ΨΕΥΔΩΝΥΜΑ του ΠΕΙΡΑΙΑ

Πειραϊκά φιλολογικά ψευδώνυμα

                        Στον δάσκαλο Νάσο Βαγενά

      Η ψευδωνυμία είναι τόσο παλιά όσο και το ανθρώπινο είδος. Το ζώον-άνθρωπος, έχει ανάγκη να κρυφθεί να καλύψει το πρόσωπό του, να σβήσει τα ίχνη του, να μην αναγνωρισθεί από τα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου και θέσει σε κίνδυνο την ζωή του. Οι διάφοροι πολιτισμικοί και θρησκειολογικοί μύθοι είτε καλύπτουν με έμμεσο τρόπο την ανθρώπινη παρουσία, ή το συνηθέστερο, κρύβουν το πρόσωπο του Θεού.

Άλλοτε αποκρύπτουν εντελώς το όνομά του για να μην δηλωθεί η τρομερή και φοβερή παρουσία του. Ανάλογα με την πίστη του, ο άνθρωπος επιβάλλεται να αποκρύψει τις αγαθοεργές του πράξεις και τις ενέργειες εκείνες που συνιστούν την έξοδό του προς την κοινωνικοποίηση του.

Στον εικαστικό χώρο έχουμε αρκετές φορές απόκρυψη του ονόματος του καλλιτέχνη ή συναντάμε την υπογραφή «ανωνύμου χειρός», ιδιαίτερα στις βυζαντινές αγιογραφίες.

   Πολλά είδη ψευδωνύμων, χρησιμοποιούνται και στον καλλιτεχνικό χώρο, ιδιαίτερα οι ηθοποιοί και οι τραγουδιστές υιοθετούν ποικίλα ψευδώνυμα για να στερεώσουν την φήμη τους στο καλλιτεχνικό και επαγγελματικό στερέωμα.

      Στον χώρο της λογοτεχνίας πάλι, το «Ούτις εμοί γ΄ όνομα», κομίζει έναν τόσο ισχυρό συμβολισμό όσο και εκείνο το μεταγενέστερο «Εικών ειμί της αρρήτου δόξης σου αν και στίγματα φέρω πταισμάτων».

     Όταν ο Κύκλωπας ρωτά τον Οδυσσέα ποιο είναι το όνομά του αυτός του απαντά: 
«Κύκλωπα, αφού με ρώτησες και το όνομά μου, μάθε και δος μου καθώς τόταξες το φιλικό σου δώρο. Κανείς εγώ ονομάζομαι κι όλοι κανείς με λένε…», του λέει εύστοχα και πονηρά ο πολυμήχανος Έλληνας.

     Σχεδόν σε ολόκληρη την λόγια λογοτεχνία αλλά και την προφορική του Δυτικού κόσμου θα ανακαλύψουμε ψευδότιτλους βιβλίων, είτε απόκρυψη του πραγματικού ονόματος του συγγραφέα, για λόγους θρησκευτικούς, πολιτικούς ή κοινωνικούς. Συγγραφείς που φοβούνται να γράψουν ή να δημοσιεύσουν με το πραγματικό τους όνομα ή επειδή δεν θέλουν να υποστούν τις συνέπειες των γραφομένων τους στον οικογενειακό, επαγγελματικό ή στον ευρύτερο χώρο που δραστηριοποιούνται, στις μέρες μας, είναι πολύ διαδεδομένη αυτή η πρακτική, ανεξάρτητα αν ο νεότερος νομικός μας πολιτισμός προστατεύει τους κάθε λογής γραφιάδες.

   Η λαϊκή επίσης μυθιστοριογραφία μας προσφέρει εκατοντάδες παραδείγματα, συναντάμε εδώ ακόμα και πολιτικά κείμενα στα οποία ο συγγραφέας πολλές φορές εικάζεται, υποψιαζόμαστε ότι θα μπορούσε να έχει γράψει και αυτό το κείμενο, κλασικό παράδειγμα "Ανωνύμου" Συγγραφέως είναι και το σημαντικότερο ίσως έργο του ελληνικού διαφωτισμού η «Ελληνική Νομαρχία»,-αν και, τελευταίες έρευνες μας έχουν αποκαλύψει ποιος είναι ο πραγματικός συγγραφέας της.

