ΝΑΣΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ-Η ΠΤΏΣΗ ΤΟΥ ΙΠΤΑΜΕΝΟΥ Β

ΝΑΣΟΣ  ΒΑΓΕΝΑΣ

«Η πτώση του Ιπτάμενου Β΄», εκδόσεις Στιγμή 1997.

  (μνήμη Χαράλαμπου Μπαλούρδου 21/6/1997)

     Η πτώση του Ιπτάμενου Β΄ είναι μια πρωτότυπη συλλογή και ανθολογία μεταφρασμένων ποιημάτων μαζί. Η συμπαράθεση μεταφρασμένων κειμένων με πρωτότυπη δημιουργία είναι κάτι σπάνιο στην Ελληνική ποιητική σκηνή. Το εγχείρημα δύσκολο και επισφαλές. Η ποιητική αυτή ενέργεια του καθηγητή του Πανεπιστημίου και συγγραφέα Νάσου Βαγενά, πέτυχε το σκοπό της και τις δύο φορές. Η εναλλαγή δεν ξενίζει αλλά ευχαριστεί. Διάσημοι και μη ποιητές, στέκουν με την δημιουργία τους ισότιμα δίπλα στα ολιγόστιχα αλλά σημαντικά ποιήματα του ποιητή Βαγενά. Τα μεταφρασμένα ποιήματα και αυτά του ποιητή ανθολόγου και μεταφραστή, συναρμολογούν μια ενότητα ύφους, οικεία ατμόσφαιρα, παράλληλη θεματολογία και ποιητικής τεχνικής, οικοδομώντας μια ενιαία εκφορά του ποιητικού λόγου πέρα από την διαφορά του γλωσσικού κώδικα ή των άλλων πολιτιστικών στοιχείων.

Η ποίηση, γεφυρώνει ότι ο θρησκευτικός ή φιλοσοφικός λόγος ακόμα και ο επιστημονικός λόγος αφήνουν μετέωρο. Με την ποίηση, η αίσθηση του χρόνου μεταμορφώνεται σε αιώνιο παρόν.

Η ποίηση είναι η προσευχή της κοινής μας ωρίμανσης.

Η ποίηση υφαντουργεί τον κοινό μας θάνατο με τα όνειρα της πρόσκαιρης ζωής.

      Το βιβλίο, είναι διάφορες ποιητικές προτάσεις ζωής από 20 διαφορετικούς ποιητές ή ποιήτριες που υποδηλώνουν την «πυξίδα της συγγενικότητάς τους» με τον μεταφραστή και ποιητή, μας υπενθυμίζει ο βιβλιοκριτικός Βαγγέλης Χατζηβασιλείου σε κριτικό του σημείωμα.

     Η πτώση του Ιπτάμενου Β΄ χωρίζεται σε δύο μέρη.

Στο πρώτο, δημοσιεύονται εννέα (9) αυτοτελή ποιήματα, και στο δεύτερο-με τίτλο Έρωτος αποτελέσματα- παρουσιάζονται τρείς (3) ποιητικές μεταφράσεις του Gavin Ewart.

  Η νέα αυτή συλλογή, όπως αναφέρει ο συγγραφέας αποτελεί συμπλήρωμα της πρώτης πολυσέλιδης ομώνυμης συλλογής που εκδόθηκε το 1989 από διαφορετικό εκδοτικό οίκο.

     Ο ποιητικός λόγος του Νάσου Βαγενά, χαρακτηρίζεται από μια Σολωμική καθαρότητα, μια Καρυωτακική ειρωνεία, και μια Σεφερική ματαίωση, σημειώνει ο Πειραιώτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σίδνει της Αυστραλίας συγγραφέας Βρασίδας Καραλής.

Είναι ένας μοντέρνος λόγος ανοιχτός τόσο στις εξωτερικές όσο και στις εσωτερικές επιδράσεις της ποιητικής πρόκλησης. Επιδεκτικός στις διάφορες ανανεωτικές προτάσεις στο χώρο της τεχνικής της γλώσσας, του ύφους, του ρυθμού, της ποιητικής ανάγνωσης.

Αυτόνομος από τις Σεφερικές καταβολές του, δημιουργεί ένα δικό του σύστημα σημασιών καθορισμένο και αυτάρκες. Μια ποίηση που επιβάλλει τη δική της άνοιξη χειρονομιών στον υποψιασμένο αναγνώστη στην ασέλαστη και νοσοφοβική εποχή μας.

Οι φωνές των: Χόρχε Λουις Μπόρχες, Έζρα Πάουντ, Άλλεν Γκίνσμπεργκ, Ίταλο Καλβίνο, Όουντεν και άλλων αξιοσημείωτων ποιητών και ποιητριών που με ζήλο μέσα από την λευχειμονούσα μετάφρασή του μας παρουσιάζει ο Νάσος Βαγενάς, τροφοδοτούν το σύνολο ποιητικό του σώμα αλλά και αρδεύουν το νεοελληνικό ποιητικό λόγο.

