ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ

Ερμούπολη Σύρου 25/1/1940-Αθήνα 23(;)/5/2015

    Εντελώς τυχαία, στο Internet, έμαθα ότι απεβίωσαν δύο σημαντικοί άνθρωποι των γραμμάτων, ο πεζογράφος και εικαστικός Νίκος Χουλιάρας και η ηθοποιός και ποιήτρια Αγγελική Ελευθερίου. Τον Νίκο Χουλιάρα, τον θυμάμαι προς τα τέλη της δεκαετίας του 1980, σε γνωστό τυπογραφείο της Αθήνας, να «διορθώνει» τα τυπογραφικά δεκαεξασέλιδα βιβλίου του, τον αναγνώρισα αμέσως, από το ωραίο και κάπως σεβάσμιο παρουσιαστικό του. Μου πρόσφερε το βιβλίο του (Μια ιστορία του μακρύ χειμώνα)-με αφιέρωση, μιλήσαμε για λίγο για το έργο του και τον ξαναθυμήθηκα στην γνωστή ωραία εκπομπή «σαν παραμύθι», αν θυμάμαι σωστά, που στην αρχή της έδειχνε το χαμογελαστό πρόσωπό του. Το μυθιστόρημά του «Ο Λούσιας», στην εποχή του, έκανε μεγάλη εντύπωση και συζητήθηκε ευρέως. Στο διάβα των αναγνωστικών μου ενδιαφερόντων, κάποτε, διάβασα τα εξής βιβλία του:

«Ζωγραφικά Κείμενα» Κέδρος 1978, «Ο Λούσιας» Κέδρος 1980, «Το μπακακόκ» Κέδρος 1982, «Ζωή την άλλη φορά» Νεφέλη 1985, «Το άλλο μισό» Νεφέλη 1987, και το «Μια Ιστορία του μακρύ χειμώνα» Νεφέλη 1990.

    Ήταν 16 Μαΐου του 1987, όταν μια μικρή και ζεστή παρέα θεατρόφιλων, που αποτελούνταν από την Γιάννα, την Μαίρη, τον Κώστα, τον Φώτη και εμένα, παρακολουθήσαμε για πρώτη φορά την θρυλική παράσταση «Ο Ήχος του Όπλου» της Λούλας Αναγνωστάκη στο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν. Η σκηνοθεσία ήταν του Κάρολου Κουν, βοηθός σκηνοθέτης ο Μίμης Κουγιουμτζής, η μουσική επιμέλεια  ήταν της Ρηνιώς Παπανικόλα και τα σκηνικά-κουστούμια του Γιώργου Πάτσα .Τον Γιαννούκο τον ερμήνευε ο Χρήστος Τσιρτσής, τον Μιχάλη τον υποδύονταν ο Στράτος Τζώρτζογλου, την Φανή η Λίλιαν Δημητρακοπούλου, την Κάτια η Ρένα Πιττακή, την Μαρίκα η Αγγελική Ελευθερίου, και τον Ηλία ο Μίμης Κουγιουμτζής. Γιατί αναφέρομαι σ’ αυτήν την σημαντική και αξέχαστη θεατρική παράσταση του Θεάτρου Τέχνης, γιατί εκεί για πρώτη φορά, παρακολούθησα το υποκριτικό ταλέντο της ηθοποιού και ποιήτριας Αγγελικής Ελευθερίου. Μια δυναμική παράσταση(σταθμός)-που παρακολούθησα δύο φορές-και που όλοι οι ηθοποιοί ήσαν τέλειοι, άντρες και γυναίκες.

    Αρκετά χρόνια αργότερα, συγκεντρώνοντας στοιχεία για την γυναικεία ποιητική περιπέτεια στην Ελλάδα, τηλεφωνήθηκα μερικές φορές, με την ποιήτρια Αγγελική Ελευθερίου. Εντύπωση μου έκανε ο οικείος τόνος της, η ζεστασιά της φωνής της, το πρόσχαρο ύφος της και γενικά, το ευγενικό ηχόχρωμα της φωνής της, μου άφησε την εικόνα ενός ατόμου βαθιά ευαίσθητου και ρομαντικού. Όταν της ανέφερα ότι την γνώριζα και ως ηθοποιό, συγκινήθηκε και με ευχαρίστησε θερμά.. Της είπα, ότι μου ήταν γνωστή και η ποιητική της παρουσία, και στο εμπόριο, είχα βρει και αγοράσει τις συλλογές της.

