετικότητά μας- γίνεται ιερή και ισάξια με την ιερή διαφορετικότητα των άλλων, και από την άλλη, η ιερότητα, δεν βρίσκεται μέσα στην πληθυσμιακά υπέρτερη επιλογή των δύο φύλων για την διαιώνιση του είδους, αλλά σε κάθε συνειδητή σωματική επιλογή του καθενός μας, μιας συνειδητής σωματικής επιλογής που βασίζεται σε κριτήρια ελεύθερης βούλησης και όχι κοινωνικής επιβεβλημένης συνήθειας.

Το ερωτικό ταξίδι του καθενός μας που μας επιτρέπει να θραύσουμε τον καθρέπτη του ναρκισσισμού μας  και να διαβούμε την πόρτα του κόσμου που μας έμελλε τυχαία να ζήσουμε, δεν υπαγορεύεται από άνωθεν θεολογικές ή νομικές απαγορεύσεις, παρά μόνο από τις ιδιαίτερες του καθενός μας ανάγκες.

Το ρόδι του έρωτα είναι κοινό σε αυτήν την δύσκολη και κάπως άχαρη ζωή και για τους πληθυσμιακά υπέρτερους ετεροφυλόφιλους και για την πληθυσμιακά μειοψηφική κοινότητα των ομοφυλοφίλων αντρών και γυναικών, όπως αντίστοιχα είναι κοινός και ο κοινωνικός ευνουχισμός τόσο των αντρών όσο και των γυναικών, τόσο των ετεροφυλόφιλων όσο και των ομοφυλόφιλων. Ο αγώνας είναι κοινός και διαρκής για την αποτίναξη κάθε δεσμευτικής του σώματός μας επιλογής.

   Δυστυχώς, ακόμα και μέσα στην κοινότητα και τον κόσμο των αντρών ομοφυλοφίλων υπάρχει ένας υφέρπων ρατσισμός κατά κάποιον τρόπο μη πλήρους αποδοχής της γυναικείας σεξουαλικότητας και ιδιαίτερα της λεσβιακής. Οι γυναίκες λεσβίες, οι γυναίκες οι σαπφιάζουσες, βρίσκονται κατά κάποιον τρόπο σε δεύτερη μοίρα μέσα στον κοινωνικό στίβο σε σχέση με τον Καβαφίζοντα άντρα. Η θηλυκή σεξουαλικότητα από την αρχαιότητα σε όλες σχεδόν τις κοινωνίες αποτελούσε ένα σκοτεινό σημείο, ένα σημείο ανεξερεύνητης επιθυμίας και ανοίκειας αναζήτησης. Η προσπέλασή της ήρθε μόνο τις πρώτες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα με την έρευνα της ψυχανάλυσης και ιδιαίτερα με τον πατέρα της ψυχαναλυτικής επιστήμης τον Σίγμουντ Φρόιντ και κατόπιν των πολλών επιγόνων του. Και όσοι μελετούν βιβλία ψυχανάλυσης ή ψυχολογίας, γνωρίζουν ότι, σε γενικές γραμμές η ψυχαναλυτική θεωρία πρεσβεύει πως υπάρχουν ομοφυλόφιλες ενορμήσεις σε όλους τους ανθρώπους.

Οι άλλοι, που πρεσβεύουν ακόμα ότι η γυναίκα δημιουργήθηκε από το πλευρό του Αδάμ όταν εκείνος κοιμόταν, συγνώμη αλλά κοιμούνται ακόμα και αυτοί και ο Αδάμ τους, ούτε καν τα μπουμπουνητά του κατακλυσμού δεν τους ξύπνησαν. Κρίμα το τσουνάμι.    

      Οι παλαιοί χρόνοι που ο αρχαίος ποιητής  Συμωνίδης ο Αμοργινός έγραφε στο έργο του «Κατά Γυναικών»:

«Τα δ’ άλλα φύλα ταύτα μηχανή Διός/

 εστίν τε πάντα και παρ’ ανδράσιν μένει./

 Ζευς γαρ μέγιστον τούτ’ εποίησεν κακόν,/

 γυναίκας, ην τι και δοκέωσιν ωφελείν/

 έχοντι, τω μάλιστα γίνεται κακόν/

 ου γαρ κατ’ εύφρων ημέρην διέρχεται/

 άπασαν, όστις συν γυναικί γίγνεται…»

«Πάρεξ της μέλισσας έτσι οι γυναίκες! Υπάρχουν όλες/

 χάρη στο τέχνασμα του Δία και με τους άντρες μαζί ζουν,/

    Αυτό το μέγιστο κακό που έπλασε ο Δίας/

 -οι γυναίκες! Φαίνεται πως τον άντρα τους/

 σε κάτι ωφελούν. Αυτός ιδίως υποφέρει./

 Ποτέ ολόκληρη τη μέρα ξέγνοιαστος δεν περνά/

 Όποιος και είναι που συνδέει τη ζωή του με γυναίκα…»

Όπως μεταφράζει το ως άνω απόσπασμα ο καθηγητής Μιχάλης Ζ. Κοπιδάκης σε εικονογράφηση του Δημήτρη Παπαϊωάννου, εκδόσεις Ιστός 1995.

και προσδιόριζε την γυναίκα ως το αναγκαίο κακό μέσα στον κόσμο, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί.

    Η μελιστάλαχτη φωνή της Σαπφούς έδωσε ήχο στις σάλπιγγες της ερωτικής γυναικείας επιθυμίας έξω από τα τείχη της ανδροκρατούμενης κοινωνίας καθώς η αηδονόλαλη φωνή της έψελνε τον ερωτικό της ύμνο:

«ηράμην μεν εγώ σέθεν Άτθι πάλαι πο/

τά σμίκρα μοι πάις έμμεν’ εφαίνετο κά/

χαρις ήλθες καλ’ επόησας έγω δε/

σ’ εμαόμαν ον δ’ έφλυξας έμαν φρένα/

καιομέναν πόθωι έρωτος ηλπ τι/

ον εισίδως Ερμιόνα τεαυ(τα) ξάνθαι δ’/

Ελέναι σ’ εις(κ)ην κες ις θνάταις το/

δε δ’ ίς(θι) τάι σάι παίσαν κε με ταν/

μερίμναν λαισ’ αντιδ’ αθοις δε/

Έρος δηύτε μ’ ο λυσιμελής δόνει γλυ/

κύπικρον αμάχανον όρπετον Άτθι/

σοί δ’ έμεθεν μεν απήχθετο φροντίσδην/

επί δ’ Ανδρομέδαν πόται τις δ’ ά/

γροϊω τις θέλγει νόον… ουκ επισταμέ/

να τα βράκε’ έλκην επί των σφυρών;»

