ΚΑΣΔΑΓΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

ΝΙΚΟΣ ΚΑΣΔΑΓΛΗΣ

«Το Θολάμι», εκδόσεις Στιγμή-Αθήνα 1987

«…..αλλά υπάρχουνε θάνατοι που βαραίνουνε

 γιατί διαλέγουνε οι ίδιοι τον τρόπο…»

                                              Κατερίνα Γώγου

     Ένας από τους πιο σημαντικούς πεζογράφους της μεταπολεμικής γενιάς είναι και ο Νίκος Κάσδαγλης.

Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1952 με τη συλλογή διηγημάτων «Σπιλιάδες».

Ο συγγραφέας μέσα από τα βιβλία του πραγματεύεται τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα που αρνούνται να ενταχθούν μέσα σε ένα εχθρικό προς αυτά κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον, και τις συνέπειες που υφίστανται όταν θελήσουν να αναιρέσουν τους εξουσιαστικούς του μηχανισμούς.

    Στο τελευταίο του αυτό διήγημα «Το Θολάμι» καταγράφει την σύντομη πορεία ενός νέου άντρα που καταλήγει σε αδιέξοδο. Κι αυτό συμβαίνει γιατί η ίδια η εσωτερική λογική της περιπέτειας που το άτομο ακολουθεί το απαιτεί.

     Η υπόθεση είναι απλή. Ένας νεαρός αντάρτης των πόλεων, κατά τη διάρκεια μιας άδοξης τρομοκρατικής απόπειρας, ενώ προσπαθεί να ξεφύγει  με μια μοτοσικλέτα μαζί με τον συναγωνιστή του, μπλοκάρονται από την Αστυνομία. Στη συμπλοκή που ακολουθεί εκείνοι τραυματίζονται θανάσιμα και οι αστυνομικοί σκοτώνονται.  Ο νεαρός (Ηρακλής) αναγκάζεται να σκοτώσει τον σύντροφό του για να μην τον προδώσει. Και θα αρχίσει έναν αγωνιώδη μαραθώνιο για να σωθεί.

Το «Θολάμι» είναι ένα δουλεμένο με γεωμετρική ακρίβεια διήγημα. Έχει όλες τις αρετές ενός καλογραμμένου και εύληπτου αστυνομικού διηγήματος.

Ο συγγραφέας με τη δεξιοτεχνία ενός έμπειρου σκηνοθέτη αποστασιοποιείται όχι μόνο από τον ήρωα, αλλά και από την όποια ιδεολογική ή συναισθηματική φόρτιση προσφέρουν τα γεγονότα. Με μια σπάνια λιτότητα εκφραστικών μέσων κινεί το φακό του και μεταφέρει με σχολαστική ακρίβεια μπροστά στα μάτια του αναγνώστη τις απεγνωσμένες προσπάθειες που καταβάλλει ο ήρωας για να ξεφύγει από το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει.

Ο νέος είναι ένα αποφασισμένο και απέριττο άτομο που οι ενέργειές του είναι άστοχες και οι κινήσεις του αδέξιες, όταν ορισμένα τυχαία γεγονότα αλλάζουν τη ροή του σχεδίου του.

     Μέσα από τους λακωνικούς μονολόγους του νέου, ο αναγνώστης αφήνεται –μόνος του, χωρίς την όποια επέμβαση του συγγραφέα-να ανιχνεύσει και να ψηλαφίσει τον εξωτερικό-ιδεολογικό χώρο, μέσα στον οποίο κινείται ο ήρωας.

    Ο χρόνος που εξελίσσεται η σύντομη αυτή σκηνική παρουσία δεν κρατάει παρά λίγες ώρες. Θα τολμούσε να έλεγε κανείς, ότι διαρκεί όσο μια μετάγγιση αίματος. Μια μετάγγιση που δότης είναι ο νέος και παραλήπτης ο θάνατος.

    Το ύφος είναι επιγραμματικό και συμπληρώνει με το δικό του τρόπο την οικονομία του κειμένου.

Ο συγγραφέας σκεπάζει με ένα πέπλο σιωπής τον ήρωά του. Τον αποσυνδέει από τον γύρω του χώρο και δεν τον περικλείει με μύθο. Ούτε ανάγει τις όποιες ενέργειές του σε ιδεολογικοπολιτικά ευαγγέλια. Όλο το υπαρξιακό του αδιέξοδο το μετατοπίζει πάνω στις πράξεις του.

Με την αφαιρετική αυτή γραφή και τις στραγγισμένες από κάθε συναίσθημα λέξεις, ο Νίκος Κάσδαγλης σκιαγραφεί την ανέκκλητη λογική των γεγονότων. Δεν επιδοκιμάζει, αλλά ούτε και επικροτεί τις ενέργειες του ατόμου, αλλά ούτε και τον φορτίζει με το δικό του ιδεολογικό οπλοστάσιο.

Με ψυχρό βλέμμα καταγράφει τα συμβάντα και αφήνει τον έπαινο ή τον ψόγο, για τον ήρωά του και τις πράξεις του στον ίδιο τον αναγνώστη.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση, περιοδικό

«Διαβάζω», τεύχος 209/ 22-Φεβρουαρίου 1989.

              Πειραιάς 9/ Ιουνίου 2013.

Αφόρητη ζέστη, και ο ανεμιστήρας έχει χαλάσει.

Άραγε τι θα θυμούνται οι μελλοντικοί αναγνώστες από όλα αυτά;