Με ευχαρίστησε, και ζητώντας μου την διεύθυνση, μου ταχυδρόμησε σε σύντομο χρονικό διάστημα, μια μικρή θερμή επιστολή και ορισμένες φωτοτυπίες από κριτικές για το έργο της. Στην μνήμη της ευαίσθητης, σεμνής και διακριτικής αυτής γυναικείας ηθοποιού και ποιήτριας, αντιγράφω εδώ την επιστολή της, τα βιβλία της που γνωρίζω και κατέχω, και ελάχιστες κριτικές που κατόρθωσα να συγκεντρώσω για το έργο της, και μερικές σκέψεις για το έργο της καθώς το ξαναδιαβάζω.

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ

                                                             Αθήνα 25 Ιανουαρίου 2001

    Αγαπητέ μου κύριε Μπαλούρδο.

Σας ευχαριστώ που είχατε την καλοσύνη να συμπεριλάβετε και δικά μου γραπτά στην επίπονη εργασία σας-και συγνώμη για την καθυστέρηση, κριτικών κειμένων κλπ., που σας έλειπαν.

Είναι κι άλλα που δεν βρίσκω λόγω μετακόμισης και βαρύτατου πένθους.

Από ότι θυμάμαι μια κριτική στο «πλανόδιο» του Νίκου Λάζαρη για το «Αργά τ’ απόγευμα»’96-97(;) και του Γιώργου Βέη στο περιοδικό «Διαβάζω», για το ίδιο βιβλίο τον ίδιο καιρό. (Μπορεί και να τα έχετε;)

Σας ευχαριστώ και πάλι.

Συγχωρήστε μου την αμέλεια μου

Με ευχές για σας και τα βιβλία σας

                                                    Με την αγάπη μου

                                                    Αγγελική Ελευθερίου

                                                   Μεσσηνίας … Αθήνα-Αμπελόκηποι

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

-Μια γυναίκα, Κέδρος 1978

-Ωδίνες, Κέδρος 1982

-Αργά τ’ απόγευμα, Καστανιώτης 1990

-Από τότε, πλανόδιο 1996

-Θα καπνίζω, Γαβριηλίδης 2004

-Μια άδεια θέση, Γαβριηλίδης 2011

-Όταν μιλώ με τα παιχνίδια μου, Γνώση 1983 (παιδικό βιβλίο)

ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ

- «Ωδίνες», περιοδικό η λέξη τχ. 12/2,1982

- «Αυτός που ζωές του αφιερώθηκαν», περιοδικό η λέξη τχ.62/2,3,1987

- «Θριαμβικοί και λυπημένοι/ περνάμε μες στον κόσμο….,

  περιοδικό πλανόδιον τχ.10/7,1989

- Μνήμη Νίκου Σκυλοδήμου/Αυτή η γυναίκα/ Πίσω από μιαν αυλαία/ Δε θα ‘χει μείνει τίποτα/Τα σώματά σου, περιοδικό πλανόδιον τχ.2/Άνοιξη 1987

-Ένα σπίτι(Μια μέρα ξαφνικά της είπα να φύγει. Ήταν απόγευμα φθινόπωρο με την ψιλή βροχή. Δύο γυναίκες στο πεζοδρόμιο μπροστά στο σπίτι….), 
περιοδικό πλανόδιο τχ. 6/Άνοιξη 1988   

ΚΡΙΤΙΚΕΣ

• Τάσος Λειβαδίτης, «Μια γυναίκα», εφημερίδα Η Αυγή 22/4/1979. Τώρα και στο βιβλίο του «Έλληνες ποιητές», εκδόσεις Καστανιώτης 2005, σ.80-82

