ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ι. ΛΑΜΨΑ
Τόμοι 2.
Τόμος Α΄, σελ.222. Τόμος Β΄, σελ. 224
Εκδόται:
ΙΩΑΝΝΗΣ Δ. ΚΟΛΛΑΡΟΣ & Σια ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ «ΕΣΤΙΑΣ» χ.χ. (1934)
Οδός Σταδίου 46α Τυπογραφικά καταστήματα
Η «ΘΕΜΙΣ», Ι. Α. ΜΩΥΣΙΑΔΟΥ & Β. Π. ΜΑΡΔΑ. Φαβιέρου 45 Αθήναι. Διαστάσεις 16Χ21 Τα εξώφυλλα κοσμούν δύο ωραία
σχέδια σε μαλακό καφέ και μωβ χρώμα. Τιμή παλαιοπωλείου 50 ευρώ. (στο
οπισθόφυλλο αναγράφονται και οι παλαιότερες τιμές του έργου. 400 και 1200)
ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ
ΜΕ ΥΠΕΡΕΚΑΤΟΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΛΟΓΟΝ ΤΟΥ Κ. ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΜΕ
ΥΠΕΡΕΚΑΤΟΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Το
δίτομο έργο είναι αφιερωμένο «ΣΤΟΝ ΚΛΑΣΙΚΟ ΛΥΡΙΚΟ ΠΟΙΗΤΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ
ΕΘΝΟΥΣ ΚΥΡΙΟ ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ. ΜΕ ΘΑΥΜΑΣΜΟ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Ι. ΛΑΜΨΑΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ Κ. ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ. δ-θ.
Ο Κύριος Ι. Κολλάρος μου εμπιστεύθηκε
χειρόγραφο από εκείνα, που είναι για να ευχαριστήσουν την καρδιά και να
κινήσουν τη σκέψη καθενός, που αγαπά και που σέβεται θρησκευτικά την ποίηση. Το
χειρόγραφο επιγράφεται «Τραγούδια των Γερμανών κλασσικών». Τα τραγούδια αυτά,
υπερεκατόν, είναι ο πρώτος τόμος, καθώς φέρεται, εργασίας, που έχει μεταφραστή
της τον κύριο Δημήτριο Ι. Λάμψα. Το μέρος αυτό της εργασίας, που μου δόθηκε,
είναι και για δυό λόγους, ανάμεσα σε άλλα, εξαιρετικό. Οι υπερεκατόν αυτές
μεταφράσεις έγιναν, καθώς εξάγω, μεταξύ των ετών 1897-1904 από νέο, πού τον
εμπνέει, πρώτα απ’ όλα, η αγάπη του Γερμανικού λυρισμού και τον απορροφά, χωρίς
τίποτε άλλο να παρεμβαίνη, καμιά φιλοδοξία ν’ αναμιχθή και να λάβη μέρος με
τους ποιητάς, που αρχίζουν τα χρόνια εκείνα να καλλιεργούν το δημοτικισμό στην
ποίηση, ή να δοκιμασθή στη δημοσιότητα. Φιλοδοξίες, που είναι κίνητρα, αλλά
πολύ συχνά και κίνδυνοι που συνοδεύουν τη βία και τη ματαιότητα. Το έργο του κ.
Λάμψα έχει στο ενεργητικό του την πνευματική αγάπη και την υπομονή, αυτόνομα
και αρκετά για να σπρώχνουν αποτελεσματικώτερα. Έπειτα, καθώς τώρα μας
εμφανίζεται, με την ευκαιρία που δόθηκε, είναι κάτι σαν οργανωμένο,
μεθοδικό. Αντί να μας παρουσιάση
σκορπισμένα από δω και από κεί κομμάτια, μας δίνει διαλεγμένο ένα σύνολο μιάς
εκθετικής περισυλλογής, μας ανοίγει τη θύρα διάπλατα, πού μας μπάζει στην
αναδρομική αυτή λειτουργία. Στην ιεροτελεστική φυσιογνωμία της γερμανικής
λυρικής ποιήσεως πρό εκατόν χρόνων και πολύ περισσότερον ακόμη, ποιά της τα
κινήματα, τα βλέμματα, οι τρόποι της και οι τόποι της. Και ποιά τα πρόσωπα, που
κυριαρχούσαν σ’ αυτή την κίνηση και της έδιναν ψυχή και μορφή. Τούτο είναι το σπουδαιότερο.
Το πρόσωπο. Αν καλά, καλά εξετάσουμε, στην Ιστορία οι κάθε λογής επιβλητικές
ονομασίες πού την απαρτίζουν, και στη Φιλολογία και στη Τέχνη, κλασσικισμοί και
ρωμαντισμοί, ιδανισμοί και πραγματισμοί πολυώνυμα, παραμερίζουν, για να δείξουν
τους χειριστές των σκηνικών τούτων κατορθωμάτων: τραγικούς τεχνίτες ή διασκεδαστικούς
φασουλήδες.
Στα υπερεκατόν αυτά τραγούδια, άσχετα
με τη δεξιοσύνη της μεταφραστικής μεταφοράς του κ. Λάμψα, όλα βέβαια δεν είναι
της ώρας, δεν έχουν και την ωριμότητα της φρεσκάδας. Αλλά έχουν όλα παρμένα στο
σύνολό τους την ιστορική επιβλητική της αλήθεια και σπουδαιότητα, σχεδόν όλα
την καλλιτεχνική τους εκφραστικότητα, και του καιρού των και του καιρού (που
πάντα κάνει την Τέχνη να είναι κάτι άλλο από τα ευρήματα και τα ζωντανέματα της
μόδας προπάντων για όσους ξέρουν, πώς να ιδούν και πώς ν’ αγαπήσουν τη
λογοτεχνία’ γιατί και ο έρωτας δεν είναι ευκολία για όλους, αλλά δύναμη για
τους ικανούς). Και όλα μέσα εκεί στη συγκέντρωση, που τους έδωσε ο μεταφραστής,
υπερέχουν’ έργα και κατορθώματα, που αρκούν για την αιωνιότητα.
Φτάνει να σημειωθή, ότι μέσα εκεί
ξαναβρίσκουμε ονόματα, που γονατιστοί πρέπει κι’ ακόμα καθώς πάντοτε να τ’
ακούμε: είναι ο Γκαίτε, ο Σίλλερ, ο Χάϊνε, ο Holderlin και σε μιά γραμμή παρακάτου (μά η
πλαγιά, που και κείνοι στέκονται, καταντά να μη ξεχωρίζη από την κορφή), ο Μίλλερ,
ο Ούλανδ, ο ‘Ρίκερτ, με τη φρικιαστική του πάντα αναφώνηση σ’ όποια γλώσσα κι’
αν την ακούμε «φτερά δώστε μου, φτερά», ο μελαγχολικότατος Λενάου και άλλοι.
Το γνωρίζομε, πώς με τους καιρούς ο
Γερμανικός λυρισμός έβαλε στην πρωτοκαθεδρία θεούς, πού αμαυρώνουν γύρω τους ή
δεν αφήνουν να ξεχωρίζουν πολλοί παρακαθήμενοι. Ποιός μπορεί να στέκεται ορθός
παράπλευρα του Γκαίτε; Ήρθε στιγμή, πού κι’ αυτός ο Σίλλερ κινδύνευσε να
σκεπαστή από σύγνεφα’ αλλά ή μπόρα πέρασε και ο ουρανός είναι ξάστερος. Όσο κι’
αν γνωρίζομε, τί επανάστασιν έφερεν ο Νίτσε και ως φιλόσοφος και ως ποιητής
μέσα στην ποίηση, δεν απορούμε για της λήθης τα νερά, πού κύλισαν για να
ξεγράψουν από τη συνείδηση του θαυμασμού πόσα μελωδικά απηχήματα, ούτε για τους
κυρίαρχους θρόνους, που καθίζουν σήμερα οι Γερμανοί τα ονόματα ποιητών σαν το
Στέφαν Γιόργκε και τον Ράινερ Μαρία Ρίλκε. Μά και δεν πρέπει να λησμονούμε τη
συγκίνηση του, μολαταύτα πόσον αυστηρού δειγμένου σε συγχρόνους του, Γκαίτε,
όταν έφερε ή έγραφε για το Σίλλερ. Το λυρικό ενθουσιασμό του Νίτσε, όταν
αποθεώνει τον Χάϊνε. Το ύψος, που ανέβηκε ύστερα από τον θάνατο των γερμανικών
Διόσκουρων με την κατανυκτική του έμπνευση και τη μεθυστική Ελληνολατρεία του ο
΄Ελντερλιν.
Του Γκαίτε, του Σίλλερ, του Χάϊνε,
ακόμη και του Έλντερλιν, μας δίνονται στη μετάφραση του κ. Λάμψα χαρακτηριστικά
δείγματα. Οι επικολυρικές μπαλλάντες του Γκαίτε και του Σίλλερ δίνουν σ’ αυτή
ασύγκριτο αξιοσπούδαστο χαρακτήρα. Ποιός από τους γερμανόφιλους του τραγουδιού
δε θα χαρή ξαναβρίσκοντας τη «Μπαλλάντα του διωγμένου και ξαναγυρισμένου
κόμητα», «Το βασιλιά της Θούλης», «Το Θεό και τη μπαγιαντέρα», «Το θρίαμβο της
αγάπης», «Τη μοιρασιά της γης», «Το δαχτυλίδι του Πολυκράτη» μεταφρασμένα στη
γλώσσα μας; Και ποιός από τους πραγματικά πιστούς του στίχου, όσο κι’ αν αγαπά
να διαβάζη τους ποιητάς στα κείμενά τους, δε θα αισθανθή και στη δική του
γλώσσα, ξαναβρίσκοντάς τους, κάποια τους χάρη; Ο κ. Λάμψας θυμίζει με τη
μετάφρασή του την ιδιαίτερη χάρη, πού προξενούν οι μεταφραστές. Όσο κι’ αν λένε
οι αποκλειστικοί τιμητές του αμετάφραστου των ποιητών, η αντίθετη δόξα έχει επί
κορυφής τον ίδιο τον Γκαίτε στην έκφραση της ευαρεσκείας του, όταν είδε τη
Γαλλική μετάφραση του Φάουστ την καμωμένη από τον Gerard de Nerval. Αλλά, και πολύ σημαντικώτερο, έχομε
το μάθημα, που μας το δίνει πάλι ο ίδιος ο Γκαίτε ολοκληρωτικό, με την
εικονογραφική του παράσταση, το μάθημα το προγραμματικό της ποιήσεως,
απαρασάλευτο, παρ’ όλα του τα από αιώνων σαλέματα. Περιέχεται στη μεταφραστική
εργασία του κ. Λάμψα και βρίσκεται στο ποίημα, που μας επιγράφεται «Του
τραγουδιού τα υλικά». Είναι και τότε και τώρα και πάντα η βακχική έξαρση, ο
διονυσιασμός, καθώς θα λέγαμε, και ο ηρωϊσμός και στων όπλων το χτύπο και στων θεών τον ύμνο. Είναι
παράπλευρα, το εγκάρδιο μίσος της ασχήμιας. Και σ’ άλλο του τραγούδι, πού όμοια
μας μεταφράζεται, είναι πώς μόνο με την υποχρέωση να υπακούη στους νόμους της
τέχνης του βρίσκει ο ποιητής την αλήθεια. «Ελευθερία μπορεί σε μας ο νόμος μον’
να δώση». Ακολουθούν οι λαμπρές επικολυρικές γκαιτικές μπαλλάντες, που πάντα απάνω
στον κλασσικό τους εικονογραφικό προγραμματισμό παρέχουν κάποιο ηθικό μάθημα,
που διόλου δεν αδυνατίζει την ποιητική τους θέρμη. Και παράπλευρα, οι
δημιουργίες του Σίλλερ, όπου η ποιητική συγκίνηση με τη φιλοσοφική γαλήνη
συναρμόζονται αχώριστα σαν όλα του ποιητού της «Καμπάνας» σε τόνο, που θα
μπορούσε να ονομασθή στοχαστικός διθύραμβος. Από τον Χάϊνε δεν λείπουν στην
Λογοτεχνία μας μεταφράσεις ερωτικών παραπόνων και ιστοριών, όπου ζευγαρώνουν
αριστοτεχνικά το πάθος και το χιούμορ. Αλλά πρώτος, νομίζω, ο κ. Λάμψας διάλεξε
του Χαϊνισμού σχεδόν άγνωστα σε μας καλλιτεχνήματα εμπνευσμένα από την Ελληνική
πολυθεϊα.
Ο μεταφραστής εφρόντισε σε κάθε
ποιητή, που αναφέρει έργο του, να σημειώση τη λεπτομέρεια της γέννας του και
του θανάτου του. Έτσι γνωρίζομεν ακριβώς την εποχή, που φάνηκε ο ποιητής. Είναι
ακριβώς ο καιρός, πού άνθισε παντού ο Ρωμαντισμός. Οι κλασσικοί του κ. Λάμψα
είναι σύγχρονοι σχεδόν των δύο τους κορυφαίων. Γεννήθηκαν ολίγο πρωτύτερα ή
σύγχρονα με αυτούς που κρατήθηκαν στη ζωή ίσαμε τα μέσα του περασμένου αιώνα
γενικώτατα οι περισσότεροι. Όμως παρ’ όλη τη ρωμαντική ατμόσφαιρα που
αναπνέουν, το κύριο στοιχείο, που δικαιολογεί την ονομασία τους ως κλασσικών,
είναι η κάποια εγκράτεια, πού τους ξεχωρίζει. Τα απλά μέσα σε λιγοστά λόγια
τους δίδουν το χαρακτήρα τους και μας υποβάλλουν την ποιητική συγκίνηση, όπως
θέλετε ονομάστε την, ρωμαντική ή κλασσική. Βέβαια δεν είναι η μεγαλόστομη
ποίηση, πού χαρακτηρίζει το σύνολό της, εξόν από σπάνιες εξαιρέσεις, αλλά η
απαραγνώριστη ομορφιά των. Παράδειγμα της ομορφιάς των αυτής μας το δίνει
καθαρά το ποίημα τούτο του A. Grun: «Το λουλούδι στο βιβλίο»:
Η θειά μου, πούν’ γρηούλα, κάποιο
παλαιό
βιβλίο στον κομό της έχει φυλαγμένο,
σε τούτο ένα λουλούδι μέσα θε να βρής
ωραίο, μ’ απ’ τα τόσα χρόνια μαραμένο.
Σαν δαύτο και τα χέρια θάχουν μαραθή,
πού κάποιαν ανοιξούλα τόχανε κομμένα.
Μά η θείτσα μου τί νάχη; Κάθε που το
ιδή,
τα μάτια της τα βλέπει πάντα
βουρκωμένα!
Κάποιος ιστορικός της Γερμανικής
Λογοτεχνίας αναφέροντας το έργο του Grun
λέγει, πώς θυμίζει εκείνο το Βίκτωρα Ουγκό. Το ποίημα, που παραθέσαμε, κάθε
άλλο θυμίζει παρά την Ουγκική τεχνοτροπία βέβαια. Αλλά τούτο ακριβώς για την
περίσταση αυτή είναι η ομορφιά του.
Η μετάφραση του κ. Λάμψα μακριά από
κάθε επιτηδευμένη προσπάθεια να κάμη σπάνιο το στίχο αρκείται στου δημοτικού
στίχου και της δημοτικής γλώσσας τη φυσική χάρη. Και καθώς έχει πάρει ο κ.
Λάμψας πολλά τραγούδια από των Σουαβικών ποιητών την τέχνη, που μπορούμε να την
πούμε όλως διόλου παρμένη από τη φύση, τα τραγούδια της συλλογής του είναι
λουλούδια φερμένα αμέσως από το βουνό που φύτρωσαν με όλη τη γειτονιά του
Γκαίτε, του Σίλλερ και του Χάϊνε, πού μόνον σχεδόν αυτών η ποίηση επέρασε από
την καλλιεργημένη μέριμνα του κήπου του.
ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ 15-6-33
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ, ιά-ιβ΄.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Α) J. W. GOETHE (1749-1832), 1-35
[ΤΟΥ
ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΤΑ ΥΛΙΚΑ (Απ’ το «Δυτικοανατολίτικο Διβάνι: Elemente). /- ΧΑΡΑ ΚΑΙ ΒΑΣΑΝΟ. /- ΠΑΡΗΓΟΡΙΑ
ΣΤΑ ΔΑΚΡΥΑ. /- ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ (Απ’ το «Δυτικοανατολικό Διβάνι»). /- Ο
ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ (Μτφ. του 1899). /- Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΗΣ ΘΟΥΛΗΣ (1774). /- ΤΟ
ΛΟΥΛΟΥΔΑΚΙ ΤΟ ΠΑΝΩΡΙΟ Τραγούδι του φυλακισμένου κόμητα. /- ΤΟ ΒΡΕΣΙΜΟ (1813)(**). /- ΤΟ ΓΙΟΥΛΙ (Μτφ. του 1898). /-
Η ΜΠΑΛΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΔΙΩΓΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΞΑΝΑΓΥΡΙΣΜΕΝΟΥ ΚΟΜΗΤΑ (Μτφ. του 1901)./- Η
ΔΥΣΚΟΛΗ ΚΙ’ Η ΓΥΡΙΣΜΕΝΗ. Η ΔΥΣΚΟΛΗ / Η ΓΥΡΙΣΜΕΝΗ (1791). /- Ο ΘΕΟΣ ΚΙ’ Η
ΜΠΑΓΙΑΝΤΕΡΑ *- Ινδική παράδοση. /- ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ (1802) (Μτφ. του 1903). /- Ο
ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗΣ (Μτφ. του 1900)
(*) Η λέξη
προέρχεται από την Πορτογαλλική baladeira= χορεύτρια. Έτσι ελέγοντο τα
κορίτσια, τα οποία αφιερώνοντο στη λατρεία των θεών. Οι γονείς των τα έδιδαν,
άωρα ακόμη, εις την παγίδα, όπου εμάθαιναν χορό και μουσική και εμορφώνοντο από
τους βραχμάνους. Οι ιερείς αυτοί είχαν το δικαίωμα της πρώτης νυκτός επάνω στα
δυστυχισμένα αυτά πλάσματα, τα οποία κατόπιν εγίνοντο δημόσιες.
(**) Το
τραγούδι αυτό αναφέρεται στην πρώτη συνάντηση και γνωριμία του Goethe με την κατοπινή σύζυγό του Christiane Volpius.
Β) F. SCHILLER (1759-1805), 37-68
[Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ
ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ, ΥΜΝΟΣ (1781). /- ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ (1781). /- Ο ΝΗΟΣ ΣΤΟ ΡΥΑΚΙ (1803)
(Μτφ. του 1897). /- Η ΜΟΙΡΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ (1795 και διωρθ. Το 1800), (Μτφ. του
1903). /-ΤΑ ΙΔΑΝΙΚΑ (1795). /- ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ ΤΟΥ ΠΟΛΥΚΡΑΤΗ (1797) (Μτφ. του
1899). /- ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΑΠ’ ΤΑ ΞΕΝΑ (1797) (*)
/- ΤΟ ΓΑΝΤΙ (1797)./- ΠΟΘΟΣ (1801) (Μτφ.
του 1898)].
(*) Το κορίτσι απ’ τα ξένα είναι η
ποίηση.
Γ) F. HOELDERLIN (1770-1843), 69-75
[ Η ΠΑΤΡΙΔΑ
(Μτφ. του 1902)./- ΟΙ ΒΕΛΑΝΙΔΙΕΣ (Μτφ. του 1903)./- ΑΠΟΛΑΨΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ (Μτφ. του
1904)].
Δ) A. VON CHAMISSO (1781-1838), 77-82
[Η ΒΡΥΣΗ./-
ΑΝΟΙΞΗ. /-ΠΡΩΪΝΗ ΔΡΟΣΙΑ (Μτφ. του 1904). /-ΤΑ ΔΥΟ ΚΟΡΑΚΙΑ (1838), (Μτφ. του
1899).]
Ε) J. KERNER (1786-1862), 83-89
[ΔΑΚΡΥΑ
ΜΥΣΤΙΚΑ (Μτφ. του 1899)./- ΔΥΟ ΚΥΒΟΥΡΙΑ. /- ΤΟ ΦΡΥΧΤΟΤΕΡΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ. /- Η
ΚΑΜΠΑΝΑ ΣΤΟ ΜΕΣΟΝΥΧΤΙ (Μτφ. του 1900)].
ΣΤ) L. UHLAND (1787-1862), 91-107
[ Η ΚΑΤΑΡΑ
ΤΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗ (1814). /- ΤΟ ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΒΟΣΚΟΥ (1809). /-
ΑΘΕΑΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ (Nahel) (1809). /- ΤΟ ΖΑΡΚΑΔΙ (1810). /- Η ΕΥΚΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ (1834),
(Μτφ. του 1898). /- ΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ (1805), (Μτφ. του 1904). /- ΑΠΟΦΑΣΗ (1805). /-
ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΣ (1807)./- ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΗ ΠΑΡΗΓΟΡΙΑ (1812) (Μτφ. του 1897).]
Ζ) J. VON EICHENDORFF (1788-1857), 109-114
[ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΗ
ΝΥΧΤΑ. /- Ο ΠΟΙΗΤΗΣ (Μτφ. του 1901). /- ΠΟΙΗΤΗΣ ΣΤΡΑΤΟΚΟΠΟΣ (Μτφ. του 1903)].
Η) F. RUECKERT (1788-1866), 115-129
[ΜΕΣΑ ΕΔΩ
ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ ΟΛΗ… (Απ’ την «Άνοιξη της αγάπης: Ich hab’ in mich gesogen…). /-ΣΥ ΨΥΧΗ ΜΟΥ, ΣΥ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ…
(Απ’ την Άνοιξη της αγάπης»: Du meine Seele, du mein Herz…). /-ΕΝΑ ΔΑΚΡΥ ΑΠΟ ΤΟ ΚΛΑΜΑ… (Άπ’
την «Άνοιξη της αγάπης»: Der Himmel hat eine Thrane geweint…), /- ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΣΤΗ ΜΑΤΙΑ ΣΟΥ Τ’Σ
ΑΓΑΠΗΣ…, (Απ’ την «Άνοιξη της αγάπης»: Jch hab’ in deinem Auge den Strahl…). /- Η ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΧΕΙΜΑΡΡΟΥ (Μτφ.
του 1900). /- ΑΧ, ΓΛΥΚΕΙΑ ΜΟΥ ΜΗΤΕΡΟΥΛΑ (Απ’ την «Άνοιξη της αγάπης»: O susse Mutter..). (Μτφ.
του 1903). /- ΑΠ’ ΤΙΣ «ΑΝΑΤΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΟΙΗΣΕΙΣ». 1. ΤΟ ΞΕΠΛΗΡΩΜΑ. 2. ΤΑ
ΤΕΣΣΕΡΑ ΧΡΕΗ (Μτφ. του 1898). /- ΤΙ ΜΑΣΤΟΡΕΥΕΙΣ, ΚΥΡ ΧΑΛΚΙΑ… (Απ’ τα
«Θωρακισμένα σονέττα»: Was schmiedst du, Schmied?...), (Μτφ. του 1902).].
Θ) J. C. VON
ZEDLITZ (1790-1862), 131-138
[Η ΜΑΡΙΩ
(Μτφ. του 1903). /-Η ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ. /-Ο ΒΡΑΔΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ (Μτφ. του
1903)]
Ι) J. G. SCHWAB (1792-1850),
139-146
[Ο
ΚΑΒΑΛΛΑΡΗΣ ΚΙ’ Η ΛΙΜΝΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ (Μτφ. του 1900). /- Η ΚΑΚΟΚΑΙΡΙΑ (Μτφ.
του 1901)].
ΙΑ) W. MUELLER (1794-1827), 147-162
[ ΑΠ’ ΤΑ
«ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ» Η ΚΟΡΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (Μτφ. του 1901)./- ΦΙΛΙ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙ.
/-ΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ (Μτφ. του 1900). /-Ο ΛΥΡΑΡΗΣ/ -ΠΟΙΟΣ ΦΤΑΙΕΙ; (Μτφ. του
1903). /-ΑΓΑΠΕΣ ΠΑΝΤΟΥ (Μτφ. του 1902). /-Ο ΕΡΩΤΑΣ ΓΛΩΣΣΟΔΑΣΚΑΛΟΣ. /- Ο ΕΡΩΤΑΣ
ΖΗΤΙΑΝΟΣ (Μτφ. του 1899). /- ΔΑΚΡΥΑ ΚΑΙ ΡΟΔΑ (Μτφ. του 1898)]
ΙΒ) KARL IMMERMANN (1796-1840),
163-167
[ΤΡΙΑ ΣΟΝΕΤΤΑ 1, 2, 3 (Μτφ. του
1902)].
ΙΓ) A. H. HOFFMANN (1798-1874), 169-173
[ΜΕ ΚΟΙΤΑΣ
ΚΑΙ ΔΕ ΜΕ ΞΑΙΡΕΙΣ…/- ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑ (Alles still in susser Ruh…)./- ΑΠ’ ΤΑ ΒΡΑΔΙΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ (A bend wlrd es wieder…), (Μτφ. του 1904)]
ΙΔ) H. HEINE (1799-1856), 175-195
[Ο ΚΑΤΩ
ΚΟΣΜΟΣ (Απ’ τα «Νέα τραγούδια») I, II, III, IV, V (Μτφ.
του 1904). /- ΑΠ’ ΤΗ ΛΙΜΝΗ ΤΗΣ ΡΕΜΒΑΖΕΙ… (Απ’ τα «Νέα τραγούδια: Die schlanke Wasserlilie…). /- Η ΚΟΡΗ ΣΤΕΚΕΙ ΣΤΟ ΓΙΑΛΟ… (Απ’
τα «Νέα τραγούδια»: Das Fraulein stand am Meere..), (Μτφ. του 1900)./- ΤΟ ΠΡΩΙ ΣΟΥΧΑ
ΣΤΑΛΜΕΝΑ… (Απ’ τα «Νέα τραγούδια»: Morgens sende ich dir…)
/- ΜΗ ΦΟΒΑΣΑΙ ΚΙ’ ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ… (Απ’ τα «Νέα τραγούδια»: Furchte nichts…).—ΟΠΟΥ, ΦΩΣ ΜΟΥ, ΚΙ’ ΑΝ ΒΡΕΘΗΣ…
(Απ’ τα «Νέα τραγούδια»: Uberall, wo du auch wandelst…)./- Μ’ ΑΥΤΟ ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΣΟΥ ΚΑΗΜΟ…
(Απ’ τα «Νέα τραγούδια»: Den Brief, den du geschrieben (Μτφ. του 1898)./- Η ΛΟΡΕΛΑΗ (Απ’ το
«Βιβλίο των τραγουδιών»)./-ΨΑΡΟΠΟΥΛΑ, ΠΕΝΤΑΜΟΡΦΗ ΝΗΑ… (Απ’ το «Βιβλίο των
τραγουδιών»: Du schones Fischermadchen…). /- ΜΟΝΑΧΟ ΣΤΕΚΕΙ ΕΝΑ ΠΕΥΚΟ…(Απ’ το
«Βιβλίο των τραγουδιών»:Ein Fichtenbaum steht einsam…)./- ΟΠΩΣ ΤΡΕΜΕΙ ΣΤΑ ΚΥΜΑΤΑ Τ’
ΑΓΡΙΑ…) (Απ’ τα «Νέα τραγούδια:Wie des Mondes Abbild zittert…)./- Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΝΑ ΠΑΡΗ, ΚΑΛΗ ΜΟΥ,
ΤΗ ΜΑΜΑ ΣΟΥ… (Απ’ τα «Νέα τραγούδια»: Hold’ der Teufel deine Mutter…), (Μτφ. του 1897)./- ΔΕ ΜΠΟΡΟΥΣΑ ΜΕ
ΚΟΥΤΕΣ… (Απ’ τα «Νέα τραγούδια»: Mit dummen Madchen…) (Μτφ. του 1899).]
ΙΕ) K. EGON
EBERT (1801-1882), 197-203
[Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ (Μτφ. του 1902)./- ΜΥΑΛΟ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑ (Μτφ. του 1904). /- ΤΟ ΝΕΡΟ
(Μτφ. του 1901)].
ΙΣΤ) N. LENAU (N. NIEMBSCH VON STREHLENAU) (1802- 1850), 205-217
[ΚΑΤΑΦΥΓΙ./-
ΑΙΣΘΗΜΑ ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟ./- ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΚΑΙ ΠΟΘΟΣ./- ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΟ./- ΚΑΤΑΧΝΙΑ./- ΤΑ
ΠΕΡΑΣΜΕΝΑ./- ΑΓΑΠΗ ΣΙΩΠΗΛΗ (Μτφ. του 1903)./- ΤΕΤΕΛΕΣΤΑΙ./- Ο ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΣ./-
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣΜΟΣ./- ΑΝΟΙΞΗΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΑΤΑ (Μτφ. του 1902)]
ΙΖ) A. GRUEN (A. A. GRAF VON AUERSPERG) (1806-1876), 219-221
[ΤΟ ΛΟΥΛΟΥΔΙ
ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ (1837),(Μτφ. του 1903).]
ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ
Ι. ΠΟΙΗΤΑΙ, ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΘΕΝΤΕΣ ΚΑΙ ΕΙΣ
ΤΟΝ ΠΡΩΤΟΝ ΤΟΜΟΝ, ζ΄
Α) J. W. GOETHE (1749-1832), 1-25
[Η ΝΥΦΗ ΤΗΣ
ΚΟΡΙΝΘΟΥ (1) / -ΣΤΗ ΦΕΥΓΑΤΗ/ -Ο ΑΡΠΙΣΤΗΣ/- ΜΕΤΑΙΣΘΗΜΑ/ -Η ΤΥΦΛΟΜΥΓΑ/ -ΑΥΤΑΠΑΤΗ/
-ΑΣ ΔΗ ΚΑΘΕΝΑΣ… (Beherzigung) (Μτφ του 1898)/ -Ο ΡΗΓΑΣ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ (Erlkonig)/- ΝΥΧΤΕΡΙΝΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΟΔΟΙΠΟΡΟΥ.
ΠΡΩΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ (1776)/ -ΝΥΧΤΕΡΙΝΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΟΔΟΙΠΟΡΟΥ. ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ (1783)/
-ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΚΑΝΤΑΔΑ (Μτφ. του 1899)/ -ΣΤΗ ΛΙΝΑ/- ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ (Μτφ. 1900)./- Η
ΟΜΟΡΦΗ ΝΥΧΤΑ (Μτφ. Του 1903)].
(1) Με την
μπαλλάντα αυτή θέλει ο Goethe να εικονίση την απελπισμένη αντίσταση της εξαφανιζομένης
φυσικής και σισθησιακής θρησκείας των αρχαίων Ελλήνων εναντίον της ολοέν
εξαπλωνόμενης νέας θρησκείας του φρονήματος του Χριστιανισμού.
Β) F. SCHILLER (1759-1805), 27-44
[ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
ΤΗΣ ΚΑΜΠΑΝΑΣ Vivos voco. Mortuos plango. Fulgura frango. (1799) (Μτφ. του 1906)].
Γ) ADELBERT VON CHAMISSO (1781-1838), 45-61
[ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΕΡΤΣΙΝΕΣ. ΟΠΤΑΣΙΑ (Μτφ. του 1903)./- ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΖΩΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ* (Μτφ. του
1898).].
*Και τα 9
τραγούδια του κύκλου «Αγάπη και ζωή της γυναίκας» του V. Chamisso έχουν μελοποιηθεί από το μουσουργό Schumann και έχουν ιστορηθή από τον ζωγράφο Paul Thumann.
Δ) JOSEPH FREIHERR VON EICHENDORFF
(1788-1857), 63-72
[ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ
(1810),/ -ΠΑΕΙ!/- ΕΝΘΥΝΗΣΕΣ, /-ΛΟΡΕΛΑΗ (Μτφ. του 1900)./ -ΚΥΡΙΑΚΗ,/ -
ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΟΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ,/- ΠΡΟΑΝΑΚΡΟΥΣΜΑΤΑ,/- ΒΡΑΔΙΝΟ ΤΟΠΕΙΟ (Μτφ. του 1901)]
Ε) WILHELM
MUELLER (1764-1827), 73-82
[ΑΝΟΙΓΜΑ. /-
ΞΕΡΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ (Απ’ τα τραγούδια στην «Ωραία μυλωνοπούλα»)./-Ο ΠΕΡΙΕΡΓΟΣ (Απ’
τα τραγούδια στην «Ωραία μυλωνοπούλα) (Μτφ. του 1898)./ - Η ΒΙΝΕΤΑ* (Απ’ τα
«Κοχύλια απ’ τη νήσο Rugen»)./ - ΤΟ
ΦΟΡΕΜΑ (Απ’ τα «Κοχύλια απ’ τη νήσο
Rugen»)., (Μτφ. του 1900).]
*Παλαιά
μυθική πολιτεία, βυθισμένη σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση στη θάλασσα ανάμεσα απ’
τη νήσο Rugen και
την Πομερανία. Τα λεγόμενα εις το ποίημα γι’ αυτήν είναι επίσης σύμφωνα με την
παράδοση.
ΣΤ) HEINRICH
HEINE (1799-1856), 83-105
[ΤΟ
ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΟ ΚΕΒΛΑΡ (Απ’ «Το βιβλίο των τραγουδιών»), Ι, ΙΙ, ΙΙΙ. /- ΤΗ ΖΕΣΤΗ
ΝΥΧΤΙΑ ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ… (Απ’ τα: Νέα τραγούδια: Es hat die warme Fruhlingsnacht…)./- ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΟ ΖΕΣΤΟ… (Απ’: Το
βιβλίο των τραγουδιών: Es liegt der heisse Sommer…). / - ΣΕ ΖΑΛΕΣ Μ’ ΕΒΑΛΑΝ ΒΑΡΕΙΕΣ…
(Απ’: Το βιβλίο των τραγουδιών: Sie haben mich gequalet…)./- ΕΙΝΑΙ ΦΑΡΜΑΚΙ ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΜΟΥ;
(Απ’: Το βιβλίο των τραγουδιών: Vergifter sind meine Lieder? )./ -ΕΜΜΑ, ΠΕΣ ΜΟΥ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ!
(Απ’ τα: Νέα τραγούδια: Emma, sage mir die Wahrheit?). (Μτφ. του 1897). /-ΑΣ ΜΠΟΡΟΥΣΑΝ
ΟΙ ΚΑΗΜΟΙ ΜΟΥ… (Απ’: Το βιβλίο των τραγουδιών:Ich wollt, meine Schmerzen..)/- ΕΧΕΙΣ ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ, ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙΑ
(Απ’: Το βιβλίο των τραγουδιών:Du hast Diamanten und Perlen… )./- ΕΝΑΣ ΡΗΓΑΣ ΜΕ ΚΑΤΑΣΠΡΗ ΚΟΜΗ
(Απ’ τα: Νέα τραγούδια:Es war ein alter Koning… )./- ΙΕΡΗ ΣΤ’ ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΚΛΕΙΣΑΝ…
(Απ’ τα: Νέα τραγούδια: Es haben unsere Herzen… )./-ΤΗΣ ΚΛΕΙΝΩ ΤΑ ΜΑΤΑΚΙΑ… (Απ’ τα:
Νέα τραγούδια:Jch halte ihr die Augen zu… )./- ΑΦΗΣΕ ΜΕ! (Απ’ τα: Νέα
τραγούδια), (Μτφ. του 1898). /- ΟΤΑΝ ΣΤΟ ΠΛΑΓΙ ΜΟΥ ΠΕΡΝΑΣ… (Απ’ τα: Νέα
τραγούδια: Wenn du mir voruber wandelst…)./-ΤΑ ΓΑΛΑΖΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ ΜΑΤΙΑ…
(Απ’ τα: Νέα τραγούδια: Die blauen Fruhlingsaugen..),/- ΣΤΗΝ ΑΚΤΟΥΛΑ ΤΗ ΓΑΛΗΝΙΑ (Απ’
τα: Νέα τραγούδια: An dem stillen Meeresstrande…)./-ΠΟΙΟΣ ΝΑ ΒΡΗΚΕ ΤΟ ΡΩΛΟΪ… (Απ’ τα:
Νέα τραγούδια: Sag mir, wer einst die Uhren erfund), (Μτφ. του 1899)./-ΤΡΑΓΩΔΙΑ 1,2,3
(Απ’ τα: Νέα τραγούδια), (Μτφ. του 1902).
Ζ) ANASTASIUS GRUEN (A. ALEXANDER GRAF VON AUERSPERG) (1806-1876), 107-112
[Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ
ΠΟΙΗΤΗΣ. /-ΔΥΟ ΓΥΡΙΣΜΕΝΟΙ (Μτφ. Του 1903)].
ΙΙ. ΠΟΙΗΤΑΙ, ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΜΕΝΟΙ ΚΑΤΑ
ΠΡΩΤΟΝ ΕΙΣ ΤΟΝ ΠΑΡΌΝΤΑ ΤΟΜΟΝ
Α) ERNST MORITZ
ARNDT (1769-1860), 113-118
[Η ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ
(Μτφ. Του 1902). /- ΜΠΑΛΛΑΝΤΑ (Μτφ. Του 1903)]
Β) ERNST
SCHULZE (1789-1817), 119-121
[ΑΧ, ΠΩΣ
ΣΤΕΚΕΙ… (ΤΡΙΟΛΕΤΟ) (Μτφ. Του 1899)]
Γ) THEODOR KOERNER (1791-1813), 123-127
[ΠΙΣΤΟΣ
ΘΑΝΑΤΟΣ (Μτφ. Του 1899). /- ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ (1813) (Μτφ. Του 1900)]
Δ) AUGUST
GRAF VON PLATEN (1796-1835), 129-137
[ΜΟΥ ΛΕΣ,
ΠΩΣ ΕΓΕΛΑΣΤΗΚΑ…(1819). /- ΜΙΑ ΚΟΡΔΕΛΛΑΝ ΕΙΧΕ ΑΠΑΝΩ ΣΤΑ ΜΑΛΛΙΑ (1818) (Μτφ. Του
1901)./ -Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΚΑΛΕΣΜΕΝΟΣ (1813)- Ο ΝΗΟΣ. /- Ο ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ
ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ (1819) (1). /- ΕΛΑΦΡΑΔΑ (1822). /- ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ (1821) (Μτφ.
Του 1902)].
(1), Το
ποίημα αναφέρεται εις τον Μ. Ναπολέοντα κατά την πτώση του.
Ε) A. EMANUEL FROEHLICH (1796-1865), 139-143
[ΤΡΑΓΟΥΔΙ
ΚΑΙ ΓΚΑΝΙΣΜΑ (Από τους «Μύθους»)./- ΠΙΘΗΚΩΝ ΦΩΤΙΣΜΟΣ (Από τους «Μύθους») (Μτφ.
Του 1898)]
ΣΤ) WILHELM
HAUFF (1802-1827), 145-148
[Η ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ (Μτφ. Του 1898)].
Ζ) JULIUS
MOSEN (1803-1867), 149-153
Ο ΣΑΛΠΙΧΤΗΣ
ΣΤΟ ΚΑΤΣΜΠΑΧ/- Η ΝΕΡΑΪΔΑ (Μτφ. Του 1900)]
Η) JOHΑNN GABRIEL SEIDL (1804-1875), 155-159
[ΤΑ ΜΑΤΙΑ
ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ (Μτφ. Του 1897)./ - Ο ΣΚΟΤΩΜΕΝΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ (Μτφ. Του 1899)].
Θ) EDUARD
MOERIKE (1804-1875), 161-165
[ΤΡΑΓΟΥΔΙ
ΚΥΝΗΓΟΥ/-ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ/- ΣΤΗ ΛΟΤΤΙΤΣΑ ΚΡΕΛ (Μτφ. Του 1898)
Ι) ROBERT
REINICH (1805-1852), 167-182
[Η ΑΓΑΠΗ
‘ΝΑΙ ΧΡΥΣΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΤΣΑ./ -ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΗΣΥΧΑΖΕΙ Η ΓΗ…/ - ΠΟΣΟ ΕΧΡΕΙΑΖΟΤΑΝ!/
- ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΩΝ ΣΚΑΘΑΡΩΝ (Μτφ. Του 1899)/ -ΔΥΩΔΙΑ/ -Ο ΑΝΘΟΣ ΤΗΣ ΜΗΛΙΑΣ (Μτφ.
Του 1900)/ -Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΡΙΤΣΙΟΥ (Μτφ. Του 1898) /- ΜΙΑ ΑΛΛΟΚΟΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
(Μτφ. Του 1902)]
ΙΑ) K. F. DRAEXLER –MANFRED (1806-1879), 183-186
[ΦΥΛΛΑ
ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΑ (Μτφ. Του 1903)].
ΙΒ) ELISABETH
KUHALMANN (1808-1825), 187-194
[Η ΑΣΤΡΑΠΗ
(1) /- ΣΤΟ ΓΙΑΤΡΟ ΜΟΥ/ -ΠΑΙΝΕΜΑ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ (Μτφ. Του 1900)]
(1), Ας
σημειωθή, ότι η μεγάλη ποιήτρια E. Kuhlmann, η οποία δεν έζησε παρά μόνον 17 χρόνια, έγραψε την
«Αστραπή» σε ηλικία 14 ετών.
ΙΓ) F. VON SALLET (1812-1843), 195-202
[ΤΡΑΓΟΥΔΙ
ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ (Μτφ. Του 1898)./ -ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ/ -Ο ΒΙΟΛΙΣΤΗΣ (Μτφ. Του
1901).]
ΙΔ) FRIEDRICH HEBBEL (1813-1863), 203-209
[Ο ΗΛΙΟΣ
ΝΗΟΣ/ - ΠΡΟΣΕΥΧΗ/- Ο ΤΥΦΛΟΣ ΟΡΓΑΝΟΠΑΙΧΤΗΣ (Μτφ. Του 1902)/- Τ’ ΑΔΕΡΦΙΑ ΤΑ
ΜΠΙΣΤΕΜΕΝΑ (Μτφ. Του 1900)./-Σ’ ΕΝΑ ΠΑΙΔΑΚΙ ΠΟΥ ΚΟΙΜΑΤΑΙ (Μτφ. Του 1903).]
ΙΕ) EMMANUEL
GEIBEL (1815-1884), 211-220
[ΜΗ ΤΗΝ
ΑΓΓΙΞΗΣ! (Μτφ. Του 1900)/ -ΟΤΑΝ ΧΩΡΙΖΟΥΝ ΔΥΟ ΚΑΡΔΙΕΣ (Μτφ. Του 1899) / -MEMENTO MORI (Μτφ. Του 1901)/ -ΑΧ, ΣΒΗΣΕ ΤΟΝ ΚΑΗΜΟ
ΜΟΥ! (Μτφ. Του 1899)/ - ΠΟΘΟΣ (Μτφ. Του 1901).].
ΙΣΤ) GEORG HERWEGH (1817-1875), 221-224.
[ΣΤΡΟΦΕΣ ΑΠΟ
ΤΑ ΜΑΚΡΙΝΑ (Μτφ. Του 1903).]
--
ΣΧΕΤΙΚΑ
«….Υπέρμαχοι του ρομαντισμού ενωθείτε.
Η μέρα έφτασε.
Ζήτωσαν οι απελπισμένοι!»
Αλέξανδρος Ίσαρης
Το τρίστιχο του ποιητή και μεταφραστή,
εικαστικού Αλέξανδρους Ίσαρη, (Σέρρες 1941- Αθήνα 24/2/2022) είναι από το
ποίημά του με τίτλο: AND MY ENDING IS DESPAIR- AND MY ENDING IS DESPAIR, σελ. 98, στον τόμο Αλέξανδρος
Ίσαρης, ΕΓΩ ΕΝΑΣ ΞΕΝΟΣ. ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1967-2011, εκδόσεις Κίχλη, Αθήνα 2013.
Στο παρόν
σημείωμα, αποδελτιώνω και ανθολογώ μεταφράσεις από το δίτομο έργο ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΩΝ
ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ, μεταφρασμένα από τον Δημήτρη Ι. Λάμψα (1879-1942). Στο
προηγούμενο σημείωμα ανάρτησα τις μεταφράσεις των ποιημάτων του Φρήντριχ Χαίλντερλιν
μαζί με τα υπόλοιπα ονόματα των Γερμανών λυρικών ποιητών. Στο παρόν προσθέτω
και τους τίτλους των ποιημάτων, ώστε να έχουμε μια επαρκή εικόνα του παλαιού
μεταφραστή και παιδαγωγού, πού, από όσο μπορώ να γνωρίζω, έχουν κυκλοφορήσει
και άλλες δικές του μεταφράσεις, σε διάφορα παλαιά έντυπα. Κατά την δική μου
μεταφορά δεν παραθέτω τα ποιήματα με την σειρά, δηλαδή κατά σελίδα. Ομαδοποίησα
τις ποιητικές μονάδες ανάλογα με την χρονιά που μας δίνει ο έλληνας μεταφραστής
στο πότε επεξεργάστηκε τις μεταφράσεις του. Σε όποιους γερμανούς ποιητές μετά
τον τίτλο ή τον υπότιτλο ανοίγω μέσα σε παρένθεση και θέτω μία χρονολογία, αυτή
αντιστοιχεί στην δημοσίευση του ποιήματος από τον ίδιο τον ποιητή. Πολλά
ποιήματα ποιητών ο τίτλος συνοδεύεται και με τον γερμανικό αντίστοιχό του.
Επέλεξα από τα ελάχιστα διευκρινιστικά σχόλια που μας δίνει ο έλληνας
μεταφραστής να αντιγράψω τα πραγματολογικά και όχι αυτά που έχουν σχέση με
ονόματα που αναφέρονται μέσα στο ποίημα μια και δεν το αντιγράφω. Οι μεταφράσεις του Δημήτρη Ι. Λάμψα ακόμα και
σήμερα διαβάζονται ευχάριστα, έχουν ρυθμό και κινούνται μέσα στο πνεύμα του
ελληνικού ρομαντισμού, ορισμένοι στίχοι γερμανών λυρικών ποιητών θυμίζουν
στίχους και ποιήματα ελλήνων ποιητών της εποχής του προηγούμενου αιώνα. Είναι
δηλαδή εμφανείς οι επιρροές. Άλλες φορές θυμίζουν στιχάκια που διαβάζαμε πίσω
από τα ημερολόγια (τα κυβάκια) τοίχου, ή σε σελίδες του ετήσιου «Καζαμία), και άλλων
λαϊκών των χρόνων εκείνων εντύπων. Ορισμένοι στίχοι τελειώνουν κάπως απότομα,
σαν να χάνεται το μεταφραστικό μέτρο αλλά η μη γνώση μου στην γερμανική γλώσσα
δεν μου επιτρέπει να επεκταθώ. Εξάλλου, σήμερα, στους μοντέρνους καιρούς που ζούμε
και με τα σημερινά ποιητικά και μεταφραστικά μας ακούσματα, το αυτί μας έχει
συνηθίσει σε μία διαφορετική ηχητική πρόσληψη. Όπως και να έχει οι ποιητικές μεταφράσεις του Δημήτρη Ι. Λάμψα
διαβάζονται ευχάριστα για όσους ενδιαφέρονται για την γερμανική λυρική ποίηση
και ιδιαίτερα την ποίηση των Ρομαντικών. Η γλώσσα του δεν είναι εξεζητημένη,
δεν επιλέγει δηλαδή την χρήση μιάς δημοτικής των ακραίων ελλήνων δημοτικιστών
πχ. Αλέξανδρος Πάλλης ούτε την περισσότερο ιδιωματική του Νίκου Καζαντζάκη στις
μεταφράσεις τους. Συναντάμε ελάχιστες λέξεις άγνωστές μας και αυτό είναι ευχάριστο.
Τελικά είναι μία επαινετή προσπάθεια για την εποχή της αρχές του προηγούμενου
αιώνα και τέλη προ- προηγούμενου. Κάτω από αυτήν την οπτική διαβάζοντάς τα σήμερα,
θα συμφωνήσουμε και θα επικροτήσουμε την γνώμη του δασκάλου εθνικού μας ποιητή Κωστή
Παλαμά (Πάτρα 13/1/1859- Αθήνα 27/2/1943). Όσον αφορά τώρα τις πρώτες πηγές των
μεταφράσεων, στο που και πότε ακριβώς δημοσιεύτηκαν είναι μία άλλους είδους
ερευνητική εργασία και χρειάζεται χρόνος και τρεχάματα και επισκέψεις σε ειδικά
αρχεία και βιβλιοθήκες αν υπάρχουν ακόμα μετά από τόσες δεκαετίες τα παλαιά αυτά
περιοδικά και έντυπα. Και έτσι αφεθήκαμε μόνο στην ευχαρίστηση του διαβάσματος
και την λιτή αντιγραφή των ονομάτων και των τίτλων των ποιημάτων και ότι άλλο
θεωρήσαμε σκόπιμο που μας παράσχει ο έλληνας μεταφραστής ή ο γερμανός ποιητής. Στην
προηγούμενη ανάρτηση αντέγραψα το Προλογικό Σημείωμα του Δημήτρη Ι. Λάμψα, και
φυσικά, τις μεταφράσεις των ποιημάτων του Φρήντριχ Χαίλντερλιν μια και σ’ αυτουνού
του ποιητή την παρουσία εστιάζουμε εδώ και μερικές εβδομάδες την προσοχή μας. Σαν
μία οφειλή της δικής μας γενιάς που τις προηγούμενες δεκαετίες φρόντισαν να μας
γνωρίσουν μεταφράζοντας στην γλώσσα μας τον έμμετρο και πεζό λόγο του. Σε
μεταγενέστερο σημείωμά μας την επόμενη χρονιά θα αναρτήσουμε ποιήματα και άλλων
Γερμανών Λυρικών ποιητών. Σε μία γρήγορη ματιά που είχα κάνει παλαιότερα σε
βιβλία ελλήνων και ξένων ποιητών θυμήθηκα ορισμένα ποιήματα αφιερωμένα στον Φρήντριχ
Χαίλντερλιν όπως του ιταλού Πιέρ Εμμανουήλ, της πειραιώτισσας Όλγας Βότση, την
περίπτωση του Νίκου Καρούζου, τον ποιητή και πεζογράφο Αριστοτέλη Νικολαϊδη,
τον Γιώργο Παπαστάμο, τα οποία μεταφέρω συμπληρωματικά με σχόλια μετά την ανάρτηση
του Δημήτρη Ι. Λάμψα. Πέρα από τα παρακάτω αφιερωματικά ποιήματα, αρκετοί
αποφθεγματικοί στίχοι του Φρήντριχ Χαίλντερλιν κοσμούν αρκετά ποιητικά και άλλα
βιβλία ελλήνων ποιητών όχι κατ’ ανάγκη Ρομαντικών. Σημαντικότερη πάντως είναι η
περίπτωση του νομπελίστα μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, του ποιητή και μεταφραστή Άρη
Δικταίου του ποιητή και μεταφραστή Βασίλειου Λαζανά κλπ. Όσον αφορά το κίνημα
του Ευρωπαϊκού και Ελληνικού Ρομαντισμού, οι πληροφορίες ξενόγλωσσες κυρίως αλλά
και ελληνόγλωσσες, είναι άπειρες. Επέλεξα μία ενδεικτική επιλογή βασιζόμενος
κυρίως στο περιοδικό «Νέα Εστία» που, συναντάμε και τα περισσότερα στην ελληνική
επικράτεια. Επίσης, σε στοιχεία και πληροφορίες που ανέτρεξα από την δική μου
βιβλιοθήκη, αναζήτησα για τον μεταφραστή- συγγραφέα δεν βρήκα πληροφορίες εκτός
από βιβλιογραφικά σχόλια στο περιοδικό «Νέα Εστία». Το σύγχρονο Λεξικό
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Πατάκη δεν τον αναφέρει, δεν γνωρίζω αν οι παλαιές
εγκυκλοπαίδειες. Ένα ενημερωτικό και ακριβές πληροφοριακό λήμμα διαβάζουμε στον
9ο τόμο της Λογοτεχνίας των Ελλήνων του Χάρη Πάτση, Αθήνα χ.χ. Ο
συγγραφέας και κριτικός Δημήτρης Σταμέλος υπογράφει το λήμμα για την συγγραφική
και παιδαγωγική παρουσία του Δημήτρη Ι. Λάμψα, στην σελίδα 338 αναφέρει τίτλους
παιδαγωγικών βιβλίων του και σχόλια για τις γερμανικές μεταφράσεις του των
Γερμανικών Τραγουδιών, και πώς υποδέχτηκαν την εργασία οι Γρηγόριος Ξενόπουλος
και ο Κλέων Παράσχος. Αναφέρει ο Δημήτρης Σταμέλος:
«Λάμψας
Δημήτριος’ συγγραφέας και παιδαγωγός. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1879 και σπούδασε
στη φιλοσοφική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών, την οποία και τέλειωσε,
αριστούχος, είκοσι ετών. Η ιδιαίτερη επίδοσή του στη φιλολογία προκάλεσε το
ιδιαίτερο ενδιαφέρον του καθηγητή Νικολάου Πολίτη, ο οποίος τον περιέβαλε με
ξεχωριστή αγάπη και τον παρακολούθησε στις παραπέρα επιστημονικές κατακτήσεις
του. Ο Λάμψας συμπλήρωσε τις σπουδές του με κρατική υποτροφία στη Γερμανία και
στην Ελβετία. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, διορίσθηκε αρχικά διευθυντής του
Διδασκαλείου Λαρίσης και αργότερα τοποθετήθηκε στο Μαράσλειο, όπου και δίδαξε
από το 1906 ως το 1914, οπότε διορίσθηκε μέλος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου,
πού μόλις τότε είχε ιδρυθή. Διατέλεσε επίσης πρόεδρος του Γνωμοδοτικού
Συμβουλίου, που ιδρύθηκε το 1931. Πέθανε τον Μάρτιο του 1942.» Και συνεχίζει ο
Δημήτρης Σταμέλος αξιολογώντας το έργο και την παρουσία του:
«Από τις πιό
φωτισμένες και δημιουργικές φυσιογνωμίες της παιδαγωγικής επιστήμης στη χώρα
μας, ο Δημήτρης Λάμψας έγραψε πολλά έργα και δημοσίευσε σειρά μελετών σε
περιοδικά και εφημερίδες. Εκτός από τη μελέτη του «Περί της καλλιτεχνικής
αγωγής της αθηναϊκής νεολαίας κατά τον 5ο και 4ο π.Χ.
αιώνα» που κυκλοφόρησε στα γερμανικά, εξέδωσε: «Υποδείγματα παιδαγωγικής
διδασκαλίας» (1909), «Διδακτική των φυσιογνωστικών μαθημάτων» (1922),
«Διδακτική της γεωγραφίας» (1923), «Διδακτική της αριθμητικής» (1927) κ.ά. Πέρα
από την πολύτιμη προσφορά του στην δημιουργία στερών και σύγχρονων βάσεων στο
εκπαιδευτικό μας ζήτημα, μυημένος στην ομορφιά του δημοτικισμού από τον Ν.
Πολίτη, φιλοτέχνησε και ωραίες μεταφράσεις έργων ξένων λογοτεχνών και ιδιαίτερα
γερμανών. Οι δύο τόμοι από τα «Τραγούδια των γερμανών κλασσικών» αποτελούν το
μέτρο της φιλολογικής εποπτείας και του λογοτεχνικού του ύφους. Την αξία των
μεταφράσεων υπογράμμισαν και ο Κωστής Παλαμάς, που προλόγισε τον α΄ τόμο, και ο
Γρηγόριος Ξενόπουλος. Αποδίδουν, έγραψε ο Ξενόπουλος, και το γράμμα και το
πνεύμα, και προπάντων το αίσθημα των γερμανών κλασσικών». Ο Κλέων Παράσχος εξ
άλλου, μιλώντας για τον β΄ τόμο των «Τραγουδιών», συμπέραινε: «Στο σύνολο, η
εργασία του Λάμψα δείχνει πώς έγινε από άνθρωπο, που γνωρίζει βαθειά και αγαπά
την «κλασσική» (και τόσο ρομαντική στο βάθος) γερμανική ποίηση και ότι έχει όλα
τα προσόντα για να μας κάνη να γευθούμε και εμείς την ποίηση αυτή».) Ο Λάμψας
μετέφρασε επίσης και άλλα έργα σε ωραία δημοτική γλώσσα. Και, σε καθαρεύουσα,
το έργο του Alfred Rausch «Στοιχεία της φιλοσοφίας» (1932). Οι μεταφράσεις του αυτές και τα άλλα
του κείμενα αποκαλύπτουν την βαθύτατη πνευματική του καλλιέργεια, την
ευαισθησία του και τον στενό σύνδεσμό του με το κλασσικό πνεύμα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
περ. «Νέα Εστία», 1-4-34, σ.σ. 329-330. Κλέων Παράσχος, ΝΕ 1-6-35, σελ. 549.». ΔΗΜ.
ΣΤΑΜΕΛΟΣ
Όσον αφορά τον Πρόλογο του εθνικού μας
ποιητή Κωστή Παλαμά, θεωρώ ότι η δεξίωση εκ μέρους του των μεταφράσεων του
Δημήτρη Ι. Λάμψα- της έκδοσης- και τα θερμά λόγια με τα οποία προλογίζει το
έργο, είναι ακριβοδίκαια και σωστά, όπως και οι παρατηρήσεις που κάνει για την
χρήση της μεταφραστικής απόδοσης. Εξάλλου, πάντα όταν του το ζητούσαν οι νέοι
και νέες έλληνες λογοτέχνες ο Κωστής Παλαμάς δίχως δισταγμό έλεγε την γνώμη του
και έγραφε μικρούς ή εκτενείς εμπεριστατωμένους και ακριβείς προλόγους. Πάντα είχε
ανοιχτά τα μάτια της ψυχής του και δεν είχε κριτικό τουπέ ή άλλες πνευματικές
αναγνώρισης ενδοιασμούς. Γιαυτό μεταξύ άλλων ήταν δάσκαλος σε παλαιότερούς
του και νεότερούς του. Τα λεγόμενα του
αρθρογράφου, δοκιμιογράφου, μεταφραστή, κριτικογράφου και πρωτίστως ποιητή
Κωστή Παλαμά, δεν φανερώνουν μόνο την σοφία και την ποιητική εμπειρία ενός
έλληνα δασκάλου της ποιητικής τέχνης, την τεχνική δεξιότητα που διέθετε πάνω σε
ποιητικά ζητήματα, τις βαθειές γνώσεις του στην εσωτερική δομή και άλλα μυστικά
της ποιητικής λειτουργίας αλλά και την αναγνωστική του επάρκεια πάνω στα
ποιητικά ευρωπαϊκά πράγματα και ποιητικές εξελίξεις. Αποκαλύπτουν την ακριβή
και καλή παιδεία που είχε πάνω στην Γερμανική λυρική ποίηση και το ρομαντικό
κίνημα διεθνώς. Αν ανατρέξουμε σε παλαιά δημοσιεύματα του Κωστή Παλαμά,
κριτικές και κείμενά του, την πλούσια αρθρογραφία του, αυτά που ταξινομήθηκαν, συγκεντρώθηκαν
και εκδόθηκαν στην πολύτομη κυκλοφορία των «Απάντων» του (16 τόμοι) των εκδόσεων
Μπίρη, (το Ίδρυμα Κωστή Παλαμά στις μέρες μας έχει αρχίσει και επανεκδίδει-
επανακυκλοφορεί το έργο του μαζί με την Αλληλογραφία του) θα συναντήσουμε μία
σειρά δημοσιευμάτων του που έχουν σχέση, σπουδάζουν το ελληνικό και παγκόσμιο
πνεύμα- κίνημα του ποιητικού Ρομαντισμού και των εκπροσώπων του. Βλέπε
ενδεικτικά «Η εκατονταετηρίδα του ρωμαντισμού», «Η ποίηση στον περασμένο
αιώνα», το «αντιρωμαντικό στάσιμο του ποιητικού χορού» κλπ. Για τον «Νεοελληνικό
Ρομαντισμό» και την σχέση του με τον Ευρωπαϊκό έχουν δημοσιευθεί μία σειρά άρθρων
όπως του πεζογράφου, ποιητή και κριτικού Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου στο περιοδικό
«Νέα Εστία» του 1954, του Ντίνου Αποστολόπουλου «Η ψυχολογία του ρομαντικού
ανθρώπου» στο ίδιο περιοδικό το 1964, το άρθρο του καθηγητή και ιστορικού της
ελληνικής λογοτεχνίας Μιχάλη Γ. Μερακλή, «Οι ρομαντικοί του 19ου
αιώνα» και πάλι στη «Νέα Εστία». Τις μελέτες και τα βιβλία του Κωνσταντίνου Θ.
Δημαρά, «Η ρωμαντική ιστοριογραφία στην Ελλάδα» και «Ελληνικός Ρωμαντισμός»
1994 από τις εκδόσεις «Ερμης», την προγενέστερη (1989) εργασία του συγγραφέα
Γιώργου Βελουδή, «Διονύσιος Σολωμός. Ρωμαντική ποίηση και ποιητική. Οι
γερμανικές πηγές». Φυσικά δεν μπορούμε να μην μνημονεύσουμε και το άρθρο του
γερμανομαθούς ποιητή και μεταφραστή Βασίλειου Λαζανά, «Ο γερμανικός ρομαντισμός»
στο ίδιο περιοδικό του 1981, καθώς και τον πρόλογο του Βίκτωρος Ουγκώ «Το
μανιφέστο του ρομαντισμού» και μια πλειάδα άλλων δημοσιευμάτων που αναφέρονται
τόσο στο προανάκρουσμα, όσο και στην εμφάνιση και παρουσία του νεοελληνικού
ρομαντισμού και τις επιδράσεις και προσλήψεις του από τον ευρωπαϊκό. Εξαιρετικές
οι ελληνικές ρομαντικές ποιητικές φωνές όπως του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή, του
Αχιλλέα Παράσχου κ.ά. Ας μνημονεύσουμε τέλος, ενδεικτικά, και το βιβλίο της
σειράς των εκδόσεων «Ερμής», Η Γλώσσα της Κριτικής, «Ρομαντισμός» της Lilian R. Furst.
Και:
ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΑ ΣΤΟΝ ΦΡΗΝΤΡΙΧ ΧΑΙΛΝΤΕΡΛΙΝ
1., Ο ΘΑΝΑΤΟΣ
ΤΟΥ HOELDERLIN
Σαράντα χρόνια πάλεψες με τον ίσκιο
στα πόδια
σου, πρίν να αιστανθείς πώς μπήκες
ολόκληρος
στη γη: τώρα είσαι δίχως ίσκιον.
Ώ νυχτερινό
μέτωπο! το βάθος των άστρων
πυκνώνεται
μέσα σου. Σαν περιστέρια
πληγωμένα,
τα ενωμένα χέρια ζευγαρώνουν
και, στημένα
στο πέλαγος μπροστά, τα ήρεμα πόδια
πού
περιπλανηθήκανε καιρούς, ξαποστάζουν.
Γλιστρά το
σώμα στ’ ανοιχτά: το πουλί εκείνο
πού το
ακολούθησε, βαριά γυρίζει στο ακρογιάλι’
το πρόσωπο
ενός ανεπίληπτου γαλάζιου μένει
μόνο,
μεσημέρι άνοχθο που ο Θεός σωπαίνει
κάτω απ’ το
βλέφαρό του (στο κλεισμένο
πρόσωπο
αυτό, πόσο γυμνός ο κόσμος είναι!)
Ψηλά, η
καταιγίδα σωριάζεται: τον αέρα σφραγίζουν
τα σήμαντρα,
φωτεινοί εφύγαν Άγγελοι στα χείλη
των άστρων,
του χόρτου η μυρουδιά ανεβαίνει
απ’
οργισμένα χώματα κ’ οι εργάτες
πού το
ξεραίνανε, βιάζονται να φύγουν.
Τ’ αμάξια
του φτωχού τινάζονται στο δρόμο
σε στάχυα
ανάμεσα. Ένας τάφος
αφημένος του
ανέμου, λουσμένος στο τραγούδι
των
τζιτζικιών. Λίγοι σταυροί. Χορτάρι πάνω
σ’ ονόματα,
Ώ, το πιό ταπεινό αναμεσής στ’ άλλα
τα ταπεινά!
Λίγες καρδιές αγνές, συναθροισμένες
έναν γύρο
τριγύρω σου, σωπάζουνε: Γυρίζει
τρείς φορές
στο καμπαναριό πάνω ο ανεμοδείχτης,
τη συννεφιάν
αγγέλοντας: μα μόλις
με γυμνό
πρόσωπο πλάγιασες στον τάφο,
το πρόσωπό
σου η δίβουλη άγγιξεν αχτίνα,
σηκώνοντας
τον σφραγισμένον ήλιο του υπερπέραν.
PIERRE EMMANUEL, σελ. 684-685
2.,
ΣΤΟΝ HOLDERLIN
Τι ωραία που
κοιμήθηκες
στης τρέλας
σου τα σιωπηλά νερά,
πουλί ιερό,
φίλε συ των θεών,
κι έσβησες
μες στ’ απόμακρο
της ομορφιάς
που πάντα πόθησες!
ΟΛΓΑ ΒΟΤΣΗ, σελ. 89
3., Ο
ΧΑΙΛΝΤΕΡΛΙΝ ΣΤΗΝ ΠΑΤΜΟ
«άρρητα ρήματα, ά ούκ εμόν ανθρώπω
λαλήσαι»
Κατ’ Επιφάνιον, «Αναβατικόν Παύλου»:
Αποκάλυψις.
Εδώ
συνάντησα τον Χαίλντερλιν
μετά την
τρέλα’ τα γυάλινά του μάτια,
γλάρωναν
τυφλά στους γλάρους
τα κόκαλά
του φύτρωναν ία
και συλλαβές
από χαμένες λέξεις.
Η αποκάλυψη,
του είπα, βάλε
ξανά τα
κόκαλά σου εδώ στο οστεο-
φυλάκιο’ μην
ξεχνάς πώς είσαι απ’ το κενό.
Στην Πάτμο,
σ’ ένα καφενείο
μ’ ένα
κορίτσι δίπλα μας γυμνό.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, σελ. 72
4., HOLDERLIN
Φτάσαμε,
ναι, πολύ αργά σε μια Ζωή, σε μια Πηγή
Και
διψασμένοι πέσαμε στην αφθονία του Θείου,
Πορεία
θριάμβου ουρανική, πέρα πολύ από τη γη,
Σε μια
εορτή, που έρχεται, του αγίου…
Σε μια εποχή,
που έρχεται με σκάφος άδειο και σαθρό
Κι ένα
λιμάνι των θνητών δε θα ‘βρει πια τη χώρα.
Έρημος γύρω
και σιωπή, νύχτα κι ανάγκη στο νοερό
Ταξίδι, με
τα πένθιμα των αναμνήσεων δώρα.
Νύχτα και
ζούμε απάνθρωπα, με κορεσμένες τις καρδιές
Από
αισθήματα παλιά ρομαντικών ερώτων,
Πού
υπνώττουν, σε αρχαίων θεών αστραφτερές βραδιές.
Δεν
περιγράφουμε ποτέ τα είδωλα των νέων καιρών,
Την ηρεμία
της Ομορφιάς, τον κίνδυνο των κρότων
Στο αίνιγμα
της ύπαρξης αγνώστων και Ιερών.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΣΤΑΜΟΣ, σελ. 76
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
-Το ποίημα
του γάλλου ποιητή Πιέρ Εμμανουέλ σε μετάφραση του ποιητή και μεταφραστή Άρη
Δικταίου, το ερανίζομαι από το κεφάλαιο ΣΧΟΛΕΣ ΚΑΙ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Κ΄ ΑΙΩΝΑ, στον
τόμο ΑΡΗ ΔΙΚΤΑΙΟΥ, Σ’ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΛΥΤΟΥ. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ
ΠΟΙΗΣΕΩΣ, εκδ. Εκδοτικός Οίκος Γ. Φέξη, Αθήνα 1960, σελ. 684-685. Στον ίδιο
τόμο και στο κεφάλαιο ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΛΑΣΙΚΟ ΙΗ΄ ΣΤΟΝ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟ ΙΘ΄ ΑΙΩΝΑ, μεταφράζει
τους εξής τίτλους ποιημάτων του γερμανού λυρικού ποιητή Φρήντριχ Χαίλντερλιν:
1. ΤΟ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ.-2. ΑΝΟΙΞΗ. -3. ΑΝΟΙΞΗ. -4. ΤΟ ΘΕΡΟΣ. -5. ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΠΟΙΗΤΕΣ.
-6. ΣΤΙΣ ΜΟΙΡΕΣ. -7. ΤΟ ΚΤΗΜΑ ΜΟΥ. -8. ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΟΥ. -9. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ
ΧΡΟΝΟΥ. -10. ΗΛΙΟΒΑΣΙΛΕΜΑ. -11. ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΑΙ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ. – 12. Ο ΧΕΙΜΩΝΑΣ.
-Το ποίημα
της πειραιώτισσας ποιήτριας και μεταφράστριας Όλγας Βότση προέρχονται από την
ποιητική της συλλογή «ΑΓΕΡΙΝΑ», Αθήνα 1955, στην ενότητα «ΑΔΕΡΦΟΙ». Η ενότητα
περιλαμβάνει επτά έντιτλα και ένα άτιτλο
ποίημα. 1., RILKE- 2., ΣΤΟΝ HOLDERLIN.- 3., ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΤΕΛΝΙΚΩΦ
(ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ).- 4., EMILY DICKINSON I, II.-5., ΒΟΥΔΔΑΣ. -6., ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ. - 7.,
SAN JUAN DE LA CRUZ.- 8., «Ώ δρόμε που μου ανοίχτηκες,……». Βλέπε «ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ ΒΟΤΣΗ. ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ (1951-1973), εκδ. Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα
1989, σελ. 89-92
-Το ποίημα
του ποιητή Γιώργου Παπαστάμου το αντιγράφω από τον τόμο ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ. Ελληνικά ποιήματα για ξένους
ποιητές. Ανθολογία ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΩΣΤΙΕΡΗΣ- ΘΑΝΑΣΗΣ Θ. ΝΙΑΡΧΟΣ. Επιλογή: Αντώνης
Φωστιέρης, Θανάσης Θ. Νιάρχος και εκδόσεις Οδός Πανός. Στο εξώφυλλο και στην
σελ. 9 έργα του Δημήτρη Λαλέτα. Εκδόσεις ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ, 4, 2012, σ. 76. Η
Ανθολογία περιλαμβάνει και τα ποιήματα της Όλγας Βότση και του Αριστοτέλη
Νικολαϊδη.
Γιώργος Χ. Μπαλούρδος
Πειραιάς
Παρασκευή 20
Δεκεμβρίου 2024
