Tennessee Williams

Τέννεση Ουίλλιαμς (Tennessee Williams)

(Γεννιέται στο Κολόμπους Μισσισσιπή, ο Τόμας Λάινερ Ουϊλιαμς Κυριακή των Βαΐων 26/3/1911- Νέα Υόρκη 25/2/1983)

ΕΡΓΑ

• ΛΕΩΦΟΡΕΙΟΝ Ο ΠΟΘΟΣ και Έξι μονόπρακτα, η μετάφραση του A Streetcar named Desire, είναι του Παύλου Μάτεσι, και των Έξι μονόπρακτων, της Κωστούλας Μητροπούλου, Γκοβόστη χ.χ.

• ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ, μτφ. Μάριος Πλωρίτης, (περιλαμβάνει τα έργα: Καλοκαίρι και Καταχνιά(Summer and Smoke),-Τριαντάφυλλο στο στήθος(The Rose Tatoo),-Η Λυσσασμένη Γάτα(Cat on hot tin Roof), Γκόνη 1962

• Η ΡΩΜΑΙΚΗ ΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ Κας ΣΤΟΟΥΝ(The Roman Spring of Mts Stone), μυθιστόρημα μτφ. Κοσμάς Πολίτης και οι Νουβέλλες Τρεις σ’ ένα καλοκαιρινό παιχνίδι(Three on Summer Game), Τι συνέβη στην Ισαβέλλα Χόλλυ(The Coming of Something to the Widow Holly), Δυό Πουλιά σ’ ένα πέταγμα(Two on a Party), μετάφραση Φώντας Κονδύλης, Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος 1969

• Ο ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΜΕΝΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ(One Arm), μτφ. Αννίκα Φερτάκη, Άγκυρας 1971

• ΟΡΦΕΑΣ ΣΤΟΝ ΑΔΗ(Orpheus Descendinq), πρόλογος-μτφ. Μερσίνα Ιωακείμ, Δωδώνη 1977

• ΤΡΕΙΣ ΝΟΥΒΕΛΕΣ, μτφ. Φώντας Κονδύλης, Θεωρία 1983

• Η ΚΑΤΑΡΑ και άλλα διηγήματα, απόδοση Φώντας Κονδύλης, Θεωρία 1985

• Ο ΓΥΑΛΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ  (The Glass Menagerie), μτφ. Νίκος Σπάνιας, Δωδώνη 1987

• ΓΛΥΚΟ ΠΟΥΛΙ ΤΗΣ ΝΙΟΤΗΣ (Sweet bird of youth), απόδοση Μάριος Πλωρίτης, Δωδώνη 1990

• ΞΑΦΝΙΚΑ ΠΕΡΣΙ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ(Suddenly last Summer), απόδοση Μάριος Πλωρίτης, Δωδώνη 1990

• ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΤΗΝ ΕΛΕΓΑΝ ΜΩΥΣΗ(Moise and The World of Reason), μτφ. Βαγγέλης Κατσάνης, εισαγωγή Γκορ Βιντάλ, Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος 1991

• ΚΑΜΙΝΟ ΡΕΑΛ(Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ) Camino Real), μτφ. Αλέξης Σολομός, Δωδώνη 1995

• ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΝΙΑ(Summer and Smoke), απόδοση Μάριος Πλωρίτης, Δωδώνη 1996

• ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ, μτφ. Ερρίκος Μπελιές, Πατάκη 1996

• ΛΕΩΦΟΡΕΙΟΝ Ο ΠΟΘΟΣ, απόδοση Μάριος Πλωρίτης, Καστανιώτη 1998

• ΞΑΦΝΙΚΑ ΠΕΡΣΙ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ, μτφ. Ερρίκος Μπελιές, Κέδρος 1999

• ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟ ΣΤΟ ΣΤΗΘΟΣ, μτφ. Ερρίκος Μπελιές, Κέδρος 1999

• ΜΙΑ ΥΠΕΡΟΧΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΓΙΑ ΕΚΔΡΟΜΗ, μτφ. Ερρίκος Μπελιές, Κέδρος 2001

• VIEUX CARRE, Θέατρο, μτφ. Μαρία Λαϊνά, Καστανιώτη 2001

• ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ Ο ΠΟΘΟΣ, μτφ. Ερρίκος Μπελιές, Κέδρος 2002

• ΜΟΝΟΠΡΑΚΤΑ, απόδοση Νίκος Γκάτσος, Πατάκη 2005

--

• Άγγελος Δόξας, Ο Τένεσσυ Ουίλλιαμ και το θέατρό του, Αθήνα 1964 (από βιβλιογραφική πληροφορία)

• Athena Coronis, Tennessee Williams and Greek Culture. With special emphasis on Euripides, Kalendis 1999

• Τέννεσση Ουίλλιαμς, Αναμνήσεις (Memoirs),μτφ. Εύης Γεωργούλη, Ίνδικτος 2003

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

• Ανδρέας Αγγελάκης: απόδοσηTennessee Williams, Ιστορίες ζωής, περ. Πλανόδιο τχ.5/Χειμώνας 1987-1988

• Βασιλική Αγγελικοπούλου, Ο κόσμος του Τένεσι Ουίλιαμς είναι εδώ, Η Καθημερινή 24/1/1999

• Σ. Αλεξ(ανδροπούλου)(;), Ο συγγραφέας της ανθρώπινης ερημιάς…, Ελευθεροτυπία 26/2/1983

• Κούλα Αντωνιάδη, Ο Τένεσι Ουίλιαμς και η τσιμεντένια Αθήνα, Τα Νέα 3/12/1988

• Ελένη Βαροπούλου, Δραματική αντοχή. Πως εξηγείται το φετινό «μπουμ» των έργων του Τεννεσή Ουϊλιαμς στις ελληνικές σκηνές, Το Βήμα 6/11/1988

• Ελένη Βαροπούλου, Αμερικάνικη ηθογραφία, Το Βήμα 3/11/1991

• Ιωσήφ Βιβιλάκης, Για την πίστη στο έργο του Τέννεση Ουϊλλιαμς. Μια πρώτη ανίχνευση, περ. Σύναξη τχ.51/7,9,1994, σ.73-81

• Ρούσσος Βρανάς, Δρόμοι, Τα Νέα 19/4/2003

• Ρούλα Γεωργακοπούλου, 10 πράγματα που μας είπε ο Τενεσί Γουίλιαμς, περ. Ο Ταχυδρόμος τχ. 571/5-2-2011

• Εύα Γεωργουσοπούλου, Από τον Τένεσι Ουίλιαμς στον Άντον Τσέχοφ, περ. Νεμεcis τχ. 5/8,1999

• Tom Donnelly, Ο Τένεσση Γουϊλλιαμς αποκαλύπτει όλες τις αδυναμίες του, Το Βήμα 23/11/1975

• Αριστούλα Ελληνούδη, Ο «καταραμένος» του αμερικάνικου θεάτρου, Ο Ριζοσπάστης 2/10/1988

• Δηώ Καγγελάρη, «Φεστιβάλ» Τέννεσι Ουϊλιαμς, Η Εποχή 22/1/1989. Τα έργα: Γυάλινος Κόσμος/Λεωφορείον ο Πόθος Ι/Λεωφορείον το Πόθος ΙΙ/Ξαφνικά το τελευταίο καλοκαίρι

• Ματίνα Καλτάκη, Τα καλοκαίρια του Τ. Ουίλιαμς, Ο Κόσμος του Επενδυτή 8/5/2004

• Ελένη Καρασαββίδου, 21 χρόνια από τον θάνατο του Μεγάλου Φυγά, Η Κυριακάτικη Αυγή-περ. Ενέδρα τχ.20/2,2004

• Ελένη Κάππα-Καρασαββίδου, Ο Πολιτικός Ουίλλιαμς ή όταν οι Βιολέτες συντρίβουν τους βράχους, περ. Θέματα Λογοτεχνίας τχ.28/1,4,2005

• Ανθή Κοντορούση, Οι γυάλινοι ήρωες του Τενεσί Ουίλιαμς, Η Βραδυνή 22/2/2003

• Τζέσικα Λανγκ: Τένεσι Ουίλιαμς στο Θέατρο και στροφή στη σκηνοθεσία. «Βυθίζομαι στη μοναξιά», Τα Νέα 3/1/2001

• Γαλάτεια Λασκαράκη, Τένεσι Γουίλιαμς-ο άντρας που δεν αγάπησε τις γυναίκες, περ. ΒΗmagazinoΤΧ.142/25-1-2004

• Μαίρη Κουτσουδάκη, Μυθολογικά και λογοτεχνικά αρχέτυπα στο θέατρο του Τ. Ο., περ. Διαβάζω τχ. 427/2002

• Γιώργος Μικέλλης, Τέννεσυ Ουίλλιαμς, περ. Εμβόλιμον τχ.7/Καλοκαίρι 1990

• Γ. Νίκας, Η Αμερικάνικη λογοτεχνία γκρεμίζει και το τελευταίο ταμπού, περ. Ο Ταχυδρόμος τχ. 41/7-10-1992

• Francois Nourissier, Δυό μεγάλοι συγγραφείς σκύβουν στο παρελθόν τους. Τέννεση Ουίλλιαμς και Μαξ Φρις…, Το Βήμα 19/3/1978

• Γιάννης Ξανθούλης, Τα χάρτινα φεγγάρια του Τένεσι, Ελευθεροτυπία 15/10/1988

• Δημήτρης Πολιτάκης, Tennessee Williams,  περ. Symbol 23/2/2002

• Λέανδρος Πολενάκης, Ήχοι συντριβομένων, Η Κυριακάτικη Αυγή 5/2/2006

• Μάριος Πλωρίτης, Ορφέας στον Άδη. Αποχαιρετιστήριο στον Τεννεσσή Ουίλλιαμς, Το Βήμα 6/3/1983

