ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΥΧΗΣ-

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΡΟΥΧΗΣ

«ΓΝΩΜΙΚΑ», εκδόσεις Βουρκαριανή 1987

Σίγουρα είναι πολύ δύσκολο να καταπιαστεί κανείς με την αξιολόγηση του έργου μιας σπουδαίας προσωπικότητας, και, η δυσκολία αυτή μεγαλώνει, όταν η προσωπικότητα αυτή είναι ο Πειραιώτης ζωγράφος και διανοούμενος Γιάννης Τσαρούχης, του οποίου η συμβολή στο νεοελληνικό πολιτισμό είναι αναμφισβήτητη και ουσιαστική.

Θα προσπαθήσουμε όμως με αφορμή τη συλλογή κειμένων του, να σκιαγραφήσουμε την πολύπλευρη και πολυσήμαντη αυτή προσωπικότητα.

Αναφερόμαστε στο βιβλίο του «Γνωμικά» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βουρκαριανή.

Το βιβλίο έχει σχήμα Λευκώματος και κοσμείται με σχέδια του ίδιου του Πειραιώτη ζωγράφου.

Η καταγραφή των σκέψεων και των ιδεών ενός συγγραφέα μέσα από αποφθεγματικές ρήσεις, δεν είναι κάτι άγνωστο, στο χώρο της λογοτεχνίας.

Γνωρίζουμε, ότι, στην αρχαιότητα ο Θεόφραστος και ο Πλούταρχος, χρησιμοποίησαν την τεχνική της γραφής αυτής για να εκφράσουν τις προσωπικές τους κοινωνικές και πολιτικές αξίες. Η παράδοση αυτή, είτε ενός ατόμου είτε μιας ομάδας, συνεχίστηκε μέσα από τις λαϊκές παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις στην περίοδο του Βυζαντίου. Αλλά, και σύγχρονοι συγγραφείς, χρησιμοποίησαν παρόμοιο τρόπο γραφής για να εκφράσουν τις απόψεις, τις θέσεις τους και τους κατά καιρούς στοχασμούς τους. Για τον Ελληνικό χώρο, αναφέρω ενδεικτικά τον Πολύβιο Δημητρακόπουλο, τον ποιητή Οδυσσέα Ελύτη και άλλους, για δεν τους ξένους συγγραφείς, τις γνωστές ρήσεις του Λαροφουσκώ, του Σαμφόρ, του Γκαίτε, του Όσκαρ Ουάιλντ και άλλων.

Στο βιβλίο αυτό του Γιάννη Τσαρούχη, παρουσιάζονται τα «maxima moralia» τουτέστιν, τα ηθικά αξιώματα του καλλιτέχνη. Ο πολύπειρος δημιουργός με την προσωπική οξυδέρκεια που τον διακρίνει, και την εμπειρική κριτική του ματιά, μέσα από τις αποφθεγματικές αυτές ρήσεις φιλοσοφεί, για τον εαυτό του, τη ζωή, την Ελληνική πραγματικότητα, την τέχνη της ζωγραφικής κ. ά. λ. Πίσω όμως από τις ευχάριστες, εύληπτες και διασκεδαστικές ρήσεις, κρύβεται η ηθική οπτική του γωνία, και ο φιλοσοφημένος στοχασμός του που, αποτελούν, το απόσταγμα μιας ολόκληρης ζωής.

Η πεμπτουσία μιας καθαρής σκέψης και τα λόγια ενός πράγματι μεγάλου καλλιτέχνη που λόγω, της ποιότητας του έργου του ορθώνονται σε στέρεες ηθικές αρχές και αξιώματα.

Ο απλός, ανεπιτήδευτος γιαυτό και σοφός λόγος του, αποτελεί,

μια σταθερή υποθήκη για εμάς τους μεταγενέστερους.

Η πολύτιμη, πολύπλευρη παρουσία του Γιάννη Τσαρούχη στο νεοελληνικό πνευματικό μας χώρο ανακαλεί στη μνήμη μας το κλασικό απόφθεγμα «Έλληνες αεί παίδες».

Γιατί, οι Έλληνες ανέκαθεν παίζοντας φιλοσοφούνε και φιλοσοφώντας παίζουν.

Ο Γιάννης Τσαρούχης αποτελεί έναν σύγχρονο Ελληνικό μύθο, που, όσο και αν μας αποκαλύπτεται μέσα από τα κατά καιρούς γραπτά του, την εικαστική του δημιουργία, ή τις θεατρικές του παραστάσεις αρχαίων τραγωδιών, ή τις σκηνικές του θεατρικές προτάσεις, παραμένει μύθος.

Το μικρό αυτό βιβλιοκριτικό σημείωμα, δεν είχε σκοπό να αξιολογήσει ή να κρίνει το έργο ενός δημιουργού, που, μόνο με κριτήρια του «μέλλοντος» μπορεί να αξιολογηθεί.

Αλλά να καταγράψει εν συντομία τη συγκίνηση που ένιωσα διαβάζοντας τις αποφθεγματικές αυτές ρήσεις,-πιστεύω και κάθε αναγνώστης των ρήσεων αυτών- και να εμβαθύνει στην σπειροειδή ανέλιξη της σοφίας ενός γέροντα της Τέχνης.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση, εφημερίδα « Η Φωνή του Πειραιά», αριθμός 12819/ 20 Απριλίου 1988.

Πειραιάς 5 Ιουλίου 2013.

Σημείωση: Ξαναδιαβάζοντας τις ρήσεις αυτές του σοφού αυτού γέροντα, σκέφτομαι πόσο τυχερός υπήρξα που τον γνώρισα, και είδα τις παραστάσεις του και διάβασα τα κείμενά του και τα γραπτά του.

Ο πολιτισμός της Ελλάδας ήταν χωρίς αμφιβολία οι άνθρωποι αυτοί, μιας άλλης εποχής, μιας άλλης γενιάς, όχι μόνο της γενιάς του 1930 αλλά και μεταγενέστερα, και που, με την βιολογική τους απώλεια, η Ελλάδα δεν έγινε φτωχότερη όπως συνηθίζεται να γράφουνε, αλλά έπαψε να παράγει πολιτισμό.

Παράγει «μόνο» χαζοχαρούμενη διασκέδαση, και εμπορευματοποιημένη τέχνη για τις μεγάλες αδιάφορες μάζες.