Η πειραιώτισσα ποιήτρια Όλγα Βότση, Πειραιάς 14/12/1922-15/2/1998

 

                      Ο Λ Γ Α   Β Ο Τ Σ Η

(Πειραιάς 14 Δεκεμβρίου 1922- Αθήνα 15 Φεβρουαρίου 1998)

                           ΜΕΡΟΣ  Α

ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ

1., ΥΜΝΟΙ,  Τυπογραφείο Α. Μαυρίδης, Αθήνα 1946, σ. 48

2., ΕΡΗΜΙΚΑ, 1951

3., ΕΝΔΟΜΥΧΑ, 1953

4., ΑΓΕΡΙΝΑ, 1955

5., ΎΠΑΡΞΗ  ΚΑΙ  ΣΙΩΠΗ,  Αετός, Αθήνα 1958, διαστ.15Χ22, σ. 80, δρχ 150

Η συλλογή συνθέτεται από 62 άτιτλες ποιητικές μονάδες και μία έντιτλη «Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΜΟΥ» της σελίδας 65. Τα ποιήματα χωρίζονται σε τέσσερις κύκλους. «ΕΧΩ ΜΙΑ ΓΩΝΙΑ ΣΙΩΠΗΛΗ» 9-18. «ΘΑΝΑΤΟΣ» (21-32). «ΦΕΓΓΟΣ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ» (33-52). «ΠΑΝΤΑ ΥΠΑΡΧΕΙΣ ΕΣΥ» (53-77). Η τελευταία ενότητα ποιημάτων ανοίγει την αυλαία της με ένα αμετάφραστο ποιητικό απόσπασμα της ποιήτριας “EMILY  DICKINSON, How excellent the heaven,…”. 

6., ΠΡΩΤΗ  ΡΙΖΑ,   Τυπογραφικές –Εκδοτικές  εγκαταστάσεις  Α. Ματαράγκα Αθήνα, Δεκέμβριος 1962, σ. 96, διαστ. 17.5 Χ 25  Δρχ.350

Περιέχει τρείς ενότητες ποιημάτων («ΚΥΚΛΟΙ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ». –«ΑΝΘΗΣΗ». –«ΥΠΟΓΕΙΑ ΛΙΜΝΗ»).  Η συλλογή είναι αφιερωμένη «Στον άντρα μου».  Τα ποιήματα των σελίδων 21, 29 και 40 ανοίγουν με μεταφρασμένα ή αμετάφραστα αποσπάσματα από τους ποιητές Ευγένιο Μοντάλε, Ράινερ Μαρία Ρίλκε, G. M. Hopkins. Ακόμα, στα «αυτιά» του εξώφυλλου και οπισθόφυλλου, δημοσιεύονται μικρά αποσπάσματα γνωμών για την ποίηση της των:

-Γιάννης Αναπλιώτης, Με τη συλλογή «Ύπαρξη και Σιωπή» της κ. Όλγας Βότση η λυρική ποίησή μας απλώνει βαθύτερα τις ρίζες της και ποτίζεται με καινούργιους χυμούς. («Σημαία Καλαμών», 19/7/ 1959). –Gaston Henri Aufrere, Η Όλγα Βότση γράφει σε μια γλώσσα συγκεκριμένη,  με σαφή περιγράμματα, βαρειά από εικόνες και που κάθε σύμβολό της έχει τη διαύγεια του γαλανού ουρανού και των ήρεμων τοπίων της Ελλάδας, την ομορφιά μιάς καρδιάς πανθεϊστικής και το θρησκευτικό ρίγος μιάς μυστικής ψυχής. (29/12/58). – Αλκιβιάδης Γιαννόπουλος,  Το άπειρο της Όλγας Βότση είναι αγωνία, ταραχή, δέος, άγχος, σπαραγμός… Είναι γιομάτη βουή η άπειρη, η φοβερή «σιωπή» της. Η ίδια γίνεται άνεμος για να παρασύρει στο στρόβιλο τον κόσμο ολόκληρο. Η ποιήτρια δεν αναλογίζεται το αιώνιο και τις νεκρές εποχές… Θέλει να είναι η ίδια όλα αυτά: να είναι η έρημος, η σιωπή και η αρχή και το τέλος ή μάλλον η στερνή στιγμή του τέλους… Απέριττη  καθώς είναι η ταραγμένη αυτή ποίηση, δίχως λεξιθηρίες, ωραιολογίες και φλυαρίες, φορέας ανθρώπινης ζωής, επίκληση περισσότερο παρά μήνυμα, μου επιτρέπει να γράψω δίχως δισταγμούς πως η Όλγα Βότση δεν περπατεί στις άγονες «παγωμένες ερημιές των χιονισμένων βουνών», αλλά με ευοίωνον θάρρος και πολλήν ειλικρίνεια σε μιάν αναμφισβήτητα δημιουργική περιοχή. («Σημερινά Γράμματα», 12/1954-1/1955). –Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος,  Τα «Ενδόμυχα» έχουν τη διπλή αυτή όψη: ρέει βαθιά μέσα τους το ρεύμα της ζωής και πάνω απ’ αυτό διαγράφει ο ποιητικός λόγος τα τόξα του.(31/3/1953). –Άλκης Θρύλος , Η διάθεση της κ. Όλγας Βότση είναι στ’ «Αγερινά», όπως και σε άλλες προηγούμενες συλλογές της, μυστικοπανθεϊστική. Η θρησκευτικότητά της έχει ένα ιδιαίτερο χρώμα. Η κ. Βότση δεν αγνοεί, δεν περιφρονεί όπως άλλοι μυστικιστές, τη χαρά , την ομορφιά. Τουναντίον η θέα της Φύσης, που τη βλέπει σαν ένα δημιούργημα, σαν πλάσμα ενός Θεού καλλιτέχνη, την ευφραίνει. Παράλληλα, δεν τοποθετεί, όπως οι πανθεϊστές, τον κόσμο σε κάποια απόσταση από τον εαυτό της παραδίνοντας την κάθε μορφή του στην  αιγίδα ενός Θεού’ δεν τον αντικειμενοποιεί’ εισορμά εκείνη μέσα στο πάν. («Φιλολογική Πρωτοχρονιά», 1956). –Αστέρης Κοββατζής, Η κ. Όλγα Βότση με τ ‘ «Αγερινά» πλέκει έναν ύμνο στη ζωή, έναν ύμνο στο φώς, στο αγέρι, στις δυνάμεις της αγάπης και της ομορφιάς. Ένας ασυγκράτητος πανθεϊστικός οίστρος δονεί την ευαίσθητη αυτή ψυχή, πού «εκτός εαυτής» γυρίζει τα μάτια της όλα τα σημεία, για να δεί, να καταλάβει και να τραγουδήσει τα σύμπαντα, τα μεγάλα και τα μικρά, που συγκροτούν το θαύμα της δημιουργίας. («Απογευματινή» 19/9/ 1955). –Πέτρος Μαρκάκης, Η ποίηση της Βότση δεν είναι κάτι που μπορεί να ξεπεραστεί μ’ αφροντισιά και να μιλήσει κανένας ανεύθυνα και επιπόλαια. Δεν μπορούμε ούτε να τη δούμε μήτε να την κρίνουμε στα επί μέρους, αλλά σαν καθολική ποιητική έκφραση. («Ηπειρωτική Εστία», Νοέμβριος 1954). –Τατιάνα Μιλλιέξ,  Μέσα στη νεοελληνική ποίηση, αν εξαιρέσει κανείς την κατ’ εξοχή θρησκευτική ποίηση του Τάκη Παπατζώνη και της Μελισσάνθης, η Όλγα Βότση είναι σχεδόν η μόνη που μέσα στην αναζήτησή της συγκεκριμενοποιεί το αίσθημά της και το κατατάσσει θρησκευτικά. («Ανεξάρτητος Τύπος» 30/1/1959). –Τάκης Παπατζώνης, «Είμαι πολύ ευτυχής που μπορώ να πώ για τα «Ερημικά», πώς την αισθάνθηκα αυτή την ικανοποίηση. Δεν είναι μόνο η αρτιότητα και η άψογη ποιητικότητα του εκφραστικού Σας μέσου κι’ η αφομοίωσή του με τα εκφραζόμενα που μου την προξένησαν… Προστίθεται το ουσιαστικό κύριο στοιχείο, το καθαρά ποιητικό, πού δείχνει συνεχώς και χωρίς μεταπτώσεις τη σταθερή παρουσία του και κατορθώνει να μεταδώσει την τραγικότητα μιάς ψυχικής δοκιμασίας, πού επιβάλλεται αντικειμενικά με αυθυπαρξία τέχνης. Τραγικότητα που μ’ ευγένεια και συγκρατημό κρατιέται σε ηρωικά όρια καρτερίας και βρίσκει μόνη καθαρτήρια διέξοδο σε διάχυτη θρησκευτικότητα και στην ιερότητα της απομόνωσης. Διαβάζοντας τα ποιήματά Σας (τα «Ενδόμυχα» ή μάλλον το ποίημά Σας, γιατί τόση είναι η συνοχή των αναβαθμών Σας,-σκέφτηκα κι’ αισθάνθηκα πώς είσθε Existentialiste. Όχι βέβαια με την έννοα πώς ανήκετε στη σημερινή ιδιόρρυθμη φάση του «άθεου» υπαρξισμού της Γαλλίας και της Bale,  αλλά του χριστιανικού, του μυστικού, του Kirkegaard. (Γιατί όχι και του Juan de la Cruz και της Αγίας Θηρεσίας;) Το δράμα της αγωνίας, όταν αισθανόμαστε μόνοι, παρ’ όλη μας τη σφοδρή έλξη προς το Θεό, εγκαταλειμμένοι απ’ το Θεό.  (9/4/1953).-Μιχάλης Περάνθης, Τα «Ενδόμυχα» είναι βγαλμένα από την περισυλλογή μιάς συσσωρευμένης ευαισθησίας, που έχει πολλή πίκρα ως υπόστρωμα και πολλή ευγένεια, ως επιφάνεια, με μιά γλώσσα ειδυλλιακά μουσική, που αφαιρεί από τα γεγονότα τη σκληρή ουσία τους, για να κρατήσει τη συμβολική τους προέκταση, που πάει να γίνει προσευχή, αλλά δεν παύει να δονείται από μιά κρυμμένη δραματικότητα.(«Αθηναϊκή» 11 /5 /1953 ). –Α. Περνάρης,  Δίχως κανένα απολύτως ρητορισμό, δίχως καμίαν εκζήτηση, με την απλότητα με την οποίαν ξέρουν να μιλούν οι μεγάλες ψυχές, η κυρία Βότση μας δίνει όλο το βάθος ενός υπέροχου αισθήματος και μας μετοχετεύει τους πιό αγνούς παλμούς της καρδιάς της. (Times of Cyprus, 28/2/1959).

