ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΕΓΗ

Το περιοδικό της Φιλολογικής Στέγης και η συμβολή του στα Πειραϊκά δρώμενα

    Πιστό στις πειραϊκές αρχές του και την αγάπη του για τους ανθρώπους και την ευρύτερη ιστορία του Πειραιά, κυκλοφόρησε το νέο τεύχος Νούμερο 24/ 4,5,6,2010 του περιοδικού Φιλολογική Στέγη, του ομώνυμου Σωματείου.

      Το περιοδικό είναι ένα από τα μακροβιότερα του είδους του στον χώρο του-τον Φεβρουάριο του 1965 κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος του Λογοτεχνικού Δελτίου-Περιοδικού της Φιλολογικής Στέγης Πειραιά-και το διακρίνει-και φυσικά-η Πειραιοκεντρική θεώρηση της ύλης του, καθώς και η πολύτιμη πληροφοριακά, χρηστικότητά του.

Στο περιοδικό της Φιλολογικής Στέγης, οφείλει να ανατρέξει κανείς αν θελήσει να αντλήσει στοιχεία για τα πνευματικά περιστατικά, τα «ιστορικά» γεγονότα, τα καλλιτεχνικά δρώμενα και άλλες αξιοσημείωτες καταστάσεις που συνέβησαν στην μικρή μας πόλη και απασχόλησαν τους Πειραιώτες. Ο ιστορικός του μέλλοντος θα ξεφυλλίσει με προσοχή το ως άνω περιοδικό, και θα βασιστεί στις χρονολογικά τεκμηριωμένες πληροφορίες που με «ακρίβεια εντομολόγου» καταγράφονται στις σελίδες του, και ιδιαίτερα, σε αυτές που αναφέρονται στις χρονολογίες του βίου και των εκδόσεων των Πειραιωτών δημιουργών.

Η θεματολογία της ύλης του-ανεξάρτητα από το βαθμό της ποιότητάς της-βασιζόταν πάντοτε στο σεβασμό προς το Πειραικό γεγονός και την διαχρονική ιστορία της πόλης γενικότερα.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι την επιμέλεια, την σύνταξη της ύλης και την έκδοσή του, όλα αυτά τα χρόνια την κρατά στα έμπειρα επαγγελματικά του χέρια με φροντίδα και σταθερή υπευθυνότητα ο Γιάννης Χατζημανωλάκης-πρόεδρος τότε-του ομώνυμου σωματείου.

      Η συμβολή του περιοδικού αυτού, καθώς και των άλλων που κυκλοφόρησαν και εκδόθηκαν κατά καιρούς στην πόλη μας-όπως επίσης και των τοπικών εφημερίδων-είναι σημαντική και καθοριστική στην σωστότερη αποκωδικοποίηση των ιστορικών-αρχαιολογικών-πολιτιστικών ή και γιατί όχι και των κοινωνικών προβλημάτων που απασχολούν τον ευρύτερο χώρο του Πειραιά.

Η ιστορία και ο πολιτισμός της πόλης δεν καταγράφεται μόνο στις σελίδες τους αλλά περνά με σεβασμό μέσα από αυτές. Και αν στον σύγχρονο Πειραιά επικρατεί μια κοινωνική και οικονομική παθογένεια και πνευματική καθίζηση,-όπως και στον υπόλοιπο Ελλαδικό χώρο γενικότερα-είναι φυσικό αυτό το αδιέξοδο να αντικατοπτρίζεται και στην έντυπη εικόνα και στον γραπτό λόγο. Ο πανδαμάτωρ χρόνος, είναι αυτός που θα δικαιώσει τις συλλογικές ή ατομικές μας επιλογές στο μέλλον.

      Το παρόν ολιγοσέλιδο τεύχος αρχίζει-όπως συνήθως-με μια ενδιαφέρουσα ποιητική κατάθεση με τίτλο «Συγκομιδή Βαθύπλουτης Απελπισίας» του κυρού Πειραιώτη ποιητή και δοκιμιογράφου, κριτικού και σημαντικού διανοούμενου Στέλιου Γεράνη. Μια ποιητική κατάθεση που την διακρίνει ο βαθύς εσωτερικός στοχασμός, η αδιόρατη μελαγχολία, η ερωτηματική απαισιόδοξη διάθεση.

Αμέσως μετά, ακολουθούν οι ολιγόστιχες ποιητικές συνθέσεις του κυρού επίσης σημαντικού Πειραιώτη Κώστα Θεοφάνους. Σταλαγματιές ποιητικής θλίψης που ραντίζουν τις ψυχές μας.

