Κυπριακή Βιβλιογραφία

ΣΑΡΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

          Σαράντα χρόνια πέρασαν από τότε που η σκληρή και απαίσια δικτατορία των συνταγματαρχών έχασε έναν πόλεμο και μαζί ένα μέρος του εδάφους του Κυπριακού Ελληνισμού. Ήταν η εποχή που κυβερνούσε η άφρων δικτατορία του Δημήτρη Ιωαννίδη και η κυβέρνηση φάντασμα όπως έλεγαν του Αδαμάντιου Ανδρουτσοπούλου. Η Ελλάδα στέναζε από τα κατασταλτικά μέτρα μιας από τις πιο επικίνδυνες δικτατορίες που γνώρισε η χώρα στην Ιστορία της. Το κυβερνητικό πείραμα της κυβέρνησης του δοτού πρωθυπουργού παλαιού πολιτικού Σπύρου Μαρκεζίνη δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί. Οι στρατιωτικοί που έκαναν την δικτατορία της 21^ης Απριλίου του 1967 με προεξάρχοντα τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, τον Στυλιανό Πατακό, τον Νικόλαο Μακαρέζο, τον Γεώργιο Λαδά, τον Οδυσσέα Αγγελή, τον Γεώργιο Ζωιτάκη, τον Σπαντιδάκη, τον μαριονέτα πρωθυπουργό Κόλλια και άλλους ανόητους καραβανάδες, αποφάσισαν να απεκδυθούν την στρατιωτική στολή και να ενδυθούν εκείνη των κοινοβουλευτικών. Με ένα νόθο δημοψήφισμα του 98% ο Γεώργιος Παπαδόπουλος έγινε πρόεδρος της δημοκρατίας, αντιπρόεδρος ο Οδυσσέας Αγγελής και οι άλλοι στρατιωτικοί υπουργοί. Η γνωστή αρσακειάδα όπως αποκαλούσαν τότε τον Δημήτριο Ιωαννίδη, έγινε διοικητής της ΕΣΑ.

Θυμάμαι παιδί ακόμα, που διαβάζαμε στην εφημερίδα «Τα Νέα» την γνωστή μαντινάδα του Χριστοδούλου(;) «Μαθές δεν εξανάγινε τέτοιο κουτί ρημάδι ΌΧΙ να ρίχνεις το πρωί και ΝΑΙ να βγαίνει το βράδυ». Είχε επίσης, προηγηθεί η κατάργηση του θεσμού της Μοναρχίας, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος που ζούσε στο εξωτερικό είχε κηρυχθεί έκπτωτος και ο στρατηγός(νομίζω) Γεώργιος Ζωιτάκης είχε γίνει αντιβασιλέας. Το Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών ήταν το γενικό τους σύνθημα (άνευ Βουλής και Εκλογών κύριοι, έτσι τα έθνη μόνο ζουν ταρατατζούμ, ταρατατζούμ, που τραγουδούσε τόσο εύστοχα ο Γιώργος Μαρίνος) τρεις λέξεις νεκρές όπως έγραψε και ο Γιώργος Σεφέρης, γιατί τις σκοτώσατε. Ένα ασφαλώς κατ΄ επίφαση δημοκρατικό άνοιγμα είχε επιχειρηθεί από τον δικτάτορα Παπαδόπουλο και οι εφημερίδες άρχισαν να δημοσιεύουν, έστω και καλυμμένα, άρθρα εναντίον της χούντας και της πολιτικής της. Θυμάμαι στην ασπρόμαυρη τηλεόραση που παρακολουθούσαμε τότε, τον γνωστό ηθοποιό Σταύρο Παράβα σε επετειακό σόου να λέει παραφράζοντας ένα γνωστό τραγούδι του Γιάννη Καλαϊτζή, περίπου τα εξής: «Κυρά Γιώργαινα ο Γιώργος σου που το πάει, τα πέντε έκλεισε και ακόμα κυβερνάει, έβαλε τα σκούρα του άναψε το πούρο του μπήκε στο αμάξι του και εντάξη του, ο Γιώργος είναι πονηρός και αυτά που κάνει μην τα τρως, και από τις 21 και μπρος έγινε μόνιμος γαμπρός », και εμείς να ακούμε την φωνή του Παύλου Μπακογιάννη στην Γερμανική Ελληνική εκπομπή της Ντώιτσε Βέλλε κάθε βράδυ στις 9 και μισή και να περιμένουμε τα  καινούργια αντιστασιακά νέα, ή να ακούσουμε τα αντιστασιακά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Άλλοτε πάλι ακούγαμε σε άλλη συχνότητα το «Εδώ Λονδίνο», την εκπομπή του ΒΒC με τα νέα από το εξωτερικό. Μεταπηδώντας λοιπόν στην προεδρία της δημοκρατίας ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος θέλησε να κάνει ένα άνοιγμα προς τους παλαιούς κοινοβουλευτικούς και έχρισε δοτό πρωθυπουργό έναν παλιό και έμπειρο πολιτικό και σημαντικό ιστορικό τον Σπύρο Μαρκεζίνη. Το κοινοβουλευτικό πείραμα του Σπύρου Μαρκεζίνη που θα προετοίμαζε τις επερχόμενες εκλογές δεν κράτησε για πολύ, προηγήθηκαν τα φοιτητικά γεγονότα της Νομικής τον Φεβρουάριο του 1973 και η εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του ιδίου έτους, η κυβέρνησή του ανετράπη από έναν σκληρό και ανόητο δικτάτορα ο οποίος συμμετείχε στην δικτατορία της 21^ης Απριλίου τον διοικητή της ΕΣΑ, τον Δημήτριο Ιωαννίδη, ο οποίος ανέτρεψε τον πρώην στρατιωτικό και δικτάτορα πρόεδρο Γεώργιο Παπαδόπουλο περιορίζοντάς τον στο Λαγονήσι που διέμενε, έριξε την κυβέρνηση Μαρκεζίνη εγκαθιστώντας έναν πρώην στρατιωτικό και υπουργό οικονομικών τον Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο δήθεν πρωθυπουργό, και όρισε για πρόεδρο δημοκρατίας τον στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη, στην ουσία αυτός ήταν που κινούσε τα νήματα με τους έμπιστους στρατιωτικούς του και τα τάγματα των Εσατζήδων του. Η Δικτατορία έδιωξε και τον παλαιό αρχιεπίσκοπο και έβαλε με την αριστίνδην σύνοδο στην θέση του τον από τα Στερνά της Τήνου Ιερώνυμο Κοτσώνη, τον ιερέα των Βασιλικών ανακτόρων, όπως μετέπειτα, η Δικτατορία του Ιωαννίδη έδιωξε τον Ιερώνυμο και έβαλε στην θέση του τον εξ Ιωαννίνων Σεραφίμ Τίκα.
Πάντως εμείς, τα παιδιά της εποχής εκείνης, δεν θυμόμαστε παπάδες και άλλες χριστιανικές δυνάμεις που να μην ήσαν με την Δικτατορία. Όλοι, μα όλοι μας μιλούσαν υπέρ της Χούντας-μιλώ για τον δικό μου χώρο στο Σχολείο-έπρεπε να περάσουν μερικά χρόνια αργότερα για να θαυμάσω, σεβαστώ και μιλήσω ουσιαστικά για την εποχή εκείνη και την στάση της Εκκλησίας, με τον αείμνηστο πατήρ Γεώργιο Πυρουνάκη. Δυστυχώς σαν θεσμός ο χώρος αυτός, στάθηκε κατώτερος των περιστάσεων. Αυτήν  την περίοδο η Ελλάδα ήταν ένα απέραντο ρουφιανοτροφείο και ανόητους ένστολους, και από κοντά μαύρα ράσα παντού, μαύρη μούχλα που επιβίωσε και αργότερα με ανεξέλεγκτες συνέπειες πάνω στην ζωή μας. Το ίδιο και αυτοί οι ανεκδιήγητοι εκκλησιαστικοί μητροπολίτες της Κυπριακής εκκλησίας, που εναντιώθηκαν στην αρχιεπίσκοπο Μακάριο.

