Φ Ι Λ Ο Λ Ο
Γ Ι Κ Α Χ Ρ Ο Ν Ι Κ Α
ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΣΚΕΨΗΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ
Ν. Σ. ΜΟΝΑΧΟΣ
Τόμος Δ΄ 1946, χρόνος Γ΄,
Τεύχη 37/1,1946 έως 44/
Χριστούγεννα 1946
1),-37/1,1946.
2),-38-40/ 2,3, 1946. 3),-41/ 15-5-1946. 4), -42/1,6, 1946. 5), -43/ 7,8, 1946.
6), -44/ Χριστούγεννα 1946
37/ Ιανουάριος 1946. Χρόνος Γ. Τόμος
Δ. δρχ. 1250 (1-64).
-ΝΙΚΟΣ
ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ, Ο ΔΙΓΕΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ* σ.1-5 (μελέτη)
*Η μελέτη αυτή είναι το τελευταίο
συμπερασματικό κεφάλαιο απ’ το ανέκδοτο ταξιδιωτικό βιβλίο του Ν. Καζαντζάκη
«Πελοπόννησος», (έκτο στη σειρά «Ταξιδεύοντας» ). Σημ. «Φιλ. Χρον.».
-ARTHUR
RIMBAUD, ΦΩΤΟΧΥΣΙΕΣ. (ΔΑΚΡΥ- ΛΑΜΠΡΗ ΠΡΩΙΝΗ ΙΔΕΑ-ΤΟ ΦΤΩΧΟ ΟΝΕΙΡΟ-
ΕΠΙΛΟΓΟΣ-ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ- ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ), μτφ. Άρης Δικταίος, σ.6-8 (ποιήματα)
-ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
Π. ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟΣ, ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ, 9-12
(μελέτη).
-ΝΤΙΜΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ, Η ΛΥΡΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ (*),
σ.13-16 (μελέτη)
*Απόσπασμα
από ένα παληό ανέκδοτο βιβλίο με τον ίδιο τίτλο. Βλ. και «Νέα Εστία», 1943, τχ.
396, σελ. 1411.
-Θ.
ΦΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ., σ.17-19.
(ΤΟ ΚΑΡΑΒΙ ΜΑΣ ΕΡΧΟΤΑΝ ΓΡΗΓΟΡΟ ΣΤΙΣ ΓΝΩΡΙΜΕΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ ΠΟΥ ΤΟ ΠΕΡΙΜΕΝΑΝ: ΟΜΩΣ
ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΠΗ ΓΙΑΤΙ Ο ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ ΦΟΡΟΥΣΕ ΜΕΣΙΣΤΙΑ ΤΗ ΣΗΜΑΙΑ ΣΤΙΣ
ΚΟΓΧΕΣ ΤΩΝ ΜΑΤΙΩΝ ΤΟΥ. – THE WOMAN WHO RODE AWAY-
ΙΣΜΗΝΗ ΤΕΡΡ).
-LEON MOUSSINAC, ΠΙΣΤΕΥΩ, μτφ. Γιώργος Σαββίδης,
σ.20 (ποίημα)
-ΚΩΣΤΗΣ Λ.
ΜΕΡΑΝΑΙΟΣ, ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ, σ.21-23 (μελέτη)
-S. KIERKEGAARD, ΔΙΑΨΑΛΜΑΤΑ, μτφ. Κλείτος Κύρου, σ.24 (στοχασμοί)
-ΓΙΩΡΓΟΣ
ΔΕΛΙΟΣ, ΧΡΟΝΙΚΟ, σ.25-27 (πρόζα)
-ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ, ΑΠΟΧΡΩΣΕΙΣ, σ,28 (τρείς πρόζες)
-ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΜΟΥΔΟΠΟΥΛΟΣ, Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΣΤΗ
ΜΟΥΣΙΚΗ, σ.29-32 (μελέτη)
-ΠΕΤΡΟΣ ΛΥΚΙΔΗΣ, ΕΝΑ ΑΣΠΡΟΥΛΟ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑΚΙ…,
σ.33-40 (διήγημα)
- Η ΕΡΕΥΝΑ ΜΑΣ, σ.41-48. ΑΜΕΡΙΚΗ ΚΑΙ ΡΩΣΣΙΑ. ΟΙ
ΔΥΟ ΜΕΓΑΛΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΚΟΣΜΟΙ.
Θα επικρατήσει ο ένας απ’ τους δύο; Θα
συγκυριαρχήσουν; Ή θα ενσωματωθούν σ’ ένα ενιαίο οικουμενικό πολιτισμό;
PIERRE VELLAS, Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ, μτφ. Ε.Φ. σ.41-44.
- ARNOLD J. TOYNBEE, Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ, μτφ. Κρίτων Κηπουρίδης, σ.44-46.
ΟΙ
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΜΑΣ:
Από τις
απαντήσεις που λάβαμε μέχρι σήμερα στα ερωτήματά μας, δημοσιεύουμε στην
ακόλουθη απάντηση του καθηγητή κ. Άγγελου Προκοπίου, που προβάλλει ουσιαστικά
τα δικαιώματα της Ευρώπης να επιζήση ανάμεσα στους δυό μεγάλους αντίπαλους
κόσμους.
-Ο κ. ΑΓΓΕΛΟΣ
Γ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ, σ.47-48
-ΙΩΑΝΝΗΣ
ΚΟΡΔΑΤΟΣ, ΜΙΑ ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΗ 20.12.45, σ.48.
ΧΡΟΝΙΚΑ (ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1945)
ΟΙ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΜΑΣ
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ
-ΓΙΑΝΝΗΣ Β.
ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ: (βιβλιοκριτικές). –Άρη Δικταίου: «ΕΛΟΥΣΟΒΑ» (Ποιήματα, Αθήνα 1946),
σ.49-53. – Γιάννης Γ. Σφακιανάκης: «ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ» (ποίημα, Αθήνα 1945), σ.53-54.
ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ
-ΝΙΚΟΣ Α.
ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ: ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ: Ηλία Βενέζη: “BLOC C.”, σ.55-59
Η ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ
ΖΗΣΗΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Η ΑΠΕΙΛΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ, σ. 59-62
Ο ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ
ΑΡΗΣ
ΔΙΚΤΑΙΟΣ 1945, σ.62-64.
--
38-40/ Φεβρουάριος-Μάρτιος 1946.
