ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΥ-ΑΝΑΜΑΣΗΜΑΤΑ

ΝΙΚΟΣ  ΔΗΜΟΥ

«ΑΝΑΜΑΣΗΜΑΤΑ», Εκδόσεις Νεφέλη 1997

Λεξικό Κοινοτοπιών Παραδεκτών αλλά Αναληθών

     Τα προβλήματα της Ελληνικής κοινωνίας δεν θα ήταν άστοχο αλλά μάλλον κοινότοπο αν γράφαμε ότι αρχίζουν από την σύσταση του Ελληνικού κρατιδίου. Τότε που χάσαμε μια οικουμενική αυτοκρατορία και κερδίσαμε ένα κρατίδιο στην λεκάνη της πολυτάραχης μεσογείου.

    Ενός κρατικού μορφώματος που η διοικητική του δομή, σπονδυλώθηκε από τα Βαυαρικά πρότυπα εξουσίας, διοίκησης και οργάνωσης. Ο πολιτικός του σχεδιασμός καθορίστηκε από τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής εκείνης και το πολιτιστικό όραμα των ηγετικών του ομάδων οριοθετήθηκε από τα μοντέλα ιδεών και επαναστάσεων της Εσπερίας.

     Αντίθετα από τον κοινό βίο των κατοίκων του, που η ιστορική τους παράδοση στηρίζονταν σε «φεουδαρχικά» πρότυπα κοινωνικής οργάνωσης και η ιδεολογική του τροφοδοσία γινόταν από μία αγροτική θρησκευτική μυθοπλασία που ήταν η πολιτιστική παράδοση της Ορθοδοξίας.

Κλειστή κοινωνία η Ελληνική, με αφυδατωμένη ερευνητική σκέψη και λειψή πάντοτε Δημοκρατική διακυβέρνηση. Ο Διαφωτισμός, και η Αναγέννηση ούτε με αποδημητικά πουλιά δεν πέρασε από αυτή την βραχώδη και κακοτράχαλη νότια γωνιά της γηραιάς Ευρωπαϊκής ηπείρου. Ο Κοραής και οι άλλοι πολεμήθηκαν τόσο εκ των έσω, που δεν κατόρθωσαν και πολλά πράγματα. Έπειτα ο μεγάλος Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας πάλι από Ελληνική φάρα δολοφονήθηκε, ούτε αυτός πρόλαβε να κάνει πολλά πράγματα. Κλειστήκαμε μέσα στην υποτιθέμενη πολιτισμική μας και ιστορική μας αυτάρκεια και ο Θεός της Ελλάδας είναι μεγάλος, αλλά οι κάτοικοί της σπιθαμιαίοι.

Αλλά για να μην είμαστε και τόσο άδικοι απέναντι ημών, ο λαϊκός εκφραστικός τρόπος ζωής των κατοίκων με τις αναρίθμητες πολιτιστικές εκφράσεις, είναι πλούσιος και με μεγάλη ποικιλία.

    Οι λαϊκές δεισιδαιμονίες και όχι ο θεολογικός λόγος, οι προλήψεις και όχι ο ορθός λόγος, οργάνωναν και καθοδηγούσαν την ζωή των κατοίκων και προσέφερναν πνευματικό διέξοδο στους Έλληνες.

     Οι Έλληνες με τα διάφορα επαναστατικά τους κινήματα κατόρθωσαν να αποκτήσουν ένα δικό τους υβριδικό κράτος και έτσι δεν ένιωθαν πλέον ορφανοί και ξένοι, μέσα στην χοάνη των άλλων Βαλκανικών και Ευρωπαϊκών λαών και εθνοτήτων, έχασαν όμως μια οικουμένη.

      Ο Ελληνικός πολιτισμός μεγαλούργησε χάρη στην περιφέρεια. Τα διάφορα κέντρα της περιφέρειας, τροφοδότησαν για μεγάλο χρονικό διάστημα το παλιό κλεινόν άστυ και όχι μόνο.

Έκτοτε, μια «διχοστασία» μάλλον ταλανίζει αβάστακτα και επικίνδυνα την ελληνική επικράτεια. Ορθός λόγος ή Βίωμα, Δυτικός ρασιοναλισμός ή Ανατολικός αποφατισμός, Πόλη ή περιφέρεια, Ευρώπη ή Ανατολή. Θρησκευτικός ασκητισμός ή οικουμενικός καταναλωτισμός, δυτική μονοφωνία ή ανατολική ψαλμωδία, τσιφτετέλι ή ταγκό. Ματαιόδοξη προγονοπληξία ή Ναρκισσιστική Βυζαντινοεπαιτία.