   Αρχίζω από κει που θα τελείωνε κανείς το μικρό του κριτικό σημείωμα, απ’ το συμπέρασμα. Ναι, είναι θαυμάσια ποιήματα. Κείμενα χωρίς τίποτα το ξεχωριστό, το εξωραϊστικό, το μεγαλόσχημο. Αλλά με πόσο αυθορμητισμό, με πόση αλήθεια και πόση απόγνωση. Όλο το βιβλίο, οι εντυπώσεις, τα βιώματα, τα αισθήματα μιας γυναίκας απ’ τη μίζερη καθημερινή της ζωή-που παίρνουν όμως διαστάσεις τραγωδίας. Της σύγχρονης τραγωδίας της βουβής, χωρίς ολολυγμούς, αλλά με ήρεμα αναστενάγματα που σκοτώνουν. Τα πράγματα δοσμένα όπως είναι, μισερά ή ασήμαντα, αλλά τόσο αποκαλυπτικά στη καταγραφή της μονοτονίας τους…….

Δεν συναντά κανείς συχνά ποιήματα τόσο απογυμνωμένα από «ποίηση» αλλά με τόση ποίηση…..

• Δήμητρα Παυλάκου, «Αργά τ’ απόγευμα», εφημερίδα Η Αυγή 16/12/1990

  Έργα και ημέρες

  «Γιατί μου παρασταίνετε τον ήλιο,

  ποιόν ήλιο παρασταίνετε

  σ’αυτήν εδώ την πίσσα;»

                    Τάκης Σινόπουλος: Ο Χάρτης

    Το βιβλίο της, έγραφε: Αγγελική Ελευθερίου: «Αργά τ’ απόγευμα» και με παγίδεψε στη σαγήνη της ανάγνωσης, μιας ζώσης ποιήτριας. Είχε καιρό να μου τύχει. Τα ΚΤΕΛ του νομού Αττικής πρέπει να μου έχουν υποχρέωση. Πηγαινοέρχομαι ξεροσταλιάζοντας στις προθήκες μέχρι λιποθυμίας. Συνέζευξα λοιπόν τους απόηχους της ποίησης του Τάκη Σινόπουλου με τον ζωντανό ψίθυρο της Ελευθερίου και βρήκα την αρμονία αμέσως. Άρχισε να επενεργεί πάνω μου, ξεθάβοντας «με τα νύχια της πρόσωπα αγαπημένα» όπως η γυναίκα της σελίδας εννιά. Ποίηση σωματογενής, αισθητικών αντανακλάσεων, εσώτερων διεργασιών, μονήρης, μ’ ένα εφιαλτικό εγερτήριο χρονικής διαστολής, που ξαφνιάζει.

   Δεν ξέρω, μου θύμισε το μύθο του Νάρκισσου και της Ηχούς. Εκείνος πεθαίνει, όμως τα γράμματα παραταγμένα σε λέξεις θνησιγενείς και η Ηχώ απαντά πάντοτε με τη φωνή της.

    Ποια είναι η ποιήτρια δεν ξέρω, για κανέναν απ’ όσους τόσα χρόνια λαμβάνω σήματα και σημαίνοντα δεν ξέρω το παραμικρό……  

• Δήμητρα Παυλάκου, «Από τότε», εφημερίδα Η Αυγή 20/4/1997

  Η προσευχή της σκιάς

«Ουκ έστι χρεία βαττολογειν, αλλ’ εκτείνειν τας χείρας»

                                                        Άγιος Μακάριος

Τα σπίτια συνήθως σωπαίνουν. Τα κλειδαμπαρώνεις και φεύγεις γι’ αλλού. Όταν επιστρέφεις περιμένουν ανυπόμονα τους ήχους σου. Σκοτεινιά υγρασία, σκόνη, εγκατάλειψη είναι τα μέσα τους, για να σου πουν πόσο τους έλειψες. Έτσι είναι τα σπίτια. Οι ποιητές τ’ ακούνε. Ξέρουν τι σημαίνει η επίμονη σταγόνα της βρύσης που στάζει, το κρύο σώμα των τοίχων, τα σκεπασμένα σαν νεκροί έπιπλα. …..