7., Ο  ΜΕΓΑΛΟΣ  ΉΧΟΣ, Τυπογραφείο Γ. Αποστολόπουλου Αθήνα, Μάρτιος 1965, σ.80, διαστ. 17.5 Χ24.5, δρχ. 350.

Η συλλογή χωρίζεται σε τρείς κύκλους ποιημάτων. «Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΠΛΑΓΙΑ».- «ΑΙΩΝΙΟΣ ΓΥΡΙΣΜΟΣ». –«ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ». Προσδιοριστικός οδηγός  της συλλογής είναι το γερμανόγλωσσο απόσπασμα του γερμανού ποιητή Holderlin. “Aber wohl…” του ξεκινήματος. Επίσης, ο πρώτος κύκλος αρχινά με αγγλόγλωσσο απόσπασμα της ποιήτριας Emily Dickinson, “The soul unto itself…”. Ο δεύτερος κύκλος ανοίγει με ένα γαλλικό απόσπασμα της Simon Weil. “Et quand elle…”.  Ο δεύτερος κύκλος ανοίγει με ιταλόφωνο τετράλεκτο του ιταλού ποιητή G. Ungaretti, “M’ illumino…”.

8., ΚΡΥΠΤΗ  ΚΑΙ  ΣΥΝΟΡΟ, 1970. (Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης)

9., ΓΥΜΝΑ  ΠΕΛΜΑΤΑ,  Τυπογραφείο «ΚΟΝΤΟΥ», εκδ. Βάκων, Ιούνιος 1973, σ. 88, διαστ. 17.5Χ 24.5,, δρχ. 300 .Παρουσιάζονται τέσσερεις κύκλοι ποιημάτων: («ΒΟΥΗ ΤΩΝ ΣΠΛΑΧΩΝ ΜΟΥ». –«ΣΑΚΟΥΛΙ ΑΠΟ ΚΟΚΚΑΛΑ».-«ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΩΜΑ».- «ΕΞΩ ΦΕΓΓΕΙ Η ΤΡΟΦΗ»).

10., ΟΙ  ΣΚΑΛΕΣ,  Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα, Σεπτέμβριος 1976, σ. 88, διαστ.17.5Χ24.5, δρχ.350.  Η συλλογή είναι αφιερωμένη από την πειραιώτισσα ποιήτρια «Στη μνήμη του πατέρα μου» χωρίζεται σε τρείς ενότητες («ΟΙ ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ».-«Η ΣΦΑΙΡΑ».-«Ο ΒΥΘΟΣ»).

11., ΞΕΦΩΤΑ, 1979

12., Η  ΑΛΛΗ  ΓΝΩΣΗ, Τυπογραφείο Α. Ζουμαδάκη Αθήνα, Σεπτέμβριος 1982, σ.88, διαστ.17.5Χ24.5, δρχ. 350 Περιλαμβάνει τις ενότητες ποιημάτων («ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΟΔΥΝΗ».–«ΟΔΥΝΗΡΗ ΚΑΘΕΤΟΣ».-«ΑΧΟΡΤΑΓΑ ΧΕΡΙΑ».–«ΟΛΟ ΥΨΟΣ»). Τα ποιήματα των σελίδων 32, 59 έχουν διακείμενα από τα Ορφικά και την Αποκάλυψη του Ιωάννου.

12(α)., -LA FUENTE Y EL OJO, 1984 (Επιλογή ποιημάτων της στα ισπανικά),, Barcelona, Los Vientos, Επιλογή, Μετάφραση: Jose Ruis

13., ΠΗΛΙΝΟ  ΣΧΗΜΑ, Αστρολάβος/ Ευθύνη, Αθήνα, Νοέμβριος 1985, σ. 112, διαστ.13Χ20, δρχ.300  (Βραβείο Λάμπρου Πορφύρα της Ακαδημίας Αθηνών). Περιλαμβάνει τρείς ενότητες ποιημάτων:( «Ο ΕΧΘΡΟΣ ΜΟΥ, Ο ΦΙΛΟΣ ΜΟΥ» (7-29). «ΕΝΑ ΦΡΥΓΑΝΟ Ο ΑΔΑΜ» (31-78).  «ΘΑΥΜΑΣΜΕ ΠΑΝΑΡΧΑΙΕ» (81- 108)).

14., Η  ΕΞΕΔΡΑ, Αστρολάβος/Ευθύνη Αθήνα, Νοέμβριος 1988, σ. 94 νούμερο 36, διαστ.13Χ20, δρχ.280 Περιλαμβάνει τρείς ενότητες ποιημάτων («ΕΦΤΑΣΑ ΩΣ ΚΑΤΩ». – «ΕΞΑΓΟΡΑ». –«ΤΟ ΑΛΩΒΗΤΟ»).

15., ΤΑ  ΠΟΙΗΜΑΤΑ. ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ (1951-1973), Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα, Δεκέμβριος 1989, σ. 396, διαστ.13Χ20.5..

(Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο Ποίησης)

Επιμελητής της έκδοσης και των τεσσάρων τόμων Κώστας Λουκάκης.  Ο τόμος περιλαμβάνει φωτογραφία έργου του ισπανού ζωγράφου Pablo Picasso.  Περιέχει τις συλλογές: ΕΡΗΜΙΚΑ (1951).-ΕΝΔΟΜΥΧΑ (1953).-ΑΓΕΡΙΝΑ (1955). – ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΣΙΩΠΗ (1958). –ΠΡΩΤΗ ΡΙΖΑ (1962). – Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΗΧΟΣ (1965). –ΚΡΥΠΤΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΡΟ (1970).- ΓΥΜΝΑ ΠΕΛΜΑΤΑ (1973). Η συλλογή «ΕΝΔΟΜΥΧΑ» αρχίζει με προπομπό το απόσπασμα του φιλόσοφου ρωμαίου αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου: «Ένδον σκάπτε’ ένδον η πηγή του αγαθού, και αεί αναβλύειν δυναμένη, εάν αεί σκάπτης». Ενώ η Τρίτη συλλογή έχει ως μότο απόσπασμα από την Παλαιά Διαθήκη, Βασιλέων Γ΄, «Και ιδού πνεύμα μέγα κραταιόν διαλύον…».

16., ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ. ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ (1976-1988), Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα, Φεβρουάριος 1991, σ. 372, διαστ.13.5Χ20.5

(Βραβείο Ελληνικής Εταιρείας Χριστιανικών Γραμμάτων για το σύνολο του ποιητικού της έργου). Ο τόμος συνοδεύεται με φωτογραφία έργου του εικαστικού Juan  Gris.  Περιέχει τις συλλογές: (ΟΙ ΣΚΑΛΕΣ (1976).- ΞΕΦΩΤΑ (1979).- Η ΑΛΛΗ ΓΝΩΣΗ (1982),- ΠΗΛΙΝΟ ΣΧΗΜΑ (1985).- Η ΕΞΕΔΡΑ (1988).

17., Ο  ΚΑΙΡΟΣ  ΣΕ  ΚΟΙΤΑΖΕ, Αστρολάβος/Ευθύνη, Αθήνα, Ιούλιος 1993, σ.96, νούμερο 69. Διαστ.13Χ20, δρχ.1040

Περιλαμβάνει τρείς ενότητες ποιημάτων «ΚΡΥΦΤΗΚΕΣ, ΤΑΦΗΚΕΣ». – «Ο ΤΡΟΜΟΣ ΑΚΙΝΗΤΟΥΣΕ». – «ΤΙΠΟΤΑ ΠΙΟ ΒΑΘΥ»

18., ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ. ΤΟΜΟΣ ΤΡΙΤΟΣ (1993-1997), Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα, Απρίλιος 2000, σ. 262, διαστ.13.5Χ20.5, δρχ.5200

Η έκδοση συνοδεύεται με φωτογραφία της ποιήτριας, χειρόγραφο ποίημά της «Φέγγει το δέντρο», και μικρό βιογραφικό της από τον επιμελητή της έκδοσης ποιητή και μελετητή της Κώστα Λουκάκη. Περιέχει: (-Ο ΚΑΙΡΟΣ ΣΕ ΚΟΙΤΑΖΕ (1993)- ΤΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ (ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1993-1997)- ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΑΧΡΟΝΟΛΟΓΗΤΑ)

19., ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ. ΤΟΜΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ (1960-1993), Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα, Μάρτιος 2002, σ. 248, διαστ.13.5Χ20.5, Ευρώ 15.26

Ο τόμος περιλαμβάνει Σχέδιο του εικαστικού Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα. Και, μικρό βιογραφικό και συμπληρωματικά για την έκδοση του τέταρτου τόμου από τον Επιμελητή Κώστα Λουκάκη.  Περιέχει: (ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ 1960/1961/1962/1963/1964/1965/1966/ 1967/ 1968/1969/1970/1971/ 1972/ 1973/1961/ 1975/1976/ 1977/1978/1979/1980/1981/1982/1983/1984/ 1985/ 1986/ 1987/ 1988/ 1989/ 1990/ 1991/1992/1993).

19 (β)., -Le dernier ange et autres poems Orphee, La Difference, No 164, Paris 1993 (Μετάφραση Renee Jacquin)

ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ-ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ

1., ΠΟΛΥΕΔΡΑ  Στοχασμοί, Τυπογραφείο Ν. Αποστολόπουλου Αθήνα, Μάρτιος 1978, σ. 182, διαστ.15Χ21 Περιεχόμενα: (Η Ζωή. –Ο Θάνατος. –Ο Άνθρωπος. –Η Νεότητα. –Ο Πόνος. –Το Κακό. –Η Δύναμη. –Η Αλήθεια. –Η Δικαιοσύνη. –Η Φύση. –Ο Κόσμος. –Η Ποίηση και ο Ποιητής. –Η Μουσική. –Η Σιωπή. –Η Ψυχή. –Το Πνεύμα. –Οι Άγιοι. –Ο Θεός.). Ο τόμος είναι αφιερωμένος «Στη μητέρα μου».

2., ΟΔΥΝΗ ΚΑΙ ΕΥΔΙΑ Στοχασμοί, Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα Νοέμβριος 1984, σ.164 διαστ.13Χ.20.5 Περιεχόμενα: (-Τα γκρεμά του ανθρώπου (Α-Γ).-Ο απελπισμένος βυθός.-Η ακίδα του πόνου.-Τα βέλη της Μοναξιάς.- Το σφάδασμα του φθαρτού.-Η δύναμη των φτερών. –Η ακριβή εισπνοή της ελευθερίας. –Το αίμα της ποίησης. –Στίλβη αθανασίας. –Τα νάματα των Μεγάλων. –Σπάνιοι και Μεγάλοι (Μιά περιδιάβαση)).

Το βιβλίο με τους Στοχασμούς της ποιήτριας ανοίγει με το του Ηρακλείτου «Εδιζησάμην εμεωυτόν».

3., ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ  Μελετήματα και Στοχασμοί, Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα, Ιανουάριος 1995, σ. 196, διαστ.13Χ20.5, δρχ. 1872

Το βιβλίο χωρίζεται σε τρείς ενότητες και περιέχει δημοσιευμένα  μελετήματα της ποιήτριας στα  περιοδικά «Νέα Εστία» (3), «γραφή» της Λάρισας (1), «Ευθύνη» (5), «Τετράδια Ευθύνης» (5) «Σύναξη» (1), «Φιλολογική Πρωτοχρονιά» (1), «Κυπριακή Μαρτυρία» (1) και ένα Ανέκδοτο κείμενό της «Το λεπτό σκοινί (Σκέψεις για τον Ντοστογιέφσκη). Βλέπε αποδελτίωση συμμετοχών της παρακάτω.

                              ΜΕΡΟΣ  Β

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

1., ΦΡΑΝΤΣ  ΚΑΦΚΑ:  ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ- ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ, Ιωλκός, Αθήνα 1971

2., *ΓΚΕΟΡΓΚ  ΤΡΑΚΛ,  ΤΑ ΠΕΖΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ. Εισαγωγή-Μετάφραση: ΟΛΓΑΣ ΒΟΤΣΗ, εκδ. Τυπογραφείο Γ. Αποστολόπουλου, Αθήνα Δεκέμβριος 1974, σ. 40 Περιεχόμενα: (Εισαγωγή, 7-11. Μεταμόρφωση του κακού, 13-15. Χειμωνιάτικη νύχτα, 1-18. Όνειρο και παραφροσύνη, 19-28. Αποκάλυψη και αφανισμός, 29-36.)

* Βλέπε τα δύο σημειώματά μου και αναρτήσεις  για τον Γκέοργκ Τρακλ.

                                  ΜΕΡΟΣ Γ

ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΤΗΣ

1., ΦΡΑΝΤΣ  ΚΑΦΚΑ  ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ, εκδ. ΕΥΘΥΝΗ-ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟΡΙΟΥ/8, Αθήνα, Δεκέμβριος 1983, σ. 224. (Όλγα Βότση: ΦΡΑΝΤΣ ΚΑΦΚΑ,16-17)

2., CAHIER  PIERRE  EMMANUEL-ΤΕΤΡΑΔΙΟ  ΠΙΕΡ  ΕΜΜΑΝΥΕΛ. Introduction JEAN  ONIMUS- Εισαγωγή ΖΑΝ ΟΝΙΜΥΣ, 1 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΙΣ/ ΕΥΘΥΝΗ. RESPONSABILITE. Εκδ. Τυπώθηκε στα Τυπογραφεία του Γαλλικού Ινστιτούτου τον Ιούλιο 1980, σ.220. (BABEL/1952.  ΒΑΒΕΛ: μτφ. Όλγα Βότση,39-41.-EVANGELIAIRE/1961. ΔΥΟ ΠΟΙΗΜΑΤΑ: μτφ. Όλγα Βότση, «Ο θάνατος του Κυρίου»- «Άθεη προσευχή», 88-90.-LA FACE HUMAINE/1965. μτφ. Όλγα Βότση, «ΣΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΟΝΟΜΑ», 107.-TRISTESSE O MA PATRIE/1966. Μτφ. Όλγα Βότση, «Η ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΑ Ι, ΙΙ», 129-130)

                    Άθεη προσευχή

Τα μάτια μου τα χέρια μου είναι όλο το βασίλειό μου

Τα μάτια μου το στόμα μου και η γούβα των χεριών μου

Βλέπω τη νύχτα μέσα τους. Η μέρα μου είναι ένα φάντασμα

Μιλώ στον άνεμο. Σιωπώ όταν βρίσκομαι στους δικούς μου

Εγώ πού θα μπορούσα να πιώ έναν ουρανό μές στην παλάμη μου

Δεν κρατώ παρά κατακάθι μέσα μου

 

Δεν ξέρω πιά να συσπώ τα δάχτυλά μου πάνω σε τίποτα

Τ’ ανοιχτά μάτια μου έχουν κάψει τα βλέφαρά τους

Αυτό που με αποφεύγει είναι το μοναδικό αγαθό μου

Είμαι πιά χαμένος όταν ξεδιψώ βαθιά του

Η γλώσσα μου είναι ξερή και την υγραίνω μάταια

Μόλις την προφέρω η λέξη λιώνει στο φώς

 

Τί είμαι λοιπόν. Ο καλόγερος μιάς δυστυχίας

Πού η ύπαρξη βασανίζει απ’ την πείνα δίνοντάς του το στήθος

Πεθαίνω αδιάκοπα στα πράγματα που ελπίζω

Αλλ’ αυτός ο θάνατος μ’ εμποδίζει να πεθάνω

Ώ αίνιγμά μου Ώ μηδέν πού με φωτίζεις

Είναι κανείς Θεός όταν είναι σε τέτοιο βαθμό φτωχός.

-Τετράδια Ευθύνης 11/Ευθύνη 1980 Κότινος στον Άγγελο Σικελιανό-Τριάντα χρόνια από το θάνατό του. (Η ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ, 44-50)

-Τετράδια Ευθύνης 15/Ευθύνη 12, 1981 Μνημόσυνο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη-εβδομήντα χρόνια από την κοίμησή του. (ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ, 47-54)

-Τετράδια Ευθύνης 19/Ευθύνη 1983 Μέρες του ποιητή Κωνσταντίνου Π. Καβάφη- πενήντα χρόνια από τον θάνατό του. (ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ, 29-41)

-Τετράδια Ευθύνης 22/Ευθύνη 1984 Αρετή και Δόξα του Διονυσίου Σολωμού-εις μνήμην και τιμήν. (ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ, 54-60)

-Τετράδια Ευθύνης 24/Ευθύνη 1986 Αέναον Σήμα του Ανδρέου Κάλβου- Στα 160 χρόνια των «Λυρικών». (ΚΑΛΒΟΣ- ΣΟΛΩΜΟΣ, 46-50)

-Τετράδια Ευθύνης 34/Ευθύνη 1996 Σπουδή στον ποιητή Γιώργου Βαφόπουλο

                               ΜΕΡΟΣ  Δ

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ  ΣΕ  ΑΝΘΟΛΟΓΙΕΣ

-ΗΡΑΚΛΗΣ Ν. ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ, ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ (1708-1959), 8^η έκδοση, Εστία, Αθήνα 1963, σ.92

-ΡΕΝΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ, ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ, τόμοι 3. 10^η έκδοση, Αθήνα, Τόμος Α΄ Τα Νέα Ελληνικά 1970-1971, σ. 149-151

-ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ, ΛΥΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ, Πλειάς,  Αθήνα 1993, σ. 158-159 

-ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ, ΞΕΝΩΝ ΑΙΜΑΤΩΝ ΤΡΥΓΟΣ. Ανθολογία ελληνικών ποιημάτων, εκδ. Γαβριηλίδης, Αθήνα 2014, σ. 50 (ΕΡΗΜΙΤΙΣΣΑ, από τη συλλογή Ερημικά, Αθήνα 1951)

-ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΚΚΙΝΗΣ, ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ (1708-1989), Ε΄ έκδοση, Εστία, Αθήνα 1995, (Το Πανί του κόσμου. Από τη συλλογή Γυμνά πέλματα), 94. Έτος γέννησης 1924

-ΓΕΩΡΓΙΟΣ Χ. ΚΟΥΛΟΥΡΗΣ: Επιμέλεια. ΠΟΙΗΣΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ. Α΄, εκδ. Νέα Σκέψη, Αθήνα 1977, σ. 30

-ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΡΙΔΗΣ, ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ 1930-1965, εκδ. Ιωλκός, Αθήνα 1965, σ.39

-ΚΩΣΤΑΣ ΛΟΥΚΑΚΗΣ, ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ, εκδ. Το Ελληνικό Βιβλίο, Αθήνα,1978, σ.42-52

-ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΕΡΑΝΘΗΣ, ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ, έκδοση 9^η, τόμοι 3. Τόμος Γ΄, Αθήνα, χ.χ., σ.415-416

-ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΣΚΑΡΤΣΗΣ, Η ΝΕΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ/ ΜΙΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ. Εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1999, σ. 378

-ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΛΑΚΑΣΗΣ- ΤΣΕΚΟΣ, ΕΚΛΕΚΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα 1993, σ.20

-ΝΙΚΟΣ ΤΥΠΑΛΔΟΣ, ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥ ΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ από το Σολωμό έως το 1973. Εκδ. Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1974, σ. 88-95

-ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΧΑΤΖΗΠΕΤΡΟΣ, ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ, εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1996,.σ. 98-104

-ΘΑΝΑΣΗΣ Θ. ΝΙΑΡΧΟΣ-ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΩΣΤΙΕΡΗΣ, Ποίηση ’75, εκδ. μικρή Άρκτος, Αθήνα 1975, σ.24-27

-ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΩΣΤΙΕΡΗΣ-ΘΑΝΑΣΗΣ Θ. ΝΙΑΡΧΟΣ: Επιλογή-πρόλογος. ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ, Ελληνικά ποιήματα για ξένους ποιητές. ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ. Στο εξώφυλλο και στη σελ. 9 έργα του Δημήτρη Λαλέτα. Εκδ. Οδός Πανός, Αθήνα, Απρίλιος 2012. (ΣΤΟΝ HOLDERLIN, 22.- EMILY DICKINSON I,II, 23) (π)

-ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΓΕΡΗΣ- ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥ-ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΩΤΑΣ-ΜΙΜΗΣ Μ. ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ, Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΑΝΘΟΛΟΓΗΜΕΝΗ. Τόμος 5^ος,  Νέοι Χρόνοι, εκδ. Παρθενών, Αθήνα 1977. (Αυτή η διψασμένη έρημος), σ.721,  Έτος γέννησης Πειραιάς 1924

-ΠΑΝΟΣ Π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥΝΗΣ- ΠΑΥΛΟΣ Π. ΝΑΘΑΝΑΗΛ, ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ, εκδ. Δίφρος, Αθήνα 1961, σ. 35-37. (Αρχάγγελος- Νύχτα). Έτος γέννησης 1924-

-Γ. Κ. ΖΩΓΡΑΦΑΚΗΣ: Εποπτεία. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ: Επιμέλεια. ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ, τόμοι 3, Μαλλιάρη- Θεσσαλονίκη 1976, τόμος Γ’  (1920-1976), Σ. 255-257. Έτος γέννησης Πειραιάς 1924-

-ΠΟΙΗΤΙΚΗ  ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ της Νέας Ελληνικής Γενιάς, εκδ. Άγκυρα, Αθήνα 1971. (Η ΜΑΣΚΑ, 52-54.- ΑΦΗΣΕ ΤΑ ΝΑ ΠΕΣΟΥΝ, 53.- ΕΞΟΔΟΣ, 53-54). Έτος γέννησης Πειραιάς 1924

-ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ. Τόμος 6^ος,  εκδ. Αδερφοί Μπούκα, Αθήνα χ.χ. σ. 312-316. Έτος γέννησης 1924

-ΓΙΩΡΓΟΣ Π. ΣΑΒΒΙΔΗΣ-  ΕΛΕΝΗ ΤΣΑΝΤΣΑΝΟΓΛΟΥ, Μικρή Ανθολογία Ποιήσεως Ελληνίδων. Περιοδικό Νέα Εστία τόμος 12^ος, τχ. 1331/ Χριστούγεννα 1982, σ. 36

-JOSELLE   DORON, VOIX  de FEMMES,  Greeques 2000, σ. 106-109.