Και όπως το ανασυνθέτει και το αποδίδει ο νομπελίστας μας ποιητής ο Οδυσσέας Ελύτης στο βιβλίο του «Σαπφώ», εκδόσεις Ίκαρος 1984, σελίδες 61-62:

«να ξερες από πότε σ’ αγαπούσ’ Ατθίδα/

μου όμως μου φαίνοσουν ακόμη τόσο μικρού/

λα κι άβγαλτη * α τι καλά που ΄ρθες και/

πως σε λαχταρούσα και τι φωτιές μες στην/

ψυχή μου άναψες που την έκαψαν! * ελπί/

δα του έρωτα! τώρα καθώς αντίκρυ σε κοιτά/

ζω λέω πως δεν ήταν ποτέ της έτσι ωραία η/

Ερμιόνη και πως αν έκανα με την ξανθή/

Ελένη να σε παρομοιάσω ανάρμοστο δε θα/

‘ταν αν κάτι τέτοιο γίνεται για τις θνητές/

ποτέ μα σου λέω και τούτο να το ξέρεις:/

μπροστά στην ομορφιά σου οι έγνοιες μου ό/

λες χάνονται και σκορπούν σαν πούπουλα…/

πάλι πάλι ο έρωτας, ο έρωτας με παιδεύει/

και πώς να το παλέψω Ατθίδα μου που/

αυτός με τα φαρμάκια και τις γλύκιες του/

μου κόβει τα ήπατα το τέρας! Κι εσύ/

πάει με βαρέθηκες κάνεις φτερά το ξέρω/

για την Ανδρομέδα * ποια ΄ναι λοιπόν αυ/

τη που σε ξετρέλανε η χωριάτα που μήτε/

κάν πώς να κρατήσει το φουστάνι της πάνω/

από τον αστράγαλο δεν ξέρει;».

    Για να έρθει η σύγχρονή μας επαναστατική φωνή της Σιμόν ντε Μπωβουάρ(Simon de Beauvoir) στο “ Le Deuxieme Sexe” να πει στο έργο της «Το δεύτερο Φύλο», μετάφραση Κυριάκου Σιμόπουλου, εκδόσεις Γλάρος 1979, σελίδα 441, τα εξής:

«Ο έρωτας ανάμεσα σε γυναίκες είναι θαυμασμός, έκσταση. Τα χάδια δεν αποβλέπουν στην κυριαρχία του ενός κορμιού πάνω στο άλλο. Σκοπός είναι να ξαναγεννηθεί το κορμί αργά-αργά ανάμεσα στο άλλο. Εδώ δεν υπάρχει χωρισμός, δεν υπάρχει χεροπάλαμα, νίκη και ήττα. Επικρατεί μια ακριβοδίκαιη αμοιβαιότητα, καθένας είναι στην ίδια στιγμή υποκείμενο και αντικείμενο, κυρίαρχος και σκλάβος. Δυαδικότητα και συνενοχή. «Η απόλυτη ομοιότητα, γράφει η Κολέτ στο βιβλίο της Αυτές οι ηδονές, κεντρίζει την ηδυπάθεια. Η φιλενάδα χαίρεται μ’ αυτή  τη βεβαιότητα πως χαϊδεύει ένα κορμί που ξέρει όλα τα μυστικά του. Ύστερα, το ίδιο το κορμί ξέρει καλά τι ενθουσιάζει το άλλο». Και η Ρενέ Βιβιέν γράφει:

Η καρδιά μας είναι ολόιδια/

κάτω από τα ακριβά μας στήθια./

Και τα κορμιά μας είναι ολόιδια πλασμένα./

Η ίδια η μοίρα ακροζυγιάζεται/

πάνω από την ψυχή μας./

Εξηγώ το γέλιο σου, τον ίσκιο της μορφής σου,/

η γλύκα μου είναι ολόιδια με τη δική σου γλύκα./

Και σ’ αγαπώ σαν αδελφή, σαν φιλενάδα,/

σαν μωρό μαζί.».

   Η πορεία των γυναικών για την ανεύρεση και την κατοχύρωση της σεξουαλικότητάς τους, την αυτοδιάθεση του σώματός τους και των επιθυμιών του, δεν ήταν ούτε εύκολη ούτε ανώδυνη. Τα tabu παντού και πάντα είναι πολύ ισχυρά. Τα πολύπλοκα και αντιφατικά αδηφάγα βλέμματα των αντρών καθήλωναν τόσο την ίδια όσο και τις επιθυμίες της. Το κορμί στέναζε από το βάρος εθιμικών ενοχών και μεταφυσικών προσταγών. Η γυναίκα ακόμα και σήμερα θα είναι ή Αγία ή Πόρνη. Στην μυθική ή ιστορική ποίηση μπορεί να συνδυαστούν στον τύπο μιας Μαρίας Αιγυπτίας, αλλά στην ζωή ποτέ. Η Ντοστογεφσκικύ Σόνια, δικαιώνεται μόνο στις προθέσεις του Ρώσου συγγραφέα και όχι στο σλαβικό ορθόδοξο κοινωνικό σώμα. Από την άλλη, η σύγχρονη εμπορευματοποίηση των πάντων, επέφερε και την αχαλίνωτη και ανεξέλεγκτη οικονομική εκμετάλλευση τόσο του αντρικού όσο και του γυναικείου σώματος. Το σώμα στις σύγχρονες κοινωνίες δεν είναι παρά ένα αντικείμενο που καλύπτει τις πρόσκαιρες ορέξεις μας. Κανείς δεν το διαχειρίζεται ελεύθερα μια και κανείς μας δεν ζει σε ελεύθερες κοινωνικές συνθήκες. Το σώμα είναι δέσμιο είτε των οικονομικών συνθηκών μέσα στις οποίες ζούμε είτε της εμπορικής διαφήμισης, είτε των εκατοντάδων προκαταλήψεων για αυτό. Κάθε σώμα και μια προκατάληψη κάθε σώμα και μια ενοχική ερωτική επιθυμία. Οι άλλοι, οι του Αδάμ, εξακολουθούν να το δυναστεύουν πεισματικά και καταστροφικά, να το υποτιμούν και να το βασανίζουν, να το θέλουν γιατί όχι όπως έγραφε ο παππούς μας ο θείος Πλάτων δεσμωτήριο της ψυχής. Αυτή η μοναδική πραγματικότητα της ζωής και η μόνη αλήθεια των φυσικών επιθυμιών του ανθρώπου, υποτάχθηκε στην ίδια του την απελευθερωτική μανία. Η καταναλωτική μανία του ανθρωπίνου όντος προέρχεται από την ψυχική του βουλιμία ενώ τα αποτελέσματα αυτής της ακόρεστης τάσης τα γεύεται και το σώμα.  