      Οι Έλληνες αρέσκονται μάλλον σε μια μορφή «ψυχολογικής αυτοκατάχρησης», θέλγονται να παρατηρούν τους εαυτούς τους ως Πάσχων θέαμα.

Μας γοητεύει η εωσφορική καταγωγή της σκέψης μας αλλά και μας οργίζει λιποθυμικά, η δήθεν αθώα αγγελική άρνησή της. Η ιδεαλιστική εξιδανίκευση της Αρχαιότητας από αρκετούς στοχαστές-Ξένους και Έλληνες-έρχεται να συναντήσει τα φιλοσοφικά γυμνάσματα διανοητών της καθ’ ημάς Ανατολής με μυωπική διορατικότητα.

Και η αντιπαράθεση αυτή, συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας με ποικίλους τρόπους και δικαιολογίες.

    Η σημερινή σκληρή όμως παγκόσμια πολιτική και οικονομική πραγματικότητα, δεν «ανέχεται» μάλλον τέτοιου είδους πολιτιστικές σχηματοποιήσεις. Ή όλοι θα αποδεχθούμε τον αφασικό βίο, μιας αδυσώπητης οικονομικής πραγματικότητας ανθρωπιστικής καχεξίας, ή όλοι θα χαθούμε κάτω από το αβάσταχτο βάρος μιας προαπελθούσας ιστορικής πολιτισμικής παράδοσης. Η ιστορική μας ταλάντευση δεν μπορεί να διαρκέσει αιώνια. Ο κοινωνικός δαρβινισμός, είναι σκληρότερος και πιο ανελέητος του φυσικού.

    Σήμερα, όλοι γνωρίζουμε, ότι το όποιο παραδείσιο όραμα βρίσκεται εδώ, σε αυτόν τον μικρό πλανήτη, σε αυτήν την πύρινη μπάλα που συνεχώς ψύχεται και συνεχώς γυρίζει γύρω από τον άξονά της, σε αυτήν την μικρή και άβολα οργανωμένη χώρα που την ονομάσαμε Ελλάδα. Μια χώρα γεμάτη ερείπια, βουνά  και άδειες στέρνες. Η οποία απέχει τόσο πολύ από την αρχαία της πραγματικότητα, την πόλη-κράτος, όσο και από την Βυζαντινή, την κοινότητα-ενορία. Όσο για την Ευρωπαϊκή, φιλοδοξούμε ότι κάποτε θα μας κάτσει ιστορικά η μπίλια και θα συγκλίνουμε με αυτή.

     Και μία από τις σύγχρονες φωνές της Ελληνικής κριτικής σκέψης-που ανήκει και ευτυχώς στη «μερίδα» των Ευρωκεντριστών-που εδώ και χρόνια γεωργεί επάξια την Ελληνική παιδεία και επιδιώκει μέσω των κειμένων του να διευκρινίσει και αποσαφηνίσει τα καίρια και ουσιώδη προβλήματα της ελληνικής ιδιοπροσωπίας, είναι και ο κύριος Νίκος Δήμου.

     Ο κύριος Δήμου, μακριά από τις άκομψες και απελπιστικές χειρονομίες κοινωνικής συμπεριφοράς πολλών νεοελλήνων, αλλά και λάτρης σφοδρός της προβολής των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, στοχεύει μάλλον στην επιθυμία του σύγχρονου διανοουμένου να παραμείνει η σκέψη του ζωντανή.

Μελετά, σχολιάζει, κριτικάρει, αναλύει και χλευάζει τις διάφορες φάσεις και στάσεις της καθημερινής μας κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας. Θωπεύει το παρελθόν με νηφαλιότητα για να οικοδομήσει τις νέες εμπειρίες. Δεν το εξιδανικεύει για να αρθρώσει έναν υπαρκτικό λόγο που θα παρασύρει το σήμερα στην ιστορική χοάνη του χθες. Δεν αγγιλώνεται στο αβέβαιο και απρόβλεπτο μέλλον για να αρχιτεκτονίσει μια αποφατική σκέψη με «αόριστες» προφητικές προεκτάσεις. Δεν είναι μυωπικά διορατικός για να γίνει αρεστός. Δεν υιοθετεί μια στερεοσκοπική κριτική εντύπωση για να προβάλλει μια άλλη πολιτιστική διάσταση.

