περιοδικό ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ

                                  ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ

     Όπως έχει λεχθεί και από άλλους ερευνητές της Ελληνικής λογοτεχνίας, την περίοδο της τελευταίας δικτατορίας στην Ελλάδα(1967-1974) η εκδοτική παραγωγή στην χώρα δεν σταμάτησε τελείως, οι πνευματικοί άνθρωποι, αν εξαιρέσουμε τους ελάχιστους που συνεργάστηκαν με το δικτατορικό καθεστώς, αργά αλλά σταθερά μετά το σοκ των πρώτων χρόνων, άρχισαν να δημοσιεύουν κείμενά τους, να εκδίδουν τα έργα τους, και ορισμένοι που είχαν την δυνατότητα, να εκδίδουν και λογοτεχνικά ή άλλου είδους έντυπα. Πολλά από τα περιοδικά αυτά, εκδόθηκαν κατά τα τελευταία χρόνια της δικτατορίας, όταν το τότε δικτατορικό καθεστώς προσπάθησε να νομιμοποιηθεί πολιτικά και άρχισε την φιλελευθεροποίησή του. Εκτός από τα νέα αυτά περιοδικά, συνέχιζαν την έκδοσή τους και τα άλλα, τα οποία εκδίδονταν αρκετές δεκαετίες πριν.

     Ένα έντυπο το οποίο κυκλοφόρησε κατά την περίοδο της δικτατορίας και μάλιστα εκτός των Αθηναϊκών πυλών, υπήρξε και το διμηνιαίο  περιοδικό «ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ» το οποίο εκδόθηκε στα Γιάννενα από τον γνωστό σημαντικό και πολυγραφότατο λογοτέχνη, μεταφραστή των αρχαίων ποιητών και επιμελητή έργων άλλων σημαντικών λογοτεχνών, τον ποιητή Γιάννη Δάλλα.

     Η «Δοκιμασία», κυκλοφόρησε σε δύο χρονικές περιόδους, από τον Μάϊο του 1973 έως τον Δεκέμβριο του 1974, συνολικά σε δέκα τεύχη, ορισμένα από τα οποία ήσαν διπλά. Οι διαστάσεις του ήσαν 15Χ20, και η αρίθμηση των σελίδων του ήταν συνεχής, από το πρώτο τεύχος του Μάη του 1973 έως το τελευταίο του το νούμερο 10, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1974, σύνολο σελίδων 304, η τιμή του όπως αναγράφεται ήταν 25 δραχμές και η ετήσια συνδρομή του 150 δραχμές. Από το 5 τεύχος της δευτέρας περιόδου του διμηνιαίου αυτού περιοδικού, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1974-έχει ήδη επέλθει στην χώρα η πολιτική μεταπολίτευση μετά την πτώση του δικτατορικού καθεστώτος και την εισβολή των Τούρκικων στρατευμάτων στην Κύπρο, υπεύθυνος ύλης, δεν είναι μόνο ο λογοτέχνης Γιάννης Δάλλας αλλά προστίθενται και άλλα τρία γνωστών λογοτεχνών ονόματα, αυτά του καθηγητή, δοκιμιογράφου και ποιητή Τάκη Καρβέλη, του πεζογράφου Χριστόφορου Μηλιώνη και εκείνο του Φάνη Τουλούπη, που αποτελούν πλέον, μαζί με τον Γιάννη Δάλλα την εκδοτική ομάδα του περιοδικού. Στο δέκατο τεύχος του περιοδικού, υπάρχει ένθετο εξασέλιδο-τέσσερα μικρά φύλλα, στα οποία συγκεντρώνεται η ύλη των δύο χρονικών περιόδων του ως άνω περιοδικού. Το έντυπο εκδίδεται όπως και τα άλλα της εποχής σε πολυτονικό σύστημα.

     Στο εμπόριο, κατόρθωσα να βρώ μόνο 6 συνολικά περιοδικά της Δοκιμασίας, από το 3 έως το 10 τεύχος.

Για την Δοκιμασία, το πλούσιο σε ύλη και σημαντικούς συνεργάτες αυτό περιοδικό που η ύλη του άπτεται όλων των χώρων της γραφής, ποίηση, δοκίμιο, θεωρητικά άρθρα, μετάφραση, μελέτες, αλλά και αρκετές ξένες συνεργασίες, μπορεί να βρει κανείς στοιχεία στο λήμμα του «Λεξικού Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» των εκδόσεων Πατάκη 2007, που υπογράφουν μαζί η φιλόλογος και ερευνήτρια Αγορή Γκρέκου και ο φιλόλογος Σταύρος Παπακυρίτσης σελίδα 533, καταγραφή και αναφορά στο περιοδικό από την ερευνήτρια Μάρθα Καρπόζηλου στην μελέτη της «Ηπειρωτικά Περιοδικά

( 1872-1982)», νούμερο 52 σελίδα 213, στον τόμο «ΑΝΤΙΧΑΡΗ-Αφιέρωμα στον καθηγητή Σταμάτη Καρατζά», έκδοση του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου-Αθήνα 1984, «1973. 52 Δοκιμασία. Περιοδική έκδοση λογοτεχνικού προβληματισμού. Γιάννης Δάλλας. Γιάννενα, τυπ. Ευρ. Θεμελή (οδός 28 Οκτωβρίου 28). V. 1973-XII. 1974. 10 τεύχη, 21 εκ. Ε.Η.Μ.» καθώς και τις πληροφορίες που μας δίνει στην εισαγωγή του ο ιστορικός της λογοτεχνίας Αλέξανδρου Αργυρίου σελίδες 325-326, στο πολύτομο έργο «Η Μεταπολεμική Πεζογραφία», Από τον πόλεμο του 1940 έως τη δικτατορία του 1967, τόμος Α, των εκδόσεων Σοκόλη Αθήνα 1988.