Θυμάμαι την χαροποιό διάθεσή μας όταν στις 25 Νοεμβρίου ανετράπη ο Παπαδόπουλος χωρίς να κατανοούμε τι μας περίμενε. Η εφημερίδα «Χριστιανική» του Νίκου Ψαρουδάκη είχε βγει τότε με τίτλο «Έπεσε ο τύραννος να πέσει και η τυραννία». Δυστυχώς όμως τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως τα περιμέναμε. Οι τόποι εξορίας άνοιξαν και δέχθηκαν χιλιάδες αντιστασιακούς, που είχαν αρχίσει να αμφισβητούν το προηγούμενο και το νέο στρατιωτικό καθεστώς, και μια πιο σκοτεινή περίοδο άρχιζε για την χώρα. Όλη μέρα άκουγες κλαρίνα και νταούλια και έβλεπες στην τηλεόραση στρατιωτικούς να χορεύουν δημοτικούς χορούς. Όλη η χώρα είχε μετατραπεί σε μια στρατιωτική στρούγκα. Το καρακιτσαργιό, σε όλο του το μεγαλείο, αθάνατη Ελλάδα με τα κλέη σου, όλη η βλακεία συγκεντρωμένη κάτω από ένα πηλήκιο. Τότε ήταν που με παρακίνηση της χούντας των Αθηνών, έγινε η ανατροπή του αρχιεπισκόπου Μακαρίου και ορίστηκε ο Νίκος Σαμψών σαν πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η χούντα όμως επιτέλους στις 24 Ιουλίου του 1974 έπεσε, ο εξόριστος πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής αρχηγός της ΕΡΕ πριν την δικτατορία επέστρεψε, σχηματίστηκε κυβέρνηση εθνικής ενότητας και τα κοινοβουλευτικά πράγματα πήραν τον δρόμο τους, μετά την δίκη της Χούντας και την καταδίκη των πρωταιτίων της δικτατορίας. Ο μέχρι τότε αρχηγός της ΕΡΕ και τελευταίος πρωθυπουργός πριν την Χούντα ο συγγραφέας Παναγιώτης Κανελλόπουλος είχε αρνηθεί να αναλάβει την πρωθυπουργία, υποστήριξε την δίκη και καταδίκη σε θάνατο των πραξικοπηματιών, έτσι, υπερίσχυσε η άποψη του Ευάγγελου Αβέρωφ Τοσίτσα-του λεγόμενου και γεφυροποιού-που υποστήριξε την λύση Καραμανλή. Ο αρχηγός της Ενώσεως Κέντρου ο Γεώργιος Μαύρος, έγινε αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδος νομιμοποιήθηκε, ο Αντρέας με το λευκό ζιβάγκο επέστρεψε και ίδρυσε το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, και ο σοφός ηγέτης και πολιτικός ρήτορας του Κομμουνιστικού Κόμματος Εσωτερικού όπως τότε ονομαζόταν, (ΕΔΑ) ο Ηλίας Ηλιού, μετείχε ενεργά στις εκλογές.