Χρόνος Γ, Τόμος Δ., δρχ. 1500 (65-112)
-ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
Θ. ΔΗΜΑΡΑΣ, ΓΥΡΩ ΣΤΗΝ ΑΠΑΡΧΗ ΤΟΥ, σ. 65-73 (μελέτη)
-ΖΗΣΗΣ
ΟΙΚΟΝΟΥΜΟΥ, ΕΞΗ ΕΡΩΤΙΚΑ ΤΟΠΕΙΑ. (Ι. ΚΑΙ ΣΥ ΖΕΣΤΟ ΜΗΔΕΝ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ.- ΙΙ. ΜΑΛΛΙΑ
ΠΟΥ ΣΟΥ ΤΑ ΧΤΕΝΙΣΕ Η ΦΥΓΗ.- ΙΙΙ. ΣΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ ΣΟΥ ΤΟ ΠΕΛΑΓΟΣ ΑΡΜΕΝΙΣΑ. – IV. ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΟΥΡΟΥΠΟ.- V. ΕΙΜΑΣΤΑΝ ΤΡΕΙΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟ ΜΑΣ.
- VI. ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ
ΣΚΟΡΠΑΝΕ ΣΤΟΝ ΟΡΙΖΟΝΤΑ), σ.74-76 (ποιήματα)
-PAUL
VALERY, Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ, μτφ. Τέα Ανεμογιάννη, σ,77-82 (μελέτη)
-ΕΛΕΝΗ ΣΑΜΙΟΥ, ΠΡΟΣΕΥΧΕΣ ΚΑΙ ΞΟΡΚΙΑ ΤΩΝ ΕΡΥΘΡΟΔΕΡΜΩΝ
ΤΗΣ Β. ΑΜΕΡΙΚΗΣ, σ. 83- 85.
-ΜΙΜΙΚΑ ΚΡΑΝΑΚΗ, ΓΑΛΛΙΑ 1946, σ. 86-89
-ΓΙΑΝΝΗΣ Β.
ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ: Μετάφραση, - L. N. KARASSO, ΕΝΑΣ ΜΟΥΤΣΟΣ ΟΧΙ ΑΛΗΘΙΝΟΣ… / ΓΟΥΪΑΝΑ. -MARIM DIEL, ΜΑΥΡΗ ΔΟΥΛΙΤΣΑ. (ποιήματα) σ.90-91.
-ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΠΕΝΤΕ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, I, II, III, IV, V. Σ.92-93.
Η
ΕΡΕΥΝΑ ΜΑΣ
Η ΑΜΕΡΙΚΗ
ΚΑΙ ΡΩΣΣΙΑ ΟΙ ΔΥΟ ΜΕΓΑΛΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΚΟΣΜΟΙ
Θα
επικρατήσει ο ένας απ’ τους δυό; Θα συγκυριαρχήσουν; Ή θα ενσωματωθούν σ΄ένα
ενιαίο οικουμενικό πολιτισμό;
Παραθέτουμε την απάντηση στην έρευνά μας της κ. ΕΛΛΗΣ ΛΑΜΠΡΙΔΗ ειδικά
σταλμένη από το Λονδίνο, σ. 94-100
ΧΡΟΝΙΚΑ (ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ- ΜΑΡΤΙΟΣ 1946)
ΟΙ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΜΑΣ
Η ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ
ΖΗΣΗΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ, σ.101-105
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ
ΑΡΗΣ
ΔΙΚΤΑΙΟΣ, Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ: «Ταξιδεύοντας Γ΄.» ΑΓΓΛΙΑ (β΄ έκδοση, Αθήνα 1945),
σ.105-108 (βιβ/κη)
ΜΙΜΙΚΑ ΚΡΑΝΑΚΗ, Η ΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΓΑΛΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ,
σ.108-110.
Ο ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ
Γράφει Ο
ΜΑΚ, σ.110-112.
--
41/ 15 Μαϊου 1946.Χρόνος Γ, Τόμος Δ.
(113-164), δρχ. 1500
ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΧΝΗΣ
-VERCORS, ΟΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΝΥΧΤΙΟΥ. Η
ΕΝΔΕΛΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ, απόδοση στα ελληνικά εκ του Γαλλικού Α.
Σγουρός, σ.113-118 (μελέτη)
-ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ, ΕΛΕΓΕΙΟ, σ.119 (ποίημα)
-ΑΛΚΗΣ ΑΓΓΕΛΟΓΛΟΥ, ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ. (Ο
ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΕΛΛΟΣ ΑΓΡΑΣ), σ.120- 130 (μελέτη)
-ΑΣΤΕΡΗΣ ΚΟΒΒΑΤΖΗΣ, ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ΣΕ ΜΙΑ ΝΕΑ
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Ή ΜΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ,
ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ, σ.131-137 (μελέτη)
-ΒΑΣΟΣ Β.
ΒΑΣΙΚΕΙΟΥ, ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ. (Ι. Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ. ΙΙ. Ο ΗΘΟΠΟΙΟΣ. ΙΙΙ. Ο ΘΕΑΤΗΣ), σ. 138-147. (μελέτη)
-ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΕΛΛΗΣ, ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΑΣ.
ΓΕΝΙΚΕΣ, ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΚΤΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ, σ. 148-152 (μελέτη ά μέρος)
Η ΣΚΟΠΙΑ ΜΑΣ (1
ΕΩΣ 15 ΜΑΪΟΥ 1946)
-ΝΙΚΟΣ Σ. ΜΟΝΑΧΟΣ, σ.153 (άρθρο).
ΑΣ Τ’ ΑΚΟΥΝΕ,
σ.154
ΠΡΟΣ
ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ, σ.154
Ο
ΕΞΙΣΤΑΝΣΙΑΛΙΣΜΟΣ, σ. 154
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ
-Α. ΣΓΟΥΡΟΣ:
- Δημήτρης Χατζής, Η «ΦΩΤΙΑ»,- Πέτρος Χάρης, «ΟΤΑΝ Η ΖΩΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΟΝΕΙΡΟ»-
Γιάννης Λίλλης, «ΜΕΘΥΣΜΕΝΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ».-
Απόστολος Σαχίνης, «ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ της Νεοελληνικής Πεζογραφίας στη Μεταπολεμική
εικοσαετία». Σ. 154-157.(βιβλιοκριτικές)
Η ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
ΜΑΝΩΛΗΣ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ, «Οι Ακαδημαϊκοί», σ.157-158
Η ΜΟΥΣΙΚΗ
Κ. ΧΑΡΑΤΣΑΡΗΣ, Τα Παραμύθια του Όφφμαν,
σ.158-161
ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ
W., Ολόκληρη Αθήνα και να μην έχει που να πάει κανείς!..., σ.161
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
ΒΑΣΟΣ
ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Σ. 161-162
ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ σ. 162-164
ΤΟ ΞΕΝΟ
ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟ, σ.164
ΑΛΛΗΛΟΓΑΦΙΑ
15 Μαϊου 1946, σ.164.
