περιοδικό ΧΡΟΝΙΚΟ

                Περιοδικό  ΧΡΟΝΙΚΟ

          Αλήθεια, πως πέρασαν σαράντα ένα χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, πως ο χρόνος μας άφησε πίσω και μας έμεινε μόνο η επέτειος της ανάμνησης, πως από την πολιτική και κοινωνική εξέγερση φτάσαμε στην πτώχευση σε όλα τα επίπεδα; Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς από τα τότε εφηβικά του χρόνια, την συμμετοχή του ή τους έρωτές του; Τα όνειρά του ή τις σημερινές του αποτυχίες; Τις ατέλειωτες τσάρκες του ή τα τωρινά του μοναχικά αδιέξοδα; Την πολιτικοποιημένη του παρουσία και άμεση συμμετοχή του στα κοινά ή την επίγνωση ότι η πολιτικοποίηση μετετράπηκε σε κομματικοποίηση και αδιέξοδη πολιτική από όλους τους κομματικούς ιδεολογικούς χώρους, ανεξάρτητα αν κράτησαν ή όχι τα ηνία της εξουσίας;  Τι και ποιους δικαιώνει η σημερινή ιστορική πραγματικότητα; Τι μας άφησε το τότε που γονιμοποιεί ακόμα το σήμερα; Όχι των σημερινών νέων, αλλά της δικής μου γενιάς, της γενιάς του 1980, αυτής που θέλησε να πάρει την σκυτάλη από την γενιά του 1970. Μιας εξεγερμένης γενιάς, όπως υπήρξε η γενιά του 1970 που κρατά ακόμα τα σκήπτρα της κοινωνικής και πολιτικής ιεραρχίας σε όλους τους τομείς. Μιας γενιάς σίγουρα βολεμένης αλλά και επαναστατικής, λόγω ιστορικών και πολιτικών συνθηκών, που μιμήθηκε τις αντίστοιχες επαναστατικές στάσεις και τάσεις των Ευρωπαίων και Αμερικανών νεολαίων της εποχής εκείνης. Ακολούθησε τα διάφορα αντιπολεμικά κινήματα στην Αμερική εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ, το κίνημα των Χίπις, τα επαναστατικά και εγερτήρια τραγούδια του Τζων Λένον και του αγγλικού συγκροτήματος των Μπήτλς, την δημόσια αντίθεσή των νέων στην κοινωνική και εξωτερική πολιτική του Αμερικανού Προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον. Οι τραγουδοποιοί Μπόμπ Ντύλαν και Τζόαν Μπαέζ εξέφρασαν με τα τραγούδια τους την εποχή εκείνη. Αλλά, και την εξέγερση του Μάη του 1968 στην Γαλλία, εναντίον της πολιτικής του στρατηγού Σαρλ ντε Γκωλ και του πρωθυπουργού του Ζωρζ Πομπιντού. Από την μια ο Αντρέ Μαρλώ και από την άλλη ο Ζαν Πωλ Σαρτρ, από εκεί ο Ροζέ Περφίτ και από εδώ ο Ζαν Ζενέ.

 Ινδάλματα των νέων της εποχής, οι άοπλοι νέοι και οι πολίτες που σκοτώθηκαν από την επέμβαση των σοβιετικών τανκς και της πολιτικής του Λεονίντ Μπρέσνιεφ της τότε Σοβιετικής Ένωσης και του Ανατολικού Συνασπισμού στην Τσεχοσλοβακία, αλλά και ο μεγάλος Τσε, που σκοτώθηκε στην Κολομβία από τους καπιταλιστές-κεφαλαιοκράτες, και πριν προλάβει ευτυχώς να γίνει και εκείνος ένα ακόμα κομμουνιστικό κατεστημένο, μιας άθλιας κόκκινης νομενκλατούρας, μας δώρισε θυσιάζοντας την ίδια του την ζωή την περιβόητη φωτογραφία του, που έγινε έκτοτε επαναστατικό εικόνισμα για κάθε ασυμβίβαστο νέο και νέα. Και ο τελευταίος κόκκινος επαναστάτης της εποχής εκείνης, ο δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της Χιλής Σαλβαντόρ Αλλιέντε, ένας πραγματικός πολιτικός θρύλος της εποχής του, που χάθηκε υπερήφανα, πατριωτικά, χάθηκε με την πολιτική αξιοπρέπεια που ταιριάζει σε έναν έντιμο πολιτικό.

Μοντέρνοι Καιροί, επαναστατικοί, ανατρεπτικοί, που σηματοδότησαν το τέλος της δυτικής φανερής αποικιοκρατίας στον υπόλοιπο κόσμο που ανδρωθήκαμε εμείς οι νέοι και οι νέες της γενιάς του 1980.