Όμως, είχε διαπραχθεί ένα μεγάλο έγκλημα, οι Τούρκοι με τον Αττίλα 1 εισέβαλαν στην Κύπρο, (Η Κύπρος είναι μακριά) και κατέλαβαν ένα μεγάλο μέρος του Κυπριακού εδάφους, πρωθυπουργός τότε στην Τουρκία αν θυμάμαι καλά ήταν ο Μπουλέντ Ετσεβίτ. Δυστυχώς τα τραγικά και εγκληματικά σφάλματα των Ελλήνων στρατιωτικών, αλλά και οι χαμένες ευκαιρίες των παλαιών Ελλήνων πολιτικών και ασφαλώς και του αρχιεπισκόπου Μακαρίου, έδωσαν την ευκαιρία στην ανέκαθεν εναντίον της Ελλάδος επεκτατικής πολιτικής της Τουρκίας να πραγματοποιήσει και τον Αττίλα 2. Τα επακόλουθα και τα προβλήματα είναι γνωστά εδώ και 40 χρόνια, το δράμα των αγνοουμένων, το πρόβλημα των προσφύγων, οι νεκροί, και η διχοτόμηση του νησιού αποτελεί μέχρι σήμερα ένα άλυτο διεθνές πρόβλημα. Δυστυχώς παρόλα τα ψηφίσματα του ΟΗΕ το Κυπριακό πρόβλημα όπως και το Παλαιστινιακό δεν λύθηκαν. Οι ισχυρές πολιτικά-στρατιωτικά και οικονομικά δυνάμεις της γης δεν θέλησαν ουσιαστικά να  διώξουν τα στρατιωτικά στρατεύματα κατοχής από την Κύπρο. Αν θυμάμαι καλά, η Τουρκία και το Πακιστάν, είναι οι δύο χώρες που έχουν αναγνωρίσει την Τουρκική κατοχή στο ανεξάρτητο Κυπριακό κράτος, και το ψευδοκράτος.

Η γενιά μου μεγάλωσε, πενηντάρισε, μπήκαμε στην ΕΟΚ όπως και η Κύπρος, αλλά τα Τουρκικά στρατεύματα κατοχής δεν έφυγαν από την Κύπρο, τα εδάφη δεν επεστράφησαν, και όχι μόνο αυτό, αλλά οι γείτονες μας διεκδικούν μέρος του Αιγαίου πελάγους, την υφαλοκρηπίδα σε ορισμένα νησιά, έδιωξαν τον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου, διεκδικούν προνόμια στην περιοχή της Θράκης, στέλνουν επίτηδες λαθραίους λαθρομετανάστες στην χώρα για να δημιουργήσουν προβλήματα, (χωρίς να γνωρίζουμε από που κρατά η σκούφια τους) και, έχουν πραγματοποιήσει πάνω από 50 παραβιάσεις της διεθνούς Συνθήκης της Λωζάνης της 24 Ιουλίου του 1923, και, δημιουργούν προβλήματα στην περιοχή του Έβρου. Άσχημο πράγμα να έχεις κακό γείτονα λένε στον τόπο μου. Δυστυχώς όσες φορές έχουμε τείνει χέρι φιλίας, η άλλη πλευρά δεν βοήθησε όσο θα έπρεπε, ίσως δεν μας συγχωρούν ακόμα, το ότι επαναστατήσαμε το 1821 και αποκοπήκαμε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, τι να πω, δεν είμαι ιστορικός, αλλά τα προβλήματα που έχουν δημιουργήσει σε εμάς οι γείτονες μας οι Τούρκοι, είναι πολλά και διαχρονικά, δεν μιλώ για τον απλό Τούρκικο λαό, μιλώ για το στρατιωτικό και πολιτικό τους και διπλωματικό τους κατεστημένο.

Αν η μνήμη δεν με γελάει μετά σαράντα χρόνια, παιδί τότε τον Ιούλιο του 1974, κάποιος Τούρκος πολιτικός είχε πει, ότι οι Έλληνες κέρδισαν την αποκατάσταση της δημοκρατίας τους και έριξαν την χούντα, αλλά πλήρωσαν ένα τίμημα, έχασαν ένα μέρος του εδάφους του Κυπριακού Ελληνισμού. Για να είμαστε δίκαιοι πάντως με την Ιστορία μας, τα σφάλματα ήσαν δικά μας. Το πολιτικό Ημερολόγιο του Νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη να διαβάσει κανείς μόνο, θα καταλάβει. Δικά μας τα λάθη, δικές μας και οι υποχωρήσεις, οι άλλοι, οι διεθνείς παράγοντες κοιτούν τα δικά τους συμφέροντα.