--
42/ 1 Ιουνίου 1946. Χρόνος Γ, Τόμος
Δ, (165-216)., τιμή δραχμές 1500. Τυπογραφείο Α. Ν.
Μαυρίδης. Θεμιστοκλέους 11 Αθήνα).
ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΧΝΗΣ
-ΝΙΚΟΣ
ΓΡΑΒΡΙΗΛ ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ, πάνω στα βάσανα που
επιβάλει ο άνθρωπος στον άνθρωπο,σ.165-167 (ποίηση)
-ΓΙΩΡΓΟΣ Ν.
ΑΜΠΟΤ, Ο Δοσίλογος, σ.168-179 (νουβέλλα)
-D. H. LAWRENCE, ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΩ ΠΟΤΕ ΕΝΑΣ ΒΟΛΙΚΟΣ
ΓΑΪΔΑΡΟΣ ΝΤΥΜΕΝΟΣ ΜΕ TWEED, μτφ. ΠΥΡΡΟΥ ΚΙΟΥΣΗ, σ. 180-188. (δοκίμιο).
Σημείωση: στο εξώφυλλο είναι παραλλαγμένος ο
τίτλος, αναγράφεται: Δε θέλω να είμαι ένας βολικός γάϊδαρος ντυμένος με tweel.
-ΖΗΣΗΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Η ΚΟΡΗ ΤΗΣ ΤΥΡΟΥ, σ.189-190 (ποίηση)
-ΚΩΣΤΗΣ Λ.
ΜΕΡΑΝΑΙΟΣ, ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΙΔΕΕΣ. ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ, σ. 191-198
(μελέτη)
-ΓΙΑΝΝΗΣ
ΣΤΕΦΑΝΕΛΛΗΣ, ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΑΣ. (ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΚΗΝΙΚΟ), σ.199- 203,
(μελέτη).
Η
ΣΚΟΠΙΑ ΜΑΣ (15 έως 31 Μαΐου 1946)
-Τα
«Φιλολογικά Χρονικά»
-Για το Υπουργείο
Παιδείας
-«Ψοφάω για Νόμπελ»
-Condicio sine qua non
-Οι
διαγωνισμοί μας σ.204-205
-ΑΣΤΕΡΗΣ
ΚΟΒΒΑΤΖΗΣ, Τα Πορθμεία της αθανασίας (και ο «Αυτοτιμωρούμενος» του κ. Μπεράτη),
σ.205-209.
-ΜΙΜΙΚΑ
ΚΡΑΝΑΚΗ, Γράμματα από τη Γαλλία. EXISTENTIALISME ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΑ, σ. 209-213.
-Κ.
ΧΑΡΑΤΣΑΡΗΣ, Η ΜΟΥΣΙΚΗ Η τελευταία συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας, σ.213-215
Σημείωση:
Στο εξώφυλλο το όνομα του Χαρατσάρη είναι Γ. Χ.
-ΤΟ ΞΕΝΟ
ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟ, σ.215-216
ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ, σ.216
«Την περασμένη Κυριακή, 26 Μαΐου,
μίλησε στο κινηματοθέατρο «Αττικόν» ο γνωστός γάλλος ποιητής κ. Πωλ Ελυάρ, με
θέμα απ’ την αντίσταση των Γάλλων διανοουμένων.
Τον ποιητή προσεφώνησε στην αρχή ο
Καζαντζάκης από μέρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, με λίγα λόγια σεμνά,
γεμάτα ουσία. Κατόπι αγόρεψε ο Σικελιανός και τελευταίος μίλησε ο κ. PAUL ELYARD
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠ’ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Την
τελευταία στιγμή μαθαίνουμε το θάνατο του Αχιλλέα Τζάρτζανου. Για το έργο και
τον άνθρωπο θ’ ασχοληθεί προσεχώς το περιοδικό μας με ιδιαίτερο άρθρο, σ. 216
ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ
Από έλλειψη
χώρου στο προσεχές.
--
43/ Ιούλιος-Αύγουστος 1946. Χρόνος Γ,
Τόμος Δ. (217-280), τιμή δραχμές 1500
ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΧΝΗΣ
-ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΟΣ, ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ (ΕΝΑΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
ΜΕ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΚΗΝΗΣ), [Πρώτιστα- 1. ΠΩΣ ΚΑΙ ΤΙ ΠΑΡΕΛΑΒΕ-
2. ΕΝΑ ΥΠΟΜΝΗΜΑ- 3. ΩΔΙΝΕ ΧΙΟΣ ΚΑΙ ΕΤΕΚΕ ΧΙΟΝ…- 4. ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟ.-5. ΤΟ
ΔΡΑΜΑΤΟΛΟΓΙΟ.-6. ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΔΡΑΜΑ.- 7. ΤΟ ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟ ΔΡΑΜΑΤΟΛΟΓΙΟ.- 7. ΜΕΡΙΚΑ
ΑΛΛΑ…] σ. 217-257
-ΘΑΝΑΣΗΣ
ΦΩΤΙΑΔΗΣ, ΔΥΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ. Σ.258 [ ΑΛΙΑΚΜΩΝ, 1943 Θ. ΦΩΤΙΑΔΗΣ. – ΤΟ
ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΔΙΑΛΕΧΤΗΣ].
-ΝΙΚΟΣ
ΠΑΠΠΑΣ, Ο ΣΥΝΘΕΤΙΚΟΣ ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ, σ. 259-263 (μελέτη)
-ΤΑΚΗΣ ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΤΟΠΕΙΟ, σ.264 (ποίημα)
-Γ. Ν.
ΑΜΠΟΤ, Ο ΔΟΣΙΛΟΓΟΣ, σ.265-270
ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΖΩΗ
-ΑΛΚΗΣ ΑΓΓΕΛΟΓΛΟΥ, ΠΕΡΑ ΑΠ’ ΤΑ ΣΧΗΜΑΤΑ (Εξ αφορμής
του βιβλίου του κ. Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου «Ομιλίες της Γυμνής Ψυχής»), σ.
