ΜΑΝΤΩ ΚΑΤΣΟΥΛΟΥ-ΠΟΙΗΣΗ

ΜΑΝΤΩ  ΚΑΤΣΟΥΛΟΥ

«Πιράνχας και Υάκινθοι», Πειραιάς 1990

     Σε κάποιο σημείο της «Ποιητικής» του ο Σταγειρίτης Άγιος παρατηρεί ότι, ένα από τα πλεονεκτήματα της διήγησης σε σχέση με την σκηνική αναπαράσταση, είναι ότι μπορεί να πραγματευτεί πολλές ταυτόχρονες πράξεις, και νομίζω ότι μάλλον βοηθά η ρήση αυτή του παππού μας Αριστοτέλη, τον αναγνώστη που θα θελήσει να διαβάσει τα τρυφερά και ευαίσθητα διηγήματα της Πειραιώτισσας-αν και από την Πάτρα-Μαντώς Κατσουλού.

     Μέσα από τον λογοτεχνικό της «πλακούντα» αναδύεται ένας αφάνταστα μαγευτικός λυρισμός που σαν την μαγική σκόνη που εκχέεται από το μικρό ραβδάκι της νεράιδας σκεπάζει την ψυχή του αναγνώστη.

Η συγγραφέας με τον μεστό, εύληπτο λόγο της δεν ενδιαφέρεται να εκφράσει παρά μόνο εκείνο που μέσα από την θηλυκή της ευαισθησία πραγματικά αισθάνεται.

Δεν την απασχολεί τι αντίκτυπο θα έχει η ματιά της πάνω στο κοινωνικό σύνολο, και μάλλον γι' αυτόν τον λόγο, τα διηγήματά της διαβάζονται τόσο ευχάριστα. Γιατί μπορεί τα διάφορα γεγονότα που καταγράφει να είναι πραγματικά, αλλά, γίνονται αληθινά, μόνο κάτω από την λογοτεχνική της γραφίδα. Πιστεύω και εγώ, ότι, το όποιο πραγματικό κοινωνικό γεγονός για να αποκτήσει την θέση του μέσα στο Μαυσωλείο του Πολιτισμού, πρέπει να μετατραπεί σε καθαρή Τέχνη,γιατί ο άνθρωπος της Δύσης, ο σταυρωμένος ανάμεσα στον Ιησού και τον Μαρξ, κατάφερε να βιώσει την ζοφερή πραγματικότητα της ιστορίας και να την μετατρέψει σε ζωοφόρο πνεύμα, μόνο όταν μετάλλαξε τα οράματά του αλλά και τον υλιστικό ρεαλισμό της ζωής του, σε αφηγηματική τέχνη.

     Η Μαντώ Κατσουλού, ακολουθεί τον διηγηματικό δρόμο που άνοιξε στον Ελληνικό χώρο ο πατέρας του ψυχολογικού διηγήματος Γεώργιος Βιζυηνός.

Με γλαφυρό ύφος, πλαστική παραστατικότητα, πληθώρα λυρικών στοιχείων, και θα γράφαμε, «λαξευμένες» θηλυκές μνημονικές στιγμές, απεικονίζει τις εσωτερικές διεργασίες, τις συναισθηματικές αντιφάσεις, τις σκοτεινές ψυχολογικές συγκρούσεις του ατόμου και, ιδιαίτερα, την λεπτή και τόσο εύθραυστη γυναικεία ιδιοσυγκρασία, μια, που κατά κύριο λόγο, η αισθητική της προτίμηση στρέφεται συνήθως προς το δικό της φύλο και αυτό περιγράφει σε όλες τις κοινωνικές κατηγορίες, είτε στα μεγάλα αστικά κέντρα, είτε στα ημιαστικά, είτε στην ύπαιθρο.

Ανάμεσα στο «υπέρυθρο» και στο «υπεριώδες» της θηλυκής οντότητας σαν μητέρας και σαν ερωμένης, η Μαντώ Κατσουλού απεικονίζει τις περίπλοκες και πολύπλοκες κοινωνικές αποχρώσεις της γυναικείας παρουσίας,έτσι, δεν καταφεύγει σε οπτικούς λεκτικούς πειραματισμούς ούτε σε ασύνειδες βολιδοσκοπήσεις της εσωτερικής γυναικείας φύσης, αλλά αφομοιώνει τον θηλυκό λυρισμό με τον αναγκαίο εκείνο τρόπο ώστε να γίνεται συμπληρωματικός παράμετρος στα καθοριστικά χαρακτηριστικά της γυναικείας ψυχολογίας, αλλά και να σφυρηλατήσει, την συνθλίβουσα από τους άλλους πολιτική και ατομική της ταυτότητα. Γιαυτό και το πλούσιο λυρικό στοιχείο των εικόνων της μέσα στο μελαγχολικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται από την συγγραφέα, δεν συνοδεύει μάλλον την πλοκή της γραφής των διηγημάτων της, αλλά την ίδια την τραγική δράση και δραματικότητα της θηλυκής ύπαρξης, και κατ'επέκταση και της αρσενικής, αφού ο άντρας-λόγω παράδοσης και κοινωνικής παιδείας-πάντοτε προσπαθεί να κρύψει στα βάθη του είναι του την θηλυκή του φύση.

     Και έρχονται στον νου μου μερικές φράσεις του Ζαν Ζενέ αυτού του Άγιου του Έρωτα-του Ερωτικού συναισθήματος-που γράφει τα εξής: «Η ορατή περιπέτεια του κάθε ανθρώπου συντίθεται από πράξεις που σπάνε τον νόμο. Τι απομένει από κάθε ζωή; Το ποίημά της».

     Και αυτό το ποίημα της θηλυκής ζωής καταγράφει η διηγηματογράφος Πειραιώτισσα συγγραφέας Μαντώ Κατσουλού.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση, εφημερίδα 
«Η Φωνή του Πειραιά», αριθμός 13. 355/31-5-1990.

Πειραιάς Κυριακή, 13 Οκτωβρίου 2013.

Υ. Γ. Την Μαντώ Κατσουλού, την πολυγραφότατη και δραστήρια αυτή γυναίκα, την γνώρισα από κοντά και έχουμε συνεργαστεί αρκετές φορές, πάντα της έλεγα ότι είναι μια πολύ καλή διηγηματογράφος, και ότι αν καλλιεργήσει αυτό το είδος της γραφής, που της "πηγαίνει", θα μας δώσει θαυμάσια πράγματα. Δυστυχώς, κατά την γνώμη μου, η Μαντώ σπατάλησε το ταλέντο της σε πράγματα επικαιρικά και μακρά των δικών της χαρισμάτων, παρήγαγε έναν τεράστιο όγκο κειμένων που απέχει μακρά από την τόσο θεσπέσια διηγηματική της συγγραφική φύση. Αλλά οι επιλογές του καθενός μας, είναι σεβαστές.