• Ιάσων Τριανταφυλλίδης, Σινέ-μαγεία. Δύο βιβλία, δύο ζωές, Αδέσμευτος Τύπος 18/1/2004

• Δημήτρης Φιλιππίδης, Και όμως το θέατρο του Τέννεσι Ουϊλλιαμς ζει, περ. Αντί τχ.398/24-3-1989

• Φίλιππος Φιλίππου, Για τον Άσωτο Τένεσι Ουϊλιαμς, Η Εποχή 23/2/1997

• Θωμάς Κ. Φλαμουρτζόγλου, Ο Τέννεσση Ουϊλλιαμς και η μυθοποίηση μιας παρακμής, περ. Νέα Εστία τχ.1238/1-2-1979

• Χρήστος Α. Χωμενίδης, διαλέγει το διήγημα «Η απογραφή στη Φοντάνα Μπέλα», Το Βήμα 3/8/1997

• Jed Horne, Μετά αφάνεια 10 ετών ο Τέννεση Γουϊλλιαμς επανέρχεται στη σκηνή, Το Βήμα 29/6/1975

• Ελευθεροτυπία 6/2/1983, Ο Τένεσυ των γυναικών

• Ελευθεροτυπία 6/3/1983, Τ. Ο. Ακολούθησε τη μοίρα των ηρωίδων του

• Ελευθεροτυπία 8/3/1983, Η διαθήκη του Τένεσυ

• Ελευθεροτυπία 19/3/1993, Ουϊλιαμς και ΄Ελιοτ

• Το Βήμα 24/8/1980, Δεν του κάνει πιά ο γυάλινος κόσμος του Μπροντγουαίη

• Το Βήμα 15/10/2006 προδημοσίευση, Η σάρκα και οι ιδέες. Σελίδες από τα ανέκδοτα ημερολόγια του Τένεσι Ουίλιαμς. (μετάφραση Ντίνος Σιώτης, από το περιοδικό Τα (δ)έκατα τχ.7)

• Η Καθημερινή 27/2/1983, Σταθμοί και μοναξιά

• Η Καθημερινή 27/7/2000. The Guardian, Ο Τένεσι Ουίλιαμς μετά 50 χρόνια

• Κυριακάτικη 4/3/2001, Ο Τ. Ο, με τον Κάρολο Κουν

• Τα Νέα 28/5/1974, Ένας συγγραφέας εξομολογείται. Τεννεσσή Ουϊλλιαμς: Είμαι ξεπερασμένος! Τώρα γράφει μόνο για τους νέους.

• Τα Νέα 8/6/1977, Ο Τέννεσση Ουϊλλιαμς και πάλι επίκαιρος

• Τα Νέα 15/11/1981, Τέννεσση Ουϊλλιαμς «Ο κόσμος πεθαίνει κι εγώ αδιαφορώ»

• Η Πρώτη 16/5/1990, Ζουμ στο Νότο του Τένεσι Ουίλιαμς. Ντοκιμαντέρ-πορτρέτο του θεατρικού συγγραφέα

• Η Πρωινή 9/2/1980, Τέννεση Ουϊλλιαμς: Γεράσαμε! Το νέο του έργο αναφέρεται στη ζωή του Φίτζεραλντ και ανεβάζεται στο Μπροντγουαίη με την Τζ. Πέιτζ

• Ακρόπολις 28/2/1999, Από το 1946 μέχρι σήμερα. Τρία έργα του Ουϊλλιαμς σε αθηναϊκά θέατρα

• Τα Νέα 30/7/1993, Ανοίγει πάλι ο φάκελος για τον θάνατο του Τένεσι Ουίλιαμς. Ήταν δολοφονία;  

• Ο Ριζοσπάστης 29/3/1998, Ο «κόσμος» ενός σκηνοθέτη

• περ. Εντευκτήριο τχ. 1/10,1987, Η Εύθραυστη Δεσποινίς Ρόουζ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΟΥ

• περ. Ο Κόσμος τχ.9/9-5-1962, Κάτι αχαλίνωτο… Ο Τένεσσυ Ουίλλιαμς μιλάει για την Τέχνη. Διασκευή Κωστούλας Μητροπούλου

• περ. Θέατρο τχ.12/11,12,1963, Lewis Funke and John E. Booth, Ο Τέννεσση Ουίλλιαμς μιλάει για τον εαυτό του. Μετάφραση Κώστας Σταματίου

• Ελευθεροτυπία 16-5-1976, Η «Μόλυνση» της Αλήθειας. Ο Τ. Ο. μιλά για τον τρόμο του κατεστημένου στις ΗΠΑ

• Ελευθεροτυπία 27/12/1979 Τ.Ο. «Είμαι ένας οργίλος με απαίσιο χαρακτήρα». Το Μάρτη ανεβαίνει το νέο του έργο

• Η Απογευματινή-Βαγγέλης Ψυρράκης, Ο ποιητής των προδομένων ονείρων

• Διπλό Τηλέραμα 23/9/1991  

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

• Διαβάζω τχ. 139/12-3-1986

Το αφιέρωμα επιμελήθηκε ο Βασίλης Κ. Καλαμαράς

-Σάββας Πατσαλίδης, βιογραφικό και εργογραφικό σχεδιάγραμμα

-Σάββας Πατσαλίδης, Η δοξολογία και ο αναθεματισμός του ερωτικού λόγου στον Τ. Ουίλλιαμς

-Βάϊος Παγκουρέλης, Η απάτη του Χώρου. Ένα «παιχνίδι» μέσα και έξω από τα όρια του «Νότου» του Τένεση Ουίλιαμς

-Γιάννης Τσιώλης, Η αφηγηματική γραφή του Τένεση Ουίλιαμς

-Κάτια Γεωργουδάκη, Η θεατρική παρουσία του Τένεση Ουίλιαμς στην Ελλάδα, 1946-1985

-Μάριος Πλωρίτης, Ο Ορφέας στον Άδη

-Στάθης Βαλούκος, Η κινηματογραφική Άνοιξη του κυρίου Τένεση Ουίλιαμς

-Κάτια Γεωργουδάκη, Ελληνικές μεταφράσεις έργων του Τένεση Ουίλιαμς

• Ομπρέλα τχ. 63/12,2003-2,2004

11+1 Κείμενα είκοσι χρόνια μετά το χαμό του. Μικρή κατάθεση μνήμης.

Την επιμέλεια του αφιερώματος είχε η Κατερίνα Δήμου

-Κατερίνα Δήμου, Τ.Ο., Η ζωή και το έργο του

-Κατερίνα Δήμου: μετάφραση, Ο Κόσμος που ζω. Ο Τέννεσση Ουίλλιαμς δίνει συνέντευξη στον εαυτό του

-Μαίρη Κουτσουδάκη, Ο ρόλος της Ελληνικής μυθολογίας στη ζωή και το έργο του Tennessee Williams

-Ελευθερία Ιωαννίδου, Η ρομαντική συνάντηση του Tennessee Williams με τον αισθητισμό

-Τζωρτζίνα Κακουδάκη, Ο Τέννεσση Ουίλλιαμς στον κινηματογράφο: μια συνοπτική αναφορά

-Άννα Μαυρολέων, Tennessee Williams,Ο Ψυχογράφος του Περιθωρίου

-Ελένη Καρασαββίδου, Οι κοινωνικοπολιτικές συνιστώσες στο έργο του Τ. Ουϊλλιαμς. Μια διαφορετική προσέγγιση

-Αθηνά Κορώνη, Γυναικείες παρουσίες στη ζωή και το έργο του Tennessee Williams

-Κώστας Καστανάς, Η Ηθογραφία της παρακμής

-Άννα Μιχαηλίδη, Ξαφνικά πέρσι το Καλοκαίρι

-Γιάννης Μωραϊτης, Δύο έργα του Tennessee Williams: Α΄ Χαιρετισμούς από την Μπέρθα. Β΄Η Αδέσμευτη  

• Οδός Πανός τχ. 157/9,12,2012

-Ειρήνη Ν. Βρης: μετάφραση, Δύο ποιήματα του Τένεσι Ουίλιαμς, «Ουράνιο γρασίδι»-«Μελαγχολικό τραγούδι»

-Ειρήνη Ν. Βρη: μετάφραση, Τένεσι Ουίλιαμς συνέντευξη στο Playboy. Μια ειλικρινής συνομιλία με τον λαμπρό, αγωνιώδη θεατρικό συγγραφές το 1973. Συνέντευξη στον Ρόμπερτ Τζένινγκς

-Ελένη Καρασαββίδου, 100+1 χρόνια από την γέννησή του

-Γλυκερία Μπασδέκη, Οι Στάνλεϋ

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣ-ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

• Τα Νέα 20/4/1991, Μαρία Μπρίτνεβα-Σεν Ζιστ, Τένεσί Γουϊλιαμς: σχέσεις στοργής

• Η Καθημερινή 12/5/1991, Μια ταλανισμένη ψυχή. Ο Τένεσι Ουίλιαμς στην αλληλογραφία του με την Μαρία Σεν Ζιστ αποκαλύπτει τους «δαίμονές του»: την ομοφυλοφιλία και το αίσθημα της αποτυχίας του

• Αναγνώστης 9/6/1991, Τ. Ουϊλιαμς ο εύθραυστος συγγραφέας. Στιγμές και σκέψεις αποτυπωμένες στα γράμματά του

• Το Βήμα 23/3/1975-Richard L. Coe, Ο Τεννεσή Γουϊλλιαμς επανεμφανίζεται με νέα εντυπωσιακή παραγωγή

• Το Βήμα 19/11/1975, και Τα Νέα 21/11/1995, και Η Καθημερινή 12/11/1995: Ο άγνωστος Τενεσί Ουίλιαμς, για το βιβλίο του Λάιλ Λέβεριτς Lyle Leverich (Tom The Unknown T. W.)