Τυχερή γενιά, που δεν είδε πόλεμο, που δεν έζησε κατοχή, που δεν γνώρισε θερμό εσωτερικό εμφύλιο, που δεν πέθανε στα χαρακώματα, που δεν ανδρώθηκε μέσα στα κρυοπαγήματα και την πείνα. Που ακόμα και η τελευταία δικτατορία, αυτή των Συνταγματαρχών, δεν πρόλαβε να την σακατέψει σωματικά ή ψυχικά. Η γενιά της Disco και της Coca Cola, της Ντόνα Σάμερ και της καμπάνας παντελόνι, της καθυστερημένης σεξουαλικής απελευθέρωσης και του Ωχ αδελφέ εμείς θα φτιάξουμε τον κόσμο! Γενιά της κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας και του ανέξοδου κρατικού τσαμπουκά, του αναχωρητισμού σε δημόσιο εργασιακό ή δημοτικό θώκο και της γενικευμένης επιβράβευσης των κοινωνικών μπαχαλάκηδων.                     

Μια κοινή μουσική γέφυρα μνήμης στον Ελλαδικό χώρο ενώνει το «Χωρίς δεκάρα πως θα παντρευτούμε Μανωλιό μου πως θα βάλουμε στεφάνι στον αϊ Γιάννη…» που τραγουδούσαμε όλοι εμείς μετά την πτώση της δικτατορίας (1974) ακούγοντας την θερμή και ευαίσθητη φωνή της Ελένης Βιτάλη, με το «Δυνατά, δυνατά γίναν όλα δυνατά τα αδύνατα σε ένα θέαμα φτηνό…» που επίσης τραγουδάμε μαζί με την θεσπέσια φωνή της Ελευθερίας Αρβανιτάκη.

Να, η ιστορική γέφυρα που ενώνει το τότε της γενιάς μου με το τώρα της πατρίδας μου.

          Όχι, δεν θα ξανά ασχοληθώ με την επέτειο του Πολυτεχνείου, ότι είχε να πει και να πράξει η γενιά μου θεωρώ ότι το είπε και το πραγματοποίησε αποτελεσματικά και αμετάκλητα. Τελευταία φορά που ασχολήθηκα, ήταν όταν έγραψα στην τοπική εφημερίδα «Κοινωνική» πριν δυό χρόνια, για το  πως είδε ο Πειραϊκός τύπος την εξέγερση, έκτοτε πήρα όλο το υλικό που είχα συγκεντρώσει από την εποχή εκείνη και το έσβησα στο χρόνο μαζί με την δική μου συμμετοχή.

Γιατί όπως το διατύπωσε ο Ρώσος ποιητής, Μπλόκ:

«Ο αγώνας είναι αιώνιος.

Μονάχα μες στα όνειρά μας θα ψηλαφούμε τις στιγμές της ανάπαυλας».   

          Ανταυτού, θέλησα να καταφύγω σε μια άλλη περιπέτεια πνευματικής ατμόσφαιρας αυτήν την φορά της εποχής εκείνης. Και μιλώ για τον ετήσιο τόμο «ΧΡΟΝΙΚΟ» που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1970, από το «Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο Ώρα» που βρίσκονταν στην οδό Ξενοφώντος 7 στην περιοχή του Συντάγματος.

Όσοι πρόλαβαν έστω και για λίγο να επισκεφτούν τον πολιτιστικά αποκαλυπτικό αυτόν χώρο, να παρακολουθήσουν τις διαλέξεις του και να δουν τις εκθεσιακές και γλυπτικές του προτάσεις, θα με κατανοήσουν. Πόσοι και πόσοι καλλιτέχνες δεν πέρασαν από τον χώρο αυτόν, όχι μόνο εικαστικοί, αλλά και λογοτέχνες, ποιητές, κριτικοί κινηματογράφου, λαογράφοι, μουσικοί, ηθοποιοί, χορευτές, καθηγητές, διανοούμενοι καλλιτέχνες από όλο το φάσμα της πολιτικής σκακιέρας. Η πολιτιστική εμβέλεια του Πνευματικού αυτού Κέντρου ξεπέρασε όχι μόνο τα γεωγραφικά σύνορα της Αθήνας αλλά και του χρόνου.

Το Κέντρο αυτό ανήκε και ιδρύθηκε από τον ζωγράφο Ασαντούρ Μπαχαριάν.

Να τι αναφέρεται σχετικά στον πρώτο τόμο του «ΧΡΟΝΙΚΟΥ» στην σελίδα 236:

«Το Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο Ώρα δημιουργήθηκε το Ιανουάριο του 1969 στην οδό Ξενοφώντος 7 στο Σύνταγμα.