Το λάγνο βλέμμα του άλλου, το βλέμμα της κοινωνίας, το βλέμμα του Θεού, καθορίζει αρνητικά και ελάχιστα πλέον θετικά τις όποιες σωματικές μας προθέσεις. Δύσκολα να πείσεις αλλά και να πεισθείς εσύ ο ίδιος ή η ίδια ότι το Σώμα σου είναι η μόνη μεταφυσική μας πραγματικότητα, ότι το Σώμα γερνάει και καταπονείται γρήγορα, ότι είναι τόσο εφήμερο όσο η ίδια η ζωή, ότι το Σώμα είναι αυτό που ζει την καθαυτό ουσία της ζωής, ότι Ον σημαίνει Σώμα, πέραν αυτού μικρές κουκκίδες άτακτες ριγμένες πάνω στο χαρτί της μνήμης. Η μεταγενέστερη συντεταγμένη γραφή δημιούργησε όλα τα υπόλοιπα. Ακόμη και το φαινόμενο του Θανάτου Σωματικώς πραγματώνεται, τα άλλα ανήκουν στο χαρμολυπικό αεράκι της θλίψης.    

   Στο βιβλίο «Γυναίκες και Ιστορία» που επιμελήθηκαν οι Georges Duby- Michelle Perrot “ Femmes et Histoire” που μεταφράστηκε από την Κατερίνα Καρλαύτη για τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα 1995, η Ζανιν Μοσουλαβό στο κεφάλαιο «Οι Γυναίκες και η Σεξουαλικότητα-Καινούργια δικαιώματα, καινούργιες εξουσίες» αναφέρει τα εξής ενδιαφέροντα:

«Οι γυναίκες κατέκτησαν εδώ και εικοσιπέντε χρόνια αρκετά δικαιώματα, που τους αρνούνταν πρωτύτερα, ιδιαιτέρως στον τομέα της σεξουαλικότητας. Δικαιώματα που αποκτήθηκαν με έντονους αγώνες, πολύ περισσότερο που ορισμένα από αυτά εμφανίζονταν στους αντιπάλους ως απειλητικές εξουσίες. Αυτός ο φόβος που κυκλοφορεί σε πολλές επιχειρηματολογίες φέρνει στο φως όλη την αμφιλογία της κατάκτησης των δικαιωμάτων, ανάμεσα στην αναγνώριση και την πραγματική άσκηση, ανάμεσα σε νομικούς και πρακτικούς κανόνες. Μέσα από το πρίσμα αυτής της αντινομίας θα προβούμε στη μελέτη της σεξουαλικής απελευθέρωσης των γυναικών κατά τη διάρκεια του τελευταίου τέταρτου του αιώνα.

   Στην πρόσφατη περίοδο, οι γυναίκες απέκτησαν τα δικαιώματα της απαλλαγής από τέσσερεις καταναγκασμούς.

Ο καταναγκασμός της τεκνοποίησης αίρεται με τους νόμους του 1967 και του 1974 σχετικά με την αντισύλληψη, του 1975, 1979 και 1982 σχετικά με την ηθελημένη διακοπή της κύησης.

Ο καταναγκασμός της ηλικίας (που καταδίκαζε την κοπέλα σε παρθενία μέχρι το γάμο, ενώ ήταν ανεκτές οι παραδοξολογίες του αγοριού) έπεσε σε δυσμένεια με τις εγκυκλίους του 1973 οι οποίες εισήγαγαν την σεξουαλική πληροφόρηση  και αγωγή, στο σχολείο, το νόμο του 1973 που ιδρύει ένα ανώτατο Συμβούλιο για τη σεξουαλική ενημέρωση, τον έλεγχο των γεννήσεων και την οικογενειακή αγωγή, την εγκύκλιο του 1974 που επιτρέπει την παράδοση αντισυλληπτικών σε ανήλικους χωρίς εξουσιοδότηση των γονέων.

Ο καταναγκασμός της βίας δέχτηκε σοβαρά πλήγματα με τους νόμους του 1980 για το βιασμό, του 1989 για την παραγραφή ως προς την αιμομιξία, και με τα κείμενα του 1991 και 1992 ως προς τη σεξουαλική παρενόχληση.

Ο καταναγκασμός της ετεροφυλοφιλίας σταμάτησε να ανακαλείται από το δίκαιο αφού οι νόμοι του 1980, 1982 και 1985 εξαφάνισαν τις τελευταίες νομικές διακρίσεις των οποίων ήταν θύματα οι ομοφυλόφιλοι άνδρες και γυναίκες.

   Στο τέλος αυτής της περιόδου (1967-1992) οι γυναίκες απέκτησαν το δικαίωμα να διαθέτουν το σώμα τους, να επιλέγουν τη σεξουαλική τους ζωή, κάτι που τους επιτρέπει, παραπέρα, να εξουσιάζουν τους εαυτούς τους και, κυρίως, την ελευθερία μιας νέας δράσης για το χτίσιμο της επαγγελματικής τους ζωής. Σε ποιο βαθμό αυτή ελεύθερη διάθεση του σώματος και η προοπτική της απελευθέρωσης που συνεπιφέρει, δηλαδή το πέρασμα από την κατοχή ενός δικαιώματος στην κατοχή μιας εξουσίας, υπήρξαν ένα σημαντικό διακύβευμα στις συζητήσεις που συγκλόνισαν τις τελευταίες δεκαετίες….».