     Το πλούσιο για την εποχή του αυτό περιοδικό που στελεχωνόταν από αξιόλογους και καταξιωμένους συνεργάτες και με πλούσια και ποικίλη ύλη, όπως αναφέρεται στο 3^ο τεύχος του Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1973 έχει κρεμ εξώφυλλο, με μεγάλα γράμματα αναγράφεται ο τίτλος του και από κάτω, πάλι με κεφαλαιογράμματα οι συνεργάτες και τα περιεχόμενα, ακριβώς από κάτω γράφεται το νούμερο του τεύχους του περιοδικού και τέλος με κεφαλαία γράμματα γράφεται από κάτω από το νούμερο του τεύχους, ο τόπος έκδοσης, οι μήνες και η χρονιά. Στην δεύτερη σελίδα αναγράφονται τα εξής:

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ

περιοδική έκδοση λογοτεχνικού προβληματισμού

περίοδος 1^η χρόνος Α΄ τεύχος 3 Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1973

υπεύθυνος ύλης, συνεργασίες εμβάσματα: Γιάννης Δάλλας, 21 Απριλίου 67 Γιάννενα.

Προς το τέλος της δεύτερης σελίδας το περιοδικό με τον τίτλο Προσημείωση: μας δίνει στοιχεία για τον συγγραφέα Γιώργη Ζάρκο και για τα αποσπάσματα του χρονικού του με τίτλο Συνωμοσία, σελίδες χρονικού του 1951 που δημοσιεύονται στις σελίδες 176-179. Το οπισθόφυλλο είναι λευκό και στην μέσα του σελίδα αναφέρονται τα Περιεχόμενα του εκάστοτε τεύχους.

Στο διπλό τεύχος 8-9 του Ιουλίου-Οκτωβρίου του 1974 της δεύτερης περιόδου του περιοδικού, αναφέρονται τα εξής: συνδρομές-εμβάσματα: Φάνης Τουλούπης, Αχρίδος 10 Αθήνα τ.τ. 906, καθώς και οι στόχοι, ο σκοπός και η αιτία της έκδοσής του από την εκδοτική ομάδα:

Προσημείωση:

Η έκδοση της «Δοκιμασίας» στις αρχές του 1973 είχε σα στόχο της να συμβάλει στην πνευματική εξέλιξη της χώρας μας. Θεωρήσαμε τη συμβολή αυτή σα πράξη πολιτική με την ευρύτερη σημασία του όρου. Η επιλογή των κειμένων έγινε με κριτήρια καθαρώς ποιοτικά. Κάναμε όμως την επιλογή αυτή με άγρυπνη συνείδηση και στόχους ξεκάθαρους. Καταρχήν φροντίσαμε να καλύψουμε το χώρο της ποίησης, της πεζογραφίας, της μελέτης, των μεταφράσεων με κείμενα που ανταποκρίνονταν στις προθέσεις μας. Παράλληλα, η όλη επιλογή, με βάση πάντοτε κριτήρια ποιοτικά, έγινε στα πλαίσια της αντιδικτατορικής πάλης.

     Οι μέρες που περνάμε είναι πολύ κρίσιμες. Μια εθνική καταστροφή, που μας θυμίζει την μικρασιατική, και τα καρκινώματα ενός αμαρτωλού παρελθόντος πρέπει ν’ αποτελέσουν το μόνιμο πλαίσιο, όπου καλείται να κινηθεί η ευαισθησία μας. Το δράμα της Κύπρου και τα εσωτερικά μας προβλήματα είναι αλληλένδετα. Με συναίσθηση της ευθύνης μας, με την πεποίθηση πως δεν χρειαζόμαστε μόνο μια «λόγω δημοκρατία» αλλά «έργω», πως στην προσπάθεια αυτή ο καθένας επωμίζεται το βάρος που του αναλογεί, και με κριτήριο, τέλος, την ποιότητα και το βαθμό εγρήγορσης των κειμένων, συνεχίζουμε την έκδοση της «Δοκιμασίας».».

     Όπως διαπιστώνουμε από το κείμενο αυτό των εκδοτών, οι στόχοι τους δεν ήσαν αμιγώς λογοτεχνικοί, αλλά πρωτίστως, ήταν μια πολιτική παρέμβαση με τον τρόπο που επιθυμούσαν και θεωρούσαν ορθό οι μετέχοντες στην εκδοτική ομάδα, η έκδοση ήταν μια πολιτική πράξη. Και πολύ εύστοχα, αναφέρονται στο προς τα πού πρέπει να κινηθεί η ευαισθησία των πνευματικών ανθρώπων της εποχής, έχοντας περάσει μια δύσκολη και καταστροφική για την χώρα δικτατορική περίοδο, και έχοντας υποστεί μια εθνική καταστροφή εκείνη της Κύπρου, που πολύ ορθά οι συντάκτες του κειμένου την συγκρίνουν με την Μικρασιατική Καταστροφή. Σίγουρα, η απώλεια του Κυπριακού εδάφους από τις Τούρκικες δυνάμεις κατοχής μοιάζει με την απώλεια του Μικρασιατικού Ελληνικού εδάφους του 1922, και στις δύο περιπτώσεις έχουμε μια Εθνική Καταστροφή, την απώλεια εδαφών και το ξεριζωμό των κατοίκων από τις εστίες τους, και το δυσεπίλυτο πρόβλημα των προσφύγων. Και στις δύο περιπτώσεις χάσαμε από δική μας υπαιτιότητα έναν πόλεμο. Στην Μικρασιατική Καταστροφή έφταιξαν οι λανθασμένες επιλογές της Κυβέρνησης του Δημητρίου Γούναρη, των τότε Στρατιωτικών και του τότε Βασιλέα Κωνσταντίνου(που ήθελαν να φτάσουν στην Κόκκινη Μηλιά όπως χαρακτηριστικά γράφονταν) ενώ στην δεύτερη περίπτωση, με τον Αττίλα 1 και τον Αττίλα 2 μια στρατιωτική δικτατορία με την ανατροπή του Αρχιεπισκόπου και Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Εθνάρχη Μακαρίου, χάσαμε και πάλι, και με την άφρονα βοήθεια των Κυπρίων τότε εκκλησιαστικών και πολιτικών, μέρος του Κυπριακού εδάφους. Το Κυπριακό πρόβλημα ξεκινάει από πολύ παλιά και δυστυχώς φοβάμαι ότι θα συνεχίσει να ταλαιπωρεί ακόμα την εθνική μας Ελληνική πολιτική. Πάντως, μετά τόσα χρόνια, ο Φάκελος της Κυπριακής τραγωδίας, παρότι όλοι μας πλέον γνωρίζουμε τι συνέβει, δεν άνοιξε. Πολιτική κάθαρση δυστυχώς δεν επήλθε στο δράμα αυτό και οι υπαίτιοι τις καταστροφής τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα έχουν πλέον πεθάνει, ή ορισμένοι από αυτούς είναι μεγάλης ηλικίας και κυκλοφορούν ελεύθεροι.

     Οι συντάκτες, για να επανέλθω, κάνουν λόγο και για τα αισθητικά και λογοτεχνικά κριτήρια των επιλογών του περιοδικού, θέλοντας να το κρατήσουν σε ένα ποιοτικά καλό επίπεδο ενημερωμένο στα σύγχρονους λογοτεχνικούς προβληματισμούς. Επικουρικά συμπληρώνουμε, ότι βασικοί στόχοι και πνευματικές φιλοδοξίες των συντακτών της έκδοσης της «Δοκιμασίας» ήσαν επίσης όπως αναφέρεται στο τελευταίο 10 τεύχος στην Επισημείωση της δεύτερης σελίδας τα εξής:

Με το 10 τεύχος κλείνει μια περίοδος δύο χρόνων της Δοκιμασίας. Η εμφάνισή της, στις αρχές του 1973 δεν συνοδεύτηκε από προγραμματικές δηλώσεις. Ούτε και η επισημείωση αυτή έχει την έννοια του απολογισμού. Με τα Περιεχόμενα των δύο τόμων της, που μοιράζονται μαζί με το τεύχος, δίνεται μια συνοπτική εικόνα της βασικής γραμμής και του ύφους της. Βασική γραμμή της: έρευνα συγκεκριμένη των πνευματικών φαινομένων, της καλλιτεχνικής λειτουργίας, του εργαστηρίου. Το δείχνουν μαζί με τα δοκίμια του κυρίως τεύχους, τα κριτικά κείμενα που στεγάζονται κάτω από τους ενδεικτικούς τίτλους.  Η γλώσσα και τα πράγματα, Η αισθητική λειτουργία, Πνευματικά συμπτώματα, Κριτική πραγματογνωμοσύνη. Αυτή ήταν, ανολοκλήρωτη έστω η πρωτοβουλία της. Και το ύφος της: τόνος αθόρυβος και αντίσταση σε κάθε ένδοση των καιρών ή καπηλεία. Αυτή ήταν, υπαγορευμένη και από την επαρχιακή έδρα της, η σεμνότητά της. Τώρα που η μετατόπιση του γενικού και του δικού της ορίζοντα επιβάλλεται, είναι επιτακτική και μια ριζική της ανανέωση. Διεύρυνση της εκδοτικής ομάδας, πνευματικός αναπροσανατολισμός, ειδικές υπευθυνότητες, καινούργια-μέσα κι έξω-φυσιογνωμία, είναι οι αναγκαίοι όροι για τη συνέχειά της.

     Όπως διαπιστώνουμε, οι στόχοι της «Δοκιμασίας» είναι ξεκάθαροι. Οι συντελεστές της έκδοσης είχαν συναίσθηση των προβλημάτων που αντιμετώπιζαν, το ρίσκο που έπαιρναν με την έκδοση ενός ποιοτικού λογοτεχνικού περιοδικού που εκδίδονταν στην επαρχία, και το στίγμα, πολιτικό και καλλιτεχνικό αυτής της κατάθεσης, γιαυτό μιλούν και για επαναπροσανατολισμό της όλης προσπάθειας, τώρα που οι καιροί άλλαξαν και οι συνθήκες ζητούσαν νέους τρόπους πνευματικής έκφρασης και κατάθεσης. Με την επισημείωση αυτή, είναι σαν να υπογράφεται το σταμάτημα της έκδοσής της. Η «Δοκιμασία» έκανε μια πορεία αρκετά σημαντική για την εποχή της ανάμεσα στα άλλα περιοδικά της δικτατορικής αυτής περιόδου και μεταγενέστερα, και ίσως εκτός από το να δώσει φωνή κατάθεσης σε σημαντικούς λογοτέχνες, και σε κείμενα πρωτοποριακά για την εποχή της, άφησε ένα μικρό αλλά ουσιαστικό στίγμα στα λογοτεχνικά πράγματα της χώρας μας, οι ιστορικοί του μέλλοντος που θα ερευνούν τα τεκταινόμενα της περιόδου αυτής θα επαναξιολογήσουν τα περιοδικά αυτά που συνέβαλαν με την έκδοσή της στην «αντιστασιακή» δράση σε μια δύσκολη πολιτικά περίοδο και άνοιξαν το έδαφος σε αρκετούς νέους τότε λογοτέχνες.