     Ο λογοτέχνης και ερευνητής Κυριάκος Ντελόπουλος στον πολύ σημαντικό και κατατοπιστικό οδηγό για παρόμοια έρευνα βιβλίο του «Νεοελληνικά Φιλολογικά Ψευδώνυμα(1800-2004), τρίτη έκδοση επεξεργασμένη με προσθήκες και συμπληρώσεις έκδοση Εστία 2005, συστηματοποίησε και μας κατέθεσε τον τεράστιο και πολύχρονο κόπο του πάνω σ΄ αυτό το ανεξάντλητο θέμα, ένα βιβλίο κλειδί για την ανεύρεση χαμένων κειμένων ή ονομάτων.

Έχω υπόψη μου επίσης, το 32 σελίδων βιβλιαράκι του Μιχάλη Βουδούρη, «Συγγραφικά Ψευδώνυμα Ελληνίδων και Ελλήνων» (1800-1969)-συμβολή Τρίτη, Utrecht 1976, του Πειραιώτη συγγραφέα ο οποίος στις σελίδες του αναφέρεται και σε άλλες αυτοτελείς εργασίες του για το ίδιο θέμα. Υπάρχουν ακόμα αρκετά κατατοπιστικά θεωρητικά άρθρα και δημοσιεύματα, όπως αυτά του ιστορικού της Λογοτεχνίας Κ. Θ. Δημαρά, του συγγραφέα Γρηγορίου Ξενόπουλου, του ερευνητή Κώστα Βαλέτα και πολλών άλλων.

       Χρόνια τώρα αγωνίζομαι με προσωπικά έξοδα να συντάξω μια όσο το δυνατόν σύγχρονη βιβλιογραφία και εργογραφία του λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού χώρου του Πειραιά που δεν υπάρχει. Αποδελτιώνω έντυπα, διαβάζω βιβλία, ξεφυλλίζω εφημερίδες, ανατρέχω σε Ανθολογίες, επισκέπτομαι βιβλιοθήκες, μελετώ άρθρα και καταγράφω τα λογοτεχνικά τεκταινόμενα και προβλήματα της πόλης μας και των γύρω περιοχών, μέσα στα κατά καιρούς άρθρα και δημοσιεύσεις μου. Στο πρόσφατο παρελθόν κατέγραψα και δημοσίευσα στον τύπο τα Πειραϊκά περιοδικά, τις Γυναικείες ποιητικές φωνές του Πειραιά, τις Ανθολογίες κ.λ.π. στις οποίες συναντάμε Πειραιώτες δημιουργούς, φυσικό επακόλουθο να έχω αποδελτιώσει και δεκάδες ψευδώνυμα Πειραιωτών δημιουργών χωρίς να εξαντλώ εντελώς μάλλον το θέμα. Στις εργασίες μου αυτές, βοηθός μου στάθηκαν και τα υπάρχοντα γνωστά βιβλία Πειραιωτών δημιουργών που ασχολήθηκαν κατά καιρούς με την πολιτιστική ιστορία της πόλης μας, καθώς και οι πληροφορίες που μου έδωσαν οι ίδιοι οι συγγραφείς.

Δυστυχώς ακόμα και σήμερα εν έτη 2005 δεν υπάρχει μια σύγχρονη, επιστημονικά τεκμηριωμένη και όσο το δυνατών άρτια ιστορία της Πειραικής γραμματείας, αυτό το κενό προσπαθώ να καλύψω με τις κατά καιρούς έρευνες και δημοσιεύσεις μου.

       Έχοντας σαν οδηγό το βιβλίο του Κυριάκου Ντελόπουλου, το οποίο δεν αναφέρεται ξεχωριστά στον Πειραιά, ούτε καταγράφει όλα τα ψευδώνυμα των δημιουργών-πράγμα δύσκολο άλλωστε-δημοσιεύω εδώ-τα Πειραϊκά Ψευδώνυμα που αποδελτίωσα και συγκέντρωσα ελπίζοντας ότι άλλοι ερευνητές με περισσότερα εφόδια(οικονομικά, χρόνου κ.λ.π.) θα συμπληρώσουν την εργασία αυτή, έστω και στις ελάχιστες ελλείψεις της.