Η Κύπρος πάντως 40 χρόνια μετά παραμένει σκλαβωμένη, πληγωμένη και σίγουρα αδικαίωτη.

     Μελετώντας και ερευνώντας την Ελληνική Λογοτεχνική παράδοση και Γραμματεία, ασφαλώς δεν μπορούσα να παραλείψω και την αντίστοιχη Κυπριακή, έτσι συγκέντρωσα ορισμένες ενδεικτικές πληροφορίες που αφορούν την Κυπριακή Λογοτεχνία και Ιστορία γενικότερα, σίγουρα δεν μπορεί να καλύψει το μεγάλο ενδιαφέρον που υπάρχει για τα Κυπριακά γράμματα και ιδιαίτερα μετά την ίδρυση Κυπριακού Πανεπιστημίου, ούτε εξαντλεί την βιβλιογραφία της Κυπριακής γραμματείας, αλλά είναι μια ισχνή καταγραφή βιβλίων που γνωρίζω, όχι εφημερίδων-που αφορούν την Κυπριακή παράδοση για όσους ενδιαφέρονται.

Παιάν των πολεμιστών της Κύπρου

Μια σπίθα λάμπει μέσα στη ματιά/

του γενναίου μας πολεμιστή/

που στον κόσμο δεν υπάρχει πουθενά΄/

η φωτιά του Τούρκου είν’ αυτή/

  --------

Δεν μπορεί η Κύπρος νάν’ Ελληνική/

να κρατήσεις Τούρκο δεν μπορείς/

ή θα γίν’ η Κύπρος τουρκική/

 ή πεθαίνει ο αγωνιστής.

  --------

Ας τολμήσει ο Έλλην να παραταχθεί/

με τον κόσμ’ ολόκληρο μαζί/

έστω και αν ένας μόνο Τούρκος ζει/

δεν θα καταλάβει το νησί.

Από το βιβλίο Ulkucu hareketin, έκδοσις Dede Korkut Κωνσταντινούπολις.

     Το ποίημα αυτό, όπως και άλλα πολλά, που μας φανερώνουν την συνεχή επεκτατική πολιτική των Τούρκων εναντίον μας, συμπεριλαμβάνεται σε ένα ενδιαφέρον βιβλίο που κυκλοφόρησε το 1991 από τις εκδόσεις Ρήσος. «Κέντρο Ερεύνης Μελέτης Ελληνισμού- «Ο Επεκτατισμός στην Τουρκική ποίηση», Πρόλογος-Μετάφραση-Σχόλια Γιάννης Μαγκριώτης, εκδόσεις Ρήσος 1991.

Στο βιβλίο είναι συγκεντρωμένα πάνω από σαράντα ποιητικά κομμάτια Τούρκων δημιουργών που μιλούν εναντίον των Ελλήνων, υπάρχουν ενδιαφέροντα σχόλια και παρατηρήσεις, και δημοσιεύονται Άρθρο το Άρθρο, οι 50 Κύριες Παραβιάσεις από την Τουρκία της Συνθήκης της Λωζάνης της 24 Ιουλίου του 1923.

Ασφαλώς, ποτέ στην ζωή μου δεν πίστεψα στην αποτελεσματικότητα των πολεμικών ενεργειών, πάντα πίστευα στα διπλωματικά μέσα και στις διπλωματικές λύσεις, όμως δεν μπορεί συνεχώς εμείς από την από εδώ πλευρά να υποχωρούμε συνεχώς, δεν θα πούμε φυσικά το γνωστό σύνθημα του Αντρέα «Βυθίσατε το Χώρα», αλλά πρέπει να πείσουμε τους εταίρους μας στην Ενωμένη Ευρώπη και τους άλλους τους πέραν του Ατλαντικού συμμάχους μας, ότι δεν μπορεί συνεχώς να υποχωρούμε εμείς και οι άλλοι να παραμένουν σταθεροί και επεκτατικοί. Η Κύπρος είναι ακόμα σκλαβωμένη και διαιρεμένη, πρέπει να βρεθεί μια λύση και για τις δύο κοινότητες, και να φύγουν τα Τουρκικά στρατεύματα από το νησί.

                  ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

          Ένα ενδιαφέρον βιβλίο κυκλοφόρησε το 2010 του γνωστού κριτικού Αλέξη Ζήρα για την Κυπριακή Λογοτεχνία, τίτλος του: «Όψεις της Κυπριακής Πεζογραφίας 1900-2000, εκδόσεις ΑΙΠΕΙΑ-Σπίτι της Κύπρου και εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα 2010.