    Όπως βλέπουμε στην μακροσκελή αυτή εισαγωγή, ακόμα και στην χώρα του φωτός, στην εσπερία εν γένει, πολύ πρόσφατα οι γυναίκες απέκτησαν την σωματική τους αυτοδιάθεση αλλά και της ζωής τους γενικότερα.

   Στον Ελλαδικό χώρο, στα 1920 στον Μεσοπόλεμο, ιδρύεται ο Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και το 1925 εκδίδεται το εκτελεστικό διάταγμα του Νόμου του 1925 που «παραχωρείται το δικαίωμα ψήφου κατά τας δημοτικάς και κοινοτικάς εκλογάς εις τας Ελληνίδας, αι οποίαι συνεπλήρωσαν το 30^ον έτος της ηλικίας των και γνωρίζουν ανάγνωσιν και γραφήν». Ας μην μας διαφεύγει ότι οι γυναίκες κρατήθηκαν στον γυναικωνίτη του Ελληνικού Έθνους για εκατοντάδες χρόνια και μέσα στην στρούγκα της οικογένειας άλλα τόσα. Πρώτη Ελληνίδα βουλευτής υπήρξε η Ελένη Σκούρα(1953), και πρώτη γυναίκα στα κυβερνητικά έδρανα είδαν οι Έλληνες το 1956, την Λίνα Τσαλδάρη-Λάμπρου επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή του πρεσβύτερου. Στους καιρούς της δικής μου γενιάς, επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ μετά το 1981, ο Ανδρέας Παπανδρέου κατάργησε την προίκα που έπρεπε να προσφέρει μία γυναίκα για να παντρευτεί και καθιέρωσε τον πολιτικό γάμο, και γενικά εκσυγχρόνισε το οικογενειακό δίκαιο με την επιτροπή Κουμάντου; αν η μνήμη δεν με απατά.

Χρήσιμη πληροφόρηση μέσα στις τόσες άλλες για τον αγώνα για την ριζοσπαστικοποίηση και απελευθέρωση των Ελληνίδων είναι ανάμεσα στα άλλα και το σπονδυλωτό μελέτημα της Έφης Αβδελά και Αγγέλικα Ψαρρά, «Ο Φεμινισμός στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου»-Μια Ανθολογία, εκδόσεις Γνώση 1985.

    Το Μάρτη του 1982 όταν ακόμα το όραμα της τότε Σοσιαλιστικής Αλλαγής που επαγγέλλονταν το ΠΑΣΟΚ και ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, και φυσούσε ο ούριος άνεμος της Αλλαγής οικονομικά ασκανδάλιστος και πολιτικά τιμημένος,  κυκλοφόρησε ένα καθαρά Γυναικείο Λεσβιακό περιοδικό, τίτλος του «Η ΛΑΒΡΥΣ»- Γυναικείος Λόγος κι Αντίλογος», Μάρτης του 1982 κυκλοφόρησε το 1^ο τεύχος κόστιζε 100 δραχμές η έκδοση ήταν τριμηνιαία και οι σελίδες του συμπεριλαμβανομένου και του εξωφύλλου ήταν 50.

«Η Λαβρύς» είχε διαστάσεις 20Χ29, το χρώμα του ήταν μωβ ανοιχτό και στο εξώφυλλο έγραφε με μεγάλα γράμματα τον τίτλο «Η ΛΑΒΡΥΣ», την επιφάνεια του εξωφύλλου κοσμούσε το πανάρχαιο αυτό σύμβολο, δηλαδή ο διπλός πέλεκυς, μέσα σε έναν κύκλο με ένα σταυρό στο κάτω μέρος που συμβολίζει το θηλυκό στοιχείο και ακριβώς από κάτω στην περιφέρεια του κύκλου αναγράφονταν «Γυναικείος Λόγος και Αντίλογος» με μεγάλα γράμματα. Κάτω αριστερά αναφέρονταν ο αριθμός του τεύχους (1) και στην απέναντι πλευρά η τιμή του 100 δραχμές. Ήταν ασπρόμαυρο και κοσμείτο από σύγχρονες φωτογραφίες του γυναικείου φεμινιστικού και λεσβιακού κινήματος και σχέδια, ήταν τυπωμένο στο πολυτονικό σύστημα με μικρά και λίγο μεγαλύτερα στοιχεία.

   Στην δεύτερη σελίδα αναγράφονταν τα εξής:

Η ΛΑΒΡΥΣ

Γυναικείος Λόγος κι Αντίλογος

Μάρτης 1982 τεύχος 1, δραχμές 100

Τριμηνιαία έκδοση.

(προφανώς η έκδοση είχε σχέση και με την ημέρα της Γυναίκας που εορτάζεται στις 8 του Μάρτη)

Ακριβώς από κάτω αναφέρονταν τα κάτωθι:

«Γυναίκες! Το περιοδικό αυτό είναι δικό σας! Θέλουμε την συμμετοχή σας. Αν έχετε άρθρα, σκίτσα, φωτογραφίες, ποίηση, ιστορίες, προσωπικές εμπειρίες, μεταφράσεις φεμινιστικών και λεσβιακών κειμένων, που θα θέλατε να δημοσιευθούν, στείλτε τα στη ΛΑΒΡΥ. Θα χαρούμε να τα δημοσιέψουμε, επώνυμα ή ανώνυμα.»

Όπως βλέπουμε το μικρό αυτό κειμενάκι είναι μια πρόσκληση σε γυναίκες χειραφετημένες και ερωτικά απελευθερωμένες, οι οποίες προσκαλούνται να στελεχώσουν το περιοδικό και την ομάδα που το εκδίδει και να συμμετέχουν ενεργά αν το επιθυμούν με κείμενά τους επώνυμα ή ανώνυμα. Ας μην μας διαφεύγει ότι ήδη πάνω κάτω εκείνη την περίοδο-λίγα χρόνια νωρίτερα-έχει κυκλοφορήσει το περιοδικό «Καμπύλη» με ομοφυλόφιλο προσανατολισμό, το περιοδικό «ΑΜΦΙ» του Απελευθερωτικού Κινήματος Ομοφυλοφίλων Ελλάδος, «το Κράξιμο», «η Σκούπα» και διάφορα άλλα φεμινιστικού περιεχομένου περιοδικά που έρχονταν να καλύψουν τόσο τα κενά στον περιοδικό χώρο αλλά και να δώσουν μια άλλη εικόνα στην γυναικεία και αντρική κοινωνική και ερωτική χειραφέτηση σε σχέση με τα οικογενειακά περιοδικά που κυκλοφορούσαν μέχρι τότε, το «Πάνθεον», το «Ρομάντζο», το «Ντόμινο», ο "Θησαυρός" και άλλα.

Ακριβώς από κάτω αναφέρονται θεματικά τα περιεχόμενα των σελίδων, χωρίς να αναγράφονται ονόματα. Είναι δηλαδή πιο επιφυλακτικό στην δημοσίευση των ονομάτων των συνεργατριών του σε σχέση με τα αντρικά ομοφυλόφιλα περιοδικά, και όπως είναι φυσικό εκείνα τα χρόνια αλλά ακόμα και σήμερα, εκδόθηκε με τα προσωπικά έξοδα των ίδιων των λεσβιών γυναικών που ήθελαν επιτέλους να αποκτήσουν τη δική τους φωνή, να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους χωρίς το «καπέλωμα» των ομοφυλόφιλων αντρών.

Και όπως γράφει η Ωρόρα Λέβινς Μοράλες στην σελίδα 21:

«Χρειαζόμαστε μια επανάσταση που θα γιατρέψει τις πληγές μας. Αν εμείς είμαστε εκείνες που μπορούμε να την πλάσουμε με τη φαντασία μας, αν εμείς είμαστε εκείνες που την ονειρευόμαστε, αν εμείς είμαστε εκείνες που τη χρειαζόμαστε, τότε κανείς άλλος δεν θα μπορέσει να την κάνει για μας».   

Κατόπιν αναγράφονται τα εξής:

«Το περιοδικό αυτό βγήκε με πολλή αγάπη και ελάχιστα χρήματα! Χρωστάμε ακόμα στο τυπογραφείο. Οτιδήποτε έχετε να συνεισφέρετε, θα γίνει δεκτό και θα βοηθήσει στην έκδοση του δεύτερου φύλλου».

Και ακόμα:

«Κάθε άρθρο εκφράζει τις απόψεις εκείνης που το έγραψε, κι όχι αναγκαστικά τη συλλογική γνώμη της ομάδας».

Τέλος αναφέρονται τα:

«Υπεύθυνη σύμφωνα με το νόμο: Χαρά Δουτοπούλου, Ρωμανού Μελωδού 4 Αθήνα. Φωτοστοιχειοθεσία ΘΥΜΕΛΗ ΕΠΕ, Μαυρομιχάλη 5, τηλέφωνο 3607…

Ετήσια συνδρομή δραχμές 400. Αλληλογραφία-συνδρομές-οικονομικές ενισχύσεις Ταχυδρομική Θυρίδα 2741 Εξάρχεια Αθήνα.».

   Στην πρώτη σελίδα υπάρχει το εξής κείμενο:

«Από παλιά μας έρχεται η μνήμη Μεσ’ απ’ τα ερείπια προχωράμε στην ανακάλυψη της αλήθειας. Διπλοπέλεκι το λέμε σήμερα, που πα να πει στων προγονισσών μας τη γλώσσα ΛΑΒΡΥΣ Σύμβολο Μητριαρχίας πως και γιατί δεν το μάθαμε ακόμα. Όσο κι αν μας θάψανε θα σηκωνόμαστε ξανά και ξανά στους αιώνες».

   Ακολουθεί ένα δισέλιδο ιστορικής αναφοράς κείμενο ανωνύμως γραμμένο σελίδες 2-3 που αναφέρεται στο διαχρονικό σύμβολο της Λαβρύς.

«Μέσα από το χάος του χρόνου, μέσα από τα βάθη του Λαβύρινθου, ψάχνουμε τα σύμβολά μας. Λαβύρινθος  ο γυναικείος κόλπος, το γυναικείο μυστήριο, η αρχή και το τέλος, η ζωή κι ο θάνατος, Λαβύρινθος το παλάτι με τις λάβρεις.

   Η Λάβρυς: Διπλός Πέλεκυς. Σύμβολο της γυναικείας θρησκείας, της Θεάς, σύμβολο των Αμαζόνων, σύμβολο της μητριαρχίας. Από το Κατάλ Χουγιούκ και το Χασιλάρ της Μέσης Ανατολής έως την Αφρική, από τους παλαιολιθικούς τάφους γυναικών στη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη έως τη Μινωική Κρήτη, η Λάβρυς υπήρξε πάντα στενά συνδεμένη με τη γυναίκα, ο αρχαιολογικός κρίκος που δένει μαζί 30.000 χρόνια ιστορίας, μιας ιστορίας διαφορετικής απ’ όσες έχουν γραφτεί μέχρι σήμερα, μιας ιστορίας που δεν έχει ακόμα γραφτεί… και παρακάτω «Είναι τώρα δική μας δουλειά και δικαίωμα, να ξαναδιεκδικήσουμε τα σύμβολά μας και να τα απαλλάξουμε από τη φασιστική χροιά που τους έδωσαν, ξαναχαρίζοντάς τους την αρχική του έννοια, που ήταν η ελευθερία, η αγάπη, η γυναικεία σεξουαλικότητα και η ιερότητα της γυναικείας ύπαρξης, αλλά και κάθε ύπαρξης πάνω σ’ αυτή τη γη, είτε ήταν ανθρώπινη (γυναικεία ή ανδρική), ζωική, ή φυτική.

   Διεκδικούμε τη Λάβρυ, που είναι και κομμάτι από τη δική μας αρχαία παράδοση σαν Ελληνίδες, την αγκαλιάζουμε όπως και οι λεσβίες φεμινίστριες των άλλων χωρών της Ευρώπης και της Αμερικής, και σύντομα όλου του κόσμου-σύμβολο της δύναμής μας, της απόφασής μας να χαράξουμε καινούργιους δρόμους για τη γυναικεία απελευθέρωση».