Ξεκίνησε σαν Γκαλερί με πρώτη έκθεση την ατομική έργων του ιδρυτή της, ζωγράφου Α. Μπαχαριάν. Ακολούθησαν 21 ατομικές εκθέσεις ποιότητας-16 ζωγραφικής, 4 γλυπτικής, 1 χαρακτικής-και 17 ομαδικές εκθέσεις μεταξύ των οποίων διακρίθηκαν η ομαδική Ελληνικής Γελοιογραφίας, οι δύο αντιπροσωπευτικές εκθέσεις Σύγχρονης Ελληνικής Ζωγραφικής και Γλυπτικής-που έγιναν ετήσιος θεσμός στην «ΩΡΑ»-η έκθεση Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης στην Κύπρο, η έκθεση 14 σύγχρονων Κυπρίων Ζωγράφων και γλυπτών στην Αθήνα, το Άρμα Τέχνης-περιοδεύουσα αντιπροσωπευτική σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης στις πόλεις της Πελοποννήσου….

Παράλληλα με τις εκθέσεις και σε σχέση με αυτές, έγιναν ομιλίες και ελεύθερες συζητήσεις για την Σύγχρονη Τέχνη και τις απορίες των φιλότεχνων, την Γιαπωνέζικη Τέχνη και Αρχιτεκτονική, το κόσμημα στην Βυζαντινή Εποχή, τις σύγχρονες μορφές της τέχνης στην Κύπρο κ. ά.

Συνέχεια και εκπλήρωση των σκοπών των διαλέξεων αποτελούν τα Σεμινάρια Τέχνης που κάθε χρόνο συμπληρώνουν έναν κύκλο 5 τεχνών , με θέμα την Τέχνη και τις σύγχρονες τάσεις σε παγκόσμια κλίμακα.

Ο Κινηματογράφος, η Μουσική, η Αρχιτεκτονική, οι Εικαστικές Τέχνες, το Θέατρο, ο Χορός, η Αισθητική Αγωγή, είναι τα θέματα που αναλύθηκαν ως τώρα στο Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο, από εκλεκτούς  ομιλητές, κριτικούς, καλλιτέχνες.».

          Αυτά ανάμεσα στα άλλα σημειώνονται για τις Πανελλαδικής εμβέλειας αλλά και στην Μεγαλόνησο, πολυποίκιλες πολιτιστικές και πνευματικές δραστηριότητες του Καλλιτεχνικού και Πολιτιστικού αυτού Κέντρου.

Στο εμπόριο κάποτε, κατόρθωσα να βρω δώδεκα τόμους του ετήσιου αυτού «ΧΡΟΝΙΚΟΥ», η τιμή του, αρκετά τσουχτερή, 8000 παλαιές δραχμές ο τόμος.

Ο πρώτος αυτός τόμος που κυκλοφόρησε ως «ΧΡΟΝΙΚΟ ‘70» Καλλιτεχνική Πνευματική Ζωή έχει μέγεθος 32Χ23 cm., και σελίδες 240. Από τους δικούς μου τόμους διαπιστώνω ότι ο πρώτος αυτός τόμος έχει μεγαλύτερες διαστάσεις από ότι οι υπόλοιποι. Οι άλλοι τόμοι, έχουν μικρότερο μέγεθος χωρίς να υπολείπονται σε ποιότητα και ύλη.

Νομίζω, ότι εκδόθηκαν συνολικά 14 τόμοι. Δηλαδή μια χρονική περίοδο από το 1970 έως το 1984 μάλλον.

Είναι ασπρόμαυρος με ιλουστρασιόν χαρτί και πολλές ασπρόμαυρες φωτογραφίες και τα κείμενα είναι τυπωμένα στο πολυτονικό σύστημα της εποχής. Η ύλη του, είναι σύγχρονη και περιλαμβάνει όλους τους τομείς της τέχνης, ανοίγει σαν βεντάλια την ποικιλία των θεμάτων του και μας τα παρουσιάζει με απλό και κατανοητό τρόπο. Οι συνεργάτες του, είναι τα πιο γνωστά και πεπαιδευμένα και καλλιεργημένα άτομα της εποχής του, άτομα, που αν δεν τα σκόρπισε η άμμο του χρόνου λόγω ηλικίας, είναι ακόμα παρόντα στην πνευματική ζωή του τόπου.