• Η Καθημερινή 9/12/1993, Μετεωρίτης σε θλιβερή τροχιά. Η τυραννισμένη και χαρισματική προσωπικότητα του Τ. Ο. μέσα από μια βιογραφία. Για το βιβλίο του Ρόναλντ Χέιμαν

• περ. Αντί τχ. 604/26-4-1996-Δημήτρης Τσατσούλης, Το θέατρο των θρύλων. Για το «Καμίνο Ρεάλ», εκδ. Δωδώνη

•Για τις μεταφράσεις του Ερρίκου Μπελιέ,

-Το Βήμα, Έλενα Δ. Χατζηιωάννου, Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι, Κέδρος, λαι για το ίδιο, Αδέσμευτος 2/5/1999, και Η Καθημερινή 11/7/1999

-Το Βήμα 11/3/2001, Μια υπέροχη Κυριακή για εκδρομή, Κέδρος

-Το Βήμα 30/5/1999, Τριαντάφυλλο στο στήθος, Κέδρος

-Η Καθημερινή 4/5/1997, Η νύχτα της Ιγκουάνα και άλλα διηγήματα, Πατάκη, και για το ίδιο, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου-Ελευθεροτυπία 19/2/1997

- Για τα «Διηγήματα», σε μετάφραση του Ερρίκου Μπελιέ, εκδ. Πατάκη τα εξής: α) Τάκης Μενδράκος-Η Αυγή 12/1/1997(Ωδές υπαρξιακής αγωνίας). β) Το Βήμα 17/11/1996. γ) ρεπορτάζ Μικέλα Χαρτουλάρη-Τα Νέα 19/11/1996 (Ο άλλος Τένεσι Ουίλιαμς).δ) Ό άγνωστος Ουίλιαμς(συνέντευξη)

-Το Βήμα 22/11/1998, Λεωφορείον ο πόθος, μτφ. Μάριος Πλωρίτης, Καστανιώτη

-Εξόρμηση 2/4/1994, για το βιβλίο της Athena Coronis

     Με την ισχνή και σύντομη αυτή αρθρογραφία για το έργο και την ζωή του Τένεσι Ουϊλιαμς, καταθέτω μια πρώτη αναφορά στον σημαντικό αυτόν θεατρικό συγγραφέα, που επηρέασε βαθειά και ουσιαστικά όχι μόνο το Αμερικάνικο και το Ευρωπαϊκό Θέατρο, αλλά και την Ελληνική δραματουργία, μετά την γνωριμία του ελληνικού κοινού με το έργο του, την δεκαετία του 1940, από τον δάσκαλο Κάρολο Κουν και το Θέατρο Τέχνης. Η πρώτη θεατρική παράσταση που είχα την τύχη να παρακολουθήσω, με έργο του Ουϊλλιαμς, είναι αρχές δεκαετία του 1980, το «Γλυκό πουλί της νιότης», με την αξέχαστη τελευταία Ελληνίδα Θεά, την Μελίνα Μερκούρη και τον Γιάννη Φέρτη, στο θέατρο Αθηνά, έκτοτε, η παρακολούθηση θεατρικών έργων του Τένεσι Ουίλλιαμ ήταν ανοδική και σταθερή. Η μνήμη κρατά ζωντανή, την Βάσω Μανωλίδου στον Γυάλινο Κόσμο, από το Εθνικό Θέατρο, την Αλίκη Βουγιουκλάκη, την Άννα Παναγιωτοπούλου, την Μήνα Αδαμάκη, την Κάτια Δανδουλάκη, και άλλες ελληνίδες ηθοποιούς που ενσάρκωσαν ηρωίδες του Ουίλλιαμς. Αυτές τις γυναικείες διαλυμένες υπάρξεις, που ακροβατούν μεταξύ τρέλας και απόλυτου χαμού. Γυναίκες κατακερματισμένες από την αχαλίνωτη ονειροφαντασία τους, που μεθούν με τις ενοχές τους, που τραμπαλίζονται σκληρά στην διάρκεια του βίου τους, μεταξύ μιας ψευτο-οικογενειακής ηθικής και ενός συστήματος κοινωνικών αξιών που τις συνθλίβει κρυφά και αμετάκλητα. Που πεθαίνουν ανικανοποίητες από σεξουαλικό πόθο. Που τις έλκει η καταστροφική δύναμη του πρωτόγονου αρσενικού, του αρσενικού που τους ξυπνά μνήμες ανείπωτης χαράς και ολοκληρωτικής εκμηδένισης. Αυτές οι ανέραστες ελκυστικές θηλυκές φιγούρες, που είναι τα πολλά θηλυκά πρόσωπα του συγγραφέα Τένεσι Ουϊλιαμς, και που ολοκληρώνουν μέσα από την συνεχή διάσπασή τους το παζλ του ερωτικού του χαρακτήρα. Και άντρες αδιάφοροι και ευνουχισμένοι μέσα στην ερωτική παγερότητά τους, βασανίζονται από οικογενειακές σεμνοτυφίας αρχές και κρυφές επιθυμίες, και στενάζουν από βασανιστικούς πόθους προς το ίδιο του το φύλο. Η σεξουαλικότητα είναι τόσο έντονη στα έργα του Ουϊλλιαμς, όσο ο ηθικός νόμος στο έργο του Σοφοκλή, και η θρησκευτικότητα στο έργο του Αισχύλου. Ο Ουίλλιαμς, δεν μας παρουσιάζει άμεσα το θέμα της ομοφυλοφιλίας του, όπως το κάνει ο Έντουαρντ Άλμπι, στην «Ιστορία του Ζωολογικού Κήπου», το κάνει έμμεσα και σταθερά, όσο υστερικές είναι οι γυναίκες του τόσο λάγνοι είναι αρσενικοί του τύποι. Ο αμερικανός Ινδιάνος ηθοποιός Μάρλο Μπράντο, ίσως συγκεφαλαιώνει όλα τα ποθητά αρσενικά του Ουίλλιαμς, έτσι όπως μας τον άφησε η ματιά του σκηνοθέτη Ηλία Καζάν. Και η Ελίζαμπεθ Ταίηλορ, τον πλέον υστερικό γυναικείο υποκριτικό ρόλο στις γυναικείες αποτυπώσεις του. Ο Τένεσι Ουϊλλιαμ, πρόβαλε πάνω στην θεατρική σκηνή τις κρυφές ενοχές και ερωτικές επιθυμίες αμερικανών αντρών και γυναικών με ένα τρόπο, που τις καθιέρωσε στο αμερικανικό θέατρο έκτοτε. Χωρίς τον Ουϊλλιαμς, δεν θα μπορούσε να ανεβεί στο Μπρόντγουαίη το The Boys in the Band, του Μάρκ Κρώλεϊ το 1968. Όπως η περιβόητη έκθεση του Κίνσευ, και οι θέσεις του Βίλχεμ Ράιχ αργότερα, απελευθέρωσαν τις κρυφές ερωτικές προσδοκίες των συμπατριωτών του. Ο Ουίλλιαμς, ξεφεύγει από τον σκηνικό πουριτανισμό του Σκοτ Φίτζεραλντ, που ενώ διακρίνουμε τις ερωτικές σχέσεις να αποτελούν τον πυρήνα του διηγηματικού του θεματολογίου, δεν συναντάμε σκηνές μέσα στο έργο του θα γράφαμε αισθησιακές, ή ερωτικές. Ο Ουίλλιαμς, αρνείται να αυτολογοκριθεί σε σημείο καταστροφής της ίδιας της θεατρικής του φόρμας, αγγίζει πτυχές των σεξουαλικών απωθημένων του μέσου αμερικανού της εποχής του, δημιουργεί χαρακτήρες, που σέβονται τα φαιά της κοινωνίας, το οικογενειακό τους φαίνεστε, ενώ ταυτόχρονα καθώς μέσα τους σιγοβράζουν οι ανεκπλήρωτοι σωματικοί τους πόθοι. Άντρες και γυναίκες, στέκονται αμήχανοι μπροστά στο νέο που εισβάλλει και ζητά να γκρεμίσει ότι η κοινωνία έχει οικοδομήσει μέσα τους. Η καταφυγή στο κρασί, τα χαρτιά, το όνειρο, την αρρωστημένη φαντασία, σε έναν ιδεατό κόσμο, είναι το ψυχικό αποκούμπι των φευγάτων ηρωίδων και κρυφο-ομοφυλόφιλων αντρών του συγγραφέα. Λανθάνουσα ή μη η ομοφυλόφιλη διάθεση, είναι πάντα παρούσα στα έργα του Τένεσι Ουϊλιαμς. Ο ωμός του ρεαλισμός πηγάζει από την εσωτερική άβυσσο του ψυχισμού των ηρώων και ηρωίδων του. Ταυτόχρονα όμως, αυτό το εφιαλτικό συνήθως περιβάλλον, δημιουργεί μια τρυφερή ατμόσφαιρα, αναδύει μια θερμή ευαισθησία, έναν τραγικό ρομαντισμό, μια σπαραχτική εξιλέωση στα μάταια του θεατή, έναν βαθύ λυρισμό, που σε κάνει να συμπάσχεις ουσιαστικά μαζί του με τον τρόπο που ζωγραφίζει τους ήρωές του και κεντά τον ενοχικό του κόσμο. Χιμαιρικές υπάρξεις, που βασανίζονται περισσότερο από τον ίδιο τους τον εαυτό παρά από τους γύρω τους. Παρεκτροπές ηθικής τάξεως, ενός κόσμου, που ανδρώθηκε μέσα σε ένα πουριτανικό περιβάλλον, γαλουχήθηκε με τις αρχές του καθολικισμού, περί σωματικής αγνότητας, άτομα που εξοστρακίζουν τις επιθυμίες τους στο όνομα ενός ηθικού δικαίου που τους φυλακίζει. Γυναίκες και άντρες στην διαρκή αναζήτηση μιας ερωτικής μέθης, και μιας ψυχικής επαφής που θα τους λυτρώσει από την βασανιστική παρουσία της μητέρας ή του πατέρα. Δραπέτες ενός κόσμου που δεν τους άφησαν να ζήσουν, δεν τους έδωσαν την δυνατότητα να απολαύσουν την ζωή, όπως εκείνες ή εκείνοι επιθυμούσαν. Μετέωρες υπάρξεις στην δίνη ενός κόσμου που δεν ωρίμασε καθώς ο χρόνος περνούσε από πάνω τους και άφηνε τα σημάδια του καταλυτικά και εκδικητικά.

      Στο σύντομο αυτό βιβλιογραφικό σημείωμα, δεν αποδελτιώνω βιβλία ελλήνων συγγραφέων που αναφέρονται στον συγγραφέα, ή θεατρολογικά μελετήματα, και βιβλία που βρίσκονται οι θεατρικές κριτικές των συγγραφέων. Επίσης, δεν αναφέρω θεατρικές κριτικές που έχουν γραφεί για τα έργα του, κατά το διαχρονικό ανέβασμα των έργων του στις ελληνικές θεατρικές κρατικές και ιδιωτικές σκηνές, ή από ερασιτεχνικούς θιάσους, που βρίσκονται διάσπαρτες σε περιοδικά και εφημερίδες, αυτό, θα απαιτούσε ιδιαίτερη επεξεργασία και άλλη μέθοδο θεατρικής καταγραφής, το ετοιμάζω για το μέλλον, αν είμαστε καλά. Θα παραθέσω, ξεχωριστά τα θεατρικά του έργα, με την προσθήκη, των θεατρικών κριτικών ή των άλλων πληροφοριών που έτυχε να συγκεντρώσω. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν ακόμα, τα κείμενα που συνοδεύουν τα προγράμματα των θεατρικών παραστάσεων των ανεβασμάτων των έργων του από τους κατά καιρούς θιάσους. Στα προγράμματα αυτά, βρίσκει ο θεατρόφιλος θεατής αρκετά χρήσιμα στοιχεία για την θεατρική τέχνη του Ουϊλλιαμ και το ανέβασμά τους στις ελληνικές θεατρικές σκηνές. Τα θεατρικά λεξικά και οι ιστορίες του θεάτρου, που είναι μεταφρασμένες στα ελληνικά, και κυκλοφορούν στο εμπόριο, επίσης έχουν χρήσιμα στοιχεία για τον συγγραφέα και το έργο του. Ένα άλλο, προς διερεύνηση κεφάλαιο της θεατρικής του παρουσίας παγκοσμίως, είναι οι κινηματογραφικές διασκευές ή μεταφορές των έργων του. Δεν θα ξεχάσω, την σκηνή από το κινηματογραφικό έργο, Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι, όπου η πανέμορφη Κάθριν Χέμπορτ,(Katharine Hepburn) κατεβαίνει με την αιώρα πλημμυρισμένη στα λουλούδια. Αλλά και την ιταλίδα Άννα Μανιάνι μαζί με τον Μπαρτ Λάνγκαστερ.   Άλλο ενδιαφέρον κεφάλαιο, παρουσιάζουν τα μυθιστορήματα ή τα διηγήματά του που κυκλοφορούν στα ελληνικά είτε αυτόνομα είτε τα συναντάμε σε περιοδικά ή εφημερίδες ή σε αμιγώς θεατρολογικά περιοδικά δημοσιευμένα. Πολλές εκδόσεις με έργα του, συνοδεύονται με μικρές εισαγωγές για το έργο του από τους μεταφραστές. Και, ίσως να μην είναι κομπασμός αν αναφέραμε, ότι, ακούγοντας για τον Τένεσι Ουίλλιαμ, ο έλληνας θεατρόφιλος θεατής, φέρνει στο νου, αμέσως το Θέατρο Τέχνης και τον δάσκαλο Κάρολο Κουν, και το μελοποιημένο στίχο από τον μελωδό των ονείρων μας Μάνο Χατζιδάκι, «Χάρτινο το φεγγαράκι, ψεύτικη η ακρογιαλιά, αν με πίστευες λιγάκι, θα ήταν όλα…», με την φωνή της Μελίνας.

      Η Θεατρική διαδρομή του Τένεσι Ουίλλιαμς και των έργων του στις θεατρικές ελληνικές σκηνές, είναι από τις πιο «ένδοξες», όσον αφορά το Αμερικάνικο Θέατρο και άλλους γνωστούς μας καταξιωμένους θεατρικούς συγγραφείς, όπως παραδείγματος χάριν του Ευγένιου Ο’ Νηλ. Που φέρνει στην σκέψη, την δική μας Κατίνα Παξινού

     Η πορεία του Αμερικάνικου Θεάτρου, δεν ήταν πάντα εύκολη υπόθεση. Το Θέατρο της μεγάλης και πλούσιας αυτής ηπείρου, αναπτύχθηκε κάτω από συγκεκριμένες ιστορικές και πολιτικές συνθήκες, διαμόρφωσε, με τον τρόπο και την θεματική του, την εθνική συνείδηση των Αμερικανών πολιτών, μετά την αμερικάνικη ανεξαρτησία του 1776, οργάνωσε την πολιτιστική τους ταυτότητα μέσω μιας μακράς σταθερής και επίμονης διαδικασίας πρόσληψης των διαφόρων ηθών και εθίμων των πολιτειών μέχρι την ένωσή τους σε ένα ενιαίο κρατικό ομοσπονδιακό πολιτειακό κρατικό μόρφωμα.  Το αμερικάνικο θέατρο μας παρέχει σίγουρα κοινωνικοπολιτικές πληροφορίες της εποχής που γράφεται, μας μιλά για τις ταξικές ή φυλετικές διαφορές, τις ενδοχριστιανικές θρησκευτικές διαφοροποιήσεις και δοξασίες, τον πουριτανισμό των ηθών, την διαφορά μεταξύ νότου και βορρά, μεταξύ επαρχίας και των μεγάλων αστικών πόλεων, την οικονομική εν γένει κατάσταση της χώρας και επακόλουθα την πολιτιστική, μέχρι να διαμορφωθούν οι σύγχρονες συνθήκες ζωής και οικονομίας στην Μέκκα του καπιταλιστικού συστήματος, αλλά, και του Πολιτισμού.  Ιστορικά γνωρίζουμε, ότι από το 1749, αρκετά χρόνια πριν από την αμερικάνικη ανεξαρτησία,-σχεδόν τρείς δεκαετίες-έχουμε την δημιουργία επαγγελματικού αγγλικού θιάσου, που συγκροτείται στην Φιλαδέλφεια, και μερικά χρόνια αργότερα, στην Βιρτζίνια. Την ίδια πάνω κάτω περίοδο, μετονομάζεται και ο θίασος των άγγλων ηθοποιών σε θίασο αμερικανών ηθοποιών, και αυτό το βλέπουμε, μετά την νίκη των ντόπιων αμερικανών κατοίκων-μεταναστών, εναντίων της μητέρας πατρίδος της Αγγλίας. Ας μην ξεχνάμε την ρήση του άγγλου συγγραφέα Όσκαρ Ουάιλντ, που έλεγε όταν επισκέφτηκε την Αμερική, ότι: «η μόνη διαφορά μεταξύ Άγγλων και Αμερικανών, είναι η γλώσσα». Καθώς κλείνει ιστορικά και χρονικά ο 18^ος αιώνας, έχουμε την άνθιση του αμερικάνικου θεάτρου, και την οικοδόμηση θεατρικών χώρων  στα μεγάλα αστικά πολυάνθρωπα και οικονομικά αναπτυσσόμενα κέντρα, και την δημιουργία νέων θεατρικών θιάσων. Συνήθως διασκευάζονται μυθιστορήματα, τα οποία ανεβαίνουν από διάφορους θιασάρχες που τυγχάνει να είναι και ηθοποιοί. Το ρεπερτόριο είναι συνήθως πατριωτικού ή ιστορικού περιεχομένου. Τους ρόλους των εγχρώμων τους υποδύονται λευκοί μακιγιαρισμένοι σκουρόχρωμα, μια και απαγορεύεται-τότε ακόμα-η παρουσίαση της μεγάλης κοινότητας των μαύρων στη σκηνή. Με την έλευση του 19^ου αιώνα, δημιουργούνται νέα θεατρικά κέντρα, όπως αυτό της Νέας Υόρκης. Η ντόπια ακόμα δραματουργία, δεν έχει εδραιωθεί στο βαθμό, που να δημιουργεί παράδοση και σχολή. Το 1848 και το 1855, σημαδιακές χρονιές, ο Ουίλλιαμ Μπάρντον και ο Τζέημς Ουώλοκ αντίστοιχα, δημιουργούν στις θεατρικές τους σκηνές, μόνιμο θίασο, που ανεβάζει συνήθως κλασικά ευρωπαϊκά και σίγουρα αγγλικά έργα. Τα θέατρα αυτά, με το πλούσιο ρεπερτόριο  θα συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη της ντόπιας εθνικής θεατρικής συνείδησης, ιδιαίτερα στον αμερικάνικο βορρά, σε σχέση με τον πιο συντηρητικό νότο. Ονόματα όπως ο Αγκόστιν Ντέηλυ και ο Ντέηβιντ Μπελάσκο, θεωρούνται οι αγωνιστές πρωτοπόροι στην αργόσυρτη πορεία της εθνικής θεατρικής αμερικάνικης παράδοσης, και την δημιουργία σταθερών και αναπτυσσόμενων θεατρικών πυρήνων και θιάσων, που περιοδεύουν ανά την αμερικάνικη ήπειρο. Προς το τέλος του 19^ου αιώνα και αρχές του 20^ου, το αμερικάνικο θέατρο αρχίζει την επίσημη σταδιακή πορεία της ενηλικίωσής του. Η θεματολογία του πλέον-μετά την περίοδο του μελοδράματος και των μουσικών κωμωδιών, αλλάζει και προσανατολίζεται προς έναν κοινωνικότερο προβληματισμό, σε μια θεματική με στοιχεία που αφορούν την πολιτική και την εθνική συνείδηση των αμερικανών πολιτών. Η περιέργεια και ο κάθε είδους πειραματισμός, αργά εγκαταλείπεται, για να στραφεί πλέον, το σύγχρονο θέατρο του 20^ου αιώνα σε μια προσέγγιση της Ευρωπαϊκής θεματολογίας και την μεταφορά της στο μεγάλο θεατρικά, διψασμένο κοινό της Αμερικής. Μαζί με την ενηλικίωση του αμερικάνικου θεάτρου, έχουμε και την συνδικαλιστική εδραίωση και ενηλικίωση των διαφόρων ομάδων που ασχολούνται με το θέατρο επαγγελματικά. Δημιουργείται ο σύνδεσμος δικαιωμάτων των ηθοποιών, η συντεχνία των δραματουργών συγγραφέων της Αμερικής κλπ. Όπως βλέπουμε, τίποτα δεν γίνεται τυχαία στην μεγάλη και αχανή αυτή πλούσια ήπειρο. Οι μικροί περιοδεύοντες θίασοι και τα μικρά ντόπια θέατρα, έχαιραν μεγάλης εκτίμησης και φήμης. Μας είναι γνωστή η επιρροή του Broadway, όχι μόνο στο αμερικάνικο κοινό, αλλά και στο διεθνές. Μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, και την αλματώδη αμερικάνικη οικονομική ανάπτυξη, αλά και την επιστημονική πρόοδο και την τεχνολογική εξέλιξη, δημιουργούνται νέοι θεατρικοί πυρήνες που ο προβληματισμός τους εστιάζεται στα σύγχρονά μας προβλήματα, χωρίς να χάνουν όμως, τον θεατρικό τους στόχο. Δημιουργείται, ενδεικτικά αναφέρω, το Living Theatre, του Τζούλιαν Μπεκ, που είχαμε την χαρά να απολαύσουμε εμείς οι παλαιότεροι, στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά, μετά την δικτατορία. Τον γυμνό επί σκηνής αυτόν θίασο-πάνω σε σκαλωσιές- που ανέβασε αρχαία τραγωδία με σύγχρονη ματιά. Είχαμε επίσης την θεατρική ικανοποίηση να παρακολουθήσουμε τον θίασο La Mama, της Έλεν Στιούαρτ, στο θέατρο του Λυκαβηττού, νομίζω, έχει έρθει δύο φορές στην Ελλάδα. Αλλά και άλλες θεατρικές πρωτοποριακές ομάδες δημιουργήθηκαν που άλλαξαν την προβληματική του αμερικάνικου θεάτρου, όπως είναι το Γυναικείο θέατρο, το Εικονικό θέατρο του Ρόμπερτ Ουϊλσον, το Μαύρο θέατρο του Μπαράκα, και άλλες πρωτοπόρες προσπάθειες που συνδύασαν τον θεατρικό λόγο με τις εικαστικές τέχνες, την τέχνη της φωτογραφίας, ή των βίντεο κλιπ, ή ασχολήθηκαν με ποιο ιδιαίτερα προβλήματα των διαφόρων κοινοτήτων στις ΗΠΑ, όπως είναι αυτό των ομοφυλόφιλων, των άλλων εθνικών μειονοτήτων, των γυναικών, κλπ. Τα σύγχρονα αμερικάνικα θεατρικά έργα, της εποχής μας, πλέον, παρουσιάζουν επί σκηνής προβλήματα εσωτερικής φύσεως των ανθρώπινων χαρακτήρων, απεικονίζουν τα εσωτερικά τους αδιέξοδα, τις ποικιλίες των ηθικών τους ενοχών, την υστερία των ερωτικών τους διαψεύσεων, τον ψυχικό διχασμό προσώπων και ολόκληρων οικογενειών, του μέσου αμερικανού πολίτη. Ο Έντουαρντ Άλμπη, ο Άρθουρ Μίλλερ, ο Τένεσι Ουϊλλιαμς, και άλλοι, καθρεπτίζουν τα πολλαπλά αδιέξοδα του σύγχρονου αμερικανού, το τέλος του αμερικάνικου ονείρου, στο λυκαυγές ενός νέου κόσμου, που, η διάψευση των αξιών του παλιού θνήσκοντος δυτικού πολιτισμού, αφήνει ένα μεγάλο κενό στην παγκόσμια ανθρώπινη ψυχή.

     Το τέλος της αρχαίας τραγωδίας-και το κλείσιμο ενός ιστορικού πολιτιστικού κύκλου-με ότι αυτό συνεπάγεται-μέσα στην ανθρώπινη συνείδηση και τις παγκόσμιες κοινωνικές διεργασίες, παραδοσιακές και αναγνωρίσιμες σε μας μορφές, θεατρικής απεικόνισης της κοινωνίας, αφήνει έκθετο τον σύγχρονο θεατή της κοινωνίας του θεάματος, παγκόσμιου και τοπικού, σε ένα ανεμόδαρτο από πολλές πλευρές περιβάλλον, που ξέμαθε να αγαπά την τέχνη του λόγου, που είναι κατεξοχήν, η θεατρική τέχνη. Με το τέλος της Τραγωδίας, όχι μόνο σαν σκηνική παρουσία, αλλά σαν αναγνώριση και αποδοχή των οικουμενικών μυστικών διδαγμάτων του ανθρώπου,  δεν επήρθε η αναμενόμενη οντολογική κάθαρση, αλλά το άνοιγμα του κουτιού της Πανδώρας που μας επέστρεψε πίσω στο μεσαίωνα, στην εποχή που ο δραματουργός Ουϊλλιαμ Σαίξπηρ σχεδίαζε τον κόσμο από την αρχή, έχοντας κατά νου, ότι η θεατρική τέχνη, δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο, παρά μόνο να σκιαγραφήσει το Κακό, το οποίο δημιουργώντας το δικό του οντολογικό σύστημα, πρυτανεύει στον Κόσμο.

Η θεατρική τέχνη, μετά τον θάνατο της τραγωδίας, ίσως έκλεισε τον κύκλο της, με τον θάνατο του Λόγου. Έμεινε μόνο η μουσειακή της ιστορική ανάμνηση, ως διασκέδαση και παρηγοριά των ανθρώπων, μιας τέχνης, που την αποδέχονται ως θέαμα αλλά την αρνούνται ως ζωή.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή σήμερα, Κυριακή 27 Μαρτίου 2016

Πειραιάς 27/3/2016

Υ. Γ. Ανάμεσα στα μεταφρασμένα και ντόπια μελετήματα και εργασίες για το Αμερικάνικο θέατρο και την πορεία του, που έχουν εκδοθεί και κυκλοφορούν στο εμπόριο, ξεχωρίζει το δίτομο ογκώδες πολυσέλιδο έργο του Σάββα Πατσαλίδη, «Θέατρο, Κοινωνία, Έθνος»-Από την «Αμερική» στις Ηνωμένες Πολιτείες», έκδοση University Studio Press-Θεσσαλονίκη 2010                      

     

  

CRUISING

• CRUISING-ΨΩΝΙΣΤΗΡΙ

     Γράφοντας μια μακροσκελή μελέτη και καταγραφή, των ομοφυλόφιλων ξένων ταινιών που έχει παρακολουθήσει η γενιά μου, μετά το 1975,-όταν είμασταν έφηβοι οραματοφόροι και ελπιδοφόροι, σταυροφόροι ενός άλλου κόσμου, δικαιότερου και με περισσότερες οικονομικές και επαγγελματικές επιλογές,-ταινίες εμπορικές ή καλλιτεχνικές, που σημάδεψαν την αισθητική μας ματιά, εφοδίασαν τα πνευματικά μας σακίδια, με λέξεις, εικόνες, ταξίδια, πολιτιστικές διακηρύξεις, ιδέες, πολιτικά και φιλοσοφικά τσιτάτα, και προσδιόρισαν με τον δικό τους τρόπο, η κάθε μία, ίσως, την κοινωνική μας ερωτική πορεία και προσανατολισμό των κοινωνικών μας επιλογών, πολιτικών αντιδράσεων και συμπεριφορών, μέσα από τα αυθόρμητα και ανοργάνωτα ενθουσιαστικά μικρά κινήματα των διάφορων μειονοτήτων, στον Ελλαδικό χώρο, στην μετά την μεταπολίτευση του 1974 πολιτική περίοδο. Μικρές, σκόρπιες ελπιδοφόρες δυνάμεις κρούσης αλλαγής, μαζί με την βοήθεια αλληλέγγυων πολιτικών δυνάμεων, που με τον θεωρητικό τους λόγο και τις ανοργάνωτες εν μέρει ακτιβιστικές πολιτικές και ατομικές πράξεις των νεολαιών τους, φιλοδοξούσαν να γκρεμίσουν το δυναστευτικό αστικό καπιταλιστικό σύστημα, τις καθοδηγούμενες από το μεγάλο κεφάλαιο ενέργειες κρατικής αντίδρασης και καταστολής των ανθρώπινων επιθυμιών, φιλοδοξιών και οραματικών ενεργειών, όπως πιστεύαμε τότε, οι περισσότεροι νεολαίοι ανεξάρτητα σε ποιο πολιτικό σχηματισμό και αν ανήκαμε. Το έρωτας και επανάσταση, ήταν στην ημερήσια άμεση διάταξη. Μια πορεία, μιας διαρκούς επανάστασης που περνούσε κυρίως, μέσα από τους δρόμους της τέχνης και της γνώσης. Γιαυτό, πρώτο μας μέλημα ήταν, η με προσωπικά κυρίως οικονομικά έξοδα, έκδοση πολιτιστικών εντύπων, που κυκλοφορούσαν συνήθως από χέρι σε χέρι, η ανάγνωση βιβλίων και θεωρητικών μπροσούρων, με θέμα την ερωτική αυτοδιάθεση των ανθρώπων, αντρών και γυναικών, η αφισοκόλληση των επαναστατικών μας διακηρύξεων και προτάσεων, κυρίως τις μεταμεσονύχτιες ώρες, πριν ξεδώσουμε στα γνωστά στέκια των ερωτικών μας απολαύσεων,-το πολιτικώς τερπνόν μετά του ερωτικού ωφελίμου-η συχνή παρουσία των διακεκριμένων αυτών μελών-μπροστάρηδων, των μικρών «επαναστατικών» ομάδων στην πολιτική σκηνή, την προκλητική πολλές φορές και εσκεμμένη συμπεριφορά τους, έναντι των κρατικών αρχών εξουσίας και των συντηρητικών κοινωνικών επιλογών και την προληπτική λογοκρισία τους, την ενασχόλησή τους με τον κόσμο του θεάματος και την αποδοχή πολλές φορές, της διακωμώδησης του εαυτού τους, από επαγγελματίες δημοσιογράφους κυνηγούς της εμπορικής θεαματικότητας και σκανδαλοθηρίας, την ασχολία τους επαγγελματικά, με τον χώρο της μόδας, τον καλλιτεχνικό χώρο, ιδιαίτερα τις τέχνες και τα γράμματα, το θέατρο, τα εικαστικά τον κινηματογράφο. Την μόνη εν δυνάμει πρόσκαιρη ανθρώπινη αθανασία. Την πολιτική αυτή περίοδο, που η χώρα ξυπνούσε από έναν στρατιωτικό λήθαργο,-έβγαινε από τον γύψο- μαζί της, αφυπνίζονταν και οι δικές μας συνειδήσεις, αρχίζαμε δειλά και αργά να μαθαίνουμε τις ανάγκες του σώματός μας, να οργανώνουμε τα όνειρά μας, να υποψιαζόμαστε τα οράματά μας, να χορεύουμε τις ερωτικές μας επιθυμίες, να αποτυπώνουμε σε στίχους τις ερωτικές μας αποτυχίες, να διαβάζουμε ότι έπεφτε στα χέρια μας-και συνήθως έπεφταν πάρα πολλά-να παρακολουθούμε κινηματογραφικές ταινίες, να βλέπουμε θεατρικές παραστάσεις, χορευτικά συγκροτήματα, να επισκεπτόμαστε εκθέσεις ζωγραφικής, με δυό λόγια, ζούσαμε την πολιτιστική μας επανάσταση και βιώναμε την πνευματική μας περιπέτεια, ενώ ταυτόχρονα, ετοιμάζαμε τις μεγάλες πολιτικές αλλαγές της πατρίδας μας, καθώς, γνωρίζαμε τις ανάγκες και τις κρυφές οσμές των ερωτικών μας σωματικών πόρων.  

Αντιγράφοντας τις δεκάδες αυτές ταινίες, στο μπλοκ, έχοντας βοηθό την μνήμη μου, τις σημειώσεις που κρατούσα πάνω στα προγράμματα των κινηματογραφικών ταινιών, και τα αποκόμματα εφημερίδων και περιοδικών, που αναφέρονταν στις ταινίες αυτές, σκέφτηκα σαν εισαγωγή να παρουσιάσω μια σημαντική ταινία της εποχής μου, που έκανε θα γράφαμε ντόρο, συζητήθηκε πολύ, επικρίθηκε και επαινέθηκε στις προσωπικές μας συναντήσεις, παίχτηκε αρκετές φορές σε πολλές αθηναϊκές και αίθουσες του Πειραιά, σε ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια, με δυό λόγια, έμεινε στην καλλιτεχνική επικαιρότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα, και δίχασε τις γνώμες κριτικών κινηματογράφου, και τον κόσμο των ελλήνων ομοφυλοφίλων. Η ταινία αυτή, ήταν το τολμηρό και αποκαλυπτικό Cruising, μια ταινία του Γουίλλιαμ Φρίντκιν, με την εξαιρετική ερμηνεία του Αλ Πατσίνο, αλλά και των Πολ Σορβίνο, Κάρεν Άλεν, Ντον Σκαρντίνο, Ρίτσαρντ Κοξ. Δεν θέλησα να ξεκινήσω από το σύγχρονό μας σχεδόν, Μωρίς (Maurice) του Τζέιμς Αϊβορι και του συντρόφου του παραγωγού Μάρκαντ, μια και η συμβολική αυτή θαυμάσια και ατμοσφαιρική ταινία, εξωραΐζει το διαπραγματευόμενο στην μελέτη μου θέμα, και αναφέρεται χρονικά, σε προγενέστερη εποχή, που οι συνθήκες ήσαν τελείως διαφορετικές, περίοδος του μεγάλου πολέμου. Αντίθετα, το Ψωνιστήρι, είναι μια σύγχρονη σκληρή και αληθινή ματιά, πάνω στο συγκεκριμένο θέμα, απεικονίζει μια πολύ επίκαιρή μας-τότε-ερωτική πραγματικότητα, και κρυσταλλώνει έναν ερωτικό μικρό κόσμο και τα ενδιαφέροντά του, που έχει άμεση σχέση με τον κόσμο των ετεροφυλόφιλων του αντεργκράουντ. Καταγράφει εικόνες και στιγμιότυπα από τον κόσμο μιας μεγαλούπολης όπως είναι η Νέα Υόρκη, μιας Πόλης με πολλές αντιθέσεις αλλά και άπειρες ευκαιρίες, μιας Πόλης πολυπολιτισμικής και ταυτόχρονα πολυεθνικής, που αποδέχεται το διαφορετικό και το ενσωματώνει, στο βαθμό που και εκείνο, αποδέχεται την διαφορετικότητά του. Η πόλη της Νέας Υόρκης του Γουίλιαμ Φρίντκιν, δεν είναι η πόλη του σαξοφωνίστα και σκηνοθέτη ηθοποιού  Γούντυ Άλλεν, με τα ονειρικά ηλιοβασιλέματα και τις φεγγαρόλουστες βεγγέρες των ερωτευμένων, είναι μια πόλη που αποπνέει ψυχική μούργα και δαιμονική ανεπίγνωστη απελπισία, μια πόλη που χορεύει πάνω στα παθιασμένα αχόρταγα ερωτικά πάθη μιας αντρίκειας σεξουαλικότητας, που σεισολογίζεται γύρω από τον Διονυσιακό φαλλό.

Η ταινία του Γουίλιαμ Φρίντκιν, είναι ένα παράτολμο αμερικάνικο ψυχογράφημα μιας ολόκληρης εποχής και των γούστων της, ένα ψυχογράφημα αστυνομικής υφής, που βασίζεται στους γρήγορους και εναλλασσόμενους ρυθμούς δράσης, στην πολύ προσεγμένη φωτογραφία της, που λειτουργεί εποικοδομητικά στην όλη αφήγηση, στην εξοικείωση της λειψής σεναριακής διήγησης, με την ομιχλώδη ατμόσφαιρά της πραγματικότητας που καταγράφει, στον σταθερό της εστιασμό στην άμεση βία και τον αχαλίνωτο σεξουαλικό παροξυσμό, στηρίζεται στο άψογο ντοκιμαντερίστικο ύφος του αφηγηματικού της βλέμματος, που δεν διστάζει να διηγηθεί τα διαδραματιζόμενα γεγονότα όπως τα αντικρίζει ρεαλιστικά, να φωτίσει με σκουρόχρωμα χρώματα την απεικόνιση ενός κόσμου που ζει στις σκιές των ενοχών των άλλων. Χωρίς ιδεαλιστικούς ρητορισμούς, χωρίς δικαιολογίας ψιμύθια, τον κόσμο και τις σεξουαλικές επιθυμίες της συγκεκριμένης μειονοτικής ομάδας, πέρα από κινηματογραφικές επιλογές κάθαρσης και εξαγνισμού, που θα μπορούσε να του προσφέρει ο κινηματογραφικός φακός. Ο Φρίντκιν, στήνει ένα αστυνομικό θρίλερ, με εμπορική μαεστρία, που θυμίζει τα «Γεράκια της Νύχτας» (Nighthawks) του άγγλου σκηνοθέτη Ρον Πέκ, που προβλήθηκε έναν χρόνο νωρίτερα, το 1979, με την σκληρότητά της σκιαγράφησής του, όσο, και τον παλαιότερο «Ένοικο» του Ρομάν Πολάνσκι, με το παιχνίδι της υποκατάστασης των ταυτοτήτων. Δηλαδή, έχουμε ένα είδος ψυχολογικής παρενδυσίας, μια ταυτότητα που χρειάζεται να προσλάβει ο άλλος, για να γνωρίσει τον εντελώς διαφορετικό του και τον κόσμο του, ούτως ώστε, να εκτελέσει το επαγγελματικό του καθήκον και να επέλθει η δικαιοσύνη. Ο μεταμφιεσμένος εξωτερικά και εσωτερικά αστυνομικός, «απεκδύεται» την προσωπικότητά του, για να ανακαλύψει τον παρανοϊκό δολοφόνο, που ψωνίζει τα θύματά του στα εωσφορίζοντα πάρκα του Μανχάταν, σφυρίζοντας έναν παιδικό σκοπό. Ενώ μετά το πέρας της αστυνομικής επιχείρησης, ανακαλύπτει και ο ίδιος τις κρυφές ομοφυλόφιλες επιθυμίες. Η ταινία Cruising, κατά κάποιον τρόπο, μοιάζει να προαναγγέλλει το Βασικό Ένστικτο του Πολ Βερχόφεν, παρά το πολιτικό Milk, του Ντάστιν Λανς Μπλακ. Είναι μια ακανθώδη ταινία που αντιλαμβάνεται την σκληρή πραγματικότητα των ομο-ερωτικών προκλήσεων και προσκλήσεων, όπως τις κατέγραψε σε μικρότερη κλίμακα ο Φρανκ Ρίπλο, στην ταινία του Ταξί για τα αποχωρητήρια, και, την πιο δυναμική της καταστροφική πλευρά, ύμνησε πριν από χρόνια, ποιητικά, μέσα στο συγγραφικό του έργο ο ερωτικός Ζαν Ζενέ, με τον Καβγατζή του και άλλα του έργα, που μας μετέφερε στην μεγάλη οθόνη το πρόωρα χαμένο παιδί του γερμανικού κινηματογράφου Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ. Αμυδρά φέρνει στο νου μας,-όσον αφορά την ωμή του βία, το Κουρδιστό πορτοκάλι του Στάνλεϋ Κιούμπρικ, με την ομάδα των νεαρών εγκληματιών. Μόνο που εδώ, οι νέοι εγκληματίες μετατρέπονται εκόντες άκοντες σε κομπάρσους ενός άγριου πολιτικού συστήματος. Η αμερικάνικη αυτή ταινία του Φρίντκιν, μια από τις πιο σκληρές δραματικές περιπέτειες, με αμιγώς ομοφυλόφιλη αρνητική θεματική που έχει περάσει από τις κινηματογραφικές οθόνες συντάραξε τα λιμνάζοντα κινηματογραφικά νερά της εποχής που προβλήθηκε. Είναι, ένα αστυνομικό θρίλερ, «κλειστοφοβικής» κατά κάποιον τρόπο ατμόσφαιρας, που γύρισε το 1980, ο Γουίλλιαμ Φρίντκιν, με τον εξαιρετικό και ανεπανάληπτο επαναλαμβάνω Αλ Πατσίνο (Al Pacino). Έναν σπουδαίο ηθοποιό, με ευρεία γκάμα υποκριτικού ταλέντου, που είχαμε απολαύσει και στο αστυνομικό δράμα του 1975 του Σίντνει Λιούμετ, Σκυλίσια μέρα (Dog day afternoon), που υποδύονταν έναν παντρεμένο ομοφυλόφιλο πρωτάρη ληστή τράπεζας. Αλλά και στο Σέρπικο έδωσε ρέστα. Ένας μικροκαμωμένος ηθοποιός που τα όρια του υποκριτικού του ταλέντου, αγγίζουν τα κράσπεδα των σύγχρονων Σαιξπηρικών ηθοποιών.

 Το Cruising του William Friedkin, που είναι η σκηνοθετική διασκευή της νουβέλας του Τζέραλντ Γουόκερ, είναι μια άγρια, σκοτεινή και αμφιλεγόμενη ταινία μυστηρίου, που παρακολούθησα για πρώτη φορά στις 17 Νοεμβρίου του 1980, στον κινηματογράφο «Σπλέντιτ», στον Πειραιά. Το είδα ξανά μαζί με τον ποιητή Αντρέα Αγγελάκη. Ξανά, όταν προβλήθηκε από το Mega Channel στις 22/1/1990, και από τον Antenna στις 29/8/1996, και αρκετές φορές σε cd.

Η ταινία αυτή, του Γουίλιαμ Φρίντκιν,-γνωρίζαμε την δουλειά του από την ταινία «Εξορκιστής», που παρακολούθησα στο Ράδιο Σίτυ της οδού Πατησίων, και στον «Άνθρωπο από την Γαλλία», σε Αθηναϊκή αίθουσα,-όταν βγήκε για πρώτη φορά στις αμερικάνικες αίθουσες προκάλεσε αρνητικές αντιδράσεις εναντίων της από τις δραστήριες και ενεργές κοινότητες των αμερικανών ομοφυλόφιλων, εξαιτίας του θέματός της. Οι διάφορες οργανωμένες κοινότητες, σοκαρίστηκαν από το αστυνομικό αυτό θρίλερ, και θεώρησαν ότι προσβάλλει την κοινότητά τους. Οι αντιδράσεις και οι συζητήσεις σχετικά με την ταινία ήταν θυελλώδεις και συνεχείς. Παρά την σημαντική και βαρύνουσα παρουσία του Αλ Πατσίνο, η ταινία ακόμα και στην Ελλάδα όταν προβλήθηκε σε αρκετές αίθουσες, όπως: Αττικόν, Αθήναιον, Έμπασσυ, Ιντεάλ, Ετουάλ, Λητώ και σε πολλές άλλες, οι έλληνες κριτικοί του κινηματογράφου, στάθηκαν επιφυλακτικοί απέναντί της. Οι γοργοί ρυθμοί, η μουντή ατμόσφαιρα, τα εντυπωσιακά ομοφυλόφιλα σεξουαλικά πλάνα, οι σκληρές εικόνες, οι λέδερ ενδυμασίες, τα πέτσινα σακάκια, τα δερμάτινα τζάκετ, τα κολλάν γυαλιστερά παντελόνια, τα αντρικά στριγκ, τα αστυνομικά καπέλα, τα σκοτεινά και φιμέ γυαλιά, οι μυτερές μπότες με τις αγκράφες, οι αλυσίδες, τα γάντια, τα ανοιχτά πουκάμισα, τα πολλαπλά σωματικά τατουάζ, τα διάφορα είδη σεξουαλικής ικανοποίησης, το φιστ φάκιν μέσα στα νταρκ ρουμ, η σκοτεινή και σε έντονη κραιπάλη ατμόσφαιρα στα αμερικάνικα μπαρ της εποχής, τα ρωμαλέα και γυμνασμένα σώματα-τα περιβόητα μάτσο-με τα πολύχρωμα μαντήλια στην κωλότσεπι, το έντονο βάψιμο των ματιών, το σκληρό μουστάκι των σεξουαλικώς επαμφοτεριζόντων, οι αμέτρητες μπύρες που ρέουν, η σκληρή και άγρια μουσική, τα ατέλειωτα καπνίσματα, η οργανωμένη επαγγελματικά, και με εμπορικό σκοπό πλοκή, οι στιλιζαρισμένες εικόνες άγριας πρωτόγονης αρσενικής ισχύς και δύναμης, η ντοκουμενταρίστικη ψυχολογική ατμόσφαιρα, το αδιευκρίνιστο και μυστηριώδες της υπόθεσης, η βαναυσότητα που εναλλάσσεται με ευαίσθητα πλάνα, η εσωστρέφεια του ήρωα-του αστυνομικού-που συμπορεύεται με την επικίνδυνη και αρρωστημένη φύση του ομοφυλόφιλου δολοφόνου, η στιβαρή αποτύπωση ψυχοπαθολογικών χαρακτηριστικών, το έξυπνο παιχνίδι του κυνηγητού, μεταξύ θήτη και θηράματος, το γοργό ψωνιστήρι απόλαυσης και κινδύνου στα πάρκα, το ρίσκο της σεξουαλικής επαφής, καθώς οι μοναχικές υπάρξεις περιδιαβαίνουν ανυπεράσπιστοι μέσα στο δάσος με τα προσωπικά τους φαντάσματα και τους αδυσώπητους εφιάλτες των παρτενέρ τους, όλα αυτά, τα σχεδόν άγνωστα στην μεγάλη κινηματογραφική μάζα των θεατών, στήνουν μια ταινία εμπορική και προκλητική, που δεν αφορούσε μόνο τον κόσμο των ομοφυλοφίλων, αλλά και τους θεατές που την παρακολούθησαν και την εντύπωση που αποκόμισαν μετά το τέλος της. Δεν παύει παρότι αφορά μια συγκεκριμένη μειονοτική ομάδα, να είναι η τοιχογραφία μιας εποχής. Η ταινία βρίσκεται στον αντίποδα των ομοφυλόφιλων ταινιών που γυρίστηκαν αργότερα με θέμα τους την ειδυλλιακή εικόνα της ομοφυλόφιλης ερωτικής επιθυμίας, περιπέτειας και των αντρικών ή γυναικείων ερωτικών σχέσεων. Είναι μια καταβασία στον έβδομο κύκλο της Δαντικής Κόλασης. Θυμίζει τον Κόσμο της Νύχτας του Τζων Ριτς, ενός αμερικανού συγγραφέα που μας έδωσε έντονες και σκληρές εικόνες της Αμερικάνικης αντεργκράουντ ζωής και ερωτικής απόλαυσης. Ακόμα και σήμερα, πέρα από την εκπληκτική ερμηνεία του Αλ Πατσίνο, η ταινία Ψωνιστήρι, παραμένει μετέωρη στις κρίσεις των θεατών. Δεν μπορεί να δικαιολογηθεί η τόσο αριστοτεχνικά δοσμένη βαναυσότητα, από μία κοινότητα, εκείνη την εποχή στην Νέα Υόρκη. Εκτός, και αν ήταν ο προάγγελος καθρέπτης της. πολύ αργότερα ταινίας, «Τα εφτά θανάσιμα αμαρτήματα», ή του «Χάνιμπαλ» και άλλων ταινιών, με μεγάλες εισπρακτικές χολιγουντιανές επιτυχίες, που μας έδωσαν τόσες και τέτοιας ποιότητας σκληρές εικόνες στον εμπορικό καθαρά αμερικάνικο κινηματογράφο. Οι ταινίες αυτές, ανέδειξαν το Κακό όχι κάτω από τον Ήλιο, που θα έλεγε και η μετρ της αστυνομικής λογοτεχνίας Άγκαθα Κρίστι, αλλά την κυριαρχία του Κακού μέσα στην ανθρώπινη φύση και την αποδοχή του από τους ανθρώπους. Η ταινία έδειξε, με τον δικό της τρόπο, ίσως, την αρχή των αιτιών των φαινομένων της νέας αρρώστιας που χτύπησε-τότε-τις κοινότητες των ομοφυλοφίλων. Στα καθ’ ημάς, η ποιητική συλλογή «Η μεταφυσική της μιας νύχτας» του Πειραιώτη ποιητή Αντρέα Αγγελάκη, φωτογραφίζει την ατμόσφαιρα αυτή στα νυχτερινά γκέι μπαρ της Νέας Υόρκης και ομοφυλόφιλης ζωής.

Ο Κώστας Σταματίου, γράφει στην εφημερίδα Τα Νέα της 18/11/1980, «Ο Πατσίνο κατεβαίνει στον σκοτεινά γραφικό κόσμο του νεοϋορκέζικου περιθωρίου, ενοχλημένος αρχικά κάπως, αλλά και ανθρώπινα «περίεργος». Στην πορεία ο εσωτερικός του κόσμος θα υποστεί τέτοιες διεργασίες που όταν ξεκινούσε το αστυνομικό «πείραμα» δεν μπορούσε ποτέ να τις φανταστεί. Το Ψωνιστήρι, ή κρουαζιέρα που λένε στα αμερικάνικα, από στέκι σε στέκι, όχι πια απ’ έξω, με τη στολή του αστυνομικού, αλλά από μέσα, με το πέτσινο κολλάν παντελόνι, με τα πέτσινα τζάκετ, με τ’ άλλα «εργαλεία» της «παρέκκλισης», η επαφή με τον αέναο επαμφοτερίζοντα κόσμο των ενεργο-παθητικών ομοφυλόφιλων θα σημαδέψουν την ψυχολογία του νεαρού αστυφύλακα για πάντα. Ακόμα και μετά το πέρας της αποστολής του, ο εαυτός του, ο βαθύτερος μένει βουτηγμένος στην πυρετιασμένη κόλαση της νεουρκέζικης νύχτας….  Η κατασκευή του Φρήντκιν κλυδωνίζεται ανάμεσα στο ψυχογράφημα, το θρίλερ και το γκραν-γκινιόλ. Το πλαίσιο όμως, έχει εξαιρετική αληθοφάνεια, οι μορφές του είναι πειστικές, ο Αλ Πατσίνο, πάντα συγκρατημένος, διακριτικός, «αληθινός». Η ταινία θα μπορούσε να αγγίξει τραγικούς τόνους, δεν το θέλησε ο σκηνοθέτης-ή δεν το μπόρεσε. Έμεινε στην επιφάνεια. Σαν ν’ αποστρεφόταν το ίδιο το θέμα του.

Και ο κινηματογραφικός δάσκαλος της εποχής της γενιάς μου, ο Βασίλης Ραφαηλίδης, ο άνθρωπος που δίδαξε την τέχνη του κινηματογράφου σε όλους εμάς τους νεότερους, τόσο με τα κείμενά του στα διάφορα έντυπα, τα βιβλία του πάνω στην κινηματογραφική τέχνη και τεχνική, όσο και με τα κείμενά του στα προγράμματα των ταινιών, έγραψε στην πρωινή εφημερίδα Το Βήμα της 18 Νοεμβρίου 1980 μεταξύ άλλων, ένα καυστικό αρνητικό κείμενο για την ταινία:

«Ο Γουίλιαμ Φρήντκιν (Τη νύχτα που γεννήθηκε το στρήπ τήζ, Ο άνθρωπος από τη Γαλλία, Εξορκιστής), στην αρχή της καριέρας του χαιρετίστηκε σαν ένας απ’ τους πιο πονηρούς «λογοκριτές των λογοκριτών» δηλαδή σαν ένας ευφυής και ευρηματικός σκηνοθέτης που είναι σε θέση να ξεπερνάει με τη δουλειά του την ευθεία και «καθαρή» λογοκρισία που ασκεί το κεφάλαιο για λογαριασμό του και χωρίς ανόητους μεσάζοντες. Ο εκπεσμός του, κατόπιν, στο επίπεδο του «εργολάβου» δείχνει πως δεν είναι καθόλου εύκολη δουλειά να είσαι δημιουργός στο Χόλλυγουντ.

     Το Ψωνιστήρι είναι μια τέτοια εργολαβία, όπου όλα τα «υλικά» έχουν προεπιλεχτεί απ’ την παραγωγή εταιρία, ή που έχουν υποταχθεί εξαρχής σ’ ένα επιμελώς καταστρωμένο εμπορικό σχέδιο, πράγμα που είναι το ίδιο σε τελική ανάλυση. Αυτό σημαίνει πως ο Φρήντκιν, πήρε σαν κατασκευαστικό μέτρο το δείκτη νοημοσύνης και παιδείας του «μέσου όρου των πιθανών θεατών».(Δεν υπάρχει πιο «δημοκρατικός» κινηματογράφος απ’ τον αμερικάνικο, πράμα που το επεσήμανε και ο Γκράμσι σε ανύποπτο χρόνο). Και με βάση αυτόν τον δείκτη σκάρωσε ένα χονδροειδές σενάριο που βέβαια, δεν αφήνει κανένα περιθώριο για δουλειά σε «δεύτερο επίπεδο». Τα πάντα σε αυτή τη «λαϊκή» ταινία λειτουργούν σ’ ένα εντελώς στοιχειώδες και απόλυτα εκχυδαϊσμένο «πρώτο επίπεδο», σε τρόπο ώστε να φύγουν από το φιλμ ικανοποιημένοι όλοι οι μανάβηδες της οικουμένης, δηλαδή όλοι εκείνοι που δεν χρησιμοποίησαν στα σοβαρά ποτέ και για τίποτα το μυαλό τους.

Ο θεατής-αναγνώστης των λαϊκών περιοδικών πλατιάς κατανάλωσης καλείται απ’ τον Φρήντκιν να «αγανακτήσει» στα γρήγορα, χάρη σε δύο ταχείας δράσεως δοκιμασμένα διεγερτικά. Το περιβάλλον όπου κινείται η δράση είναι αυτό των ομοφυλοφίλων, που περιγράφονται εδώ σαν τέρατα που έχουν κατακαθίσει στον πάτο του πάτου του υπόκοσμου, ενώ μέσα σε αυτήν την κόλαση τοποθετείται εντελώς τεχνητά μια ίντριγκα παρμένη από άλλη ταινία και συγκεκριμένα από ταινία αμιγώς αστυνομική.

Πραχτικά αυτό σημαίνει πως οι ομοφυλόφιλοι χρησιμοποιούνται εδώ σαν εξωτικό ντεκόρ. Και φυσικά όταν χρησιμοποιείς τους ανθρώπους σαν ντεκόρ λίγο νοιάζεσαι για τα προβλήματά τους.

Θα ήταν λάθος να αντιμετωπίζαμε το φιλμ σαν έρευνα πάνω στο δύσκολα προβλήματα της ομοφυλοφιλίας. Παρόλο που έχουμε να κάνουμε με μια στρατιά ομοφυλοφίλων ανάμεσα στους οποίους κινείται ένας αστυνομικός (Αλ Πατσίνο) μεταμφιεσμένος σε ομοφυλόφιλο για να συλλάβει έναν δολοφόνο ομοφυλοφίλων, η ταινία δεν λέει τίποτα απολύτως για τους ομοφυλόφιλους. Αυτοί στην ταινία δεν είναι παρά μια άλλη όψη του υποκόσμου, που δεν την εκμεταλλεύτηκε αρκετά ο κινηματογράφος προς το παρόν. Αν αντικαταστήσεις τους ομοφυλόφιλους με πόρνες, με λαθρεμπόρους, με αλήτες κάθε είδους θα έχεις ακριβώς την ίδια ταινία. Όμως, θα έχεις χάσει, ως παραγωγός το πλεονέκτημα της εύκολης «αγανάκτησης», από την πλευρά του αφελώς θεατή».

Το περιοδικό Ο Ταχυδρόμος, τεύχος 45/20-11-1980, σημειώνει μεταξύ άλλων: «Ο κόσμος των πολύ ειδικών μπαρ όπου ομοφυλόφιλοι με δερμάτινα ρούχα, μπότες κλπ, ηδονίζονται σαδομαζοχιστικά, δίνεται «γραφικά» «εξωτικά» σαν κάτι που συμβαίνει σε άλλον πλανήτη….. Στην εφημερίδα Τα Νέα της 16/11/1980, ο Α. Τ. γράφει: «Σκληρή ταινία, δύσπεπτη, με ελλείψεις στο σενάριο, αλλά και ενδιαφέρουσα…», Και Τα Νέα της 22/1/1990, μιλά για «Μια ενδιαφέρουσα όσο και τολμηρή ταινία, που στην εποχή της προκάλεσε αίσθηση αλλά και σύγχυση….,  Ενώ, η εφημερίδα Ο Κόσμος του Επενδυτή, 24/8/1996, μιλά «με απαράδεκτες ταινίες κλείνει ο Αύγουστος στα κανάλια», Το «Ψωνιστήρι» μόνη λύση στη φτωχή TV.

     Αυτά τα σχετικά με την ταινία, σαν εισαγωγή στην μελέτη και καταγραφή των φιλμ που θα ακολουθήσουν.

Η συνέχεια επί του επομένου μπλοκ.

Πρώτη γραφή σήμερα Παρασκευή, 25 Μαρτίου 2016

Πειραιάς, ημέρα αργίας και εθνικών και θρησκευτικών εκδηλώσεων.

Υ.Γ. ευτυχώς, που τα αδέλφια μας πρόσφυγες και μετανάστες μουσουλμάνοι της χώρας μας-και, ανά την υφήλιο-δεν ενοχλούνται ακόμα από τις πατροπαράδοτες αυτές ελληνικές εκδηλώσεις μνήμης των εθνικών και θρησκευτικών μας εορτών. Τούτου δοθέντος, δεν χάνουμε και την αργία.