Ένα πολύ ενδιαφέρον και επαναστατικό για τα ελληνικά ιστορικά και πολιτικά δεδομένα της εποχής κείμενο, που μας δείχνει το οικουμενικό στίγμα της μικρής αλλά δυναμικής αυτής ομάδας γυναικών του φεμινιστικού λεσβιακού κινήματος, τις επιδιώξεις τους, την κοινωνική τους ιδιαιτερότητα και το πάθος τους για ζωή κοινωνική δράση και χειραφέτηση και για επιθυμία κοινοποίησης των σκοπών τους. Ας μην ξεχνάμε ότι πέρα από τα όποια πολιτικά ή οικονομικά λάθη που έγιναν την περίοδο αυτή επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ, τότε ήταν που ανακατεύτηκε η πολιτική σούπα, τότε πήραν το πάνω χέρι διακυβέρνησης οι λεγόμενες δημοκρατικές δυνάμεις, τότε ανοίχτηκε η ελληνική κοινωνία και έπαψε να είναι μια επαρχιακή συντηρητική χώρα μέσα στην διεθνή πολιτική σκακιέρα και σε μια Αμερική και Δυτική Ευρώπη που άλλαζε ραγδαία σε όλους τους τομείς. Τότε ωφελήθηκε και το αριστερό κίνημα με την άρση πολλών αντεργατικών νόμων και κοινωνικών προκαταλήψεων. Τότε οι Αριστεροί κατόρθωσαν να βρουν εργασία στο Δημόσιο. Τότε, το δημόσιο έπαψε να είναι φέουδο της συντηρητικής παράταξης μόνο και των κοινωνικών της αντιλήψεων. Πατρίς Θρησκεία Οικογένεια.    

Για όσους ενδιαφέρονται, κυκλοφορεί το ακόμα και σήμερα σπουδαίο βιβλίο «Μητριαρχία» του Παναγή Λεκατσά. Και ας μην μας διαφεύγει επίσης ότι τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους με την εξαίρεση ενός ή δύο αν δεν κάνω λάθος, έχουν όλα γυναικεία ονόματα.

   Ακολουθεί η διακήρυξη «Ποιες Είμαστε» σελίδα 4, που μας δηλώνει την ταυτότητα των Ελληνίδων φεμινιστριών, λεσβιών και γυναικών γενικότερα. Ένα κείμενο όχι προκλητικό αλλά απελευθερωτικό της σκέψης των γυναικών και προτρεπτικό προς όλες τις καταπιεσμένες γυναικείες υπάρξεις και συνειδήσεις.

ΠΟΙΕΣ ΕΙΜΑΣΤΕ

«Είμαστε γυναίκες.

  Είμαστε λεσβίες.

  Είμαστε φεμινίστριες.

Είμαστε μέλη της αυτόνομης ομάδας ομοφυλόφιλων γυναικών. Θέλουμε να βγάλουμε ένα περιοδικό γιατί πιστεύουμε πως μια τέτοια δουλειά προς τα έξω είναι απαραίτητη για τη διάδοση του φεμινισμού, και ειδικά του λεσβιακού φεμινισμού, στη χώρα μας. Κάθε δουλειά προς τα έξω από μια ομάδα είναι αναγκαία και δημιουργική γιατί κάνει γνωστή την ύπαρξή μας, και τις ιδέες μας, δηλαδή τις εμπειρίες μας, μεταφρασμένες σε θεωρία. Είναι όμως πρώτιστα δημιουργική γιατί μέσα από την πράξη της δουλειάς, αυτή η θεωρία κρυσταλλώνεται και βρίσκει την εφαρμογή της-δηλαδή τον σκοπό της. Θεωρία χωρίς εφαρμογή δεν έχει σκοπό, είναι λόγια που χάνονται στον αέρα. Ακόμα είναι δημιουργική γιατί αυτή η δουλειά, για να γίνει, προϋποθέτει την συλλογική οντότητα της ομάδας, και γι’ αυτό και μόνο είναι μια άσκηση της φεμινιστικής ιδεολογίας. Μέσα από αυτή την άσκηση μαθαίνουμε πώς να δρούμε συλλογικά, πως δηλαδή να ετοιμαζόμαστε τώρα για την κοινωνία που θέλουμε στο μέλλον.

   Η δημιουργία ενός περιοδικού είναι μία από τις πιο σημαντικές δουλειές που μπορεί να κάνει μια ομάδα, κι αυτό επειδή το έντυπο μπορεί να διαδώσει πιο αποτελεσματικά τα όσα έχουμε ανάγκη να πούμε. Όλα τα κινήματα άρχισαν μ’ ένα δύο φυλλάδια που κάποιες έγραψαν μαζί για ν’ ακουστούν ορισμένες ιδέες. Μέχρι στιγμής, ο Λεσβιακός λόγος δεν έχει ακουστεί στον τόπο μας, κι αυτό είναι ένα μεγάλο κενό που σήμερα, το 1982, δεν δικαιολογείται. Και δεν είναι μόνο η απουσία του Λεσβιακού λόγου που μας απασχολεί, αλλά κι η απουσία κάθε ανάλυσης/ έκφρασης του φεμινισμού από μια καθαρά Λεσβιακή σκοπιά. Θέλουμε λοιπόν, να γεμίσουμε αυτό το κενό γιατί πιστεύουμε πως έτσι θα αρχίσει ένας διάλογος ανάμεσα σ’ εμάς και στις άλλες-ένας διάλογος που θα ξεκαθαρίσει τις θέσεις μας σαν λεσβίες φεμινίστριες, θα καταρρίψει μύθους που ακόμα κι εμείς οι ίδιες έχουμε για τον εαυτό μας, θα αναγγείλει την ύπαρξή μας, και θα μας βοηθήσει να επικοινωνήσουμε η μία με την άλλη, να αλληλοβρεθούμε, να βρούμε δηλαδή στην ουσία τους εαυτούς μας.

   Ο διάλογος αυτός θα γίνει ακόμα ανάμεσα σ’ όλες εμάς που είμαστε μέλη της ομάδας του περιοδικού. Θέλουμε να τονίσουμε πως φτιάχνοντας αυτό το περιοδικό δεν αναλαμβάνουμε να καθοδηγήσουμε τις άλλες. Δεν ξέρουμε περισσότερα από καμία άλλη. Δεν είμαστε πάνσοφες τελειοποιημένες λεσβίες φεμινίστριες που θα αναπτύξουμε μια αλάνθαστη άψογη θεωρία. Δεν θέλουμε να αποδείξουμε τίποτα, παρά τη θέλησή μας να ακουστούμε, να αγγίξουμε η μία την άλλη, μέσα και έξω από το περιοδικό, να βρούμε όλες μαζί τι μας συνδέει, τι μας συγκινεί, τι μας απωθεί, και τι προωθεί τον λεσβιακό φεμινισμό.

