ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΥ-ΟΔΟΣ ΡΗΝΟΥ..

ΝΙΚΟΣ  ΔΗΜΟΥ

«Από την οδό Ρήνου στην Ές Στράσε», εκδόσεις Νεφέλη 1997

Με εντυπωσιακή αμεσότητα που ξαφνιάζει, και μια οικεία απλότητα ο συγγραφέας Νίκος Δήμου συνεχίζει τις περιπλανήσεις του στα ανέμελα, τρυφερά, ονειροπόλα χρόνια της εφηβικής του ηλικίας. Ιχνογραφεί με αμεσότητα συγκεκριμένα, την χρονική περίοδο που ήταν φοιτητής στο εξωτερικό μακριά από το οικογενειακό του περιβάλλον και την πατρίδα του. Μια περιπλάνηση χωρίς την «θαλπωρή του οικείου» και την σίγουρη και ζεστή αγκαλιά της μητέρας του.

Ευφυές άτομο, τρομερά καλλιεργημένος, αυτοπροσωπογραφείται στο νέο του βιβλίο δίχως να γίνεται ανιαρός, ή κουραστικός αντίθετα μάλιστα είναι αρκετά απολαυστικός και θαρραλέα αποκαλυπτικός.

Τόπος της εφηβείας των σπουδών του, η Γερμανία της περιόδου του Κόνραντ Αντενάουερ, εποχή της μεγάλης οικονομικής ανάκαμψης της ηττημένης του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου χώρας και, ενός ηγέτη, διεθνούς ακτινοβολίας και αναμφισβήτητου κύρους ο οποίος την περίοδο της καγκελαρίας του (1949-1963) συνέβαλε στην ανόρθωση της μεταπολεμικής Δυτικής Γερμανίας.

Σεπτέμβριος 1954-Ιούνιος 1960. Έξι περίπου χρόνια κοινωνικής δράσης, πολιτικής έντασης, προσωπικής ηδονής, χαράς και ανεμελιάς, θλίψης αλλά, και απέραντης γνώσης.

Η ωριμότητά του ως συγχρόνου στοχαστή συμπίπτει με την ωριμότητά του ως άτομο, καθώς οι εκπλήξεις και οι πρωτόγνωρες εμπειρίες διαδέχονται η μία την άλλη.

«Η Δυτική Γερμανία ήταν το κέντρο της ζωής μου εκείνα τα χρόνια-η Ελλάδα απλώς δορυφόρος. Και μετά από λίγο καιρό δεν ήξερα ποια διαδρομή να ονομάσω επιστροφή».

Ανάπλαση στιγμών του αδηφάγου εφηβικού χρόνου αλλά, και εσωτερικές αποτιμήσεις σαράντα χρόνια μετά. «Μυθιστόρημα παιδείας» ονομάζει ο ίδιος το γραπτό του.

Εικόνες μνήμης που αποκαλύπτουν ισχυρές συγκινήσεις, τραγελαφικές καταστάσεις, ατυχήματα, άδοξους έρωτες, καταπληκτικές μυρουδιές γαστρονομικής απόλαυσης, αρώματα ανεκπλήρωτων επιθυμιών και σποραδικά τραγικά βιώματα. Η εξομολογητική του διάθεση, καυστική και ειρωνική σφύζει από γόνιμο προβληματισμό για τον άνθρωπο, τον περιβάλλοντα χώρο, την κοινωνία της εποχής του.

Οι σχολιασμοί του απλοί, αλλά ουσιαστικοί, υποδηλώνουν το βάθος και το εύρος της ενδοσκόπησής του. ΄Ηχοι νοσταλγικοί μιας εφηβείας που ευτυχώς δεν μαράγκιασε-την περίοδο εκείνη-μέσα στα στενά συντηρητικά και αντιδραστικά όρια της μητριάς πατρίδας.

Το εξομολογητικό αυτό κείμενό είναι η αφή της ψυχής του με τον χώρο και τον χρόνο τονισμένη με λυρική μελωδία. (Σαν να ακούμε τις σονάτες για τσέλο του Μπετόβεν). Μια μελωδία που αναβλύζει από την γλωσσική ρυθμολογία της αποκάλυψης, καθώς οι λέξεις χωρίς να δεσμεύονται από το εννοιολογικό τους βάρος επισημαίνουν ταυτόχρονα και στοιχεία του δικού μας συναισθηματικού κόσμου.

Η αναπλαστική του ικανότητα και οι οραματικές του αξιώσεις διακρίνονται καλύτερα στις ιχνογραφήσεις των Πανεπιστημιακών του δασκάλων, και άλλων παρατηρήσεων, που αφορούν την ζωή και τους ανθρώπους της δεύτερης πατρίδας του, παρά στις εφηβικές του ερωτικές περιπέτειες, κάτι τόσο κοινό για τους νέους όλων των εποχών.

Το βιβλίο χωρίς να προκαλεί, μας συγκινεί περισσότερο όταν αποκρυσταλλώνει τις ευαισθησίες, τις ανησυχίες, τα άγχη και τις σκέψεις ενός έξυπνου νέου παρά, όταν εικονογραφεί την φιληδονία του σαν άλλος Μπουγκερώ.

Η γραφή του απλή, η γλώσσα του λιτή ρυθμική, το δε ύφος του το διακρίνει μια απροκάλυπτη τόλμη, παρά μια πουριτανική πεζότητα και ξηρότητα.

Ο διαχωρισμός του βιβλίου σε κεφάλαια, βοηθά τον αναγνώστη στην σωστότερη ανάγνωση. Ιδιαίτερα επισημαίνουμε τα κεφάλαια με τους εξής τίτλους:

«Καθηγητές» σελίδα 111. «Ιωσήφ Στούρμαν» σελίδα 115. «Μικρά πορτρέτα» σελίδα 121. «Βιβλία» σελίδα 133. «Το κρύο και το ζεστό» σελίδα 179. «Τέχνη» σελίδα 65. «Διάλογος με έναν Ναζί» σελίδα 61.

Με ιδιαίτερη προσοχή στεκόμαστε στα εκτενή αποσπάσματα επιστολής που παραθέτει ο νεαρός απομνημονευματογράφος στον πατέρα του σελίδα 197, παραθέτοντας του τις απόψεις του σχετικά με το μέλλον των σπουδών του και τις άμεσες φιλοδοξίες και προτεραιότητες της ζωής του.

Μια αποκαλυπτική επιστολή της ψυχοσύνθεσης του συγγραφέα που μας φανερώνει την οξυδέρκειά του. Την συγκρότηση της σκέψης του και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε από τότε τόσο στον ευρύτερο χώρο της Τέχνης, της Παιδείας αλλά και του Εκπαιδευτικού συστήματος.

Ένα βιβλίο ευχάριστο, νοσταλγικό, μιας νεότης που λάτρεψε με πάθος την περιπέτεια του σώματος, του πνεύματος και του χώρου που ενηλικιώθηκε.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση,

«Η Φωνή του Πειραιά», Τρίτη 4 Νοεμβρίου 1997.

Πειραιάς 14 Ιουλίου 2013.