Δεν αναφέρω σε κάθε λήμμα τις πηγές από όπου άντλησα την πληροφορία γιατί θα φόρτωνα πολύ την πρώτη αυτή συστηματική καταγραφή και τις σελίδες της εφημερίδας με στοιχεία που θα κούραζαν, δεν στέκομαι επίσης στις διαφορές των χρονολογιών που συνάντησα γιατί θα ήταν πολύ χρονοβόρα η επεξεργασία τους και δεν θα μπορούσα να τις διερευνήσω εδώ και γιατί, ετοιμάζω το «Πειραϊκό Χρονολόγιο» από την ίδρυση του Δήμου και εντεύθεν, και εκεί, θα προσπαθήσω να λύσω τα διάφορα προβλήματα που αντιμετώπισα. Στην πρώτη αυτή καταγραφή αυτή είναι εύκολο για κάθε ενδιαφερόμενο να συναντήσει και διάφορα ονόματα Πειραιωτών που δραστηριοποιούνται και εκτός των ορίων της πόλης μας. Το σίγουρο είναι, ότι τα ψευδώνυμα είναι ορθά και έχουν χρησιμοποιηθεί σε διάφορα έντυπα, αναφέρω και ονόματα που δεν γεννήθηκαν στην πόλη μας, ή γεννήθηκαν σε όμορους Δήμους, ή έζησαν ή εργάστηκαν και δημιούργησαν στην πόλη, αλλά είχαν αυτό που γενικά ονομάζουμε με μια ευρύτερη έννοια Πειραϊκή συνείδηση. Σαν ένα καλλιτεχνικό συλλείτουργο θα λέγαμε του Πειραιά.

     Ο γράφων τα σημειώματα αυτά έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν δύο ψευδώνυμα, περισσότερο για να παίξει και να σαρκάσει τον εαυτό του παρά για άλλους λόγους, το Θεόπομπος και το Ατσουκάνιστος.

     Σαν ένα παιχνίδι λοιπόν ονομάτων, κρυφών λέξεων και φανερών ιδεών, προς τέρψη των όποιων αναγνωστών και ερευνητών καταθέτω τα Πειραϊκά Ψευδώνυμα.

1.    ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, 1940-1991, Μουσουράκης Ανδρέας

2.    ΑΓΙΟΠΕΤΡΙΤΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ, 1929-,   Αλκαίος

3.    ΑΜΑΡΑΝΤΟΥ ΚΡΑΚΑ ΕΛΠΙΔΑ, Καρά Ελπίδα

4.    ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ Κ. ΠΕΤΡΟΣ, 1866-1937, Νιρβάνας Παύλος, Απόκαυκος, ο Παρακοιμώμενος, Απολλινάριος, Άσοφος, Δρ. Α, Δρ. Απ., Ιατρός, Ιτρ., ο Αντίλαλος, Π. Νιρβ., Φιλότεχνος, Πέτρος, Χαχόλος, Α., Her Doctor, Umbra.

5.    ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, 1907- , Αν. Αρβαν., Καστελλιώτης, Α. Καστελλιώτης.

6.    ΒΕΛΙΩΤΗΣ ΝΙΚΟΣ, 1905-1976, Νίκβελ.

7.    ΒΕΛΛΙΑΝΙΤΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ, 1863-1933, Χαχόλος. Μαχμουρλής.

8.    ΒΟΥΛΟΔΗΜΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, 1870-1928, Ιώβ.

9.    ΒΟΥΛΟΔΗΜΟΣ ΤΑΣΟΣ, 1904-, Αστεριώτης Φώτος.

10. ΓΑΛΕΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, 1931-1994, Μαρτίνης Γιώργος.

11.  ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, 1938-1991, Γεώργιος Δανιήλ, George Thaniel.

12.   ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΗΠΕΙΡΩΤΗΣ ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ, 1852-, Α. Γ. Η.

13.  ΓΚΙΝΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, 1925-, Θέμης Γαλανός.

14.   ΔΑΜΒΕΡΓΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, 1862-1938, Ιδαμ, Ιδμ., Ιωάννης Μαράνος, ο Δούλος, ο ίδιος, Κόλιας, Ταγάρης, Dandy.

15.  ΔΕΜΕΝΑΓΑΣ ΣΠΥΡΟΣ, 1916-, ο Παροιμίας.

16.   ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΝΤΙΝΟΣ, Αμπρακιώτης Κωστής.

17.    ΔΡΟΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Αριστοτέλης Γεωργίου.

18.    ΕΚΜΕΤΖΟΓΛΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ, 1922-1989, Μετσόλης      Γιώργος,

19.   ΕΝΕΠΕΚΙΔΗΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΗΣ, 1919-, Π. Πόντιος.

20.   ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ ΠΕΤΡΟΣ, 1914-1985, Νεφέλης    Πέτρος.

21.   ΕΥΣΤΡΑΤΙΑΔΗΣ ΣΤΡΑΤΗΣ, 1916-1996, Καλλιστράτης  Στρατής.

22.   ΖΑΝΝΗΣ ΤΑΣΟΣ,(-θαν. 2004), Ρωμανός Τάσος.

23.    ΖΩΤΟΣ Δ. ΤΑΚΗΣ, 1900-1944, Καλαμάς Δήμος.

24.     ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΚΩΣΤΑΣ, 1919-, Έλατος Κώστας.

25.     ΘΕΟΧΑΡΗΣ Ν. ΓΡΗΓΟΡΗΣ, 1907-1982, Σίμων Κυρηναίος.

26.     ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ Π. ΓΙΑΝΝΗΣ, 1954-, Βοσπορίτης.

27.     ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ ΝΙΚΟΣ, 1910-1975, Βαλχάλας, Ταπεινός Α., Μαραμπού, Κόλιας, Μαυρής, (για τα παρωνυμία του Καββαδία, βλέπε εργασία του Δ. Καλοκύρη).

28. ΚΑΚΛΑΜΑΝΑΚΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ, 1936-, Ρούλα Ρώσση,    Ρούλα Τριανταφύλλου, Ρούλα Κουντούρη.

29. ΚΑΜΠΑΝΗΣ ΑΡΙΣΤΟΣ, 1883-1956, Σκαιόλας Μούκιος,  Η…, Σολομών Σοφός, Homunculus.

30.   ΚΑΝΕΛΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, Αιτωλός Κοσμάς.

31.   ΚΑΡΑΚΕΧΑΓΙΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ, 1934-, Χρόνης Χάρης.

32.   ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, 1923-, Παύλος Λαμπρινός.

33.   ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, 1871-1942, Λάμπρος        Αστέρης, Αμφίονας.

34.   ΚΑΤΣΟΥΛΟΥ ΜΑΝΤΩ, 1933-, Γκρινιάρα.

35.   ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, 1920-, Έκτωρ Κακναβάτος.

36.   ΚΟΥΜΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ, 1884-1956, Μόρφης 
       Στέφανος

37.   ΚΡΑΝΙΔΙΩΤΗΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ, Π. Ρασενάς, Φήμιος Αντάρτης.

38.   ΚΡΙΑΡΑΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, 1906-, Φιλόλογος,δάσκαλος της
      παιδείας του γένους, συγγραφέας, Δημοτικιστής.

39.   ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΥΡΟΣ, 1932-1977, Σταύρος 
      Κυριακού, Ανατόλιος Εσπερίτης.

40.   ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΑΓΑΘΟΚΛΗΣ, 1854/1855-1920,
      Βόλγας

41.   ΛΑΖΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, 1946-, Χρήστος Νάκος.

42.   ΛΑΜΠΡΕΛΛΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ, 1908-1989, Βασίλης 
      Λαμπρολέσβιος, ο Αρχισυντάκτης.

43.    ΛΑΟΥΡΔΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ, 1912-1971, Β. Δερκέτης, Β. Δερκέ.

44.     ΛΑΣΚΑΡΗΣ ΗΛΙΑΣ, Ταϋγετος.

45.     ΛΕΩΝΙΔΑΚΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ, 1924-, Αλέξης Πάρνης.

46.     ΛΙΑΡΟΥΤΣΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ, 1908-1986, Πετρής Ωρίων.

47.     ΛΙΑΤΣΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, 1926/1930-, Μίμης Πετρωτός, 
       Δ. Μίτιας, Νικαιώτης, ο Καλλιτεχνικός, ο Κοκκινιώτης, 
       ο Φίλαθλος, ο Φιλότεχνος.

48.      ΛΟΙΔΩΡΙΚΙΩΤΗ ΕΙΡΗΝΗ, 1909-,Ρένα Αυγέρη.

49.     ΛΟΙΔΩΡΙΚΙΩΤΗΣ ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ, 1902-1967, 
        Δήμος Αυγέρης.

50.    ΜΑΓΙΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ, Μάης Β.

51.    ΜΑΚΑΡΟΝΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, 1929-, Γιώργος Μυρτιώτης.

52.    ΜΑΚΡΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ, (θαν. 1971), Παύλος Αρτέμης.

53.     ΜΑΛΑΝΟΣ ΤΙΜΟΣ, 1897-1984, Μάριος Μέμνων.

54.     ΜΑΡΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, 1904-1972/1973, Π. Πετρίτης, 
       Peter Peterson.

55.     ΜΑΣΣΑΒΕΤΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, 1944-, Βαλεριανός Άρης.

56.      ΜΑΤΣΑΚΗΣ ΜΗΝΑΣ, Βέρθερος, Ρ.Ε.Β.

57.      ΜΕΛΑΣ Π. ΙΩΑΝΝΗΣ, 1908/1914-, Λέων Λέμας.

58.     ΜΕΛΑΣ ΣΠΥΡΟΣ, 1881/1882/1883-1966, Γκρ. Φορτούνιο,
       Γνωστός, Ξένος, Δον Κιχώτης, Θεατής.

59.      ΜΙΜΙΚΟΣ ΚΛΕΑΡΧΟΣ, 1913-1994, Κλέαρχος
       Μαρμαρινός, Έλατος Φτέρης, Μ. Αμάραντος.

60.      ΜΟΥΣΤΑΚΑΣ ΒΕΛΙΣΣΑΡΙΟΣ, 1929/1930-1986, Βελ.
       Μους. Βελ. Μοίρας, Βελ. Μ.

61.      ΜΟΥΧΤΟΥΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, (θαν. 1944), Αλέκος
       Γραικός.

62.      ΜΠΑΚΟΥΡΗΣ Γ. ΜΙΧΑΗΛ, 1893/1895-1975, Πέτρος
       Πάρνης.

63.      ΜΠΑΛΟΥΡΔΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, 1956-, Θεόπομπος,
       Ατσουκάνιστος.

64.      ΜΠΑΡΜΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, 1925-1992, Προσήλιος.

65.      ΜΠΟΥΚΗ ΠΛΑΤΗ ΟΛΓΑ, 1922-1998, Όλγα Βότση.

66.       ΜΠΟΥΧΛΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ, 1891-1970, Άρης Περάτης,
       Λέανδρος Σταλίδας.

67.       ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ Β. ΙΩΑΝΝΗΣ, 1889-1942, Ρώμος
        Φιλύρας, Κορινθιακό Κύμα, Ένας Παληός και νέος.

68.       ΠΑΛΛΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, 1851-1935, Λέκας Αρβανίτης,
        Ρεφενές, Λ. Τεφαρίκης, Τ. Κ.

69.        ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ, 1920-1993, Στέλιος
        Γεράνης, Σ. Γ.

70.         ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΡΙΟΣ, 1919-, Μάριος Πλωρίτης.
        Λουκιανός Παυλίδης, Ένας Νέος, Μ. Περ., Πρόσπερος, Σ.
        Αβέλτερος,

71.      ΠΑΠΑΛΕΟΝΑΡΔΟΥ ΜΑΡΙΑ, 1919-, Μαρία Δεβώρα.

72.      ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ ΚΩΣΤΑΣ, Κ.Ι.Π.

73.      ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΗΤΣΟΣ, 1900-1943, Ευπαλίνος,
       Νικητής της Αύριον.