    Η ερημιά είναι ένας από τους τόπους της Αγγελικής Ελευθερίου. Οι τόποι της είναι πολλοί. Άνθρωποι που λοξοδρόμησαν, ατέλειωτη σιγή, πλάνες που αφήνουν τη φράση τους στη μέση, κρύο, νηστεία, προσευχή. Η ψυχή της ποίησής της φθέγγεται με τρόπο υπόκωφο και υπομειδιώντα. Έτσι η η ερμηνεία δεν χαρίζεται στον αναγνώστη, πρέπει να την ξεκλειδώσεις με προσοχή μη σπάσει το κλειδί, πρέπει να διέλθεις εκ συγγενικού βιώματος, μιας ζωής που η γλώσσα να διαχειρίζεται με τρόπο αψευδή. Τα ποιήματά της αναμοχλεύουν τα αναληθή. Κι όπως λέει κάπου ο Levy, η ερμηνεία του γεγονότος δεν αποτελεί κατ’ ανάγκην και αναζήτηση του πραγματικού του νοήματος. Η αλήθεια της συλλογής αυτής στρατοπεδεύει σ’ αυτό που αισθάνεται η δημιουργός.

    Η ζωή της δεν είναι κάτι το παρατηρήσιμο, το αντικειμενικό. Είναι ένα είδος ενδιαιτήματος. Κάποια πράγματα γλίστρησαν από το καλώς έχειν της ζωής και η προσωπική ιστορία της ποιήτριας μπαίνει τελικώς σε λέξεις…..  

• Ρεγγίνα Παγουλάτου, «Μια γυναίκα», εφημερίδα Η Πρωινή 17/8/1979, μαζί με το βιβλίο του αδελφού της ποιητή και στιχουργού Μάνου Ελευθερίου «Τα όρια του Μύθου»

  Μόλις που κάνω γνωριμία με τη γραφή των αδερφών ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ, χάρη στο φίλο μου Ρήγα που μου τη δάνεισε. Ας τους πάρουμε με τη σειρά:

  Αισθάνεσαι να σε περιζώνει η γοητεία του απλού λόγου της Αγγελική Ελευθερίου. Τίποτα βροντερό και ψεύτικο. Καμιά έξαρση με σχήματα φανταχτερά και τυμπανοκρουσίες παρομοιώσεων. Όλα απλά σαν την καθημερινότητα και αβίαστα, φυσιολογικά, σαν το τρεχούμενο νερό….  

• Νίκος Λάζαρης, «Αργά τ’ απόγευμα», περιοδικό πλανόδιο τχ. 14/6,1991,σ.109-112

  Καμιά φορά ένα ποιητικό βιβλίο μας θέτει-ξανά-μπροστά στο ερώτημα, με πόσες λέξεις γράφονται τα ποιήματα……

Οι σκέψεις αυτές είχαν ως ερέθισμα το βιβλίο της Αγγελική Ελευθερίου Αργά τ’ απόγευμα. Το βιβλίο αυτό σε μια πρώτη ανάγνωση μας δημιουργεί μια πλαστή εντύπωση. Οι λέξεις είναι λίγες, οι εικόνες και οι μεταφορές μετρημένες δεν υπάρχουν εδώ τα εντυπωσιακά λεκτικά ευρήματα ή εκείνο το ποσοστό της-τεχνητής- εξυπνάδας που συναντάμε όλο και πιο συχνά σε αρκετές ποιητικές συλλογές του καιρού μας. Όταν, όμως, κλείσουμε το βιβλίο κι επανέλθουμε  αργότερα σ’ αυτό (κι έχουμε λόγους να το κάνουμε, αφού ορισμένοι στίχοι ως δια μαγείας μας εντυπώνονται στο μυαλό), βλέπουμε ότι υπάρχουν ποιήματα, ικανά να μας χαρίσουν εκείνο το είδος της ξεχωριστής ευχαρίστησης, που μόνο τα κείμενα που δημιουργούνται από μιάν αδήριτη ανάγκη, μπορούν να μας προσφέρουν.