Στο τέλος,  στην σελίδα 239 αναφέρονται τα εξής στοιχεία για τον τόμο:

«Το ΧΡΟΝΙΚΟ 70,  ετήσια έκδοση κριτικής ενημέρωσης της καλλιτεχνικής και πνευματικής ζωής, ξεκίνησε σαν ιδέα το Σεπτέμβρη του 1969. Ένα επιτελείο του Καλλιτεχνικού Πνευματικού Κέντρου ΩΡΑ, για λογαριασμό του οποίου έγινε η έκδοση συγκέντρωσε τα στοιχεία από τα μέσα ενημέρωσης.

   ----------

Το ΧΡΟΝΙΚΟ 70 χρωστάει πολλά στις συνεντεύξεις των πνευματικών ανθρώπων που δέχθηκαν ευχαρίστως να μιλήσουν πάνω στα ζέοντα προβλήματα της Ελληνικής πραγματικότητας των Γραμμάτων και της Τέχνης. Ειδικά εδώ οφείλουμε να ευχαριστήσουμε τον διαπρεπή καθηγητή και ιστορικό του Νεοελληνικού Θεάτρου Γιάννη Σιδέρη, που έθεσε στη διάθεσή μας τα στοιχεία για όλη την θεατρική κίνηση του τόπου μας όπως και για την καλωσύνη και φιλοξενία που μας παρέσχε στο ανεκτίμητο Μουσείο Θεάτρου . Ακόμα, τον διαπρεπή μουσικολόγο Γιάννη Γ. Παπαϊωάννου για το φωτογραφικό υλικό και τη γενικώτερη βοήθειά του στο αφιέρωμα για το Γιάννη Χρήστου. Τις χαρακτηριστικές γελοιογραφίες του ΧΡΟΝΙΚΟΥ 70 οφείλουμε στην προθυμία και την αγάπη του Κώστα Μητρόπουλου και του Γιάννη Λογοθέτη(Λογο). Τα στατιστικά στοιχεία του Κινηματογράφου αντλήθηκαν από το περιοδικό Θεάματα και Σύγχρονος Κινηματογράφος.

  ------

Στη διαμόρφωση και Επεξεργασία της Ύλης καθώς και στην Σύνταξη των Εισαγωγικών Σημειωμάτων εργάστηκε στο επιτελείο της ΏΡΑΣ ο Δημήτρης Ιατρόπουλος. Σημαντική υπήρξε η συμβολή και η βοήθεια του Βασίλη Ραφαηλίδη.

 ----

Η Γενική Επιμέλεια της Έκδοσης και η Θεώρηση των Κειμένων είναι του ζωγράφου Ασαντούρ Μπαχαριάν.

  -------

Επιλογή και Διόρθωση πληροφοριακού υλικού: Νίτσα Αλαμάνου και Νανά Διαμάντη. Επιμέλεια Υλικού Εικαστικών Τεχνών: Μάχη Δημοπούλου. Καλλιτεχνική Επιμέλεια, Σελιδοποίηση και Εξώφυλλο: Άγγελος Καμπάνης, Γιάννης Παπαδόπουλος, Λεωνίδας Στάβαρης.

  ------

Αναπαραγωγή Φιλμ και Εκτύπωση Όφφσετ: «Γραφικές Τέχνες-Σπύρος Μπάντας ΕΠΕ.» Λινοτυπία: Λουκάς Γιοβάνης. Στοιχειοθεσία: Γ. Τσώλης, Κ.Γ. Βεριγάκης-Ε.Π. Λιάρου Πασσά. Μονοτυπία: Μ. Πεντεφούντης και Σία. Διατύπηση: Βασίλης Ραφαηλίδης.

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΩΡΑ. ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ 7 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΛ. 230698.»

Όπως βλέπουμε από το παραπάνω πληροφοριακό κείμενο σημαντικοί άνθρωποι από όλο το φάσμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας βοήθησαν για να στηθεί η έκδοση του ετήσιου αυτού περιοδικού.

     Ο πατέρας του Ελληνικού Θεάτρου ο δάσκαλος Γιάννης Σιδέρης. Τα βιβλία του για το Αρχαίο Θέατρο και την Ιστορία του Ελληνικού Θεάτρου έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Δες «Ιστορία του Νεοελληνικού Θεάτρου» σε τρείς τόμους, Έκδοση Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου-Θεατρικό Μουσείο. Εκδόσεις Καστανιώτη 1999, σε επιμέλεια Πλάτωνος Μαυρομούστακου.  Σημαντικές όχι μόνο στον Ελλαδικό αλλά και στον παγκόσμιο χώρο είναι οι θεατρικές έρευνες και αποδελτιώσεις θεατρικών παραστάσεων και άλλες θεατρικές εργασίες του ακαταπόνητου αυτού εργάτη της Θεατρικής Τέχνης. Ο Νικόλαος Λάσκαρης, είναι ο πρώτος που συνέγραψε την Ιστορία του Ελληνικού Θεάτρου, στον Μεσοπόλεμο, αλλά ο Γιάννης Σιδέρης, είναι αυτός που επιστημονικά συστηματοποίησε κατέγραψε, αποδελτίωσε και διέσωσε τον τεράστιο, διάσπαρτο και πολύμορφο αυτόν Θεατρικό και καλλιτεχνικό πλούτο.