272-275
-ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΞΥΔΗΣ, «Η ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΙΣ» του Αχιλλέα
Α. Τζάρτζανου, σ. 275- 279.
-ΚΩΣΤΗΣ
ΜΕΡΑΝΑΙΟΣ, ΧΕΡΜΑΝ ΚΑΫΖΕΡΛΙΝΓΚ, σ. 279-280.
--
Τέλος, το
περιοδικό κλείνει τον κύκλο του με το τεύχος:
44/ Αθήνα, Χριστούγεννα 1946, Χρόνος
Γ, Τόμος Δ, (281- 344). Τιμή 2000 δρχ.
Τυπογραφείο «ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΡΟΝΙΚΩΝ».
ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ
ΤΕΧΝΗΣ
Τα
περιεχόμενα του τελευταίου τεύχους και οι συγγραφείς τους είναι οι εξής:
-Ζ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ,
(ποιήματα) ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΛΙΜΑ Ι. Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΗΣ./ ΙΙ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟ
ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ./ ΙΙΙ. ΣΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΗΣ ΚΝΩΣΟΥ/ ΙΙΙΙ. ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΣΙΓΗΣΕ ΚΑΙ ΓΔΥΘΗΚΕ.,
σ.281-284
-Α.
ΠΡΩΤΟΠΑΤΣΗ, (μελέτη) Ήταν ο Μπωντλαίρ Επαναστάτης;, σ.285-293
-ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΔΡΑΣΤΟΣ,
(ποίημα) ΑΡΕΤΗ, σ.294
-ΑΣΤΕΡΗΣ
ΚΟΒΒΑΤΖΗΣ, (διήγημα) ΚΑΤΩ ΑΠ’ ΤΟΝ ΓΑΛΑΖΙΟ ΟΥΡΑΝΟ. (Από την ομώνυμη συλλογή
διηγημάτων που κυκλοφορεί από τα Φ.Χ.), σ.295-318
-ΓΙΩΡΓΟΣ
ΔΕΛΙΟΣ, (στοχασμός) ΑΙΣΙΟΦΡΟΣΥΝΗ, σ.319-321
-ΘΕΟΔΩΡΟΣ
ΞΥΔΗΣ, ΜΕΓΑΛΥΝΑΡΙΑ, σ.322-323
-ΜΑΝΟΛΗΣ
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ, (αφήγημα) ΑΠΟΧΡΩΣΕΙΣ, σ.324
-ΚΛΕΩΝ
ΠΑΡΑΣΧΟΣ, ΧΡΟΝΙΚΌ (Κύκλος Δεύτερος)*, 12 Μαϊου 1943, σ.325-329
*Ο πρώτος
κύκλος του «Χρονικού» κυκλοφόρησε σε ιδιαίτερο τόμο εδώ και τρείς μήνες. Έκδοση «Φιλολογικών Χρονικών».
-ΝΙΚΟΣ Δ.
ΠΑΠΠΑΣ, (ποίηση) ΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, σ.330-331
-ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΣ. (ποίηση). ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΔΙΑΘΕΣΗ/
ΓΑΖΙΕΣ., σ.332
-ΚΛΕΙΤΟΣ
ΚΥΡΟΥ, ΚΑΠΟΤΕ, (πρόζα) σ.333-335
-ΙΑΣΩΝ
ΔΕΠΟΥΝΤΗΣ, (ποίημα) Ο ΚΥΚΛΟΣ ΔΙΠΛΩΣΕ, σ.336
-Γ.
ΚΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ, (πεζό) σ.337-338
-Σ. ΜΑΡΑΝΤΟΣ,
ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ, (πεζό) σ.339-342
-ΣΠΥΡΟΣ
ΓΡΑΝΙΤΣΑΣ, ΕΝΑΣ ΘΕΑΤΗΣ ΤΟΥ ΓΚΡΕΚΟ., σ.343-344.
--
ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΑ
Ολοκληρώνοντας το ενδιαφέρον αυτό θέλω να
πιστεύω, ταξίδι αποδελτίωσης του λογοτεχνικού περιοδικού Φιλολογικά Χρονικά του
Νίκου Σ. Μοναχού, αντιγράφω (επιτέλους,
μετά από τις άλλες παρεμβατικές αναρτήσεις) τα περιεχόμενα του Δ΄ τόμου της Γ΄
χρονιάς. Την Καλοκαιρινή αυτή περίοδο του 2024, εργάστηκα πάνω στα 44 μονά,
διπλά, πολλαπλά τεύχη των τεσσάρων τόμων του λογοτεχνικού περιοδικού το οποίο
από παλαιότερα είχα προμηθευτεί. Η αποδελτιωτική αυτή εργασία (ενδέχεται όχι
και τόσο αμέθοδη πάντως έγκυρα τεκμηριωμένη) δεν ήθελε να αποδείξει τίποτε άλλο
παρά την αγάπη ενός φιλότεχνου μάλλον επαρκή αναγνώστη για την ποίηση, την
πεζογραφία, το δοκίμιο, την κριτική, τα γράμματα, των πολιτισμό γενικότερα. Να
ανασύρει από το παρελθόν, (το χρονοντούλαπο της λογοτεχνικής ιστορίας) παλαιές
φωνές, συγγραφείς και κριτικούς, στοχαστές και δοκιμιογράφους, δημοσιεύματα, κείμενα,
μελέτες και ιδέες, έρευνες και γλωσσική τυπολογία, παλαιότερους ορθογραφικούς
τύπους και γραμματικούς κανόνες, απόψεις, κρίσεις, θέσεις και αντιθέσεις σε
πολιτικό και φιλολογικό επίπεδο, γιατί όχι και λογοτεχνικούς διαξιφισμούς-
εκδοτικές αντιπάθειες μεταξύ λογοτεχνικών περιοδικών και των συνεργατών τους,