                             ΜΕΡΟΣ  Ε

ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ  ΓΙΑ  ΤΟ  ΕΡΓΟ  ΤΗΣ

-ΚΩΣΤΑΣ  ΛΟΥΚΑΚΗΣ,  ΑΚΙΝΗΤΟ ΚΕΝΤΡΟ. Η θρησκευτική ιδέα στο έργο της Όλγας Βότση, εκδ. Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα, Δεκέμβριος 1986, σ. 112, διαστ.14Χ21.5. Περιεχόμενα:  (ΕΙΣΑΓΩΓΗ, 9-12.-1.ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, 13-26.- 2.ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ, 27-31. -3.ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ, 32-36.-4.ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ, 37-43.- 5.Η ΦΥΣΗ ΚΑΙ Ο ΘΕΟΣ, 44-48. -6.Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ, 49-58.- 7.Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ, 59-67. -8.Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ, 68-78.- 9.ΖΩΗ ΤΩΡΑ ΚΑΙ ΠΑΝΤΑ, 79-96. -10.ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ, 97-107.)

-ΓΙΑ  ΤΗΝ  ΟΛΓΑ  ΒΟΤΣΗ.  ΜΙΧΑΛΗΣ Γ. ΜΕΡΑΚΛΗΣ- ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Ν. ΜΟΣΧΟΣ. Εισηγητής ΤΑΣΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ. Εκδ. ΠΑΡΑ ΚΕΙΜΕΝΑ-ΕΥΘΥΝΗ, Νούμερο 7, Αθήνα, Ιανουάριος 1998, σ. 46, διαστ.13Χ20 (Περιεχόμενα: (- Μ.Γ. Μερακλής, ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ ΒΟΤΣΗ, 7-24. – Ε. Ν. Μόσχου, Η ΟΛΓΑ ΒΟΤΣΗ ΩΣ ΔΟΚΙΜΙΟΓΡΑΦΟΣ, 25-34. – Τάσου Αναγνώστου, ΟΛΓΑ ΒΟΤΣΗ, 35-40).

-ΤΟ ΣΧΗΜΑ ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ ΒΟΤΣΗ. ΚΕΙΜΕΝΑ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ-ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ-ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ/ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ-ΔΟΚΙΜΙΩΝ. Χαρακτικά Παναγιώτη Τέτση. Εκδ. Ursa Minor/ Ευθύνη τόμος 10^ος,. Αθήνα, Νοέμβριος 2009, σελ. 144, διαστάσεις 14,5Χ21,5, τιμή 15,90 ευρώ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ΕΙΣΑΓΩΓΓΗ, 9.-ΚΕΙΜΕΝΑ: Σαράντου Ι. Καργάκου, ΟΛΓΑ ΒΟΤΣΗ: ΕΝΑΣ ΣΟΦΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ.-Νατάσας Κεσμέτη, Η ΜΑΛΑΜΑΤΕΝΙΑ ΤΩΝ ΓΚΡΕΜΩΝ, 15-25.-Ηλία Κεφάλα, ΜΟΝΟΚΟΝΤΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ ΒΟΤΣΗ, 26-29.-Νίκου Αλ. Μηλιώνη, ΣΠΟΥΔΗ ΣΤΗ ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ ΒΟΤΣΗ, 30-36.-Χρύσα Τσικριτσή Κατσιανάκη, Στα «ΑΓΑΠΗΜΑΤΑ» της συλλογής «Προσπελάσεις», 1990, 37. (ποίημα)./ ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΓΑ ΒΟΤΣΗ: Νικηφόρος ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ, περ. «Ελεύθερα Γράμματα» τ.60/1947, σελ.44, 38.-Αιμίλιος ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΟΣ, «ΕΝΔΟΜΥΧΑ», περ. «Νέα Εστία», τ.623/1953, σ.945, 38-39.-Μανόλης Γ ΙΑΛΟΥΡΑΚΗΣ, «ΕΝΔΟΜΥΧΑ», «Ταχυδρόμος», Αθήνα, 1953, 40.-Τάκης ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, «ΕΝΔΟΜΥΧΑ», Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών, 2.1.67, 40-42.- Γιώργος ΔΕΛΙΟΣ, «ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΣΙΩΠΗ», «Συγγραφείς και Βιβλία», Ε.Ι.Ρ., 7-1-59, 42-44.- Κώστας ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΣ, «ΠΡΩΤΗ ΡΙΖΑ», περ. «Εποχές», τευχ. 4/1963, σ.σ.67-70, 44-48.-Βάσος ΒΑΡΙΚΑΣ, «ΠΡΩΤΗ ΡΙΖΑ», εφημερίδα «Το Βήμα»,18-8-1963, 48-49.-Στέλιος ΓΕΡΑΝΗΣ, «ΠΡΩΤΗ ΡΙΖΑ», περιοδικό «Θερμοπύλες» Μάρτιος-Απρίλιος 1963, 49-50.-Τάκης ΔΟΞΑΣ, «ΠΡΩΤΗ ΡΙΖΑ», περιοδικό «Ελληνικά Θέματα» Μάϊος 1963, 50-51.-Γιώργος ΘΕΜΕΛΗΣ, «ΠΡΩΤΗ ΡΙΖΑ», «Η νεώτερη ποίησή μας», εκδ. οίκος Γ. Φέξη, Αθήνα 1963, 51-52.-Μπάμπης ΚΛΑΡΑΣ, «ΠΡΩΤΗ ΡΙΖΑ», εφημερίδα «Βραδυνή» 11-3-1963, 52-53.-Χρήστος ΛΕΒΑΝΤΑΣ, «ΠΡΩΤΗ ΡΙΖΑ», εφημερίδα «Φωνή του Πειραιώς», 15-2-1963, 53.-Κώστας ΣΟΥΚΑΣ, «ΠΡΩΤΗ ΡΙΖΑ», εφημερίδα «Φωνή του Πειραιώς» 25-9-1963, 54.-Κώστας ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΣ, «ΠΡΩΤΗ ΡΙΖΑ», περ. «ΕΠΟΧΕΣ» τεύχ. 4/1963, σ.σ.67-70, 54-58.-Πέτρος ΧΑΡΗΣ, «ΠΡΩΤΗ ΡΙΖΑ», εφημερίδα «Ελευθερία» 8-12-1963, 59.-Α. ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗΣ, «ΠΡΩΤΗ ΡΙΖΑ», Περιοδικό «Πνευματική Κύπρος», Μάιος 1963, 59-61.-Ανδρέας ΚΑΡΑΝΤΩΝΗΣ, «Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΗΧΟΣ», περ. «Νέα Εστία» τ.958/1967, σ.765, 61-62.-Δημήτρης Κ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, «ΠΟΛΥΕΔΡΑ», περ. «Νέα Εστία» τεύχ. 1224/1978, σ.σ. 829-893, 62-64.-Ανδρέας ΚΑΡΑΝΤΩΝΗΣ, «ΞΕΦΩΤΑ», περ. «Νέα Εστία», τ.1277/1980, σ.σ.1320-1321, 65-67.-Μαν. ΓΙΑΛΟΥΡΑΚΗΣ, «ΞΕΦΩΤΑ», «Βιβλιεμπορική» αρ. σ. 8 Νοέμβριος 1979-Αθήνα, 67-68.-Άγγελος ΦΟΥΡΙΩΤΗΣ, «ΞΕΦΩΤΑ», εφημ. «Ακρόπολις» 12 Φεβρουαρίου 1980, Αθήνα, 68-69.-Κώστας Π. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, «ΞΕΦΩΤΑ», περ. Ευθύνη, τ.238/1991, σ.550., 69-70.-Ευάγγελος Ν. ΜΟΣΧΟΣ, «Η ΑΛΛΗ ΓΝΩΣΗ», περ. «Νέα Εστία», τ. 1334/1983, σ.σ.204-205, 70-71.-Ευάγγελος Ν. ΜΟΣΧΟΣ, «ΟΔΥΝΗ ΚΑΙ ΕΥΔΙΑ», περ. «Νέα Εστία», τ.1401/1985, σ.σ.1525-1526, 72-74.-Θανάσης ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΗΣ ΦΘΟΡΑΣ ΣΤΟ ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΟ ΦΩΣ. Προσεγγίζοντας το «Πήλινο Σχήμα» της Όλγας Βότση, «Λογοτεχνικά Μελετήματα», 1982, 74-81.-Ευάγγελος Ν. ΜΟΣΧΟΣ, «ΠΗΛΙΝΟ ΣΧΗΜΑ», περ. «Νέα Εστία» τ.1426/1986, σ.σ 1589-1590, 81-83.-Γιωργής ΚΟΤΣΙΡΑΣ, «ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ-(1951-1973)», περ. «Ευθύνη», τ.224/1998, σ.396, 83-84.-Χρύσα ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ, «Ο ΥΛΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ, Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ», ηλεκτρονικό περιοδικό “poema…”, 84-86.-Ηλίας ΚΕΦΑΛΑΣ, «ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ-(1960-1993)», περ. «Ευθύνη», τ.420/2006, σ.σ.652-653, 86-88. / ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΣΤΗΝ ΟΛΓΑ ΒΟΤΣΗ.: ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ 1/7/1952, 89.-ΕΦΗ ΑΙΛΙΑΝΟΥ (ποίημα) αφιερωμένο ΣΤΗΝ ΟΛΓΑ ΒΟΤΣΗ, 89.-ΕΛΛΗ ΑΛΕΞΙΟΥ Βουκουρέστι 3/3/1960, 90.-ΝιΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ 2/3/1953, σ.90.-ΙΩΑΝΝΗΣ Ν. ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ 31/3/1953, 91.-ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΛΕΒΙΤΣΗΣ Αθήνα 24/10/1973, 91-92.-ΤΑΚΗΣ ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ 2/2/1953, 92.-ΤΑΚΗΣ Κ. ΠΑΠΑΤΣΩΝΗΣ 18/3/19…, 92-93. –ΑΘΗΝΑ ΤΑΡΣΟΥΛΗ, 93.-ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ, 28-ΙΒ΄-1965, 93-94.-ΙΩΑΝΝΑ ΤΣΑΤΣΟΥ 14…Κυριακή των Βαϊων, 94.-ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ 25/1/ 1959, 94-95.-ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΙΝΗΣ, Καλλιθέα, 9/9/1973, 95../ Στις σελίδες 96-99 δημοσιεύονται 8 ασπρόμαυρες φωτογραφίες της ποιήτριας  σε διαφορετικές χρονικές περιόδους μόνη της ή με συγγενικά της πρόσωπα./  ΟΛΓΑΣ ΒΟΤΣΗ, ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ. Επιλογή Νίικου Αλ. Μηλιώνη.: Δημοσιεύονται τα εξής ποιήματα, EMILY DICKINSON/ ΟΤΑΝ ΑΝΟΙΓΟΥΝ/ΜΑΘΗΣΗ/ΣΕ ΛΙΓΟ ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΘΑ ΠΕΣΕΙ/ ΤΟ ΠΑΝΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ/ΚΟΝΤΑΙΝΟΥΝΕ ΤΑ ΣΚΟΙΝΙΑ/ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΔΙΨΑΣΕΣ/ΟΙ ΣΚΑΛΕΣ/Η ΘΑΛΠΩΡΗ/ΟΙ ΚΡΟΥΝΟΙ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ/ ΑΤΟΦΙΟΝ ΣΕ ΠΙΝΟΥΜΕ/ ΟΛΑ ΘΡΕΦΟΥΝ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ/ΤΟ ΑΝΘΑΚΙ/ΟΡΕΣΤΗΣ/Η ΤΟΛΜΗΡΗ ΖΩΗ/ΑΡΜΕΝΙΣΜΑ/ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΑΛΛΙΑ/ ΣΕ ΤΙ ΚΟΥΝΙΕΣ/ΜΕΣ’ ΑΠ’ ΤΟΥΣ ΣΙΓΑΛΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ/ ΠΟΤΕ-ΠΟΤΕ/ΗΜΟΥΝ ΑΥΤΗ;/ΤΑ ΦΤΕΡΑ ΜΟΥ/Ο ΠΑΜΠΑΛΑΙΟΣ ΧΡΟΝΟΣ/ΚΑΤΙ ΑΠΟ ΣΕΝΑ/ ΑΚΟΜΑ ΛΙΓΟ/ ΑΔΥΤΑ ΙΙ/ ΣΤΗΝ ΑΓΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΤΙΠΟΤΑ/ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ/ ΣΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΕΙΣΧΩΡΩ/ ΞΕΧΑΣΟΥ ΑΚΟΜΑ/ΠΟΣΗ ΘΑΛΑΣΣΑ/ ΤΡΕΜΕΙ ΤΟ ΚΕΝΟ/ΜΙΑ ΝΙΦΑΔΑ ΕΠΕΣΕ/Η ΠΟΙΗΣΗ/ΕΚΕΙΝΟΙ ΤΟ ΞΕΡΟΥΝ/ ΑΓΝΩΣΤΟ ΩΡΑΙΟ ΚΟΡΜΙ/ ΥΠΝΟΣ ΑΝΥΠΟΠΤΟΣ σ.102-122. Στις σελίδες 123-124 δημοσιεύονται 4 ασπρόμαυρες φωτογραφίες της από βραβεύσεις της./ Ακολουθούν: Ο.Β.: Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΦΚΑ, από «Συναντήσεις» Ε. τ. Φ. 1995, 125-128.- Ο.Β.: Η ΑΚΡΙΒΗ ΕΙΣΠΝΟΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, από «Οδύνη και ευδία» Ε. τ. Φ. 1984», 129-130.. Το Αφιέρωμα κλείνει με την ΒΙΟΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΟΛΓΑΣ ΒΟΤΣΗ, που Επιμελήθηκε ο Δημήτρης Αγγελής, 133-136.