• Ανωνύμως, «Ωδίνες μιας γυναίκας», εφημερίδα Το Βήμα 5/6/1983

  Πολλές αφορμές υπάρχουν για ν’ ασχοληθεί κανείς με την Αγγελική Ελευθερίου, μόνο που η ίδια αποφεύγει τη δημοσιότητα και τις δηλώσεις. Κι όχι από μετριοφροσύνη ή από σεμνότητα, αλλά γιατί την ενδιαφέρει η ουσία αυτού που κάνει

Ήσυχη κι αθόρυβη μα ιδιαίτερα δημιουργική, η Αγγελική Ελευθερίου γεννήθηκε στη Σύρα και τα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια ήρθε στην Αθήνα. Γράφτηκε στην Σχολή του Καρόλου Κουν και τέλειωσε έχοντας δώσει σε όλους την εικόνα μιας λαμπρής ηθοποιού, μόνο που για λόγους οικογενειακούς, δεν έπαιξε πέρσι στο θέατρο. Παντρεμένη με το Γιώργο Σκούρτη έζησε μαζί του στη Γαλλία ως πριν μερικά χρόνια….

• Ωτοβλεψίες, «Μια γυναίκα που ενθουσιάζει», εφημερίδα Τα Νέα ;

  ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΘΟΥΣΙΑΖΕΙ, Είναι η Αγγελική Ελευθερίου, που το πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Μια γυναίκα-σε έκδοση του Κέδρου-ενθουσιάζει πραγματικό όσους το διαβάζουν Μικρά κομμάτια απ’ τη ζωή μιας γυναίκας με απλότητα, ποίηση καθημερινής ζωής….

• Στάθης Ιω. Δρομάζος, «Λόρκα: Ματωμένος γάμος» στο θέατρο Ρεματιάς Χαλανδρίου, μετάφραση Νίκος Γκάτσος, σκηνοθεσία Σπύρος Βραχωρίτης,

θεατρική κριτική, εφημερίδα  Η Καθημερινή 30/8/1982, σ. 13

 «….Στην παράσταση δέσποσε η Αγγελική Ελευθερίου στο ρόλο της Μάνας. Χρόνια μακριά από το θέατρο μπήκε στο στίβο με καταπλήσσουσα ορμή, ευαισθησία και πλαστική δύναμη. Είναι μεγάλος ο «όγκος» των τριών νεκρών και είναι πολλή η δίψα για αίμα στην ισπανική ψυχή. Ο έρωτας της ζωής είναι τόσο μεγάλος όσο ο έρωτας του θανάτου. Αυτή τη «μοίρα» την έδωσε η Αγγελική Ελευθερίου με το πένθος των ξεριζωμένων, με το πείσμα της υποβόσκουσας φοβίας και εκδίκησης. Με άλγος και πάθος ζωής. Ήταν μια «μαινάδα» πένθιμης μνήμης και υλοζωικής φιλαρέσκιας….»

• Μιχάλης Γ. Μερακλής, «Σύγχρονη Ελληνική Λογοτεχνία»(1945-1980), μέρος πρώτο-ποίηση, εκδόσεις Πατάκη 1987, σ. 306

• Αλέξης Ζήρας-Θεοδόσης Κοντάκης, λήμμα, «Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνία», εκδόσεις Πατάκη 2007, σ.612