Ας δούμε τώρα τα περιεχόμενα της ύλης των τευχών της:

Στο τρίτο τεύχος έχουμε τις συνεργασίες των:

Ο ποιητής Αλέξανδρος Κοσμάς, μάλλον άγνωστος μέχρι σήμερα παρουσιάζεται στις σελίδες 129-132 με ποιήματά του.

«Στους τοίχους τα πιο καλά του μυστικά/

στεφάνια ρόδων, στέφανα ακανθών,/

ό,τι απόμεινε, οι χαραμάδες για το φως/

το σφράγισε.»

Στις σελίδες 133-140 έχουμε «Τα ποιήματα των 9 ως 10 μ.μ.» του Τούρκου συγγραφέα Ναζίμ Χικμέτ, η εισαγωγή και η μετάφραση είναι του γνωστού μας θεατρικού συγγραφέα και μεταφραστή Πέτρου Μάρκαρη.

Ακολουθεί το εκτενές δοκίμιο του Γιάννη Δάλλα «Ο μικρός αισθητικός στην ποίηση του Καβάφη» ή «Η δύναμη της καλλιτεχνικής πανουργίας» σελίδες 141-161.

«Να υποθέσουμε πως για να εκμαιεύσει αποσιωπημένες πλευρές της ή να πιθανολογήσει απρόβλεπτες εκδοχές της, κινεί γυρίζοντας τα μέσα έξω το μηχάνημα της ιστορίας ο Καβάφης;» σημειώνει ρωτώντας προς το τέλος του μελετήματος ο συγγραφέας

Ακολουθεί ο Θεσσαλονικιός ποιητής Κλείτος Κύρου με τέσσερα ποιήματά του, σελίδες 152-154. Ξεχωρίζει «Το μεγάλο παιχνίδι»

Η ποιήτρια Ζέφη Δαράκη, δημοσιεύει το μακροσκελές ποίημα «Το μπαστούνι και η τυφλή του»,

«εγώ και το άγνωστό μου-το κορμί μου».

Ο Γερμανός συγγραφέας Hans Jurgen Fruhlich παρουσιάζεται με το πεζό «Οι Βόρεκ», σε μετάφραση του Φάνη Τουλούπη, σελίδες 159-175.

Ο Γιώργης Ζάρκος, ο σημαντικός αυτός και σχεδόν άγνωστος συγγραφέας παρουσιάζεται με την «Συνωμοσία, σελίδες χρονικού του 1951». Αν δεν λαθεύω, οι εκδόσεις «Κάλβος» έχουν εκδώσει εδώ και χρόνια τα έργα του. σελίδες 176-179.

Ο Γιώργος Ματσώκης μας δίνει την «Δοκιμασία μνήμης» σελίδες 180-181

Ο Σάββας Α. Τσοχατζίδης τις ποιητικές «Σημειώσεις στους «Ελεύθερους πολιορκημένους» και «Δηλαδή ασπασμός»

«Όχι του λέω, Ο Πεντζίκης δεν θέλει ν’ αναστατώνεται σε όνειρο ποτέ πιά».

Στις σελίδες Αισθητικές λειτουργίες, έχουμε το θεωρητικό κείμενο «Μεταδιηγήματα» του γνωστού Robert Scholes, από την Θεσσαλονίκη κυκλοφορούν βιβλία του θεωρητικά για την τέχνη, σελίδες 183-189 και τέλος ο Χάρης Καμπουρίδης, στην επίσης μόνιμη σελίδα «Η γλώσσα και τα πράγματα» δημοσιεύει το «ένα αρνητικό μοντέλο συμπεριφοράς» σελίδες 190-192.

Στο πέμπτο τεύχος δημοσιεύονται:

Σε μετάφραση του Γιάννη Δάλλα, αποσπάσματα από τις «Ελεγείες και ίαμβοι» του αρχαίου Σόλωνα, οι μεταφράσεις αυτές καθώς και άλλων αρχαίων ποιητών συγκεντρώθηκαν και εκδόθηκαν σε βιβλία του μεταφραστή.

7. «Τέτοια αλλαγή πολιτική και πως ν’ αρέσει σ’ όλους:» και 17. «Γεράζω χίλια δυό παντοτινά μαθαίνοντας» και 25. «Η ψωμοδότρα (Γη) η αγοροτρόφος», σελίδες 1-8.

Ακολουθεί το «Τέλος του Οδυσσέως» ένα δοκίμιο του ποιητή Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, σελίδες 9-16 και ένα σχόλιο του καθηγητή και επιμελητή των ποιημάτων του Καβάφη και όχι μόνο, για το «Τέλος του Οδυσσέως» του Καβάφη, σελίδες 17-22. αφιερωμένο στο Σ. Γ. Καψωμένο.