Έπεται ένα μικρό αφιέρωμα στις δύο σημαντικές και ξαφνικές απώλειες που είχε αυτό το Καλοκαίρι η πόλη μας. Στον γιατρό και συγγραφέα Νίκο Σκαράκη, ο οποίος από το δικό του μετερίζι με επιμέλεια και ευσυνειδησία υπηρέτησε τα Πειραϊκά γράμματα και διακόνησε με το ιατρικό του επάγγελμα για πολλά χρόνια την πόλη. Το συγγραφικό του ταλέντο το έστρεψε κυρίως προς την συγγραφή εξαίσιων και εύληπτων βιογραφιών. Τόσο στον χώρο της λογοτεχνίας, όπως ήταν ο ποιητής Ανδρέας Κάλβος, αυτού του παράξενου Επτανήσιου ποιητή που δεν μας έχει διασωθεί ούτε μία φωτογραφία του, ούτε ένα σκίτσο του και η μορφή του παραμένει ακόμα για μας ένα αίνιγμα. Του μοναχικού αυτού ταξιδιώτη της ζωής και της ποίησης, που, παρά το κακοτράχαλο γλωσσικό ιδίωμά του, εξακολουθεί να μας μαγεύει και να μας θέλγει με τον οραματικό του πλούτο, την εθνοκεντρική του στόχευση, την ανδροπρέπεια του λόγου του. Με το βραβευμένο βιβλίο του «Στη Σκιά του Πεπρωμένου» 1996 (ο Νίκος Σκαράκης), αλλά και στον χώρο της ιστορίας με το έργο του «Χρόνια Θύελλας και πάθους», 1990 όπου η προσωπική χαρακτηρογραφία της ατομικής πορείας του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη του πολιτικού που σημάδεψε τον χώρο και την εποχή του, δίνεται με ακρίβεια, σοβαρότητα, ονειρική ενατένιση, νοσταλγική διάθεση και βαθειά εποπτεία των ιστορικών συμβάντων και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας. Οι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες του Σκαράκη σέβονται αβίαστα τα ιστορικά τους όρια, δεν ξεφεύγουν από τον ιστορικό τους στιγματισμό που τους έταξε η μοίρα, δεν πελαγοδρομούν σε ονειροφαντασίες της συγγραφικής μυθοπλασίας. Η γραφή του Σκαράκη ανακαλεί αρκετές φορές την περίπτωση του «ιστορικού παραμυθά» του Σπύρου Μελά, αλλά και, των Γάλλων βιογράφων, όπως του Μαρσέλ Μπριόν ή του Φρανσουά Μωρουά και άλλων. Οφείλουμε ακόμα να τονίσουμε και την συνεισφορά του ιατρού συγγραφέα στην έκδοση του περιοδικού «Πειραίκά Γράμματα»(1994-2004), έκδοση του Πειραϊκού Συνδέσμου.

    Το δεύτερο πρόσωπο του αφιερώματος είναι Χρίστος Αδαμόπουλος,(Αθήνα 14/9/1949-7/7/2010) που ο αδόκητος θάνατός του συγκλόνισε τον πνευματικό κόσμο του Πειραιά.

Ο Χρίστος Αδαμόπουλος διέγραψε μια πορεία στον Πειραικό χώρο που ο χρόνος θα αξιολογήσει και οι μεταγενέστεροι θα κρίνουν την έντασή της και την ποιότητά της. Για όσους όμως τον γνώρισαν από κοντά είναι σίγουρο ότι πήραν θάρρος από την αισιόδοξη διάθεσή του, την έξω καρδιά φιλοσοφία ζωής του, τις ονειροπερπατησιές του στον κόσμο της ποίησης και της γλώσσας. Ο Χρίστος, ο Κερατσινιώτης καλός οικογενειάρχης και συγγραφέας Χρίστος Αδαμόπουλος, δημιούργησε τον μύθο του εν ζωή και μέσα σε αυτό το μεταφυσικό κουκούλι άρθρωσε τον όποιο λόγο του με συνέπεια, χωρίς να το μετανιώσει και ίσως και χωρίς να τον ενδιαφέρει η γνώμη των άλλων. Έπαιζε σε ένα γήπεδο ζωής με παίκτες τα οράματά του και τους άτεγκτους ονειρικούς του συμβολισμούς. Και σαν καινούργιος νεφεληγερέτης που είναι τώρα, θα συνομιλεί με άλλους δαφνοστεφανωμένους ίσκιους του πνευματικού πανθέου, ώσπου να βαρεθεί την μαγγανεία του λόγου και να καταφύγει και κείνος ιεροκρυφίως στην τεμπέλικη ησυχία της σιωπής.

     Στο τεύχος ακόμα δημοσιεύεται, η από καρδιάς επικήδεια ομιλία που εκφώνησε ο ποιητής Αντώνης Ζαρίφης στην εξόδιο ακολουθία του.

Η αναδημοσίευση του κειμένου «Αχ Αθήναι» του αξιοπρόσεκτου δάσκαλου και σημαντικού ιστορικού Σαράντου Καργάκου, από την Αθηναϊκή και μακρόβια εφημερίδα «Εστία», είναι μια αναγκαία νησίδα ανάσας μέσα στην ατμόσφαιρα του θανάτου των προηγούμενων σελίδων.

Μια σκοτεινή εικόνα μνήμης που αγωνίζεται να αναδυθεί στην επιφάνεια από το βάθος της αγάπης του συντρόφου που απόμεινε πίσω και πελαγοδρομεί ανάμεσα στο όνειρο της εδώ παρουσίας και εικόνας, που τροφοδοτεί το συναίσθημα και την σκληρή συνειδητοποίηση της απώλειας, που σημαδεύει το παρόν αυτών που έμειναν πίσω, είναι η ατμόσφαιρα που αναβρύζει το ποίημα «Το Μειδίαμα του Θεού», του Γιάννη Χατζημανωλάκη.

     Το κείμενο του συγγραφέα Γιώργου Μακαρόνα, μας φωτίζει προσωπικές στιγμές του συγγραφέα με την γνωριμία του με τον Πειραιώτη ποιητή Νίκο Καββαδία.

Το Καβαφογενές τετράστιχο ποίημα «Χωρίς Τίτλο», της Ελευθερίας Χατζηδουλή εντείνει την ατμόσφαιρα θλίψης που νοτίζει αυτό το τεύχος.

   Τα 14 Χάι-Κου του Δημήτρη Λούκα, σαν μικρές ποιητολαμπίδες λάμπουν πάνω στο τζάμι των ονείρων μας. Ακολουθεί το κείμενο του Αριστείδη Πετρόπουλου, που μας μιλά για την υποβρύχια αρχαιολογία.

Ο Διονύσης Κουλεντιανός πάλι, ανοίγει μια συνομιλία με την ποίηση στο «Η ποίηση δεν φτάνει πια», που μόνος και πάλι ο συγγραφέας αγωνίζεται να υπερβεί τα αδιέξοδά της.

Στις σελίδες της βιβλιοκριτικής ο Αντώνης Ζαρίφης σχολιάζει τα βιβλία των Πειραιωτών συγγραφέων Λευτέρη Φύτρα και Στρατή Μαϊστρέλλη.

   ΤΟ Ανθολόγιο «Ο Πειραιάς στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία» που επιμελήθηκε ο καθηγητής της Ιωννιδείου και συγγραφέας Στρατής Μαίστρέλλης, έκδοση της Ιωννιδείου Σχολής Πειραιά-παρότι λείπουν αρκετοί αρχαίοι συγγραφείς, παραδείγματος χάριν Αλκίφρων και άλλοι, και απευθύνεται σίγουρα σε μαθητές για να εξυπηρετήσει περισσότερο εκπαιδευτικές ανάγκες, είναι ενδιαφέρον, και εξυπηρετεί και το ευρύ αναγνωστικό κοινό μια, που συγκεντρώνει, τα περισσότερα κείμενα της Αρχαίας Γραμματείας που αφορούν τον Πειραιά.

Εδώ οφείλουμε να μνημονεύσουμε και τον Ιωάννη Μελά, ο οποίος «πρώτος» στην τρίτομη Ιστορία του, αποδελτίωσε κείμενα των Αρχαίων που αφορούν την πόλη μας, αλλά και το έργο του Χρήστου Πανάγου που και εκείνος συνέβαλε στην ανάγνωση παρόμοιων κειμένων.

     Το τεύχος κλείνει με τις αναγκαίες σελίδες της Πειραικής επικαιρότητας και το απουσιολόγιο απόντων από την πόλη μας και τον διεθνή χώρο. Και με πρώτη απώλεια του πρώην Δημάρχου Γιάννη Παπασπύρου, που θεωρώ ότι η ιστορία θα τον κατατάξει σε αυτούς τους πολιτικούς ταγούς που προσέφεραν στον Πειραιά και όχι σε αυτούς που τον κατέστρεψαν.

                                           Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος, πρώτη δημοσίευση,

Εφημερίδα, «Κοινωνική», Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου 2010, σελίδα 4.

Πειραιάς, Κυριακή, 23 Φεβρουαρίου 2014.

Έξω βρέχει, κάτι τρέχει που λέει και το παλαιό άσμα.