μεταφράσεις ή αποδόσεις, ελεύθερες μεταφορές στα ελληνικά που ενδεχομένως, οι
νεότερες γενιές των ελλήνων και ελληνίδων συγγραφέων και διανοουμένων να μην
γνωρίζουν, να μην έχουν έρθει σε επαφή. Δίχως να παραβλέπουμε ασφαλώς και την
συμμετοχή στην διαμόρφωση της ύλης των τευχών, την παρουσία ευρωπαίων και
αμερικανών λογοτεχνών, ιδιαίτερα της γαλλικής διανόησης και την παρακολούθηση
των ξένων καλλιτεχνικών γεγονότων της περιόδου αυτής. Να υπενθυμίσουμε ότι, με
την πάροδο του χρόνου και την αλλαγή της φιλοσοφίας και οπτικής του περιοδικού-
αποχωρήσεις συνεργατών και επαναπροσεγγίσεις- προσετέθησαν και άλλοι
καλλιτεχνικοί τομείς στις σελίδες του. Όπως αυτές που έχουν να κάνουν με τον
κόσμο των εικαστικών, τον χώρο της μουσικής, τα θεατρικά δρώμενα και παραστάσεις, οι μελέτες πάνω στην
θεατρική τέχνη κλπ. Οι ελάχιστες επίσης πληροφορίες που μας προσφέρονται στις
τελευταίες σελίδες του περιοδικού για την Αλληλογραφία, δηλώνουν το ενδιαφέρον
και την όποια μικρή ή μεγάλη αποδοχή βρήκε το περιοδικό από όλα τα μέρη της
Ελλάδας. Αν δούμε και την αυξομείωση της τιμής του-για τα δύσκολα ιστορικά
δεδομένα των χρόνων του, αναγνωρίζουμε την μέγιστη επιθυμία του ελληνικού λαού
για διάβασμα και άλλες καλλιτεχνικές
δραστηριότητες των δύσκολων εκείνων πολεμικών και κατοχικών χρόνων. Όσο
δυσκόλευαν και «αγρίευαν» οι πολεμικές συνθήκες και άλλες επακόλουθες
καταστάσεις, τόσο αύξανε η επιθυμία των νέων ελληνικών αλλά και παλαιότερων
γενεών συγγραφέων και λογίων να στραφούν και να αντισταθούν με την πένα τους,
το μολύβι τους, το πινέλο τους το καλέμι τους. Κρατούσαν θα γράφαμε ανοιχτά και
σε διαρκή επαγρύπνηση τα μάτια της ψυχής και της συνείδησής τους, τις σωματικές
και πνευματικές τους αντοχές, την κριτική τους σκέψη, την σπινθηροβόλα σκέψη
τους. Είτε διαβάσουμε τα κείμενα των μόνιμων συνεργατών του, είτε διαβάζουμε
ποιήματα, κριτικά σημειώματα και ιστορικές αναφορές Θεσσαλονικιών καθηγητών και
συγγραφέων, είτε διαβάζουμε τις θέσεις και τα κείμενα του Νίκου Καζαντζάκη, τις
μεταφραστικές αποδόσεις της νεαρής συζύγου του Ελένης Καζαντζάκη- Σαμίου είτε
τα καυτερά και εριστικά κριτικά σχόλια του πειραιώτη Βασίλειου Λαούρδα, είτε τα
πολιτικών αποχρώσεων κείμενα και ποιήματα του κομμουνιστή Νίκου Παππά ή τον
βαθύ λόγο και τις παρατηρήσεις του κριτικού Κλέωνος Παράσχου, τον ποιητικό λόγο
του Ζήση Οικονόμου ή του μοντέρνου Ιάσωνα Δεπούντη, τα ποιήματα του Κώστα
Στεργιόπουλου, και τις ελάχιστες παρουσιάσεις του Γιώργου Π. Σαββίδη ή τις
συμμετοχές του ποιητή και κριτικού Τάκη Σινόπουλου και άλλων, η απόλαυση και η
πνευματική χαρά είναι η ίδια για τον σημερινό τουλάχιστον αναγνώστη. Αν μάλιστα
φέρουμε στο νου μας και τα καθαρά φιλολογικά δοκίμια για τον ποιητή και κριτικό
Τέλλο Άγρα που διαβάζουμε, την παρουσία του ιστορικού της λογοτεχνίας Κ. Θ.
Δημαρά ή την ποιητική και μεταφραστική παρουσία του Νίκου Γκάτσου, τις
μεταφραστικές παρουσιάσεις στα ελληνικά μελετών και στοχασμών του Πωλ Βαλερύ,
για τον ποιητή Σάρλ Μπωντλαίρ, ποίηση του Αρθούρου Ρεμπώ και της ανατρεπτικής
πρόδρομης σουρεαλιστικής φωνής του καταραμένου και πάμφτωχου, βασανισμένου
Ισίδωρου Ντυκάς ή Κόμη του Λωτρεαμόν, τότε η εκτίμησή μας για το λογοτεχνικό
αυτό περιοδικό τα Φιλολογικά Χρονικά που εξέδωσε και κυκλοφόρησε ο χορηγός και
εκδότης Νίκος Σ. Μοναχός-ο οποίος δεν ανήκε σε αυτό που αποκαλούμε ακαδημαϊκά ή
κουλτουριάρικα περιβάλλοντα-, σίγουρα θα ανέβει αρκετές σκάλες ψηλότερα και
δικαιότερα. Και ίσως δεν σταθούμε και τόσο στις αρνητικές κρίσεις
νεότερων-σύγχρονων αντρών και γυναικών ερευνητών και μελετητών, συνολικά των