Και όπως ο ίδιος γράφει στην εισαγωγή του:

«Η συγκέντρωση του υλικού που αποτέλεσε το ανά χείρας βιβλίο για την κυπριακή πεζογραφία στον 20^ο  αιώνα έγινε σε μια χρονική στιγμή που οι κριτικές, γραμματολογικές και ιστορικές σπουδές, στην Ελλάδα και στην Κύπρο, απέκτησαν νέα ενδιαφέροντα ως προς το ζήτημα της ταυτότητας των γραμμάτων της νήσου…».       

          Ας δούμε εν τάχει τις Βιβλιογραφικές πληροφορίες που κατόρθωσα να συλλέξω.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ

-περιοδικό Νέα Εστία, τεύχος 659/ Χριστούγεννα 1954-Αφιέρωμα στην Κύπρο.

-περιοδικό η λέξη, τεύχος 85-86/6,8,1989-Κύπρος, Λογοτεχνία και Τέχνη.

-περιοδικό γραφή, τεύχος 23-24/1993-Η Κυπριακή Τραγωδία στην Ελληνική  Ποίηση.

-περιοδικό γραφή, τεύχος 25-26/Άνοιξη 1994-Σύγχρονη Κυπριακή Λογοτεχνία.

-περιοδικό Αιγαιοπελαγίτικα Θέματα, τεύχος 37/3,4,1994-Αφιέρωμα Κύπρος.

-περιοδικό Αιγαιοπελαγίτικα Θέματα, τεύχος 38/5,6,1994     //   //          //

-περιοδικό Θέματα Λογοτεχνίας, τεύχος 12/7,1999-Αφιέρωμα στον Κυριάκο    Χαραλαμπίδη.

-περιοδικό η λέξη, τεύχος 152/7,8,1999-Αφιέρωμα στον Κώστα Μόντη.

-περιοδικό Ομπρέλα, τεύχος 65/6,8,2004-Αφιέρωμα Κύπρος ερωτική των παθών…

-περιοδικό Επτά Ημέρες εφημερίδα «Η Καθημερινή», 19/7/1992, Κύπρος μια    επίμονη Ελληνική    πορεία.

-περιοδικό Επτά Ημέρες εφημερίδα «Η Καθημερινή», 21/7/1996, Η λογοτεχνία της     Κύπρου.

-περιοδικό Μικρο φιλολογικά, τεύχη 1 έως 20.

-περιοδικό Σημείο, τεύχη 1,2,5…

-περιοδικό Ακτή, τεύχη 1-

-Ανδρέας Χατζηθωμάς, ΑΒΓΗ, Λογοτεχνική Έκδοση 1924-1925, Κύπρος χ.χ.

  (με τον ίδιο τίτλο υπάρχει και ένα Πειραιώτικο περιοδικό).

ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

-Κυπριακή Μαρτυρία τεύχος 3/1984, Η Πολιτιστική Ζωή Σήμερα και η Κύπρος,  Λευκωσία.

-ΚΥΠΡΟΣ 1974, Το άλλο πρόσωπο της Αφροδίτης, Εθνική Τράπεζα Ελλάδος 1975.

-Εικοσαετηρίς Ελληνικού Πνευματικού Ομίλου Κύπρου 1947-1967, Κύπρος 1968.

-ΚΥΠΡΟΣ, explorer, Ταξιδιωτικός Οδηγός, εφημερίδα «Η Καθημερινή» 8/2002.

-Φιλολογική Κύπρος 1970, Ελληνικός Πνευματικός όμιλος Κύπρου 2002.

-Κυπριακή λογοτεχνία-Οι ρίζες, Λευκωσία 1980.

-Κυπριακή Ποίηση και Πεζογραφία, Κέδρος/ Πανεπιστήμιο Αθηνών 2002.

-Οικογένεια και Περιουσία στην Ελλάδα και την Κύπρο,(συλλογικό) Εστία 1994.

-30 Βραβευθέντες Συγγραφείς-Ποιητές, Μέλη ΣΤΑΔ από 1995-1998, Άγιος    Δομέτικος ΛΤΔ, Λευκωσία 1998.

-Νήσος της Εστί. Η οδύνη της Αφροδίτης. Νομαρχία Κρήτης (πρόγραμμα).

-Φιλολογική Κύπρος 1998-1999. Αφιέρωμα στον Κύπρο Χρυσάνθη. Ελληνικός    Πνευματικός Όμιλος Κύπρου 2000

-Παναγιώτα Κυπριανού: επιμέλεια, Τα Δωδεκάνησα Παγκύπριος Διαγωνισμός    Ποίησης, έκδοση Γυμνασίου Ακακίου 1988.

-Σοφία Λαζάρου-Ανδρέας Πετρίδης-Δημήτρης Γκότσης: επιτροπή-επιλογή,    Σύγχρονοι Ποιητές της Πάφου, Εταιρεία Λογοτεχνών Πάφου, Λευκωσία 1990.

-Κύπρον, ου μ’ εθέσπισεν 1974-1994. 20 χρόνια κατοχή και προσμονής, Δήμος    Πατρέων 1994.

-Κύπρος, Ιστορία και Πολιτισμός από την αρχαιότητα έως σήμερα, έκδοση  εφημερίδα Έθνος- Μαλλιάρης-Παιδεία 2006.

-Πρακτικά Συμποσίου(11-12/4/1981)-Οι Κύπριοι Λογοτέχνες της Αιγύπτου.  Λευκωσία 1993.

