ΜΕΣΑ ΣΕΛΙΜΟΒΙΤΣ

ΜΕΣΑ ΣΕΛΙΜΟΒΙΤΣ

     Ο Δερβίσης και ο θάνατος, Αθήνα 1987

         Πρόκειται για ένα από τα δημοφιλέστερα μυθιστορήματα της σύγχρονης γιουγκοσλαβικής λογοτεχνίας που γράφτηκε στην περίοδο 1962-1966.

     Ο Σελίμοβιτς στο βιβλίο αυτό αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο, πράγμα που δίνει στη γραφή του αμεσότητα, ενώ παράλληλα ένας μεστός λυρισμός απεγκλωβίζει τον στοχασμό του από το απόλυτο και το αντικειμενικό. Έτσι ο λόγος αποκτά μια εσωτερικότητα γεμάτη αντιφατικές διεργασίες, καλυμμένη από μια σιωπή που υπαγορεύεται από τη θρησκευτική ατμόσφαιρα, όπου μέσα της εξελίσσεται η υπόθεση του μυθιστορήματος. Οι χειρονομίες των ηρώων του εύγλωττες, περιγράφονται με σπάνια δεξιοτεχνία και αντικαθιστούν πολλές φορές το διάλογο, ενώ οι ήρωές του ζουν και κινούνται στο περιθώριο του εξουσιαστικού φαινόμενου, όπως αυτό στοιχειοθετείται μέσα από την Ισλαμική θεοκρατική αντίληψη. Μέσα από τα θολά τζάμια των Ισλαμικών τεκέδων, η πηγαία πίστη στη Δικαιοσύνη οριοθετείται από την πανταχού παρούσα εξουσία, και η αναβλύζουσα πηγαία σκέψη σκεπάζεται από μια σιωπή, αποφεύγοντας έτσι τη διάψευση. Τα πλάνα του μυθιστορήματος κρατούν την οικονομία των εικόνων και μεταχειρίζονται με φειδώ την όποια μεγέθυνση. Το λυρικό δυναμικό τους, ανεπιτήδευτο, προσθέτει μια χαρακτηριστική αυτοτέλεια στη ροή του αφηγηματικού παλμού. Η κάθε γνώση συνθλίβεται από το θάνατο, που κατά τον συγγραφέα είναι η μόνη σίγουρη γνώση, ενώ η καθαρή έννοια της ευσέβειας είναι σύμφυτη με τις δοκιμασίες που υπερνικούνται. Το Κοράνι λειτουργεί σαν κώδικας σκέψης που υποβάλλει τη δική του θεώρηση για τη ζωή, ενώ πολλές φορές γίνεται το καταφύγιο κάθε ταραγμένου λογισμού. Μια διαπάλη σκέψεων και πράξεων, ένας αδιάκοπος αγώνας που δίνει περιεχόμενο στην ανθρώπινη αντιφατικότητα και σε όλα τα ενδεχόμενα διλήμματα.

     Με τις αποσπασματικές αυτές αναφορές δεν φιλοδοξούμε να εξαντλήσουμε ένα από τα αξιόλογα έργα της σύγχρονης λογοτεχνίας, αλλά να προσεγγίσουμε μερικές από τις πτυχές της γραφής και της σκέψης του πολυβραβευμένου Γιουγκοσλάβου συγγραφέα.

     Η μετάφραση για τις εκδόσεις «Γνώση» είναι του Λεωνίδα Χατζηπροδρομίδη. Η γλώσσα είναι λαγαρή με εύστοχες λυρικές νησίδες, το νόημα των λεγομένων του συγγραφέα αναβλύζει αβίαστα

χωρίς να μπουκώνει από συγγενείς ενδοκιμενικές επισημάνσεις.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος, περιοδικό «Σύναξη», τεύχος 25/ Μάρτιος 1988