περιοδικών εκδόσεων, των ελληνικών λογοτεχνικών περιοδικών, παραγνωρίζοντας τις
όποιες δίκαιες ή υπερβολικές αρνητικές απόψεις τους. Ας μην λησμονούμε ότι κάθε
γενιά όπως τα φιλολογικά τεκμήρια μέσα στην ροή του φιλολογικού και
καλλιτεχνικού χώρου και χρόνου μας φανερώνουν, αποδέχεται ή απορρίπτει τα
επιτεύγματα των προηγούμενων γενεών. Βλέπει τα πράγματα και τα εξετάζει,
σύμφωνα με τα γούστα, τις προτιμήσεις, τις ιδέες, τις ανάγκες έκφρασης και
αποτύπωσης των ιχνών της δικής της γενιάς, των χρόνων της, της εποχής της, των πνευματικών
λειτουργικών της αναγκών. Όπως δεν υπάρχει μάλλον παρθενογένεση στην τέχνη έτσι
δεν υπάρχει και καθαρή κριτική οπτική. Ανάλογα με τις πνευματικές και άλλες
τροφοδοσίες μας και αισθητικές αντιλήψεις μας προτείνουμε, εξετάζουμε,
διαγράφουμε. Οι κανόνες και τα επιτελεία τους είναι για τα «νεκροτομία»
σπουδαστήρια και επιβεβαίωση των θεωρητικών μοντέλων των κριτικών και όχι της
ίδιας της ζωής και των αναγκών της. Ασφαλώς, μην εξαιρώντας και το εαυτό μου,
προτιμώ τις μεταφραστικές και άλλες εργασίες του παλαιού ποιητή Άρη Δικταίου
και άλλων παλαιότερων συγγραφικών φωνών από τους λαβυρινθώδεις διαδρόμους και
περικοκλάδες της γαλλικής υψηλής διανόησης και κουλτούρας, ονόματα, που αρκετά
παγίδευσαν την οπτική και την κρίση μας για να φανούμε δήθεν προοδευτικούληδες,
να αυτοπροσδιοριστούμε αριστερούληδες και πολιτικά κούληδες. (ας μου επιτραπεί
να αναφέρω ένα της συνηγορίας των λεγομένων μου παράδειγμα. Πρόσφατα στη
δημόσια τηλεόραση παρακολούθησα μια παλαιότερη εκπομπή αφιερωμένη σε δύο
σημαντικά γυναικεία πρόσωπα της ελληνικής λογιοσύνης. Την πεζογράφο Διδώ
Σωτηρίου και την αδερφή της Έλλη Παππά, γυναίκα του εκτελεσμένου αγωνιστή Νίκου
Μπελογιάννη. Ανάμεσα στα άλλα ενδιαφέρονταν και από πολιτικής και κοινωνικής
κριτικής αλλά και φιλολογικής εύστοχα που μας είπε με τον σοβαρό λόγο της η
Έλλη Παππά (φυσικά και η Διδώ Σωτηρίου) είναι το εξής: «Έχω εκδώσει τρία
βιβλία-μελέτες μου για τον Καρλ Μάρξ, και κανείς δεν τους έχει δώσει σημασία.
Ενώ αν προέρχονταν από την Γαλλία, την ξένη διανόηση όλοι θα έτρεχαν να μας
μιλήσουν για αυτές….», αν προσθέσω στην
κριτική μου οπτική και τα σκόρπια δημοσιεύματα του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη
στα διάφορα έντυπα που συνεργάζονταν, τότε θα συμφωνήσουμε γιατί γράφω τα
παραπάνω. Γνώρισε πρώτα τα δικά σου, της εθνικής σου παράδοση πολιτιστικά
καταθετήρια και ίσως ανεξαργύρωτες ακόμα πολιτιστικές και της γραμματείας μας
επιταγές και μετά «πλασάρισε» τα των άλλων των εκπαιδευτικών σου χρόνων ξένα
επιτεύγματα. Εδώ εστιάζεται και η ελληνοκεντρικότητα των Λογοτεχνικών Πάρεργων,
δίχως φυσικά να αγνοεί και τον περιβάλλοντα πνευματικό και καλλιτεχνικό χώρο
και τους συγγραφείς. Τέλος, ας ασχοληθούνε σοβαρότερα οι κριτικοί μας αρμόδιοι
με τις φωνές του Γιάννη Χατζίνη, του Κλέωνος Παράσχου, του Αντρέα Καραντώνη,
του Πέτρου Χάρη, της Άλκης Θρύλου και άλλων, και μετά καταφεύγουμε σε
περισπούδαστες, βαρύγδουπες αναλύσεις ξένων κριτικών, που, ενδεχομένως να μας
ξεγέλασαν με τα ομιχλώδη και σκοτεινά πλάνα των δικών τους θεωριών και
κανονομετρήσεων. Ίσως να κάνω λάθος, αλλά πήξαμε τις τελευταίες δεκαετίες από
ειδικούς και σοφολογιότατους κουλτουριάρηδες σιτιζόμενους ή μη από το δημόσιο
ταμείο.). «τηνελλα καλλίνικε», δηλαδή, «πέστα χρυσόστομε» όπως μας λέει στο
δικό του μουσικό παραμύθι, τους αριστοφανικούς αχαρνής ο Διονύσης Σαββόπουλος.
Για να μην θυμηθώ πώς το έχει αποδώσει ο έτερος μουσικός Τζίμης Πανούσης. Αλλά
αυτό, είναι άλλου κριτικού πάπα ευαγγέλιο.