74.      ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟΣ Π. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, 1900-1982, Νέστωρ.

75.      ΠΑΥΛΙΔΗΣ ΠΑΥΛΟΣ, Παυ-Παυ.

76.       ΠΕΤΡΙΔΗΣ Γ. ΜΙΧΑΗΛ, 1886-1973, Ερμής ο Μέγιστος.

77.      ΠΙΣΤΙΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, 1948-, Νικηφόρος ο κύριε
       ελέησον.

78.     ΠΥΡΠΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, 1914-, Πύρπασος 
       Χρήστος.

79.     ΣΑΚΚΑ ΜΑΡΙΑ-ΕΛΕΝΗ, 1952-2002, Μαλβίνα Κάραλη.

80.     ΣΕΡΒΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ,1929-, Δημήτρης Αιγινίτης.

81.      ΣΕΦΕΡΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, 1880-1954, Chef.

82.       ΣΚΑΡΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ, Ροδινός Άρης.

83.      ΣΚΟΥΤΑΡΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ, 1913-1944, Σώτος ο Κοσμικός,
       Σώτος ο Άσωτος, Σώτος ο Σμυρναίος.

84.     ΣΟΥΚΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, 1896-1981, Χαλδαίος
       Κώστας, Αλφόνσος ντε Σκουέρα.

85.     ΣΠΑΝΙΔΗΣ ΣΑΒΒΑΣ, 1909-1959/1960, Βέλλης Νέλλης.

86.     ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΧΑΡΗΣ, 1890-1951, Βιβλιοφάγος, Γκραφ,
       Επίκαιρος, Ιστοριοδίφης, Ιωνάς, ο Ιστορικός, ο Ρεπόρτερ,
       Παλαιός, Πίκουικ, Σηράχ, Σταμ. Σταμ., Σταμπαδώρος,
       Συλλέκτης, Φαντάζιο, Φαραώ, Φρ. Χάρης, Επαχτίτης,
       Χάρης, Χ-ς.

87.    ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΔΑΜΑΝΤΙΑ, Μαντώ.

88.     ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ Θ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ, 1898-1969, Ακταίων,
       Έρασμος.

89.      ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ, 1920/1921-1975, Γ.
       Σταυρολαίμης.

90.     ΣΤΡΑΤΗΓΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, 1860-1938, Γαργαντούας, Soldat,
       Font General.

91.    ΣΥΨΩΜΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, 1879-1932, Λάμπρος Πορφύρας.

92.    ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΑΝΝΑ, Άννα Βανιώ.

93.    ΤΡΙΓΚΑΤΖΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, 1928-1991, ο Φακός.

94.    ΤΣΙΤΣΟΥ-ΙΩΑΝΝΟΥ ΕΛΕΝΗ, 1930-, Ελένη Αργέστη.

95.     ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, 1903-1974, Γ. Λούρος, Ζοζέφ
       Κεσέλ, Γ. Αλόης, Ζωρζ Ποτιέ, Τζόε Τζόνες, Μπραντ
       Χάους, Ουίλλιαμ Σμιθ, Ζωρζ Σαλακυόστ.

96.     ΦΕΡΟΥΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, 1929-, Σιλουανός.

97.     ΦΛΑΜΠΟΥΡΗΣ ΠΕΤΡΟΣ, 1935-, Παρθένης Άγγελος.

98.      ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ ΚΥΠΡΟΣ, 1911-, Δρόσος Τριφύλης.

99.      ΧΑΝΤΖΑΡΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, 1884-1949, Νικολός Β.
       Νικολός Γ.

100.  ΧΑΡΒΑΛΙΑ Γ. ΑΝΝΑ, 1924-, Αίσωπος, Κορήσσιος, Χλόη
       Ατττικού, Πειραιώτισσα, Εκπαιδευτικός, Κάποια.

101.    ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ, 1904-1975, Χρήστος
        Λεβάντας, ο Επίνειος, Χ.Λ, Ωτακουστής, Αλφόνσος
        Λεσβέ.

102.     ΧΑΤΖΗΔΟΥΛΗΣ ΝΙΚΟΣ, Νικήρατος Κ.