Ο Βασίλης Ραφαηλίδης, ο άνθρωπος που μας δίδαξε αισθητική και τέχνη του κινηματογράφου, όχι μόνο με τις κατά καιρούς εκδόσεις των βιβλίων και των περιοδικών για τον Κινηματογράφο αλλά και με τις εκπληκτικές ομιλίες του, τις αναλύσεις του στα κινηματογραφικά προγράμματα των κινηματογραφικών αιθουσών «Αλκυονίδα», «Ίλιον» και αλλού. Ένας ιλιγγιώδους μόρφωσης ασυμβίβαστος άνθρωπος –έτυχε να τον επισκεφτώ στο Γραφείο του κάποτε και να μείνω μαζί του συζητώντας πάνω από έξι ώρες-ο οποίος είτε τον άκουγες στο ραδιόφωνο, είτε τον έβλεπες στην τηλεόραση, είτε τον διάβαζες στις στήλες της εφημερίδας το «Έθνος» έλεγες πως ένα τέτοιο πνεύμα χαντακώθηκε σε αυτήν την χώρα. Υπήρξε συνειδητός άθεος και γνήσιος αυθεντικός αριστερός. Τα βιβλία του τόσο για τον κινηματογράφο όσο και για ιστορικά θέματα κυκλοφορούν από διάφορους εκδοτικούς οίκους.

Δες παραδείγματος χάριν το «12 μαθήματα για τον Κινηματογράφο» που εκδόθηκε από το Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο Ώρα το 1970, το πολύτομο «Λεξικό Ταινιών» από τις εκδόσεις Αιγόκερως το 1982, το «Κείμενα για τον Μαρξ» από τις εκδόσεις Θεωρία 1983, το δίτομο «Κείμενα στο Έθνος» πάλι από τον ίδιο εκδοτικό οίκο, το «Έλληνες και Νεοέλληνες» από τις εκδόσεις Θέμα 1988, το «Λαοί της Ευρώπης» από τις εκδόσεις του εικοστού πρώτου 1996 και αρκετά άλλα.

Ο Δημήτρης Ιατρόπουλος, αυτός ο εξαίρετος ποιητής και στιχουργός που τόσα πολλά έχει προσφέρει στην ελληνική διανόηση.

Η «Ποιητική αντι ανθολογία» του που εκδόθηκε το 1971 με σύμβουλο έκδοσης τον ρεμπέτη ποιητή Θωμά Γκόρπα διαβάζεται ακόμα και σήμερα και είναι αξιοπρόσεχτη για τις επιλογές του.

          Οι δύο μεγάλοι γελοιογράφοι, ο γνωστός μας (Λογο) και ο τόσο μα τόσο διασκεδαστικός και πανέξυπνος Κυρ, που ακόμα χαιρόμαστε τα σκίτσα του στην εφημερίδα «Τα Νέα».

Με τέτοιους συντελεστές λοιπόν, πώς να μην πετύχει ο εξαίρετος εικαστικός και πνευματικός άνθρωπος Ασαντούρ Μπαχαριάν.

          Στην σελίδα 6 αναφέρονται τα εξής σχετικά με την ταυτότητα της έκδοσης:

«Το ΧΡΟΝΙΚΟ 70 με την πρώτη του κιόλας έκδοση καθιερώνει, ένα είδος έμμεσου διαλόγου. Γνωστοί άνθρωποι της πνευματικής μας ζωής κλήθηκαν να γνωμοδοτήσουν μεσ’ απ΄ τις στήλες του ΧΡΟΝΙΚΟΥ για το χρόνο που πέρασε, για τις προοπτικές της κουλτούρας μας και τους συντελεστές διαμόρφωσης του πνευματικού μας χώρου.

Απευθυνθήκαμε σε 60 περίπου καλλιτέχνες, διανοούμενους, τεχνικούς και επιστήμονες ζητώντας την γνώμη τους και τα συμπεράσματά τους για τα προβλήματα που διαμόρφωσε ο χρόνος που πέρασε.

Από αυτούς μας απάντησαν 45. Η ανταπόκριση στην πρόσκληση ήταν κάτι παραπάνω από ενθουσιώδης. Οι 60 πνευματικοί άνθρωποι που ρωτήθηκαν, ανήκαν σε κάθε τάση καλλιτεχνική κι εκπροσωπούσαν όλη την κλίμακα αισθητικών αντιλήψεων και ιδεών που σήμερα χρωματίζει την καλλιτεχνική και πνευματική ζωή.