                      ΜΕΡΟΣ  ΣΤ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ  ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

ΙΣΤΟΡΙΕΣ  ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ  ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ- ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ  ΛΕΞΙΚΑ

-Αλέξανδρος Αργυρίου, Η Ελληνική Ποίηση. Α΄ Μεταπολεμική γενιά, τόμος 5^ος, Σοκόλη, Αθήνα 1990, σ. 520-529

-Ηλίας Βουτιερίδης, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, 3^η έκδοση, Δ. Παπαδήμα, Αθήνα 1976, σ.385

-Θ. Ι. Γαλάνης, Γραμματολογία, Κνωσός, Αθήνα χ.χ., σ. 199.

-Χρήστος Δανιήλ, Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Πρόσωπα-Έργα-Ρεύματα-Όροι, εκδ. Πατάκη, Νοέμβριος 2007, σ.319-320

      «Βότση Όλγα (1922-1998) Λογοτεχνικό ψευδώνυμο της ποιήτριας Όλγας Μπούκη-Πλατή. Γεννήθηκε στον Πειραιά. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, παρακολούθησε μαθήματα γερμανικής φιλολογίας και ιστορίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Βόννης. Εργάστηκε στη μέση εκπαίδευση, σε ιδιωτικά σχολεία της Αθήνας, του Πειραιά και της Λευκωσίας. Ως ποιήτρια πρωτοεμφανίστηκε το 1943 στο περιοδικό Νεοελληνική Μούσα με το ποίημα «Προσευχή». Συνεργάστηκε με διάφορα περιοδικά (Εποχές, Νέα Εστία, Νέα Πορεία, Πνευματική Κύπρος, Φιλολογική Πρωτοχρονιά κ.ά.)……….. Η «ιδιότυπη» ποίησή της αναδύεται από τα κατάβαθα της ψυχής της. Πρόκειται για μια ποίηση υπαρξιακή και μεταφυσική, με έντονο φιλοσοφικό στοχασμό, λυρικό οίστρο και υπαρξιακό μυστικισμό. Με τους στίχους της, που διακρίνονται για την αδρότητα και τη μεστότητά τους, θίγει θέματα όπως η αμαρτία, ο θάνατος και η γνώση, ενώ συχνά αποτείνεται προς το υπέρτατο Όν και διαλέγεται μαζί του……», σ.319-320

-Σοφοκλής Γ. Δημητρακόπουλος, Νεοελληνική Λογοτεχνία, σ. 239, 241. Αθήνα 1978

-Κώστας Θρακιώτης, Σύντομη Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Δίφρος 1965, σ. 180

-Αλέκος Κουτσούκαλης, Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας, τόμος 3^ος, Ιωλκός σ. 252-253

-Κωστελένος, Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 1^ος, Αθήνα σ. 155

-Μιχάλης Μερακλής, Σύγχρονη Ελληνική Λογοτεχνία, Πατάκη 1986, σ. 113-115

-Δημήτρης Μαυραγάνης- Γιώργος Μυρτάλης, Βιογραφίες Ελλήνων Συγγραφέων, τόμος Α΄, Ντουντούμης 1994, σ.107

-Παναγιώτης Δ. Μαστροδημήτρης, Εισαγωγή στη Νεοελληνική Φιλολογία, 6^ης έκδοση, Δόμος 1996, σ. 177-178, 471, 523, 525.

-Πάνος Ν. Παναγιωτούνης, Επίτομη Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας 1000 πχ-1991, Γκούζου 1996, σ. 146

-Νίκος Παππάς, Η Αληθινή Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (1100-1973), Τύμφη 1973, σ. 402

-Λίνος Πολίτης, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 1978, σ. 342

-Ηλίας Σιμόπουλος, Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, τόμ. 4^ος, σ.264-270,  εκδ, Χάρη Πάτση, Αθήνα χ.χ.

-Δημήτριος Γρ. Τσάκωνας, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, τόμος 9^ος, Σώφρων 1992, σ.99-108

-Διονύσιος Τσουράκης, Βιογραφίες Ελλήνων Λογοτεχνών και Συγγραφέων, Ελληνοεκδοτική 1997, σ. 65

-Ελένη Νικολάκη-Ελένη Φτίκα. Βιογραφίες Νεοελλήνων Συγγραφέων. Συγγραφείς-Επιμέλεια: Αλέξανδρος Ακριτόπουλος-  Γιάννης Κοτσιφος, Μαλλιάρη-Παιδεία 1997, σ.71

- Συγγραφείς: Χρ. Θεολόγου-Αιμιλία Ξανθοπούλου, Γενική Επιμέλεια: Δημήτρης Γιάκος. Βιογραφικό Λεξικό, Παγουλάτου χ.χ. σ.73-74.

ΒΙΒΛΙΑ

-Ουράνα Διοματάρη, Πιερίδες Μούσες, Τάσος Πιτσιλός, Αθήνα 1988. ΟΛΓΑ ΒΟΤΣΗ, σ.43-142

-Κυριάκος  Ντελόπουλος, ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΨΕΥΔΩΝΥΜΑ. 1800-2004. Συμβολή στη μελέτη της νεοελληνικής λογοτεχνίας 2.261 συγγραφείς-4.117 ψευδώνυμα. Νέα συμπληρωμένη τρίτη έκδοση επεξεργασμένη, με προσθήκες και συμπληρώσεις. εκδ. Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ, Αθήνα 2005.   Μπούκη-Πλατή Όλγα 1922-1998= Όλγα Βότση, σ.301

-Θανάσης Παπαθανασόπουλος, Λογοτεχνικά Μελετήματα, «Θουκυδίδης» Αθήνα 1982.

-Χρύσα Σπυροπούλου-Μαρδιακιάν, Αναγνώσεις, Δοκίμια. Πρόσπερος, Αθήνα Ν.74/ 1992. «ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ» ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ ΒΟΤΣΗ, σ.12-15.- ΟΛΓΑ ΒΟΤΣΗ: ΕΝΑ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΟ ΤΟΠΙΟ. Με αφορμή την έκδοση των «Ποιημάτων» της, τόμος δεύτερος (1976-1988), σ.16-20.

-Νίκος Β. Τυπάλδος, ΤΑ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, Ανιχνεύσεις και προσεγγίσεις στον χώρο της Νεοελληνικής Χριστιανικής Λογοτεχνίας, εκδ. Τήνος, Αθήνα χ.χ., σ.23,24,48, 161,162,163

     ΚΕΦΑΛΑΙΟ  ΤΡΙΤΟ.  Η  Ποίηση

……Και φθάνομε σε δύο γυναικείες φωνές,,  στολίδια ακριβά, της Χριστιανικής Ποιήσεως. Η πρώτη φωνή είναι της Όλγας Βότση (1922) δυνατή φωνή, με μυστική, ασκητική διάθεση. Κινείται πάντα, από το 1951, στο χώρο της Χάρης, αποδέχεται με ταπείνωση τον Αναστημένο Χριστό, (45) αφήνεται στην ενατένιση του Τριαδικού Θεού, με άγρυπνη συνείδηση καθώς ατενίζει το «Ουράνιο Μάτι».

     Χιλιάδες πόθησαν στη μεγάλη σου θάλασσα να πνιγούνε,

χιλιάδες ανοίξαν τα χέρια τους να σε κλείσουν,

κάτω από το άφατο βάρος σου γλυκά να λυγίσουν.