       Η σκέψη του κυρίου Νίκου Δήμου, είναι πραγματολογικά κριτική. Με βάση την ισχύουσα πραγματικότητα προτείνει καθορισμένες λύσεις, χωρίς τη φιλοδοξία της μεταμόρφωσής της ή την επιδέξια αναπαλαίωσή της.

    Ο κύριος Δήμου, όπως και άλλοι σύγχρονοί του Έλληνες στοχαστές της εποχής μας,(Κορνήλιος Καστοριάδης, Παναγιώτης Κονδύλης, Λουκάς Αξελός, Στέλιος Ράμφος, Κώστας Παπαϊωάννου) αφιέρωσε θα γράφαμε την ζωή του στον πολιτικό διαφωτισμό της κοινής γνώμης.

      Στο νέο του βιβλίο «Αναμασήματα», με έναν έξυπνο και απολαυστικό γλωσσικό χειρισμό, μας προσφέρει ρήσεις καίριες και ιδέες σοφές μέσα από έναν κοινό καθημερινό λόγο. Πότε γίνεται αιχμηρός, πότε καυστικός και πότε απροσδόκητα χαριτωμένος. Σατιρολόγος από πάντα, καρφώνει άγρια με το παιχνιδιάρικο ύφος του, και πότε το λεπτό του χιούμορ προκαλεί σπαρταριστό γέλιο.

Ένα κωμικό πονηρό αλλά και αθώο κωμικό όπως θα έλεγε και ο ποιητής Σάρλς Μπωντλαίρ.

      Η σατιρική του κριτική διάθεση στοχεύει εξίσου πρόσωπα: Ουμπέρτο Έκο, Μίλαν Κούντερα, Ζακ Ντεριντά…, Λαούς: τους Άγγλους, τους Γερμανούς, τους Αλβανούς, τους Εβραίους…, δεν ξεφεύγουν από την αιχμηρή γλώσσα του. Ιδρύματα όπως: η Ακαδημία Αθηνών, την Αγία Έδρα το Βατικανό, Πολιτικά συστήματα όπως: Καπιταλισμός, Σοσιαλισμός. Έννοιες και πολιτιστικές συγκεφαλαιώσεις όπως: Βυζάντιο, Δύση, Ορθοδοξία, Πατριωτισμός, Ρωμαϊκός πολιτισμός και άλλες λέξεις και έννοιες και ονόματα φορτισμένα μέσα στον ιστορικό χρόνο, που σηματοδοτούν την νεοελληνική πραγματικότητα με θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα.

Εύστοχες είναι και οι κρίσεις του, για το Ίντερνετ, το αυτοκίνητο, τα λογοτεχνικά κλισέ, το Μετά.

     Σε μια εποχή που περισσεύουν μάλλον τα κίβδηλα είδωλα, και, τα διάφορα χωρατολογήματα γίνονται αποδεκτά ως βαθυστόχαστες ρήσεις, το να σατιρίσει κανείς την νεοελληνική ζωή, θέλει πολύ κόπο, διάκριση αλλά και ταλέντο. Χρειάζονται στέρεες  και αρκετές γνώσεις, και έντονη αίσθηση της κοινωνικής και πολιτικής φαντασίας. Σπινθηροβόλο πνεύμα και αίσθηση του χιούμορ, και ο κύριος Δήμου διαθέτει αρκετά και από τα δύο.

  Λάτρης της «άκαμπτης» λογικής και του μαθηματικού μεγαλείου ο ίδιος, σαρκάζει την αμορφωσιά και την αναβλητικότητα, την μοιρολατρία και το θρησκεμπόριο, την φαυλοκρατία και τον ψευτοπατριωτισμό των Ελλήνων.

Εξαίρεση αποτελεί μόνον ο εαυτός του, και το γυναικείο φύλο, όπου εκεί ο στοχαστής υποχωρεί μπρος τον ανήρ. Η ερωτική ματιά του επιφανούς ανδρός υποχωρεί μπρος στο θηλυκό βλεφάρισμα και την γυναικεία γόβα στιλέτο.

Χωρίς ασφαλώς να ζηλεύει την τύχη του τρυφερού και τόσο άδοξα χαμένου νέου, του Γκαλουά, αφού ο κύριος Δήμου, δεν είναι ούτε Γάλλος, ούτε μαθηματικός, ούτε (τόσο νέος πια!).