Το ΧΡΟΝΙΚΟ 70 πιστεύοντας ότι το πνεύμα προωθείται μόνο μέσα από την ελεύθερη διακίνησή του και την ανεξάρτητη έκφρασή του, σεβάστηκε απολύτως το πρόσωπο και τα κείμενα, δίχως να επέμβει με οποιονδήποτε τρόπο, οπουδήποτε….».

Όπως διαπιστώνουμε από τα παραπάνω, οι προθέσεις και οι στόχοι του «ΧΡΟΝΙΚΟΥ» άγγιζαν ένα μεγάλο καλλιτεχνικό εύρος με έναν πλέριο δημοκρατικό τρόπο, πράγμα σπάνιο ακόμα και σήμερα. Χωρίς να εκθέσουν αυτούς που δεν συμμετείχαν, δηλαδή αρνήθηκαν, συντόνισαν μια σημαντική ομάδα καλλιτεχνών και πνευματικών ατόμων και με αυτήν φανέρωσαν το στίγμα και τους σκοπούς τους οι συντελεστές της έκδοσης. Ας μην μας διαφεύγει ότι διανύουμε το τρίτο έτος της Δικτατορίας και ακόμα τα πράγματα όχι μόνο ήσαν πολιτικά και κοινωνικά δύσκολα, αλλά και πολύς κόσμος, ιδιαίτερα στην επαρχία-μια και η Δικτατορία χάρισε τα δάνεια των αγροτών αν θυμάμαι καλά-ήσαν με το Στρατιωτικό Καθεστώς. Σαν παιδί θυμάμαι απρόσκλητους οικογενειάρχες να ομνύουν στον Παπαδόπουλο και στο Καθεστώς της 21^ης  Απριλίου. Θέλω να πω, παρότι δεν είμαι ιστορικός ότι το καθεστώς είχε ερείσματα σε μεγάλες ομάδες του πληθυσμού, πολλοί ακολουθούσαν το καθεστώς. Περισσότερο φοβόσουνα τον απρόσκλητο γείτονα που θα σε άκουγε να ακούς το ραδιοφωνικό σταθμό της Ντώιτσε Βέλε, παρά τον αστυνομικό. Αντίσταση έκαναν οι ελάχιστοι, καρφώματα οι περισσότεροι. Και ευκαιρίας γραφομένων, το Πολυτεχνείο δεν το ήθελε η δογματική αριστερά γιατί πίστευε ότι δεν ήσαν ώριμες οι ιστορικές συνθήκες, το άκουγα με τα αυτιά μου εντός αυτού, τουλάχιστον τις δύο μέρες της συμμετοχής, για να μην είναι επιλεκτική η μνήμη. Έπειτα, μετά την κατάρρευση της Χούντας γεμίσαμε αντιστασιακούς που κατέλαβαν δημόσια αξιώματα και αποκαταστάθηκαν εργασιακά στο δημόσιο, λόγω της στάσης τους τάχατες εναντίον της δικτατορίας. Ας είναι, αυτοί και οι κάλπικες πολιτικές τους κατέστρεψαν όμως την χώρα και μας πτώχευσαν.

          Ανάμεσα σε αυτούς που απάντησαν ήσαν: ο σκηνοθέτης Θεόδωρος Αγγελόπουλος, ο ηθοποιός και μεταφραστής Λυκούργος Καλλέργης, οι θεατρικοί συγγραφείς, Βασίλης Ζιώγας, Δημήτρης Κεχαίδης και ο Ιάκωβος Καμπανέλλης καταξιωμένοι στο χώρο τους δημιουργοί, ο δημοσιογράφος Φρέντυ Γερμανός, ο συγγραφέας Τάκης Δόξας, ο σκηνοθέτης Κάρολος Κουν, ο Αλέξης Μινωτής, η χορογράφος Ραλλού Μάνου, ο συγγραφέας Παύλος Μάτεσις, ο Πειραιώτης Κώστας Μουρσελάς και άλλοι. Που δείχνει την ακόρεστη διάθεση των πνευματικών ανθρώπων της εποχής να εκφραστούν ελεύθερα τις απόψεις τους και να αντισταθούν με τον τρόπο τους στον στρατιωτικό ζυγό.

Ας μην μας διαφεύγει και το συλλογικό έργο «18 Κείμενα» που είχε εκδοθεί εκείνη την περίοδο, και ασφαλώς η δήλωση του Νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη εναντίον του στρατιωτικού καθεστώτος, ο οποίος πέθανε μέσα στην δικτατορία.

