ΣΤΕΛΙΟΣ ΓΕΡΑΝΗΣ

ΣΤΕΛΙΟΣ ΓΕΡΑΝΗΣ

(Αθήνα 5 Δεκεμβρίου 1920-Πειραιάς 3 Φεβρουαρίου 1993)

Η ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΡΟΔΑΚΙΝΙΑΣ

Άκουγα τις νύχτες την ώριμη ροδακινιά

να μου λέει: ο άντρας δεν πρέπει μόνο να διψάει

αλλά και να ξέρει να πίνει.

Οι βιασύνες αγόρι μου, αδειάζουν ποτήρια,

μα δε γεμίζουν καρδιές.

Θα χάσεις τη συγκομιδή μέσα απ’ τα χέρια σου,

Αν δεν μάθεις να με τρυγάς

στην απόλυτη ώρα μου.

Έχουν, αγόρι μου, και τα χέρια

τη δική τους σοφία. Κι εγώ

έχω σημάδια στο σώμα μου

από δάχτυλα βιαστικά.

    Μέσα στο πνεύμα των Καρυωτακικών μου αναγνώσεων, ξαναδιαβάζω το βιβλίο του Πειραιώτη ποιητή και κριτικού κυρού Στέλιου Γεράνη, για τον Κώστα Καρυωτάκη. «Κώστας Καρυωτάκης- Χωρίς αυθαιρεσίες και παραμορφώσεις» εκδόσεις Σοκόλη 1990, σελίδες 96 σε τυπογραφική επιμέλεια του ποιητή. Παλιές και ευχάριστες μνήμες έρχονται στο νου, χρόνια Πειραϊκής συγγραφικής δημιουργίας και πνευματικής δραστηριότητας, σε μια εποχή, που η πόλη του Πειραιά έσφυζε από κοινωνική και πνευματική ζωή. Τότε, που τα Πειραϊκά πράγματα του λιμανιού και της ζωής μας ήταν αλλιώς. Με περισσότερη επιθυμία και ελπίδα από όλους μας, ότι κάτι θα άλλαζε προς το καλύτερο στην ζωή μας, την πόλη του Πειραιά, την χώρα μας. Ο χρόνος, μας διέψευσε όλους, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Τα πράγματα, δεν ήρθαν όπως τα φανταζόμασταν. Αν και, πολλοί, είτε προέρχονταν από τον χώρο της καλλιτεχνίας, είτε τον χώρο της επιστήμης, είτε τον χώρο της πολιτικής και της οικονομίας, είχαν αρχίσει να μας προειδοποιούν από τότε, για τα αδιέξοδα που συσσωρεύονταν, στην πατρίδα μας, στην πόλη του Πειραιά, στις μεταξύ μας κοινωνικές σχέσεις και συναλλαγές. Εμείς όμως μοιραίοι και άμυαλοι, αδιαφορούσαμε πανηγυρικά για τις κάθε είδους και μορφής παθογένειες,-κομπάζοντας με έπαρση και μωρία, υπερηφανευόμενοι για τον αχαλίνωτο, δημόσιο και ιδιωτικό ψευτοκουτσαβακισμό μας, την χυδαία ψευτομαγκιά μας, τον στείρο καταναλωτισμό μας, την ειδωλολατρική παραδοσιακή θρησκευτική πίστη μας-,κάτι, που δεν μπορούσε να συνεχιστεί επ’ άπειρον, όπως τα κατοπινά χρόνια τόσο τραγικά έδειξαν, και μάλλον, χωρίς να μας διδάξουν πολιτικά και κοινωνικά τίποτα.

     Μια μικρή άσπρη καρτούλα, ενός Γραφείου Τελετών,-του κυρίου Γιάννη Β. Παναγάκου, στην περιοχή του Αγίου Νείλου- στις σελίδες του βιβλίου του Πειραιώτη ποιητή Στέλιου Γεράνη, για τον αυτόχειρα ποιητή της Πρέβεζας Κώστα Καρυωτάκη, με ελάχιστες, δικές μου σημειώσεις πάνω σε αυτή, δηλώνει την δική μου παρουσία στην τελετή, και ξυπνούν και πάλι, την μορφή του Πειραιώτη ποιητή, και τις γόνιμες συζητήσεις που κάναμε στις συναντήσεις μας την εποχή εκείνη, της δεκαετίας του 1980. Αναζήτησα το ποιητικό του έργο μέσα στα σκονισμένα ράφια της βιβλιοθήκη μου να το ξαναδιαβάσω, σήμερα που έχουν περάσει 23 χρόνια από την κοίμησή του. Αλλά και να θυμηθώ, τις ζεστές και φιλόξενες στιγμές που έζησα κοντά στην σύντροφό του, την κυρία Νανά Γεράνη και την επίσης ζεστή και φιλόξενη παρουσία της αδερφής της, στις ελάχιστες επισκέψεις μου στο σπίτι του ποιητή στο Νέο Φάληρο, κοντά στο Σταθμό, και τα τηλεφωνήματά μας.