      Σε μια μεταβατική εποχή όπως η δική μας, όπου η ομορφιά είναι περισσότερο τεχνητή παρά φυσική, η όποια αλήθεια απόλυτη παρά διαφορετική, και η πίστη δογματίζει επικίνδυνα και η ιδεολογία είναι διαλυτική, καθώς και η «τεχνολογική» σκέψη ανασταλτική και καταστροφική της ανθρώπινης ύπαρξης, ως μη ελέγξιμη, η μόνη ίσως διέξοδος, η μόνη αναλαμπή, είναι η σατιρική και πνευματώδης διάθεση του καθενός μας. Μια διάθεση που απορρέει από την μόνη μας βεβαιότητα, αυτήν της άμεσης-τυχαιότητας-της εμπειρίας. Και ο στόχος του πραγματικού κριτικού ή στοχαστή, είναι νομίζω να προάγει την κοινή σκέψη των ανθρώπων. Μας διδάσκει το πώς να σκεπτόμαστε και το γιατί της σκέψης αυτής, μακριά από επίσημα δόγματα, εθνικές δοξασίες, κοινωνικές προλήψεις, και αφασικές αλήθειες ουρανόσταλτες, καθώς και σωτηριώδη ηθικοπλασίες.

      Η ζωή έχει τους δικούς της ρυθμούς, και η ιστορία επίσης, και η σοβαρή σκέψη μέσα από τις αστοχίες του υποκειμένου που την εκφράζει, επιδιώκει να την ερμηνεύσει και όχι να την ποδηγετήσει.

    Και ένας από τους σοβαρούς ερμηνευτές της, είναι και ο κύριος Νίκος Δήμου.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση, εφημερίδα, «Η Φωνή του Πειραιώς»

Τρίτη 15 Απριλίου 1997, σελίδα 5,7.

Πειραιάς, Σάββατο, 4 Ιανουαρίου 2014

Και ολίγον τι αναμάσημα:

Κράτος:

Ο εχθρός και ο Θεός κάθε Έλληνα. Για όλα φταίει το κράτος, όλα τα περιμένουμε από το κράτος…(Κρατικοδίαιτοι διανοούμενοι-η πληγή της ελληνικής πνευματικής ζωής).

Υπερηφάνεια (εθνική):

Το 93% των Ελλήνων είναι υπερήφανοι που γεννήθηκαν Έλληνες. Φαίνεται ότι αυτό και μόνο τους αρκεί-και γι’ αυτό δεν προσπαθούν ιδιαίτερα για πρόσθετα επιτεύγματα.

Πατριωτισμός:

Μάσκα που συνήθως φοράει ο εθνικισμός για να κινείται πιο άνετα.

Ίντερνετ:

Να είστε εναντίον ( έχει σχέση με τεχνολογία, κομπιούτερ και Αμερικάνους).

Αυτοκίνητο:

Μετά την απόκτηση του τρίτου (ένα μονό, ένα ζυγό και ένα για τα παιδιά) μπορείτε-και πρέπει-να δηλώνετε κατά. Ρύπανση, συμφόρηση, καταστροφή των πόλεων. «Μα γιατί οι άνθρωποι δεν χρησιμοποιούν τα μαζικά μέσα συγκοινωνίας-ή έστω, ποδήλατο; Λέτε, ενώ οδηγείτε.

Άλλοι (οι):

Οι διαφορετικοί. Αλλά εμείς δεν κάνουμε διακρίσεις.(η σωστή φράση: «μερικοί από τους καλύτερους φίλους μου είναι ομοφυλόφιλοι»).

Αμάλθειας (κέρας το):

Η αρχαία ονομασία του πακέτου Ντελόρ.

Δύση:

Πηγή παντός Κακού-από την εποχή του Σχίσματος. Οι Έλληνες πιστεύουν ακράδαντα ότι όλα τα δυσάρεστα που τους έχουν συμβεί οφείλονται στη Δύση, και γιαυτό προσπαθούν, με κάθε τρόπο, να της μοιάσουν. «Ανήκομεν εις την Δύσιν» ιστορική φράση που εκφράζει μια περίεργη σχέση-από την οποία και τα δύο μέρη θα ήθελαν να πάρουν διαζύγιο.

Έλληνες:

Φυλή ευγενής («αριστοκράτες των λαών») και ανάδελφος. Καθαρόαιμοι, κατ’ ευθείαν απόγονοι του Περικλή και του Πλάτωνα. Γένος ανώτερο, πράγμα που αποδεικνύεται κι από τα δύο Νόμπελ, τα δύο Λένιν και τα τέσσερα χρυσά των πρόσφατων Ολυμπιακών. Δεν είναι ρατσιστές. Δεν καταπιέζουν κανέναν.