Ακολουθούν οι σελίδες με την «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ», που παρουσιάζεται η συγγραφική παραγωγή κατά μήνα. Δημοσιεύονται τα κρατικά Βραβεία της εποχής. Με πρώτο βραβείο διηγήματος να το λαμβάνει ο Θανάσης Πετσάλης-Διομήδης, και μυθιστορήματος ο Διονύσης Ρώμας.

Σε έξη ερωτήματα γενικού λογοτεχνικού προβληματισμού, απαντούν οι συγγραφείς:  Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, Κώστας Στεργιόπουλος, Αντώνης Σαμαράκης, Κώστας Τσιρόπουλος, Φώντας Κονδύλης, Τάκης Δόξας. Συγγραφείς και δοκιμιογράφοι καταξιωμένοι στον χώρο τους, με πλούσια συγγραφική δράση.

Ο Γιώργος Κοντογιάννης κατόπιν μας μιλά για: «Βιβλία προβληματισμού στην πρώτη γραμμή της έκδοσης» σελίδες 28-29.

Ακολουθούν οι σελίδες με τον τίτλο «ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ» που παρουσιάζονται αποσπάσματα από διάφορους συγγραφείς και ποιητές.

Από τον διηγηματογράφο Στρατή Δούκα, τον ποιητή και πεζογράφο και συγγραφέα εικαστικών μελετών Παντελή Πρεβελάκη, δημοσιεύονται σελίδες αυτοβιογραφίας από τον Γιώργο Βαφόπουλο, τον δοκιμιογράφο και πεζογράφο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλο, ποιήματα του ποιητή Θανάση Κωσταβάρα, του Σάκη Παπαδημητρίου, της Πειραιώτισσας ποιήτριας Όλγας Βότση της Μαρίας Λαϊνά και άλλους.

Ακολουθούν οι σελίδες με την Θεατρική παραγωγή της εποχής. Και, τρείς ερωτήσεις περί Θεάτρου, που απαντούν ο Γιάννης Σιδέρης, ο Κάρολος Κουν, ο Δημήτρης Κεχαίδης, ο Πειραιώτης Κώστας Μουρσελάς, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, ο Παύλος Μάτεσις και άλλοι.

Έχουμε κατόπιν τις σελίδες με Θεατρικές παραστάσεις και των συντελεστών τους που παραστάθηκαν σε όλη την επικράτεια και από διάφορες θεατρικές ομάδες, τα στοιχεία συνοδεύονται με πλούσιο ασπρόμαυρο φωτογραφικό υλικό από τις παραστάσεις.

Ακολουθούν οι σελίδες για την «ΜΟΥΣΙΚΗ».

Ο μουσικοκριτικός Γιώργος Λεωτσάκος, ο συνθέτης Νίκος Μαμαγκάκης και ο Βασίλης Τενίδης απαντούν σε ερωτήματα σχετικά με την μουσική παιδεία στην Ελλάδα.

Και με την αδόκητη ξαφνική απώλεια (σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα αρχές του 1970) του σημαντικού συνθέτη Γιάννη Χρήστου, το περιοδικό του αφιερώνει αρκετές σελίδες στο «Αφιέρωμα» που υπογράφει ο Γιάννης Παπαϊωάννου. Θυμάμαι κάποτε που είχα ακούσει μέσα σε μία μέρα πάνω από δέκα φορές το έργο του «Μυστήριο».

Ακολουθούν οι σελίδες για τον «ΧΟΡΟ», σε σχετικές ερωτήσεις για θέματα του σύγχρονου Χορού στην Ελλάδα, απαντούν η χορογράφος Ραλλού Μάνου, η Αγάπη Ευαγγελίδη και η Χρυσάνθη Κληρίδη.

Δημοσιεύεται στην επόμενη σελίδα, «Η ΠΟΛΗ ΜΑΣ», της Πειραιώτισσας συγγραφέως Κωστούλας Μητροπούλου.

Σε ερωτήσεις για τον Ελληνικό Κινηματογράφο απαντούν ο Βασίλης Ραφαηλίδης, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος και ο Γιάννης Μπακογιαννόπουλος. Ακολουθεί η φιλμογραφία της εποχής και το σενάριο «Μήδεια 70» του Μιχάλη Παπανικολάου.

Κατόπιν δημοσιεύονται ερωτήσεις για την Ελληνική Τηλεόραση της εποχής στις οποίες απαντούν ο Φρέντυ Γερμανός και η Ελένη Κυπραίου.