Για τούτο σε είπανε πνεύμα, σε είπανε Μάτι Θεού,

άγριο μονοπάτι σε κράξαν της λευτεριάς…

    Ο Θεός της Βότση φαίνεται σε όλη την προσφορά της’ κι είναι ιδιαιτέρως παρών από τίς δύο-τρείς πρώτες κιόλας ποιητικές συλλογές της «Ερημικά», «Ενδόμυχα», «Αγέρινα», ο Χριστιανικός Θεός, «κάτι το πολύ εταστικό», όπως γράφει και ο Ε. Ν. Μόσχος (46)

     Ποιος πρώτος, Θέ μου, σ’ έκραξε; Ποιός πρώτος

από τη γη σ’ ανάστησε, να ορμήσω

μύρια φιλιά στα πόδια σου ν’ αφήσω;

 

Πού βγαίνεις σιγαλόποδος τη νύχτα

απ’ της σιωπής τα χώματα, τους ίσκιους

και των δακρύων την καταχνιά, να μ’ έβρεις

στο ερημικό καλύβι μου, σαν όλα

το πιό θλιφτό τραγούδι τους θρηνούνε.

 

Κι ασκώνω αργά την κεφαλή και μπαίνει

μές  στην ψυχή μου φώς κι’ αργά σταλάζουν

τα μάτια, ως Σε θωρώ, της ομορφιάς μου

θάλασσα εσύ, πού εντός σου γλυκοσβήνω!

                                    (Ποιός πρώτος…)

     Ολοκληρωμένη ποιήτρια, που μπορεί να ξανοίγεται άφοβα σε υψηλές του στίχου κορυφές, με σταθερή πάντα προσήλωση στις Αιώνιες Αξίες:

      Με ρίγος σιωπάς μπρός στη Νύχτα, μπρός στις θύρες του Μυστηρίου,

πού θέλει να το αγγίξει, θέλει να το μαθαίνει η διψασμένη ψυχή μας’

του Μυστηρίου που θρέφει και πλουτίζει,

αυτού που κρατά τα πολύτιμα χρυσά κλειδιά μας.

Σιωπάς μήν εξαφανιστεί του Κόσμου η ακριβή πατημασιά

πού ξεστράτισε ως εσένα,

πού τ’ ακριβό του δέος σ’ άγγιξε σήμερα με τ’ ασημένια κλαριά του.

                                            (Το παραπέτασμα)

Κι αυτό το θαυμάσιο γαλήνιο τραγούδι, με μιά σιωπηλή γοητεία:

     Φέγγουν κάποια πρόσωπα από ένα χαρούμενο φώς.

Απ’ όποια μεριά κι αν τα κοιτάξεις

κυλάει η μελιχρή δύση,

το άπιαστο υγρό της ψυχής,

με τρυφερή σιγαλότητα,

κάποιο μυστηριακό χνούδι άλικων καρπών.

 

Τοπία πού δεν τα μαστίγωσε ο άγριος βοριάς

μά ήρθαν για να χαμογελούν και να φέγγουν,

να μας θυμίζουν

πώς κάπου μέσα στη χλαμύδα του Σκότους ανασαίνει

     και το Λευκό.

                                (Φέγγουν κάποια πρόσωπα)

Ελεύθερος στίχος, στιβαρός, απευθύνεται στον αναγνώστη που έχει αγαπήσει την Ποίηση κι έχει συναναστραφεί καιρό μαζί της. Μόνο στη συλλογή της «Εξέδρα» (1988), την τελευταία που έχομε στα χέρια μας, ο στίχος γίνεται πεζογραφικός πέρα από το παραδεκτό, σ. 160-163.    

-Παναγιώτης Χατζηγάκης, Περίαπτα και Ανάδρομα, Αρμός 2001, σ. 69-77.

               «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΣ ΕΞΙΛΑΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΌΛΓΑΣ ΒΟΤΣΗ»

    Με τη συνολική έκδοση του ως τώρα (1951-1988) ποιητικού έργου της κυρίας Όλγας Βότση, μας δίδεται η ευκαιρία για μιά σφαιρική εκτίμηση της μεγάλης προσφοράς στα Γράμματά μας μιάς κορυφαίας ποιήτριας, πού, εντούτοις, παρά τις επανειλημμένες βραβεύσεις της με κρατικά και άλλα βραβεία, βρίσκεται έξω από τον τεχνητό και επίπλαστο θόρυβο που προκαλούν οι συχνές και τόσο παραπλανητικές, για κάποιες χρυσές μετριότητες, τυμπανοκρουσίες γνωστών κυκλωμάτων, και μας παρέχεται η δυνατότητα για την αξιολόγηση της δημιουργικής συνεισφοράς της στην εν γένει πνευματική ανέλιξη του τόπου μας.

      Η όλη ποιητική της δημιουργία χαρακτηρίζεται από τη συναίσθηση του αποστολικού της προορισμού να επωμισθεί τις ενοχές του ανθρώπινου γένους, να άρει το μαρτυρικό σταυρό και να επιδιώξει τον εξαγνισμό

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ-ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

-Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου, εφ. Η Εβδόμη 19/7/1987, Γυναίκες στην ελληνική ποίηση. (ο ποιητής είναι η πιο πονεμένη ύπαρξη, η πιο ευγενική).

-Νινέτα Κοντράρου-Ρασσιά, εφ. Έθνος 29/12/1988, Ένα βραβείο για ποίηση 36 χρόνων…

-Χρύσα Σπυροπούλου, περ. Ευθύνη τχ. 210/6,1989, σ. 270-272. «ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ» ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ ΒΟΤΣΗ

-Ερρίκος Χατζηανέστης, περ. Ευθύνη τχ. 248/8,1992, σ. 388-390. «ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ ΒΟΤΣΗ»

                         ΜΕΡΟΣ  Ζ

ΠΟΙΗΜΑΤΑ, ΚΕΙΜΕΝΑ και ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ

Λεύκωμα Πειραιάς 1960. Ζωή και Τέχνη. Εκδ. Γεώργιος Δρόσος, σ.92. «ΕΙΜΑΣΤΕ»

περ. ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΜΑΣ

-τχ.2/8,1958, σ.32, «ΑΥΤΗ Η ΔΙΨΑΣΜΕΝΗ ΕΡΗΜΟΣ», «ΗΡΘΕ Ο ΚΑΙΡΟΣ»

-τχ. 7-8/1,2,1959, σ.179-180, Τέσσερα γράμματα της Έμιλυ Ντίκινσον

-τχ. 16/10,1959, σ.79 «ΨΩΜΙ ΞΕΡΟ», «Μ’ ΕΝΑ ΒΛΕΜΜΑ ΠΙΟ ΜΥΣΤΙΚΟ»

-τχ. 23-24/5,6,1960, σ.238 ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ «ΨΩΜΙ ΞΕΡΟ», «Μ’ ΕΝΑ ΒΛΕΜΜΑ ΠΟΙΟ ΜΥΣΤΙΚΟ», «ΛΟΓΙΑ ΒΡΙΣΚΩ», «ΠΩΣ ΟΙ ΝΥΧΤΕΣ»

περ. Ελεύθερα Γράμματα

-τχ. 5/9-6-1945, σ. 15 Στις σελίδες της Αλληλογραφίας (Το «επίγραμμά» σας με τους οκτώ στίχους, δεν είναι επίγραμμα. Είναι μέτριο ποιηματάκι».)

περ. γραφή - Λάρισα

-τχ. 4/7,8, 1989, σ. 213-214. «ΤΟ ΒΕΛΟΣ», «ΑΠΟ ΕΝΑ ΤΙΠΟΤΑ», «ΑΦΟΥ ΡΟΥΦΗΞΕ ΤΟΝ ΜΥΕΛΟ»

-τ. 7/1,2,1990, σ.35-40. «Ο ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ Ε. ΤΣΙΡΟΠΟΥΛΟΥ»

περ. Φιλολογική Πρωτοχρονιά- (τυπογραφείο-εκδόσεις Αρ. Μαυρίδης)

-τόμος 6^ος/ 1949, σ. 38. «Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΑΙΣΑΡΑ»

-τόμος 13^ος/1956, σ. 54. «Ω ΠΝΕΥΜΑΤΑ…»

-τόμος 14^ος/1957, σ.263-266, ΤΑ “FIORETTI” ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΤΗΣ ΑΣΣΙΖΗΣ (πεζό)

-τόμος 15^ος/1958, σ.112 «ΒΥΘΕ ΜΥΣΤΙΚΕ», «ΠΩΣ ΕΜΑΘΑ», «ΣΑΝ ΤΟ ΚΥΜΑ»

τόμος 16^ος/1959, σ.39, «ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΜΑΤΑΙΟΤΗΤΑΣ», «Σ’ ΑΓΑΠΩ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΣΚΟΤΕΙΝΙΑ»

τόμος 17^ος/1960, σ. 66, «ΟΡΑΜΑ ΙΔΩΜΕΝΟ», «ΤΟ ΒΥΘΟ ΣΟΥ», «ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΑΥΤΟ»

τόμος 18^ος/1961, σ.89, «ΠΥΚΝΗ ΤΟΥ ΥΜΝΟΥ ΚΡΑΥΓΗ», «ΦΩΝΕΣ», «Η ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ»

τόμος 19^ος/1962, σ. 72, «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΟΥΝΑ», «ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ», «ΤΟ ΡΕΜΑ»

τόμος 20^ος/1963, σ.111-112, «ΣΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΑΝΤΡΕΣ», «ΟΙ ΑΓΙΟΙ», «Ο ΗΧΟΣ», «Η ΠΕΡΙΣΤΕΡΑ», «ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ», «ΣΩΜΑ»

τόμος 21^ος/1964, σ.150, «ΣΥΡΣΙΜΟ», «ΠΩΣ ΣΜΙΓΟΥΝ», «ΟΛΟ ΚΑΤΙ ΓΥΡΕΥΟΜΕ»

τόμος 22^ος/1965, σ.39, «ΜΕΝΟΥΝ ΧΩΜΕΝΕΣ», «Η ΝΥΧΤΑ», «ΤΟ ΑΓΓΙΓΜΑ»

τόμος 23^ος/1966, σ.82, «ΜΙΑ ΓΡΙΑ», «ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ», «Η ΦΩΤΙΑ»

τόμος 24^ος/1967, σ.111, «ΣΤΗ ΖΕΣΤΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ», «ΘΕΟΣ- ΘΑΝΑΤΟΣ», «ΤΟ ΣΚΟΙΝΙ»

τόμος 25^ος/1968, σ.21, «ΤΟ ΔΑΣΟΣ», «ΟΝΕΙΡΟ», «ΟΙ ΣΧΙΣΜΕΣ»

τόμος 26^ος/1969, σ.34, «ΤΟ ΜΑΤΙ», «ΨΙΧΟΥΛΑ ΑΓΑΠΗΣ»

τόμος 27^ος/1970, σ.180, «ΚΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ Ν’ ΑΛΛΑΞΕΙ»

τόμος 28^ος/1971, σ.164, «ΟΙ ΘΡΙΑΜΒΟΙ», «ΟΙ ΛΥΚΟΙ»

τόμος 29^ος/1972, σ. 78, «Ο ΛΟΓΟΣ ΔΕΝ ΜΠΑΙΝΕΙ», «ΟΤΑΝ ΠΕΦΤΕΙ ΤΟ ΠΛΑΣΜΑ»

τόμος 30^ος/1973, σ.115-116, «ΚΙ ΟΙ ΛΑΜΠΡΕΣ ΣΑΡΚΕΣ», «ΚΙ’ ΑΝ ΔΕΝ ΠΙΑΣΤΕΙΣ», «ΟΙ ΚΡΩΓΜΟΙ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ», «ΣΟΥΛΗΚΙ ΡΟΔΟΥ», «ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ».

