ΧΑΤΖΗΠΑΤΕΡΑΣ-ΦΑΦΑΛΙΟΥ

ΚΩΣΤΑΣ Ν. ΧΑΤΖΗΠΑΤΕΡΑΣ—ΜΑΡΙΑ ΦΑΦΑΛΙΟΥ

«Μαρτυρίες 40—44—Πόλεμος --Κατοχή», 
εκδόσεις  Κέδρος 1988.

Το βιβλίο Μαρτυρίες 40-44-Πόλεμος-Κατοχή, των συγγραφέων Κώστα Ν. Χατζηπατέρα και Μαρία Φαφαλιού, ανακαλεί στην μνήμη μας τα Acta Martyrum Selecta, και, η παρομοίωση, δεν είναι τυχαία. Αν τα Acta Sanctorum άσκησαν και ασκούν μια βαθειά επίδραση στις συνειδήσεις των πιστών ενός θρησκευτικού δόγματος, γιατί, μέσα από τον άμεσο και θυσιαστικό λόγο των κειμένων τους καταγράφουν τα διάφορα σημαντικά γεγονότα της ζωής των Αγίων, οι μαρτυρίες των ατόμων που έζησαν εκ των ένδον την λαίλαπα και την φρίκη του Δευτέρου Παγκόσμιου Πολέμου, υπενθυμίζουν σε εμάς τους νεότερους (που σταθήκαμε τυχεροί και δεν ζήσαμε την φρίκη του Πολέμου), την υποχρέωση που έχουμε απέναντι σε αυτούς που θυσιάστηκαν και προσέφεραν με μεγάλη αυταπάρνηση την ζωή τους για να κρατήσουν άσβεστη την δάδα της Ελευθερίας. Αλλά, και μαθαίνοντας, έστω και έμμεσα, τι σημαίνει πόλεμος, και πως να αγωνιζόμαστε για την Ειρήνη.

Όπως ένας φωτογράφος μέσα στον σκοτεινό του θάλαμο εμφανίζει σιγά-σιγά πάνω στο λευκό χαρτί τη λανθάνουσα στην αρχή εικόνα  μιας φωτογραφίας, έτσι και οι δύο συγγραφείς του αξιόλογου αυτού βιβλίου-λευκώματος, αναπλάθουν σελίδα την σελίδα μπροστά στα μάτια του αναγνώστη μια ολόκληρη εποχή. Με τον σεβασμό αλλά και την ευθύνη που απαιτείται για μια τέτοια έρευνα.

Οι συγγραφείς διασώζουν με μεγάλη ευλάβεια: κείμενα, φωτογραφίες, σκίτσα, μαρτυρίες, εικαστικές παραστάσεις και άλλα στοιχεία, που βρίσκονται διάσπαρτα στον Ελληνικό και ευρύτερο Ευρωπαϊκό χώρο, αλλά και στις μνήμες των ανθρώπων που υπήρξαν αυτήκοοι και αυτόπτες μάρτυρες της μεγαλύτερης καταστροφής που γνώρισε το Ελληνικό Έθνος τον αιώνα αυτόν.

Το Λεύκωμα αυτό δεν είναι απλώς μια συρραφή κειμένων ή εικόνων με μια χρονολογική διάταξη. Ούτε μια ακαδημαϊκή κουραστική εργασία-μόνο για τους ιστορικούς, αλλά, μια ευσυνείδητη πολύμοχθη έρευνα που αποσκοπεί να αφυπνίσει μέσα από τη σύγκριση, παράθεση αναμνήσεων λόγου και εικόνας, τη σκέψη μας.

Η επιλεκτική συλλογή των κειμένων δεν συνθηματολογεί, ούτε προπαγανδίζει μα, με μεγάλη προσοχή, κινεί την σαΐτα της αφήγησης πάνω στον αργαλειό της ιστορίας, και η ιστορική μας συνείδηση αγγίζει τις κρίσιμες αυτές στιγμές του Έθνους μας μέσα από τις πρωτότυπες και ευαίσθητες αφηγήσεις των απλών ανθρώπων, των φιλελλήνων, των συμμάχων μας αλλά, και πλείστων άλλων ατόμων που στάθηκαν αρωγοί στη μεγάλη πολεμική αυτή προσπάθεια των Ελλήνων να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους και την Ελευθερία τους.

Οφείλουμε να αναφέρουμε ότι την επιμέλεια του ευρύτερου αισθητικού σχεδιασμού του Λευκώματος, την είχε η συγγραφέας Σοφία Ζαραμπούκα και τον εύχρηστο βιβλιογραφικό οδηγό συνέταξε ο συγγραφέας Κυριάκος Ντελόπουλος.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση, περιοδικό 
«Δαυλός» τεύχος, 86/ Φεβρουάριος 1989.

Πειραιάς, Κυριακή 23 Ιουνίου 2013.