Ο Φρέντυ Γερμανός υπήρξε ένας πολύ γνωστός δημοσιογράφος της εποχής του. Η εκπομπή του αν θυμάμαι καλά «Αλάτι και Πιπέρι», έκανε θραύση τον καιρό εκείνο. Θυμάμαι ακόμα την εκπομπή ανάμεσα στις άλλες, με την ανεψιά του ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη, την Χαρίκλεια Καβάφη νομίζω. Βιβλία του για την «Έλλη Λαμπέτη» και άλλες προσωπικότητες κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κάκτος.

Η Ελένη Κυπραίου υπήρξε μια γνωστή δημοσιογράφος της εποχής της, δημοσίευε αν θυμάμαι καλά κείμενά της στην εφημερίδα «Ακρόπολη» είχα διαβάσει κάποτε ένα βιβλίο της για τα Φυτά.

Και φυσικά, έχουμε τις σελίδες για τις «ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ».

Δημοσιεύονται πληροφοριακά στοιχεία για τις διάφορες Εκθέσεις που διοργανώθηκαν την χρονιά που πέρασε, και πάλι θέτονται τέσσερες ερωτήσεις σχετικά με τα Εικαστικά πράγματα στην Ελλάδα. Στις ερωτήσεις απαντούν η τεχνοκρίτις όπως αναφέρεται Έφη Ανδρεάδη και Έφη Φερεντίνου. Οι ζωγράφοι Αλέκος Κοντόπουλος, Παντελής Ξαγοράρης, Δημήτρης Μυταράς, Γιάννης Βαλαβανίδης, Γιώργος Μανουσάκης και ο γλύπτης Δημήτρης Αρμακόλας.

Ακολουθούν οι σελίδες με ερωτήσεις για την «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ» από τους αρχιτέκτονες Γιάννη Μιχαήλ και Σπύρο Παπαδόπουλο.

Από τότε! Τίθεται το ερώτημα «περί ελευθέρας δομήσεως;»

Στις σελίδες για την «ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ» και στις ερωτήσεις απαντούν οι Κώστας Μητρόπουλος και Γιάννης Λογοθέτης που κοσμούν επίσης με τα σκίτσα τους τις σελίδες του τόμου.

Τέλος, στις σελίδες για τις «ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ», απαντούν στα ειδικά και πολύπλοκα προβλήματα ο ζωγράφος και γραφίστας Γιώργος Βακιρτζής, ο λιθογράφος Σπύρος Μπόντας, ο δημοσιογράφος Τάκης Ψαράκης, ο τεχνικός Νίκος Κοντόρος και ο επιμελητής εκδόσεων Φραντζής Φραντζισκάκης.

Τέλος, ακολουθούν οι σελίδες με την βιβλιοπαραγωγή της εποχής. Καταγράφονται τα κάθε είδους βιβλία που εκδόθηκαν την προηγούμενη χρονιά. Και κλείνει ο τόμος με τις διαλέξεις, τα συνέδρια και τα σεμινάρια που δόθηκαν. Και υπάρχει μια σελίδα με «αυτούς που έφυγαν». Όπως ήταν ο συνθέτης Γιάννης Χρήστου, ο ηθοποιός Χριστόφορος Νέζερ, η Μαρίκα Παλαίστη, ο κωμικός Βασίλης Αυλωνίτης, ο συγγραφέας Νίκος Τσιφόρος, ο ποιητής Καίσαρ Εμμανουήλ, ο πεζογράφος Νίκος Καχτίτσης, η ηθοποιός Βάσω Μεταξά, ο σκηνοθέτης Τίτος Φαρμάκης και άλλοι, καθώς και την αυτοκτονία του ηθοποιού Γιώργου Ολύμπιου.

          Όπως διαπιστώνουμε, ο ετήσιος αυτός τόμος «ΧΡΟΝΙΚΟ» του ζωγράφου Ασαντούρ Μπαχαριάν, είναι ένα πολύτιμο βοήθημα και θησαυρός πληροφοριών για την εποχή εκείνη. Τα κείμενα είναι πρωτότυπα, σύγχρονα και ακόμα πολλά από αυτά ενδιαφέροντα.

Παρότι βγήκε σε μια περίοδο που η χώρα βρίσκονταν κάτω από μια στρατιωτική δικτατορία, οι πνευματικοί άνθρωποι και οι δημοκρατικοί καλλιτέχνες και πρωτοπόροι της τέχνης τους όπως διαπιστώνουμε και στους υπόλοιπους τόμους που έχουμε δει, συμμετέχουν αβίαστα και άφοβα και εκθέτουν τις απόψεις τους.

Μελλοντικά θα περάσω και τους υπόλοιπους τόμους.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση, σήμερα, Κυριακή, 16 Νοεμβρίου 2014

Πειραιάς, Κυριακή, 16 Νοεμβρίου 2014

Σαράντα ένα χρόνια μετά.