Ο ΠΕΙΡΑΙΑΣ: ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ

Ο ΠΕΙΡΑΙΑΣ:  ΜΙΑ  ΒΟΛΤΑ  ΣΤΟ  ΛΙΜΑΝΙ

Όπως το είδε και το εικονογράφησε ο  ΜΙΝΩΣ  ΑΡΓΥΡΑΚΗΣ

Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Κυριακή 31/8/1958, σ.4

        Πειραιάς φορτώνει ξεφορτώνει, μπάζει βγάζει εμπορεύματα, περνάνε από την πλάτη του μύρια αγαθά, μα τίποτα δεν περισσεύει γι’ αυτόν. Στην πλάτη του μένουν μόνο σημάδια-πληγές της φορτοεκφόρτωσης. Δουλεύει νύχτα μέρα ασταμάτητα, για να χορτάση το πεινασμένο σώμα της Ελλάδας. Και στο τέλος μένει νηστικός. Τι να προφτάση; Να σταθή στα πόδια του. Να μη πέση. Έτσι να κάνη πώς κάθεται για λίγο, πώς σταυρώνει τα χέρια, θα πεθάνη της πείνας.

       Το λιμάνι, μυρίζει κατράμι, φρούτα, ούζο, ιδρώτα και αρμύρα. Όλα είναι βιαστικά και γρήγορα κάτω κει. Φούρια κι’ αγωνία στα λεμονάδικα. Μάζες από καλάθια, μπόγους, κότες και νησιώτες περιμένουν στην προκυμαία, σπρώχνονται να μπούν στο καράβι. Η θαλάσσια συγκοινωνία στην Ελλάδα είναι μια περιπέτεια. Ο λαός έχει συνηθίσει, περιμένει, δε διαμαρτύρεται, κοιμάται στο κατάστρωμα. Το πολύ να σε σπρώξη, να κοιμηθή λίγο πιο ευρύχωρα πάνω στις βελέντζες του. Τίποτ’ άλλο.

      Στην αριστερή μεριά του λιμανιού, προς την Ακτή Μιαούλη, και κοντά στην Πλατεία Κανάρη όλα είναι έρημα, απόκοσμα, εγκαταλελειμμένα. Φορτηγά από κάθε χώρα είναι δεμένα για χρόνια, βιδώνονται και ξεβιδώνονται, βάφονται και ξεβάφονται από τον ήλιο και περιμένουν. Κάρα, πηγαινοέρχονται, το τραμ μόλις και με τα βίας φτάνει στον προορισμό του. Η πλατεία μοιάζει σαν να την εγκατέλειψαν θεοί και άνθρωποι. Είναι Σαββατόβραδο. Μια ταβερνούλα λιγδωμένη κι’ αναιμική κοντά στην προκυμαία ψάχνει μάταια για πελατεία. Δυό-τρείς καρβουνιάρηδες πίνουν ξεροσφύρι. Η μιά και η μοναδική πλάκα. «Το τσιγάρο» μεταδίδεται συνεχώς. Πέντε-έξη μαύρες σκελετωμένες γάτες τριγυρίζουν στα πόδια σου για κανένα μεζέ, αλλά του κάκου. Περνάει μιά ψαρομοτοσυκλέτα τσαλαβουτάει στη λακκούβα με τα νερά που βγαίνουν από τον υπόνομο, πιτσιλάει πελατεία και γάτες και τους διώχνει. Γύρω ακόμα τα σημάδια της κατοχής. Ερειπωμένα χτίρια, βομβαρδισμένες περιοχές. Μιά ξεχασμένη τρίγωνη ταμπέλα μέσα σ’ ένα στενό, λες για ειρωνεία, γράφει: «Απαγορεύεται η καταστροφή. Τιμωρείται δια νόμου». Ρωτώ τον  ταβερνιάρη να με κατατοπίση τι εννοεί η ταμπέλα μα σηκώνει τους ώμους βαριεστημένος: «Τί να σου πω βρε αδερφάκι» μου λέει «εγώ δεν πολύ καταλαβαίνω από γράμματα, ταμπέλες και τέτοια. Εγώ ένα μονάχα θέλω να σε ρωτήσω. Αφού ο νόμος μας έφερε σ’ αυτό το χάλι και την καταστροφή πώς την τιμωρεί δια νόμου;…»

    Στον Πειραιώτη δεν πρέπει να δίνης καμμιά απάντηση. Μόνο να τον ακούς πρέπει. Ό,τι και να του πης θα στο αναποδογυρίση θα σου βρη τι κρύβεται πίσω από του τύπους, θα σου πη την αλήθεια με τον δικό του τρόπο θα σ’ αφήση εκτεθειμένο. Ο Πειραιώτης είναι ο πιο ξύπνιος Έλληνας. Δεν είναι ναρκωμένος. Η ζωή που κάνει, σκληρή μέχρι το κόκκαλο, τον κάνει να βρίσκεται σε μια διαρκή ενάργεια. Πιό ξύπνιο μάτι δεν έχω δη πουθενά. Παίζει. Κοιτά μπρος και πίσω την ίδια στιγμή, οσφραίνεται. Το μυαλό του γρήγορο, ερευνητικό, το πνεύμα του αιχμηρό, σαρκαστικό, μάγκικο. Το σώμα του γεροδεμένο, κοντό, μαύρο από τον ήλιο και το κάρβουνο. Μα πάνω απ’ όλα μια ανοιχτή καθαρή και μεγάλη καρδιά. Ο Πειραιώτης δεν αφήνει τίποτα χωρίς να το σχολιάση, να μη το περάση από το «τρυπητήρι» του, από το «κόσκινο» του λαϊκού του ενστίκτου. Δεν σηκώνει και πολλά άμα δη τον άλλον να τον κοιτά «αφ’ υψηλού». Τον βάζει με μια κουβέντα στην θέση του. Άμα όμως τύχη και του δώσης το χέρι σου, σαν ίσιος προς ίσον, τότε το σφίγγει, σε λατρεύει και γίνεται αδελφικός σου φίλος, όποιος και νάσαι.

     Πώς ζή; Καλύτερα να μη ρωτούσα κάποιον κάτω στο λιμάνι. «Να» μου λέει «Τρώω κανένα σουβλάκι, δαγκάνω κάνα φρούτο, κάνω καμμιά ζούλα στα αμερικάνικα ρούχα. Δουλεύω σε ό,τι βρεθή μέρα νύχτα, τρέχει ο ιδρώτας από τις πλάτες μου. Ε!... τί να κάνω; Πάω πότε-πότε και στην Τρούμπα κανένα Σαββατόβραδο… να ξεχαρμανιάσω…». Φοράει καρρώ πουκάμισο, κόκκινο ή μαύρο, στενό παντελόνι, είναι κοντός με μαλλί κατσαρό και ψιλοκομμένο μουστάκι και παπούτσια μπάσκετ. Άμα δε δουλεύει, ψάχνει να βρη δουλειά, κι άμα βρεθή κάπου κανένα ξεροκόμματο βλαστημάει την ώρα και την στιγμή που ρίζωσε, σαν το κάβο στο λιμάνι. Δεν κοιτά την ώρα να μπη σε καράβι και να φύγη. Να πάη να δη τον κόσμο. Για χρόνια βλέπει τόσους και τόσους ναυτικούς να περνούν από το λιμάνι για μερικές μέρες, ακούει τόσες και τόσες ιστορίες απ’ όλα τα λιμάνια του κόσμου και στο βλέμμα του είναι ζωγραφισμένη μία νοσταλγία. Να φύγη, να ξεχάση, να μπαρκάρη μακρυά από τη μιζέρια του λιμανιού.

     Πού ζή; Που αλλού; Στη Δραπετσώνα, στα Ταμπούρια ή στα Λιπάσματα. Τσίγκοι, παράγκες και φαντάσματα. Απίστευτη κόλαση. Ντρέπεσαι να περπατάς ανάμεσα στους συνοικισμούς αυτούς και να λέγεσαι Έλληνας. Σκουλήκια λες και περπατάνε γύρω σου. Μυρμηγκοφωλιές τα σπίτια. Και γύρω-γύρω τεράστια τσιμεντένια μεγαθήρια εργοστάσια που πίνουν τον ιδρώτα και το αίμα των συνοικισμών. «Δουλεύουμε στα εργοστάσια» μου λέει κάποιος εκεί «τί να κάνωμε; Να πεθάνωμε; Μα τί ωφελεί. Όλος ο ιδρώτας μας γίνεται ρέψιμο από καπνό που βγάζουν τα φουγάρα πάνω από τα σπίτια μας στην Δραπετσώνα!». Ψωραλέα άλογα κουβαλάν πλανόδιους μικροπωλητές μεσ’ στη σκόνη, μικροσκοπικά μαγαζάκια ίσαμε που χωράνε ένα-δύο άνθρωποι, κοιτάνε να συντηρήσουνε ολόκληρη οικογένεια, ξυπόλητα αδυνατισμένα και ξεβράκωτα παιδάκια παίζουν πόλεμο, με άσπραις σημαιούλες και ξύλινα όπλα. Τί άλλο να κάμουν. Το σχολείο τρυπημένο από σφαίρες. Καρβουνόσκονη και μαύρη μοίρα. Αυτή είναι η Δραπετσώνα. Ένας μεσόκοπος με μπαλωμένο παντελόνι αξύριστος γεμάτο πίκρα, άνεργος και παντρεμένος, γεροδεμένος και πολύτεκνος με κοιτάει καθισμένος στο ίδιο μικροσκοπικό ουζάδικο της λαϊκής αγοράς. Είναι αμίλητος. Σιγά-σιγά με τα ούζα πιάνουμε κουβέντα: «Και τι δουλειά κάνεις;» τον ρωτώ. Με κοιτά πολύ βαρειά κι’ αμφίβολα κι’ ύστερα από λίγο μου λέει με Πειραιώτικο ύφος: «Είμαι ο Άγνωστος Στρατιώτης!». Πάω να χαμογελάσω, αλλά με κόβει απότομα: «Ναι ρε φίλε, δε με πιστεύεις δηλαδή», μου λέει «δεν τους λες εκεί στην Αθήνα που θα πας στο Σύνταγμα!... Ό,τι κάνω δω θα κάνω και κεί! Θα κάθωμαι! Ε!... μόνο που θα τρώω για μεζέ και κανένα λουλούδι ή καμμιά δάφνη από τα στέφανα που θα μου φέρνουν!- Ενώ εδώ! «νίχτς μαντζαρία».

      Έτσι, όσοι δεν έχουνε δουλειά, γκίζουνε το Δημοπρατήριο. Παλιά σίδερα, έπιπλα, γραμμόφωνα, λάμπες, ρολόγια, ό,τι μπορεί να κατεβάση το νους του ανθρώπου είναι μαζεμένα εκεί. Τίμια ανθρωπάκια, νοικοκυρεύονται όπως-όπως, φτιάχνουν το μαγαζάκι τους το περιποιούνται, παίρνουνε και τη γυναικούλα τους να φτιάχνη τα σουβλάκια, τη βολεύουν με το τίποτα.

«Φτωχομάγαζα για να ζήση η φτωχολογιά» μου λέει ο πρόεδρος του Δημοπρατηρίου, κοντός, αδύνατος, με γυαλιά και γένια τεσσάρων πέντε ημερών. Μοιάζει με δάσκαλο ορεινού χωριού.

      Μα ολόκληρος ο Πειραιάς είναι ένα Δημοπρατήριο. Αγκομαχάει, φωνάζει, τυραννιέται, κοιτάει να ζήση. Διαμαρτύρεται μα κανείς δεν τον ακούει. Βαριέστησε πιά να κοιτά να τα βολέψη μόνος του όπως-όπως. Δεν έχει όμως χάσει το κουράγιο του. Όσο πιο πολύ βασανίζεται τόσο περισσότερο σφίγγει τα δόντια του με λύσσα. Μόνο που καμμιά φορά κουράζεται. Και η μόνη του αναπνοή είναι η Τρούμπα.

     Όλη την μέρα η οδός Φίλωνος πουλάει Αμερικάνικα και το βράδυ ανάβει τα νέα φώτα της και ξεδιψάει, πειραιώτες και ξένους από τη σεξουαλική τους δίψα. Το «Κίτ- Κάτ» η «Αρτζεντίνα», η «Βιρτζίνια» τα λαϊκά καμπαρέ βρίσκονται στις δόξες τους τα μεσάνυχτα. Τα μπαρ «Ουάσιγκτων» και το «Σικάγο» ποτίζουν τους Αμερικάνους ναύτες του Έκτου Στόλου με ψευδαισθήσεις του Σόχο, της Μασσαλίας και της Νάπολης, και η ανάμνησις της Σπυριδούλας γυρίζει πάνω από τα κεφάλια των θαμώνων του «Τζών Μπούλ Μπαρ». Γύρω στις δώδεκα τα μεσάνυχτα όλοι είναι ανήσυχοι, νευρικοί και περιμένουν. Πίνουν μπύρα, νερωμένο ουίσκι και ψεύτικο κονιάκ ζαλίζονται και δεν κοιτάν να δουν τα νούμερα να τους μερακλώνουν για λίγο, να ξεχάσουν την πραγματικότητα, Ο εκφωνητής αναγγέλλει τα πάντα ως «περίφημα» και «διεθνούς φήμης» εις άπταιστον καθαρεύουσαν, και «πταίουσαν» αγγλικήν. Αναγγέλλεται ως «περίφημος τσιγγάνα χορεύτρια» το Κατινάκι από το Δουργούτη ή το Βόλο. Χορεύει χτυπώντας το ντέφι σαν να πιάνη μύγες και τρέχει ο ιδρώτας και το οξυζενέ, από το μαλλί της. Έπεται το «διεθνούς» φήμης μπαλέτο «Νίκολσον» και καταφθάνει στην πίστα η Νικολέτα από τη Λάρισα, η Λέλα από το Παγκράτι κι’ η Μαριώ απ’ το Βαρδάρι. Χορεύουν βιεννέζικους χορούς, ενώ ο διπλανός φτύνει και μουρμουρίζει «Πίτουρα». Ακολουθεί ο απαραίτητος ισπανικός χορός με φαβορίτα και τακουνάκι σα τσαρούχι, η ανεκδιήγητος Ελληνίς ντιζέζ τυλιγμένη στο μικρόφωνο, ντυμένη στα έξωμα και μακρυά, κόκκινο μεταξωτό με τούλια και ασημένια αστεράκια. Κοντή με μουστάκι χοντρή και άσκημη έχει τα πάντα εκτός από φωνή. «Και τα καλά, καλά είναι, μα και τα κακά, κακά είναι», σχολιάζει αγγλοελληνιστί ο κομπέρ. Ακολουθεί ο «χορός της φωτιάς», το κλου της βραδιάς. Τα φώτα σβήνουν θυμωμένα, και τα μάτια ανοίγουν θαμπωμένα. Στο τέλος εμφανίζονται και τρείς τέσσερεις ψηλές ξανθές Αυστριακές και Γερμανίδες όμορφες, ταράζεται το κοινό, παραγγέλνει τα ίδια, αλλά μένει μπουκάλα με το Κατινάκι, τη Νικολέτα, και τη Μαριώ. Είναι πια τρείς τη νύχτα όταν τα ξενοδοχεία ύπνου αρχίζουν τη δουλειά.

     Κοιμάται ο Πειραιάς δυό-τρείς ώρες για ν’ αρχίση ξημερώματα πάλι τη δουλειά. Να μπη στο μαγκανοπήγαδο.

         ΜΙΝΩΣ  ΑΡΓΥΡΑΚΗΣ, εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», Κυριακή 31/8/1958, σ.4.

Σημειώσεις:

       «Μια φορά κι έναν καιρό σ’ ένα από τα πιο όμορφα λιμάνια της Μεσογείου, τον Πειραιά, υπήρχε μία συνοικία, πού ήταν το καμάρι του και η… ντροπή του.

     Τη λέγανε «Τρούμπα» Η έντονα αμαρτωλή ζωή της ήταν ασφυκτικά γεμάτη από πόρνες, σωματέμπορους, πατρόνες, μπορντέλα, καμπαρέ, και όλων των ειδών τις φτηνές διασκεδάσεις, που όμως ήταν ακριβές.  Και είναι ακριβώς αυτές που συνθέτουν την ομορφιά της παραδεισένιας κόλασης.

ΤΡΟΥΜΠΑ, η ξελογιάστρα, η πλανεύτρα πουτάνα. ΤΡΟΥΜΠΑ, ο υπόκοσμος του Πειραιά, ο υπόκοσμος της Αθήνας, ο Ελληνικός υπόκοσμος, γενικά ΤΟΤΕ.

Η Τρούμπα όμως μέσα στη βρομιά της είχε μίαν αγνότητα. Μια περίεργη αγνότητα. Μια έστω, βρόμικη αγνότητα. Ήταν αληθινή, δεν κρυβότανε, δεν έλεγε ψέματα. Ήταν μια πουτάνα φανερή. Δε σου έταζε ψεύτικες απολαύσεις. Σου ‘λεγε…. Αυτή είμαι! Αυτά έχω να σου δώσω.  Τόσο κοστίζουν, θέλεις; Πάρε με. Δε θέλεις; Φύγε!»

                                                         ΣΠΕΡΑΝΤΖΑ   ΒΡΑΝΑ

                 Είναι εκατοντάδες οι πληροφορίες που θα ήθελες να αντιγράψεις όταν ξεφυλλίζεις και διαβάζεις τις σελίδες μιάς παλαιάς εφημερίδας. Να σταθείς σε συμβάντα και γεγονότα, στοιχεία που σου παράσχουν για την πολιτική και την κοινωνική ζωή, την ιστορία και τον πολιτισμό, τις τέχνες και τα γράμματα, ακόμα και τις διαφημίσεις για τις νέες εκδόσεις βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων, που κυκλοφορούσαν, καλλιτεχνικές ειδήσεις, και εκδηλώσεις, ομιλίες ανά την ελλάδα σε χώρες του εξωτερικού, την πόλης σου, τον γενέθλιο τόπο σου. Αναγνωρίζεις ονόματα γνωστά και αγαπητά σου των οποίων έχεις διαβάσει βιβλία τους, γνωρίζεις το έργο τους, και βλέπεις να δημοσιεύουν από παλαιά άρθρα και κείμενά τους, κριτικές τους, να στέλνουν τις ανταποκρίσεις τους από  ταξίδια τους σε άλλες χώρες της ευρώπης, να γράφουν τις αναμνήσεις και εντυπώσεις τους, τις σκέψεις, τις ιδέες τους. Ονόματα όπως ο πειραιώτης Γιάννης Τσαρούχης που γράφει για εικαστικές εκθέσεις και φεστιβάλ που πραγματοποιούνται. Ο επίσης πειραιώτης Μάριος Πλωρίτης δίνει τις ανταποκρίσεις του για τον κινηματογράφο, το θέατρο, δημοσιεύει τις πρώτες του ερευνητικές εργασίες για το Θέατρο στο Βυζάντιο, κάνει κριτική για το σινεμά, θεατρικές παραστάσεις. Ο ζωγράφος Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας που μας μιλά για την Κινέζικη Τέχνη, πριν συγκεντρώσει τα άρθρα του σε βιβλίο. Ο μικρασιάτης Στράτης Μυριβήλης δημοσιεύει τα χρονογραφήματά του σε τακτά χρονικά διαστήματα, ο ηθοποιός και εικαστικός Μάριος Νικολινάκος με τα εξαιρετικά του σκίτσα έχει την δική του παρουσία, ο Μποστ, ο Αργυράκης. Διαβάζουμε τις ανταποκρίσεις πειραιώτικων δημοσιογράφων και άλλων ελλήνων λογοτεχνών που μνημόνευσα σε προηγούμενα σημειώματα. Σπουδαίοι έλληνες συγγραφείς και εικαστικοί παρελαύνουν μπροστά στα μάτια μας σ’ ένα νοσταλγικό φλας μπακ στο χρόνο, σ’  ένα μωσαϊκό εικόνων, προσώπων, γεγονότων και καλλιτεχνικών δράσεων, κοινωνικών καταστάσεων όταν ακόμα δεν είχες γεννηθεί ή στην ροή του χρόνου άρχισες να μπουσουλάς και να αναγνωρίζεις δειλά-δειλά από τα πρώτα παιδικά σου χρόνια αυτό που λέγεται κόσμος του πολιτισμού και της τέχνης. Αρχίζεις να ξεχωρίζεις φυσιογνωμίες και πρόσωπα καλλιτεχνών, λογοτέχνες και  ποιητές που θα ήθελες μεγαλώνοντας να τους μοιάσεις. Διαβάζοντας άρθρα και κείμενα κάτι κάνει κλικ μέσα σου, ο προσωπικός σου χρόνος επιστρέφει θολά και θυμάσαι τις εμπειρίες και τα όνειρα που έκανες παιδί, μέσα από θολές σκιές, αχνά σκίτσα, έντονους φωτισμούς προσώπων και κατορθωμάτων καθώς ξεφύλλιζες παιδί τις σελίδες των εφημερίδων, των παιδικών βιβλίων, των περιοδικών. Άρχιζες να αντιλαμβάνεσαι την πολυχρωμία και ποικιλία της ζωής, το τυχαίο της, τα βάσανά της, τις δυσκολίες της ανθρώπινης ύπαρξης που γίνεται, μετατρέπεται, σε κάθε μορφή και είδος καλλιτεχνική δημιουργία. Αυτόνομο έργο τέχνης στο χρόνο την ιστορία, δημιουργική πρώτη ύλη στο χέρι ενός συγγραφέα, στην παλέτα ενός ζωγράφου, στο καλέμι ενός γλύπτη, στην παρτιτούρα ενός μουσικού, στον φακό ενός σκηνοθέτη, στα χέρια ενός δημοσιογράφου πάνω στην λευκή σελίδα μιάς πρωινής ή απογευματινής εφημερίδας, ενός εντύπου. Μιάς λαϊκής εφημερίδας που βρίσκεται ανοιγμένη και τσαλακωμένη πάνω στο μαρμαρένιο τραπέζι ενός Καφενείου δίπλα στο φλιτζάνι με τον καφέ Λουμίδη και το πλακέ πακέτο Άσσος Παπαστράτος. Ενός Καφενείου από τα εκατοντάδες που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλα τα σημεία και τα στέκια μιάς πόλης, ενός χωριού. Ενώ στο διπλανό τραπεζάκι με τις ψάθινες καρέκλες να το περικυκλώνουν με το τασάκι γεμάτο μισοσβησμένες γόπες, ένας άλλος πελάτης ξεφυλλίζει μία άλλη πολιτικών επιλογών εφημερίδα περιμένοντας την αφορμή να αρχίσει ο καφενο-καβγάς των θαμώνων. Η πολιτική συζήτηση των καφενόβιων πελατών που ανεβάζουν και κατεβάζουν κυβερνήσεις και σουτάρουν με επιτυχές σκορ στο δίχτυ της αντίπαλης ομάδας, δοξάζοντας την δική τους. Κάπου παρατημένα βλέπεις τα προηγούμενα εβδομαδιαία παλαιά τεύχη των λαϊκών οικογενειακών περιοδικών, «Ο Θησαυρός», το «Ρομάντζο», το «Ντόμινο», «Το Φαντάζιο», το «Ραδιοπρόγραμμα» κ.ά στέκονται στοιβαγμένα σε κάποια άλλη γωνιά ενός τραπεζιού μέχρι ένας άλλος θαμώνας να τα πιάσει στα χέρια του, ή παρέκει, μια μικρή συστάδα αντρών να στέκεται μπροστά στην βελόνα του ραδιοφώνου ακούγοντας το μεσημεριανό ή απογευματινό ποδοσφαιρικό ματς. Κάπως έτσι φαντάζομαι την γεμάτη καπνούς και ποικίλους θορύβους ατμόσφαιρα των ελληνικών Καφενείων εκείνων των δεκαετιών, όταν η φτωχή χώρα μας αγωνίζονταν να ανορθωθεί οικονομικά, να λειτουργήσει τις νέες βιομηχανικές της μονάδες, να οικοδομήσει τα νέα της κτιριακά συγκροτήματα, να στεριώσει τις νέες διπλωματικές και πολιτικές της σχέσεις στον σκληρά διπολικό κόσμο που επικρατούσε τότε. Περίοδος του ψυχρού πολέμου, των στρατιωτικών και ιδεολογικών συμμαχιών, της επαναχάραξης συνόρων, τις ανατροπές καθεστώτων, τις πολεμικές περιφερειακές συρράξεις. Τις δολοφονίες ηγετών. Εξεγέρσεων, λαϊκών επαναστάσεων. Εφευρέσεων και  επιτευγμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλαγές στην μόδα και τα ρούχα ένδυσης, την αισθητική των ευρωπαίων και ελλήνων πολιτών. Έχοντας ως παράδειγμα ζωής κυρίως, στο τι συνέβαινε στην μεγάλη και πλούσια υπερδύναμη πέραν του Ατλαντικού.