«Από τις ελεγειακές φωνές της νεότερης ποίησής μας, εμφανίστηκε όψιμα, αλλά με ποιήματα που εντυπωσίασαν αμέσως για την ικανότητά της να βγάζει προς τα έξω την ψυχική ατμόσφαιρα της καθημερινότητας, έτσι ώστε από τις μικρολεπτομέρειες και τις ασημαντότητες να σχηματίζεται η τραγική αίσθηση της ζωής. Ποιητικές αφηγήσεις οι πρώτες συλλογές της Ελευθερίου, χωρίς όμως η λιτή και απλή έκφρασή της υπαρξιακής οδύνης να ηχεί μελοδραματικά. Ακόμα, κυρίαρχος είναι ο ρόλος της μνήμης, ως προθάλαμος προς την αυτογνωσία. Εντοπισμός της φθοράς σε έναν κόσμο που περιγράφεται με δωρική λιτότητα, αν και η φαντασίωση και το όνειρο, που έρχονται και επανέρχονται στην ποίησή της, συνήθως αποτελούν σκηνογραφίες του ενός και μόνου εσωτερικού δράματος».

• Γιώργος Βέης, περιοδικό Διαβάζω τχ. 261/17-4-1991, σ.65-67

  Για το «Αργά τ’ απόγευμα» μαζί με την ποιητική συλλογή

  της Ρούλας Θεολόγου «Φρυκτωρίες»

  Ο τρόμος της κάθε μέρας

  Μετά τις δύο πρώτες ποιητικές συλλογές της Αγγελικής Ελευθερίου, που συνοψίστηκαν στα βιβλία «Μια γυναίκα» και «Ωδίνες», κυκλοφόρησε πέρσι η Τρίτη της ποιητική συλλογή….

Η συσταλτική, ευκρινής γραφή των τριάντα δύο άτιτλων σύντομων, κατά κανόνα, και αμιγώς εγωκεντρικών ποιημάτων, που απαρτίζουν το έργο αυτό, παρέχει την δυνατότητα στην Αγγελική Ελευθερίου να ανταποκριθεί ικανοποιητικά στις απώτερες επιδιώξεις της. Οι στίχοι κεκαθαρμένοι από περιττά συγκινησιακά βάρη, διατηρούν ακέραιη την αμεσότητα των πολλαπλών κλιμακώσεων, που παρουσιάζουν σε όλη την έκταση της ποιητικής συλλογής, οι βιωματικές ενίοτε, αδιέξοδες καταστάσεις…..

* Θα ‘ρθεις μια μέρα που δε θα σε περιμένω

   η καρδιά μου θα χτυπάει κανονικά

   και το κρεβάτι θα ‘ναι άστρωτο

   η φούστα μου και τα μαλλιά μου

   θα ‘ναι βρεμένα απ’ τα νερά το καλοκαίρι

   αν πάλι είναι χειμώνας θα ‘χω ριγμένο απάνω μου

   το μαύρο σάλι της γιαγιάς μου

   ακούω μια πόρτα

   δεν ξέρω αν κλείνει ή αν ανοίγει

   στο σάλι μπορεί να ‘χουνε μπλεχτεί και λίγες άσπρες τρίχες

   εχτός και καμιά μέρα

   χωρίς καθόλου ήλιο κάτσω και τα βάψω

   δε θέλω αλλά μπορεί

   μια άλλη τέτοια μέρα σου λέω παρά λίγο

   ύστερα έκλαψα καμπόσο άργησα κι από τη δουλειά

   τη μέρα εκείνη καθάρισα την τσάντα μου

   από παλιά χαρτιά κι ονόματα

   λούστηκα και πήγα μόνη στο σινεμά

   ήτανε πρώτη φορά και το σημείωσα

   θα ‘ρθεις το ξέρω μόλις βγεις

   ένα πρωί

   και θα ‘ναι μάλλον Κυριακή δέκα περίπου η ώρα

   θα πιούμε ήσυχα καφέ δίχως πολύ να συζητάμε

   ύστερα θα πας να φας στη  μητέρα σου

   μια άλλη μέρα

   ήσυχα πάλι

   θα μου μαθαίνεις των δαχτύλων τη σιγουριά

   και μην ξεχνάς το στόχο θα μου λες

   κάτσε ας είναι οι πόρτες ανοιχτές

   όταν θα ‘ρθεις.

                             Από τη συλλογή «Μια Γυναίκα»

* Όλη τη νύχτα

   Χτυπούσε το παράθυρο

   Μαύρες φτερούγες

   Χτυπάει ακόμα.

