ΑΛΕΞΗΣ
ΣΤΑΜΑΤΗΣ
Θρυλικές Ιστορίες, εκδόσεις Καστανιώτη 2010, (διηγήματα)
Πολυτάλαντος συγγραφέας ο κύριος Αλέξης
Σταμάτης, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960, γονείς του είναι ο αρχιτέκτονας Κώστας
Σταμάτης και μητέρα του, η γνωστή και αξιόλογη ηθοποιός και θεατράνθρωπος
Μπέττυ Αρβανίτη, συγγενεύει επίσης, με την γνωστή μας ποιήτρια και μεταφράστρια
της γενιάς του 1970, Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, όπως διαβάζουμε στο βιογραφικό του
σημείωμα. Από πολύ νωρίς, μας έδωσε το συγγραφικό του στίγμα και μας φανέρωσε
το πολυπρόσωπο ταλέντο του στον χώρο της τέχνης. Ασχολήθηκε και έγραψε με
επιτυχία μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, παιδική λογοτεχνία, ποίηση,
θέατρο, σενάρια για τον κινηματογράφο, βιβλιοκριτικές. Πολλά του έργα, έχουν
μεταφραστεί στο εξωτερικό και έχει βραβευτεί κατά καιρούς, για την συγγραφική
του παρουσία. Κείμενά του, συναντάμε διάσπαρτα σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά
και εφημερίδες, όπως στην «Ποίηση», το «Διαβάζω»,την «Λέξη», τον «Πόρφυρα»
κλπ., ακόμα, σημαντικοί κριτικοί της λογοτεχνίας έχουν ασχοληθεί με την
συγγραφική του δημιουργία.
Στο σημείωμα αυτό, για τον ποιητή και
πεζογράφο Αλέξη Σταμάτη, δεν θα ασχοληθώ με την σύνολη συγγραφική του παρουσία,
αλλά με μια συλλογή διηγημάτων του, που αφορά άμεσα την πόλη μας, τον Πειραιά.
Η συλλογή διηγημάτων έχει τίτλο «ΘΡΥΛΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ»,
και
εκδόθηκε από τις εκδόσεις Καστανιώτη το 2010. Η συλλογή αυτή αποτελείται από 24 μικρές ιστορίες, οι οποίες
αναφέρονται όλες στην ομάδα της πόλης μας, τον θρυλικό Ολυμπιακό, του οποίου
φανατικός λάτρης και οπαδός είναι ο συγγραφέας, όπως ο ίδιος τονίζει με έμφαση,
σε όλα του τα διηγήματα. Είναι η δεύτερη συλλογή διηγημάτων του, η πρώτη,
εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Τόπος» το 2007 και έχει τον τίτλο «Ιστορίες για
μοναχικούς ανθρώπους».
Οφείλω να γράψω με ειλικρίνεια, παρότι
γαύρος-μια και Πειραιώτης-δεν ασχολούμαι με το κλοτσοσκούφι, δεν έχω ούτε την
πείρα ούτε την κατάλληλη εμπειρία για να διασταυρώσω τα ποδοσφαιρικά στοιχεία-για
στιγμές της πειραϊκής ομάδας ή παίκτες για τα οποία μας μιλά με ποιητικό τρόπο
ο συγγραφέας. Ακόμα και την προηγούμενη χρονική περίοδο που ασχολήθηκα με την
καταγραφή της πολιτιστικής ιστορίας της πόλης, με την βιβλιογραφία της, ή το
λεύκωμα για αυτήν, αναζήτησα άλλους, εμπειρότερους εμού κειμενογράφους που
έχουν την ανάλογη ποδοσφαιρική εμπειρία και γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα για
την ιστορία και την πορεία του Ολυμπιακού να με βοηθήσουν. Το μόνο
κείμενο-ανθολόγιο που έχω γράψει, είναι η μικρή ανθολόγηση ποιημάτων στην μνήμη
των νέων ανθρώπων που χάθηκαν άδικα, της Θήρας 7, και δημοσιεύτηκε στην
ημερήσια τοπική εφημερίδα «Κοινωνική». Τα αναφέρω αυτά, για να δηλώσω την
άγνοιά μου, όσον αφορά πρόσωπα και πράγματα περί της ποδοσφαιρικής Πειραϊκής
ομάδας, γιατί, άλλο να διαβάζεις βιβλία και κείμενα για την ιστορία και την πορεία της ομάδας σου,
και άλλο να είσαι σχολιαστής και γνώστης αυτής.
