Βιβλιογραφία Ενδεικτική Κωστή Παλαμά

Βιβλιογραφία Κωστή Παλαμά

(Πάτρα 13 Ιανουαρίου 1859-Αθήνα 27 Φεβρουαρίου 1943)

   Δύσκολο να ξεχάσεις τον πρώτο σου εφηβικό έρωτα, μας λένε οι ψυχολόγοι, είναι μια ανάμνηση, μια παρουσία, μια αίσθηση, ένας τρυφερός εφιάλτης, που θα σε σημαδεύει για πάντα, όπου και αν πας, όποιους και όποιες και να συναντήσεις στα κατοπινά σου χρόνια, Ένα ρίγος θα σε διαπερνά, ένα αδιόρατο ψυχικό σφίξιμο θα σε ταράζει κάθε φορά που θα έρχεται στο νου σου ο άλλος, ή σωστότερα, η διαρκής απουσία του που σε τροφοδοτεί με συναισθήματα και μνήμες, με στιγμές που ακόμα και σήμερα δεν κατανόησες ποτέ, απλά τις βίωνες με πάθος, με ένταση, με ελπίδα, με ανεξάντλητη επιθυμία.  Όπως συμβαίνει στην Ζωή του καθενός μας,-αενάως-το ίδιο μπορούμε να ισχυριστούμε,-με σιγουριά- ότι συμβαίνει και στον χώρο της τέχνης, και ιδιαίτερα στον χώρο της ποίησης.

     Μεγάλη αγάπη ο ποιητής Κωστής Παλαμάς, από τα πρώτα διαβάσματά μου, από τις πρώτες εφηβικές αναγνωστικές μου συγκινήσεις, από τα πρώτα αισθητικά σκιρτήματα, τις πρώτες καλλιτεχνικές αναζητήσεις. Πολύ πριν ο Αλεξανδρινός ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης, μου διδάξει την στωικότητα με την οποία οφείλεις να αντιμετωπίζεις τις ερωτικές απογοητεύσεις, αυτές τις τόσο συχνές ερωτικές Αλεξάνδρειες του καθενός μας, πολύ πριν ο Ναπολέων Λαπαθιώτης με τον λυρικό αντρικό, παθητικό του ερωτισμό με παθιάσει με αυτό το «απλό παιδί που εγώ αγαπώ» που κουβαλάω μέσα μου, πολύ πριν ο Οδυσσέας Ελύτης αιμοδοτήσει με την ποίησή του το είναι μου, ο ποιητής Κωστής Παλαμάς ήταν παρών δίπλα μου, συντροφιά μου, μεράκι και αγωνία μου, ζήλεια μου που κρύβονταν πίσω από κάθε ποιητικό μου εφηβικό σκίρτημα. Η ποιητική του παρουσία, έχει συνδεθεί με πολλές εφηβικές μου στιγμές. Στιγμές άγχους και ερωτικών σκιρτημάτων. Να θυμηθώ εφηβικές φιλίες που ταξίδεψα μαζί τους σε κόσμους πρωτόγνωρους, σε λιμάνια ονείρων που είχες την τύχη να ξαποστάσεις ερωτικά, χωρίς να σκέφτεσαι το μέλλον. Θυμάμαι τον καθηγητή Σίντνευ Γκαμάρκο, από την μεγάλη χώρα του την Βραζιλία, που στα ταξίδια μας στα ελληνικά νησιά του διάβαζα Κωστή Παλαμά, και ας μην καταλάβαινε ελληνικά, ο Παλαμάς ήταν η γέφυρα των συντροφικών μας αισθήσεων. Θυμάμαι τον εφηβικό φίλο από τον Πειραιά, τον Βρασίδα Καραλή, να διαβάζουμε τον «Τάφο», στην παραλία στο Πασαλιμάνι,-κοντά στο αυγό-ρολόι-και συνεπαρμένοι από την ανάγνωση, να μην καταλάβουμε ότι μας απειλούσε ένας αστυνόμος, που μας ζητούσε να πάμε μαζί του στην ασφάλεια του Πειραιά, για εξακρίβωση στοιχείων, γιατί ο τόμος που περιείχε την συλλογή αυτή του Παλαμά, ήταν κόκκινος-των εκδόσεων Μπίρη. Θυμάμαι τον Κίμωνα Φράιερ, αυτόν τον σοφό δάσκαλο και μεταφραστή της ελληνικής ποίησης, να μου διαβάζει αποσπάσματα από την «Τρισεύγενη» στο μικρό του ζεστό διαμέρισμα, αυτήν την φωλιά των ποιητών και ποιητριών, και να μου την αναλύει, συσχετίζοντάς την με έργα ευρωπαίων δημιουργών. Θυμάμαι, τον Ελβετό καλλίγραμμο νεαρό καθηγητή της φιλοσοφίας, που σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο, και γνωριστήκαμε μπροστά στην βιτρίνα γνωστού βιβλιοπωλείου της Αθήνας, αναζητώντας ποιητικές συλλογές του Κωστή Παλαμά. Θυμάμαι την Έκθεση για τον ποιητή, στην Δημοτική Αίθουσα του Δήμου Αθηναίων, πάνω από το θεατρικό μουσείο. Έχω επισκεφτεί το σπίτι του-μουσείο, στο κέντρο της Αθήνας, με πολύ συγκίνηση. Μια εφηβεία γεμάτη Κωστή Παλαμά, έστω και αν η προσωπική μου ερωτική ζωή με οδηγούσε στα Καβαφικά χνάρια της ζωής μου.

     Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς, εξακολούθησε να με συντροφεύει και να με απασχολεί συνεχώς και αδιαλείπτως, τόσο τα ποιήματά του, όσο και τα κριτικά του δοκίμια. Πάντοτε αναζητούσα στα παλαιοπωλεία τις συλλογές του, ανεξάρτητα αν δεν είμαι συλλέκτης, έχω την δεκαεξάτομη έκδοση των Απάντων του, και με απωθεί να έχω πρώτες συλλογές δημιουργών, μια και βασανίζονται τα βιβλία στα χέρια μου, από τις πολλές σημειώσεις που χαράσσω στα περιθώρια των σελίδων. Αν μου έδιναν την ευκαιρία κάποτε, να επιλέξω Έλληνα εθνικό ποιητή, τον Κωστή Παλαμά θα διάλεγα αβίαστα. Έστω και αν τα τελευταία χρόνια, μάλλον δεν διαβάζουν οι νέοι και οι νέες την ποίησή του. Τουλάχιστον η δική μου γενιά, μπορεί να υπερηφανεύεται ότι διάβαζε Κωστή Παλαμά, και εξακολουθεί να τον διαβάζει.

    Στην παρούσα δική μου, ατομική ενδεικτική βιβλιογραφία για τον ποιητή, μια και σαν σήμερα 27 Φεβρουαρίου 2016, συμπληρώνονται 73 χρόνια από τον θάνατό του, που δεν έχει την οργανωμένη και συστηματική εργασία μιας ευρύτερης επιστημονικής βιβλιογραφικής καταγραφής, θέλησα να παραθέσω, δικά μου ατομικά διαβάσματα-και θέλω να πιστεύω και της γενιάς μου-που μας έκαναν να κατανοήσουμε καλύτερα και σε βάθος το έργο του. Εργασίες για τον ποιητή, που ακόμα και σήμερα είναι επίκαιρες. Ίσως, αυτοί που διαβάζουν το μπλοκ μου, να αναγνωρίσουν δικά τους ίχνη αναγνωσμάτων, για τον Κωστή Παλαμά, ή πάλι, να αναζητήσουν-άλλοι-το έργο του, ή μέρος αυτού και να το μελετήσουν.

     Στους πολύ δύσκολους καιρούς που βρισκόμαστε, είτε ατομικά ο καθένας, είτε σαν χώρα, είτε σαν ευρωπαϊκός πολιτισμός, η φωνή του Κωστή Παλαμά, αυτού του βάρδου της ρωμιοσύνης, είναι μια όαση. Ζούμε στιγμές ιστορικές, παρακολουθώντας την μετακίνηση μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων από διαφορετικές ηπείρους, να αναζητούν εργασία και οικογενειακή προστασία στην γηραιά ήπειρο, η οποία σπαράσσεται από πολιτικές διαιρέσεις και ανέξοδες εθνικιστικές ή ανθρωπιστικές διακηρύξεις, ενώ οι ίδιοι οι άνθρωποι, αβοήθητοι, είτε από τους άλλους ομόθρησκους ομοεθνείς τους, είτε από τους διεθνείς οργανισμούς, πεθαίνουν αβοήθητοι. Κάτι παρόμοιο πρέπει να έζησαν και να βίωσαν οι ευρωπαίοι άνθρωποι, του 1000 μετά χριστό, στις ανάλογες πολυπληθείς μετακινήσεις πληθυσμών.

Θέλω να πιστεύω, ότι σε δύσκολους σαν και αυτούς περιόδους, η ποίηση του Κωστή Παλαμά, είναι μια ζεστή συντροφιά, μια παρηγοριά έστω, σε έναν κόσμο που χάνεται, σε έναν κόσμο που ραγδαία αλλάζει, σε μια πατρίδα που κάθε μέρα συνειδητοποιείς όλο και πιο πολύ, ότι έχει πλέον καταστραφεί, και την συναντάς ίσως μόνο, στις μουτζουρωμένες σελίδες των ποιητών, σαν και αυτές του Κωστή Παλαμά.                    

Έργα

-Άπαντα Κωστή Παλαμά, τόμοι 16, εκδ. Μπίρης χ.χ.

-Τα πρώτα κριτικά, Γεώργιος Φέξης 1913

-Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Ελευθερουδάκης 1924

-Ο Τάφος, Εστία 1928

-Πεζοί δρόμοι, Ζηκάκης 1928

-Ο κύκλος των τετραστίχων, Κοραής 1929

-Η Ποιητική μου, Α΄, Ιωάννης Κολλάρος 1933

-Οι νύχτες του Φήμιου 1931-1932, Εστία 1935

-Βραδινή Φωτιά, Εστία 1944

-Γύρω στο Σολωμό(Παλαμάς-Ψυχάρης…), Εστία Βιβλίου 1960

-Η έξοδος και ανέκδοτα γράμματα, Εστία 1964

-Διονύσιος Σολωμός, εκδ. Ερμής 1970

-Ευρετήριο Απάντων, τόμος 17^ος, (επιμέλεια: Γ. Κεχαγιόγλου-Γ. Σαββίδης), Μπίρης 1984

-Γράμματα στη Ραχήλ, εκδ. Εστία 1985

-Αλληλογραφία, τόμοι 4 Ίδρυμα Κωστή Παλαμά 1986

-Η Φλογέρα του Βασιλιά, Ίδρυμα Κωστή Παλαμά 1989

-Αλληλογραφία, τόμος 5^οςΣτέλλα Διαλέτη, Ίδρυμα Κωστή Παλαμά1991

-Σονέτα(επιμέλεια: Καρ. Μητσάκης), Γκοβόστης 1994

-Τρισεύγενη(επιμέλεια: Βάλτερ Πούχνερ), Ίδρυμα Ουράνη 1995

-Φοινικιά, Ιδεόγραμμα 1997

-Ο Τάφος/Ο κύκλος του τάφου/ο πρώτος λόγος του παραδείσου, Ιδεόγραμμα 1998

-Κ’ έχω από σας μια δόξα να ζήσω(εισαγωγή Ηλίας Λάγιος),Ερμής 2001

-Φοινικιά(πρόλογος: Ηλίας Λάγιος), Αντί 2003

-Η Ασάλευτη Ζωή(εισαγωγή Βρασίδας Καραλής), Ιδεόγραμμα 2004

-Ποιήματα στον Ραμπαγιά και το μη Χάνεσαι(επιμέλεια: Γιώργος Ανδρειωμένος), Ίδρυμα Κωστή Παλαμά 2004

-Ανθολογία Κωστή Παλαμά(επιμέλεια: Κ. Π. Κασίνης), Πατάκη 2004

-Άρθρα και Χρονογραφήματα, τόμοι 3, Ίδρυμα Κωστή Παλαμά 1990/1993/2003

-Σατιρικά Γυμνάσματα (επιμέλεια: Ξενοφών Α. Κοκόλης),

Μεταίχμιο 2005

-Ο Θάνατος του παλληκαριού και άλλα διηγήματα, (επιμέλεια Απόστολος Σαχίνης), Εστία χ.χ.

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ ΣΤΟΝ ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ

• Γράμματα 1943 (τεύχος Επιμνημόσυνο του Κωστή Παλαμά)

• Νέα Εστία, Χριστούγεννα 1943 (Αφιέρωμα στον Παλαμά)

• Ελληνική Δημοκρατία τχ. 114/1-11-1952 (Κωστής Παλαμάς)

• Νέα Εστία τχ.736/1-3-1958 (Δεκαπέντε χρόνια Κ. Παλαμάς 1943-1958)

• Θερμοπύλες τχ. 7/1,2,1963 (Αφιέρωμα στον Κωστή Παλαμά)

• Κριτικά Φύλλα, τόμος Β΄ τεύχος 12/1973

• Καινούργια Εποχή τχ. 26-27/ Χειμώνας 1982-1983

• Τετράδια Ευθύνης, τόμος21/1983 (Επιστροφή στον Παλαμά)

• Εκηβόλος τχ. 14/1986 (Ένα αφιέρωμα)

• Η λέξη τχ.114/Μάρτης-Απρίλιος 1993 (Αφιέρωμα)

• Έρευνα τχ. 26(256) 1/2 –έως 30-3-1993 (Αφιέρωμα στον Κωστή Παλαμά)

• Νέα Εστία τχ. 1595/Χριστούγεννα 1993 (Αφιέρωμα στον Κωστή Παλαμά.

  1859-1943. 50 χρόνια από τον θάνατό του.

• Βιβλιοθήκη τχ. 278/24-10-2003 (Κωστής Παλαμάς)

• Κ τχ. 3/11,2003 (Αφιέρωμα στον Κωστή Παλαμά)

• Παρουσία τχ. 26/10,12,2003 (60 χρόνια από τον θάνατό του)

• Θέματα Λογοτεχνίας τχ. 24/9,12,2003 (Αφιέρωμα στον Κωστή Παλαμά)

• Θέματα Λογοτεχνίας τχ. 25/1,4,2004   (Αφιέρωμα στον Κωστή Παλαμά)

• Νέα Εστία τχ. 1771/10,2004 (Αφιέρωμα στον Κωστή Παλαμά)

  ΓΕΝΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ-ΕΚΘΕΣΕΙΣ-ΠΡΑΚΤΙΚΑ

• Έκθεσις στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής 1982

  (Kostis Palamas an Exhibit May 14-July 14, 1982)

• Κωστής Παλαμάς. Έκθεση 40 χρόνια από τον θάνατό του,

  Υπουργείο Πολιτισμού 1983

• Πρακτικά 9^ου Συμποσίου Ποίησης. Κωστής Παλαμάς, Αχαϊκές Εκδόσεις 1992

• Β΄ Διεθνές Συνέδριο, Πρακτικά τόμοι 2 (Α+Β), Ίδρυμα Κωστή Παλαμά 2006

  (Κωστής Παλαμάς 60 χρόνια από τον θάνατό του 1943-2003)

• Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου 19-20/6,2009. Ο Κωστής Παλαμάς 150 χρόνια από τη γέννησή του, Αθήνα 2010

• Ο Παλαμάς και η Εποχή του, τόμοι 3 (Α+Β+Γ), Διόνυσος 1960

• Μελετήματα, (Συλλογικό έργο), Τράπεζα Αττικής 2003

• Στέλιος Γεράνης-Χρήστος Αδαμόπουλος, Κωστής Παλαμάς 130 χρόνια,

Αστήρ 1989

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΙΕΣ ΦΩΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ

• Θάλεια Κεσίσογλου-Αγγελίδου,

  Κάποια μιλήματα του Παλαμά στην ψυχή μου, Αθήνα 1949

• Βενετία Αποστολίδου,

  Ο Κωστής Παλαμάς. Ιστορικός της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Θεμέλιο 1992

• Αγαθή Γεωργιάδου,

  Ιδανικές φωνές και αγαπημένες (Παλαμάς-Καβάφης-Σικελιανός-Βάρναλης),

  Μεταίχμιο 2006

• Μαρία Κοσσυφίδου,

  Η μελοποιημένη ποίηση του Κωστή Παλαμά, Δήμος Πατρών 2009

• Αλεξάνδρα Σαμουήλ,

  Ο Παλαμάς και η κρίση του στίχου, Νεφέλη 2007

• Αλεξάνδρα Στεφανοπούλου,

  Ο δωδεκάλογος του Έρωτα 1859-1943, Νέα Σύνορα-Λιβάνη 1992

• Αλεξάνδρα Λαμπράκη-Γιώργος Παγανός,

  Ο Εκπαιδευτικός Δημοτικισμός και ο Παλαμάς, Πατάκη 1994

ΔΟΚΙΜΙΑ ΑΝΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ

Β

• Δημήτριος Σ. Βεζάνης,

  Ο Παλαμάς φιλόσοφος, Αθήνα 1930

• Θοδωρής Βλαχοδημήτρης,

  Κωστής Παλαμάς, Χρυσή Πέννα 1973

• Ηλίας Βουτιερίδης,

  Το ποιητικό του έργο, Ζηκάκης 1923

• Παντελής Βουτούρης,

  Αγαπημένε μου Ζαρατούστρα. Παλαμάς και Νίτσε, Καστανιώτης 2006

Γ

• Ευριπίδης Γαραντούδης,

  Ο Παλαμάς από τη σημερινή σκοπιά, Καστανιώτης 2005

Δ

• Κωνσταντίνος Θ. Δημαράς,

  Η πορεία του προς την Τέχνη, Ίκαρος/ Νεφέλη 2/1989

• Άγγελος Δόξας,

  Κωστής Παλαμάς, Εστία 1959

Ε

• Ανδρέας Εμπειρίκος,

  Το ποιητικό έργο του Κωστή Παλαμά, Εστία 1931

Ζ

• Νίκος Ζαχαριάδης,

  Ο αληθινός Παλαμάς, Ειρήνη 1976

• Κώστας Ζηλεμένος,

  Ο Παλαμάς για τον ανθρώπινο μόχθο, Δίφρος 1955

• Γεώργιος Ζώρας,

  Ο Κωστής Παλαμάς, ποιητής της εθνικής παραδόσεως, Αθήνα 1959

Θ

• Γιώργος Θεοφάνους,

  Ο Παλαμάς και ο Μαρξισμός, Εποπτεία 1994

Κ

• Γιώργος Καλαματιανός,

  Ο Κωστής Παλαμάς και ο Αρχαίος Ελληνισμός, Αθήνα 1959

• Πάνος Καραβίας,

  Ο Παλαμάς αντιποιητικός, Δίφρος 1960

• Βρασίδας Καραλής,

  Ιδιοτυπίες της Παλαμικής κριτικής, Αθήνα (ανάτυπο)

• Ανδρέας Καραντώνης,

  Κωστής Παλαμάς, Νικόδημος χ.χ.

• Κώστας Γ. Κασίνης,

  Βιβλιογραφία Κωστή Παλαμά 1911-1925, Ίδρυμα Κωστή Παλαμά 1973

• Κώστας Γ. Κασίνης,

  Η Ελληνική Λογοτεχνική Παράδοση στη φλογέρα του Βασιλιά, Αθήνα 1980

• Κώστας Γ. Κασίνης,

  Κωστής Παλαμάς-Νίκος Καζαντζάκης, Ε. Κ. Βόλου (ανάτυπο)

• Ξενοφών Α. Κοκόλης,

  Σαρκολατρία: στην ποίηση του Κωστή Παλαμά, Θεσσαλονίκη 1999

• Εμμανουήλ Κριαράς,

  Κωστής Παλαμάς, Γκοβόστη 1997

• Ηλίας Κωνσταντίνου,

  Κωστής Παλαμάς. Αφιέρωμα για τα 40 χρόνια, Αθήνα 1983

Μ

• Κωνσταντίνος Μαλαφάντης,

  Γλωσσοπαιδαγωγικές απόψεις στο έργο του Κωστή Παλαμά, Πάτρα 1989

• Πέτρος Μαρκάκης,

  Παλαμάς, Παλαμολατρεία και Πραγματικότητα, Δίφρος 1961

• Παναγιώτης Μαστροδημήτρης,

  Παλαμικά μελετήματα-άρθρα (1973-2003), Ίδρυμα Κωστή Παλαμά 2003

• Μιχάλης Μερακλής,

  Μέρες του Κωστή Παλαμά, Εκηβόλος 14/1986

• Φάνης Μιχαλόπουλος,

  Κωστής Παλαμάς, Ίδρυμα Παλαμά 1994

• Ευάγγελος Ν. Μόσχος,

  Η μεταφυσική αγωνία του Παλαμά, Παπαδήμα 1993

• Ευάγγελος Ν. Μόσχος,

  Παλαμικές Σπουδές, Ίδρυμα Παλαμά 2002 

• Στράτης Μυριβήλης,

  Ο Παλαμάς στη ζωή μου, Γεώργιος Φέξης 1963

• Γεώργιος Μωραϊτης,

  Ο Παλαμάς που δεν διδάσκεται στην εκπαίδευση, Παπαδήμα 2001

Ξ

• Θόδωρος Ξύδης,

  Κωστής Παλαμάς, Αθήνα 1983

O

• Χρήστος Οικονόμου,

  Κωστής Παλαμάς, Νέα κριτική και ερμηνευτική…., Γρηγόρης 2005

Π

• Ηλίας Παπαστεριόπουλος,

  Ένας επαναστάτης στον καιρό μας, Αθήνα 1962

• Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος,

  Κωστής Παλαμάς, Ευθύνη-οι εκδόσεις των φίλων 1981

• Μανώλης Παπαδάκης,

  Η κηδεία του Κωστή Παλαμά και ο Άγγελος Σικελιανός, Αθήνα 1981

• Γιάννης Μουγογιάννης,

  Κωστής Παλαμάς-Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, Βόλος 1994

• Βάλτερ Πούχνερ,

  Ο Παλαμάς και το Θέατρο, Καστανιώτης 1995

Ρ

• Ιωάννης Ρωμανίδης,

  Κωστής Παλαμάς και Ρωμηοσύνη, Ρωμηοσύνη 1976

Σ

• Ιωάννης Συκουτρής,

  Ο Δωδεκάλογος του γύφτου, Αθήνα 1936

• Τάκης Σιωμόπουλος,

  Ο Παλαμάς και η Ελληνική Παράδοση, (ανάτυπο) 1953

• Πάτροκλος Σταύρου,

  Ο Παλαμάς και η Κύπρος, Αθήνα 1968

• Δημήτρης Σιατόπουλος,

  Παλαμάς-Καβάφης, Χρ. Πανέζη 1993

• Απόστολος Σαχίνης,

  Η φλογέρα του βασιλιά. Ένας επικός ύμνος του ελληνισμού, Ίδρυμα Κωστή Παλαμά 1993

• Απόστολος Σαχίνης,

  Ο Παλαμάς και η Κριτική, Ίδρυμα Κωστή Παλαμά 1994

• Κώστας Σαρδελής,

  Ο Ασάλευτος Ταξιδιώτης(Κωστής Παλαμάς),τόμοι 4 Εστία 1994/1998/2000/2003

• Χαρ. Θ. Σταμάτης,

  Κωστής Παλαμάς, Σιδέρης χ.χ.

Τ

• Κωνσταντίνος Τσάτσος, 

  Κωστής Παλαμάς, Εστία χ.χ.

Χ

• Αντώνιος Χαλάς,

  Η Αλληλογραφία μου με τον Κωστή Παλαμά, Ιδεοθέατρο 1999

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πρώτη γραφή, σήμερα, 27 του Φλεβάρη του 2016

Πειραιάς, 27/2/2016