* Νύχτα εκκλησιών απόψε

   Άφωνη νύχτα

   Φωλιά Ψυχών.

   Ξαφνικά ένας θόρυβος

   Σα να τσαπίζουν κήπο

   ΄Η να ανοίγουν τάφο

* Σβήνω το φως

   Κάθε βράδυ

   Και καπνίζω.

   Περιμένω

   Από παράθυρο σε πόρτα.

   Περπατώ

   Μεγάλες αποστάσεις.

   Αλλάζω συνοδοιπόρους

   Από σκέψη σε σκέψη.

   Συνομιλώ με όνειρα

   Και με χτυπήματα φλεβών.

   Με την ανάμνηση του έρωτα.

   Και ξενυχτώ

   Τον διακεκομμένο ύπνο

   Των φιλενάδων μου.

   Σβήνω το φως

   Και καπνίζω

                          Από τη συλλογή «Αργά τ’ απόγευμα»

* Με τη σπατάλη επέζησε

                  ----

 * Τέτοιες στιγμές

    θυμάμαι τη φίλη μου

    Ενταφίαζε την κάμαρά της

    Και κοιμόταν για μέρες

    Τέτοιες στιγμές ήθελα να ‘μαι εκείνη

    Εγώ

* ΤΗΝ ΩΡΑ που τυχαία κοίταξα

   το ρολόι, θα ‘φευγες

   Η ώρα είναι του κόσμου

   εδώ είναι ερημιά

   και η ψυχή μου.

* ΠΕΡΙΜΕΝΑ

   Όταν δεν είχα

   τίποτα να περιμένω

   το πρόσωπο γυρνώντας

   κι απ’ την άλλη.

                            Από τη συλλογή «Από τότε»

* ΣΕ σκέφτομαι πάντα

   Στην κορυφή μιας σκάλας

   Όπως εσύ τον πατέρα σου

* ΚΑΙ να ξανάβρισκες

   Όπως τους τόπους

   Τους ανθρώπους

* ΚΟΙΤΑΖΑ τη θάλασσα

   Και με ηρεμούσαν

   Τα βουνά

* ΔΕΝ έσβησα το φως

   Μήπως και δε χτυπήσει

   το τηλέφωνο

* ΟΤΑΝ η ηθοποιός

   Θα  έπαιζε

   Ένα μεγάλο ρόλο

   Εμένα έκλεισε η φωνή μου

   Μπροστά σ’ ένα αόρατο κοινό

   ………………………………….

   Κι εκείνο το όνειρο

   Ότι ξεχνάει τα λόγια της

* ΑΠΟ την εγκατάλειψη

   Αρρωσταίνει η καρδιά

* ΤΟΣΟΣ αέρας

   Κι εσύ

   Χωρίς ανάσα

* ΦΟΒΑΜΑΙ

   Μη με χτυπήσει

   Κάποια απ’ τις λέξεις

   Που θα πεις

                             Από τη συλλογή «Θα Καπνίζω»