   Εμείς τα ίδια τα μέλη του περιοδικού έχουμε πολλά να μάθουμε η μία από την άλλη, και πολλά να μάθουμε μαζί, καθώς δουλεύουμε για να βγει αυτό το περιοδικό. Έχουμε κοινά σημεία να αναπτύξουμε, διαφορές να λύσουμε, αλλά πάνω από όλα έχουμε την όρεξη, την λαχτάρα να μάθουμε η μία την άλλη, να δεθούμε, και να βοηθήσουμε η μία την άλλη στην πορεία μας προς μια σωστή συλλογική δουλειά, μια σωστή συλλογική βίωση του φεμινισμού μας. Το περιοδικό δεν είναι μια τέλεια μορφή της τέλειας σοφίας μας, αλλά ένα πείραμα, μέσα απ’ το οποίο κι εμείς θ’ αναπτυχθούμε και ένα κίνημα θα προωθήσουμε, με λάθη και με επιτυχίες, με δάκρυα και με γέλια.

   Γι’ αυτό και δεν μας ενδιαφέρει η κριτική ενός κατεστημένου πολιτικού χώρου, που αυτοονομάζεται προοδευτικός, αν αυτή η κριτική θέλει να κοσκινίσει την δουλειά μας και να της βρει ψεγάδια. Μας ενδιαφέρει μάλλον η αλληλοεπαφή μας και η επαφή μας με τις λεσβίες που υπάρχουν στην Ελλάδα, και με όσες άλλες γυναίκες θελήσουν να μας διαβάσουν, για να αρχίσουμε όλες μαζί τον διάλογο που τόσο έχουμε ανάγκη. Δεν μας ενδιαφέρει το περιοδικό να είναι συντακτικά και θεωρητικά τέλειο. Μας ενδιαφέρει μάλλον η ένταση της έκφρασης μας κι η ειλικρίνεια του λόγου, που στην ουσία είναι εκείνα που συγκινούν, αγγίζουν, προσελκύουν.

   Το περιοδικό το βγάζουμε μ’ άπειρη αγάπη, και λίγη πείρα, και απαιτούμε την ίδια μεταχείριση από το κοινό που θα μας διαβάσει-ή την αδιαφορία του.»

   Νομίζω μετά από 30 τόσα χρόνια η διακήρυξη αυτή είναι ακόμα επίκαιρη. Ο λόγος των φεμινιστριών λεσβιών είναι ένας λόγος στρωτός, χωρίς ρηξικέλευθες ρωγμές επαναστατικής βίας, χωρίς μεγάλα λόγια θεωρητικών αναφορών όπως είναι συνήθως ο πολιτικός λόγος πολλών προοδευτικών ακόμα σχηματισμών, ένας λόγος βγαλμένος από καρδιάς και την μικρή πείρα των γυναικών της εποχής εκείνης, που σαν άλλες μικρές πεταλούδες έβγαιναν από το κουκούλι της κοινωνικής αφάνειας αναζητώντας την ερωτική και σωματική τους ταυτότητα. Είναι ένας λόγος γνωριμίας μεταξύ τους πρωτίστως και μετά με όλους εμάς-τότε. Η διακήρυξη αυτή των φεμινιστριών λεσβιών δεν έχει το οξύ ύφος που έχουν οι άλλες διακηρύξεις των αντρών ομοφυλόφιλων, είναι ηπιότερη και με αρκετή τρυφερότητα, επίσης διστακτικότητα και προσπάθεια διαλόγου και μεταξύ τους και με τους άλλους.

   Ακολουθεί μια εμπεριστατωμένη πολυσέλιδη μελέτη με τίτλο

«Λεσβία Φεμινίστρια-Ιδεολογική Σύγχυση ή Επαναστατική Σύνθεση», με υπογραφή Χαρούλα, σελίδες 5-8.

Ένα ερώτημα που προσπαθεί να περιγράψει το στίγμα των φεμινιστριών λεσβιών διαχρονικά μέσα στην αργή πορεία των αλλαγών των κοινωνικών και ιστορικών συνθηκών.

   Στην σελίδα 9 έχουμε ένα μικρό κείμενο από το βιβλίο «Ripening των  Word Weavers.

«Η πραγματικότητά μας, η λεσβιακή συνείδησή μας, είναι ένα πλέγμα από καινούργιες έννοιες, καινούργιες λέξεις, καινούργια σχήματα. Δημιουργούμε μια καινούργια οντότητα, δημιουργούμε ένα χώρο ολοδικό μας, δημιουργούμε κάτι που θα μπορέσουμε επιτέλους να το βρούμε πιστευτό, κάτι που θα έχουμε φτιάξει ολομόναχες-κανείς μα κανείς δεν μπορεί να μας πει τι είναι αυτό που πρέπει να φτιάξουμε…».

   Στις σελίδες 10-14 έχουμε μία ενδιαφέρουσα παρουσίαση για τις «Λεσβιακές απόψεις για τις Γυναικείες Σπουδές».

Είναι η ομιλία της καθηγήτριας Μαίριλυν Φράϊ που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Sinister Wisdom το Καλοκαίρι του 1980.

   Ακολουθούν δύο κείμενα από την Βάσω και την Ερμιόνη σελίδες 15-17, που αναφέρονται στο «Λέσβος: Γυναικείες Σπουδές Πανεπιστημιακού Επιπέδου» και «Γυναικείες Σπουδές στη Λέσβο Μια δεύτερη άποψη πάνω στο ίδιο θέμα».

Που αναφέρονται στην διοργάνωση Σεμιναρίων από την Αμερικανίδα Ellen Bonaparte που λειτούργησε το καλοκαίρι του 1981 τρείς περίπου μήνες στον Μόλυβο της Λέσβου.

   Ακολουθεί το κείμενο «Τα εφτά χρόνια και τα εφτά θανάσιμα αμαρτήματα» σελίδα 18.

   Το «Βιασμός και αυτοάμυνα», σελίδες 19-22 υπογεγραμμένο από την Χαρούλα, ένα κατατοπιστικό κείμενο για τον βιασμό των γυναικών από τους άντρες διεθνώς και τον αγώνα των γυναικών ενάντια σε αυτά τα καθημερινά ρατσιστικά και φασιστικά οικογενειακά και κοινωνικά φαινόμενα.