Ο Πειραιώτης ποιητής Στέλιος Γεράνης, κατά κόσμο Στέλιος Παναγιωτόπουλος, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 5 Δεκεμβρίου του 1920, δυο χρόνια, πριν την Μικρασιατική Καταστροφή και τον ξεριζωμό του πανάρχαιου Ελληνικού κόσμου και πολιτισμού, από τα μέρη της άλλης Ελλάδας, των αλησμόνητων πατρίδων. Ο πατέρας του, Δαμιανός Παναγιωτόπουλος, κατάγονταν από την Νέα Έφεσο, απέναντι από την Σάμο. Η μητέρα του, η Βασιλεία ήταν Σαμιώτισσα. Ο Στέλιος Παναγιωτόπουλος ήταν ένα από τα δύο αγόρια της οικογένειας, το άλλο παιδί ήταν ο Δημήτρης, που χάθηκε στην Κατοχή, στις 11/1/1944 κατά τον βομβαρδισμό του Πειραιά από την αγγλοαμερικανική αεροπορία. Δες και το ποίημα «Το ελεγείο του αδελφού μου»:

«Και τώρα που βασίλεψε μέσα στα μάτια σου το φως/

και μας στερήσαν μια καρδιά με τους ανθούς της καλοσύνης/

πάνω στην πλάκα τη νωπή ξεσπάει ο θρήνος μου ο κρυφός/

και γράφει εντός μας ο λυγμός τους μαύρους κύκλους της οδύνης/

Σβήσαν τα νιάτα πάνθιζαν στ’  αγνά περβόλια της ζωής/

Κι είχαν δοθεί ολόψυχα σ’ ευγενικό και τίμιο αγώνα/

Τα νιάτα που είχαν στην καρδιά το φως της νέας μας αυγής/

Και βάδιζαν περήφανα για ένα καινούργιο Παρθενώνα/

Γλυκό μου αδέρφι, ησύχαζε και δεν θαργήσει πιά η στιγμή/

Που καρτερούσαμε μαζί κάθε λεπτό και κάθε ώρα/

Κι όπως μας πνίγουν την καρδιά τώρα τα δάκρυα κι οι λυγμοί/

Θα τ’ ανταλλάξουμε για σε με νίκης στέφανα και δώρα»

Από τότε, ο Πειραιάς, άρχισε να ερημώνει, ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων του μετοίκησε στην Αθήνα και σε άλλες περιοχές της Αττικής, και δεν ξαναγύρισε στην κατεστραμμένη πόλη. Από το 1935 η οικογένεια Παναγιωτόπουλου, μετά από πολλές περιπλανήσεις και εσωτερικές μετακινήσεις σε διάφορες περιοχές, θα εγκατασταθεί πλέον μόνιμα στην πόλη του Πειραιά, όπου θα είναι από εδώ και στο εξής, όχι ο γενέθλιος τόπος του ποιητή, όσο ο χώρος που θα του προσφέρει την δυνατότητα να σταδιοδρομήσει επαγγελματικά,-σαν εκτελωνιστής(1946)- να δημιουργήσει την οικογενειακή του εστία, και να αναπτύξει και ξεδιπλώσει το συγγραφικό του σπουδαίο τάλαντο. Ο ποιητής, κριτικός, δοκιμιογράφος και δραστήριος πνευματικά Στέλιος Γεράνης, όπως μας είναι γνωστός από το ψευδώνυμο που υιοθέτησε στα γράμματά μας,-από την πρώτη του κιόλας ποιητική συλλογή «Μεταπτώσεις» Αθήνα 1944, θα πολιτογραφηθεί Πειραιώτης από τα δεκαπέντε του, και μέχρι τον θάνατό του, θα προσφέρει στην πόλη του Πειραιά την ικμάδα και τον πλούτο της πλούσιας συγγραφικής και πολιτιστικής του προσφοράς και δραστηριότητας. Την πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα, θα την πραγματοποιήσει το 1939 στο περιοδικό «Νεότης» τχ. 33/7,1939, σ.14- με το πρωτόλειο κείμενο «Αμφιβολίες», ως Ρεπόρτερ.

«Μετά τους πρώτους ενθουσιασμούς της επιτυχίας υψώνονται τα μεγάλα ερωτηματικά. Το απολυτήριο που πολλοί νομίζουν πως λύνει ένα από τα πιο σπουδαιότερα προβλήματα των νέων, απεναντίας τα πολλαπλασιάζει. Γεννάει καινούργια που μπροστά τους οι νέοι μένουν σκεπτικοί…»

    Ο Στέλιος Γεράνης, πέθανε την Τρίτη 3 Δεκεμβρίου του 1993, η εξόδιος ακολουθία του έγινε στον ιερό ναό του Αγίου Κωνσταντίνου στις 4 μ.μ. την Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου, και κηδεύτηκε στο κοιμητήριο της Ανάστασης, κάπου κοντά, σε έναν άλλο ποιητή, που είχε φύγει δυο χρόνια νωρίτερα, 18 Μαΐου 1991, τον Πειραιώτη Ανδρέα Αγγελάκη, σε ένα νεκροταφείο, που αναπαύονται αρκετοί, παλαιοί και νεότεροι πνευματικοί δημιουργοί που τίμησαν την πόλη του Πειραιά με την παρουσία τους και την πνευματική τους δημιουργία. Πέθανε από ανακοπή μερικές εβδομάδες μετά το μεγάλο βραβείο που του απένειμε η Ακαδημία Αθηνών για την τελευταία του ποιητική συλλογή «Ξαναβρήκα την ποίηση»

ΣΠΟΥΔΗ

Έμαθα τώρα να ταξιδεύω σε δύσκολες θάλασσες,

να βαδίζω γυμνός κι αλησμόνητος

και να γεμίζω τους δρόμους

να χαράζω ευθείες να περάσει το φως,

να σταματώ ξαφνικά στο νησί σου

με τα μάτια μου στ’  ανοιχτά και στ’ απέραντα

-εκεί που η Ποίηση τινάζεται

σαν απρόσμενη αστραπή

και καρφώνεται σαν πυράκανθος

στα μαλλιά σου.  

    Η γνωριμία μου με τον ποιητή, αρχίζει στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν άρχισα ποιο συστηματικά και σταθερά, να δραστηριοποιούμαι στα πολιτιστικά πράγματα της πόλης. Γνώριζα το συγγραφικό του έργο και εκτιμούσα την πνευματική του δραστηριότητα, δυστυχώς, οι συνθήκες της καθημερινότητας και της εργασιακής βιοπάλης, δεν μου επέτρεψαν να συνεργαστώ μαζί του(να του πάρω μια συνέντευξη, ή να παρουσιάσω το πορτρέτο του στο ραδιόφωνο, όπως έκανα με άλλους πειραιώτες πνευματικούς δημιουργούς της εποχής), παρόλα αυτά όμως, διάβαζα τα κείμενά του, γνώριζα τα δημοσιεύματά του, και παρακολουθούσα αρκετές από τις δημόσιες δραστηριότητές του στον χώρο του Πειραιά, και συγκέντρωνα πληροφορίες και κρίσεις για το έργο του, καθώς και δικά του δημοσιεύματα που τύχαινε να συναντήσω στα διάφορα περιοδικά και εφημερίδες.

ΣΤΗ ΘΥΜΙΣΗ ΤΟΥ ΑΓΑΠΗΤΙΚΟΥ

Πόσοι έχουν περάσει πάνω απ’ το κορμί μου

και μεθύσια πόσα έχω κάνει μόνη!

Όμως η καρδιά μου ελάλει σαν αηδόνι,

Όντας θρυμματούσες την κρυφήν ορμή μου.

…Και σε περιμένω τώρα, θρυλικέ μου

των παλιών μου ονείρων λάγνε καβαλάρη,

τώρα που απ’ εντός μου κάτι μόχουν πάρει

κι έμεινα μονάχη κι έρημη καλέ μου.

Κι αχ, γιατί η καρδιά μου πια να μην ανοίγει

και νάρθείς κοντά μου όπως πριν και πάλι,

νάμπει κι η ψυχή μου μέσα στην κραιπάλη

ως θα μας τυλίγουν των παθών τα ρίγη. 

    Εκτός από τον μεγάλο όγκο των ποιημάτων του, και των διάφορων συλλογών του, που με περισσή φιλολογική επιμέλεια και φροντίδα συγκέντρωσε σε δύο τόμους ο καθηγητής πανεπιστημίου και συγγραφέας Θεοδόσης Πυλαρινός,-που μας έχει προσφέρει σπουδαίες βιβλιογραφικές εργασίες και μελετήματα για διάφορους ποιητές-,και εκδόθηκαν από τις εκδόσεις Σοκόλη με σχέδια του ζωγράφου και ηθοποιού Μιχάλη Νικολινάκου, και την εμπεριστατωμένη εισαγωγή του επιμελητή, ο Στέλιος Γεράνης ασχολήθηκε τόσο με την συγγραφή δοκιμίων όσο και με την βιβλιοκριτική. Εκατοντάδες είναι οι βιβλιοκριτικές που δημοσίευσε σε περιοδικά, όπως «Το Περιοδικόν μας» της β΄ περιόδου, η παραδοσιακή «Νέα Εστία», ιδιαίτερα την περίοδο προς τα τέλη της δεκαετίας του 1980, όπου δημοσίευσε και το ένα από τα δύο γνωστά του μελετήματα για τον Κώστα Καρυωτάκη, τον ετήσιο τόμο που εξέδιδε το τυπογραφείο του Μαυρίδη «Φιλολογική Πρωτοχρονιά»,-που έγραψε το δεύτερο κείμενό του για τον Καρυωτάκη-το περιοδικό «Αργώ», «Εκδρομικά Νέα», στο τεύχος 12/10,11,12,1961 ξεχωρίζει το κείμενό του «Ελεύθερες σπουδές για τη θάλασσα», «όταν αγαπά κανείς τη θάλασσα ή ότι δήποτε άλλο στη ζωή του, φυσικό είναι να σπουδάζει και να ερευνά κάθε του πλευρά…» το περιοδικό «Πνευματική Πορεία», «Σαλαμίνα», «Νέα Αυγή», «Στοά», «Ο Λογοτέχνης», «Οδυσσέας», «Αίθουσα Τέχνης Πειραιά», «Μορφές», «Η Εφημερίδα των Ποιητών», «Φυσιολατρική Σκέψη», «Τομές», «Επιθεώρηση Τέχνης», «Ελεύθερα Γράμματα» και πολλά άλλα. Συμπληρωματικά καταγράφω, ότι πλησιάζει την εκατοντάδα, αν δεν την ξεπερνά η συμμετοχή του κριτικού Στέλιου Γεράνη με λήμματα για διάφορους λογοτέχνες στην δωδεκάτομη Λογοτεχνία των Ελλήνων του Χάρη Πάτση. Ποιήματά του, έχουν επίσης δημοσιευτεί σε πολλά περιοδικά του καιρού του και της εποχής μας, και σε αρκετές ελληνικές και ξένες ανθολογίες. Επίσης, σημαντικές είναι οι κρίσεις για το μεγάλο σε έκταση έργο του από διάφορους κριτικούς και λογοτέχνες. Το μεγαλύτερο δημοσιευμένο σκόρπιο κριτικό του έργο, για διάφορους συγγραφείς και τα κατά καιρούς μελετήματά του, δεν έχει ακόμα συγκεντρωθεί και εκδοθεί αυτόνομα, βρίσκεται διάσπαρτο σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες, περιμένοντας και αυτό, τον σοβαρό και υπεύθυνο επιμελητή του, όπως έγινε και με το ποιητικό του σώμα. Σημαντική υπήρξε και η συμβολή του Στέλιου Γεράνη, στην ανάδειξη του έργου νέων λογοτεχνών, στις διάφορες επιτροπές βραβείων που συμμετείχε, και σε εκείνη του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά, και στο κίνημα της ειρηνικής συναδέλφωσης των λαών από την δημοκρατική παράταξη στην οποία πάντοτε ανήκε και υπηρέτησε με συνέπεια, χωρίς ακρότητες και χωρίς ιδεολογικές σκοπιμότητες. Αλλά και η πόλη του Πειραιά του οφείλει πολλά. Με την διαρκή του πάντα δημιουργική και εποικοδομητική παρουσία, είτε μέσα από τα διάφορα πολιτιστικά σωματεία, είτε κατά μόνας, συνέβαλε στην διατήρηση της πολιτιστικής μνήμης της πόλης του Πειραιά, με την ίδρυση πολιτιστικών σωματείων, την έκδοση περιοδικών, αλλά και την αρχισυνταξία άλλων, όπως του περιοδικού «Η Φιλολογική» του 1953, την διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων αφιερωμένων σε σημαίνοντα πνευματικά πρόσωπα της εποχής του, και την συγγραφή δεκάδων μικρών και εκτενέστερων μελετημάτων και κριτικών για πνευματικούς ανθρώπους του Πειραιά και το έργο τους, για πάνω από σαράντα χρόνια.  Η παρουσία του ήταν διαρκής και άοκνη στα πολιτιστικά πράγματα και γεγονότα της πόλης μας. Δικοί του είναι οι στίχοι «πάρε ναυτάκι, ναυτάκι συριανό, λοστρόμο Πειραιώτη, μηχανικό μυτιληνιό και καπετάνιο Χιώτη ….» που μελοποίησε και τραγούδησε με μεγάλη εμπορική επιτυχία ο μουσικοσυνθέτης Γιώργος Ζαμπέτας, και στις μέρες και ο Διονύσης Σαββόπουλος. Υπήρξε ιδρυτής το 1976, και πρώτος πρόεδρος της Εταιρείας Γραμμάτων και Τεχνών Πειραιά, αντιπρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, σύμβουλος της Εταιρείας Θεάτρου του Πειραιά, μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών 1989-1993, της Φιλολογικής Στέγης Πειραιά, από το 1950, και μεταξύ των συνιδρυτών της Κινηματογραφικής Λέσχης Πειραιά, και πρόεδρος από το 1963 έως το 1967. (Για την Πειραϊκή ιστορία, τα άλλα πρόσωπα ήσαν μεταξύ άλλων ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Διονύσης Γρηγοράτος, ο μουσικός και συγγραφέας μουσικών μελετημάτων Κώστας Μυλωνάς, ο συνθέτης Γιώργος Κουρουπός, ο σκηνοθέτης Ιάσων Γιαννουλάκης, ο πολιτικός μηχανικός Σπύρος Παπαϊωάννου, και ο τηλεοπτικός σκηνοθέτης Γιώργος Δάμπασης).

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΔΟΞΟΥ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ

Μάνα, με καρτερούσες να φανώ

με πόσο αλήθεια πόθο στην καρδιά σου!

Κι είχες λαχτάρα κι όνειρο γλυκό

στεφανωμένο να με δεις κοντά σου.

Κι εσύ-ω αγαπούλα μου καλή-

που νοσταλγούσες-λες-το φίλημά μου

και πρόσμενες νάρθω μια δροσαυγή,

φως να σου δώσω μέσα απ’ τη καρδιά μου,

κι ω φίλοι μου εσείς κι ω αδερφοί,

μη μου ζητάτε να σας πω για μάχες

για πολέμους σκληρούς μεσ’ στη βροχή

για ματωμένους κάμπους, κρύες ράχες

όλα είν’ απάτη, ψέμα, έχουν πικρή

-οι πόλεμοι κι οι μάχες κι οι πατρίδες-

Μια πλάνη, τόσο απλή μια διδαχή

Που πάψτε πιά, μη με ρωτάτε τι είδες…

Ο Στέλιος Γεράνης, σαν άτομο και ιδιαίτερα σαν ποιητής, έχαιρε μεγάλης εκτίμησης. Αυτό φαίνεται και από τα ποιήματα που είναι αφιερωμένα στην ποιητική του παρουσία. Δες Κύπρου Χρυσάνθη, Εκμυστηρεύσεις Ποιητή.  «Πέντε ανέκδοτα ποιήματα στη μνήμη του Σ. Γεράνη», περ. Πολιτιστική Πράξη τχ. 16/3,1994, της Άννας Λαλάγκα, «Σε γνώρισα», στο ίδιο περιοδικό τχ.13/6,1993, εφ. Η Φωνή του Πειραιώς 5/2/1992 «Ελεγεία στον ποιητή» με ποιήματα των: Γιάννη Οικονομίδη, Μαντώ Κατσουλού, Παύλου Μπαλόγλου, στον τόμο του «Πολύπτυχου» 1976, σειρά 2^η, το ποίημα του Αντώνη Κυριακόπουλου, κλπ.  Ήταν ο πρώτος από τις παλαιότερες γενιές των Πειραιωτών δημιουργών, που συνέταξε Πειραϊκό Ποιητικό Ανθολόγιο, Πειραιωτών και μη Ποιητών, που εκδόθηκε από τον πολιτιστικό χώρο της Στοάς το 1971. Επίσης, και αυτός με τα κείμενα και τις μελέτες του έθεσε τις βάσεις για την μελλοντική συγγραφή της πνευματικής ιστορίας της πόλης. Δες κείμενό του «Η Πνευματική παράδοση του Πειραιά», σ. 65-68, στο Λεύκωμα Πειραιώς 1958 του Διονύση Πανίτσα. Αλλά και τα εικαστικά του σημειώματα παρουσιάζουν ενδιαφέρον, δες το κείμενο «Η Ανθρώπινη παρουσία στο έργο του Γιώργου Σικελιώτη», περ. Αίθουσα Τέχνης Πειραιά τχ. 13/8-31/1,1981

«Το λέω απ’ την αρχή. Δεν είμαι κριτικός των εικαστικών τεχνών, αλλά ένας ποιητής και προπαντός ένας άνθρωπος που θαυμάζει και τις δύο όψεις της ομορφιάς, όπου τις συναντά να πηγαίνουν μαζί. Και πραγματικά το καλλιτεχνικά ωραίο έχει, στην ιδανική του έκφραση, δύο πλευρές: το αισθητικό κάλλος και την πνευματική σοφία. Κι αυτό το κάλλος και η σοφία, συνυπάρχουν αρμονικά στο έργο του ζωγράφου Γιώργου Σικελιώτη, σ’ όλες τις μορφές και σε όλα τα είδη της εικαστικής τέχνης που καλλιεργεί….»

ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΤΟ ΜΕΡΑΚΙ

Κοπίασα-

είπε ο Θεός στους πρωτόπλαστους,

κοπίασα πολύ την ψυχή σας να ντύσω.

Κάλεσα σοφούς ενδυματολόγους

απ’ όλους τους Γαλαξίες-

όχι για ‘κείνο το «κατ’ εικόνα και ομοίωσιν»

αλλά για τον άλλο διάκοσμο

τον πιο πίσω απ’ την αυλαία.

Το «κατ’ εικόνα» ήταν η σκηνοθεσία μου,

ενώ το άλλο σας ένδυμα

ήταν μεράκι πολύ ακριβό

-κι ας μην κατάφερα να σας ντύσω.          

Εργογραφία

• Στέλιος Παναγιωτόπουλος- Κώστας Αγγελόπουλος, Γιώργος Καραλής(Ένας πονεμένος ποιητής), (μελέτη) εκδ. Νεοελληνική Μούσα-Πειραιάς 1943

• Στέλιος Γεράνης, Οι Μεταπτώσεις, (ποίηση), Αθήνα 1944

• Στέλιος Γεράνης, Η πορεία προς το φως, (ποίηση), εκδ. Πειραιάς 1949

• Στέλιος Γεράνης, Οι Άνεμοι στο τέλμα,(ποίηση), εκδ. Φιλολογική Στέγη Πειραιά-Πειραιάς 1951, σ.40

• Στέλιος Γεράνης, Ένας καιρός ετοιμοθάνατος, (ποίηση), εκδ. Δίφρος-Αθήνα 1955

• Στέλιος Γεράνης, Η Παθολογία, (ποίηση), εκδ. Το Ελληνικό Βιβλίο 1960

• Στέλιος Γεράνης, Η ποίηση του Νικηφόρου Βρεττάκου (Ένα κεφάλαιο για το βάθος του κόσμου), (μελέτη), ανάτυπο από το περιοδικό Θερμοπύλες του 1962

• Στέλιος Γεράνης, Ο χορός των χρωμάτων, (ποίηση), εκδ. Γ. Φέξης 1964

• Στέλιος Γεράνης, Ένας ψαλμός αιμόφυρτος, (ποίηση), εκδ. Ιωλκός 1969

• Στέλιος Γεράνης, Ο Πειραιάς και οι ποιητές του, (μελέτη-ανθολόγιο), εκδ. Στοά 1971

• Λουκάς Μουζάκης, Φωνές στο Λυκόφως, (ποίηση), πρόλογος: Στέλιος Γεράνης, εκδ. Φιλολογική Στέγη Πειραιά-Πειραιάς 1972

• Στέλιος Γεράνης, Τα μικρά μου θαύματα, (ποίηση), εκδ. Κέδρος 1974

• Στέλιος Γεράνης, Θανάσιμες απουσίες, (ποίηση), εκδ. Θερμοπύλες-Πειραιάς 1975

• Στέλιος Γεράνης, Μνήμη Βομβαρδισμού, (ποιητικό  χρονικό της Κατοχής), εκδ. Θερμοπύλες- Πειραιάς 1975, σ.48

• Στέλιος Γεράνης, Η παθολογία και τα μικρά μου θαύματα μαζί με τις θανάσιμες απουσίες, (ποίηση), β΄ εκδ. Θερμοπύλες-Πειραιάς 1976, σ.160

• Στέλιος Γεράνης, Ο Διάλογος με τον Διονύσιο Σολωμό, (ποίηση), εκδ. Θερμοπύλες-Πειραιάς 1978

• Στέλιος Γεράνης, Οι μεσοτοιχίες τρελών, (ποίηση), εκδ. Θερμοπύλες-Πειραιάς 1981

• Στέλιος Γεράνης, Ένας ευαίσθητος μποξέρ που έγινε αστυφύλακας, (διηγήματα), εκδ. Δίφρος 1983

• Στέλιος Γεράνης: πρόλογος, Φάνης Κωνσταντινίδης «Άνθρωποι και θέματα» (δοκίμια) εκδ. Πειραιάς 1985, σ. 64

• Στέλιος Γεράνης, Κώστας Βάρναλης-Σάτιρα Ποίηση και Σοφία, (μελέτη), εκδ. Σύγχρονη Εποχή 1985, σ.144

• Τάσος Ν. Πετρής, «Θεατρικά», εκδ. Καραμπερόπουλος-Αθήνα 1986, σ.40+40

α) Συνέντευξη με τον εαυτό μου (μονόλογος), πρόλογος: Μανόλης Κορρές.

β) Διάλεξη για μια αυτοκτονία (μονόλογος), πρόλογος Στέλιος Γεράνης

• Κώστας Βαρβέρης, «Αντινομίες» (ποιήματα), πρόλογος: Στέλιος Γεράνης, εκδ. Αθήνα 1987 (;), σ.56

• Στέλιος Γεράνης-Χρίστος Αδαμόπουλος, Κωστής Παλαμάς-130 χρόνια (1859-1989) χρονολόγιο, ποιητικό και κριτικό ανθολόγιο, αναμνήσεις, εργογραφία, εκδ. Πολιτιστικού και Πνευματικού Κέντρου Δήμου Πειραιά- Εταιρίας Γραμμάτων και Τεχνών Πειραιά, Πειραιάς 1989, σ.112

• Στέλιος Γεράνης :προλογικό σημείωμα, Μαντώ Κατσουλού «Στον αστερισμό της Αφροδίτης», (ποίηση) εκδ. Νέστορος 1989, σ.48

• Στέλιος Γεράνης, Κώστας Καρυωτάκης-Χωρίς αυθαιρεσίες και παραμορφώσεις, (μελέτη) εκδ. Σοκόλη 1990, σ. 94

• Στέλιος Γεράνης, Ξαναβρήκα την Ποίηση, (ποίηση) εκδ. Σοκόλη 1991, σ.80

• Στέλιος Γεράνης, Ποίηση. Τόμος Α΄1943-1960, Τόμος Β΄ 1960-1991, εισαγωγή-φιλολογική επιμέλεια: Θεοδόσης Πυλαρινός, εκδ. Σοκόλη 1998, σ. 304+376

ΕΝΑΣ ΠΕΡΙΕΡΓΟΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ

Ένας περίεργος επισκέπτης κυκλοφορεί κάθε βράδι

στον ύπνο μου. Βηματίζει απαλά στην καρδιά μου

και με ξυπνάει. Σηκώνομαι και κλειδώνω την πόρτα μου,

φράζω με μαύρες λύπες τις χαραμάδες των παραθυριών.

Μα ο περίεργος επισκέπτης γλιστράει.

Ξαναμπαίνει στον κήπο μου

απ’ άλλες πόρτες μυστικές. Γεμίζει ένα άσπρο ποτήρι

με χρώματα και το πίνει. Μια μικρή στάλα

πέφτει στα μάτια μου και με ξυπνάει.

Πρέπει να μπω-μου λέει-πρέπει να μπω

να ζεσταθείς. Έχουν αρχίσει να πέφτουν

τα λευκά περιστέρια στην πόρτα σου.

Λίγο ακόμα και δε θα υπάρχουν φωλιές.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ

• Σύγχρονες Πνευματικές μορφές (1) Στέλιος Γεράνης-Σαράντα χρόνια ποίηση και δράση 1944-1984. Εργογραφικά, κριτικά στοιχεία και μικρό ποιητικό ανθολόγιο. Πρόλογος: Κώστας Παντελάκης, έκδ. Εταιρίας Γραμμάτων και Τεχνών Πειραιά 1985, σ. 160

• Ευάγγελος Ν. Μόσχος, Στέλιος Γεράνης,-Οι διαστάσεις μιας λυρικής ευαισθησίας, (μελέτη), εκδ. Εταιρία Γραμμάτων και Τεχνών Πειραιά-Πειραιάς χ.χ., σ. 48

• ΤΕΧΝΟΓΡΑΦΟΣ, διμηνιαία Πνευματική και Πολιτιστική Έκδοση της Εταιρείας Γραμμάτων & Τεχνών Πειραιά, έτος 1, αρ. φύλλου 1/11-12,2002

• περιοδικό Αντι-Παραθέσεις. Σκέψης-Λόγου-Τέχνης, τχ. 20/7,9,2002. Το παρόν τεύχος αφιερώνεται στη μνήμη του Πειραιώτη Ποιητή Στέλιου Γεράνη

• περιοδικό Ζήνων, τχ. 185/4,5,6,2003

• Ηλίας Κεφάλας, Ποίηση και ποιητική του Στέλιου Γεράνη, περιοδικό «Δρόμος» τχ. 6/3,1989, σ. 9-, και Κώστας Αυγερινός, Πρόσωπον Αγνώστου Διαμονής, στο ίδιο περιοδικό σ. 19

• Ποιητική Ανθολογία της νέας ελληνικής γενιάς, εκδ. Άγκυρα 1971

• Μάρκος Αυγέρης-Θρασύβουλος Σταύρος-Βασίλης Ρώτας-Μίμης Παπαϊωάννου, Η Ελληνική Ποίηση Ανθολογημένη, τ. 5ος εκδόσεις  Παρθενών 1977

• Εργογραφικά των Μελών της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών

• Αλέξανδρος Αργυρίου, Α΄ Μεταπολεμική Γενιά, τ. 5^ος, ρκδ. Σοκόλη 1990

• Νίκος Αξαρλής: επιμέλεια, εφ. Πειραιάς αρ. 12/1-2-1994

• Γιώργος Βαλέτας, βιβ/κη. Περ. Αιολικά Γράμματα τχ. 7/1,2,1972

• Γιώργος Βαλέτας, βιβ/κη, περ. Αιολικά Γράμματα τχ. 49/1,2,1979

• Βάσος Βαρίκας, Συγγραφείς και Κείμενα 1945-1956,1960, εκδ. Ερμής 2004

• Άγγελος Βογάσαρης, εφ. Η Φωνή του Πειραιώς 17/4/1996

• Νικηφόρος Βρεττάκος, βιβ/κη, περ. Ελεύθερα Γράμματα τχ. 1-2/1949

• Τάκης Γιαννόπουλος, βιβ/κη, περ. Τομές 83/4,5,6,1982

• Ηλίας Γκρής: εισαγωγή-ανθολόγηση, Η 17 Νοέμβρη στη Λογοτεχνία, εκδ. Μεταίχμιο 2003

• Κώστας Γουλιάμος, βιβ/κη, περ. γράμματα και τέχνες τχ. 1/1,1982

• Νίκος Δανδής(Μιχάλης Πολυμέρης), εφ. Η Φωνή του Πειραιώς 11/2/1994

• Δημήτρης Δασκαλόπουλος: επιμέλεια, παρουσίαση, σχόλια, Ελληνικά Καβαφογενή Ποιήματα (1900-2001), εκδ. Πανεπιστήμιο Πατρών 2003

• Δημοσθένης Ζαδές, βιβ/κη, Πάνω απ’ τον ξένο μόχθο, Αθήνα 1993, τόμοι Α, Γ, Ε.

• Άλκης Θρύλος, βιβ/κη, περ. Καινούργια Εποχή τ. 20/Χειμώνας 1960

• Γιάννης Καραβίδας, περ. Δρόμος τχ.4/12-1983,1-1984

• Ανδρέας Καραντώνης, βιβ/κη, περ. Νέα Εστία τχ. 1162/1-12-1975

• Ηλίας Κεφάλας, βιβ/κη, περ. Τομές τχ. 83/4,5,6,1982

• Σπύρος Κοκκίνης, Ανθολογία Νεοελληνικής Ποίησης, εκδ. Εστία 1995, Ε΄έκδοση

• Γιώργος Κότσιρας, περ. Ευθύνη τχ. 248/8,1992

• Γιάννης Κουβαράς, εφ. Η Εποχή, Κυριακή 14/2/1993

• Γιάννης Κουβαράς, Επί πτερύγων βιβλίων, τ. Α΄, εκδ. Σοκόλη 1995

• Γιώργος Μακαρόνας, βιβ/κη, περ. Ζήνων τχ. 71/7,8,9,1971

• Φάνης Μούλιος, περ. Πολιτιστική Πράξη τχ. 12/3,1993

• Γιώργος Χ. Μπαλούρδος, Πειραϊκό Πανόραμα. Πνευματικό και Καλλιτεχνικό Χρονολόγιο του Πειραϊκού Χώρου, εκδ. Αντώνης Τσαμαντάκης-Πειραιάς 2006

• Ρίτα Μπούμη-Παπά/Νίκος Παππάς, Νέα Παγκόσμια Ποιητική Ανθολογία, εκδ. Διόσκουροι χ.χ. τ. Β΄

• Θανάσης Παπαθανασόπουλος, εφ. Φιλολογική Βραδυνή 18/5/1970, (συνομιλία με τον ποιητή Σ. Γεράνη για τον ρόλο της ποίησης)

• Γιώργος Σαραντής, βιβ/κη περ. Σύγχρονη Εποχή Άνοιξη/Καλοκαίρι 1976

• Τάκης Σινόπουλος, βιβ/κη περ. Εποχές τχ. 48/4,1967

• Γιάννης Σωτηρίου, εφ. Η Φωνή του Πειραιώς 15/4/2002

• Μάκης Τζιλιανός, βιβ/κη, περ. Ο Σταυρός του Νότου τχ. 2/9,1977

• Γιάννης Φύτρας, εφ. Η Φωνή του Πειραιώς 4/5/1992

• Χρήστου Χαλαζιά, περ. Λιμάνι τχ. 10/3,1992

• Ηλίας Βουτιερίδης, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Α. Παπαδήμα 1976, 3^η έκδοση

• Κώστας Θρακιώτης, Σύντομη Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Δίφρος 1965

• Παναγιώτης Δ. Μαστροδημήτρης, Εισαγωγή στη Νεοελληνική Φιλολογία, εκδ. Δόμος 1996, 6^η έκδοση

• Δημήτρης Μαυραγάνης-Γιώργος Μυρτάλης, Βιογραφίες Ελλήνων Συγγραφέων, εκδ. Ντουντούμης 1994, τ. Α΄

• Αλέξης Ακριτόπουλος-Γιάννης Κοτσιφός-Ελένη Νικολάκη-Ελένη Φτίκα, Βιογραφίες Νεοελλήνων Συγγραφέων, εκδ. Μαλλιάρη-Παιδεία 1997

• Πάνος Ν. Παναγιωτούνης, Επίτομη Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Γκούζου 1996

• Νίκος Παππάς, Η αληθινή ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, εκδ. Τύμφη 1973

• Πάρις Τακόπουλος, Τα Αντικριτικά τ. Α΄, εκδ. Ποταμός 2005

• Δημήτρης Τσάκωνας, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, τ. 9^ος εκδ. Σώφρων 1992

• Γιάννης Ε. Χατζημανωλάκης, βιβ/κη, περ. Φιλολογική Στέγη τχ. 33/Καλοκαίρι 1985, και τχ. 59/Άνοιξη 1993

• Γιάννης Ε. Χατζημανωλάκης, Χρονικό της πειραϊκής πνευματικής ζωής, εκδ. Πειραιάς 1973

• Γιάννης Ε. Χατζημανωλάκης, «Η έκδοση των Απάντων του Στέλιου Γεράνη γεγονός για την πνευματική μας ζωή», εφ. Πειραιάς 1998 (;)

• Γιάννης Ε. Χατζημανωλάκης, Πειραιάς Ιστορία και Πολιτισμός, εκδ. Δήμος Πειραιά 2001

• Τάκης Χαρλαύτης, «Πνευματική μνήμη στο Στέλιο Γεράνη», εφ. Η Φωνή του Πειραιώς Μάρτιος 1993

• περ. Ηριδανός τχ. 3/12,1975-1,1976, βιβ/κη (από την Σύνταξη του περιοδικού)

ΜΗ ΜΙΛΗΣΕΙΣ…

Κι ω σύντροφε μου κι αδερφέ μου, ποτέ μην το νομίσεις

πως θάβρεις κάπου τη χαρά που αναζητά η ψυχή σου

τώρα π’  όλα γκρεμίζονται και μένουν οι αναμνήσεις

μιας που νειρεύοσουν αυγής να φέρεις στη ζωή σου.

Τώρα π’ όλα γκρεμίζονται και μένουν οι αναμνήσεις

κι αντίκρυ μας χαμογελά συμβατική μια ζήση,

άσε τα σχέδια π’  έφτιαχνες για υπερπόντιες πτήσεις

κι ό,τι ζήτησε ο πόθος σου καλό να οικοδομήσει,

μον’ ζήσε, αγάπησε πολύ και φύγε: Μη μιλήσεις….

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή, σήμερα, Σάββατο, 6 Φεβρουαρίου 2016

Πειραιάς 6/2/2016

Υ Γ. Το ποίημα του Στέλιου Γεράνη «Στη θύμηση του αγαπητικού», αξίζει να συγκριθεί παράλληλα με το ποίημα «Αμαρτωλό» της Γαλάτειας Καζαντζάκη.