103.     ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Ε. ΙΩΑΝΝΗΣ, 1933-, Φώτος
         Άστρος, Ω, ο Πειραιώτης.

104.     ΧΙΟΝΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, 1921-, Νίκος Χλόης.

105.     ΧΟΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ, 1911/1912-1989, Λουκάς
         Δαραίος.

106.     ΧΡΟΝΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, 1948-, Γιώργος Ζώταλης.

107.     ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗΣ ΑΓΙΣ, Άγις Παλμός.

108.     ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, 1921-, Αλέξης
        Τυρταίος.

109.     ΨΑΡΑΚΗΣ ΤΑΚΗΣ, 1938-, Τάκης Βατικιώτης.

          Όπως βλέπουμε η Ψευδωνυμογραφία της πόλης του Πειραιά περιλαμβάνει πάνω από εκατό ονόματα δημιουργών που χρησιμοποίησαν έστω και ένα ψευδώνυμο στην διάρκεια της δημιουργικής τους διαδρομής, Και ασφαλώς υπάρχουν και άλλα ψευδώνυμα που δεν έχουν ακόμα καταγραφεί, όπως είναι τα ψευδώνυμα των τραγουδιστών, ορισμένων εικαστικών, των ηθοποιών κ.λ.π.

Εδώ γίνεται για πρώτη φορά συγκεντρωτική αναφορά σε συγγραφείς κυρίως. 

       Σημειώνω ακόμα ενδεικτικά τα εξής: Ότι υπάρχουν δημιουργοί που χρησιμοποιούν πάνω από ένα ψευδώνυμο, ορισμένοι μάλιστα χρησιμοποίησαν τόσα πολλά που ακόμα δεν έχουν αποδελτιωθεί στο σύνολό τους. Υπάρχουν συγγραφείς οι οποίοι παρουσιάστηκαν στον λογοτεχνικό χώρο με διάφορα ψευδώνυμα από την αρχή της συγγραφικής τους καριέρας. Το ψευδώνυμο παραδείγματος χάρη Γεράνης, το συναντάμε μία φορά στον Πειραϊκό χώρο. Έχουμε ψευδώνυμα ξενόγλωσσα. Υπάρχει το ψευδώνυμο "Πειραιώτης", που δεν ανήκει μάλλον σε Πειραιώτη δημιουργό. Επίσης χρησιμοποιούνται και υιοθετούνται πολλές φορές τα ίδια ψευδώνυμα από διαφόρους συγγραφείς κατά καιρούς, και αυτό μπερδεύει το θέμα γιατί δεν είναι εύκολο να αναγνωρίσεις ποιο ανήκει σε ποιόν.

Θέλω να πω τελικά, ότι τα προβλήματα που αναφύονται από την καταγραφή και την μελέτη της Πειραϊκής Ψευδωνυμογραφίας είναι πολλά και χρειάζεται προσοχή και ειδική έρευνα για να λυθούν.

      Ψευδώνυμα, λέξεις αινίγματα ενός πολιτισμού που αρέσκεται ακόμα και στην παρενδυσία των ονομάτων; ή ένα λεκτικό παιχνίδι για να μείνει στη λήθη για ακόμα μία φορά η αλήθεια του ψεύδους;

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη δημοσίευση, εφημερίδα, 
«Η Φωνή του Πειραιώς» Παρασκευή 2 Σεπτεμβρίου 2005, σελίδα 4.

Τα ψευδώνυμα δημοσιεύθηκαν ξανά με ορισμένες συμπληρώσεις και στο βιβλίο που βγήκε ένα χρόνο μετά, το «Πειραϊκό Πανόραμα»-Πνευματικό και Καλλιτεχνικό Χρονολόγιο του Πειραίκού Χώρου 1784-2005, εκδόσεις Τσαμαντάκη-Πειραιάς 2006.

Από τις διάφορες πληροφορίες που έλαβα έκτοτε, ελάχιστα ψευδώνυμα υπάρχουν ακόμα και αυτά αφορούν περισσότερο τον θεατρικό χώρο ή εκείνον των τραγουδιστών.

Πειραιάς, Τετάρτη 1 του Γενάρη του 2014.