     Αυτός είναι ο ποιητικός κόσμος της ηθοποιού και ποιήτριας Αγγελικής Ελευθερίου, που έφυγε πριν μερικούς μήνες από τη ζωή. Ένας ποιητικός λόγος κοφτός, αψύς, λιτός, βιωματικός, μιας τραγικής γυναικείας συνείδησης που όμως τρέφει μέσα του, κάποια έσχατη κρυφή ελπίδα, ένας λόγος που υφίσταται την υπαρξιακή καταφορά μέσα στην ερωτική και συντροφική έρημο της εποχής μας. Μια ποίηση που δεν ηθικολογεί, δεν μελοδραματοποιεί, δεν κλαψουρίζει την απουσία του Άλλου, του ερωτικού συντρόφου που πάντοτε είναι απών ενώ είναι παρών σωματικά, μια ποίηση που δεν είναι βέβαιη για τίποτε άλλο, εκτός από την άμεση εμπειρία της στιγμής της καταγραφής της. Στίχοι που παρηγορούν με τις χαρές που τους παρέχει η διαρκώς σε εγρήγορση μνήμη, που συνθέτει ποιητικά τον ερωτικό κόσμο που βρίσκεται σε διάλυση, σε κρίση, σε οργανωμένη συντροφική ορφάνια, σε πένθιμη κατάσταση, ένας ερωτικός αισθησιασμός που αποκτά την πλήρωση με το μόνο πράγμα που ίσως να είμαστε σίγουροι, τη ζωή του αισθήματος. Τα ποιητικά νοήματα στέκονται σαν μικρές άνυδρες αλλά ευαίσθητες νησίδες στον ωκεανό της πλησμονής, του πένθους. Εικόνες εγκατάλειψης που οδηγούν όμως σε μικρή ποιητική μέθεξη, σε έναν απροσποίητο γυναικείο ερωτισμό που θέλγει καθώς θυμάται και θυμίζει και σε εμάς, τα  παρελθόντα δρώμενα μιας γυναίκας που πάσχει αλλιώς, που διατηρεί ακόμα και μέσα στους διαδρόμους της μεταγενέστερης αφήγησης της μνήμης την ζωτικότητά της, την φρεσκάδα της, τον μαγευτικό γυναικείο λυρισμό της. Μια προσωπική ποίηση που αγγίζει τις παρυφές της τραγωδίας καθώς κυνηγά την χίμαιρα του έρωτα μέσα από τις απλές καθημερινές πράξεις, μέσα σε απλά καθημερινά γεγονότα, σε κινήσεις ερωτικής προσέγγισης ατελέσφορες.

     Ο ποιητικός λόγος της Αγγελικής Ελευθερίου, με βουβό σπαραγμό θρηνεί τον χαμό των οικείων της προσώπων που δεν πεθαίνουν, των καθημερινών στιγμών της που συνεχίζονται μέσα στις σελίδες των ποιητικών της συλλογών, του χώρου, που με βλέμμα στοργικό περιγράφει και τειχίζει τα πρόσωπα με συμπάθεια και ευαισθησία. Και είναι, σαν ένα ανοιχτό μαυσωλείο ζωντανών μνημών πολυκατοικημένο, που η αντρική παρουσία είναι διαρκώς παρούσα σαν ένα ερωτικό φάντασμα που γυρνά να διεκδικήσει τα δικαιώματά της, ένας κόσμος αφηγηματικού-ορισμένες φορές- παραληρήματος, μιας γυναικείας ανάσας που μελαγχολεί και συντηρεί τα αποκαΐδια του έρωτά της. Ο άτιτλος κόσμος των ποιημάτων της, ο μικρός και κοφτός, που έχει κάτι από τα χάϊ-κου, ο κόσμος του καπνού και του πένθους, ο κόσμος της λησμονιάς και της ήρεμης απόγνωσης, της ελπιδοφόρας καθημερινότητας και της τραγικής εμβίωσης, του μάταιου της ανθρώπινης ερωτικής συμβίωσης, της θλιβερής επίγνωσης του σκοτεινού στίγματος της ανθρώπινης μοίρας, μας επαναφέρει στο νου το πρωταρχικό ερώτημα σχετικά με την λειτουργία της ποίησης, είναι δηλαδή ο ποιητικός λόγος ένα προσωπικό αμάρτημα που δεν θα καθαρθεί ποτέ, ή μήπως η μνήμη του ανθρώπου είναι η καταδικαστική ύβρις της ζωής του;

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή σήμερα, Σάββατο, 25 Ιουλίου 2015

Πειραιάς, 25/7/2015

Υ. Γ. πολιτικό υστερόγραφο των καιρών μας.

Τώρα που η επανάσταση συμβιβάστηκε, η αντεπανάσταση πληρώνει το τίμημα της κατεστραμμένης ζωής όλων μας.

Για αυτούς που ψήφισαν Ναι, και δεν τους έστειλαν ακόμα εξορία στην Αίγινα. Την νήσο των πιο έξυπνων αριστερών οικονομολόγων.