     Μικρή χώρα η πατρίδα μας, με μεγάλα όμως αποθέματα ιστορικής και πολιτιστικής παράδοσης. Πλούσια η ταυτότητα του Έθνους των Ελλήνων, τα ίχνη του χάνονται στην προϊστορία των προ Ομηρικών χρόνων και φτάνουν μέχρι των ημερών μας της τρίτης χιλιετίας. Αυτοκρατορικά μεγαλεία και εκστρατείες, λόγοι πολιτικών ηγετών στην Πνύκα και αποικιοκρατικές επεκτάσεις, κοινοβουλευτικές περίοδοι, δικτατορικές περιπέτειες, πολεμικές καταστροφές, μεγάλη ιδέα και οραματισμοί, απώλειες πανάρχαιων ελληνικών εδαφών. Ένδοξες πολεμικές στιγμές στα χιονισμένα ελληνικά βουνά, εθνικές αντιστάσεις, στρατοδικεία και ξερονήσια, μικρασιατική καταστροφή και τούρκικη εισβολή στην Κυπριακή μεγαλόνησο, όλα τα έζησε στο «κορμί» της η Ελλάδα και οι Έλληνες. Πανάρχαιος μικρός λαός ο Ελληνικός διασώθηκε μέσα στο καμίνι της ιστορίας μέσα από πολεμικές συγκρούσεις και εμφύλιες διαμάχες, φυλετικά πάθη και αρετές, ηρωικά κατορθώματα, λόγια φιλοσόφων και διδάγματα, και ύμνους ποιητών, θούριους ανδραγαθημάτων. Συνεχίζει και σήμερα να πολεμά και να μάχεται για το δίκιο και την ελευθερία, την ανεξαρτησία όπως τα ύμνησαν οι Ποιητές του. Κάθε σπιθαμή εδάφους της χώρας είναι ποτισμένο με αίμα, ιδρώτα, αγωνία, κακουχίες, πόνο, δοξασμένες και ηρωικές στιγμές, πληγωμένες αναμνήσεις. Μια Ρωμιοσύνη κουρσεμένη από έλληνες και ξένους τυράννους, ισχυρούς της γης, και Εκείνη, συνεχώς να αντιστέκεται να «καλουπωθεί» στα συμφέροντα των ξένων δυνάμεων. Μια χώρα που διαρκώς μεταβάλλεται η εικόνα της, αλλάζει το είδωλό της στον καθρέφτη της Ιστορίας, διαμορφώνει ανάλογα τον χαρακτήρα, την ταυτότητα των κατοίκων της, ημών των Ελλήνων και Ελληνίδων. Διαπλάθει ανάλογα τις περιστάσεις  τις συνειδήσεις τους, προσανατολίζει τις αντιδράσεις των Ελλήνων, των κατοίκων της. Ατίθαση και άναρχη η φυλή των Ελλήνων αντιστέκεται ακόμα και στους ηγέτες που εκλέγει να την κυβερνήσουν. Η ελληνική γη με τις άμεσες και ισχυρές βιωματικές διδαχές της, το άπλετο φως που την τροφοδοτεί με επιλογές, διαμορφώνει ανάλογα και την καλλιτεχνική μας ευαισθησία, την αισθητική μας, καθορίζει τις βιολογικές μας ανάγκες και πνευματικές αναζητήσεις. Το ελληνικό τοπίο-ορεινό ή νησιώτικο- ανάλογα με τον χρόνο της μοίρας του διαπλάθει και την μοίρα των Ελλήνων. Οι διάφορες ελληνικές τοποθεσίες και πόλεις, χωριά και νησιωτικοί τόποι της ελληνικής γεωγραφικής επικράτειας οργάνωσαν τις ζωές και συμπεριφορές, τις συνήθειες και αντιδράσεις των κατοίκων τους. Προσέλκυσαν ή απώθησαν τους δημότες τους να εμπλουτίσουν τις εμπειρίες τους με καινούργιες παραστάσεις. Ελληνικοί χώροι τους ανάγκασαν να ξενιτευτούν ή να μετεγκατασταθούν εντός και εκτός Ελλάδας. Να σταδιοδρομήσουν εκτός των πυλών των γενέθλιων πόλεων τους, μεταφέροντας την τοπική τους συνείδησή στα νέα χώματα που κατέφυγαν. Είναι δύσκολο μάλλον, να αναγνωρίσουμε μία κοινή κεντρική ταυτότητα ομοιομορφίας στους Έλληνες, σίγουρα δεσπόζουν και επικρατούν τα γενικά της φυλής μας χαρακτηριστικά, φυσιογνωμικά και πολιτιστικά. Η κοινή παιδεία, η  γλωσσική συνέχεια, οι ιστορικές καταβολές, η κοινή στην πλειοψηφία της θρησκευτική πίστη τα ήθη και τα έθιμα οι παραδόσεις. Ίσως και το σχολείο της «μίμησης». Η νοοτροπία και η ψυχοσύνθεση του Έλληνα, θεωρώ αν δεν λαθεύω, είναι η κατάσταση της ρευστότητας, η διαρκής αμφισβήτηση, το συνεχές ψάξιμο μέσα του, (τρώγεσαι με τα ρούχα σου λέει ο λαός) η πανάρχαια τάση του να ταξιδέψει, να απλώσει τα φτερά του στους τέσσερεις ορίζοντες της οικουμένης. Επιθυμεί να αλλάζει διαρκώς εμπειρίες και παραστάσεις. Στα ανήσυχα τέκνα τους έλεγαν οι παλαιές ελληνίδες μανάδες: «Όπου σταθεί η πέτρα μαλλιάζει». Ο Έλληνας θέλει να γνωρίσει άλλους λαούς, να κουβεντιάσει με ανθρώπους άλλων φυλών, να δει πως αντιδρούν, τι πιστεύουν, τι τρώνε πως διαπαιδαγωγούνται από τους γεροντότερους. Ορισμένες φορές μεγαλοπιάνεται και έχει την τάση να κατακτήσει άλλες εθνότητες με «πρόσχημα» τα αιώνια και αδιαμφισβήτητα πνευματικά του κλέη, το πολιτιστικό ένδοξο παρελθόν του. Ότι δεν μπορεί να πετύχει με τα όπλα ο Έλληνας κοιτά να το πετύχει με την πολιτιστική του δυναμική και παιδείας παράδοση, με την οικουμενικότητα του χριστιανικού ορθόδοξου λόγου και διδασκαλία της πίστης που ασπάζεται εδώ και αιώνες. Πάντα κάποια δικαιολογία θα βρει να ξενιτευτεί. Ο  Έλληνας ζει σε μία διαρκή ρευστότητα αμφισβήτησης του εαυτού του, των γύρω του, των πάντων. Κάτι θα σκαρφιστεί να κάνει για να δειχθεί στα μάτια του Άλλου, να γευτεί τα ηδονικά μυρωδικά της ζωής όπως έλεγαν οι παλαιοί ξέμπαρκοι Πειραιώτες ναυτικοί ακολουθώντας  ασυναίσθητα τον στίχο του Αλεξανδρινού  Έλληνα Αιγυπτιώτη ποιητή και ας μην είχαν διαβάσει τα ποιήματά του, ας κρυφογελούσαν πονηρά με τις ερωτικές του περιπέτειες στον ιδιωτικό του βίο. Το λάγνο βλέμμα της Πόλης απλώνονταν στα πέριξ, στον χρόνο, και έπλεκε την μοίρα της με αυτές των κατοίκων της.

     Η πόλη μας, ο Πειραιάς, ας είμαστε ειλικρινείς, μπορεί να έχει μακραίωνη και φημισμένη ιστορία και ναυτοσύνη, να περπατά ο Πειραιώτης ανέμελος πάνω σε χώματα ιστορικά τιμημένα, όμως δεν έχει πολλές εναλλακτικές λύσεις όσον αφορά τις κοινωνικές και πολιτιστικές εμπειρίες των δημοτών του. Δύο είναι οι κυρίαρχες συμβολικές «ιδεολογίες» της νεότερης τουλάχιστον ταυτότητάς της. Το θαλάσσιο στοιχείο και η ποδοσφαιρική παράδοση. Ο Εθνικός μάλλον υποχώρησε μπροστά στην δοξασμένη φήμη του Θρύλου. Τα του Ολυμπιακού και της κοινής του ταυτότητας με αυτήν της Πόλης, ανάγεται σε άλλα ερευνητικά μονοπάτια. Ο Πειραιάς και το ποδόσφαιρο συν-βάδισαν και συν-βαδίζουν παράλληλα. Το Θαλάσσιο στοιχείο και η ατμόσφαιρά του με το οποίο κυκλώνεται η Πόλη από τα πανάρχαια χρόνια οργανικά και λειτουργικά, πρόσφερε και εξακολουθεί με την σειρά του να συμβάλλει στην οικονομική και εργασιακή-ναυτιλιακή ανάπτυξη του πρώτου λιμανιού. Το θαλάσσιο στοιχείο του δίνει την αίσθηση της ανεξαρτησίας, των πλατειών οριζόντων, της ελευθερίας, του προγονικού μας αρχαίου νησιού που λέγεται Πειραιάς και ταξιδεύει μέσα στον χρόνο και την ιστορία, της λεκάνης της μεσογείου και πέραν των Ηράκλειων στηλών. Προσφέρει στον Πειραιώτη και την Πειραιώτισσα την αίσθηση της ευκαιρίας, της φυγής, της περιπλάνησης, της επικοινωνίας με άλλες τοποθεσίες της ελληνικής γης, σημεία του ορίζοντα. Ένας διαρκής Νόστος οικοδομεί την πειραϊκή ταυτότητα ακόμα και όταν δεν ταξιδεύει. Η θάλασσα και η  ρευστότητά της του ξεδιπλώνει τα όνειρα, του ενεργοποιεί τις δυνάμεις της φαντασίας του, τους οραματισμούς του, στελεχώνει τις ατομικές του μνήμες-κυρίως παιδικές και εφηβικές-, να εξερευνήσει περιοχές, πόλεις, χώρες, τοποθεσίες πέρα από τα γεωγραφικά Πειραϊκά σύνορα της γενέθλιας μνήμης. Δεν μπορώ να διανοηθώ πώς θα ήταν ο χαρακτήρας και η ταυτότητα της πόλης του Πειραιά και κατ’ επέκταση ημών των Πειραιωτών εάν δεν κυκλωνόμασταν από την Θάλασσα του Πειραιά και την ατμόσφαιρά της. Τα μυστικά και τους θησαυρούς των εμπειριών της, την αρμύρα και την υγρασία των κύκλων της ζωής. Την πανάρχαια και ιερή παρουσία της που οικοδόμησε τα χώματα και το περιβάλλον της Πειραϊκής γης, τον βίο και την συμπεριφορά των Πειραιωτών. Δεν είναι μάλλον τυχαίο ότι οι Έλληνες εσωτερικοί πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στα χώματα αυτού του πανάρχαιου νησιού που αποκαλούμε Πειραιά, προέρχονται από νησιώτικα περιβάλλοντα και περιοχές. Το Πειραϊκό όραμα των αυτοχθόνων και μη κατοίκων που εγκαταστάθηκαν εδώ είναι Θαλασσινό. Αυτό το κυρίαρχο του χώματος, του υγρού στοιχείου, του κοινού βίου και κοινής μνήμης περιβάλλον, το διαπιστώνουμε σε κάθε πτυχή της ζώσας πειραϊκής πραγματικότητας, των πειραιωτών. Θάλασσα και ναυτοσύνη για τον Πειραιά είναι  ένα και το αυτό, ακόμα και αν δεν το παραδεχόμαστε άμεσα. Μπορεί οι Πειραιώτες να φωνάζουν «Θρύλε Θεέ μου» αλλά μέσα σ’ αυτήν την κόκκινη από τιμή φράση εμπεριέχεται το ιστορικό γεγονός ότι ο Θρύλος είναι θαλασσινός, είναι ο «γαύρος». Είναι παιδί του θεού Ποσειδώνα ο Πειραιώτης.. Αν και οι χρονικογράφοι και ιστορικοί του Πειραιά μας υπενθυμίζουν διαρκώς ότι η Πρωτεύουσα, η κλασικοτραφή Αθήνα μας «καπελώνει», ασφυκτικά μας αγκαλιάζει, διαμορφώνοντας κατά διαστήματα τις ιστορικές και οικονομικές και κοινωνικές και άλλες εξελίξεις της Πόλης μας, στην πράξη, Εμείς οι Πειραιώτες (όπως θα μας έλεγε η τραγωδός Κατίνα Παξινού) διατηρούμε την πειραιώτικη θαλασσινή ανεξαρτησία μας, την άναρχη φιλοσοφία ζωής μας, την  ρεμπέτικη παιδικότητά μας, την τάση μας για άπλωμα της σκέψης και της πειραϊκής μας συνείδησης. Μετά μάλιστα τον περιορισμό μας στα 5 γεωγραφικά διαμερίσματα του πρώτου λιμανιού της χώρας, η πειραϊκή «σοφία» «παρέμεινε» εντός των Μακρών Τειχών!!!

Τα τοπόσημα της Πόλης μας που στάθηκαν κυρίαρχα σύμβολα διαχρονικά, σημαδεύοντας την πειραϊκή ιστορία και σταμπάροντας την πειραϊκή παράδοση δεν είναι πολλά, είναι όμως ισχυρά, κυρίαρχα και καθοριστικά στην επαναγνωριμία μας με το κοινό και αρχαίο αλλά και σύγχρονο του των δύο τελευταίων αιώνων παρελθόν μας. Τους πρόσφυγες προγόνους μας που απέκτησαν πειραϊκή συνείδηση, την ποιότητα των οραμάτων τους και επιδιώξεών τους ζωής.  Πειραιάς, το όνειρο μιάς Πόλης που διαρκώς ταξιδεύει άλλοτε με φουρτούνα άλλοτε με μπουνάτσα, πάντα όμως με τα πανιά των ιστίων της ιστορίας και της παράδοσής της υψωμένα και περήφανα.

Η περιοχή της ΤΡΟΥΜΠΑΣ, βρίσκεται μεταξύ των οδών Νοταρά, Φίλωνος, ΙΙ Μεραρχίας και Σκουζέ κυρίως, παραμένει ένα από τα κυρίαρχα τοπόσημα της Πόλης και μετά την διακοπή του εργασιακού και διασκεδαστικού της οργασμού την περίοδο της δικτατορίας από τον τότε δοτό δήμαρχο του Πειραιά. Η Τρούμπα είναι η γνωστότερη και η πλέον πολυσυζητημένη περιοχή του Πειραιά. Είναι η μικρή συνοικία η οποία με την ιδιαίτερη και ξεχωριστή, πλούσια σε ηδονικές προσφορές και άλλες της διασκέδασης προτάσεις της, την πολυεστιακή σε κοινωνικές και σωματικές εμπειρίες και επιλογές ατμόσφαιρά της, έδινε το στίγμα της εικόνας στο πρώτο λιμάνι της Ελλάδας. Το λιμάνι που το δόξασε ο αρχαίος στρατηγός Θεμιστοκλής και το ύμνησε ο Λάμπρος Πορφύρας και ο μέτοικος Βασίλης Λαμπρολέσβιος. Η σύνδεση και η αναφορά της Τρούμπας με τον Πειραιά τόσο για τους ίδιους τους δημότες της πόλης, όσο και τους έλληνες και ξένους επισκέπτες της. Η ταύτιση, μίας μικρής περιοχής εντός της Πόλης ταυτίστηκε όχι λίγες φορές με το καθόλου σώμα της Πόλης. Ο κινηματογραφικός φακός ιδιαίτερα, αλλά και τα προσωπικά ημερολόγια και οι αναμνήσεις παλαιών Πειραιωτών εδραίωσαν αυτήν την συσχέτιση. Η Τρούμπα, μια λαϊκή και φτωχή συνοικία στο κέντρο σχεδόν του λιμανιού, δίχως ιστορικά ή αρχαία αξιοθέατα, (αν και δεν απείχε γεωγραφικά πολύ ούτε από το Δημοτικό Θέατρο ούτε από τα ερείπια των αρχαίων ναών επί της Γεωργίου), εξαιτίας των οίκων ανοχής που υπήρχαν στα όριά της, των διαφόρων μαγαζιών της ηδονής, των καμπαρέ, των μπαρ και νάϊτ κλαμπ, και ίσως «κακόφημων» κέντρων διασκέδασης-για την αστική τάξη και θρησκευτική ηθική των Πειραιωτών- και όχι μόνο, είχε αποκτήσει την προσωνυμία της πιο κακόφημης περιοχής του Πειραιά. Παρ’ όλο όμως τον αρνητικό κοινωνικό στιγματισμό που της είχανε προσδώσει, τον ερωτικά σκοτεινό και «επικίνδυνο» μύθο με τον οποίο την είχανε τυλίξει, παρέμεινε ένα από τα γνωστότερα τοπόσημα της ιστορίας και της παράδοσης του Πειραιά, και των πολυπερπατημένων δρόμων της. Τα σημαίνοντα σύμβολα της παράδοσης της ιστορίας του Δήμου μας υπήρξαν το Δημοτικό Θέατρο της Πόλης στην πλατεία Κοραή. Το γνωστό μας Ρολόϊ-Δημαρχείο, το οποίο κατεδαφίστηκε επί επταετίας μπροστά από τον Τινάνειο Κήπο και την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, το παλιό μοναστήρι. Το άλλο Ρολόι, το «Αυγό» στο λιμάνι της Ζέας στην πλατεία Κανάρη. Η εκκλησία και ο λόφος του Προφήτη Ηλία, η περιοχή κοντά στον Σταυρό στην Πειραϊκή και ίσως, η περιοχή των Δεξαμενών του Βασιλειάδη εντός των ορίων του ΟΛΠ. Ορισμένα άλλα περιφερειακά τοπόσημα των πέντε γεωγραφικών διαμερισμάτων της Πόλης, τοπόσημα συνοικιών, συνηθέστερα λειτουργούσαν σαν σημεία και κέντρα συνάντησης των πειραιωτών-δημοτών των αντίστοιχων διαμερισμάτων του Λιμανιού. Πχ. Πλατεία Πηγάδας, πλατεία Αγίας Σοφίας, πλατεία περιοχής Καμινίων κλπ. Όπως κάθε πόλη και τοποθεσία της Ελλάδας έχει τα τοπόσημά της και τα ιδιαίτερα τοπωνύμιά της, το ίδιο και ο Πειραιάς. Είναι αυτά που του προσφέρουν το χρώμα και την ατμόσφαιρά του στην διάρκεια της ιστορικής του διαδρομής. Πράγματα γνωστά και καταγεγραμμένα.

