ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΓΙΑ
ΤΟ ΒΕΝΙΖΕΛΟ
Του Νίκου Ι.
Χαντζάρα
Εφ. Η ΦΩΝΗ
ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, Σάββατον 9/6/1945
Περνώντας από την οδό Ευριπίδου και
βλέποντας τα ερείπια του σπιτιού του μακαρίτη Δημάρχου μας Αναστάση
Παναγιωτόπουλου, θυμήθηκα πολλά πράματα μιάς ολόκληρης εποχής.
Στο σπίτι αυτό, θυμήθηκα, είχα
συνομιλήσει με τον αείμνηστο Πρωθυπουργό Βενιζέλο, όταν ήτανε στις δόξες του
κι’ είχε καταπλήξει τον κόσμο.
Τον είχα γνωρίσει για πρώτη φορά μέσα
στο ατμόπλοιο «Σπέτσαι». Πλοίαρχος ήτανε ο μακαρίτης Χαράλαμπος Πρίμας. Το
βαπόρι ερχότανε από την Κρήτη. Ο Βενιζέλος ήτανε τότε Πρόεδρος της Κρητικής
Κυβερνήσεως κι’ είχε φθάσει στον Πειραιά μαζί με τον ιδιαίτερό του γραμματέα
Κλέαρχο Μαρκαντωνάκη και το φίλο του δικηγόρο κ. Γ. Πώπ, δημοσιογράφο,
πολιτευτή Ψαρών, στενό συνεργάτη του Βενιζέλου και σύμβουλό του την εποχή
εκείνη.
Ο μακαρίτης Παναγιωτόπουλος είχεν
ειδοποιηθή στη Δημαρχία, πώς ο Βενιζέλος είχε επισκεφθή το σπίτι του. Ευρέθηκα
στη Δημαρχία για ρεπορτάζ, με παρέλαβε μαζί του για συντροφιά και τραβήξαμε για
το σπίτι του.
Όταν εμπήκαμε στη σάλα βρήκαμε τον
Ελευθέριο Βενιζέλο με δυό φίλους του να περιμένη.
-Καλώς ωρίσατε, κύριε Πρόεδρε, του
είπεν ο δήμαρχος Παναγιωτόπουλος με βαθειά συγκίνηση. Επιτρέψατέ μου να σας
γνωρίσω κι’ έναν Πειραιώτη δημοσιογράφο, τον κ. Χ., που είναι θιασώτης σας.
-Χαίρω πολύ,
ήτανε η απάντηση του Βενιζέλου. Δεν είνε η πρώτη φορά, που σας συναντώ. Θυμάμαι
που σας εγνώρισα για πρώτη φορά.
-Εγώ το θυμάμαι κύριε Πρόεδρε. Εσείς
όμως θυμόσαστε ασήμαντα πράματα: του απάντησα.
-Καθόλου ασήμαντα, κύριε Χ. Ερχόμουνα
από την Κρήτη και σας εγνώρισα στο ατμόπλοιο. Μόλις μου ανήγγειλαν το όνομά σας
και την ιδιότητά σας, επετάχτηκα και σας εδέχτηκα. Και σας έδωσα και συνέντευξη
για τους σκοπούς του ταξιδιού μου.
-Θυμάμαι όλα τα λόγια σας, κύριε
Πρόεδρε. Θυμάμαι και κάτι, που με δυσαρέστησε λίγο. Τη παρεμβολή του ιδιαιτέρου
σας και του κ. Γ. Πώπ, στη συνομιλία μας. Επροθυμοποιήθηκαν να μου εκδώσουν
ανακοινωθέν της παρουσίας σας εις τον Πειραιά.
-Δε μου διέφυγε κι’ αυτό, κ. Χ. Δεν
έπρεπε να δυσαρεστηθήτε. Δεν αντελήφθητε,- και σας ζητώ συγνώμη, -ότι τότε
διετέλουν λιγάκι υπό έλεγχον, υπό απαγόρευσιν. Έφευγα από την Κρήτη
περιβεβλημένος το αξίωμα του Προέδρου της Κρητικής Κυβερνήσεως, ηρχόμην εις τας
Αθήνας δια να συνεννοηθώ με τους φίλους μου, οι οποίοι θα ενήργουν δια την
ανάληψιν παρ’ εμού της διακυβερνήσεως του Κράτους θα εταξίδευα εις την Ελβετίαν
εν τω μεταξύ δια να τοποθετήσω τα παιδιά μου μαθητάς εις ένα λύκειον με
οικοτροφείον, θα επέστεφα εις την Κρήτην με τον σκοπόν ν’ απεκδυόμην του
αξιώματός μου εις την Κρητικήν Πολιτείαν και θα επανηρχόμην εις τας Αθήνας, με
τον σκοπόν να ριφθώ εις τους πολιτικούς αγώνας. Ηκούσατε πόσους σκοπούς σας
ανέφερα. Η παρουσία του ιδιαιτέρου μου εις την παλαιάν συνομιλίαν μας και η
παρεμβολή του έπρεπε πάντοτε να μου ενθυμίζη κάποιαν επιφύλαξιν εις τας
συνομιλίας μου και προπαντός με δημοσιογράφους. Ημείς είπομεν «αρκετά εις την
πρώτην μας συνάντησιν, ωμιλούσαμεν και δια την τέχνην γενικώς και δια την
Ελληνικήν λογοτεχνίαν ειδικώς. Σας προειδοποίησα τότε, ότι σας εγνώριζα κατ’
όνομα, ως Έλληνα γράφοντα, διότι δεν μου εκφεύγει τίποτε και από τον τομέα της
λογοτεχνίας μας. Τότε, που ωμιλήσαμεν επί των «Σπετσών», εδιάβασα αυθημερόν την
«Σφαίραν» του Πειραιώς και είδα τα της αφίξεώς μου εις τον Πειραιά.