   Η Βάσω στην σελίδα 23 μας δίνει ποιητικές στιγμές της

«Τότε που ήμουν ξεμέθυστη/

απ’ την παρουσία της νύχτας/

ένιωσα την κενότητα των πράξεών μου./

Τότε που η σκιά ονειρεύτηκε μόνη της/

Ένιωσα το φως να με διαπερνά/

Τότε που η μέρα ξάπλωσε/

Έγειρα στον τάφο μου./

Κι απόμεινε το μαύρο μαντήλι/

Που τ’ άρπαξε ο αγέρας και το ’καμε/

Σημαία επανάστασης/

Ποιάς επανάστασης;».

   Ακολουθούν οι σελίδες 24-26 που είναι αφιερωμένες στην «Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας» και που δίνει ιστορικές πληροφορίες για το πώς η ημέρα αυτή καθιερώθηκε, μιλάμε για την 8 Μαρτίου του 1857 στις νοτιοανατολικές συνοικίες της Νέας Υόρκης της Αμερικής.

   Ακολουθεί το «Λεσβιοσκόπιο. Λεσβιακά Νέα από όλον τον Κόσμο» σελίδες 27-32. Αμερική και Ευρώπη ειδήσεις που αφορούν την πορεία και τους αγώνες των λεσβιών γυναικών.

   Έρχεται κατόπιν «Η Ριζοσπάστρια» ένα προσωπικό κείμενο που υπογράφει η Αλκμήνη σελίδα 33-36.

   Και έχουμε τα «Λαβράκια» της Σίσσυ Καπλάνη που αναφέρονται σε άρθρο Κυριακάτικης μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα της 14^ης Φεβρουαρίου, στηλιτεύοντας και ορθά τις απόψεις της αρθρογράφου. Αναφέρεται στο "Βήμα".

   Ακολουθεί το ποίημα της Ελένης:

«Ειν’ όμορφο να ‘σαι γυναίκα/

μητέρα κι αδελφή/                     

μωρό κι αγαπημένη/

να ‘σαι δυνατή κι αδύνατη/

Το τίποτα και όλα/

Να σαι το φιλί, το άγγιγμα, ο οργασμός/

Να ‘σαι τα μάτια, το αιδοίο, το χαμόγελο/

Νάσαι η λιακάδα, η βροχή, το δάκρυ./

Είν’ όμορφο να ‘σαι γυναίκα».

   Ακολουθεί το πολιτικό κείμενο «Αναρχοφεμινισμός: Η ουτοπία πράξη», σελίδες 38-39 ένα κείμενο από το βιβλίο του Έλριχ και Φάρρου «Αναρχισμός και Φεμινισμός» εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος που υπογράφεται από τις Άννα-Σίσσυ.

Και όπως λέει το σύνθημα του Μάη του 1968

«Οι μικρές μας ορδές απαιτούν την ουτοπία»

   Έχουμε μετά την συνέντευξη που παραχώρησε η Ελένη ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Αυτόνομης Ομάδας Ομοφυλόφιλων Γυναικών στο περιοδικό «Πάνθεον» τεύχος 701/ 1980.

   Και τέλος κατατίθεται το κείμενο με την υπογραφή Βαγγελιώ: «Μια φυλακή-Προσωπική μαρτυρία». Ένα ωραίο και καλογραμμένο κείμενο για τις συνθήκες στις γυναικείες φυλακές. Σελίδα 45-48.

   Το περιοδικό κλείνει με την ολοσέλιδη διαφήμιση για «Το καφενείο των γυναικών» που βρίσκονταν τότε στην οδό Γενναδίου.

«Φίλες πιστές ή περίεργες προσέλθετε» Κίνηση δημοκρατικών γυναικών, όπως μας λέει η όμορφη πρόσκληση.

   Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι Καφενείο Γυναικών υπήρχε και στην περιοχή του κέντρου του Πειραιά, το γνωστό σε όλους μας «Νατζά» στην οδό Καραϊσκου, όπου το είχαν δημιουργήσει κοπέλες. Ένας μικρός αλλά ζεστός και φιλόξενος χώρος που πίνοντας το ρόφημά σου έπαιζες σκάκι ή τάβλι ή φιδάκι τα γνωστά επιτραπέζια παιχνίδια.

Υπήρχε ακόμα και η μεγάλη αίθουσα του «Ροζέ Κλαίρ», κοντά στην πλαζ της Τερψιχόρης με τα μικρά κεράκια στην μέση του τραπεζιού και την κούπα με τα μικρά γυαλένια. Όλα εκεί μέσα ήταν ροζ, ένα μικρό κουκλόσπιτο.

   Αυτά σχετικά με το πρώτο τεύχος της «ΛΑΒΡΥΣ», που ήταν ένα καθαρά λεσβιακό σοβαρό πρωτοποριακό για την εποχή του έντυπο. Δεν γνωρίζω αν κυκλοφόρησε άλλο τεύχος και πόσα και από ποιους.

Η μοναχική αυτή πορεία του σίγουρα συνέβαλε στην συνειδητοποίηση των φεμινιστριών λεσβιών και στην ευρύτερη ερωτική αυτοδιάθεση όλων των γυναικών και την κοινωνική και σεξουαλική χειραφέτησή τους. Η εποχή που ο Ντιντερό έγραφε την «Καλόγρια» του είχε παρέλθει, και έδωσε την θέση της στην εποχή που γυρίστηκε η ταινία «Η ζωή της Αντέλ».

     Οι συνθήκες άλλαξαν, τα χρόνια πέρασαν, αλλά τα πολύπλοκα και ποικίλα ανθρώπινα προβλήματα σε όλους τους τομείς παραμένουν εδώ, δεσμεύοντας το Σώμα μας, περιορίζοντας τις επιθυμίες μας, δυναστεύοντας τα όνειρά μας. Σαν να θέλουν να μας θυμίζουν ότι η Ζωή είναι ένας διαρκής Σωματικός αγώνας μέχρι τελικής πτώσεως. Αλλά, πως το λέει ο ποιητής, Το ταξίδι έχει σημασία και μόνο αυτό και όχι ο προορισμός ή μήπως όχι;

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση, σήμερα, Κυριακή, 12 Οκτωβρίου 2014.

Πειραιάς, Κυριακή, 12 Οκτωβρίου 2014