     Η Πόλη μας-το πρώην νησί- είναι ένα ένδοξο αρχαίο λιμάνι που απλώνεται η ενδοχώρα του στις γύρω όμορες περιοχές και δήμους. Στο σημείωμα αυτό, δεν αναφέρομαι-παρά τις αναφορές του Μ. Αργυράκη-στις γεωγραφικές όμορες περιοχές που από παράδοση αποκαλούμε ευρύτερη περιοχή του Πειραιά και τους Δημότες τους Πειραιώτες. Δηλαδή τον Δήμο Δραπετσώνας, τον Δήμο της Νίκαιας-Άγιος Ιωάννης Ρέντης, τον Δήμο Περάματος- περιοχή Αγίου Γεωργίου, το νησί Σαλαμίνα με τις δημοτικές της περιφέρειες. Πριν από τον μεσοπόλεμο ακόμα και μέρος του κάτω Κορυδαλλού αποκαλούσαν Πειραιά. Γράφω αποκλειστικά για αυτό που σήμερα ονομάζουμε Δήμο του Πειραιά από την ίδρυσή του και ότι απέμεινε μετά την ανεξαρτητοποίηση των όμορων Δημοτικών περιοχών. Αν στέκει η ορολογία θα γράφαμε την Πειραϊκή αποδημότευση. Πάντως η πειραϊκή γειτονιά των ανθρώπων κοινή καθώς και οι μνήμες. Η Τρούμπα λοιπόν, είτε όσους πρόλαβαν και έζησαν την ακμή, την άνθησή της, την παρακμή της και το κλείσιμό της, είτε όσοι έζησαν τον απόηχο της φήμη της, (οι γενιές των Πειραιωτών μετά την μεταπολίτευση) γηγενείς και μη Πειραιώτες, ήταν ένα είδος κοινωνικού «θρύλου». Ένα τοπόσημο μίας περιοχής του Πειραιά που εξακολουθεί να προκαλεί το ιστορικό, το κοινωνιολογικό, το δημοσιογραφικό, το συγγραφικά ερευνητικό πειραϊκό ενδιαφέρον και όχι μόνο. Έμεινε η «σκοτεινή» και η «λαμπρή» φήμη της κατά περιόδους της λειτουργίας της και των υπηρεσιών της. Τα εκατοντάδες άτομα που εργάστηκαν στους χώρους της-γυναίκες και άντρες κάθε επαγγελματικής και κοινωνικής τάξης και ηλικίας, χαράχτηκαν στις μνήμες των επισκεπτών της. Οι μυρωδιές των σωματικών ιχνών των εργαζομένων και των άλλων της ζωής και της ηδονής ατόμων που περιηγήθηκαν τους δρόμους της. Οι νεότερες γενιές των Πειραιωτών-όπως η δική μας γενιά του 1980, μετά την μεταπολίτευση, γνώρισε την αχλή μιάς περιοχής και μιάς ατμόσφαιρας, όχι και τόσο μακρινής στις ζωές των πειραιωτών, που ζουζούνιασαν ερωτικά ή ξέδωσαν διασκεδάζοντας στα διάφορα επώνυμα μπαρ της, τα επίσης επώνυμα νάιτ κλαμπ της, τα διάφορα κέντρα διασκέδασης ή συνάντησης ελλήνων και ξένων ναυτικών όπου γης και φυλής, ηλικίας και θρησκεύματος. Οι γνωστοί στίχοι του λαϊκού τραγουδιού «κάθε λιμάνι και καημός/ κάθε καημός και δάκρυ/ είναι η ζωή του καθενός…» που τραγουδούσε ο Πάνος Γαβαλάς, ισχύει και στην περίπτωση του πρώτου Λιμανιού του Πειραιά και όχι μόνο. Το λαϊκό τραγούδι, το ρεμπέτικο, ο ελληνικός κινηματογράφος, τα κατά καιρούς πειραϊκά και αθηναϊκά χρονογραφήματα και δημοσιεύματα στις εφημερίδες και τα περιοδικά, οι προσωπικές αναμνήσεις πειραιωτών συγγραφέων όπως αποτυπώθηκαν σε λογοτεχνικά περιοδικά και βιβλία τους για την Πόλη μας, ο φωτογραφικός φακός, τα αστυνομικά δελτία και πεπραγμένα της εποχής  μας αφηγούνται ατομικά και συλλογικά περιστατικά, αντρών και γυναικών, ευτράπελα και δύσκολα συμβάντα που έζησαν οι παλαιότεροι την περίοδο της ακμής της συνοικίας. Φωνές αντρών και γυναικών (όχι τόσες πολλές) που εργάστηκαν για χρόνια στα σπίτια και τα μαγαζιά της μας εξιστορούν εμπειρίες τους και γεγονότα της ζωής τους, μας δίνουν την εικόνα και την ατμόσφαιρα στο πώς ήταν τότε η περιοχή αυτή του Πειραιά, ποιοι τύποι την διαφέντευαν, ποιες οι ασχολίες τους, ποιές ανθρώπινες φιγούρες μαγκιάς και εκμετάλλευσης είχαν το πάνω χέρι στα κορμιά και τις ζωές των εργαζομένων, ποιοι ήσαν οι ιδιοκτήτες των διαφόρων σπιτιών, των μπαρ. Οι κοινωνικές πρακτικές τους, τα ονόματα των μαγαζιών που σύχναζαν. Τι ευχάριστα ή δυσάρεστα περιστατικά αντελήφθησαν ή συμμετείχαν από την ωμή και σκληρή πραγματικότητα της συνοικίας που, σώματα και ψυχές ανθρώπων, συνήθειες και κρυφές ερωτικές επιθυμίες, συναντήσεις και ιδιορρυθμίες ατόμων βρίσκονταν κάτω από την εποπτεία δύο χριστιανών αγίων, ενός μάλιστα αμιγώς θαλασσινού. Άγιος Σπυρίδωνας-Άγιος Νικόλαος. Η γενιά μου, μετά το 1974, σαν έφηβοι που άνοιγαν τα φτερά τους και έχοντας κατά νου τον Καβαφικό λόγο για την απόλαυση των πολλών ηδονικών μυρωδικών, περπάτησε το Γιαχνί σοκάκι, γνώρισε και συνομίλησε με παλαιότερους και νεότερους πειραιώτες που είχαν βαδίζει στα χώματά της Τρούμπας, μίλησε άτακτα για τις αναμνήσεις της. Γυναίκες της ηδονής, καβγατζήδες και προστάτες, νταβατζήδες και τραβεστί, παπατζήδες και ομοφυλόφιλοι, σερβιτόροι και ξέμπαρκοι ναυτικοί, μάγειρες και κράχτες πορτιέρηδες, αλλόγλωσσοι ναυτικοί, βαποράκια και εστιάτορες, μόνιμοι και άταχτοι επισκέπτες, περίεργες φάτσες και σαράφηδες, πελάτες και μουσικοί, πότες και μπεκρήδες, αλκοολικοί και ηθοποιοί, τραγουδιστές δεύτερης και τρίτης φωνής, ορχήστρες και χορευτικά συγκροτήματα, ξένα μπαλέτα, πονηροί τύποι της κλειδαρότρυπας, πειραιώτες περαστικοί και αθηναίοι επισκέπτες, νοικοκυραίοι και μπακούρια, εφοπλιστές και έμποροι, όλη την κοινωνική διαστρωμάτωση και την γκάμα επιθυμιών των ανθρώπων μπορούσες να συναντήσεις στην Τρούμπα. Ο Τινάνειος Κήπος ήταν σημείο συνάντησης μια και η συγκοινωνιακή γραμμή η λεωφορειακή γραμμή που ένωνε τον Πειραιά με την πλατεία Ομονοίας στην Αθήνα, το νούμερο 49 είχε την αφετηρία του στο πάνω μέρος του Κήπου. Σταθήκαμε όπως φαίνεται τυχεροί στα νυχτοπερπατήματά μας και τα ξενύχτια μας, μια και η ερωτική ατμόσφαιρα της Τρούμπας, δεν είχε αναμειχθεί επικίνδυνα με ουσίες και χρήσεις βλαβερές για τον ανθρώπινο οργανισμό και δημόσια συμπεριφορά, τα ναρκωτικά. Κάτι που έκανε επικίνδυνο το νυχτοπερπάτημά της. Με την πάροδο του χρόνου και την αλλαγή των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών και συμπεριφορών διασκέδασης των ανθρώπων, τα μαγαζιά με τις ερωτικές ταινίες, την κυριαρχία της ιδιωτικής τηλεόρασης, η περιοχή έχασε την ελεγχόμενη λειτουργικότητά της-αυτή που της είχε απομείνει μετά το κλείσιμο των σπιτιών με τα κόκκινα αναμμένα φωτάκια ως απαραίτητο στοιχείο του κάθε Λιμανιού. Όπως και τα Λαδάδικα της συμπρωτεύουσας, η περιοχή αυτή του Πειραιά άνθισε και παρήκμασε. Η Τρούμπα, είχε  προσφέρει ότι είχε να προσφέρει στους νυχτερινούς επισκέπτες της, ενώ τα πρωινά έσφυζε από εργασιακή πολύβουη κίνηση των διαφόρων ναυτιλιακών εταιρειών και εμπορικών καταστημάτων τα οποία λειτουργούσαν στους γύρω δρόμους και εργάζονταν οι νοικοκυραίοι. Φαγάδικα, ταχυφαγεία, βιβλιοπωλεία και παλαιοπωλεία, μαγαζιά ειδών ένδυσης και υπόδησης, κορνιζάδικα και καταστήματα φωτογράφων, τραπεζικά μέγαρα και λογιστικά γραφεία. Κινηματογραφικές αίθουσες που πρόβαλαν αισθησιακές ταινίες, το υποκατάστημα της Ολυμπιακής και τα Δικαστήρια, άλλες δημόσιες υπηρεσίες του ΙΚΑ και ασφαλιστικών ταμείων. Σποραδικά και που, κοντά σε δημόσιες εφορίες, πρόβαλαν με διακριτικότητα και αρκετή παλαιά γυναικεία κοκεταρία οι φιγούρες ορισμένων γερασμένων γυναικών οι οποίες είχαν απομείνει, μεταφέροντας την ατμόσφαιρα ενός άλλου χρόνου και ανθρώπινων περιπετειών ζωής ο οποίος έσβησε στα νερά του πρώτου Λιμανιού, τουλάχιστον στην μορφή που την είχαν γνωρίσει οι παλαιότερες γενιές των Πειραιωτών. Νεότερες σε ηλικία υπάρξεις αγοριών που «είναι κάτι παιδιά που δεν γίνονται άντρες και δεν ζουν την ζωή την δικιά σου» που τραγουδά ο συνθέτης και τραγουδιστής Κώστας Τουρνάς, σύχναζαν τα απογεύματα απολαμβάνοντας την θαλάσσια θέα και τους ήχους και το πέταγμα των πουλιών στον Τινάνειο Κήπο. Η πόλη διεύρυνε τα ερωτικά της εσωτερικά όριά σε άλλα γεωγραφικά της διαμερίσματα. Νέοι καιροί, νέες συνθήκες διασκέδασης και επικοινωνίας, άλλα ήθη. Οι ελάχιστες ανθρώπινες σωματικές, έμψυχες μνήμες και τα κτιριακά ερείπια των δρόμων της Τρούμπας θα εξιστορούσαν πλέον την ιστορία και την παράδοσή της. Ο γραπτός λόγος και η εικόνα, η μουσική και το σχέδιο, θα διέσωζαν στο χρόνο το ιστόγραμμα των σωματικών και συναισθηματικών μνημών, των διάφορων εμπειριών της, την λαχτάρα των αισθήσεών της, την διαδρομή της πορείας της, την ταυτότητά της, τις ηδονικές προτάσεις διασκέδασής της, τα μουσικά ακούσματά της, τις περιπλανώμενες ημίγυμνες υπάρξεις κάτω από τα Κόκκινα Φανάρια της. Μέσα στα ημισκότεινα δωμάτιά της, στα υγρά σοκάκια και κρυψώνες της. Φωτογραφίες παλαιάς μνήμης της ποκετ μηχανής ΚΟΝΤΑΚ. Όπως όλα αλλάζουν, έτσι και η Τρούμπα και η ιστορία της, αυτή η περιοχή που είχε συνδέσει την μοίρα της με την μοίρα του πρώτου λιμανιού, καθρεπτίζεται πλέον μέσα στις σελίδες των διαφόρων περιοδικών και εφημερίδων, αφιερωμάτων της τηλεόρασης, όσων την έζησαν από κοντά. Οι μερακλήδες της ηδονής και της γραφής. 

Σελίδες με στιγμιότυπά της και εικόνων της έχουμε σε εργασίες της πεζογράφου-δημοσιογράφου Λιλίκας Νάκου, (πέρα από τις γνωστές λαμαρίνες κοντά στου Παπαστράτου), του λαογράφου Ηλία Πετρόπουλου που μας έδωσε το βιβλίο μπουρδέλο, του θεατρικού συγγραφέα Γαλανού που έγραψε τα Κόκκινα Φανάρια, της ηθοποιού Σπεράντζας Βρανά, που πρώτη αυτή σε βιβλίο, μας κατέθεσε ολοκληρωμένες προσωπικές αφηγήσεις περιστατικών και ανθρώπινων χαρακτήρων. Μία μικρή πινακοθήκη ερωτικών χαρακτηριστικών τύπων που εργάζονταν ή κινούνταν στην περιοχή και τα πέριξ. Το βιβλίο της «Η ΤΡΟΥΜΠΑ» εκδόσεις Τερζόγλου, Αθήνα 2003 σελίδες 190 ήταν αυτό που άνοιξε το δρόμο της έρευνας, έστω και σε ένα επίπεδο καθαρά ιδιοσυγκρασιακής και ατομικής εξιστόρησης, δίχως κοινωνιολογικό μάλλον ενδιαφέρον ή ιστορικά στοιχεία, πέρα από τις ατομικές αφηγήσεις φίλων της τολμηρής πάντα ηθοποιού Σπεράντζας Βρανά. Ο πρώτος που έβαλε τις βάσεις για μία πιο ενδελεχή κοινωνιολογική εξέταση και ιστορική  έρευνα του λαϊκού προσώπου και της κουλτούρας πρόσληψής της Τρούμπας στις μέρες μας, ως ιστορικής μνήμης απαλλαγμένης από σκιές ηθικής και ομιχλώδεις μικροαστικές αποσιωπήσεις,- πίσω από τα καφασωτά και τις πλαστικές κουρτίνες- της ιστορικής διαδρομής της Τρούμπας ως μέρος της καθόλου επίσημης Πειραϊκής ιστορίας και παράδοσης είναι ο συλλέκτης-συγγραφέας Βασίλης Πισιμίσης. Ο Πισιμίσης τόλμησε και μας έδωσε μία ολοκληρωμένη εικόνα της περιοχής της Τρούμπας και του κλίματός της δίχως στολίδια και αποκρύψεις, σεβόμενος τους ή τις εργαζόμενες και τα άτομα που πρόσφεραν τις όποιες υπηρεσίες τους. Ο Πισιμίσης το 2010 από τις εκδόσεις και το βιβλιοπωλείο του Αντώνη Τσαμαντάκη στον Πειραιά, κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Βούρλα-Τρούμπα: Μια περιήγηση στον χώρο του περιθωρίου και της πορνείας του Πειραιά (1840-1968)». Ένα βιβλίο που βρήκε ευρεία απήχηση, διαβάστηκε από το αναγνωστικό κοινό όταν κυκλοφόρησε εντός και εκτός του Δήμου του Πειραιά και έτυχε επανεκδόσεων. Η εργασία αυτή, αναθεωρημένη και με νέο τίτλο «Τρούμπα, Βούρλα, Λιμάνι» Χώρος και μνήμη του πειραϊκού περιθωρίου στον 20 αιώνα. Επιμέλεια Κατερίνα Μαυρομιχάλη. Πρόλογος Νίκος Μπελαβίλας. Επίμετρο Λεωνίδας Οικονόμου, επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις Μωβ, Αθήνα 2022, τιμή 20 ευρώ. Ο Κερατσινιώτης συλλέκτης και συγγραφέας  αφιερώνει το βιβλίο στον πειραιώτη ποιητή και στιχουργό, ενεργό πολιτικά,  δραστήριο πάντα κυρό Γιάννη Κακουλίδη ενώ δεν λησμονεί να αναφερθεί τόσο στην ηθοποιό Σπεράντζα Βρανά που με το βιβλίο της και τις πληροφορίες που του έδωσε από τις συζητήσεις της μαζί του, καθώς και άλλα στοιχεία που του έδωσαν διάφορα άτομα κατά την διάρκεια της έρευνάς του. Με το εμπλουτισμένο αυτό συγγραφικό και φωτογραφικό υλικό σπονδύλωσε την καλή και πρωτότυπη εργασία του για την Τρούμπα και τον Πειραιά. Οι μαρτυρίες σχετικά με την Τρούμπα άρχισαν να συστηματοποιούνται και να πληθαίνουν όπως και οι κοινωνιολογίζουσες έρευνες και προσωπικές καταγραφές μετά την έκδοση των δύο αυτών βιβλίων. Το βιβλίο της ηθοποιού Σπεράντζας Βρανά, δεν γνωρίζω την αιτία, αποσύρθηκε από πολύ νωρίς από την κυκλοφορία. Ο πρώτος εκδότης του Βασίλη Πισιμίση, μου το φωτοτύπησε και μου έδωσε παράλληλα να διαβάσω την πρώτη μορφή της εργασίας του αγαπητού Βασίλη Πισιμίση. Η φήμη και η πειραϊκή ιστορία της Τρούμπας, μετά το βιβλίο του Β.Π. πέρασε ανοιχτά τα κράσπεδα της λήθης και αποτελεί μέρος της επίσημης παράδοσης του Πειραιά. Ο κόσμος της Τρούμπας και η περιοχή της, η ατμόσφαιρά της και οι συνθήκες της, το μωσαϊκό της κοινωνικής της ανθρωπογνωσίας, αποτελούν στοιχεία της συλλογικής μνήμης του Δήμου του Πειραιά. Εμπλούτισαν τους χαρακτηριστικούς της τύπους, όπως είναι η φιγούρα του Σταύρακα. Η Πόλη δεν ντρέπεται για το ψηφιδωτό του πρόσωπό της και τις διάφορες εκφάνσεις και πτυχές των βιωματικών εμπειριών και εικόνων της ζωής της. Ενώ αυτό που ονομάζουμε κοινωνικό περιθώριο-όπως το συναντάμε στα πεζογραφήματα του Πέτρου Πικρού, τα απομνημονεύματα του Μάρκου Βαμβακάρη και τα ευθυμογραφήματα του Νίκου Τσιφόρου ή στο «επάγγελμα πόρνη» της αντισυμβατικής Λιλής Ζωγράφου, και σε ορισμένες πτυχές της διηγηματογραφίας του Δημοσθένη Βουτυρά, απέκτησε το δικό του ξεχωριστό κάδρο στην συλλογική μνήμη της Δημοτικής ανθρωποπινακοθήκης της Πόλης μας. Τα πάντα ήταν θέμα χρόνου καθώς η μνήμη ξετύλιγε το κουβάρι της και οι αναγνώστες πλήθυναν.

          Από τον τελευταίο μήνα του 1957, Κυριακή 29/12/1957, με το ταξιδιωτικό κείμενο «ΠΡΩΤΟ ΑΛΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ: ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ-ΝΕΑΠΟΛΙΣ. ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ… Ο Μίνως Αργυράκης σας αφηγείται και εικονογραφεί, σελίδα 6 της εφημερίδας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» αρχίζει η Κυριακάτικη συνεργασία του εικαστικού, σκιτσογράφου και συγγραφέα Μίνου Αργυράκη με την ημερήσια πρωινή πολιτική εφημερίδα. Τα Κυριακάτικα ταξιδιωτικά δημοσιεύματά του κρατούν μέχρι την χρονιά 1961, σελίδα 4 ή 6, δίχως να πάψει η εφημερίδα να μας δίνει στοιχεία για την καλλιτεχνική δράση και πορεία, πληροφορίες του ταλαντούχου αυτού έλληνα δημιουργού τα επόμενα χρόνια μέχρι που ανέστειλε την έκδοσή της το 1967 χρονιά της δικτατορίας. Τον τίτλο του πρώτου του βιβλίου «Οδός Ονείρων» δανείστηκε ο Μελωδός των Ονείρων μας Μάνος Χατζιδάκις και χρησιμοποίησε στην δική του παράσταση και άρχισε η συνεργασία του με τον εκλεκτό φίλο και συνεργάτη του εικαστικό και συγγραφέα Αργυράκη. Το 1964 οι εκδόσεις Γαλαξίας κυκλοφορούν στην σειρά Βιβλιοθήκη Ελλήνων και Ξένων Συγγραφέων με το Νούμερο 71/Οκτώβριος 1964 το «Ο ΓΥΡΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ», σελίδες 204. Στον τόμο αυτόν του Αργυράκη περιλαμβάνονται οι ταξιδιωτικές του αναμνήσεις της περιόδου 1958-1961 των δημοσιευμάτων του στην «Ελευθερία». Στον τόμο δεν εμπεριέχονται όμως  όλες οι δημοσιογραφικές του δημοσιεύσεις στην εφημερίδα. Περιέχονται μόνο τα ταξίδια του στο εξωτερικό. Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία…. Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1984 από τις εκδόσεις Καστανιώτη, κυκλοφορεί το βιβλίο του «Ο ΓΥΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ»- Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα, σελίδες 160. Από τις ταξιδιωτικές αναμνήσεις του στην Βόρειο Ελλάδα, την Πελοπόννησο, τα Νησιά του Σαρωνικού, των Κυκλάδων, των Επτανήσων κλπ. Ούτε σε αυτόν τον τόμο περιέχονται όλα τα δημοσιεύματα της συνεργασίας του με την εφημερίδα. Απουσιάζει η πρωτεύουσα,  το λιμάνι του Πειραιά κλπ. Ο πειραιώτης φίλος και συλλέκτης Δ. Κρασονικολάκης που τυγχάνει να έχει στην κατοχή του τα βιβλία του Μίνου Αργυράκη με πληροφόρησε για τα περιεχόμενα των δύο βιβλίων, έτσι μπόρεσα να διασταυρώσω τα παλαιά με τα νέα δημοσιεύματα. Πληροφορίες αντλούμε για τον εικαστικό, σκιτσογράφο, ποιητή και ταλαντούχο συγγραφέα από το βιβλίο της τρίτης συζύγου του Αργυράκη, της Αμυ Μιμς-Σιλβερίδη: «Ο Μίνωας-Μινώταυρος και η Δαίδαλα», Στον Έβδομο Λαβύρινθο, εκδόσεις Οδός Πανός, Αθήνα 2005, καθώς και βιβλία της ιστορίας της ελληνικής τέχνης και μελέτες που αναφέρονται στην πολιτιστική διαδρομή και προσφορά του Μάνου Χατζιδάκι Ασφαλώς το σημείωμα αυτό, δεν είχε να κάνει με την παρουσία του Μίνου Αργυράκη στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» (δεν αποδελτίωσα την σύνολη συνεργασία του) όσο με το κείμενο και τις εντυπώσεις του καλλιτέχνη στην πόλη και το λιμάνι του Πειραιά, και τους χαρακτηρολογικούς τύπους των Πειραιωτών που μας δίνει, τις συνήθειές τους και τις συμπεριφορές τους. Την ατμόσφαιρα του τοπίου, έστω και αν ο λόγος και τα σκίτσα του περιλαμβάνουν σε μεγάλο βαθμό τον Δήμο της Δραπετσώνας. Όπως και νάχει το κείμενο του Μίνωα Αργυράκη αποτελεί μία ακόμη προσθήκη στην Πειραϊκή πολιτιστική Πινακοθήκη της πόλης μας.