τόμος 31^ος/1974, σ.225-231, «ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ» (πεζό)

τόμος 32^ος/1975, σ.53, «ΤΑ ΓΕΡΙΚΑ ΓΟΝΑΤΑ», «ΤΟ ΠΛΑΣΜΑ ΑΝΕΒΑΣΕ», «ΟΙ ΤΟΠΟΙ ΤΗΣ ΟΔΥΝΗΣ»

τόμος 33^ος/1976, σ.125-, «ΓΚΕΟΡΓΚ  ΤΡΑΚΛ», (μελέτη)

περ. Χριστιανικό   Συμπόσιο

-τόμος 1^ος/1966, εκδ. Εστία σ. 217-218, ΕΞΗ ΠΟΙΗΜΑΤΑ. «ΟΣΟΙ ΒΥΘΗΣΑΝ», «ΣΧΙΣΜΕΣ ΣΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΟΥ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ», «ΜΠΑΙΝΕΙ ΣΑΝ ΚΑΡΒΟΥΝΟ», «ΜΑΚΑΡΙΟ ΡΕΜΑ», «ΚΑΠΟΥ ΖΕΙΤΕ ΚΡΥΜΜΕΝΟΙ», «ΑΝΑΒΑΣΗ». Και, σ.134-137, Μάϊστερ Έκχαρτ. Στοχασμοί. (απόδοση).

-τόμος 2^ος/1967, εκδ. Εστία σ. 154-158. Γιάκομος Μπαίμε. Εσωτερική και Εξωτερική Θρησκεία. (απόδοση)

-τόμος 3^ος/1968, εκδ. Εστία σ.80-84. Εμμανουέλ Σβεντενβοργκ (1687-1772), Οπτασία και Έκταση (απόδοση)

-τόμος 4^ος/1969, εκδ. Εστία σ.35-38, ΝΕΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ «Η ΑΓΑΠΗ», «ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ», «ΠΩΣ ΤΟΝ ΜΟΛΥΝΟΥΜΕΣ», «ΦΑΓΩΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ», «ΤΟ ΔΑΚΡΥ», «ΚΑΪΝ», «ΤΑ ΚΥΜΑΤΑ», «ΑΠΟ ΠΟΥΘΕΝΑ», «ΑΝΑΜΟΝΗ»

-τόμος 5^ος/1970, εκδ. Εστία σ.175-180, Γαλλία, Πατρίς ντε λα Τουρ ντυ Πεν. (απόδοση)

-τόμος 6^ος/1971, εκδ. Εστία σ. 29-31, ΝΕΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ «ΚΟΝΤΑΙΝΟΥΝΕ ΤΑ ΣΧΟΙΝΙΑ», «ΔΙΑΦΑΝΟ ΔΕΡΜΑ», «ΣΚΛΗΡΟΙ ΣΑΝ ΤΙΣ ΠΕΤΡΕΣ», «ΠΙΘΑΡΙ ΓΙΑ Ν’ ΑΔΕΙΑΖΕΙΣ», «ΣΑΝ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ», «ΑΠ’ ΤΗΝ ΟΡΜΗ ΤΗΣ ΘΥΕΛΛΑΣ». Και σελίδες 153-158, μτφ. Αγγλία, Γ.Χ. ΏΝΤΕΝ. Σελ. 187-189, μτφ. Κάθλην Ραιϊν.

περ. Σύναξη

-τχ. 20/10,12, 1986, σ.13-20, «Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΡΕΛΛΗ»

περ. Κυπριακή   Μαρτυρία- Λευκωσία

-τχ.2/1983, «Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ». (πεζό) Το Κυπριακό περιοδικό αφιερώνει το τεύχος «Ο Ελληνισμός ως τρόπος ζωής». Βλέπε Ο.Β. Συναντήσεις, σ.189

Περ. Νέα  Εστία

-τχ.1037/8,1970, Έτος ΜΔ΄, τ.88^ος, σ.1290-1295. «ΟΙ ΤΑΠΕΙΝΟΙ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΠΩΝΤΛΑΙΡ»

-τχ.1474-1475/1-15/12, 1988,  Έτος ΞΒ΄, τ.124^ος, σ.83-91. «ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΤΟΜΑΣ  ΣΤΕΡΝ  ΕΛΙΟΤ»

-τχ.1595/1993, Έτος ΞΖ΄, τ.134^ος, σ.162-168. «Η ΧΑΜΗΛΟΦΩΝΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ» 

περ. Ευθύνη

-τχ.9/9,1972, σ.409-411. ΠΟΙΗΜΑΤΑ «ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ», «ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΩΜΑ», «ΕΝΑΣ ΜΟΝΟ ΣΤΑΥΡΟΣ», «ΈΞΩ ΦΕΓΓΕΙ Η ΣΤΡΟΦΗ», «ΤΑ ΟΡΥΧΕΙΑ» «Η ΝΕΑ ΨΥΧΗ».

-τχ.23/1,1973, σ.564-565, ΤΡΙΑ ΝΕΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ. «Η ΜΟΝΑΞΙΑ», «ΜΕΤΑ ΤΗ ΣΚΥΛΕΥΣΗ», «Η ΕΥΣΠΛΑΧΝΙΑ».

-τχ. 33/9,1974, σ. 429-431, ΝΕΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ. «Ο ΛΑΖΑΡΟΣ», «ΟΙ ΣΚΑΛΕΣ», «ΤΟ ΓΥΜΝΟ ΠΛΑΣΜΑ», «ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΤΑ ΠΕΠΛΑ», «Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ»,

-τχ.44/8,1975, σ.402-404, «Σκέψεις για τον Κάφκα», (Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΦΚΑ)

-τχ. 47/11,1975, σ.561-563, ΤΑ ΔΕΝΤΡΑ ΚΙ ΑΛΛΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ. «ΤΑ ΔΕΝΤΡΑ», «ΤΟ ΒΟΥΝΟ», «ΟΙ ΑΝΕΜΟΙ», «ΣΤΙΛΒΗ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ», «ΤΟ ΑΣΤΡΟ», «ΤΑ ΠΑΛΑΤΙΑ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ»,

-τχ.54/6,1976, σ.324-331, ΟΙ «ΙΜΕΡΟΙ» ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ, (μελέτη)

-τχ.81/9,1978, σ.491-495,  ΟΙ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ. (για τις Επιστολές του Αποστόλου Παύλου)

-τχ.132/12,1982, σ.592-593, «Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ» (πεζό)

-τχ.179/11,1986, σ.523, «Η ΕΜΠΝΕΥΣΗ» (πεζό)

-τχ.193/1,1988, σ. 3-4, «Η ΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ» I, II, III, IV, V, VI. (πεζό)

-τχ.274/10,1994, σ.494-495, ΑΦΗΣΤΕ ΤΟΝ, «Είναι πραγματικότητα», «Ξέρεις τί είναι».

-τχ.289/1,1996, σ.5-6, «ΠΕΦΤΩ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ», «ΚΑΘΗΣΑ ΠΑΝΩ», «ΑΠΟ ΤΗ ΜΗΤΡΑ ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΟ», «ΙΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΚΟΗ».

                         ΜΕΡΟΣ  Η.

                           ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ  ΚΕΙΜΕΝΩΝ

                                  ΤΟ ΛΕΠΤΟ  ΣΚΟΙΝΙ

                              (ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ  ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΗ)

     Ο Ντοστογιέφσκη σήκωσε τα κουρέλια της Κόλασης βουτηγμένα στο καυτό νερό της. Μέσ’ απ’ τα πλέγματα των λεπτών νεύρων του και της αβυσσαλέας ψυχής του κατέβηκε μ’ ένα λεπτό σκοινί στον Άδη των σωθικών του, των ανθρώπινων σωθικών. Οι πραγματικοί ήρωες των μυθιστορημάτων του δεν είναι μόνο οι ωραίες και καπριτσιόζικες γυναίκες ή οι άντρες μιάς υψηλής κοινωνικής τάξης, όπως τον κατηγόρησαν κοντόφθαλμοι κριτικοί. Είναι όλοι οι ανθρώπινοι τύποι των έργων του, πλούσιοι και φτωχοί, αριστοκράτες και πληβείοι, μορφωμένοι ή απλοί άνθρωποι του λαού, φιλόδοξοι ή ταπεινοί, σκληροί ή γεμάτοι έλεος, με κορυφαίους τους μεγάλους μαστιγωμένους του πάθους που το κουβαλούνε άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο, με τις φωτιές της ήττας, του πόνου και της κόλασης μέσα τους. Είναι οι διχασμένες ανθρώπινες υποστάσεις έτοιμες να κατεβούνε στα σπήλαια του εαυτού τους, να τον αναδιφήσουν μ’ ένα λεπτό και πικρό μαχαίρι, να χορέψουν πάνω από το λάκκο της απελπισίας. Ή και πολλές φορές να τον φωτίσουν με τον πόθο του εξαγνισμού και την υπέρτατη πράξη της αγάπης.