Ομαδοποίησα-για αναγνωστική ευκολία-ορισμένους
συγγραφείς και δημοσιεύματα, τα οποία θεώρησα, (φυσικά, μην αγνοώντας και τις
σωματικές μου αντοχές και ψυχικές μου δυνάμεις, ζώντας σε ένα περιβάλλον και
συνθήκες τόσο τραγικές και δολοφονικές, τόσο στην χώρα μας, καταστάσεις και
γεγονότα που μας συγκλονίζουν και ταλανίζουν συθέμελα όλους μας, όσο και του
υπόλοιπου Κόσμου αστάθεια-δύο πόλεμοι συνεχίζονται στην «γειτονιά» μας, πού,
δύσκολο να προβλέψουμε πότε θα τερματιστούν), ότι θα κεντρίσουν ακόμα και
σήμερα το ενδιαφέρον μας. Τα ανάρτησα ενδιάμεσα και θα αναρτήσω και άλλα. Καταγράφω
τεύχη, τόμους, χρονιές περιεχόμενα, ολοκληρώνοντας τον εκδοτικό κύκλο του
περιοδικού όπως μας διασώθηκε. Δεν έμεινα μόνο στην αποδελτίωση των τευχών και
την αντιγραφή ποιημάτων ή δημοσιευμάτων, αλλά σε κάθε σημείωμά μου για τους
τόμους, έδωσα κάθε φορά διαφορετικά στοιχεία και πληροφορίες του περιοδικού που
γνωρίζω, από προηγούμενους δοκιμιογράφους και μελετητές των ελληνικών
λογοτεχνικών περιοδικών την δεκαετία του 1940-1950. Αλέξανδρος Αργυρίου,
Αλεξάνδρα Μπουφέα, Αγγέλα Καστρινάκη, Λύντια Στεφάνου κλπ. Φωνές της ιστορίας
της λογοτεχνίας, της φιλολογίας, του πανεπιστημιακού κλάδου, της ποίησης και
της μετάφρασης καταξιωμένες και προβεβλημένες. Οι προγενέστερες αποδελτιώσεις
και μελέτες των Φιλολογικών Χρονικών μας είναι γνωστές,-όπως και η σειρά
βιβλίων αποδελτιωτικών περιοδικών εργασιών από την ομάδα της Θεσσαλονίκης. Από την μεριά μου, ομαδοποίησα, συμπληρώνοντας
κενά όπου και αν φυσικά τα διαπίστωνα. Το διάβασμα του παλαιού καλού αυτού
λογοτεχνικού περιοδικού ήταν ένα προσωπικό στοίχημα και δεν επείχε θέση
αυστηρής σπουδαστηριακής ή επαγγελματικής εργασίας , έχει όμως και στηρίζεται
σε επιστημονικά και φιλολογικά τεκμηριωμένα εχέγγυα, φιλολογική
επιχειρηματολογία και ακριβή δεδομένα, στο βαθμό των συγκεντρωμένων δικών μου
πληροφοριών. Όπου διαπίστωσα την παράληψή μου, όπως στην περίπτωση των δύο
δημοσιευμάτων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, έσπευσα να την αναγνωρίσω και να
την διορθώσω αναρτώντας νέο συμπληρωματικό σημείωμα. «δάσκαλε που δίδασκες» και
φιλολογικές αξίες και αρχές κρατούσες και όχι «νόμους δεν κρατούσες». Όχι για
την δική μας αν υπάρχει υστεροφημία αλλά για την υστεροφημία των Κειμένων και
δημοσιευμάτων. Δεν ασχολήθηκα με την ορθογραφία και την γλωσσική εκφορά των
λογοτεχνών, το ύφος και των κειμένων της εποχής, πιστεύοντας ότι εκφράζουν
την γλωσσική και αισθητική και κοινωνική
αλήθεια της εποχής και των ζυμώσεων και ανακατατάξεων του χώρου των ιδεών και
του στοχασμού στην πατρίδα μας και της ιστορικής περιόδου εκείνων των χρόνων.
Μικρές τυπογραφικές εξόφθαλμες αβλεψίες τις διόρθωσα. Εξάλλου, ο πόλεμος, η
ξένη εισβολή και κατοχή, η πείνα και οι πολύμορφοι και πολυποίκιλοι αγώνες
απελευθέρωσης του ελληνικού λαού, δεν έδιναν στους λογίους και τους συγγραφείς
πολλά περιθώρια. Τα τρελά και κάπως ανέμελα χρόνια του μεσοπολέμου μετά τον Μεγάλο
Πόλεμο, κράτησαν πολύ λίγο αν δούμε το σύνολο διάγραμμα της ελληνικής πολιτικής
και ιστορικής διαδρομής, και όπως φαίνεται μόνο στην ευρωπαϊκή ήπειρο και όχι
επί ελληνικού εδάφους. Οι συνεχιζόμενες πολιτικές και στρατιωτικές
ανακατατάξεις και αναταραχές, ο εθνικός διχασμός, οι δικτατορικές περίοδοι, το
τραύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής και του επακόλουθου προσφυγικού
προβλήματος της εγκατάστασης στην κυρίως Ελλάδα εκατομμυρίων Ελλήνων, μετά τον
Διωγμό τους από τους Τούρκους από τα προαιώνια πατροπαράδοτα αρχαία ελληνικά
εδάφη της Μικράς Ασίας, (δικό μας το πολιτικό και στρατηγικό λάθος) ήσαν αυτά
και άλλα τα ιστορικά του ελληνικού λαού βάσανα και αδιέξοδα, κύρια πηγή
τροφοδότησης όχι μόνο της συνείδησης και της φαντασίας των ελλήνων λογοτεχνών,
αλλά στάθηκαν ζώσα, ανοιχτή και ανεπούλωτη εθνική μνήμη που διοχετεύτηκε με τις
χιλιάδες προσωπικές αφηγήσεις και εξιστορήσεις, ως κύριο υλικό των συγγραφικών,
πνευματικών και καλλιτεχνικών εργασιών των κάθε είδους και κατηγορίας
δημιουργών. Και, ενώ, οι Έλληνες ανέμεναν κάτι διαφορετικό, μία αλλαγή,
ακολούθησε ένα νέο κοινωνικό και ιστορικό εσωτερικό αυτή τη φορά τραύμα, αυτό
του εμφύλιου σπαραγμού. Τα επακόλουθά του όπως γνωρίζουμε, έφτασαν μέχρι την
στρατιωτική δικτατορία του 1967-1974, των δικών μας γενεών δεκαετιών. Ακόμα και
η δική μας, η νεότερη γενιά, έζησε και βίωσε τα απόνερα και τις άθλιες καταστάσεις
αυτού του νέου πολιτικού και ιδεολογικού- κομματικού εθνικού διχασμού. Οι
έλληνες και οι ελληνίδες συγγραφείς ούτε σαν πολιτικά υποκείμενα ούτε σαν
πνευματικά άτομα στην καθολικότητα της παρουσίας τους, δεν γινόταν να μείνουν
ανεπηρέαστοι από τις δραματικές αυτές συνθήκες και ανατροπές, έξω και πέρα από
της μοίρας τους ιστορικό γίγνεσθαι και μαρτυρία-μαρτύριο. Η ποίηση, η
πεζογραφία, το δοκίμιο, η μελέτη, ο στοχασμός, ο κόσμος των ιδεών, η πολιτική
σκέψη και έρευνα άλλαζαν, και μαζί τους και η διαδρομή, η φόρμα και η εικόνα και οι στόχοι της ιστορίας της
ελληνικής λογοτεχνίας. Εύλογο και αναμενόμενο, στην εδώ ζωή μας, μπλεγμένοι ή
«παγιδευμένοι» μέσα στα δίχτυα της Ιστορίας. Γιατί στην «άλλη» πίσσα χωρίς
πούπουλα, για να μην καταφύγω σε «βαριά φιλοσοφία», όπως θα έλεγε ένας άλλους
μουσικός μας ο Ανδρέας Μικρούτσικος σε ένα γνωστό άσμα του. Όσοι και όσες
πάντως ασχολούνται ή σπουδάζουν αυτήν την περίοδο, την εξετάζουν και την
διερευνούν, την ερμηνεύουν, δεν μπορούν παρά να αναγνωρίσουν και αποδεχτούν τη
συνένωση ή αν θέλετε αλληλένδετη πορεία της φιλολογίας με την ιστορία και την
πολιτική αυτές τις πολύ κρίσιμες εποχές της Ελλάδας και του Ελληνικού Λαού.