Ο ποιητής Βασίλης Καραβίτης, παρουσιάζεται με ποιήματά του σελίδες 23-24,

«όλα χρησιμεύουν/

Πράγματα και ζωντανά./

Κι αυτά που πιάνουν ακριβώς τον τόπο τους./

Κι αυτά που περισσεύουν./

Όπως εμείς.»

Ο ποιητής Μίμης Σουλιώτης δημοσιεύει την πολύστροφη ποιητική «Συγχορδία του ποδοσφαίρου»

2. «Σταματάει τη μπάλα/

    Μπαίνει-μπαίνει ο Ε/

    σουβλί σκέτο/

    τον κόβει άγρια ο Β/

    πάει στο διάολο το μπάσιμο!».

Ο Ηλία Μαγκλάρας δημοσιεύει το ποιητικό «Οδοιπορικό» του. σελίδες 28-29.

Ο Γιάννης Δρόσος παρουσιάζει δύο ποιήματα του, το «Από ψηλά» και το «Χάι-Κάι»

«Φάρσα της μηχανής/

Στο μοσχοσάπουνο «Ερμής»/

Γεννιέται ο Πραξιτέλης». Σελίδα 30.

Ο  Κώστας Κούσουλας, δημοσιεύει το πεζό του «Το Ροσινιόλ» σελίδες 31-35.

Στις σελίδες 36-42, παρουσιάζεται απόσπασμα του αρχαίου Λουκιανού, από το έργο του «Λούκιος ή όνος» σε μετάφραση του Τάκη Καρβέλη.

Το έργο αυτό του αρχαίου σατυρικού και κοινωνικού κριτικού Λουκιανού έχει μεταφραστεί αρκετές φορές στα ελληνικά, είναι από τα πιο αγαπημένα του.

Ο Άγγλος ποιητής Κήθ Ντάγκλας που σκοτώθηκε στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο-τον επονομαζόμενο και μεγάλο πόλεμο-μας παρουσιάζεται με ποιήματά του, το ίδιο και ο Ουαλός ποιητής Άλαν Λούις, σε μετάφραση του ποιητή Κλείτου Κύρου. Ωραία ποιήματα μιας άλλης εποχής αλλά και ουσιαστικές ποιητικές πνοές.

Ο Φάνης Τουλούπης μεταφράζει κατόπιν ποιήματα του Γερμανού Μπέρτολτ Μπρέχτ. Ο Πειραιώτης θεατράνθρωπος και δοκιμιογράφος Μάριος Πλωρίτης έχει μεταφράσει ορθά ποιήματα του Γερμανού πολιτικοποιημένου αυτού θεατρικού συγγραφέα, που κάποτε λόγο των πολιτικών συνθηκών ήταν πολύ της μόδας. Τα θεατρικά έργα του άλλοτε πετυχημένα και άλλοτε όχι ανεβάζονται ακόμα.

Ο δοκιμιογράφος Γιώργος Παγανός, μας δίνει ένα εξαίρετο μελέτημα το «Μια ερμηνεία της Ελένης του Σεφέρη» στις Αισθητικές Λειτουργίες.

Το κείμενο είναι πολύ ενδιαφέρον για όσους ενδιαφέρονται τόσο για την τραγωδία του Ευριπίδη όσο και για την αποτύπωσή του μέσα στο Σεφερικό έργο. Σελίδες 51-57.

Στις σελίδες 58-64 «Κριτική Πραγματογνωσία» ο Βασίλης Διοσκουρίδης, ο μετέπειτα εκδότης του περιοδικού «Εκιβόλος» μας δίνει μια ενδιαφέρουσα ανάλυση του έργου «Ιγνάτης Τρελός: Οι ώρες της «Κυρίας Έρσης» του νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη.

Στο έκτο τεύχος της Δοκιμασίας παρουσιάζονται οι:

Ο Θεοτόκης Ζερβός με ποιήματά του, σελίδες 65-68.

«Μας σακατέψανε, τόσο λευκά τα μεσημέρια/

σε δρόμους που ήταν μια φορά κι ερήμωσαν/

ασβεστωμένη η υπόσχεση στους τοίχους».

Ο ποιητής, δοκιμιογράφος και ομότιμος πλέον καθηγητής του Πανεπιστημίου Νάσος Βαγενάς, μας δίνει το πεζό του «Μενέλαος Σοϊλελμετζίδης(1889-1955), και το ποιητικό του έργο, σελίδες 69-76.

0 Μενέλαος Σοϊλελμετζίδης, «ο οποίος πέθανε στον Πειραιά, άγνωστος για τους πολλούς κι αίνιγμα για τους λίγους…»

Ο δοκιμιογράφος Γιώργος Αράγης, δημοσιεύει το «Αναφορά σε μια περίπτωση» σχετικά με την έκδοση των 13 ποιημάτων του Νίκου Καρανικόλα, σελίδες 77-79

Ο ποιητής Νίκος Καρανικόλας δημοσιεύει «Από τα «13 ποιήματα». σελίδες 79-81.

Ο γνωστός μας διηγηματογράφος και πεζογράφος Χριστόφορος Μηλιώνης δημοσιεύει το πεζό «Στην Κατερίνα», σελίδες 82-86.

Ο ποιητής Τάκης Καρβέλης, δημοσιεύει τους ποιητικούς του «Μετασχηματισμούς» σελίδες 87-90

«Απαθής/

Η πέτρινη σάρκα τους επικάθεται/

στα πρόσωπά τους».

Ο ποιητής Νίκος Λεβέντης, παρουσιάζει τα «Επτά ποιήματά» του. ανάμεσά τους υπάρχει και το ποίημα αφιερωμένο στον ποιητή Γιώργο Σαραντάρη.

«….

Μνήμη λευκή/

Τα χείλη στάζουν δροσιά/

ανέλπιστη αγάπη/

ξημερώνει καινούργια χαρά/

εκεί που τελειώνει το φως».

Ο Ρώσος Ιβάν Τουργκένιεφ παρουσιάζεται με τα «Πεζά τραγούδια» σε μετάφραση του πεζογράφου Κωνσταντίνου Θεοτόκη.

Ακολουθεί το μελέτημα του Γιάννη Δάλλα «Ο Πρόλογος της Λύρας του Κάλβου», σαν δοκιμή φιλολογικής ερμηνείας όπως ό ίδιος σημειώνει, σελίδες 95-102.

Ο Γερμανός συγγραφέας Χάινριχ Μπέλ παρουσιάζεται με την «Η γλώσσα οχυρό της ελευθερίας» στην στήλη «Η γλώσσα και τα πράγματα» σελίδες 103-107.

Τέλος, ο καθηγητής Γιώργος Σαββίδης δημοσιεύσει μια επιστολή του με αφορμή το δοκίμιό του, και την επισήμανση που το έκανε ο συγγραφέας Στρατής Τσίρκας για μια παράλειψή του. Στην στήλη «Διάλογοι».

Στο έβδομο τεύχος δημοσιεύονται:

ποιήματα των Βασίλη Κατσαρού, «Το σημειωματάρι του Μπρούντβικ» σελίδες 127-133,

«Ωρες βαρειές κοιμήθηκα/

Μες τα πεντόβολα των άστρων…».

Η ποιήτρια και πεζογράφος Λία Μεγάλου-Σεφεριάδη, μας δίνει τρείς ποιητικές της καταθέσεις.

«…μεσίστια/

στο κατάρτι η ψυχή μας/

κι απρόθυμη.»

Ο Γεώργιος Δρόσος μας δίνει επίσης τρείς ποιητικές καταθέσεις

«Το δάκρυ μοιάζει το διαμάντι στις γωνιές/

Εύκολα κόβει.»

Και η ποιήτρια Μαρία Ζιάκα μας δίνει τις ποιητικές της καταθέσεις, «Ανακωχή» και η «Αυτοκτονία».

Ο δε Λουκάς Κούσουλας μας προσφέρει πέντε θαυμάσιες ποιητικές συνθέσεις του.

Υπάρχουν επίσης ποιήματα του Αμερικανού Τσάρλς Μπουκόφσκυ παρότι γεννημένου στην Γερμανία, σε μετάφραση του Βασίλη Καραβίτη.

Το εξαιρετικό κείμενο του Roman Jakobson, «Τι είναι η ποίηση;» σε μετάφραση του Μιχάλη Καραχάλιου.

Το μελέτημα του Γιάννη Δάλλα «Η αποκατάσταση του θέματος στην πεζογραφία του Γιώργου Ιωάννου» ένα ωραίο κείμενο.

Το πεζό του Χριστόφορου Μηλιώνη «Εγκλεισμός».

Και το πεζό του Μιχαήλ Χουρμούζη(1805-1882), «Διάλογος όγδοος».

Στο διπλό τεύχος οκτώ και εννέα, έχουμε τις συνεργασίες των:

Κώστα Στεργιόπουλου καθηγητή και δοκιμιογράφου με ποιήματά του «Από την Έκλειψη», σελίδες 177-179.

«Ας πέσει λοιπόν η νύχτα, κι απόψε κι αύριο/

Ας πέσει η νύχτα/

Όταν γύρω τα κλειστά περιγράμματα/

Τόσο σκληρά σου χτυπούν τα μάτια/

 Και δεν έχεις πια μια στάλα ψυχή να πά-/

ρεις ανάσα.».

Ο αλησμόνητος Θεσσαλονικιός πεζογράφος Γιώργος Ιωάννου, μας γράφει το «Μια μικρή επέτειος». Μια ευαίσθητη και τρυφερή προσωπική κατάθεση για το πρώτο του βιβλίο με ποιήματά του τα γνωστά μας «Ηλιοτρόπια».

«Πάντως, από εκείνη τη μέρα άρχισαν τα βάσανά μου με τα βιβλία, που μου έδωσαν πολλές ικανοποιήσεις-δε λέω-μου δημιούργησαν όμως και πολλές στεναχώριες, ακόμα και κινδύνους. Ίσως στη δεύτερη εικοσαετία να πάνε τα πράγματα καλύτερα. Έτσι γίνεται, συνήθως.»

Όπως γράφει στο τέλος της προσωπικής του αυτής κατάθεσης για τα είκοσι χρόνια από την έκδοση της πρώτης του ποιητικής συλλογής.

Ο συγγραφέας Άγγελος Καλογερόπουλος, μας παρουσιάζει το πεζό του «Η γριά του πολέμου». Σελίδες 187-191.

Σε μετάφραση του ποιητή Γιάννη Υφαντή έχουμε την μετάφραση του ποιήματος “ East Coker” , του νομπελίστα και μεγάλου Άγγλου ποιητή και δοκιμιογράφου, γνωστού μας από τις μεταφράσεις του δικού μας Γιώργου Σεφέρη, του Τόμας Στερν Έλιοτ. Στρωτή μετάφραση, ρέει η γλώσσα.

«…Στο τέλος μου είναι η αρχή μου».