     Ο Νάσος Βαγενάς δεν ραμφίζει ιδέες, ή απόψεις των ξένων ποιητών, αλλά κεντρίζει εύστοχα το ποιητικό τους συναίσθημα, όσο χρειάζεται ώσπου να εμποτιστεί από αυτό, αλλά και να κοινωνήσουμε και εμείς μαζί του.

     Ο μοντέρνος ποιητικός αυτός λόγος, δεν μας αποκαλύπτεται μόνο ως βιωματική «σκοπιμότητα» που εκπληροί την λειτουργικότητα της ποιητικής γραφής και ανάγνωσης ή αγωνίζεται να επαληθεύσει τις μνημονικές προσλαμβάνουσες του ποιητή και μεταφραστή. Αλλά είναι συγχρόνως και μια αυτόνομη πρόταση «αυτοπροσδιοριζόμενη» εκφρασμένη με μια συγκεκριμένη γλωσσική ρυθμολογία, λεκτική τυπολογία, μια εγκατάλειψη της ποσοστικής έννοιας και μια συρρίκνωση ή αύξηση αντιστοίχως των συλλαβικών ποσοτήτων-σε σχέση με τις προηγούμενες ποιητικές συλλογές- με μια προτίμηση προς την ομοιοκαταληξία και υποχώρηση της ελευθεροστιχίας.

Έχουμε επίσης μια υφολογία που απορρέει από ένα οργανωμένο λυρικό υλικό έντονα μορφοποιημένο.

     Λέξεις, ήχοι, περιπαικτική διάθεση, παραστατική σκηνογραφία, αδιόρατη μελαγχολία, γλωσσικοί χαριεντισμοί, αφηγηματικός αισθησιασμός, εικονοπλαστική ρέμβη, ομότονη θεματογραφία, ίδιος βαθμός ευαισθησίας, λανθάνουσες σκιές μιας Σεφερικής ματαίωσης.

     Είναι η μετουσίωση ενός εξωτερικού ρυθμού σε εσωτερικό, χρησιμοποιώντας μια ποσοτική ή τονική μετρική στηριγμένη στην αρχή της χρονικής πλήρωσης.

Μια σταθερή και υπαινικτική ρυθμική κίνηση από την περιοχή της εμπειρικής ρευστότητας σε μια περιοχή τόσο καθαρή όσο είναι η περιοχή της ποίησης. Εκεί, όπου η προσωπική συγκίνηση επιδιώκει τη θεματογράφησή της αρνούμενη να πνιγεί σε μια έλλειψη πίστης και η μνημονική χαλάρωση διαχέεται μέσα στην αχλή του ποιητικού ονείρου.

    Στον ποιητικό αυτό λόγο του ποιητή Νάσου Βαγενά, συναντάμε μια αντίληψη του βιωματικού στοιχείου από το πραγματικό στο αληθινό, έχοντας ως δεδομένο ότι ο ποιητικός λόγος, δεν κατατίθεται μόνο στο λογικό μέρος της ψυχής του αναγνώστη, αλλά και στο άλογο, σε αυτό που μας ρίχνει σε έκσταση. Μια έκσταση που αντικαθιστά την ατομική συνείδηση. Όπως αντίστοιχα το προσωπικό μυστήριο την εξήγηση της ατομικής μας πράξης, καθώς ο Γολγοθάς της εμπειρίας προσφέρει στον ποιητικό λόγο την προφητική του προέκταση.

Ου γαρ εις πειθώ τους ακροωμένους αλλ’ εις έκτασιν άγει τα υπερφυά, όπως μας θυμίζει στο γνωστό βιβλίο του ο θείος Λογγίνος.

   Η ποίηση του Νάσου Βαγενά, απαλλαγμένη από κάθε είδους αξιολογικές στεγανοποιήσεις, πέρα από τη Σεφερική παράδοση από την οποία προέρχεται-όπως και το μεγαλύτερο μέρος της μεταδικτατορικής ποίησης­-με ένα μοναδικό τρόπο δεκτικότητας των ξένων ρευμάτων δημιουργεί το δικό της σύστημα χειρονομιών, υπενθυμίζοντάς μας την πρωταρχική και μάλλον ουσιαστική εφηβική μας θέση, ότι ο ποιητικός λόγος είναι ο μοναδικός χώρος όλων των συνισταμένων που διαπλάθουν και διαμορφώνουν τα εμπειρικά γεγονότα της άθερμης και ανονείρευτης ζωής μας, από τότε που εξόριστοι από την πατρίδα μας, την μοναδική, δηλαδή τα παιδικά μας αθώα χρόνια, πλάνητες και μόνοι αναζητάμε το νέο μας αραξοβόλι.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση, εφημερίδα,

«Η Φωνή του Πειραιώς», αριθμός 15.343/Τρίτη 29 Ιουλίου 1997.

Πειραιάς Κυριακή, 20 Οκτωβρίου 2013