Κανείς δεν έμεινε αλώβητος και ξένος, αμέτοχος από τα δραματικά γεγονότα και
καμία. Όλοι μετείχαν είτε στο απόγειο της άνθησης και της δημιουργίας της
αντίστασης και του θάρρους είτε στην πτώση και των κοπώσεων της, και των ηττών.
Των ωριμάνσεων της θέλησης για λευτεριά και ανεξαρτησία, κοινωνική δικαιοσύνη ή
των διαλυτικών τάσεών τους από ξένους ή ντόπιους παράγοντες. Στρατευμένη ή όχι
η Λογοτεχνία, η πνευματική και καλλιτεχνικά ακηδεμόνευτη ή κομματικοποιημένη η
συγγραφική παραγωγή ενός έθνους, μιάς χώρας, μιας πατρίδας, ενός λαού, ή έστω
ενός μεγάλου κοινωνικού λαϊκού σώματος, ταξικών προθέσεων η ματιά των
συγγραφέων και καλλιτεχνών ή μη, δεν είναι παρά το ρεαλιστικό καθρέφτισμα της
εποχής της, η νατουραλιστική αλήθεια της. Το μέρος των ψηφίδων του μωσαϊκού της
ζωής των ανθρώπων που εμπεριέχει στην δεδομένη ιστορική τους στιγμή. Η καθόλου
εικόνα της «αδέκαστης» Ιστορίας έχει «ανάγκη» την Λογοτεχνία, και η Λογοτεχνία
σε όλες τις φόρμες και μοντέλα εκδοχών της την Ιστορία. Οι περίοδοι και
επιμέρους τομείς που εξετάζει κάθε μία πλευρά από την επιστημονική ή λαϊκή
σκοπιά της, δεν είναι παρά η συμπλήρωση της άλλης. Το συμπεριληπτικό αναγνωστικό
όλο. Βιώματα και ντοκουμέντα έχουν κοινούς προσδιορισμούς και στοχεύσεις, οι
ερμηνείες και οι τεχνικές των επαληθεύσεών τους αλλάζουν, ανάλογα με τα εφόδια,
το ενδιαφέρον, την τεχνική που υιοθετεί ο κάθε συγγραφέας και την ιδεολογία από
την οποία εμφορείται και ασπάζεται. Δεν υπάρχει ούτε αχρωμία ούτε μονοχρωμία
στην Ιστορία και στην Λογοτεχνία και όπου την συναντάμε, όχι τόσο εμείς στην
επικαιρότητα των προσωπικών μας χρόνων και περιπτώσεων αλλά ο μελλοντικός χρόνος
αγνοεί. Οι αναγκαίοι διαχωρισμοί και διαμερισματοποιήσεις δεν είναι παρά
τεχνικές εξέτασης και κατανόησης των δεδομένων συμβάντων στο αναγνωστικό πέρασμά
μας, με τρόπο ώστε να γίνουν οικεία και αποδεκτά από το ευρύ κοινό και να γίνου
εκπαιδευτική ύλη. Αμύητο ή αδιάφορο για την Λογοτεχνία ή την Ιστορία, ή από την
άλλη, φιλαναγνώστες ή φιλίστορες δεν έχει σημασία Η γενική εικόνα είναι που μένει
αυτή που θεωρείται ως κοινά αποδεκτή και λειτουργική στην οργάνωση της εθνικής
και φυλετικής μας παράδοσης και αξιοποίησης. Όπως και νάχει, η Μνήμη-ατομική ή
συλλογική, του τόπου ή του χρόνου- συνεχίζεται μέσα από τους λαβύρινθους και
των δύο αυτών πολιτισμικών πεδίων, ενασχολήσεων του Ανθρώπου και του λυκόφως της
Ανθρωπότητας. Της μοναχικής έμψυχης και τυχαίας μονάδας πάνω στον πλανήτη γη
στην προσπάθεια της να κατανοήσει τον εαυτό της, να ανιχνεύσει και εικονογραφήσει-
αποδελτιώσει το περιβάλλοντός της, να ανακαλύψει την εαυτότητα των άλλων γύρω της.
Του ορατού και μόνο κόσμου μας, και ενδεχομένως να αρθρώσει ένα σύστημα ερμηνειών
του αόρατου.
Σε μελλοντικά σημειώματα θα αντιγράψω
ορισμένα πρωτότυπα και μεταφρασμένα κείμενα και παρουσίες που πιστεύω ότι κρατούν
το αναγνωστικό ενδιαφέρον των σημερινών νέων σε ηλικία αναγνωστών οι οποίοι όπως
είναι φυσικό και αναμενόμενο δεν έχουν παραστάσεις και μνήμες, εικόνες προγενέστερων
εποχών. Ευελπιστώντας να μην καταντήσουν τα Λογοτεχνικά Πάρεργα ένα Φιλολογικό Γηροκομείο
για κουτσές μνήμες. Και ο νοών νοείτω, σίγουρα η πολιτική μας πράσινη εκπρόσωπος
εννοεί.
Γιώργος Χ. Μπαλούρδος
Πειραιάς
Τετάρτη 9 Οκτωβρίου
2024.
ΥΓ. Πάντως είναι
πολύ θλιβερό και διασκεδαστικό ταυτόχρονα να βλέπεις από την μία τα πράσινα
στρουφάκια και από την άλλη τα ροζ μάπετ σώου να τσακώνονται, να ερίζουν για αξιώματα
και εξουσίες να «αλληλομαχαιρώνονται» συντροφικά ενώ γύρω ο υπόλοιπος Κόσμος
και τα Κράτη καίγονται βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση και παγκόσμια οικονομική
κρίση. Και μετά, όλα μέλη γάλα! Μολυβένια στρατιωτάκια των ψηφοφόρων Ελλήνων
προσέχετε που ρίχνεται την ψήφο σας. Κοστίζει πολύ ακριβά η θλιβερή μας δήθεν
αστική επαγγελματική δημοκρατία τους. Κάνω λάθος;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου