ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ

ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ

ΑΠΕΓΝΩΣΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΤΙΚΕΣ ΧΕΙΡΟΝΟΜΙΕΣ

«Καταβύθιση», εκδόσεις Κέδρος-Ᾱθήνα,1990, σελίδες 29.

«Την ημέρα που ο θάνατος θα χτυπήσει την πόρτα σου, Εσύ τι θάχεις να μου προσφέρεις; Θα βάλω μπρος από τον ξένο μου το γιομάτο σταμνί της ζωής μου και δεν θα τον αφήσω να φύγει με άδεια χέρια…».

Γράφει ο γνωστός Ινδός συγγραφέας Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ.

Και δεν θα ήταν παράτολμο αν συμπληρώναμε, ότι ο Μίλτος Σαχτούρης από την πρώτη του ποιητική συλλογή την «Λησμονημένη» 1945, μέχρι την σημερινή του με τον τίτλο «Καταβύθιση»-και εύχομαι στις αόρατες και φοβερές δυνάμεις του Σύμπαντος να μην είναι η τελευταία-, αγωνίζεται να γεμίσει την δική του ποιητική στάμνα όχι, με τα λάθη ή τις αστοχίες του, αλλά, την αγνότητα, την καθαρότητα και την λάμψη της γυμνητεύουσας ψυχής του.

Η ποίησή του είναι επαναλαμβανόμενες απεγνωσμένες ασκητικές χειρονομίες προσευχής, σε αυτόν που, «Εδώ και σαράντα χρόνια στέκει πλάι μου», (σελίδα 9).

Είναι η Commendation Anima ενός «πελιδνού ποιητή» (σελίδα 24), καθώς αισθάνεται τους κραδασμούς και τις προειδοποιήσεις όχι τόσο των σωματικών ενδείξεων, αλλά, μιας εσωτερικής μυστηριακής βεβαιότητας. Και ενώ, άλλες ζωοποιές δυνάμεις αντίστασης επιδιώκουν να αποβάλλουν και να κρατήσουν στο υποσυνείδητό του την ιδέα του θανάτου, έρχεται η ποίηση, δηλαδή η μνήμη, και την επαναφέρει στην ταραγμένη και αφιλόξενη επιφάνεια δημιουργώντας έτσι μια λειτουργική απορρύθμιση.

Το παλιρροιακό αυτό κύμα θανάτου επανέρχεται πάντοτε στην ποίηση του Υδραίου σεμνού και μοναχικού ποιητή και νοτίζει με αβάσταχτη μελαγχολία τους αναγνώστες της.

Τα ίδια σχεδόν ονόματα δημιουργών εμφανίζονται σαν αποδημητικά πουλιά: ο Φρανς Κάφκα, ο Ντύλαν Τόμας, (σελίδα 15), ο Αρθούρος Ρεμπώ (σελίδα 19), ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Γιώργος Μπουζιάνης (σελίδα 12),-απουσιάζει εδώ, ο Ισιντόρ Ντυκάς-ή προσθέτονται άλλα, που συνοδεύουν και την νέα του Καταβύθιση. Ένα διαρκές μνημόσυνο αγαπημένων προσώπων-δημιουργών που σημάδεψαν το καθένα στο χώρο του την Τέχνη και την Εποχή τους-πάνω και μέσα στην λευκή εκκλησία του χαρτιού και της μνήμης.

Ο χρωματολογικός του καμβάς με τα ίδια πάλι, «πένθιμα» χρώματα: το μαύρο, το λευκό, το κόκκινο και, μερικές ανταύγειες του πράσινου.

Τοπίο, και πάλι η νήσος Πόρος. (Μια νήσος που τόσο έχει υμνηθεί από τους καλλιτέχνες. Εδώ ας θυμηθούμε την γνωστή φράση του Νομπελίστα ποιητή μας Γιώργου Σεφέρη: «Η ατμόσφαιρα του Πόρου μ’ έχει κερδίσει πέρα για πέρα…»).

Οι συχνές και επαναλαμβανόμενες αυτές σταθερές του ποιητή, στέκονται οι ακοίμητοι σύντροφοί του, στο ξεπέρασμα της τραυματικής του εμπειρίας «προσβολής της προσωπικότητάς του», που είναι ο αναμενόμενος θάνατος.

Μια αύρα απόγνωσης, χρωματίζει τους στίχους του εδώ και χρόνια, που κλυδωνίζει το άσπρο καράβι της ζωής και της ποίησής του.

Παρότι φωνάζει ότι επιζητά «Να πάω και να χαθώ μια για πάντα» (σελίδα 23), ο θάνατος δεν είναι πλέον «ένα πουλάκι τόσοδά», ούτε ένα «λιοντάρι» (σελίδα 12) αλλά, μια «χρυσή καρφίτσα πάνω στην γραβάτα του» (σελίδα 13).

Είναι ένας εξημερωμένος θάνατος διαβρωμένος και αυτός από την αγριότητα και αθλιότητα του εξωτερικού χώρου, αλλά και, την αφυδατωμένη από κάθε λυρικό τόνο τελειότητα της γραφής του.

Τα επαναλαμβανόμενα αυτά αρνητικά στοιχεία στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη, υφίστανται αργές αλλά σταθερές μεταλλαγές. Αν και τα αισιόδοξα «ένζυμά» του υπολειτουργούν, και η οξειδωτική μνήμη του θανάτου άλλοτε λιγότερο άλλοτε περισσότερο αυξάνει και αποδιοργανώνει την σύνολη εξελικτική δράση και όραμα της ποίησής του.

Η σταδιακή αποενεργοποίηση των αρνητικών συμβόλων επιφέρει την εξοικείωση του ποιητή με την απλή αλλά δυσβάσταχτη ποιητική ιεροτελεστία του εξημερωμένου θανάτου.

Η προσπάθεια αυτή, μέσω της σωματικής αλλά, και, της γλωσσικής συμπεριφοράς και χρήσης, είναι η απαρχή μιας χειραφέτησης των αρνητικών, σκοτεινών και εκδικητικών δυνάμεων της φύσης.

Μιας προσπάθειας που δεν εμπεριέχει τη σήψη και την φθορά, αλλά την «καλήν αλλοίωσιν».

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος,

Πρώτη δημοσίευση, εφημερίδα «Εξόρμηση» 23-Δεκεμβρίου 1990.

Πειραιάς, 30 Ιουνίου 2013, ημέρα εορτής των Αγίων Πάντων. Ποιητών τε και Αναγνωστών.