Περιωρισθήτε εις την ειδησεογραφία και εδώσατε τον τύπον εις την είδησίν σας
επισήμου ή ημιεπισήμου ανακοινώσεως. Εκείνη όμως η φράσις του τέλους της
ειδήσεως: «Όταν απεκδυθή του αξιώματος του προέδρου της Κρητικής Πολιτείας θα
επανέλθη εις τον Πειραιά, θα βαδίση προς τας Αθήνας και θ’ αναλάβη τας ηνίας
της Χώρας», επροκάλεσεν εις τον κ. Μαρκαντωνάκη το επιφώνημα: «Προδοσία!».
Σε λίγα λεπτά εσυνέχισεν ο αείμνηστος
Βενιζέλος, ο λέων της Κρήτης: Είπα εις τον κύριο Μαρκαντωνάκην, ότι η είδησίς
σας ήτο τυπική και ότι η τελευταία φράσις της ενεπνεύσθη ίσως από την έκφρασιν
της φυσιογνωμίας μου. Εγώ σας είπον, ότι έχω σκοπόν να επανέλθω εις τον
κοινοβουλευτικόν στίβον δια τας ιδέας μου. Εσείς προετρέξατε. Επροφητεύσατε. Εκ
των υστέρων αποδεικνύεται, ότι εσείς είσθε εν τάξει, εν πλήρει τάξει.
ΝΙΚΟΣ Ι. ΧΑΝΤΖΑΡΑΣ
Ελάχιστα:
«Λέων της Κρήτης» αποκαλεί ο πειραιώτης
δημοσιογράφος τον Εθνάρχη πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Ευτύχησε να τον δει
από κοντά και να συνομιλήσει μαζί του, και αυτό το γεγονός μας αφηγείται. Τον
συνάντησε δύο φορές και αμφότεροι- ο Κρητικός πολιτικός και ο Πειραιώτης
δημοσιογράφος- ενθυμούνται ο ένας τον άλλον πολύ καλά. Ο Χαντζάρας ως έμπειρος
και ενημερωμένος δημοσιογράφος και ως Βενιζελικός, δίχως διάθεση να τον κολακεύσει,
διορατικός, προέτρεξε από την σύντομη συνάντησή τους και τις λίγες κουβέντες
που αντάλλαξαν στην πρώτη τους συνάντηση να προεξοφλήσει ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος
θα ανελάμβανε τα ηνία της Ελλάδας, θα γινόταν ο μελλοντικός πρωθυπουργός όπως και
έγινε. Από την άλλη, ο ευφυής Έλληνας πολιτικός στην δεύτερη και ανετότερη συνάντησή
τους όπως φαίνεται στο σπίτι του Πειραιώτη Δημάρχου, προσπάθησε να δώσει τις πρέπουσες
εξηγήσεις και να δείξει την ευαρέσκειά του για τα «προφητικά» λεγόμενα του πειραιώτη
δημοσιογράφου προς το πρόσωπό του, δικαιολογώντας τον στους συνεργάτες του που κοιτούσαν να τον προστατέψουν από πολιτικές και δημοσιογραφικές κακοτοπιές. Ο Νίκος
Ι. Χαντζάρας μπορούμε με κάποια επιφύλαξη να εικάσουμε ότι γνώριζε για το ποιόν
της πολιτικής προσωπικότητας του Ελευθερίου Βενιζέλου από τα παλαιότερα χρόνια, όταν
υπηρέτησε ως φαντάρος στο ιδιαίτερο γραφείο του πρίγκιπα και μετέπειτα Βασιλιά
Κωνσταντίνου στο μέτωπο ως αντιγραφέας του και ως μεταφραστής του. Ενδέχεται να
άκουσε συζητήσεις των ανωτέρων του αξιωματικών και της ηγεσίας του στρατεύματος
για τον Κρητικό πολιτικό. Σε κανένα όμως από τα «Πειραιώτικά» του δεν κάνει
μνεία περί τούτου, και ούτε μιλά εκ νέου για τον Ε. Βενιζέλο παρά του ότι αναφέρεται
σε αρκετά χρονογραφήματά του στον Βασιλιά Κωνσταντίνο και σε ελάχιστες στιχομυθίες
τους. Από την άλλη, ο έλληνας πολιτικός που διεύρυνε τα γεωγραφικά σύνορα της Ελλάδας
και την κατέστησε ισότιμη συνομιλήτρια με τις τότε Συμμαχικές Μεγάλες Δυνάμεις της
εποχής βλέπουμε ότι εκτός από του ότι διέθεται ισχυρή μνήμη και θυμόταν πρόσωπα
και πράγματα, ήταν ενήμερος και για τα ειδησεογραφικά συμβάντα του Πειραιά και
διάβαζε τον Πειραϊκό τύπο και επισκέπτονταν άρχοντες της Πόλης που ήσαν πολικά
φιλικοί προς την δική του παράταξη και πολιτική. Η σχέση του Ελευθερίου Βενιζέλου
με τον Πειραιά υπήρξε στενή μια και όχι μόνο εκλέγονταν στην περιφέρεια της ΑττικοΒοιωτίας-συμπεριλαμβανομένου
και του Πειραϊκού εκλογικού σώματος- αλλά ήταν εκείνος που συνέβαλε ουσιαστικά
στην ανάδειξη και την εμπορική ανάπτυξη του Λιμένος Πειραιώς, στην οργάνωση των
υπηρεσιών του ΟΛΠ με ουσιαστικά έργα και οικοδομήματα. Και αναμενόμενο ήταν να
πρότεινε τους δικούς του εκλεκτούς για Δημάρχους της Πόλης. Διάβαζε επίσης Πειραϊκές
εφημερίδες κάτι που δείχνει την εγκυρότητα του Πειραϊκού τύπου. Δυστυχώς οι Πειραιώτες
εκλογείς του γύρισαν την πλάτη όταν ο Βενιζέλος αιφνίδια προκήρυξε εκλογές και τις
έχασε. (Ενδέχεται να στάθηκε πολιτικά και τυχερός, μετά τα ολέθρια αποτελέσματα
της Μικρασιατικής Εκστρατείας). Πάντως η μνήμη του μεγάλου Εθνάρχη πολιτικού δεν
λησμονήθηκε. Οδοί και πλατείες του Δήμου Πειραιά και των γύρω όμορων Δήμων φέρουν
το όνομά του και έχουν στηθεί ανδριάντες του. Το όνομά του δεν είχε την τύχη
των ονομάτων της Βασιλικής δυναστείας μετά το Δημοψήφισμα του 1974.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η γλώσσα
του Ελευθερίου Βενιζέλου που δεν απέχει από την γλωσσική χρήση της εποχής του
και το ενδιαφέρον του για την Ελληνική Λογοτεχνία που έχει εκφράσει και σε
συνεντεύξεις του. Τα συνεχή του διπλωματικά ταξίδια στο εξωτερικό και το βαρύ
πρόγραμμα της πρωθυπουργίας του, δεν τον εμπόδιζαν να είναι ενήμερος για την αρχαία
και νεότερη ελληνική γραμματεία.
Όσο για τον Νίκο Ι. Χαντζάρα, θα επανέλθουμε
με άλλα του Πειραιώτικα.
Γιώργος Χ. Μπαλούρδος
Πειραιάς
1 Νοεμβρίου
2025
ΥΓ. Πολύ καλή
η ταινία «ΤΣΩΡΤΣΙΛ» που προβλήθηκε στην δημόσια τηλεόραση-παρά τις πολλές διαφημίσεις
και τα τρέιλερ που διέκοπταν την προσοχή μας. Διλήμματα Πρωθυπουργών, Βασιλιάδων,
Αρχιστράτηγων. Εκείνο που παρατηρούσε κανείς ήταν ότι όλοι μιλούσαν για το
πολιτικό και κυβερνητικό τους Καθήκον, γνωρίζοντας να τιθασεύουν το δικό τους πολιτικό
θέλω στις κυρίαρχες αποφάσεις των άλλων, σε σχέση με τους δικούς μας Πολιτικούς-που
έχουν το αλάθητο του Πάπα- και μιλούν σε περίοδο Ειρήνης μάλιστα- για Λειτούργημα.
Οικοδομούν Ιδρύματα που φέρουν το όνομά τους, Ιδρύουν Ινστιτούτα της αποτυχημένης
διακυβέρνησής και πολιτικής τους, γράφουν τις Αναμνήσεις τους ως τέως για την
κατοπινή υστεροφημία τους. Μπας και τους ξεχάσουν οι κατοπινές γενιές και τους θυμούνται
μόνο στα τηλεπαιχνίδια και αν. Μια και τα θαλάσσωσαν κατά την περίοδο της εκλογικής
επαγγελματικής τους καριέρας και τους έμεινε η σύνταξη του πρωθυπουργού. Τα ράσα
όπως φαίνεται κάνουν τον Δάσκαλο και όχι τα πουκάμισα έξω από το παντελόνι τον
τιτουλάριο Επίσκοπο. Εμπρός για την ανασύσταση των Βυζαντινών Αυτοκρατορικών Μεγαλείων
για να σκάση ο «παραβάτης» Ιουλιανός που θάλεγε και ο Αλεξανδρινός ποιητής. Εντέλει,
μήπως οι χριστιανικές αγαθοεργίες του κυρίου Ηλία Ψινάκη και του Γηροκομείου
του είναι μία κάποια λύση!!!!