Το κείμενο «Ο ΠΕΙΡΑΙΑΣ: ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ όπως το είδε και το εικονογράφησε ο ΜΙΝΩΣ ΑΡΓΥΡΑΚΗΣ» αν δεν κάνω λάθος, δεν έχει προσεχθεί μια και από όσο γνωρίζω, δεν συμπεριλαμβάνεται αυτούσιο, ολόκληρο σε κανένα από τα γνωστά βιβλία που έχουμε για τον Πειραιά, είτε παλαιότερα είτε νεότερα ανθολόγια-τουλάχιστον όσων έχω κοιτάξει και διαβάσει. Πράγμα που σημαίνει ότι ίσως, να έρχεται στην επιφάνεια για δεύτερη φορά μετά από τόσες δεκαετίες από την πρώτη του δημοσίευση, το 1958 μια και δεν έχει συμπεριληφθεί και σε κυκλοφορίες βιβλίων του ίδιου του συγγραφέα και εικαστικού, σκιτσογράφου.

     Στην μεταφορά διατήρησα την ορθογραφία της εφημερίδας με ελάχιστες ορθογραφικές παρεμβάσεις για την ορθότερη κατανόηση του κειμένου. Έχουμε μία λαϊκή τοιχογραφία της αγοράς και του λιμανιού του Πειραιά όπως τον αφουγκράστηκε και τον γεύτηκε το βλέμμα του σκιτσογράφου και η γάργαρη και λαϊκή γλώσσα και καθαρή ματιά του ταξιδιώτη- περιηγητή συγγραφέα.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς, Σάββατο 26- Δευτέρα 28/11/2022              

ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Φ. ΚΑΚΡΙΔΗ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Φ. ΚΑΚΡΙΔΗ στην εφημερίδα  ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

      Καταγράφοντας και αποδελτιώνοντας τις επιφυλλίδες του μικρασιάτη πεζογράφου και αγιογράφου Φώτη Κόντογλου, στην προδικτατορική πολιτική πρωινή Βενιζελική εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», γινόμαστε μάρτυρες μιάς πλειάδας πολιτιστικών γεγονότων, δράσεων και εκδηλώσεων, εκδόσεων και αμέτρητων καλλιτεχνικών γεγονότων τις δεκαετίες αυτές, σχεδόν αμέσως μετά το τέλος του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου και την απελευθέρωση της χώρας μας από την γερμανική κατοχή καί το τέλος της εμφύλιας σύρραξης στην πατρίδα μας, Η Ανεξάρτητη πρωινή εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» με διευθυντή τον Πάνο Β. Κόκκα και αρχισυντάκτη τον δημοσιογράφο Γιώργο Ανδρουλιδάκη εκδόθηκε το 1944 χρόνια δύστοκα και αιματηρά για την κατεστραμμένη Ελλάδα, και έκλεισε το 1967, χρονιά της επτάχρονης δικτατορίας, όπως και άλλοι τίτλοι πολιτικών πρωινών και απογευματινών εφημερίδων των οποίων οι εκδότες βλέπε πχ. Ελένη Βλάχου, ανέστειλαν την λειτουργία τους λόγω της στρατιωτικής δικτατορίας. Συνολικά 23 χρόνια. Στο χρονικό αυτό διάστημα, όπως διαβάζουμε στις διαφημίσεις και τις ανακοινώσεις της εφημερίδας, κυκλοφόρησαν και αρκετοί νέοι τίτλοι εντύπων και περιοδικών, πχ. «Αθηναϊκή», «Επιθεώρηση Τέχνης» κλπ. Μέσα από τις σελίδες της «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ» παρουσιάζεται σχολιασμένη ή ασχολίαστη το σύνολο της πολιτικής και ιστορικής επικαιρότητας της Ελλάδος, της Ευρώπης και των άλλων ηπείρων της υδρογείου Χιλιάδες πληροφορίες και γεγονότα περνούν μπροστά στα μάτια μας σαν «σινεμασκόπ» αφορώντα την νεότερη πολιτική ιστορία της ευρωπαϊκής ηπείρου και της πατρίδας μας. Διθυραμβικά ή καταδικαστικά σχόλια και άρθρα για ιστορικές και πολιτικές προσωπικότητες που διαμόρφωσαν την ιστορική πραγματικότητα του Κόσμου τα τελευταία τουλάχιστον διακόσια χρόνια, σχεδίασαν τις πολιτικές και διπλωματικές εξελίξεις τον τερματισμό της δυτικής λευκής και όχι μόνο φυλής αποικιοκρατίας. Βλέπε παραδείγματος χάριν την πολιτική αρθρογραφία για την περίοδο της ναζιστικής λαίλαπας, την μεταπολεμική τύχη των  κυβερνητικών συνεργατών του γερμανού δικτάτορα στην μεταπολεμική Γερμανία, στο πως αντιμετωπίστηκε ο ίδιος  από τους ιστορικούς. Την δημοσίευση των απομνημονευμάτων του Στρατηγού Ντε Γκωλ. Την Μαρξιστική επανάσταση του 1917 και του ρόλου του «πατερούλη», των κληρονόμων του στην ηγεσία όπως ο Κρουτσώφ, την περίοδο της αποσταλινοποίησης, την τύχη της αυτοκρατορικής ρώσικης οικογένειας η οποία είχε παραιτηθεί του αυτοκρατορικού θρόνου πριν την πραξικοπηματική κατάλυση των μπολσεβίκων. Την μετέπειτα σοβιετική επιρροή σε κράτη της μέσης ανατολής, νοτίου αμερικής και αφρικής. Την αμερικάνικη επεκτατική πολιτική και διείσδυση μετά το τέλος του δευτέρου του παγκοσμίου πολέμου. Την προσωπογραφία του Άϊκ, του προέδρου Τζών Κέννεντυ, το μυστήριο της δολοφονίας του. Την πολιτική περιπέτεια του Χουάν και της Εβίτας Περόν στην Αργεντινή, την επανάσταση του Κάστρο στην Κούβα και το τέλος του δικτάτορα Μπατίστα. Την αυτοκρατορική Κίνα και την Κίνα του Μάο, την Εθνικιστική Φορμόζα του Τσα Γκαϊ Τσεκ. Το ζήτημα ανεξαρτησίας του Θιβέτ και την κατοχή  του από την κομμουνιστική Κίνα. Ο Δαλάϊ Λάμα και η εκλογή του. Πληροφορούμαστε για τον τελευταίο βασιλιά της Αιγύπτου τον Φαρούκ και της οικογένειάς του, την ανατροπή του από τον Ναγκίμπ και τον Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ. Την εκδίωξη των Ελλήνων από την Αίγυπτο, και την διάλυση των οικονομικά ανθηρών ελληνικών κοινοτήτων, για την διώρυγα του Σουέζ. Τα Σεπτεμβριανά στην Κωνσταντινούπολη και την εκδίωξη των Ελλήνων της Πόλης, και φυσικά, πάμπολλες και συνεχείς οι πολιτικές και άλλες ειδήσεις για το Κυπριακό, τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο, τον στρατηγό Γρίβα, τους τούρκους πολιτικούς εκείνων των χρόνων, την ανεξαρτησία της Κύπρου από την Αγγλική κατοχή τους Κυπρίους εθνομάρτυρες και αγωνιστές. Μαθαίνουμε για τις φυλακίσεις και εξορίες, δολοφονίες κομμουνιστών μετά την ήττα τους στην εμφύλια σύρραξη. Η λέξη κομμουνιστοσυμμορίτης είναι η κυρίαρχη πολιτική ορολογία τα χρόνια αυτά του ψυχρού πολέμου και του παγκόσμιου διπολισμού. Το Βιετνάμ και ο πόλεμος στην Ινδοκίνα, το ζήτημα της Αλγερίας και του Μαρόκου. Από τις αρχές της έκδοσής της σχεδόν, διαβάζουμε σε συνέχειες την ζωή και την διαδρομή ιστορικών και πολιτικών προσώπων, δίχως να απουσιάζει και ο βίος και το έργο Λογοτεχνών, Επιστημόνων, Εφευρετών, Φιλοσόφων. Πορτραίτα φυσιογνωμιών που εδραίωσαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό σχημάτισαν το πρόσωπο της κουλτούρα του, στελέχωσαν τις κρατικές του διοικήσεις, διέπρεψαν στις επιστήμες και τα γράμματα τους προηγούμενους ιστορικούς αιώνες της ανθρωπότητας στους χώρους του πνεύματος και της τέχνης. Ιστορικά πορτραίτα της Σίσσυς, του Φραγκίσκος Ιωσήφ, βασιλικών οίκων του Βελγίου, της Ιταλίας, των Βαλκανίων. Σκιαγραφήσεις δικτατόρων, βλέπε στρατηγού Φράνκο, του πορτογάλου Σαλαζάρ, του Μπενίτο Μουσολίνη. Επαναστατών και ιδρυτών κρατών όπως Π. Νεχρού, ο Μαχάτμα Γκάντι κ.ά.. Διαβάζουμε με προσοχή ιστορικές μονογραφίες για έλληνες πολιτικούς, όπως είναι η σε συνέχειες βιογραφία του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου, ιστορημένη  από τον πανεπιστημιακό και συγγραφέα Νικόλαο Τωμαδάκη. Την ιστορική μελέτη του Γρηγορίου Δαφνή, η «Ελλάς μεταξύ των δύο πολέμων», άρθρα για την Ελληνική Βασιλική δυναστεία, τον Γέρο της Δημοκρατίας και κεντρικά πολιτικά πρόσωπα της ελληνικής πολιτικής σκηνής, ιδιαίτερα της παράταξης της Ενώσεως Κέντρου. Την αρθρογραφία του Χρήστου Τσιγάντε, τα κείμενα του Γεωργίου Παπανδρέου, του Πλουμπίδη. Πρωτοσέλιδα άρθρα ενάντια στην συντηρητική παράταξη, την ΕΡΕ και τους δύο αρχηγούς της, Κωνσταντίνο Καραμανλή και Παναγιώτη Κανελλόπουλο, και για πολλά τότε οικονομικά σκάνδαλα. Ανοικτές επιστολές προς τον άνακτα Παύλο και Κωνσταντίνο, σχόλια για τον γάμο της πριγκίπισσας Σοφίας και το κόστος της προίκας της. Επιστολές- πολιτικές προτροπές προς τον αρχηγό της κυβερνήσεως της Ενώσεως Κέντρου, σε στελέχη της Κεντρώας παράταξης Σύντομες και εκτενέστερες πολιτικές και ιστορικές αναλύσεις, ανταποκρίσεις από το εξωτερικό, και πλήθος ρεπορτάζ. Μία χώρα, η Ελλάδα, μία ήπειρος, η Ευρώπη, ένας Κόσμος σε φοβερή αναταραχή, ρηγματικές πολιτικές ανατροπές, ανακατατάξεις και συμμαχίες. Θυελλώδεις καιροί, μικρές και μεγάλες επαναστατικές περίοδοι, πολιτικών ανατροπών, πολιτικών αποκαθηλώσεων (ο σοβιετικός πατερούλης), δολοφονίες προέδρων, Τζών Κέννεντυ και πολιτικών της νοτίου αμερικής και της αφρικής). Εκθρονίσεις ηγετών, οικονομική αποικιοκρατία και εργασιακή εκμετάλλευση. Μεταφέρω εκ νέου, και σε αυτό το σημείωμα, γενικές αναγνωστικές εντυπώσεις πολιτιστικές πληροφορίες που διαβάζουμε στα φύλλα και στις σελίδες της εφημερίδας »ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», γιατί θεωρώ ότι τα ιστορικά και πολιτικά συμβάντα και δράσεις, τα πολιτιστικά γεγονότα και οι καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και πεπραγμένα μιάς εποχής, τα άρθρα και τα δοκίμια, οι επιφυλλίδες που γράφονται από τους σταθερούς συνεργάτες ενός εντύπου, μιάς εφημερίδας, οφείλονται να εξετάζονται και να ερμηνεύονται μέσα στο πολιτικό και ιστορικό, πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής, ίσως και πνευματικές αντοχές μιάς κοινωνίας. Να εξετάζονται και προσεγγίζονται μέσα στην ιδεολογική ατμόσφαιρα και πολιτικό πλαίσιο της εφημερίδας. Στην προκειμένη περίπτωση η «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», αν το πρωινό ημερήσιο ολιγοσέλιδο φύλλο, το κυριακάτικο πολυσέλιδο, εξέφραζε την εικόνα της πολιτιστικής πολιτικής της Ελλάδας, ή στο βαθμό που φιλοδοξεί κάθε εφημερίδα ή περιοδικό να την διαμορφώσει σύμφωνα με τις πολιτιστικές αρχές των συνεργατών και εκδοτών τους. Οι εφημερίδες και τα περιοδικά εκφράζουν και καθρεφτίζουν τις διάφορες κοινωνικές και πολιτιστικές τάσεις είτε του συντηρητικού κομματιού της κοινωνίας είτε του δημοκρατικότερου ή της κομουνιστικής και άλλων αριστερών αποχρώσεων μερίδα.  Ακόμα και η δική μου νεότερη γενιά, η μεταπολιτευτική, του 1980, θυμάται το γνωστό σύνθημα. «Το τάδε ή το δείνα εκδοτικό συγκρότημα ανεβοκατεβάζει ελληνικές κυβερνήσεις». «Αν γράψεις ή δημοσιεύεις σε αυτήν την εφημερίδα, έχεις εξασφαλισμένη την προβολή σου και την αναγνώρισή σου». Είτε λοιπόν από την «αστική της δημοσιογραφική πολιτική», είτε από την λαϊκή της, την περισσότερο ποπουλαρίστικη" κάθε έντυπο «προπαγανδίζει» τους συμμάχους του και τα πρόσωπα της «αρεσκείας του», χωρίς αυτό να σημαίνει κατά ανάγκη ότι είναι λάθος, Η σωστή ενημέρωση στους χώρους της πολιτικής ή στους χώρους του πολιτισμού βρίσκεται στον βαθμό ποιότητας και επιλογής της είδησης, και της μετέπειτα διαχείρισής της από τον κάθε αναγνώστη ξεχωριστά. Στο που εστιάζεται το βλέμμα μας και με τι στοιχεία ποιότητας ζητάμε να οικοδομήσουμε τις ζωές μας. Οι κοινωνικές συνθήκες δεν αλλάζουν ως διά μαγείας ούτε από τα κατά καιρούς πολιτιστικά ρεύματα. Η πλειονότητα των ανθρώπων ακολουθούν και ασπάζονται το κεντρικό πλειοψηφικό ρεύμα συντήρησης ή αλλαγών. Εμείς με την αγορά των εντύπων και την σύντομη ή ενδελεχή ανάγνωση και κρίση καταξιώνουμε και τον πολιτιστικό ιστό μέσα στον οποίο ζούμε και δημιουργούμε, ψυχαγωγούμαστε, διασκεδάζουμε, μορφωνόμαστε. Τα πολιτιστικά μοντέλα ενός κοινωνικού σώματος ακολουθούν κατ’ ανάγκη ή όχι και το πολιτικό μοντέλο ενός κράτους, μίας εθνότητας ή φυλής.

Ας αναφερθούμε και στους συνεργάτες, τους χρονογράφους, τους συγγραφείς και τεχνοκριτικούς, λογίους,  πανεπιστημιακούς, ακαδημαϊκούς, έλληνες, σταθερούς «γραφιάδες» της ημερήσιας πρωινής εφημερίδας. Πρόσωπα γνωστά μας όχι μόνο στην εποχή τους αλλά και μεταγενέστερα. Οι φωνές αυτές αντιπροσωπεύουν μία πλευρά της κυρίαρχης αντίληψης για την λογοτεχνία, την κριτική, την ποίηση, το δοκίμιο, τις καλές τέχνες, τον κινηματογράφο και το θέατρο, τον χορό την μουσική. Οι σελίδες της εφημερίδας διατίθενται για να εκφράσουν τις απόψεις τους, τις κρίσεις τους, τις θέσεις τους, πρόσωπα σημαντικά όπως ο πειραιώτης πολυτάλαντος Μάριος Πλωρίτης, ο θρησκευτικός Φώτης Κόντογλου, ο Ομηριστής και  κλασικός φιλόλογος Ιωάννης Φ. Κακριδής, ο δοκιμιογράφος και κριτικός Ιωάννης Μ. Παναγιωτόπουλος, ο παραδοσιακός και Καζαντζακικός, βιβλιοκριτικός Πέτρος Χάρης, ο συντηρητικός χρονογράφος και ευθυμογράφος Σπύρος Μελάς. Ο παλαιός Νίκος Βέης και αρκετοί άλλοι έλληνες λόγιοι και ξένοι ανταποκριτές. Εμπνευσμένες γραφίδες οι οποίες απετέλεσαν με τα κείμενά τους, τις αναλύσεις τους, την αρθρογραφία τους ένα σημαντικό μέρος του κορμού της παράδοσης της ελληνικής γραμματείας. Τα ίδια αναγνωστικά πνευματικά και καλλιτεχνικά ίχνη έχουμε και στις σελίδες και των άλλων πολιτικών εφημερίδων της εποχής. Μπορεί τα πολιτικά πράγματα στην χώρα μας να είναι ταραγμένα και περίπλοκα, «σκοτεινά» εξαιτίας της απόρροιας των γεγονότων του εμφύλιου πολέμου, των συχνών επεμβάσεων της βασιλικής δυναστείας στις ελληνικές κυβερνήσεις, όμως τα του πολιτισμού, των γραμμάτων και τεχνών, έχουν την ξεχωριστή παρουσία τους στις σελίδες των εφημερίδων. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι επιστολές των αναγνωστών, στο τι ρωτούν, σε τι αναφέρονται και τι τους απασχολεί. Οι αθλητική σελίδα και η σελίδα της οικονομίας, της ελληνικής και ευρωπαϊκής-κυρίως γαλλικής μόδας, των εξελίξεων στην ιατρική επιστήμη είναι ένα άλλο σημαντικό κεφάλαιο που χρειάζεται άλλα βλέμματα, ειδικότερων προσεγγίσεων. Η πολιτική της «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ» είναι αν κατανοώ ορθά την πολιτική της αρθογραφία και σχολιασμό κεντροδεξιά, με αρκετές πινελιές αντικομουνισμού, ενταγμένου μέσα στο κλίμα του ψυχρού πολέμου της εποχής, του πολιτικού-ιδεολογικού διπολισμού μεταξύ των δύο μεγάλων δυνάμεων και των συμμάχων τους. Δυτικός και Ανατολικός Κόσμος.  Σφαίρες επιρροής της Αμερικής και της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Στρατιωτικοί σχηματισμοί και οικονομικές συμμαχίες. Όσο για τα συμβαίνοντα στην μικρή πλην πτωχή και τιμία ψωροκώσταινα, και την Μαντάμ Σουσού πολιτική και πολιτιστική πολιτική της, η Παπανδρεική παράταξη και τα παλαιά και νεότερα στελέχη της, έχουν τον πρώτο λόγο. Η Βενιζελική πολιτική και διπλωματική επιλογή και αντίληψη διακυβέρνησης, οι πολιτικοί κληρονόμοι της, είναι η επιλογή της πολιτικής της εφημερίδας. Από την αντίπαλη παράταξη ο στρατηγός Παπάγος, ο ηγέτης της ΕΡΕ Καραμανλής, ο ιστορικός Σπύρος Μαρκεζίνης και ο διανοούμενος Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Σοφοκλής Βενιζέλος και ορισμένοι άλλοι έλληνες πολιτικοί, όπως ο πειραιώτης ιστορικός Παναγιώτης Πιπινέλης είναι τα κεντρικά πρόσωπα του δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος. Άτομα της ελληνικής πολιτικής σκηνής στα οποία στρέφει τον δημοσιογραφικό φακό της η εφημερίδα. Η Βασιλική οικογένεια έχει την δική της ξεχωριστή θέση. Διαβάζουμε ακόμα, για να μιλήσουμε και για τα της πόλεως του Πειραιά, πάρα πολλές ειδήσεις και πληροφορίες δια διάφορα θέματα. Ανακοινώσεις και δημοσιεύματα των τότε Δημάρχων, κοινωνικές και πολιτιστικές πληροφορίες και καλλιτεχνικές δράσεις και συμβάντα της πόλης μας. Εικόνες ζωής ενός άλλου Πειραιά και ατμόσφαιρα του πρώτου λιμανιού της χώρας. Ορισμένα άτομα από το δημοσιογραφικό επιτελείο της «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ» κατάγονται από τον Πειραιά και είναι ανταποκριτές του. Τέλος, θεωρώντας ότι ίσως δεν είναι τυχαίο ότι οι λόγιοι συνεργάτες και συγγραφείς της εφημερίδας, δεν γράφουν ή δεν «αγγίζουν» άμεσα τα πολιτικά συμβαίνοντα, αποδεχόμενα παράλληλα την πολιτική προτίμηση της εφημερίδας. Τα χρονογραφήματα που δημοσιεύονται, κυρίως του Σπύρου Μελά, του Πάνου Καραβία, του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, του Φώτη Κόντογλου, δεν «αγγίζουν» να επαναλάβουμε πολιτικά προβλήματα αν δεν παρερμηνεύω. Έχουν κοινωνικό προσανατολισμό και αφορούν προβλήματα της ζωής των ελλήνων, της τέχνης, της λογοτεχνίας. Μόνο μάλλον σε διαφημιστική προβληματική έχουμε την πολιτιστική εικόνα της τότε αριστεράς. Οι καλλιτεχνικές ειδήσεις και πληροφορίες για την πολιτική παρουσία του Μίκη Θεοδωράκη, η φωτεινή και «αναρχική» παρουσία του Μάνου Χατζιδάκι, ο συγγραφικός διεθνώς αναγνωρισμένος συγγραφικός ογκόλιθος που λέγεται Νίκος Καζαντζάκης και ορισμένοι άλλοι διεθνούς εμβέλειας έλληνες και ελληνίδες, αποτελούν την σταθερή προτίμηση των σελίδων της πρωινής πολιτικής εφημερίδας. Δεν γνωρίζω ποιο είναι το ποσοστό των αναγνωστών της σε σχέση με την «Ακρόπολη», το «Βήμα» την «Καθημερινή» και άλλων πρωινών εφημερίδων εκείνες τις δεκαετίες, σίγουρα πάντως το πολιτικό και πολιτιστικό στίγμα της «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ» είναι ισχυρό όπως ίσως θα μας έλεγε και η συνεργάτης της δημοσιογράφος Μαρία Ρεζάν.  

      Παράλληλα λοιπόν, με την ιστορική και πολιτική αρθρογραφία στην πρωινή με έντονο πολιτικό χρωματισμό εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», είχαμε την σταθερή και διαρκή δημοσίευση λογοτεχνικών άρθρων, δοκιμίων, μικρών μελετών, επιφυλλίδων, παρουσιάσεων πορτραίτων ελλήνων, ευρωπαίων, αμερικανών συγγραφέων, διανοουμένων και καλλιτεχνών, ταξιδιωτικών εντυπώσεων. Από τον ισπανό δολοφονημένο ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα έως τον Μπωμαρσέ, από τον λογοτέχνη και φιλότεχνο υπουργό πολιτισμού Αντρέ Μαλρώ έως τον ιρλανδό δανδή Όσκαρ Ουάϊλντ. Από τον καταραμένο ποιητή Σαρλ Μπωντλαίρ μέχρι τον ινδό συγγραφέα Ταγκόρ, και από τον υπαρξιστή φιλόσοφο Ζαν Πωλ Σαρτρ (τον ευρωπαίο συγγραφέα που αρνήθηκε την παραλαβή της βράβευσής του με το Νόμπελ Λογοτεχνίας) έως τον ρώσο ανατόμο της σλάβικης ψυχής Άντον Τσέχωφ και τον αμερικανό καταραμένο ποιητή Έντγκαρ Άλαν Πόε, οι συγγραφείς και η λογοτεχνία  έχει την θέση της στα φύλλα της εφημερίδας. Και από τον γαλλορουμάνο θεατρικό συγγραφέα του παραλόγου Ευγένιο Ιονέσκο έως την αντικομφορμίστρια Σιμόν ντε Μποβουάρ του «Δεύτερου φύλου», τον πατέρα της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόυντ και τον μαθητή του Καρλ Γιουνγκ, γίνονται γνωστοί οι ίδιοι και τα έργα τους στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας έργων, Άρθουρ Κλάρκ και τον Χάξλευ». Μαθαίνουμε ακόμα πώς αντιμετωπίστηκε από την αμερικάνικη επιστημονική κοινότητα και την κοινή γνώμη, η επιστημονικής ερευνητική εργασία του αμερικανού σεξολόγο Κίνσεϋ, ο οποίος με τις θέσεις που εξέφρασε και τα ποσοστά που παρέθεσε στην περιβόητη Έκθεσή του περί Σεξουαλικότητας Αντρών και Γυναικών Αμερικανών πολιτών και των ερωτικών τους προτιμήσεων, τάραξε και αιφνιδίασε τα λιμνάζοντα νερά της συντηρητικής κοινωνίας της μεγάλης υπερδύναμης του δυτικού κόσμου. Στα καθ’ ημάς, έχουμε την διαφήμιση του έλληνα σεξολόγου πατέρα του Κώστα Ζουράρη και του ιατρείου του. Δημοσιεύεται σε συνέχειες το μυθιστόρημα του ιρλανδού Μπέρναρ Σω και άλλων γνωστών μυθιστοριογράφων. Διαβάζουμε τα καλογραμμένα άρθρα για τον διπλωμάτη και συγγραφέα, ταξιδιογράφου περιηγητή  Σατωμπριάν, τον επικό Βίκτορα Ουγκώ και τον χριστιανό θεατρικό συγγραφέα Πωλ Κλωντέλ. Ο ποιητής Λαμαρτίνος-της «Γκρατσιέλας» και της «Λίμνης»- και ο μυθιστοριογράφος Ονόρε ντε Μπαλζάκ δεν λείπουν από τις σελίδες της εφημερίδας. Την τιμητική τους από την ελληνική επικράτεια έχει ο Κρητικός παραμυθάς πολυγραφότατος Νίκος Καζαντζάκης (ο φιλοδοξήσας να ιδρύσει μία νέα Θρησκεία) και ότι έχει σχέση με την συγγραφική του παρουσία, την μεταφορά στην μεγάλη οθόνη μυθιστορημάτων του, την δημοσίευση από τις σελίδες της εφημερίδας σε συνέχειες, μυθιστορήματός του. Το πώς υποδέχτηκε το αμερικάνικο κοινό την μετάφραση της «Οδύσσειάς» του από τον ποιητή και μεταφραστή, ελληνοαμερικανό  Κίμωνα Φράιερ. Ο εκδότης του επίσης, ο Γιάννης Γουδέλης, ιδρυτής του εκδοτικού οίκου «Δίφρος» και του περιοδικού «Καινούργια Εποχή» δημοσιεύει άρθρα του. Η τελευταία Ελληνίδα Θεά η Μελίνα Μερκούρη και ο σκηνοθέτης Μιχάλης Κακογιάννης μιλούν για την συνεργασία τους. Την ίδια θερμή δημοσιογραφική φροντίδα από τις σελίδες της εφημερίδας έχει και ο ποιητής και δάσκαλος Κωστής Παλαμάς, ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός (μέσα από την συχνή αρθρογραφία του ακαδημαϊκού Νικόλαου Βέη). Ο Ζακύνθιος άγνωστος ποιητής Ανδρέας Κάλβος, και άλλοι γνωστοί έλληνες ποιητές και λογοτέχνες, από διάφορες λογοτεχνικές σχολές και χρονικές περιόδους της ελληνικής γραμματείας και παράδοσης. Διηγηματικές Φωνές οι οποίες παρουσιάζονται με σύντομα διηγήματά τους στην πολύχρονη Ανθολογία Ελληνικών και Ξένων Διηγηματογράφων. Ολοσέλιδα διηγήματα που διαβάζονται ευχάριστα και με το ανάλογο ενδιαφέρον. Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και τον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, έως τον Ανδρέα Καρκαβίτσα και τον Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Τόμας Μάν και δεκάδων άλλων ελλήνων και ξένων που υπογράφουν τα Διηγήματα. Ο Νίκος Καχτίτσης στέλνει τις ανταποκρίσεις του όπως και άλλοι λογοτέχνες, βλέπε Πάνος Καραβίας, Μάριος Πλωρίτης κλπ.. Έλληνες συγγραφείς ανταποκριτές της εφημερίδας στο εξωτερικό. Από τις σελίδες της –για ένα διάστημα-πέρασαν και κείμενα του φημισμένου παλαιού ιταλού καθολικού Τζιοβάνι Παπίνι, (ορισμένες μεταφράσεις λαϊκών θρησκευτικών έργων του, συναντούσε ο έλληνας φιλότεχνος στο Καθολικό βιβλιοπωλείο της Αθήνας και αλλού),  Ακόμα, έχουμε την δημοσίευση της ενδιαφέρουσας αρθρογραφίας για την ανακάλυψη-εκείνα τα χρόνια- των «Χειρογράφων της Νεκρής Θαλάσσης» και το ζήτημα της προσωπικότητας του Ιησού όπως σκιαγραφείται στους ευρεθέντες παπύρους. Δεν απουσιάζουν και τα επετειακά άρθρα, τα λαογραφικά κείμενα για τον Χριστιανισμό και την Χριστιανοσύνη. Πάμπολλες είναι και οι ταξιδιωτικές αναμνήσεις, περιπλανήσεις σε χώρες του εξωτερικού σε τουριστικές τοποθεσίες, βλέπε Μαρία Π. Ράλλη, του Μανόλη Χατζηδάκη. Εξαιρετικές είναι και οι τουριστικές περιγραφές ελληνικών νησιών του αιγαίου πελάγους από έλληνες ταξιδευτές, ελληνικών μοναστηριών και αρχαιολογικών χώρων. Χαρακτηριστικά είναι τα σατιρικά κείμενα και σκίτσα του εικαστικού και συγγραφέα Μίνωα Αργυράκη. Του συνεργάτη του Μελωδού των Ονείρων μας Μάνου Χατζιδάκι. Ο θεατράνθρωπος Σπύρος Μελάς (ο γνωστός μας Φορτούνιος) είναι ένας από τους σταθερούς χρονογράφους της πρώτης σελίδας και όχι μόνο. Ενώ στην δεύτερη σελίδα η στήλη του «Ευθυμογράφου» μας ευθυμεί με τα γραφόμενά του. Η πεζογράφος Εύα Βλάμη δημοσιεύει σε συνέχειες τον «Σκελετόβραχο» της, ο έλληνας Εθνογράφος και Θρησκειολόγος Παναγής Λεκατσάς ανακοινώνει τις μελέτες του για την «Μητριαρχία» και όχι μόνο. Ο Π. Παπαδούκας και τα ευθυμογραφήματά του δημιουργούν ευχάριστη αίσθηση, ο ευφυής Μποστ μας δροσίζει ακόμα και σήμερα με τον πολιτικό και γλωσσικό του σχολιασμό και ανατροπή της ορθογραφίας και της γλωσσικής έκφρασης. Ενώ, μνημονεύοντας ξανά τον ποιητή, εικαστικό και σκιτσογράφο Μίνω Αργυράκη διαβάζουμε ευχάριστα τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις, και σκιτσάρισμα πόλεων και τοποθεσιών του εσωτερικού και εξωτερικού, Λονδίνο, Παρίσι, Αθήνα, Πειραιάς κλπ. Το πρώτο λιμάνι και η πειραϊκή ατμόσφαιρα της αγοράς και των εργασιακών δραστηριοτήτων της, του ιδιαίτερου χαρακτήρα των Πειραιωτών, δίδονται από τον Μ.Α. μέσα από εικόνες της παλαιάς Τρούμπας και των διαφόρων μαγαζιών της. Γνωστές επιγραφές των Νάιτ Κλαμπ και Καμπαρέ που διατηρήθηκαν στο χρόνο και την μνήμη πειραιωτών και συγγραφέων ερευνητών. Από τις εκδόσεις «Γαλαξία» κυκλοφόρησαν μετέπειτα οι ταξιδιωτικές του εντυπώσεις. Ο μεγάλος Τσάρλι Τσάπλιν, ο γνωστός σε όλους μας Σαρλώ, αυτό το γουστόζικο φτωχό και καλοσυνάτο ανθρωπάκι με το μπαστούνι και το μπαλωμένο παντελόνι και τις τρύπιες τσέπες, που, μόνο χαρά γνωρίζει να προσφέρει στους λάτρεις του βωβού κινηματογράφου και όχι μόνο, κεντρίζει το δημοσιογραφικό ενδιαφέρον για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παρουσιάζονται στιγμιότυπα της πολυτάραχης καριέρας του όπως και τα «Απομνημονεύματά» του που κυκλοφόρησαν εκείνα τα χρόνια. Κινηματογραφικές σταρ εκείνων των δεκαετιών (ιδιαίτερα της αμερικάνικης ηπείρου φωτογραφίζεται με κινηματογραφική φροντίδα η ζωή και το ταλέντο τους, Για την βαμπ Γκρέτα Γκάρμπο διαβάζουμε στην σειρά των προσωπικοτήτων που διαμόρφωσαν το ιστορικό πρόσωπο της προηγούμενης χιλιετίας. Οι ισπανοί εικαστικοί με προεξάρχοντες τους Σαλβαντόρ Νταλί και Πάμπλο Πικάσο. Τα Κυριακάτικα φύλλα της «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ» είναι πλουσιότερα σε πολιτιστική ύλη, λογοτεχνικές πληροφορίες. Τα φύλλα είναι πολυσέλιδα. Αρκετές φορές όταν τα κείμενα και τα άρθρα είναι μακροσκελή η συνέχειά τους δίνεται στα καθημερινά φύλλα της εβδομάδας. Όπως του Φώτη Κόντογλου, του Ιωάννη Φ. Κακριδή και άλλων. Μερικές φορές από λάθος του  λινοτύπη μάλλον, τα γράμμα που δηλώνουν την συνέχεια Α΄ μέρος, Β΄ μέρος, μπερδεύονται οι  παραλείπονται, χρειάζεται την προσοχή μας κατά την καταγραφή και αντιγραφή. Αξιοπρόσεκτα είναι και τα αφιερώματα για την εθνική παλιγγενεσία του 1821, τον πόλεμο του 1940, την απελευθέρωση. Εν κατακλείδι, αξίζει το ξεφύλλισμα και η ανάγνωση, καταγραφή των άρθρων και των επιφυλλίδων, των κείμενων και ταξιδιωτικών περιγραφών που δημοσιεύονται από τις σελίδες της πρωινής πολιτικής εφημερίδας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». Ένα νοσταλγικό και χρήσιμο ταξίδι γεμάτο πληροφορίες και στοιχεία, ειδήσεις  για την πατρίδα μας και τον Κόσμο την προηγούμενη του ανθρώπου χιλιετία. Η λήθη των συντελεστών και των προφορικών και γραπτών κειμένων του παρελθόντος και τεκμηρίων της παράδοσής μας είναι η καταδίκη και ο αφανισμός μας σαν έθνος, σαν φυλή, στους σύγχρονους άχρωμους και απάνθρωπους καιρούς που όλοι μας βιώνουμε είτε κατά μόνας είτε συλλογικά. Ο Πολιτισμός κάθε έθνους, κράτους-στην συγκεκριμένη περίπτωση της Ελλάδας- είναι η συμμετοχή μας στην Πολιτική με άλλα μέσα.

     Ο πανεπιστημιακός καθηγητής και Ομηριστής, φιλόλογος, δημοτικιστής Ιωάννης Φ. Κακριδής Αθήνα 17/11/1901- 20/3/1992), αρχίζει την συνεργασία του με την πολιτική πρωινή δημοκρατική εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», σχεδόν μία πενταετία από την κυκλοφορία της, Ιούλιος 1948..Ο Ιωάννης Φ. Κακριδής προερχόμενος από οικογένεια εκπαιδευτικών, υπήρξε μία από τις επιφανέστερες μορφές στον χώρο της Φιλολογικής Επιστήμης, μία διακεκριμένη  πνευματική προσωπικότητα της σύγχρονης Ελλάδος. Θεωρείται κορυφαίος διδάσκαλος του γένους, φωτεινή μορφή στον χώρο της εκπαίδευσης και της ελληνικής παιδείας ισάξια ενός Ιωάννη Συκουτρή. Μαχητής δημοτικιστής και εκπαιδευτικός, πανεπιστημιακός δάσκαλος εκδιώχθηκε από την Πανεπιστημιακή του έδρα επειδή υποστήριξε το Μονοτονικό σύστημα γραφής, βλέπε τα σχετικά στο βιβλίο «Η Δίκη των τόνων». Υπέρμαχος της Δημοτικής γλώσσας και της μετάφρασης στα νέα ελληνικά των αρχαίων κειμένων στην μέση εκπαίδευση. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας από όπου πήρε το δίπλωμά του, ενώ συνέχισε τις σπουδές του στην Βιέννη, την Λειψία και το Βερολίνο. Το 1933 εκλέγεται τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, την θέση αυτή κατέχει έως το 1968, διατελεί πρύτανής του Πανεπιστημίου που δίδαξε την διετία 1957-1958. Το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα, 1939-1945 τον βρίσκουμε να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Ενώ από το 1964 έως το 1967 διατελεί πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Πολύτιμη και καθοριστική η συμβολή του στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση επί κυβερνήσεως Ενώσεως Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου, σαν συνεργάτης του πειραιώτη γενικού γραμματέα του υπουργείου Ευάγγελου Παπανούτσου. Καθοριστική υπήρξε και η συνεισφορά του, μετά την μεταπολίτευση του 1974 και την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή, επί υπουργίας Γεωργίου Ράλλη, στην υιοθέτηση και την χρήση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών κειμένων, της αρχαίας ελληνικής γραμματείας από μετάφραση στο τότε εξατάξιο Γυμνασίου, στην Μέση Εκπαίδευση. Υπήρξε επιστήμονας και εκπαιδευτικός του χρέους και της αφοσίωσης, της πνευματικής προσφοράς. Ο κύριος υποστηρικτής και εισηγητής της χρήσης του μονοτονικού στην χρήση της νεοελληνικής, της δημοτικής γλώσσας. Μαζί με τον γεννημένο στον Πειραιά καθηγητή και λεξικογράφο Εμμανουήλ Κριαρά πρωτοστάτησε στην χρήση της απνεύματης γραφής όπως, οι εκπαιδευτικές αυτές προτάσεις υιοθετήθηκαν με κυβερνητικά διατάγματα. Οι τεράστιες, σοβαρές παιδαγωγικές και επιστημονικές του γνώσεις, η σημαντική εκπαιδευτική του εμπειρία, η ευρεία πνευματική του κατάρτιση, το διεθνές του αναγνωρισμένου κύρος ως δασκάλου και Ομηριστή, έκαναν αυτόν τον ακέραιο έλληνα καθηγητή, με ήθος και ποιότητα χαρακτήρος ανθρώπου ένα από τα πλέον σεβαστά πρόσωπα της εποχής τους μέχρι το τέλος της επίγειας παρουσίας του. Σημαντικός μεταφραστής και ερμηνευτής αρχαίων κειμένων, με εξαίρετες εισηγήσεις σε συνέδρια, εμπνευσμένα τα σεμινάριά του για τις σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, του αρχαίου λόγου από μετάφραση, οι καίριες παρεμβάσεις του, ο πράος και νηφάλιος λόγος του, το αγαθό του χαρακτήρα του, η οξεία σκέψη του, η μειλίχια και αυστηρή προσωπικότητά του, η διαρκής παιδαγωγική προσφορά του-δίχως τυμπανοκρουσίες και ιδιοτελείς σκοπιμότητες, κατέστησαν τον Ιωάννη Φ. Κακριδή έναν από τους σύγχρονους μεγάλους Δασκάλους του Γένους των Ελλήνων, τα βιβλία του πολύτιμα βοηθήματα για όλες τις γενιές των Ελλήνων. Οι νεότερες μαθητικές γυμνασιακές γενιές μετά την μεταπολίτευση, ήρθαν σε επαφή με τον λόγο των αρχαίων δίχως να αισθάνονται μειονεκτικά μέσω των μεταφράσεών τους στη νεοελληνική. (Τα γνωστά λυσάρια είχαν μεγαλύτερη ζήτηση από τα σχολικά βιβλία). Το εκπαιδευτικό αυτό επίτευγμα, της γνωριμίας μας με τον αρχαίο λόγο, οφείλεται στις άοκνες εκπαιδευτικές προσπάθειες, στο εκπαιδευτικό πάθος και ήθος, την διδαχτική φλόγα του κλασικού φιλόλογου Ιωάννης Φ. Κακριδή. Από την εκπαιδευτική πείρα και εμπειρία, τα σοφά χέρια και λόγια διδασκαλίας, παιδαγωγικές υποδείξεις και εργασίες του Δασκάλου Ιωάννη Φ. Κακριδή, πέρασαν ένα σημαντικό πλήθος φιλολόγων, εκπαιδευτικών, δασκάλων, μεταφραστών, ερευνητών και μελετητών της αρχαίας κλασικής φιλολογίας. Σπουδαίοι φιλόλογοι οι οποίοι σταδιοδρόμησαν ως καθηγητές στην μέση και ανώτατη εκπαίδευση. Οι συμβουλές και οι παρεμβάσεις του ήσαν πάντα πολύτιμες και παραγωγικές. Ο Ιωάννης Φ. Κακριδής προερχόμενος από οικογένεια εκπαιδευτικών, συνέχισε την παιδαγωγική παράδοση του οικογενειακού του δέντρου με την συμβολή σταθερή και του δικού του έργου. Συνέγραψε στην διάρκεια μία πεντηκονταετίας και πάνω, των μεστών χρόνων της παιδαγωγίας του, εκατοντάδες εργασίες και μελέτες, ειδικές ερευνητικές και μεταφραστικές. Αυτοτελώς κυκλοφόρησαν πάνω από 40 τίτλοι βιβλίων του είτε από την «Βιβλιοθήκη του Φιλολόγου" που ίδρυσε το 1947 και διεύθυνε για δεκαετίες είτε από άλλους εκδοτικούς οίκους, όπως το βιβλιοπωλείο της «Εστίας». Το 1971 στην Θεσσαλονίκη εκδόθηκε ο χαριστήριος τόμος «Μελέτες και Άρθρα» τιμητικός τόμος στην εκπαιδευτική και συγγραφική προσφορά και παρουσία του, των 70 χρόνων. Κείμενά του, άρθρα του, βιβλιοκρισίες του, σχόλιά του, μεταφράσεις του έχουν δημοσιευθεί σε διάφορα έντυπα της εποχής του και σε σύμμεικτες δημοσιεύσεις. Σε τεύχη του περιοδικού «Φιλόλογος» του 1991 και του περιοδικού της «Φιλολογικής» της ΠΕΦ, το 1992 έχει δημοσιευθεί η εργογραφία του, και μελέτες που μας μιλούν για το ήθος και την παιδαγωγική και εκπαιδευτική προσφορά του.

Τον σοφό  δάσκαλο η δική μου γενιά-γενιά του 1980- τον θυμάται, τον πρόλαβε και ως πολιτικά ενεργό πολίτη. Υπήρξε αν θυμάμαι καλά πρώτος στην σειρά βουλευτής επικρατείας-σε τιμητική θέση-στα ψηφοδέλτια του ΠΑΣΟΚ επί κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου. Ο σπουδαίος Ομηριστής, ανακαινιστής των Ομηρικών Σπουδών στην Ελλάδα και το εξωτερικό μας είναι ακόμα γνωστός και αγαπητός ως συν-μεταφραστής μαζί με τον Νίκο Καζαντζάκη των Ομηρικών Επών. «ΙΛΙΑΔΑ και ΟΔΥΣΣΕΙΑ» Οι μεταφράσεις αυτές κατά εκπαιδευτικές περιόδους (μετάφραση Καζαντζάκη-Κακριδή) υπήρξαν διδακτική ύλη στα Σχολικά Προγράμματα της Μέσης Εκπαίδευσης. (Ομηρικές μεταφράσεις έχουμε ακόμα από τον Αργύρη Εφταλιώτη, τον Ιάκωβου Πολυλά, τον Ζήσιμο Σιδέρη, τον Θόδωρο Μαυρόπουλο, τον Δημήτρη Ν. Μαρωνίτη και άλλων). Η περίπτωση του μεταφραστή και νεοελληνιστή Δημητρίου Ν. Μαρωνίτη είναι από τις τελευταίες των ημερών μας. Ο κυρός σημαντικός φιλόλογος και κριτικός βάδισε πάνω στα χνάρια που χάραξε ο Ιωάννης Φ. Κακριδής. Παρενθετικά να αναφέρουμε ότι Ομηρικές Ραψωδίες έχουν μεταφράσει αρκετοί έλληνες λογοτέχνες, ακόμα και Κρητικοί λαϊκοί λυράρηδες αποτόλμησαν μετάφραση των Ομηρικών Επών.

     Μέσα σε αυτό το γενικής δημοσιογραφικής ύλης πολιτιστικό πλαίσιο, πλέγμα προβολής θεμάτων παιδείας της πρωινής εφημερίδας διαβάζουμε την επιστημονική κειμενογραφία για ζητήματα της αρχαίας ελληνικής ιστορίας και λυρικής ποίησης των αρχαίων ελλήνων του καθηγητή του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης επιφανή έλληνα δασκάλου Ιωάννη Φ. Κακριδή. Από την καταγραφή και αποδελτίωση των κειμένων και το ξεφύλλισμα των φύλων της εφημερίδας, μάλλον, δεν συναντάμε άλλους έλληνες λογίους, πανεπιστημιακούς και συγγραφείς να ασχολούνται με παρόμοια θέματα, να γράφουν, αυτής της ειδικής αρχαιογνωσίας προβληματική Δημοσιεύονται κατά  καιρούς μεμονωμένα άρθρα για πρόσωπα της αρχαίας τραγωδίας, γράφονται κριτικές για θεατρικές παραστάσεις ανεβάσματος της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας στις θεατρικές σκηνές, έχουμε τις θεατρικές κριτικές του Πειραιώτη Μάριου Πλωρίτη, βλέπε «Όρέστεια», κείμενα για τον αρχαίο τραγικό λόγο όπως της πεζογράφου Τατιάνας Σταύρου, όμως μελέτες για το Ομηρικό ζήτημα, την αρχαία λυρική ποίηση, όπως τα προσεγγίζει ο φιλόλογος Ιωάννης Φ. Κακριδής δεν συναντάμε. Από τα μάτια μας περνάνε μελέτες για την λυρική ποιήτρια Σαπφώ και τα Σαπφικά Τραγούδια, Ομηρικές σκηνές και θέματα. Σχέση των αρχαίων κειμένων με την δημοτική ποίηση, για την αττική κωμωδία, ποιητικά σκετς από τον ποιητή Καλλίμαχο, εικόνες από το έργο του Ηροδότου, του Πινδάρου, του Θουκυδίδη. Μαθαίνουμε για την αργοναυτική εκστρατεία, τον επιτάφιο του Περικλέους, τις κωμωδίες του Μενάνδρου, την Ωραία Ελένη και διάφορα μοτίβα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Για τις εντυπώσεις του Ιωάννη Φ, Κακριδή από το ταξίδι του στην Σουηδία και πολλά άλλα. Στα οκτώ χρόνια συνεργασίας του δημοσιεύονται πάνω από 130 συνολικά κείμενά του. Κείμενα και μελετήματα ιστορικής αυτογνωσίας των Ελλήνων αλλά και προσέγγισής μας με την παράδοση του πρόσφατου παρελθόντος μας. Με εύληπτο και απλό τρόπο, συνδέει το αρχαίο παρελθόν και παράδοση με τις συνήθειες, τις παραδόσεις και τις πρακτικές των σύγχρονων Ελλήνων. Ο Ιωάννης Φ. Κακριδής, δεν εμβαθύνει στα ζητήματα που εξετάζει, τον ενδιαφέρει να μας δώσει τις γέφυρες ιστορικής και πολιτιστικής και προπάντων γλωσσικής επικοινωνίας του αρχαίου έλληνα με τον σύγχρονο. Να μας φωτίσει τις γέφυρες του αρχαίου των ελλήνων κόσμου με την σύγχρονη ιστορική πραγματικότητα διαχρονικά και επαναληπτικά. Οι μεταφράσεις των αρχαίων ποιητικών σπαραγμάτων και αρχαίων κειμένων είναι μάθημα διδασκαλίας και μεταφραστικής αγωγής. Η νέα ελληνική γλώσσα ρέει καρποφόρα και πλούσια σε κοιτάσματα λέξεων και εκφράσεων, νοημάτων, κατανοητών και από τον πλέον αδαή αναγνώστη.

     Ο Ιωάννης Φ. Κακριδής υπήρξε να επαναλάβουμε δάσκαλος και μέντορας νεότερων «φουρνιών» ελλήνων εκπαιδευτικών και φιλολόγων, μελετητών της αρχαίας κλασικής παράδοσης. Με τις σοβαρές και έγκυρες, εμπεριστατωμένες και επιλεγμένες μελέτες και ερμηνείες του, ποιητικές του αναλύσεις και μεταφράσεις έφερε σε επαφή τους σύγχρονούς του, φτωχούς και κατατρεγμένους ιδεολογικά Έλληνες, όχι πάντα εγγράμματο Ελληνικό λαό, καθηγητές και σπουδαστές, μαθητές και καθημερινό ανώνυμο αναγνωστικό κοινό με προβλήματα που συζητιόνταν στα ειδικού ενδιαφέροντος και σκοπού συνέδρια, και κλειστές πανεπιστημιακές αίθουσες. Με ερωτήματα και θέματα που αφορούσαν την ιστορία και τον πολιτισμό, την ποιητική και κοινωνική παράδοση των Αρχαίων Ελλήνων. Συστεγάζοντας τις έρευνές  του πάντα κάτω από το στέγαστρο μιάς ανθρωπιστικής παιδείας. Μία αδιόρατη συναισθηματικής ένταση διακρίνει την γραφή του, ένας συμπερασματικός απλωμένος σε επίπεδα λόγος πέρα από εγωιστικές προβολές ανάδειξης και πρωτεία, προσωπικής του αθανασίας και επιστημονικής ιδιοτέλειας. Ο Ιωάννης Φ. Κακριδής ανοίγει μία ουσιαστική και ειλικρινή συζήτηση με τα αρχαία κείμενα, στέκεται στα περιεχόμενά τους, την ύλη τους και μας προτείνει να συμμετάσχουμε ισότιμα και εποικοδομητικά για εμάς στην κουβέντα αυτή. Να απολαύσουμε και να χαρούμε την ποιότητά τους, τον ψυχοπλαστικό και κοινωνικό προβληματισμό τους, την ποιητική τους, την γλώσσα τους, την αφορμή για τα οποία γράφτηκαν και τι τελικά εκφράζουν. Στην επαναπροσέγγιση του πρωτογενούς αρχαίου υλικού που έχουμε μπροστά μας με βλέμμα ασκίαστο από διανοουμενίστικα βαρίδια και σχολαστικό υπομνηματισμό. Την αποκρυπτογράφηση των μυστικών τους προς όφελος των νέων κανονιστικών αρχών της εκπαιδευτικής διδασκαλίας. Στο ξεκλείδωμα του νοηματικού μηχανισμού τους, της ποιητικής τους ιθαγένειας, του αψιμυθίωτου κοινωνικού συμβολισμού τους. Την χρήση τους στην κατανόηση της σύγχρονης των νεότερων ιστορικών χρόνων λαϊκής ελληνικής παράδοσης. Ως κεντρική εκπαιδευτική επικοινωνιακή γέφυρά μας με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και έλληνα, ως συνέχεια και προβολή των αρχαίων ιστορικών μηνυμάτων και εμπειρικών διδασκαλιών, επαναπροσέγγισης της ελληνικότητας, πέρα από εθνικιστικές κρατικές κορώνες και μεταφυσικές ιδεοληψίες που μας αποπροσανατολίζουν από τα πανανθρώπινα μηνύματά τους και συμβολισμούς τους, ουσιαστικές του λόγου τους προεκτάσεις. Η ποίηση αυτή και τα κειμενικά σπαράγματα των αρχαίων προγόνων μας, δεν καθρεφτίζουν την ψυχοραγία μιάς αρχαίας εποχής και ενός αρχαίου πολιτισμού, αλλά, την άνθησή της και των πολιτιστικών της κληροδοτημάτων ως πρόταση ζωής του όλου κοινωνικού σώματος, ανθρωπίνων σχέσεων επικοινωνίας και επαφής, ατομικών και συλλογικών συμπεριφορών όπως διατηρήθηκε στον ιστορικό χρόνο. Τα κείμενα που επιλέγει να εξετάσει και να μας παρουσιάσει ο Ι..Φ..Κ. έχουν σαν βάση τους, καταγωγική τους αναφορά, την λαϊκή εμπειρική γνώση, την εκπαιδευτική άμεση διδασκαλία και διδαχή τους αρχαίου έλληνα ανθρώπου μέσω της επαληθευτικής βιωμένης εμπειρίας του, της αλήθειας ως τρόπο ζωής και κοινωνίας σχέσεων μεταξύ των συμπατριωτών του.  Περιέχουν παραδείγματα καθημερινού βίου, διαπαιδαγώγησης, συμπεριφορών, σχέσεων πολιτών με την αθηναϊκή ή άλλη πολιτεία, σχέση του αρχαίου έλληνα με το φυσικό περιβάλλον, αγωγή του αρχαίου έλληνα πολίτου, αισθητικές αρχές και ηθικά και θρησκευτικά προτάγματα και αξίες. Αναδεικνύουν την άμεση και στενή σχέση μας με το ατομικό και συλλογικό μας πολιτιστικό και ιστορικό αρχαίο ιστό και παιδεία. Έχουμε την περιπλάνησή μας στο συλλογικό μας λαϊκό ασυνείδητο συμπεριφορών και δημόσιων και ιδιωτικών στάσεων ζωής. Μία εγκαταβύθιση μας στον συλλογικό ψυχισμό και την νοοτροπία των αρχαίων απλών, καθημερινών ελλήνων και ελληνίδων από όπου προερχόμαστε. Δεν εκφράζουν το φιλοσοφικό ρίγος κανενός φημισμένου αρχαίου έλληνα φιλοσόφου και επιστήμονα, την βαθυστόχαστη ρητορική σκέψη κανενός αριστοκράτη πολιτικού ανδρός, αλλά την λαϊκή θυμοσοφία των ανθρώπων, την αγωνία ζωής και διαβίωσης των ελλήνων της αγοράς, του λιμανιού, των σοκακιών των πόλεων, της «πιάτσας» σε μία σύγχρονη ορολογία θα  σημειώναμε. Πλάθουν και αναπλάθουν την καθημερινή ζωή και την πολύχρωμη και δύσκολη πραγματικότητά της. Των αρχαίων ελλήνων ζύμη παράδοσης και πολιτισμού που συνεχίζεται και στους επόμενους ιστορικούς και πολιτιστικούς αιώνες από το ελληνικό σώμα ως μια μακρόπνοη διάρκεια αντιμετώπισης του Κόσμου και της Κοινωνίας, Δεν έχουμε μία ομογενοποιημένη φιλοσοφική διδασκαλία και συμπαγής εκπαιδευτική άποψη περί ζωής, προερχόμενη από τους αρχαίους έλληνες σοφούς και στοχαστές, αλλά την σοφία και εμπειρία ζωής του ανώνυμου έλληνα, του διπλανού του δασκάλου, του μάστορα και εργαζόμενου, καθώς βαδίζει στους αθηναϊκούς και άλλους αρχαίους δρόμους του τότε γνωστού ελληνικού κόσμου, στο νησιώτικο σύμπλεγμα του αιγαίου και όχι μόνο πελάγους. Την θήτευσή μας σε διάφορα λειτουργικά στρώματα κοινωνικών εκπαιδευτικών παραδόσεων. Διαφορετική είναι η αντιμετώπιση του αρχαίου ανθρώπου και των αρχαίων Θεών το αξιακό τους σύστημα και ηθική τους στα Ομηρικά Έπη, στον Κόσμο του τυφλού ποιητή και διαφορετικό το αξιακό σύστημα και ηθικό στα μεταγενέστερα χρόνια όταν ο ποιητής σαν ενεργός και συμμετέχον πολίτης κατανοεί την φύση γύρω του, και βάζει κάτω από την ποιητική ή πεζή του δημιουργία την ατομική του σφραγίδα, την υπογραφή του ονόματός του. Ο Κόσμος ο Ομηρικός είναι ανώνυμος, ο Κόσμος των λυρικών δημιουργών είναι επώνυμος. Αναγνωρίζουμε την σφραγίδα την προσωπική και ιδιαίτερη κάθε συγγραφέα. Το κείμενο φέρει ταυτότητα, προσανατολισμό, ύφος, διδακτική και προοπτική, και όλα αυτά καταλήγουν στον συγγραφέα. Στην προσωπική του βούληση, οραματισμό, ίσως και εγωιστική προβολής διάθεση γνωριμίας μας μαζί του. Το άτομο προβάλλει δυναμικά και σε μία αυτόνομη πορεία.

Στην σειρά αυτή των δοκιμίων του, καλογραμμένων κειμένων και αναλύσεων, εύληπτων, κατανοητών, σε ύφος νηφάλιο, στρωτό, γλώσσα απλή με μεγάλη πλαστικότητα, μία δημοτική εκφραστικά εύχυμη, παραστατική, μας αποκαλύπτεται το αρχαίο πνεύμα που ακόμα αναπνέει μέσα στην ελληνική παράδοση. Τα κείμενα διαθέτουν το βάρος της εγκυρότητας της επιχειρηματολογία τους, ασφαλή επιστημονική τεκμηρίωση, απαραίτητη αναφορά σε πρωτογενείς πηγές και διασωθέντα αρχαία αποσπάσματα. Ίσως, και μία κάποια «ελαστικότητα», στις μεταφραστικές  προσεγγίσεις, όπως ο ίδιος μας λέει με σεμνότητα σε κείμενό του. Ένας επιστημονικά παραδειγματικός λόγος με τον δικό του εκπαιδευτικό χαρακτήρα, ο οποίος φέρνει στην φιλολογική επιφάνεια και ενδιαφέρον, έργα ή αποσπάσματα έργων που διατηρούν την φρεσκάδα και την ομορφιά τους, την αποθεματική τους νοηματική ισχύ και κομψότητα. Την γλωσσική καλαισθησία τους, ακόμα και σήμερα. Η τοιχογραφία αυτή του αρχαίου κόσμου, που μας χαρίζεται από τις σελίδες μίας πολιτικής εφημερίδας εκείνων των δεκαετιών, συμβάλει στην γνωριμία μας και προσέγγισής μας με την καθημερινή ζωή και στιγμών λαϊκού βίου των Αρχαίων Ελλήνων, που περνά από γενιά σε γενιά και διατηρείται στον ιστορικό χρόνο μέχρι των ημερών μας. Ο κλασικός φιλόλογος μας προσφέρει την ελληνική αυτή αυτογνωσία και παράδοση κάτω από τον γενικό τίτλο «Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ». Με απλότητα λόγου μας δίνει τα συμπεράσματά του, δίχως το τουπέ του ειδικού, χωρίς να φορτώνει τις κρίσεις του με φιλολογικά στολίδια, χωρίς μουσειακές υποδείξεις και εύσχημους έμμεσους επαίνους για τους Έλληνες. Ο λόγος του Ιωάννη Φ. Κακριδή είναι κατανοητός, κατανοεί το που δημοσιογραφικά δημοσιεύονται τα κείμενα και ποιο είναι το αναγνωστικό κοινό της εφημερίδας. Αυτό το διαπιστώνουμε άμεσα όταν στα μεταγενέστερα «ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ» του, μεταφέρει το σύνολο(;) των δοκιμίων αυτών και τις μεταφράσεις του αυτόνομα στην σειρά των βιβλίων που εξέδωσε μεταγενέστερα. Επιλέγει τα κείμενα, τα χτενίζει και τα επεξεργάζεται εκ νέου, ώστε να αποδοθούν στην οριστική του μορφή, που θεωρεί ότι πρέπει να έχουν. Αυτές οι παλαιότερων δεκαετιών συγγραφικές του καταθέσεις, μοτίβα βίου και εικόνες των αρχαίων ελλήνων. Μία προσωπική του εκ των υστέρων εξομολογητική αυθορμησία και ευθυκρισία κάνει ακόμα ελκυστικότερη την ανάγνωσή τους.

           Ο  Ιωάννης Φ. Κακριδής ενώνει το αρχαίο των ελλήνων παρελθόν με το σύγχρονο. Στήνει γέφυρες επικοινωνίας. Διακρίνει την διάσωση των αρχαίων κληροδοτημάτων της ελληνικής ιστορίας και ζωής των αρχαίων στην σύγχρονη των ελλήνων παράδοση, το Δημοτικό τραγούδι και τα λαϊκά κείμενα της μεταγενέστερης χρονικά βυζαντινής και μεσαιωνικής ελληνικής περιόδου.  Ο έλληνας εργαζόμενος που σύχναζε στην σκόλη του στα καφενεία της εποχής για να πιει το καφεδάκι του και να συναντήσει τους φίλους του, να σχολιάσει την πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα της εποχής του, διάβαζε ή έριχνε έστω κλεφτές ματιές στα φύλλα των εφημερίδων που κάθε ιδιοκτήτης καφενείου, είχε πάνω στο μικρό τραπέζι, έρχεται σε επαφή με έναν κόσμο που αναγνώριζε συγγενικό του και οικείο. Αυτή ήταν η παιδαγωγική συνεισφορά των ανθρώπων του πνεύματος και των τεχνών, των καθηγητών όπως ο Ιωάννης Φ. Κακριδής, της μεγάλης μάζας του ελληνικού λαού. Κείμενα και άρθρα σαν και αυτά, ήσαν λαϊκά εκπαιδευτήρια, ενός ανοιχτού καφενειακού τύπου σπουδαστηρίου. Μεγάλη υπόθεση το γεγονός αυτό. Η γνωριμία του ελληνικού λαού με τα διδάγματα και παραδείγματα της παράδοσής του. Ένας άλλος δίαυλος επικοινωνίας ήταν και το ανέβασμα της αρχαίας τραγωδίας και κωμωδίας στις ελληνικές δημόσιες και ιδιωτικές σκηνές στα διάφορα τουριστικά φεστιβάλ.  Τα δημοσιογραφικά κείμενα του Ιωάννη Φ. Κακριδή, βρίσκονται στο κλίμα και την ατμόσφαιρα του πατέρα της ελληνικής λαογραφίας Νικόλαου Πολίτη, δηλαδή στην ανεύρεση της ελληνικής ταυτότητας και την εδραίωση της συνέχειας του ελληνικού πολιτισμού και παράδοσης. Την ιστορική διάρκεια της ελληνικής φυλής. Αυτό τον σκοπό καθρεφτίζουν τα αρχαία και τα νεότερα κείμενα που παραθέτει και εξετάζει μας παρουσιάζει ο Ι. Φ. Κ. στις εργασίες και τα βιβλία του. Υπήρξε ένας «λαϊκός» παιδαγωγός του συνόλου του ελληνικού λαού. Ένας μεγάλος και ιερός σκοπός επιφανών και φωτισμένων ελλήνων. Με αμέριστη αγάπη και επιμέλεια, φροντίδα, έσκυψε πάνω στα πρωτότυπα αρχαία κείμενα, τα ερεύνησε, τα μελέτησε τα ανέσυρε από την σκόνη στου χρόνου στην επιφάνεια των ενδιαφερόντων του καιρού του. Έκανε κτήμα του ελληνικού και του παγκόσμιου επιστημονικού και όχι μόνο κοινού τα Ομηρικά Έπη, την Αρχαία Λυρική Ποίηση, τους αρχαίους έλληνες ιστορικούς και περιηγητές όπως ο Ηρόδοτος. Η αρχαία ελληνική παράδοση ήρθε στην επιφάνεια όχι ως κάτι το μουσειακό και τουριστικό αλλά σαν αναγκαία γέφυρα συνέχειας της κληρονομιάς και της παράδοσης των αρχαίων ελλήνων με τους σύγχρονους, τους τωρινούς.  Κοινή η πολιτιστική φωνή, κοινός ο ανθρώπινος ελληνικός χαρακτήρας, ενιαία η ψυχή του έλληνα μέσα στην ιστορία. Διαφορετικές ιστορικές στιγμές του ίδιου μωσαϊκού εθνικής μας κληρονομιάς. Οι ρίζες της γλώσσας και οι καρποί της βλάστησης των ηθών και των εθίμων των Ελλήνων. Του διαχρονικού χαρακτήρα του Έλληνα, καρποφορεί εδώ και αιώνες στα ίδια της ιστορίας και γεωγραφίας χώματα και μονοπάτια. Τα εδάφη που άνθισε ο ελληνικός πολιτισμός σαν ένα τεράστιο δέντρο με πολλά κλαδιά. Τα κείμενα του Ιωάννη Φ. Κακριδή, είναι δείκτες πορείας της εθνικής μας λαϊκής κληρονομιάς και αυτογνωσίας. Πάνω σε αυτά τα επικά και ποιητικά λυρικά ερειπίων ή μη έργα, βασίστηκε ο νεότερος σύγχρονος ελληνικός λαϊκός πολιτισμός κατά την περίοδο των κατακτήσεών του από διάφορες αλλόγλωσσες και αλλόφυλες ομάδες. Αρχαίοι θρύλοι και απόηχοι κοινωνικών εκδηλώσεων, μορφών ζωής και σχέσεων, διασώζονται άλλοτε συνολικά άλλοτε εν σπέρματι μέσα στα διασωθέντα ποιητικά κείμενα της αρχαίας ελληνικής ποίησης και μεταφέρονται στον δημοτικό λόγο και λαϊκή επικράτεια. Ο ποιητικός λόγος διέσωσε και διατήρησε την αυθεντικότητα του έλληνα ανθρώπου, τις δοξασίες και τις προλήψεις  του τις λαϊκές δεισιδαιμονίες και συνήθειες του ανώνυμου έλληνα της προ-ομηρικής και ομηρικής εποχής, των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Σκέψη, λόγος, στοχασμός, έκφραση, αισθητικές προτιμήσεις και του γάμου και των εορτών συνήθειες, πονηριές και κουτοπονηριές της αγάπης και του έρωτα, των ερωτικών φλερτ. Τελετουργίες πένθους και συνηθειών εξόδιων ακολουθιών, ταφής έθιμα. Καθημερινής ζωής στιγμιότυπα αγωνίας, άγχους, διασκέδασης, και εκπαίδευσης, φωτίζονται μέσα από τις εργασίες του Ι. Φ. Κακριδή και ταυτόχρονα, γίνονται ο καθρέφτης που αντικατοπτρίζει το σύγχρονο πρόσωπο και την ψυχή του Έλληνα στον χρόνο και τον σύγχρονο Κόσμο. Με αφηγηματική μαστοριά μας εξιστορεί καθώς μεταφράζει τα αρχαία κείμενα τον ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ που συνεχίζεται και διατηρείται στο παρόν. Κοινωνεί μέσω του ποιητικού λόγου με τα ιστορικά της μοίρας γυρίσματα της ελληνικής παράδοσης. Ο λόγος του αυθεντικός, χαμηλόφωνη φωνή σεμνή.  Αξιολογεί με εντιμότητα, δεν καταδικάζει, προσπαθεί να κατανοήσει, να καταλάβει, να αφουγκραστεί την αλήθεια που κρύβεται πίσω από τις γραμμές των αρχαίων αυτών κειμένων. Δεν στοχάζεται πάνω σε αυτά παραθέτει και αφήνει τα ερωτήματά του να μας μιλήσουν από μόνα τους. Ένας σταθερός προβληματισμός πάνω στα Ομηρικά Έπη, τον ποιητικό λυρικό λόγο, τον ιστορικό και το δημοτικό τραγούδι και παράδοση.

     Η ποιητική και η ποιητικότητα του ΚΟΣΜΟΥ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ, δεν μας δίνεται και μας δείχνετε με τον τρόπο των αρχαίων αλεξανδρινών σχολιαστών, οι οποίοι στέκονταν στα υψηλά νοήματα του φιλοσοφικού λόγου των αρχαίων, στα περί «ύψους» ποιητικά και άλλα κείμενα, ο Κακριδής ακολουθεί τον λαϊκό των αρχαίων ελλήνων δρόμων και κειμένων, αυτών που θα αγνοούσαν οι Αλεξανδρινοί σοφοί σχολιαστές, σχολαστικοί φιλόλογοι. Δημοκρατικότερος ο κλασικός φιλόλογος προάγει την κοινή παιδεία και μόρφωση μέσα από ευρύτερους διαύλους και δρόμους επικοινωνίας. Η σταθερή διαχρονική κληρονομιά μας δεν είναι κτήμα μερικών μόνο πεπαιδευμένων αλλά του συνόλου του ελληνικού λαού. Κοινή η κληρονομιά πνευματική και καλλιτεχνική, αυτό το «χώμα είναι δικό τους και δικό μας τραγουδά ο εθνικός βάρδος Γιάννης Ρίτσος.  

      Μην γνωρίζοντας-δεν έχω δει τον εργογραφικό κατάλογο του Ιωάννη Φ. Κακριδή (πάνω από 250 εργασίες του, δίχως τους τίτλους των βιβλίων). που έχουν συντάξει φοιτητές του και έχει δημοσιευθεί σε φιλολογικά περιοδικά όπως αναφέρω παραπάνω. Σημειώνω μόνο τα εξής: Δεν γνωρίζω πόσα από τα σκόρπια αυτά δημοσιεύματα περιλαμβάνονται στους πάνω από 40 τίτλους βιβλίων του. Από τις μελέτες που έχω του Ι. Φ. Κακριδή και έχω διαβάσει, αναφέρω ότι ορισμένα μόνο δημοσιεύματα βλέπουμε να συμπεριλαμβάνονται στους παρακάτω τίτλους από τα παλαιά αυτά στην εφημερίδα δημοσιεύματα. Από τα 135 δημοσιεύματα της εφημερίδας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» δεν μεταφέρονται όλα στα βιβλία του. Γνωστός και υποστηρικτικός των ερμηνευτικών μας αναγνωστικών διαπιστώσεων είναι ο τίτλος «ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ» εκδόσεις ΜΙΕΤ, Αθήνα 1978,  στην εξαιρετική αυτή συμπερασματική των εργασιών του μελέτη, όπως και σε άλλους τόμους αυτών που κυκλοφόρησαν από την σειρά που διεύθυνε ο ίδιος- «Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ» αρχινά από το 1941, μέσα στην Κατοχή και φτάνει μέχρι τα μεταπολιτευτικά χρόνια, το 1976, καθώς και στην τρίτομη σειρά «ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις και το βιβλιοπωλείο της «ΕΣΤΙΑΣ», ο σεβαστός καθηγητής συγκέντρωσε το σκόρπιο δημοσιευμένο του υλικό, συγγραφικό υλικό που τεκμηριώνουν επιστημονικά και επιμελημένα θέματα της ελληνικής παράδοσης και εθνικής μας κληρονομιάς, ανάδειξη της ελληνικής ταυτότητας των ελλήνων, της ιδιοπροσωπείας της φυλής μας, της συνέχειας της κοινής μας καταγωγής και των κοινών καθημερινών εκδηλώσεων μας, της γλώσσας και των προτύπων μας.

Στον με νούμερο 3 τόμο των εργασιών του «Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Η ΜΥΘΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ, διαβάζουμε σχετικά με το Ομηρικό πρόβλημα, τον Όμηρο, τον Πίνδαρο και τον Ευριπίδη, θέματα που διαπραγματεύεται στην αρθρογραφία του στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ».. Ενώ στον τρίτο τόμο ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ, με τίτλο «ΕΛΑ, ΑΦΡΟΔΙΤΗ, ΑΝΘΟΣΤΕΦΑΝΩΜΕΝΗ» ΑΡΧΑΙΑ ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ», πρώτη έκδοση 1983, β΄1993,  Στον τόμο αυτόν παρουσιάζονται επεξεργασμένες πολλές από τις παλαιότερες δημοσιευμένες εργασίες του. Σημειώνει ο καθηγητής και μεταφραστής στα ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ του, σελίδα Ιά,

«Το βιβλίο αυτό φιλοξενεί τριάντα δοκίμια με θέμα το έργο δώδεκα επώνυμων Ελλήνων λυρικών ποιητών, από τον 7^ο ως τον 3^ο π.Χ. αιώνα, και ενός ανωνύμου. Όπως έγινε και στους άλλους τόμους της σειράς, σκοπός μας δεν ήταν να δώσουμε συστηματική εικόνα της αρχαίας ποιητικής δημιουργίας, ούτε η επιλογή από το έργο των παλιών λυρικών έγινε με αξιολογικά μόνο κριτήρια’ από τη θετική πλευρά, δεν έπαιξαν μικρό ρόλο οι προτιμήσεις του ερμηνευτή, από την αρνητική, οι δυσκολίες που παρουσιάζει ορισμένων ποιητών το έργο σ’ ένα όχι μυημένο στον φιλολογικό προβληματισμό κοινό, η αδυναμία τέλος του ίδιου του ερμηνευτή να πλησιάσει ικανοποιητικά ορισμένες δημιουργίες, για να μπορέσει έπειτα να τις κάνει προσιτές στους άλλους. Έτσι υπάρχουν ποιητικές μορφές που στο βιβλίο αυτό αδικήθηκαν ή και παραμερίστηκαν εντελώς. Αν τα δοκίμιά μας έχουν κάποιαν αξία, αυτή τη χρωστούν όχι γιατί διαβάζοντάς τα αποχτά κανείς μιάν ολοκληρωμένη εικόνα της αρχαίας λυρικής ποίησης, αλλά γιατί κεντρίζουν τον αναγνώστη να επιθυμήσει να σκύψει πάνω από τα ίδια τα κείμενα, που καμιά ανάλυση και καμιά μετάφραση δεν μπορεί να τα αντικαταστήσει…..» Ενώ συνεχίζοντας και πριν ολοκληρώσει τα ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ του μας λέει:

     «Τα περισσότερα από τα δοκίμια της συλλογής έχουν δημοσιευτεί εδώ και πολλά χρόνια ως επιφυλλίδες της εφημερίδας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»,, για τη συγκρότησή τους όμως σε τόμο χρειάστηκε να αναθεωρηθούν’ και οι μεταφράσεις των ποιητικών αποσπασμάτων έχουν αυξηθεί και δουλευτεί από την αρχή με ιδιαίτερη φροντίδα’ η μετάφραση μένει πάντα η πιό άμεση ερμηνεία ενός ξενόγλωσσου κειμένου….», σελ. Ιγ΄

                     Ι.Θ. Κ.  Μάρτης του 1983

     Στο σημείωμα αυτό στην ιερή μνήμη του Ιωάννη Φ. Κακριδή, μεταφέρω τις επιφυλλίδες που αποδελτίωσα στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» καθώς και τα περιεχόμενα του τρίτου τόμου της σειράς «ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ» ΕΛΑ, ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΑΝΘΟΣΤΕΦΑΝΩΜΕΝΗ. Και από τον τόμο «ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ» μια και οι παραπάνω εργασίες συνδέονται αρμονικά και συμπληρωματικά μεταξύ τους. Δίχως να παραγνωρίζουμε και τις υπόλοιπες εργασίες του. Με τον τρόπο αυτόν ο σημερινός αναγνώστης που ενδιαφέρεται να εξετάσει, να διαβάσει και να διαπιστώσει τις αλλαγές που επέφερε ο διακεκριμένος κλασικός φιλόλογος και Ομηριστής, έχοντας μπροστά του το συγκεντρωμένο υλικό και την αποδελτίωσή του στην εφημερίδα, θα δει τα στάδια της έρευνας και προπάντων της μεταφραστικής και σχολιαστικής ποιότητας του λόγου και των κειμένων του Ιωάννη Φ. Κακριδή του οποίου ο λόγος περί Αρχαίων και Σύγχρονων Ελλήνων και Νεοελληνικής Λαϊκής Παράδοσης και συνέχειας της Ελληνικότητας, είναι ακόμα και σήμερα επίκαιρος. Εξίσου επίκαιρος και απαραίτητος όπως και η πολύτομη Ελληνική Μυθολογία του που, κατά διαστήματα, προσφέρεται από ορισμένα εκδοτικά συγκροτήματα.

 Ο  ΚΟΣΜΟΣ  ΤΩΝ  ΑΡΧΑΙΩΝ

1948

ΚΥΡΙΑΚΗ -6/6/1948,  σ.1,4 Έχτορας και Αντρομάχη. ΜΙΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΑΠΦΩΣ

-20/6/1948, σ.1,6 Η αγάπη του αδερφού. ΑΡΧΑΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

-4/7/1948,  σ.1,5 Σωκράτης Σωφρονίσκου  ΑΘΗΝΑΙΟΣ. Το μυστήριο της προσωπικότητός του

-18/7/1948, σ.1,4  Ομήρου και Ησιόδου αγών. ΕΝΑ ΠΑΛΙΟ ΛΑΪΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ

-1/8/1948, σ.1,4 Πιστεύω, Κύριε βοήθει μου τη απιστία. ΕΝΑ ΧΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ

-15/8/1948, σ.1,4 Φώς ελληνικό

-29/8/1948, σ.1,5 Σκυριανές ιστορίες. ΠΑΛΗΟΙ ΜΥΘΟΙ ΣΕ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΜΟΡΦΗ

-12/9/1948, σ.1,4 Σαπφικά τραγούδια

-26/9/1948, σ.1,4 Πίνδαρος ο Θηβαίος. ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ

-10/10/1948, σ.1,4 Έφαγε και η Νιόβη. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

-24/10/1948, σ.1,4 Η Ασπίδα του Αχιλλέα. ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ

-7/11/1948, σ.1,4 Η ιστορία του Τιθωνού ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΤΖΙΤΖΙΚΑΣ. Παλιές ευτράπελες ιστορίες

-21/11/1948, σ.1,4 Σαπφικά τραγούδια. ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΑΡΙΓΝΩΤΑΣ

-5/12/1948, σ.1,4 Ένας ύμνος στην Αθήνα. ΚΛΕΙΝΑΙ ΑΘΑΝΑΙ, ΔΑΙΜΟΝΙΟΝ ΠΤΟΛΙΕΘΡΟΝ

-19/12/1948, σ.1,4 Ο Ηρόδοτος στην Αίγυπτο. ΕΡΓΑ ΜΕΓΑΛΑ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΣΙΑ

1949

-1/1/1949, σ.1 Ομηρικές σκηνές. ΝΑΥΣΙΚΑ, Η ΚΟΡΗ ΤΟΥ ΑΛΚΙΝΟΟΥ

-16/1/1949, σ.1,4 Πρωτεσίλαος ο Θεσσαλός. ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΒΡΥΚΟΛΑΚΩΝ…

-30/1/1949, σ.1,4 Στον καιρό των Ελλήνων ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΛΑΪΚΕΣ ΔΟΞΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΑΛΗΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ

-13/2/1949, σ.1,4 Ο μύθος του Βελλεροφόντη. ΟΜΗΡΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

-27/2/1949, σ.1,4 Σοφία Βασιλέων. ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΩΝ ΗΡΟΔΟΤΟΥ

-13/3/1949, 1,4 Η Ωραία Ελένη. Η ΘΝΗΤΗ ΘΕΑ ΚΑΙ Η ΑΘΑΝΑΤΗ ΘΝΗΤΗ

-3/4/1949, σ.1,4 Η Ελένη στην Ιλιάδα. ΠΟΙΟΣ ΝΑ ΘΥΜΩΣΕΙ ΑΝ ΒΑΣΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΕΤΟΙΑ…

-15/5/1949, σ.1,4 Σαπφικά τραγούδια. ΕΝΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΕΥΡΗΜΑ

-29/5/1949, σ.1,4 Αρχαία Αττική Κωμωδία. ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ

-26/6/1949, σ.1,4 Τα άλογα του Ομήρου. ΘΝΗΤΟΙ ΗΡΩΕΣ ΚΙ’ ΑΘΑΝΑΤΑ ΑΛΟΓΑ

-10/7/1949, σ.1,4 Ευριπίδου Κρεσφόντης. ΕΝΑΣ ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ

-31/7/1949, σ.1,4 Η Ελένη στον Ησίοδο και στον Στησίχορο. Η ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΗ ΤΡΙΓΑΜΗ ΚΑΙ ΟΙ ΜΝΗΣΤΗΡΕΣ ΤΗΣ

-14/8/1949, σ.1,4 ΚΟΡΩΝΙΔΑ η κόρη του Φλεγύα

-28/8/1949, σ.1,4 Ο τύπος της γριάς ΣΤΗΝ ΚΩΜΩΔΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

-11/9/1949, σ.1,4 Ομηρικά ζητήματα ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ  ΠΟΙΗΣΗ

-25/9/1949, σ.1,4 Τα πρώτα σχολεία του κόσμου. ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

-23/10/1949, σ.1,4 Ο Επικός Κύκλος. ΠΡΟΟΜΗΡΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΜΗΡΙΚΑ ΗΡΩΙΚΑ ΕΠΗ

-6/11/1949, σ.1,4 Περικλέους Επιτάφιος. ΜΙΑ ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

-20/11/1949, Μέση και νέα κωμωδία. Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

-ΤΡΙΤΗ 22/11/1949, σ.3  Μέση και νέα κωμωδία. Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ. Μέρος Β΄.

-4/12/1949, σ.1,5 Κωμωδίες του Μένανδρου. ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΕΣ.

-ΤΡΙΤΗ 6/12/1949, σ.  Κωμωδίες του Μένανδρου. ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΕΣ. Μέρος Β΄.

-18/12/1949, σ.1,5 ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΚΩΜΩΔΙΑΣ

1950

-1/1/1950, σ.1,3 Αίτνα νιφόεσσα  Ι. ΜΙΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΙΝΔΑΡΟΥ

-15/1/1950, σ.1,4 Αίτνα νιφόεσσα ΙΙ. Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΙΣΧΥΛΟΥ

-29/1/1950, σ.1,4 Από τις δοκιμασίες του ομηρικού ήρωα. ΕΝΑΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

-12/3/1950, σ.1,5 Ομηρικά θέματα ΣΚΑΜΑΝΔΡΙΟΣ Ο ΕΚΤΟΡΟΣ

-2/4/1950, σ.1,4 Αρχαία Ελληνική Ιατρική Επιστήμη ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ. Μέρος Ι

-16/4/1950, σ.1,4 Αρχαία Ελληνική Ιατρική Επιστήμη ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ  Μέρος ΙΙ

-14/5/1950, σ.1,5 ΗΛΙΟΥ ΕΚΛΕΙΨΙΣ. ΑΣΤΡΟΝ ΥΠΕΡΤΑΤΟΝ ΕΝ ΑΜΕΡΑ ΚΛΕΠΤΟΜΕΝΟΝ

-16/7/1950, σ.1,5 ΑΚΟΝΤΙΟΣ και Κυδίππη ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΥ

-30/7/1950, σ.1,4 Η Άλκηστη του Ευριπίδη. ΜΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΜΕ ΧΑΡΟΥΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ

-20/8/1950, σ.1,5 Η Άλκηστη του Ευριπίδη. ΜΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΜΕ ΧΑΡΟΥΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ Μέρος Β΄.

1951

-17/5/1951, σ.1,4 Γύγης ο Λυδός 1. ΕΝΑ ΠΑΛΙΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ

-29/7/1951, σ.1,4  2. ΜΙΑ ΙΩΝΙΚΗ ΛΟΓΟΠΟΙΪΑ

-12/8/1951, σ.1,4  3. Μία άγνωστη αρχαία τραγωδία

-26/8/1951, σ.1,5 Το επίγραμμα του Μίδα  ΤΕΧΝΩΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

-9/9/1951, σ.1,5 Οδυσσέως θάνατος ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΗΛΕΓΟΝΙΑ

-Τρίτη 11/9/1951, σ.1,5  Μέρος 1.

-Τετάρτη 12/9/1951, σ.1,3  ΣΟΥΗΔΙΑ  Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ  Μέρος 2

-Παρασκευή 14/9/1951, σ.1,3  ΣΟΥΗΔΙΑ –Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ Μέρος 3

-15/9/1951, σ.1,3 ΣΟΥΗΔΙΑ –Εκκλησία και Παιδεία  Μέρος 4

-16/9/1951, σ.1,5  ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ  ΣΟΥΗΔΙΑ Η χώρα και ο πολιτισμός της Μέρος 5.

-23/9/1951, σ.1,5 ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ ΚΑΙ ΕΚΤΟΡΟΣ ΤΑΦΑΙ  Ομηρικοί επιτάφιοι θρήνοι

-7/10/1951, σ.1,5 Αλκμάν ο Σαρδιανός ΕΝΑΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΣΠΑΡΤΗ

-21/10/1951, σ.1,5 Τα Κερκυραϊκά του Θουκυδίδη Η ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

-28/10/1951, σ.4,6 Η ΠΡΩΤΗ ΑΠΟΚΡΟΥΣΙΣ ΤΩΝ ΒΑΡΒΑΡΩΝ  ΟΙ ΜΑΡΑΘΩΝΟΜΑΧΟΙ

-4/11/1951, σ.1,4 ΕΡΩΣ ΚΑΙ ΨΥΧΗ  Ένα παλιό παραμύθι

-18/11/1951, σ.1,4 Πάρης και Οινώνη  ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΤΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ

-2/12/1951, σ.1,5 Ουρανός και Αννού  ΤΑ ΧΕΙΤΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ Ο ΗΣΙΟΔΟΣ

-16/12/1951, σ.1,4 Παλαμήδης ο Ναυπλίου  Ο ΠΙΟ ΠΑΛΙΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΟΣ ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ

-30/12/1951, σ.3,4 Μυθολογικά θέματα  ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΜΥΘΩΝ

1952

-13/1/1952, σ.1,4 Σαπφικά  τραγούδια  Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ

-27/1/1952, σ.1,4  ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ ΑΝΤΙΟΠΗ  ΒΙΟΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΒΙΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ

-17/2/1952, σ.1,4 Η ιδανική πολιτεία ΕΝΑ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΣΙ ΤΗΣ

-2/3/1952, σ.1,4 Ιστορίες του Ηροδότου  ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΤΥΡΑΝΝΩΝ

-16/3/1952, σ.1,4 Ο λοιμός του 430  ΠΩΣ ΤΟΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

-6/4/1952, σ.1,5  Άθλα επί Πατρόκλω ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΑ

-20/4/1952, σ.1,4  Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΤΑ ΙΕΡΑ ΚΕΙΜΕΝΑ. Η ΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΩΝ. ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΣΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ

-4/5/1952, σ.1,5 Η ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ  ΙΣΤΟΡΙΑ Ή ΠΑΡΑΜΥΘΙ;

-  σ.1,5  Τα Παίγνια του Ομήρου. ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ ΚΑΙ ΒΑΤΡΑΧΟΜΥΟΜΑΧΙΑ

-8/6/1952, σ.1,5 ΟΙ ΗΪΘΕΟΙ ΤΟΥ ΒΑΚΧΥΛΙΔΗ

-29/6/1952, σ.1 Δανάης θρήνος  ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΣΙΜΩΝΙΔΗ

-13/7/1952, σ.1,  ΑΡΧΑΙΟΙ ΑΙΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ  ΗΣΙΟΔΟΥ ΚΑΙ ΑΡΧΙΛΟΧΟΥ

-27/7/1952, σ.1,4 Η χώρα των Αιθιόπων ΜΙΑ ΠΑΡΑΜΥΘΕΝΙΑ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

-10/8/1952, σ.1,4 Κοσμητικά επίθετα ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΗΡΙΚΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

-24/8/1952, σ.1,5 Μενελάου πλάναι. ΟΜΗΡΙΚΟΙ ΗΡΩΕΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΦΩΚΙΕΣ

-7/9/1952, σ.1,5 Στο σχολείο Ο ΚΑΚΟΣ ΜΑΘΗΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΙΟ ΞΥΛΟ

-21/9/1952, σ.1,5 Μελανίππη η σοφή  ΜΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ

-5/10/1952, σ.1,5 Οι γάμοι της Αγαρίστης ΕΝΑΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΓΑΜΒΡΩΝ

-19/10/1952, σ.1,5  Ομηρικές σκηνές  Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΣΤΟΝ ΑΔΗ

-2/11/1952, σ.1,4 Γυναίκες του Πινδάρου ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΕΡΩΤΕΣ ΤΩΝ

-16/11/1952, σ.1,5  ΜΙΑ ΙΔΙΟΤΥΠΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Ελληνικά ονόματα

-30/11/1952, σ.1,5 Αισώπου βίος ΑΡΧΑΙΑ ΛΑΪΚΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ

-14/12/1952, σ.1,6  ΑΤΥΣ Ο ΚΡΟΙΣΟΥ  ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΗΡΟΔΟΤΟΥ

-28/12/1952, σ.1,4  Νέα ποιήματα του Αλκαίου  Το πρόβλημα της ΕΛΕΝΗΣ

1953

-ΚΥΡΙΑΚΗ 11/1/1953, σ.1,5  ΗΡΑΚΛΙΣΚΟΣ  ΕΝΑ ΕΠΥΛΛΙΟ ΤΟΥ ΘΕΟΚΡΙΤΟΥ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 25/1/1953, σ.1,7 Ρούχο και σώμα  ΙΔΙΟΤΥΠΙΕΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 15/2/1953, σ.1,7  Η Εκάλη του Καλλιμάχου ΕΝΑ ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΠΟΣ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 1/3/1953, σ.1,7  Πυργοπολινίκης  ΜΙΑ ΚΑΜΩΔΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΥΤΟΥ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 15/3/1953, σ.1,6 Λημνιάδες γυναίκες ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΤΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 12/4/1953, σ.1,7  Μέλη παροίνια  Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΟΠΑΤΕΡΑ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 10/5/1953, σ.1,5 Ένα ελληνικό έπος  ΤΑ ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 31/5/1953, σ.1,5 Λυκάων ο Πριάμου ΟΜΗΡΙΚΕΣ ΣΚΗΝΕΣ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 7/6/1953, σ.1,5  ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΥΚΗΝΑΙΟΙ Η ανάγνωσις των πινακίδων της Πύλου

-ΚΥΡΙΑΚΗ 28/6/1953, σ.1,5  Ερμής Κυλλήνιος Ο ΘΕΟΣ ΤΗΣ ΚΛΕΨΙΑΣ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 12/7/1953, σ.1,5  Φρύνιχος ο Αθηναίος. Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΑΙΣΧΥΛΟΥ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 2/8/1953, σ.1,5  Από τη ζωή των Τυράννων ΓΕΝΝΑΙΟΔΩΡΙΕΣ ΚΑΙ ΩΜΟΤΗΤΕΣ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 16/8/1953, σ.3 Στο παπουτσάδικο ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΙΜΙΑΜΒΟΥΣ ΤΟΥ ΗΡΩΝΔΑ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 27/9/1953, σ.1,4 ΟΙ ΜΕΝΑΙΧΜΟΙ Μία κωμωδία του Πλαύτου

-ΚΥΡΙΑΚΗ 11/10/1953, σ.1,6 Ελένης Επιθαλάμιος  ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΚΡΙΤΟΥ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 25/10/1953, σ.1,6 Αεί φιλέλλην ο ποιητής  ΟΜΗΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

1954

-ΚΥΡΙΑΚΗ 3/1/1954, σ.1,5 ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΥΚΗΝΑΙΟΙ ΚΑΙ ΜΙΝΩΟΙ. Από την Προϊστορία στην Ιστορία

-ΚΥΡΙΑΚΗ 24/1/1954, σ.1,6 Το στοιχειωμένο σπίτι. ΜΙΑ ΚΩΜΩΔΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΥΤΟΥ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 7/2/1954, σ.1,4 ΟΙ ΕΠΤΑ ΣΟΦΟΙ Από τη δισχιλιόχρονη ιστορία τους

-ΚΥΡΙΑΚΗ 28/2/1954, σ.1,6 ΜΙΝΩΙΚΑ ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ Οι άγνωστοι ήρωες

-ΚΥΡΙΑΚΗ 11/4/1954, σ.1,7 ΚΩΜΩΔΙΕΣ ΤΟΥ ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 9/5/1954,σ.1,7 Ιστορίες του Ηροδότου Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΚΡΑΤΗ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 4/7/1954, σ.1,6  Ο Ύμνος στην Αφροδίτη Η ΘΕΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΗ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 18/7/1954, σ.1,7 Στο περιθώριο της μυθολογίας ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑΙ ΤΟΥ ΠΑΡΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 1/8/1954, σ.1,6 Αισχύλος και Ευριπίδης  ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 15/8/1954, σ.1,6 Οι Ικέτιδες του Αισχύλου  ΕΝΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΠΑΠΥΡΙΚΟ ΕΥΡΗΜΑ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 19/9/1954, σ.1,6  Δικτυουλκοί ΕΝΑ ΣΑΤΥΡΙΚΟ ΔΡΑΜΑ ΤΟΥ ΑΙΣΧΥΛΟΥ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 3/10/1954, σ.1,4 Αλιείς ανθρώπων  ΕΝΑ ΑΣΙΑΤΙΚΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΕΘΙΜΟ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 17/10/1954, σ.1,7 Ομηρικές σκηνές  ΔΙΟΣ ΑΠΑΤΗ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 31/10/1954, σ.1,6  Κωμωδίες του Πλαύτου Ο ΚΑΛΠΗΣ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 14/11/1954, σ.1,6 Αρχίλοχος ο Πάριος ΕΝΑΣ ΠΙΚΡΑΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΠΙΚΡΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 12/12/1954, σ.1,6 Κρατίνος ο Ταυροφάγος  Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Η ΜΠΟΥΚΑΛΑ ΤΟΥ

-ΣΑΒΒΑΤΟ 25/12/1954, σ.1,11 Το έργο του Αρχίλοχου ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

1955

-ΚΥΡΙΑΚΗ 9/1/1955, σ.1,6  Ανδρομέδα  Τραγωδίες και Παρωδίες

-ΚΥΡΙΑΚΗ 27/3/1955, σ.1,4  Η αρπαγή της Περσεφόνης  ΟΜΗΡΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ ΣΤΗ ΔΗΜΗΤΡΑ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 10/4/1955, σ.1,4 Αρχαία αινίγματα  ΤΗΣ ΣΦΙΓΓΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ

-ΣΑΒΒΑΤΟΝ  30/4/1955, σ.1,4 Ο καθρέφτης των γυναικών ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΙΑΜΒΟΥΣ ΤΟΥ ΣΗΜΩΝΙΔΗ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 15/5/1955, σ.1,6 Πολιτική και Φιλοσοφία  ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 12/6/1955, σ.1,6 Από την Πλατωνική Πολιτεία  ΟΙ ΦΘΟΡΕΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΗΣ ΦΥΣΗΣ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 3/7/1955, σ.1,6 Ιστορίες του Ηροδότου ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΑΠΙΣΤΙΑΣ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 24/7/1955, σ.1 Ένας Ομηρικός Ύμνος  Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΡΑΨΩΔΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΠΟΛΛΩΝΑ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 14/8/1955, σ.1,6 Ελένης μνηστήρες  ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΤΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 28/8/1955, σ.1,6 Μυθολογικά θέματα  ΗΡΑΚΛΗΣ, Ο ΠΡΩΤΟΣ ΠΟΡΘΗΤΗΣ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ

-ΚΥΡΙΑΚΗ 18/9/1955, σ.1,6 Ένας Έλληνας Σεβάχ ο θαλασσινός Ο ΠΡΩΤΟΣ ΔΙΑΠΛΑΝΗΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

-22/12/1951,  βιβλιοκριτική του Πέτρου Χάρη σ.2

-29/4/1956,  βιβλιοκριτική του Πέτρου Χάρη, σ.2. Αρχαίοι Έλληνες και Έλληνες του Εικοσιένα

                «Η παράδοση προϋποθέτει ερείπια»

                                                       Albin  Lesky

Α) ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ. ΤΟΜΟΣ ΤΡΙΤΟΣ

ΕΛΑ, ΑΦΡΟΔΙΤΗ, ΑΝΘΟΣΤΕΦΑΝΩΜΕΝΗ

ΑΡΧΑΙΑ ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ,

Εκδόσεις Βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ, Αθήνα 1993, σελίδες 272. Πρώτη έκδοση 1983, δεύτερη 1993.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

-ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ Ο ΠΑΡΙΟΣ, 1-9.

–Ο ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ, Η ΠΑΡΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΟΥΣΕΣ, 10-18

-ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΛΟΧΟΥ, 19-24

-ΟΙ ΑΙΝΟΙ ΤΟΥ ΑΡΧΙΛΟΧΟΥ, 25-31

-ΑΛΚΜΑΝΑΣ Ο ΣΑΡΔΙΑΝΟΣ, 32-38 7/10/1951

-ΣΑΠΦΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ, 39-44 12/9/1948

-ΠΟΙΚΙΛΟΘΡΟΝ’ ΑΘΑΝΑΤ’ ΑΦΡΟΔΙΤΑ, 45-48

-ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ, 49-51

-ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΧΩΡΙΣΜΟΥ, 52-56

-ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΑΡΙΓΝΩΤΑΣ, 57-61 21/11/1948

-Ο ΓΥΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ, 62-68

-ΕΛΑ, ΑΦΡΟΔΙΤΗ, ΑΝΘΟΣΤΕΦΑΝΩΜΕΝΗ…69-73

-ΤΟ ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΜΑ ΤΩΝ ΝΙΟΠΑΝΤΡΩΝ, 74-87

-ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΕΚΛΟΓΗ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΣΑΠΦΩΣ, 88-95

-ΝΕΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΛΚΑΙΟΥ, 96-103 14/12/1952

-ΔΑΝΑΗΣ ΘΡΗΝΟΣ, 104-110 29/6/1952

-ΠΙΝΔΑΡΟΣ Ο ΘΗΒΑΙΟΣ, 111-119 26/9/1948

-ΑΣΤΡΟΝ  ΥΠΕΡΤΑΤΟΝ ΚΛΕΠΤΟΜΕΝΩΝ, 120-125

-ΑΙΤΝΑ  ΝΙΦΟΕΣΣΑ, 126-131 1/1/1951

-ΟΙ  ΓΥΝΑΙΚΕΣ  ΣΤΟΝ ΠΙΝΔΑΡΟ, 132-140

-ΟΙ  «ΗΪΘΕΟΙ» ΤΟΥ ΒΑΚΧΥΛΙΔΗ, 141-148

-ΑΚΟΝΤΙΟΣ  ΚΑΙ  ΚΥΔΙΠΠΗ, 149-156

-ΕΚΑΛΗ, 157-166 15/2/1953

-ΤΑ  ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ, 167-176 10/5/1953

-ΛΗΜΝΙΑΔΕΣ  ΓΥΝΑΙΚΕΣ, 177-182 15/3/1953

-ΘΕΟΚΡΙΤΟΥ  ΗΡΑΚΛΙΣΚΟΣ, 183-191 11/1/1953

-ΕΛΕΝΗΣ ΕΠΙΘΑΛΑΜΙΟΣ, 192-200 11/10/1953

-Ο  ΚΑΚΟΣ ΜΑΘΗΤΗΣ  ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΙΟ ΞΥΛΟ,201-210

-ΣΤΟ  ΠΑΠΟΥΤΣΙΔΙΚΟ, 211-217 16/8/1953

-ΑΜΟΙΡΗ ΒΑΥΚΙΔΑ,  ΒΑΥΚΙΔΑ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ, 218-227

-ΜΕΛΗ  ΠΑΡΟΙΝΙΑ, 228-234

-ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΑΡΧΑΙΟΙ  ΚΑΙ  ΝΕΟΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ  ΑΙΝΟΙ, 235-239

1.ΤΟ ΓΕΡΑΚΙ ΚΑΙ ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ. 2. Ο ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΚΑΘΑΡΙ. 3.ΤΑ ΓΑΪΔΟΥΡΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΛΦΑΣ ΤΟΥ ΣΑΜΑΡΤΖΗ. 4. Ο ΛΥΚΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΝΗ. 5. Ο ΔΕΣΠΟΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΔΙΑΚΟΣ. 6. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΟΓΟ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ, 243-266

ΠΡΟΛΟΓΟΣ, Σελ. ιά. Να σκύψει πάνω από τα ίδια τα κείμενα: Για τη μελέτη των αρχαϊκών λυρικών ποιητών από το πρωτότυπο πολύ αξιόλογο βοήθημα είναι η έκδοση του καθηγητή Αριστόξενου Σκιαδά, Αρχαϊκός Λυρισμός 1 (1979), 2 (1981). Βλ. και C. M. Bowra, Αρχαία Ελληνική Λυρική Ποίηση, μετάφραση Ιωάννης Ν. Καζάζης, 1 (1980) και 2 (1982)

ΠΝΑΚΕΣ, 269-272

Β) ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ, εκδόσεις Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1978, σελ. 110

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ, 9-10

      Το βιβλίο αυτό γράφτηκε και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα γερμανικά πρίν από λίγα χρόνια, με τίτλο “Die Alten  Hellenen im neugriechischen Volksglauben” (Heimeran Verlag, Mumchen 1966), Οι ιδιότυπες ωστόσο σχέσεις ανάμεσα στον αρχαίο και στον νέο ελληνικό κόσμο, όπως βρήκαν την έκφρασή τους στις λαϊκές μας παραδόσεις, σε χρόνια που το σχολείο δεν ασκούσε ακόμα σημαντική επίδραση, είναι θέμα πού ενδιαφέρει πρώτα απ’ όλους εμάς τους Έλληνες’ αυτό εξηγεί την επιθυμία του συγγραφέα να το εκδώσει-με ελάχιστες αλλαγές-και στη γλώσσα μας. Μόνο έτσι, άλλωστε, έγινε δυνατό να κρατηθεί αυτούσιος ο λαϊκός λόγος, όπως βγήκε από το στόμα του απλοϊκού ανθρώπου, όλο δύναμη και παραστατικότητα.

        Κάπως παράξενοι είναι αλήθεια οι τρόποι πού ο ελληνικός λαός ήρθε να πρωτοσυναντήσει τους παλιούς του προγόνους:

Α) με το να δημιουργήσει με τη φαντασία του έναν μυθικό λαό, που οικειοποιήθηκε το όνομα των Ελλήνων.

Β) με το να κρατήσει μέσα στη στοματική παράδοση πλούσιο παραδοσιακό υλικό, από τα προομηρικά ακόμα χρόνια ως σήμερα

Γ) με το αναπλάσει παλιούς μύθους, καθώς τους μάθαινε από κάποια πηγή λόγια σε νεώτερα χρόνια.

     Με βάση τη διαίρεση αυτή, έχει καταταχτεί το συγκεντρωμένο υλικό στα τρία κεφάλαια που απαρτίζουν το βιβλίο αυτό. Στα παραδείγματα που είχαμε στην διάθεσή μας έγινε κάποια επιλογή, όχι τόσο στο πρώτο όσο στο δεύτερο και στο τρίτο κεφάλαιο. Παράλληλα προσπαθήσαμε να δώσουμε, όσο γινόταν, ένα βιβλίο που να μπορεί ένας μορφωμένος άνθρωπος να το διαβάσει ευχάριστα, και χωρίς να έχει εξοικειωθεί με τους προβληματισμούς των λαογράφων μας. Μοναχά η λεπτομερειακή ανάλυση των παραλλαγών στο δεύτερο κεφάλαιο υπάρχει φόβος να τον κουράσει κάπως, νομίσαμε όμως πώς αξίζει τον κόπο να παρακολουθήσουμε πώς γιατί σχηματίζονται οι διάφορες μορφές μιάς λαϊκής ιστορίας.

      Ι. Θ. Κ.  Νέα Κηφισιά, Ιούλιος 1978. 

Α΄. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, 11-52

Ι. Εισαγωγικά,13-16

ΙΙ. Μαρτυρίες, 17-44

ΙΙΙ. Σχόλια, 45-52

Β΄. ΠΑΛΙΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΣΕ ΝΕΑ ΜΟΡΦΗ, 53-57

Ι, Το παραμύθι του Μελέαγρου, 55-66

ΙΙ. Η καταγωγή των γυναικών, 67-77

Γ΄. ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΠΑΛΙΩΝ ΜΥΘΩΝ, 79-89

Ι. Εισαγωγικά, 81-82

ΙΙ, Μαρτυρίες, 83-86

ΙΙΙ. Σχόλια, 87-9

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ, 93-98

ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ, 101-104

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ, 107

Γ) Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Ι. Θ. ΚΑΚΡΙΔΗΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ 3

Ι. Θ. ΚΑΚΡΙΔΗΣ

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Η ΜΥΘΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Γ΄ έκδοση,

Αθήνα 1980, σελίδες 84.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος. 9 -Ι. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ, 9.-ΙΙ ΟΜΗΡΟΣ, 26.-ΙΙΙ ΠΙΝΔΑΡΟΣ, 45.-Ι. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, 64. –Βιβλιογραφία.

Στην σελίδα 84 δημοσιεύονται 12 τίτλοι βιβλίων τα οποία εξέδωσε ή συμμετείχε ή μετέφρασε ο ΙΩΑΝΝΗΣ Θ. ΚΑΚΡΙΔΗΣ.

     Άραγε, κοινός ο ποταμός που διαπλέουν ο Μιστριώτης, ο Συκουτρής, ο Λορεντζάτος, ο Κακριδής, ο Μαρωνίτης;

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς,

Παρασκευή 21-24/11/2022

ΥΓ. Προσπαθώντας να εισέλθω στην Εθνική Βιβλιοθήκη στο Ψηφιοποιημένο Αρχείο Εφημερίδων και Περιοδικών, να διορθώσω μία χρονολογική παράλειψη του 1952, διαπίστωσα ότι η ιστοσελίδα δεν ανοίγει. Δεν λειτουργεί. Εύχομαι οι αρμόδιοι της ΕΒ να διορθώσουν το πρόβλημα.

 

.