Ακολουθεί η μελέτη της Γαλλίδας Nathallie Sarraute, «Από τον Ντοστογιέφσκυ στον Κάφκα», σε μετάφραση της Τατιάνας Τσαλίκη- Μηλιώνη. Ένα ειδικό και εξειδικευμένο κείμενο για δυό μεγάλους της παγκόσμιας λογοτεχνίας, και οι δύο προερχόμενοι από την πρώην Ανατολική Ευρώπη που τόσα δεινοπάθησε από άφρονα δικτατορικά καθεστώτα. Η Ναταλλή Σαρρώ αν δεν κάνω λάθος, μας είναι γνωστή με δύο μόνο βιβλία της-μελέτες, στην Ελλάδα.

Ο ποιητής και εικαστικός Αλέξανδρος Ίσαρης, δημοσιεύει για πρώτη φορά πέντε ποιήματά του.

Οι τυφλοί

«πρέπει να πηγαίνεις με τους τυφλούς/

έτσι μαθαίνεις τα πράγματα/

με τη σωστή τους διάσταση/

προσπαθώντας κάθε φορά να/

τους εξηγήσεις, ο κόσμος μετριέται/

με το σκοτάδι τους.».

Ο Τάκης Καρβέλης, μας μιλά για τον «Ο ολισθηρός δρόμος της λαίκής αφήγησης», μια κριτική για το διήγημα του, με αφορμή το διήγημα του Μέντη Κουμανταρέα, «Αγία Κυριακή στον Βράχο».

Και πάλι ο ποιητής Μίμης Σουλιώτης μας παρουσιάζεται όχι με ποιήματά του αλλά, με ένα δοκίμιο για την συλλογή «Στόχος» του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, με τίτλο, «Ένα στόχαστρο για τον «Στόχο» του Μανόλη Αναγνωστάκη». Μια ενδιαφέρουσα ανάλυση του έργου του γιατρού Θεσσαλονικιού ποιητή, του πιο ψηλού της νεοελληνικής ποίησης.

Ο Γιώργος Παγανός και πάλι μας προσφέρει την «Μια μεταφραστική δοκιμή» του. Δύο ποιητικές καταθέσεις προερχόμενες από τον Ρωμαίο Λουκρήτιο και τον δικό μας Επίκουρο.

Ο εκδότης του περιοδικού μας δίνει το δοκίμιό του για το «Ο Φιλόπατρις του Κάλβου». Σελίδες 233-244.

Ο γνωστός μας Παπαδιαμαντολόγος και επιμελητής των εκδόσεων του Σκιαθίτη συγγραφέα κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ο άνθρωπος που αφιέρωσε την ζωή του και την τέχνη του στην διάσωση του κυρ Αλέξανδρου, ο Νίκος Δ. Τριανταφυλλόπουλος, μας δίνει την μελέτη του «Ερμηνευτικά αντιλεγόμενα στον Παπαδιαμάντη, Ι» «Όμηρον εξ Ομήρου σαφηνίζειν».

Τέλος ο δάσκαλος, δοκιμιογράφος και μεταφραστής των περισσότερων νεοελλήνων ποιητών στην Αγγλική γλώσσα στην εποχή του, και μεταφραστής στις ΗΠΑ του κολοσσιαίου έργου «Οδύσσεια» του Νίκου Καζαντζάκη ο αξέχαστος Κίμων Φράϊερ, μας δίνει μια ουσιαστική ανάλυση της ποιητικής παρουσίας της εικαστικού και ιδρύτρια της ομώνυμης Σχολής και ποιήτριας Ελένης Βακαλό με τίτλο «Πέρα από τον λυρισμό».

Δεν γνωρίζω αν το Αμερικάνικο Κολλέγιο, που ο Κίμωνας δώρισε ένα μέρος από την προσωπική του βιβλιοθήκη μνημονεύει το όνομά του, αλλά οι ποιητές που μετέφρασε στο εξωτερικό, άντρες και γυναίκες τον λησμόνησαν πολύ γρήγορα. Η συναναστροφή μου μαζί του ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια της ζωής του, μου έδειξε ένα άτομο πολύ μα πολύ εργατικό με μεγάλη αγάπη για την ελληνική ποίηση και θαυμασμό για τους νέους ποιητές. Ο Κίμων υπήρξε χαλκέντερος μέχρι τα τελευταία του. Θυμάμαι, ελάχιστοι ήσαν στην κηδεία του. Οι μελέτες του για την Αγγλική και την Αμερικάνικη ποίηση είναι ακόμα πολύτιμες, καθώς και οι εισαγωγές του σε έλληνες ποιητές.

Και, το 10 και τελευταίο τεύχος του αξιόλογου αυτού περιοδικού περιλαμβάνει τους εξής συνεργάτες:

Τον Γιάννη Δάλλα με ποιήματά του,

«Παρά πόδα Λαυρίου η νήσος/

κι η Λέρος απαραμύθητη».

Σε μετάφραση της Πειραιώτισσας λογοτέχνιδος Καίτη Τσοτάκου-Καρβέλη, παρουσιάζεται το δοκίμιο «Μπωντελαίρ και Έλιοτ: οι εκφραστές της εποχής» του Wallace Fowlie.

Ο Λουκάς Κούσουλας, μας δίνει την ποιητική του σύνθεση «Παρνασσός, Ανάβαση 1968»,

Ο Χριστόφορος Μηλιώνης μας δίνει το «όταν όλα σταμάτησαν».

Η πεζογράφος Αλεξάνδρα Δεληγιώργη μας παρουσιάζεται με το πεζό της «Ο Αύγουστος».

Και πάλι ο Heinrich Boll, μας δίνει το πεζό «Το λυπημένο μου πρόσωπο».

Ο ποιητής Νίκος Λεβέντης καταθέτει τρεία του ποιήματα, τα: «Άμαξα», «Συνοδεία» και «Ψαλμός».

«…Ο ήλιος κρύβεται σ’ ένα μεγάλο τάφο/

το κυπαρίσσι στρέφει τον ίσκιο του και με σκεπάζει».

Ο Γιώργος Ζιαμπάκας μας δίνει το ποίημα «Λήμμα»

«…θέλει τα γόνιμα κρεβάτια/

Χρόνια μακρινά μιας αγάπης/

Ανθίζει το πέλαγο θαλερό δάκρυ/

Μιάν ανάσα και σαγιτεύει.»

Τέλος ο ποιητής και μεταφραστής Χριστόφορος Λιοντάκης, μας δίνει τρείς του ποιητικές καταθέσεις:

“ Ex Nihlo Nihil” , το «Κανείς δεν ήξερε», και το

«Για μιαν άλλη στιγμή»

Πόσοι και πόσοι σε σκοτώσανε/

Προσπαθώντας να σκοτώσουν τις ώρες τους/

Πόσοι και πόσοι σε σκοτώσανε/

Προσπαθώντας να σωθούνε/

Αναπολόγητος/

Ευχόσουνα μια άλλη σιωπή/

Ήξερες πως/

Ακόμα κι αν…/

Η δική σου κίνηση θα’ μενε μετέωρη/

Σε μεταμορφώσεις καταφεύγοντας/

Επέμενες να υπάρχεις.».

     Τέλος στην γνωστή καθιερωμένη σελίδα με τον τίτλο ‘από δοκιμασία σε δοκιμασία», Πνευματικά συμπτώματα, ο Σάββας Α. Τσοχατζίδης δημοσιεύει το άρθρο «Οι τίτλοι των σπουδών» γράφει μεταξύ άλλων:

«Δεν είναι καθόλου νωρίς για μια μελέτη των λογοτεχνικών εκτινάξεων που παρακολούθησαν την πορεία της επταετίας. Η σπουδή της συγκάλυψης έχει πλακώσει τα πρωτοσέλιδα ντελαλήματα των εντύπων, που κατά σύστημα υπερασπίζονται το αυτεξούσιο των κομμένων τους κεφαλιών. Και οι κατά δύναμιν δράσαντες μοιράζουν κατ’ επιλογήν και με αξιέραστη συγκατάβαση συγχωροχάρτια στους κορυφαίους και μοιραίους των εφαπτόμενων κυκλωμάτων…».

     Και αντιγράφοντας από το ένθετο φυλλάδιο των περιεχομένων του, άλλοι συνεργάτες του υπήρξαν:

Ο Πειραιώτης ποιητής Έκτωρ Κακναβάτος, στο πρώτο του τεύχος. Ο Σωκράτης Καψάσκης, στο δεύτερο τεύχος του, ο ποιητής Γιάννης Βαρβέρης στο δεύτερο τεύχος του, Ο πεζογράφος Αριστοτέλης Νικολαϊδης, στο τέταρτο τεύχος του, ο ποιητής Γιώργος Ξ, Στογιαννίδης επίσης στο τέταρτο, ο πεζογράφος Γιώργος Ιωάννου στο δεύτερο, ο κριτικός και δοκιμιογράφος Γιώργος Αράγης, συνεργάζεται από το πρώτο τεύχος με το κείμενο «Ο μακρυγιαννισμός στην αφήγηση»

Υπάρχουν επίσης δημοσιεύσεις ποιημάτων του Γκιγιώμ Απολλιναίρ, της Άννας Αχμάτοβα, του Σεργκέι Γιεσένιν και των πεζογράφων Αλμπέρτ Καμούς, και Χόρχε Λουί Μπόρχε και άλλων.

     Εδώ τελειώνει η σύντομη περιδιάβαση-καταγραφή του περιοδικού αυτού από τα Γιάννενα που εξέδωσε ο Γιάννης Δάλλας μαζί με τους συνεργάτες του, η γνωστή πλέον «Δοκιμασία».

Το περιοδικό ανήκει πλέον στην ιστορία της νεοελληνικής Γραμματείας, οι περισσότεροι από τους συνεργάτες του, είναι σήμερα γνωστοί και καταξιωμένοι εργάτες του πνεύματος, με αρκετή πνευματική και εκδοτική εργασία στο ενεργητικό τους.

     Σαράντα χρόνια πέρασαν από την μεταπολίτευση, το άφρον καθεστώς ανήκει πλέον στο παρελθόν, αλλά τα προβλήματα που μας κληροδότησε είναι ακόμα παρόντα. Η εποχή αυτή, γέννησε νέες δυνάμεις, όπως ήταν η περιβόητη Γενιά του 1970, με τα θετικά και τα αρνητικά της. Οι καιροί άλλαξαν, και οι ερευνητές και γραμματολόγοι έχουν ξεκαθαρίσει αρκετά το πνευματικό τοπίο αυτής της εποχής.

Το περιοδικό «ΔΟΚΙΜΑΣΊΑ» υπήρξε μια πνευματική βάση της εποχής του, από όπου άντλησαν δυνάμεις οι τότε και μετέπειτα στυλοβάτες της ελληνικής λογοτεχνίας.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή σήμερα, Σάββατο, 20 Σεπτεμβρίου 2014.

Πειραιάς, Σάββατο, 20 Σεπτεμβρίου 2014.