Από την πρώτη στιγμή που διάβασα αυτήν την
διηγηματική ψυχογραφία, αλλά και ποδοσφαιρική ανθρωπογεωγραφία του Ολυμπιακού
ένιωσα αμήχανα. Από την μια, ζήλεψα το διηγηματικό τάλαντο που έχει αυτός ο συγγραφέας-αν
και είχα διαβάσει μυθιστορήματά του-από την άλλη, σκέφτηκα με ποιόν τρόπο
μπορώ-μια και αδαής περί των ποδοσφαιρικών-να καταθέσω τις απόψεις μου για την
συλλογή αυτή, που έχει άμεση σχέση με την πόλης μας, παρά το ότι δεν αναφέρεται
σε περιοχές της πόλης, σε γνωστά της στέκια, σε σημεία αναγνωρίσιμα στους εκτός
της πόλης επισκέπτες της. Όπως πράττει παραδείγματος χάριν ο Πειραιώτης
συγγραφέας Διονύσης Χαριτόπουλος. Το βιβλίο είναι αφιερωμένο σε δύο πρόσωπα,
στη Δανάη και στον παλαίμαχο παλαιό παίκτη του Ολυμπιακού, Γιώργο Δεληκάρη, ο οποίος πρωταγωνιστεί και σε ένα διήγημα.
Τι είναι η συλλογή των εικοσιτεσσάρων αυτών
ποιητικών διηγημάτων, τι θέλει να μας πει, σε τι αναφέρεται και ίσως, τι σκοπό
έχει η δημοσίευσή της.
Αρκετοί
νεοέλληνες πεζογράφοι και ποιητές έχουν ασχοληθεί μέσα στο έργο τους με το
ποδόσφαιρο κυρίως, αλλά και με τον αθλητισμό γενικότερα. Στο εμπόριο,
κυκλοφορούν μελέτες και βιβλία ανθολόγια, που αφορούν το θέμα, και υπάρχουν και αρκετά δημοσιευμένα κείμενα στα διάφορα έντυπα, για την σχέση της λογοτεχνίας με το ποδόσφαιρο.
Ποδόσφαιρο, το ποιο πολυπληθές λαϊκό θέαμα.
Η ποιο διαδεδομένη των φτωχότερων στρωμάτων λαϊκή λατρεία Μια επαγγελματική
φυλή ανθρώπων που γίνεται αποδεκτή από όλους, αγαπιέται από όλους, προβάλλεται
από όλους, δοξάζεται, υμνείται, αντιγράφεται, γιατί σημαίνει, τις ποιο
αναγνωρίσιμες τρυφερές, ανέμελες και ξένοιαστες στιγμές της παιδικής μας ηλικίας.
Είναι η ποιο φτηνή διασκέδαση και εκτόνωση των ανθρώπων. «Σύντομα
συνειδητοποίησα πως το κάθε κέντρο ποδοσφαιρικής δραστηριότητας- κάθε ποδοσφαιρικός
σύλλογος-ήταν οργανωμένος σαν μια μικρή φυλή, διαθέτοντας τη δική της περιοχή,
τους προεστούς της, τους μάγους της, τους ήρωες, τους πιστούς και τα άλλα μέλη
της», σημειώνει στο βιβλίο του «Η φυλή του ποδοσφαίρου» ο άγγλος Ντέσμοντ
Μόρρις, εκδόσεις Κάκτος 1982, σ.13.
Το ποδόσφαιρο, διαθέτει στοιχεία χορευτικά, στοιχεία ηθοποιίας, στοιχεία «ντετεκτιβικής» τεχνικής, προϋποθέτει σωστή και άρτια οργάνωση, σταθερή μέθοδο, πρόβλεψη, υπομονή, επιμονή, πείσμα, ιδεολογία, αποτελεσματικότητα, και φυσικά, έντονη σεξουαλικότητα. Μια σεξουαλικότητα που εκπέμπει η παρακολούθηση του Ματς σε πιστούς και λάτρεις του, σε αδιάφορους και γνώστες του αθλήματος. Οι ποδοσφαιριστές, γίνονται λαϊκοί θρύλοι, μυθοποιούνται πέρα από κανόνες της λογικής, αποκτούν υπερφυσικές ιδιότητες, ξεπερνούν τα καθημερινά ατομικά μας δεσμευτικά της ζωής όρια, γίνονται συνειδητά ή ασυνείδητα οι κρυφοί εραστές των θεατών, τα γυμνασμένα γυμνά και ρωμαλέα σώματα που κινούνται για να κερδίσουν εσένα και να νικήσουν για σένα. Κάθε νίκη τους είναι και μια δική σου νίκη, κάθε γκολ τους είναι και ένας κρυφός «βιασμός» της δικής σου ερωτικής πρόθεσης. Κάθε ήττα της ομάδας σου, είναι και μια συναισθηματική σου πανωλεθρία. Οι έντεκα παίκτες με τα δυνατά τους μέλη-σαν πέρδικες που λέει και ο ποιητής-και την ποδοσφαιρική τους τεχνική και ατομική ευφυΐα, είναι οι κυνηγοί της παγκόσμιας ιδεολογίας του αθλητισμού. Είναι η ζωντανή εν κινήσει πραγμάτωση του ανθρώπινου ιδεώδους που χάθηκε κατά την εξημέρωσή του από τον πολιτισμό.
Το ποδόσφαιρο, διαθέτει στοιχεία χορευτικά, στοιχεία ηθοποιίας, στοιχεία «ντετεκτιβικής» τεχνικής, προϋποθέτει σωστή και άρτια οργάνωση, σταθερή μέθοδο, πρόβλεψη, υπομονή, επιμονή, πείσμα, ιδεολογία, αποτελεσματικότητα, και φυσικά, έντονη σεξουαλικότητα. Μια σεξουαλικότητα που εκπέμπει η παρακολούθηση του Ματς σε πιστούς και λάτρεις του, σε αδιάφορους και γνώστες του αθλήματος. Οι ποδοσφαιριστές, γίνονται λαϊκοί θρύλοι, μυθοποιούνται πέρα από κανόνες της λογικής, αποκτούν υπερφυσικές ιδιότητες, ξεπερνούν τα καθημερινά ατομικά μας δεσμευτικά της ζωής όρια, γίνονται συνειδητά ή ασυνείδητα οι κρυφοί εραστές των θεατών, τα γυμνασμένα γυμνά και ρωμαλέα σώματα που κινούνται για να κερδίσουν εσένα και να νικήσουν για σένα. Κάθε νίκη τους είναι και μια δική σου νίκη, κάθε γκολ τους είναι και ένας κρυφός «βιασμός» της δικής σου ερωτικής πρόθεσης. Κάθε ήττα της ομάδας σου, είναι και μια συναισθηματική σου πανωλεθρία. Οι έντεκα παίκτες με τα δυνατά τους μέλη-σαν πέρδικες που λέει και ο ποιητής-και την ποδοσφαιρική τους τεχνική και ατομική ευφυΐα, είναι οι κυνηγοί της παγκόσμιας ιδεολογίας του αθλητισμού. Είναι η ζωντανή εν κινήσει πραγμάτωση του ανθρώπινου ιδεώδους που χάθηκε κατά την εξημέρωσή του από τον πολιτισμό.
Ολυμπιακός, η ομάδα που είναι τόσο
ασφυκτικά δεμένη με την πόλη, όπως και το θαλάσσιο στοιχείο που την περιβάλλει.
Ομάδα και πόλη έγιναν ένα στο πέρασμα της πειραϊκής ιστορίας, συμπορεύτηκαν σε
κρίσιμες στιγμές, σε δοξαστικές και στιγμές παρακμής της πόλης. Ακολούθησαν
κοινό βηματισμό στα καλά και στα κακά της εξέλιξης του πρώτου λιμανιού, δέθηκαν
με κοινές μνήμες, με κοινά αισθήματα, με κοινά οράματα, με κοινές σταθερές
κοινωνικής αναφορές, με πολιτικές και δημοτικές επιλογές. Η ομάδα του
Ολυμπιακού, περισσότερο από τις άλλες πειραϊκές ποδοσφαιρικές ομάδες, έδωσε την
ταυτότητα της πόλης στον αθλητικό τομέα, οργάνωσε και σύνδεσε τα φίλαθλα ιδεώδη
των δημοτών, κυριάρχησε και εξακολουθεί να κυριαρχεί στις συνειδήσεις τους ως ο
ποιο αντιπροσωπευτικός πρεσβευτής της πόλης. Η Πόλη είναι ένα κόκκινο τόπι που κυλάει
μέσα στο γήπεδο της Ελλάδας. Ο Ολυμπιακός είναι μια ομάδα, μια κοινωνία ανθρώπων
που τροφοδοτούν την πόλη με μελλοντικά οράματα και νίκες. Όταν χάνει η ομάδα,
χάνει και η πόλη, όταν κερδίζει η κόκκινη ομάδα, στεφανώνεται και η πόλη μαζί
της. Η πόλη είναι ο Άτλαντας που σηκώνει στους ώμους του τον Ολυμπιακό και ο
Ολυμπιακός, σηκώνει στους ώμους του την αθλητική και κοινωνική συνείδηση της
Πόλης.
Τα
διηγήματα του συγγραφέα Αλέξη Σταμάτη, ενεργοποίησαν μέσα μου μια φίλαθλη
διάθεση, μια υπερηφάνεια για την ομάδα της πόλης.
Οι
μικρές αυτές πολύχρωμες αλλά με σταθερό στόχο ιστορίες, είναι ένα διηγηματικό
ψηφιδωτό, που μας απεικονίζει την διαχρονική ιστορία της ομάδας, ξεκινώντας από
μια κρίσιμη για την ελλάδα πολιτικά και κοινωνικά περίοδο το 1948, με το
διήγημα «Στο απόσπασμα με την ερυθρόλευκη» μέχρι το φίλαθλο σήμερα.
Οι
ήρωες χαμίνια και αλάνια της πόλης, φτωχά παιδιά της λαϊκής τάξης, άπορα, αλλά και
εύποροι μπόμπιρες, πρόσωπα που ταξιδεύουν σε άλλες ηπείρους για να συναντηθούν
με περασμένα είδωλα της ομάδας τους, και παίχτες του ποδοσφαίρου που χάνουν την
φόρμα τους εξαιτίας των ερωτικών τους ενεργειών. Τα πρόσωπα του Αλέξη Σταμάτη
κινούνται μέσα σε μια ποδοσφαιρική δίνη, για την ακρίβεια, σε μια δίνη που τους
φυλακίζει χαροποιά η ίδια τους η ομάδα, ο Ολυμπιακός. Ερωτεύονται, κάνουν σεξ,
μεθούν, χορεύουν, συνάπτουν σχέσεις φιλίας, σχολιάζουν, περιδιαβαίνουν ανερμάτιστα την πόλη που κατοικούν, γνωρίζουν γκόμενες, παντρεύονται, κάνουν παιδιά, δημιουργούν την ατομική τους καριέρα, απολαμβάνουν σχεδόν αδιάφορα τις εφήμερες σεξουαλικές τους σχέσεις, χωρίζουν, στοιχηματίζουν για το μέλλον της ζωής τους και τα πρωταθλήματα της ομάδα τους, ζουν το
σήμερα σε ένα μεγάλο γήπεδο της ζωής και του ποδοσφαίρου. Δεν έχουν δική τους
ταυτότητα, δεν προβληματίζονται και πολύ για την ζωή, αδιαφορούν άμεσα για την πολιτική, τα κοινωνικά
αδιέξοδα, μόνη τους έγνοια το παιχνίδι και η νίκη της ομάδας. Πίνουν, σκέφτονται, διασκεδάζουν στοχάζονται μόνο για τα μελλοντικά πρωταθλήματα της ομάδας, γνωρίζονται μεταξύ τους στα διάφορα μπαράκια, και έρχονται
κοντά, μόνο όταν έχουν κοινά ενδιαφέροντα για την ομάδα, μελαγχολούν όταν χάνει η
ομάδα, μεθούν όταν κερδίζει, αναβάλουν τα ερωτικά τους ραντεβού για να παρακολουθήσουν ένα παιχνίδι της ομάδας τους, έστω και των προηγούμενων ετών. Είναι βαμμένοι κόκκινοι. Το τερέν της ζωής τους ταυτίζεται με εκείνο της
ομάδας τους. Οι ήρωες, είναι άτομα παθιασμένα-όπως και οι φίλαθλοι-ζητούν διέξοδο και ανάσα ζωής, μόνο μέσω της ομάδας. Αντιμετωπίζουν οικογενειακά προβλήματα, προέρχονται από χωρισμένους γονείς, διαλυμένες οικογένειες, κατεστραμμένες παιδικές υπάρξεις, που όμως,
υπάρχει μια μυητική στον αθλητισμό παρουσία, που τους κρατά το χέρι και τους
ανοίγει νέους ορίζοντες στο μοιραίο ταξίδι της ζωής τους. Τα άτομα «μύστες» των οπαδών της
ομάδας, προέρχονται είτε από τον χώρο της επιστήμης-είναι κοινωνιολόγοι-είτε
είναι παλαιοί παίκτες της ομάδας που έχουν πλέον αποσυρθεί από την ποδοσφαιρική
δημοσιότητα, αλλά η φλόγα της συμμετοχής και της προσωπικής τους καριέρας είναι
ακόμα αναμμένη. Ανεμόδαρτα της ζωής αλάνια, που, πάντα κάποιο φίλαθλο χέρι
βρίσκεται και τα κρατά και τα στηρίζει, και τα διδάσκει με διακριτικότητα όχι την ηθική της ζωής ή των των ανθρώπων, αλλά το
ήθος της συνεύρεσης που προσφέρει η ομάδα, τους μαθαίνει το καλώς αγωνίζεστε,
τον φίλαθλο τρόπο να συνυπάρχουν με τους άλλους, την ομάδα, την φίλαθλη εκτός γηπέδου κοινότητα, εκεί που κατατίθεται ο εγωισμός, ο ναρκισσισμός, η βίαιη συμπεριφορά, ο ψευτοτσαμπουκάς της νιότης, για κερδηθεί ο τόκος της κοινής κοινωνικής συμπόρευσης, να αναδειχθεί η
ταυτότητα του ατόμου χωρίς τις σκοτεινές της στιγμές, χωρίς τις σκιές που σημαδεύουν
καταλυτικά και φοβερά τις ψυχές των ανθρώπων. Η ομάδα, όπως μας την παρουσιάζει
ο συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης, είναι η μεγάλη κοινή φίλαθλη κολυμπήθρα που τα
διάφορα πρόσωπα των ιστοριών εξαγνίζονται, αποπλένουν τις ένοχες συνειδήσεις
τους, γιατρεύουν τις πληγές τους.
Οι ήρωες του Αλέξη Σταμάτη, είναι εύπλαστοι, κυνικοί, υπερδιεγερτηκοί, χαμένοι από ένοχες πράξεις άλλων, βρίσκονται σε μια διαρκή υπερένταση, αλλά διαθέτουν και το απαραίτητο χιούμορ, τον σαρκασμό, δεν είναι καθόλου δεσποτικοί, ίσως ορισμένες φορές να είναι αυτοκαταστροφικοί, αλλά ποτέ κλειστά απαισιόδοξοι. Υπάρχουν και τα κλειδιά-πρόσωπα που είναι οι "μύστες" της ζωής, οι διδάχοι της, που εξαιτίας της υπερβολικής τους αγάπης για την ποδοσφαιρική τους ομάδα, αποκτούν ανθρωπιστικά χαρακτηριστικά, ταξιδεύουν, επισκέπτονται χώρες εξωτικές, περιπλανιόνται τις νύχτες αναζητώντας γυναικείες συντρόφους, κάνουν σεξ με γυναίκες ομοφυλόφιλες, μεθούν ασύστολα όπως οι ήρωες του Τσαρλς Μπουκόφσκι, αλλά πάντα κατά νου, έχουν την ομάδα. Παρακολουθούν ατέλειωτες ώρες τα ματς της ομάδας τους, γνωρίζουν την ιστορία της καλύτερα από την οικογενειακή τους ιστορία, πεθαίνουν έχοντας στα χείλη τους στιγμιότυπα από τις νίκες της, φορούν την κόκκινη φανέλα της ομάδας τους την στιγμή της πολιτικής τους εκτέλεσης. Έμβλημά τους, το κόκκινο του ποδοσφαιρικού πάθους τους και της λαϊκής τους πολιτικής συνείδησης. Ονόματα συγγραφέων όπως ο Αντώνης Σουρούνης, ο Σωτήρης Δημητρίου, που δηλώνουν τις εκλεκτικές συγγραφικές συγγένειες του Σταμάτη αναφέρονται στο βιβλίο, και δεκάδες ονόματα παλαιότερων και νεότερων ελλήνων και ξένων ποδοσφαιριστών, τα αιώνια ινδάλματα των θεατών, οι ήρωες που θα φέρουν το πρωτάθλημα, και φυσικά, ατέλειωτα νικηφόρα παιχνίδια της ομάδας, πρωταθλήματα και χαμένες ευκαιρίες. Αυτοβιογραφικά στοιχεία σπονδυλώνουν τα διηγήματα αυτά του Αλέξη Σταμάτη, όπως και σε άλλα του έργα, που ξυπνούν μνήμες παιδικές, ξέγνοιαστες, ανέμελες, καθώς η κοινωνική χειραφέτηση της εφηβείας και η προσωπική ιδιαίτερη του καθενός συνειδητοποίηση τους στίγματός του μέσα στον χώρο, έρχεται μέσω της φυλής της ομάδας, των παιχνιδιών της, των ατέλειωτων ονειροπολήσεων, καθώς παρακολουθούν τα εκατοντάδες ματς της πολυφίλητης ομάδας τους του Ολυμπιακού. Ο Σταμάτης, επιδιώκει και το κατορθώνει, να μας κάνει να δούμε και να σκεφτούμε τον κόσμο γύρω μας με έναν ορισμένο τρόπο, με υλικά και στοιχεία που αντλεί από το ποδόσφαιρο, από την ιστορία του, από τις ηρωικές του στιγμές, από τις ήττες του, από τις χαμένες του δόξες.
Η ποδοσφαιρική εμπειρία των ηρώων είναι και κοινωνική ταυτοχρόνως του βίου τους. Οι εικόνες εναλλάσσονται ακαριαία, με μεγάλη σφοδρότητα, σαν την μπάλα, που κυλά μέσα στο γήπεδο ζητώντας να τερματίσει στο τέρμα της αντίπαλης ομάδας. Εικόνες τρυφερές αλλά και με την σχετική ορμή και βία, εικόνες θερμές, μικρά στιγμιότυπα ζωής και μνήμης που ακολουθούν την πορεία των παικτών και των οπαδών. Εικόνες καθαρτικές, συντροφικές, πατρικές, ερωτικές, φιλικές, εικόνες οπαδοπαρέας, αλλά πάνω από όλα, εικόνες φίλαθλες, παθιασμένες, χωρίς μέτρο, λατρευτικές, δοξαστικές, στιγμιότυπα ζωής αιώνιων φιλάθλων που μόνο τους μέλημα, μόνο τους όνειρο είναι η νίκη της ομάδας τους, του Ολυμπιακού. Σε ένα από τα διηγήματα, ο έφηβος φίλαθλος ονειρεύεται νίκες της ομάδας του καθώς μένει μόνος του στο σπίτι, οι μικρές μινιατούρες που του δώρισε ο πατέρας του με τους παίκτες της ομάδας του ζωντανεύουν, και αρχίζουν με την ευφάνταστη βούληση του μικρού οπαδού να παίζουν ένα επικίνδυνο ποδοσφαιρικό παιχνίδι, που το καθοδηγεί το ίδιο, σε άλλο του διήγημα, η ομοιότητα των δύο αδερφών καθορίζει την αντιπροσώπευση της κόκκινης εσωτερικής του νίκης, σε κάποιο άλλο, μια εργαζόμενη στο μουσείο του Ολυμπιακού συμπληρώνει και επαναγράφει το κινηματογραφικό σενάριο με στοιχεία της αρχαίας τραγωδίας, και κερδίζει τον σύντροφο της ζωής της, εικόνες καθημερινής συμπεριφοράς και επιλογής, εικόνες κινηματογραφικής ταχύτητας ατόμων που δεν απέχουν από το να είναι ζωντανές ολυμπιακές μινιατούρες της ζωής και των σύγχρονων στιγμιότυπών της, που εικονογραφεί με μαεστρία και χιούμορ ο Αλέξης Σταμάτης.
Ο Σταμάτης, μας αφηγείται εμπειρίες και γεγονότα μιας συνεχούς φίλαθλης περιπέτειας ζωής, ενός κόσμου που δεν απαρνείται τις συνέπειες των επιλογών του αλλά αντίθετα τις επιδιώκει, και τις διοχετεύει στο πάθος του για το ποδόσφαιρο.
Η γλώσσα είναι υπέροχη, σύγχρονη, στρωτή, ρέει αβίαστα, όπως κυλά η μπάλα στο γήπεδο, η δάνεια χρησιμοποίηση μέσα στο στόρυ, της ποδοσφαιρικής ορολογίας, μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα την εξέλιξη του διηγήματος. Είναι οι στύλοι των ορίων της αναγνωστικής μας περιπέτειας. Οι διάλογοι στεγνοί αλλά ποιητικοί, ατμόσφαιρα σύγχρονης ζωής και χώρων συνεύρεσης της παρέας των νέων. Περίκλειστος μέσα στο αθλητικό ποδοσφαιρικό "προμηθεϊκό" περιβάλλον ο θεματικός κόσμος του συγγραφέα, μονοδιάστατος στις χαρακτηρολογικές του εκφάνσεις, με προσανατολισμένο ύφος, αλλά, ένας κόσμος γεμάτο μνήμες, με χαρές και με λύπες, με διαψεύσεις και με απρόβλεπτα στην εξέλιξη όνειρα, με μεγιστοποιημένες φιλοδοξίες και υπέρμετρα πάθη, με ελεγχόμενους φανατισμούς, και αδιάφορο σεξ, με οικογενειακές στιγμές γαλήνης και ευθυμίας, και με «μεταφυσικές» παρεμβάσεις, με βαθειά και στέρεα θρησκευτική πίστη προς την ομάδα, και με μικροεκρήξεις φαντασιακών σημασιών ενός φίλαθλου κόσμου που ζει ανάμεσά μας, δραστηριοποιείται δίπλα μας, αγωνιά μαζί μας, τρέφεται από τις φίλαθλες επιθυμίες μας, υπερθεματίζει αρνητικά τους μη έχοντας το ίδιο ποδοσφαιρικό πρόσημο με αυτόν.
Οι ήρωες του Αλέξη Σταμάτη, είναι εύπλαστοι, κυνικοί, υπερδιεγερτηκοί, χαμένοι από ένοχες πράξεις άλλων, βρίσκονται σε μια διαρκή υπερένταση, αλλά διαθέτουν και το απαραίτητο χιούμορ, τον σαρκασμό, δεν είναι καθόλου δεσποτικοί, ίσως ορισμένες φορές να είναι αυτοκαταστροφικοί, αλλά ποτέ κλειστά απαισιόδοξοι. Υπάρχουν και τα κλειδιά-πρόσωπα που είναι οι "μύστες" της ζωής, οι διδάχοι της, που εξαιτίας της υπερβολικής τους αγάπης για την ποδοσφαιρική τους ομάδα, αποκτούν ανθρωπιστικά χαρακτηριστικά, ταξιδεύουν, επισκέπτονται χώρες εξωτικές, περιπλανιόνται τις νύχτες αναζητώντας γυναικείες συντρόφους, κάνουν σεξ με γυναίκες ομοφυλόφιλες, μεθούν ασύστολα όπως οι ήρωες του Τσαρλς Μπουκόφσκι, αλλά πάντα κατά νου, έχουν την ομάδα. Παρακολουθούν ατέλειωτες ώρες τα ματς της ομάδας τους, γνωρίζουν την ιστορία της καλύτερα από την οικογενειακή τους ιστορία, πεθαίνουν έχοντας στα χείλη τους στιγμιότυπα από τις νίκες της, φορούν την κόκκινη φανέλα της ομάδας τους την στιγμή της πολιτικής τους εκτέλεσης. Έμβλημά τους, το κόκκινο του ποδοσφαιρικού πάθους τους και της λαϊκής τους πολιτικής συνείδησης. Ονόματα συγγραφέων όπως ο Αντώνης Σουρούνης, ο Σωτήρης Δημητρίου, που δηλώνουν τις εκλεκτικές συγγραφικές συγγένειες του Σταμάτη αναφέρονται στο βιβλίο, και δεκάδες ονόματα παλαιότερων και νεότερων ελλήνων και ξένων ποδοσφαιριστών, τα αιώνια ινδάλματα των θεατών, οι ήρωες που θα φέρουν το πρωτάθλημα, και φυσικά, ατέλειωτα νικηφόρα παιχνίδια της ομάδας, πρωταθλήματα και χαμένες ευκαιρίες. Αυτοβιογραφικά στοιχεία σπονδυλώνουν τα διηγήματα αυτά του Αλέξη Σταμάτη, όπως και σε άλλα του έργα, που ξυπνούν μνήμες παιδικές, ξέγνοιαστες, ανέμελες, καθώς η κοινωνική χειραφέτηση της εφηβείας και η προσωπική ιδιαίτερη του καθενός συνειδητοποίηση τους στίγματός του μέσα στον χώρο, έρχεται μέσω της φυλής της ομάδας, των παιχνιδιών της, των ατέλειωτων ονειροπολήσεων, καθώς παρακολουθούν τα εκατοντάδες ματς της πολυφίλητης ομάδας τους του Ολυμπιακού. Ο Σταμάτης, επιδιώκει και το κατορθώνει, να μας κάνει να δούμε και να σκεφτούμε τον κόσμο γύρω μας με έναν ορισμένο τρόπο, με υλικά και στοιχεία που αντλεί από το ποδόσφαιρο, από την ιστορία του, από τις ηρωικές του στιγμές, από τις ήττες του, από τις χαμένες του δόξες.
Η ποδοσφαιρική εμπειρία των ηρώων είναι και κοινωνική ταυτοχρόνως του βίου τους. Οι εικόνες εναλλάσσονται ακαριαία, με μεγάλη σφοδρότητα, σαν την μπάλα, που κυλά μέσα στο γήπεδο ζητώντας να τερματίσει στο τέρμα της αντίπαλης ομάδας. Εικόνες τρυφερές αλλά και με την σχετική ορμή και βία, εικόνες θερμές, μικρά στιγμιότυπα ζωής και μνήμης που ακολουθούν την πορεία των παικτών και των οπαδών. Εικόνες καθαρτικές, συντροφικές, πατρικές, ερωτικές, φιλικές, εικόνες οπαδοπαρέας, αλλά πάνω από όλα, εικόνες φίλαθλες, παθιασμένες, χωρίς μέτρο, λατρευτικές, δοξαστικές, στιγμιότυπα ζωής αιώνιων φιλάθλων που μόνο τους μέλημα, μόνο τους όνειρο είναι η νίκη της ομάδας τους, του Ολυμπιακού. Σε ένα από τα διηγήματα, ο έφηβος φίλαθλος ονειρεύεται νίκες της ομάδας του καθώς μένει μόνος του στο σπίτι, οι μικρές μινιατούρες που του δώρισε ο πατέρας του με τους παίκτες της ομάδας του ζωντανεύουν, και αρχίζουν με την ευφάνταστη βούληση του μικρού οπαδού να παίζουν ένα επικίνδυνο ποδοσφαιρικό παιχνίδι, που το καθοδηγεί το ίδιο, σε άλλο του διήγημα, η ομοιότητα των δύο αδερφών καθορίζει την αντιπροσώπευση της κόκκινης εσωτερικής του νίκης, σε κάποιο άλλο, μια εργαζόμενη στο μουσείο του Ολυμπιακού συμπληρώνει και επαναγράφει το κινηματογραφικό σενάριο με στοιχεία της αρχαίας τραγωδίας, και κερδίζει τον σύντροφο της ζωής της, εικόνες καθημερινής συμπεριφοράς και επιλογής, εικόνες κινηματογραφικής ταχύτητας ατόμων που δεν απέχουν από το να είναι ζωντανές ολυμπιακές μινιατούρες της ζωής και των σύγχρονων στιγμιότυπών της, που εικονογραφεί με μαεστρία και χιούμορ ο Αλέξης Σταμάτης.
Ο Σταμάτης, μας αφηγείται εμπειρίες και γεγονότα μιας συνεχούς φίλαθλης περιπέτειας ζωής, ενός κόσμου που δεν απαρνείται τις συνέπειες των επιλογών του αλλά αντίθετα τις επιδιώκει, και τις διοχετεύει στο πάθος του για το ποδόσφαιρο.
Η γλώσσα είναι υπέροχη, σύγχρονη, στρωτή, ρέει αβίαστα, όπως κυλά η μπάλα στο γήπεδο, η δάνεια χρησιμοποίηση μέσα στο στόρυ, της ποδοσφαιρικής ορολογίας, μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα την εξέλιξη του διηγήματος. Είναι οι στύλοι των ορίων της αναγνωστικής μας περιπέτειας. Οι διάλογοι στεγνοί αλλά ποιητικοί, ατμόσφαιρα σύγχρονης ζωής και χώρων συνεύρεσης της παρέας των νέων. Περίκλειστος μέσα στο αθλητικό ποδοσφαιρικό "προμηθεϊκό" περιβάλλον ο θεματικός κόσμος του συγγραφέα, μονοδιάστατος στις χαρακτηρολογικές του εκφάνσεις, με προσανατολισμένο ύφος, αλλά, ένας κόσμος γεμάτο μνήμες, με χαρές και με λύπες, με διαψεύσεις και με απρόβλεπτα στην εξέλιξη όνειρα, με μεγιστοποιημένες φιλοδοξίες και υπέρμετρα πάθη, με ελεγχόμενους φανατισμούς, και αδιάφορο σεξ, με οικογενειακές στιγμές γαλήνης και ευθυμίας, και με «μεταφυσικές» παρεμβάσεις, με βαθειά και στέρεα θρησκευτική πίστη προς την ομάδα, και με μικροεκρήξεις φαντασιακών σημασιών ενός φίλαθλου κόσμου που ζει ανάμεσά μας, δραστηριοποιείται δίπλα μας, αγωνιά μαζί μας, τρέφεται από τις φίλαθλες επιθυμίες μας, υπερθεματίζει αρνητικά τους μη έχοντας το ίδιο ποδοσφαιρικό πρόσημο με αυτόν.
Αυτός
είναι ο σύγχρονος κόσμος μας, συγκρουσιακός και ανατρεπτικός, μυητικός και κερδοσκοπικός, αγελαίος και οπαδικός, τώρα όλα διαδραματίζονται μέσα στην μεγάλη γηπεδική αρένα, στα μεγάλα πολυπληθή
και ανώνυμα στάδια, τα γήπεδα της ίδιας μας της ζωής, τις κερκίδες των ονείρων μας.
Θρύλε Ολυμπιακέ, σκέπαζε την πόλη του
Πειραιά με την δόξα σου, αλλά, μην της στερείς και την δική της.
Γιώργος
Χ. Μπαλούρδος
Πρώτη
γραφή, σήμερα, Κυριακή, 27 Σεπτεμβρίου 2015
Πειραιάς, στο χρώμα των ερυθρών θρυλικών ιστοριών του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου