ΣΤΑΥΡΟΣ ΛΑΓΚΑΔΙΑΝΟΣ

ΣΤΑΥΡΟΣ  ΛΑΓΚΑΔΙΑΝΟΣ

«Εν-Δυό-κάτω», γ΄ έκδοση (μυθιστόρημα)

      Ένα ατομικό ή πολιτικό γεγονός για να επιβιώσει μέσα στον ιστορικό χρόνο χρειάζεται την δημιουργική κρίση ενός συγγραφέα. Μετατρέποντας το πραγματικό σε αφηγηματική τέχνη ο δημιουργός το συμπληρώνει, το μετατρέπει δηλαδή σε αληθινό. Έτσι αυτό, αποκτά μια ανθεκτική μορφή στις συνειδήσεις των ατόμων, ή την καταξίωσή του στον ευρύτερο χώρο της λογοτεχνίας, πριν ο ιστορικός χρόνος σβήσει τα ίχνη του.

   Πως επιτυγχάνεται αυτό; Ασφαλώς δεν αρκεί ο συγγραφέας να χρησιμοποιεί μόνο λέξεις, εικόνες, μεταφορές, καταστάσεις, για να αναπτύξει την ιδιαίτερη άποψή του, που σαν προβολέας θα βοηθήσει τον αναγνώστη στο τι θα πρέπει να προσέξει στην ανάγνωση. Χρειάζεται και την δεξιοτεχνία εκείνη που θα κάνει τα πρόσωπα που απαντώνται μέσα στο έργο, να έχουν χαρακτηριστικά όχι τόσο ανθρώπινων πορτρέτων, αλλά ανθρώπινων δυνατοτήτων. Και τα «σχήματα» εκείνα των ατομικών του εμπειριών, ώστε η δομή της αφήγησής του, να ξεφύγει από την απλή φωτογραφική παράθεση γεγονότων, να υπερβεί δηλαδή την ποταινία εντύπωση και να αποκτήσει την βαρύτητα που θα παράσχει η δραματική δράση και θα βοηθήσει το έργο να ισορροπήσει πάνω στους δύο κεντρικούς άξονες της πεζογραφίας.

  Αυτόν της αξιοποίησης του λεκτικού δυναμικού του γράφοντα, και εκείνον της περιγραφής της βιωματικής του εμπειρίας, που θα μεταμορφώσει τον γράφοντα σε πάσχοντα μάρτυρα των γεγονότων, αλλά, και κριτή της αντικειμενικής πραγματικότητας των συγκεκριμένων συμβάντων.

     Αυτό το «απλό»σχήμα, μάλλον δεν κατόρθωσε να πετύχει ο Πειραιώτης συγγραφέας, και ίσως σ’ αυτό βοήθησε ο χωρισμός του βιβλίου σε δύο άνισα μέρη. Παρότι το βιβλίο είχε εμπορική επιτυχία, ο Λαγκαδιανός είχε συνέριθο (φίλο) μάλλον την δημοσιογραφία, το ρεπορτάζ και όχι τον λογοτεχνικό λόγο. Το βιβλίο μοιάζει με πλοίο ιθύκυφο, κάνει δηλαδή κοιλιά στο πρώτο του μέρος.

     Στο πρώτο μέρος με έναν σκληρό και φουριόζικο τρόπο, καταγράφει τις προσωπικές του στιγμές στις πρώτες μέρες στο στρατόπεδο της Κορίνθου και αργότερα στο Μεσολόγγι. Το ότι δεν υποτάσσει το ταλέντο του στις προσωπικές του πολιτικές, και δεν κοινωνιολογεί λογοτεχνικά, δεν σημαίνει ότι καταφέρνει να αποφύγει τα απόλυτα σχήματα. Οι μονοκόμματοι χαρακτήρες, οι ισόρροποι σχεδιασμοί, και οι αξιολογήσεις ενός μορφωμένου, ασφαλώς, δεν αναιρούν την πραγματικότητα, και μάλιστα την στρατιωτική. Αυτό όμως είναι ένα ρεπορτάζ και όχι ένα λογοτεχνικό κείμενο.

     Για τον αναγνώστη, δεν τίθεται θέμα το ποια πλευρά θα υπερισχύσει της άλλης, ή ποιος έχει δίκιο. Αυτό άλλωστε έχει να κάνει με την προσωπική πολιτική του κάθε ατόμου. Αλλά για το πώς ο συγγραφέας καταφέρνει να μεταδώσει το συναίσθημά του στον άλλον ώστε, ο άλλος να συμπάσχει μαζί του αλλά ταυτόχρονα να αυξήσει και το αισθητικό και κοινωνικό του κριτήριο. Να γιατί νομίζω ότι το μερικό που καταγράφει ο Λαγκαδιανός δεν μπορεί να γίνει γενικό.

     Όσο την γλώσσα που χρησιμοποιεί, ίσως περισσότερο απωθεί. Το δεύτερο μέρος έχει αρετές που δεν τις συναντάμε στο πρώτο. Είναι πιο δουλεμένο, άρτια οργανωμένο και λυρικότερο. Με μονολόγους όλο μελαγχολία, κομμάτια μιας ανάσας θα έγραφα, εικονοποιεί τα συναισθήματα του και προσπαθεί να συνδέσει την αισθαντική ατομικότητά του. Η ανθρωπιά και τα όνειρα του νέου που σκιαγραφεί, συγκινούν και προβληματίζουν τον αναγνώστη.

     Εύχομαι, το ταλέντο που κρύβει μέσα του ο Πειραιώτης συγγραφέας να μην το «έκαψε» στο δεύτερο βιβλίο του που πρόσφατα κυκλοφόρησε («Από το Ένα ως το 31») και να το αξιοποίησε πέρα από τις όποιες εμπορικές επιτυχίες είχε το πρώτο του βιβλίο, ή θα έχει το δεύτερο, και ο ίδιος να μετατραπεί σε έναν «σκοπό της λογοτεχνίας» και να μην εξαντλήσει το ταλέντο του σε εφήμερους πολιτικούς σχολιασμούς.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση,

Περιοδικό, «Φιλολογική Στέγη», τεύχος 49,50,51/ Άνοιξη 1990, σελίδα 165.

Πειραιάς Σάββατο, 5 Οκτωβρίου 2013