-Πρακτικά Α Συμποσίου Μεταφραστών Κυπριακής Λογοτεχνίας. Λευκωσία 2001.

-Οι Εισηγήσεις στα Συνέδρια Ποίησης και Πεζογραφίας ΣΕΚΦ.. Νεοελληνική  Λογοτεχνία. Λευκωσία 1991.

-Η Κυπριακή Λογοτεχνία. Γ΄ κύκλος διαλέξεων. Πολιτισμός και Τέχνη.    Πολιτιστικό Κέντρο Λαϊκής Τράπεζας, Οργανισμός Πολιτισμού-ΑΚΕΛ 1994.

-Εγκυκλοπαίδεια. Κύπριοι Συγγραφείς από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. τόμοι 6,  έκδοση Χρ. Ανδρέου (1982-1983).

-Λουκάς Αξελός/ Λεύκιος Ζαφειρίου,

 «Ανθολογία Σύγχρονης Κυπριακής Ποίησης», Στοχαστής 1985.

-Κώστας Μόντης/ Ανδρέας Χριστοφίδης,

  «Κυπριακή Ανθολογία», Alium Ronhab 1965.

- Νικολάου Λανίτη/ Μέλη Νικολαϊδη,

  «Κυπριακή Λογοτεχνία», τόμος 6/ Βασική Βιβλιοθήκη-Ζαχαρόπουλος.

- Φοίβος Σταυρίδης/ Λευτέρης Παπαλεοντίου/ Σάββας Παύλου,

  «Βιβλιογραφία Κυπριακής Λογοτεχνίας-Από τον Λεόντιο Μαχαίρα έως τις μέρες    μας», Λευκωσία 2001.

- «Κριικές για Βιβλία των μελών (1985-1989) ΕΕΕΛ. Λευκωσία 1990.

- Γεώργιος Ιωαννίδης,

  «Κύπρος Χρυσάνθης-Βιβλιογραφικά-Ευρετήρια», Κύπρος χ.χ.

- Μ. Παπαονησιφόρου/ Πετρίδης/ Γκότσης,

  «Οργής και Οδύνης, 100 φωνές-ποιητική ανθολογία» Κύπρος 2000.

- Χρ. Κυπριανού/ Μ. Μαραθεύτης/ Ν. Σπανός: Ανθολόγησαν,

  «Ανθολογία Κυπρίων Πεζογράφων 1900-1970» Ε. Ο. Κύπρου-Λευκωσία 1972.

- «Πρόσφυγες της Κύπρου»

   Αντιπροσωπευτική Έρευνα ανάμεσα στις 200.000. των Τ. Ευδοκάς/ Λ. Μυλωνάς/    Κ. Πασχαλίδης/ Κ. Ολύμπιος/ Σ. Χειμωνά. … Ομάδα Ψυχοκοινωνικών μελετών.      Κύπρος 1976.

- Μάκης Αντωνόπουλος,

  «Τα μικρά τραγούδια της μεγάλης πατρίδος» Ρήσος 1992.

- Κ. Γ. Γιαγκουλής,

  «Ανθολογία Κυπριακής Λαϊκής Ποίησης», Λευκωσία 1980.

- Κλεάνθης Γεωργιάδης,

  «Ιστορία της Κύπρου», Λευκωσία 1978.

- Χρήσ. Γαλατόπουλος,

  «Τα τραγούδια της Φυλακής», Πάφος 1936.

- Γιάννης Γαλανός,

  Ταξιδεύοντας-«Κύπρος», Πάτρα 1985.

- Φώτης Δημητρακόπουλος,

   "Για τον Σεφέρη και για την Κύπρο», Επικαιρότητα 1993.

-  Φώτης Δημητρακόπουλος,

   «Εις τα περίχωρα Αντιοχείας και Κερύνειας», Ίκαρος 2006.

-  Χρυσάνθη Ζιτσαία,

   «Κύπριες Λογοτέχνιδες», Θεσσαλονίκη 1972.

- Λεύκιος Ζαφειρίου,

  «Η Νεότερη Κυπριακή Λογοτεχνία-Γραμματολογικό Σχεδίασμα», Λευκωσία 1991.

- Λεύκιος Ζαφειρίου,

   «΄Ωρες της Λευκωσίας στην ποίηση των Κυπρίων(1980-1999)», Λευκωσία 2000.

- Αλέξης Ζήρας,

 «Όψεις της Κυπριακής Πεζογραφίας (1900-2000), ΑΙΠΕΙΑ-Σπίτι της Κύπρου και       εκδόσεις Πάπυρος 2010.

- Ανδρέας Ιωάννου,

  «Ανθολογία Κυπρίων Πεζογράφων», Ίκαρος 1954.

- Γεώργιος Ιωαννίδης,

  «Η Κυπριακή Πεζογραφία της Εικοσιπενταετίας (1960-1985), Λευκωσία 1987.

-Κλείτος Ιωαννίδης,

  «Η συνωμοσία κατά της ‘Ιστορίας΄ της νεώτερης Κυπριακής Λογοτεχνίας»,             Λευκωσία 1986.

- Πάνος Ιωαννίδης,

  «Λογοτεχνικά Πορτρέτα-Κύπριοι ποιητές και πεζογράφοι» τόμος Α, Αρμίδα 2000.

- Κλείτος Ιωαννίδης,

  «Πρόσωπα και Ιδέες, τέχνη και πολιτισμός τόμοι α,β,γ, Αρμίδας χ.χ.

- Κεβορκ Κ. Κεσισιάν,

   «Ρομαντική Κύπρος-Γενικός Οδηγός», Λευκωσία 1973.

-   Αριστείδης Κουδουνάρης,

   «Βιογραφικό Λεξικόν Κυπρίων(1800-1920) γ΄ έκδοση, Λευκωσία 1995.

-  Μίκης Κιτρομηλίδης,

   «Κυπριακά Δημοτικά Τραγούδια», Ίδρυμα Λεβέντη-Λευκωσία 1994.

-  Νίκος Καζαντζάκης,

  «Ταξιδεύοντας. Ιταλία/Αίγυπτος/Σινά/Ιερουσαλήμ/Κύπρος. Ελένη Καζαντζάκη.

- Ζακ Λακαριέρ,

  «Λευκωσία, Η νεκρή ζώνη», Ολκός 2003.

- Τάκης Λαγάκος,

  «Ο Σεφέρης και η Κύπρος», Ίκαρος 1984.

- Άνθου Λυκαυγή,

  «Ερπύστριες», Κέδρος 1974.

- Νίκος Κλ. Λανίτης,

  «Η ψυχή της Κύπρου», Αετός 1946.

- Παύλου Λιασίδη,

   «Η Σταυρωμένη Τζύπρος μας», Λευκωσία 1976.

- Κώστας Μιχαηλίδης,

  «Η άλλη γη». Λευκωσία 1979.

- Κώστας Μόντης,

  «Και τοί εν ενναλίη Κύπρω», Λευκωσία 1974.

-  Μαρία Μιρασγέζη,

  «Το παιχνίδι στην Κυπριακή Παιδική Λογοτεχνία», Διαδρομές 1993.

- Μ. Π. Μουστέρης,

  «Ιστορία του θεάτρου», Λεμεσός 1983.

- Νίκη Μαραγκού,

  «Παραμύθια της Κύπρου», Αρμός 1994.

- Ήβη Μελεάγρου,

   «Πρόσωπο είναι η ανώνυμη Κυπρία», Δωδώνη 1994.

- Νίκος Ορφανίδης,

  «Νύχτες Πανσελήνου», -Ανθολογία Ποιημάτων. Λευκωσία –Ακτή 1999.

- Ανδρέας Ονουφρίου,

   «Του 35^ου Παράλληλου», Κύπρος 1983.

-  Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος,

   «Η Κύπρος ένα ταξίδι», Αστήρ 1974.

-  Μιχάλης Πιερής,

   «Από το Μερτικόν της Κύπρου»(1979-1990), Καστανιώτης 1991.

-  Σάββας Παύλου,

   «Σεφέρης και Κύπρος», Λευκωσία 2000.

-  Γιώργος Πετρόπουλος,

   «Σελίδες Κυπριακής Βιβλιοκριτικής», Αιγέας 1997. τόμοι 2.

- Κώστας Προύσης,

  «Θέματα και Πρόσωπα της Κυπριακής Λογοτεχνίας», Κύπρος 1990.

- Γιάννης Παπαδόπουλος,

  «Κείμενα ενός Αγώνα», Ονήσιλος 1987.

- Λευτέρης Παπαλεοντίου,

  «Λογοτεχνικές μεταφράσεις του μείζονος ελληνισμού (1880-1930) Κέντρο                Ελληνικής Γλώσσας 1998.

- Λευτέρης Παπαλεοντίου,

  «Τα πρώτα βήματα της Κυπριακής Λογοτεχνικής κριτικής», Λευκωσία 1997.

- Θέμις Σιαπκαρά-Πιτσιλίδου,

  «Ρίμες Αγάπης-Ο Πετραρχισμός στην Κύπρο», Αθήνα 1976.

- Λευτέρης Παπαλεοντίου,

  «Η Κυπριακή Λογοτεχνία στον Τύπο. Βιβλιογραφική καταγραφή 1879-1925.           Λευκωσία 1993.

- Αχιλλέας Πυλιώτης,

  «Φωνή μέσ’ απ’ τη γη μας», Κύπρος 1959.

 -Γεράσιμος Ρηγάτος,

   «Για ένα Νόμπελ στην Κυπριακή Λογοτεχνία», Σελίδα 1995.

- Γιάννης Σπανός

   «Κυπριακή Λογοτεχνία», Λευκωσία 1978

- Μόνα Θεοδούλου-Σαββίδου,

  «Έξι Κύπριοι ποιητές», ΠΕΝ 1998.

- Κώστας Σταμάτης,

 «Κύπρος της αγάπης και του ονείρου» (Ανθολόγηση κειμένων), Πατάκης 2004.

- Βασίλης Σιναπίδης,

  «Το Τραγούδι της Κύπρου», Αθήνα 1973.

- Λάκης Φουρούκλας,

  «Νέοι Κύπριοι Φοιτητές Μ΄ ένα στίχο αγκαλιά γη» Λευκωσία 1998.

- Ανδρέας Χατζηθωμάς,

  «Λογοτεχνικά Περιοδικά της Κύπρου μετά την ανεξαρτησία», Λευκωσία 1987.

- Κυριάκος Χαραλαμπίδης,

  «Αμμόχωστος Βασιλεύουσα», Ερμής 1982.

- Κύπρος Χρυσάνθης,

  «Πεζός Λόγος» ΙΙΙ Ιστορίες από την Κύπρο», Λευκωσία

- Κυριάκος Χαραλαμπίδης,

  «Μικρά Πορτραίτα Κυπρίων», Λευκωσία Ε.Π.Ο. Κύπρου 1993.

- Κυριάκος Χρυσάνθης,

  «Δημώδης Ιατρική της Κύπρου» Σύμμεικτα. Λευκωσία 1998.

Τα τρία μισοφέγγαρα

Την γλώσσα σου την αγαπώ μεγάλε ποιητή/

Θα περάσεις από τη Ρόδο κάποτε και συ/

Τα τρία μισοφέγγαρα, η κόκκινη μηλιά/

για μας: Κιρκούκ, Κομοτηνή, και Μεντεσέ νησιά.

             

σημείωση: Το ποίημα αυτό, του κ. S. Elcin, γράφτηκε τον Απρίλιο του 1978. Οι Τούρκοι ονομάζουν Μεντεσέ την Καρία και επομένως τα νησιά Μεντεσέ είναι τα Δωδεκάνησα, που εδώ αναφέρονται σαν ένας από τους εθνικούς στόχους της Τουρκίας.

Πάλι από το βιβλίο των εκδόσεων Ρήσος, «Ο Επεκτατισμός στην Τουρκική Ποίηση» σελίδα 72.

           Στην μικρή αυτή ανθολόγηση βιβλίων για την Κυπριακή γραμματεία, δεν αναφέρω τα βιβλία και τις μελέτες και τα ποιήματα των Ελλαδιτών ποιητών όπως του Γιώργου Σεφέρη, του Κωνσταντίνου Καβάφη, του Γιάννη Ρίτσου και δεκάδων άλλων, γιατί θα παρέκκλινα από τον επετειακό αυτό στόχο. Δεν μνημονεύω επίσης, ποιητικές συλλογές Κυπρίων ποιητών και γυναικών ποιητριών που είναι πάρα πολλές, διότι θα με οδηγούσε σε άλλα  ερευνητικά μονοπάτια.

     Εδώ, θέλησα από μνήμης να καταγράψω ενδεικτικούς μόνο τίτλους έργων με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 40 χρόνων από την Τουρκική εισβολή.

Δυστυχώς επαναλαμβάνω και πάλι η διεθνής κοινότητα κωφεύει. Η Κατοχή συνεχίζεται, ενώ ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας και της Κωνσταντινούπολης εκδιώχθηκε κακήν κακώς από τους γείτονές μας, αργά και σταθερά.

Το βιβλίο του Γιάννη Μαγκριώτη για τον «Επεκτατισμό στην Τουρκική ποίηση» είναι πολλαπλά ενδιαφέρον. Γνωρίζω και άλλα άρθρα που αναφέρονται σε παρόμοια θέματα. Αυτά για εκείνους που είναι ακόμα με το σχέδιο Ανάν, και που ζητούν χωρίς ανταλλάγματα να δώσουν χέρι φιλίας στην γείτονα χώρα.

διωχθήκαμε από τα πατρώα εδάφη, σφαγιασθήκαμε, και κυνηγηθήκαμε, η ζωντανή μνήμη του Μικρασιατικού Ελληνισμού είναι ακόμα παρούσα. Κάποτε κυκλοφόρησαν από το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών ορισμένοι τόμοι με τον γενικό τίτλο «Έξοδος», οι μαρτυρίες των απλών ανθρώπων για όσους έτυχε κάποτε να τους διαβάσουν είναι συγκλονιστικές. Πέρα από τις μυθιστορηματικές αφηγήσεις των διαφόρων Μικρασιατών λογοτεχνών και ποιητών.

          Πάνε χρόνια τώρα, που σε μια πορεία για την Κυπριακή τραγωδία, κρατούσαμε πλακάτ, εμείς οι έφηβοι τότε, που έγραφε το «Δεν Ξεχνώ». Θεωρώ ότι το σύνθημα αυτό μετά από σαράντα χρόνια δυστυχώς είναι ακόμα επίκαιρο. Μπορεί ο φάκελος  της Κυπριακής Τραγωδίας να μην άνοιξε ποτέ, αλλά το πρόβλημα και η κατοχή είναι ανοιχτά εδώ και σαράντα χρόνια.

          Κύπρος, ένα Ελληνικό βλέμμα της θεάς Αφροδίτης στην άκρη του Αιγαίου πελάγους.

Γιώργος Χ, Μπαλούρδος,

Πρώτη γραφή σήμερα, Κυριακή 20 Ιουλίου 2014, σαράντα χρόνια μετά.

Πειραιάς, Κυριακή 20 Ιουλίου 2014.