     Ο μεγάλος αυτός συγγραφέας με τα συγκλονιστικά πάθη και τις μεγάλες ψυχικές αντιφάσεις, με το μάτι στραμμένο στους σφυγμούς της εσωτερικότητάς του, με τις αντινομίες του που μέτρησε ένα-ένα στα χέρια του τα πέταλά τους, ήταν ένα εκλεγμένο σκεύος του πνεύματος για να δώσει μαρτυρία για τα εσώτατα του ανθρώπου. Κατέβηκε στο πηγάδι του εαυτού του ν’ αντικρύσει τις λάμιες της ψυχής του, όπως λίγοι συγγραφείς ως τότε είχαν κάνει. Γιατί μόνο ο δημιουργός, ο αληθινός βέβαια, μπορεί να φέρει στο φώς τα πικρά συμβαίνοντα της ανθρώπινης ύπαρξης, τα κρυμμένα σα φοβισμένα ζώα ή σαν κακά φίδια, όλο και πιο μέσα’ γιατί μόνο ο άφοβος και ηρωικός έχει τη δύναμη ν’ αναμετρηθεί μαζί τους. Το Σύμπαν του Ντοστογιέφσκη περπατήθηκε με τόλμη και αφοβία από έναν μόνο άνθρωπο με δυό πόδια αδύναμα και αρρωστημένα’ ένα Σύμπαν όμως πού το κατοίκησαν παράξενα αντινομικές ψυχές, τέτοιες πού δεν συναντάμε κάθε μέρα μπροστά μας, γιατί φοβούνται να βγούν στο φώς ή ανασαίνουν πιό μακριά από μας και  δεν μπορέσαμε ακόμα να τις πλησιάσουμε. Οι ήρωές του είναι κυριαρχημένοι από το μεγάλο Πάθος, το Πάθος που πρέπει να σταυρωθεί για να εξαγνισθεί, να φτάσει ως το τέλος του μαρτυρίου του για να εξοφλήσει την εξαίρεση από τον κανόνα, την απομάκρυνση από την ανθρώπινη κοινότητα. Πάθη του έρωτα, πάθη του εγκλήματος, πάθη διανοητικά του αμαρτωλού νου, όλα οδηγούν σε μιά πανύψηλη σκάλα για να πέσει ο άνθρωπος από το ύψος της και μέσα σ’ αυτή τη φοβερή πτώση του ν’ ανακαλύψει τον εαυτό του. Να κλάψει και να δει. Να μείνει εκεί σιωπηλός και ίσως να μη θέλει να εξιλεωθεί για να γίνει άλλος άνθρωπος, όμως οπωσδήποτε θα έχει δεί, θα έχει ξεχωρίσει πιά με μιά μόνο ματιά το σκοτάδι πού διέτρεξε, σαν άρρωστο ζώο λαβωμένο, θα έχει ατενίσει τη μελαγχολική αυγή πού φέγγει μπροστά του και πού δε θέλει ίσως να την πατήσει για να τραβήξει στής μέρας το φώς. Όμως είδε, είδε τα στενά και τ’ απέραντα συγχρόνως όριά του, είδε το δόκανο ανάμεσα στο μαύρο και στο άσπρο, όπου είναι πιασμένος, και μέσα αυτός σφηνωμένος στο σιωπηλό κλάμα.

     Πόνεσε, ταπεινώθηκε, κινδύνεψε, προπηλακίσθηκε ο Ντοστογιέφσκη, εξευτελίσθηκε, προδόθηκε στις σχέσεις του με τους ανθρώπους, μα όλα αυτά ήταν το υλικό για να νιώσει βαθύτερα τις ανατριχίλες του στήθους του, να αισθανθεί να μεγαλώνει η κόρη του ματιού του στο σκοτάδι, που αντίκριζε τα όρια του κόσμου του που είχαν γίνει τρομερά βαθιά κι αυτός με τ’ αδύναμα πόδια του, με την καταρρακωμένη υγεία του να καλείται να τα κατεβεί. Ο Ντοστογιέφσκη πέρασε παλληκαρήσια τις πύλες των παθών, της μοίρας και του Άδη. Και από κει σαν άλλος Δάντης είχε τη δύναμη να δει το φώς τ’ ουρανού, να καλέσει το φώς της ζωής και της αγάπης, γιατί ήθελε να νιώθει ολόκληρος. Γιατί ήθελε να προσφέρει ένα ολοκληρωμένο Σύμπαν ζωής και πνεύματος στους ανθρώπους., σ. 174-176. Ανέκδοτο.

                    Ο  ΚΟΣΜΟΣ  ΤΟΥ  ΚΑΦΚΑ

     Πρίν μπει κανείς στον γεωμετρικό κόσμο του Κάφκα, κι ώσπου να μπορέσει να εισδύσει στον πυρωμένο συμβολισμό του, θα πρέπει να διαβάσει λίγα από τα πιό προσωπικά κείμενά του, τα ημερολόγια, τα γράμματά του, τις σημειώσεις του. Εκεί θα δει την τραγική αυτή ψυχή να σπαράζει από κάθε είδους αγωνία, να ερευνά με πόνο την αλήθεια της ζωής και του εαυτού του. Όποιος έρθει μιά φορά σ’ επαφή μ’ αυτά τα κείμενα, θ’ ανεβεί σιγά-σιγά και στη γνώση του ίδιου του έργου, του τόσο περιχαρακωμένου εξωτερικά, του τόσο αφηρημένου, τόσο γεωμετρικού κι όμως άπειρες βαθιά του εστίες φωτιάς’  αυτές τις εστίες που τις ζει ο άνθρωπος σήμερα είτε μοναχός του, είτε μέσα στην κοινωνία των άλλων. Ο κόσμος του Κάφκα είναι η σηματοδότηση μιάς καινούργιας ματιάς, που πολύ πονάμε να βρούμε το νόημά της. Είναι σήματα μόρς για κάτι που θέλει να μας πει…..

ΣΧΕΤΙΚΑ

     Δίχως προσωπικά μου σχόλια και αναλύσεις ποιημάτων της ή ποιητικών της συλλογών, χωρίς να στέκομαι σε συγγραφικές της περιόδους και σταθμούς, επισημάνσεις της ποιητικής της ταυτότητας, της φιλοσοφίας του λόγου της, επανέρχομαι εκ νέου στην πειραιώτισσα ποιήτρια Όλγα Βότση. Ψευδώνυμο της Όλγας Μπούκη-Πλατή Πειραιάς 14/12/1922- 15/2/1998. Μιάς θηλυκής ποιητικής φωνής μάλλον λησμονημένης από το σύγχρονο αναγνωστικό κοινό της Ποίησης και ιδιαίτερα, αυτό του Πειραιά. Καταγράφω τα εργογραφικά στοιχεία και τις βιβλιογραφικές πληροφορίες που γνωρίζω για το έργο της και έχω αποδελτιώσει, στην διάρκεια των χρόνων κυκλοφορίας των βιβλίων της. Παραθέτω ένα σημείωμα «γυμνό», ίσως όμως χρήσιμο, στους αναγνώστες της Ελληνικής Ποίησης, της Ελληνικής Λογοτεχνίας, τους σύγχρονους Πειραιώτες ερευνητές. Μια βάση δεδομένων ώστε να ασχοληθούν συστηματικότερα και επιμελέστερα. Όχι σαν μία άκαιρη ποιητική προσωπική μου παρεντολθολογία, μιας γυναικείας ποιητικής φωνής που σίγουρα σε μια μερίδα αναγνωστών και αναγνωστριών μίλησε στην εποχή της, προσέχθηκε ο λόγος της αλλά, σαν μία ζώσα και ενδέχεται ακόμα γονιμοποιό ποιητική πραγματικότητα των δύσκολων και μη ποιητικών καιρών μας. 

Διαβάζοντας το τελευταίο διάστημα τα έργα του Νίκου Καζαντζάκη και των διαφόρων παλαιότερων και σύγχρονων μελετών που έχουν κυκλοφορήσει για το έργο του, καθώς ετοιμάζω το νέο μου Καζαντζακικό σημείωμα, για να ξεφύγει η σκέψη μου, από την Καζαντζακική ατμόσφαιρα που γράφω, ερευνώ, σχολιάζω για τον Νίκο Καζαντζάκη, κατέφυγα όπως κάνω συνήθως σαν αναγνώστης και γραφιάς στα βιβλία ενός άλλου, εντελώς διαφορετικού ύφους και ποιότητας, μεγέθους και πορείας ποιητή-συγγραφέα. Επέλεξα την πειραιώτισσα ποιήτρια και μεταφράστρια Όλγα Βότση. Από καιρό ήθελα να την επαναφέρω στην επιφάνεια του ποιητικού χρόνου. Να μπολιάσει η φωνή της την σύγχρονη ποιητική πειραϊκή πραγματικότητα μέσω της ανάρτησής μου στην ιστοσελίδα μου Λογοτεχνικά πάρεργα, τον πνευματικό χώρο του Πειραιά. Σε ποιό βαθμό και πόσο, ποιάς αναγνωστικής έντασης μπορώ αυτό να το πετύχω, είναι ένα άλλο ζήτημα. Σημασία μάλλον έχει ο ποιητικός σπόρος που σκορπάς ή το ποιητικό δενδράκι που φέρνεις στην επιφάνεια και ποτίζεις, του δίνεις οξυγόνο να αναπνεύσει. 

Σημαντική γυναικεία ποιητική και μεταφραστική παρουσία η Όλγα Βότση, η οποία ξεπέρασε τα πνευματικά σύνορα του πειραϊκού και αθηναϊκού περιβάλλοντος. Έδωσε το δικό της χρώμα και κλίμα της ιδιαίτερης φωνής της με ότι συγγραφικά κατέθεσε. Οι πνευματικοί άνθρωποι της εποχής της και οι διάφοροι λογοτέχνες που ήρθαν σε επαφή με το έργο της δεν την αγνόησαν, το πέρασμά της και το στίγμα της από τα ελληνικά γράμματα παρέμεινε. Προσμετρήθηκε θετικά η παρουσία της στην συγγραφική ιστορία της γενιάς της και όχι μόνο. Φωνές σαν της ποιήτριας Όλγας Βότση, σου δίνουν το ερέθισμα ή ορθότερα την βεβαιότητα να πιστεύεις ότι δεν πάει άδικα ο κόπος και η δική σου προσπάθεια, στο να υποστηρίζεις εδώ και χρόνια, να γράφεις και να δημοσιεύεις επώνυμα και με ψευδώνυμο ότι υπάρχει, μπορούμε να αναφερόμαστε εμείς οι Πειραιώτες σε Πειραϊκή Λογοτεχνική Σχολή. Μια Λογοτεχνική Πειραϊκή Σχολή όπως οι άλλες που αναγνωρίζουμε στην πορεία και την εξέλιξη της Ελληνικής Γραμματείας. Παρά τις όποιες εσωτερικές πνευματικές, συγγραφικές διασπάσεις, τις καλλιτεχνικές αψιμαχίες των πειραιωτών λογοτεχνών και αποκλεισμούς (εξάλλου, σε ποιά φιλολογική γεωγραφική περιφέρεια της ελλάδας δεν συνέβησαν αυτά). Τα όποια Σωματειακά της προβλήματα, το σκόρπιο και αχαρτογράφητο για αρκετές δεκαετίες συγγραφικό της δυναμικό και παρουσία του πνευματικού της υλικού. Την γεννεθλιακή- καταγωγική πολυσυλλεκτικότητα των συγγραφέων της πόλης του Πειραιά, την εσωτερική και εξωτερική «μετανάστευση» αρκετών συγγραφέων της προερχόμενων από, και διαμενόντων και δραστηριοποιούμενων σε όμορους δήμους και άλλες πόλεις, μακρόθεν του πρώτου λιμανιού. Αναφερόμενος σε Πειραϊκή Λογοτεχνική Σχολή διαχρονικά, στο διάβα της Πειραϊκής Ιστορίας από την ίδρυση του Δήμου, συμπεριλαμβάνω τις πνευματικές και καλλιτεχνικές εκείνες έμψυχες δυνάμεις οι οποίες δεν προέρχονται μόνο από τα πέντε γεωγραφικά διαμερίσματα του Πειραιά αλλά, και των άλλων Δήμων που έχει καθιερωθεί ιστορικά να ονομάζουμε Πειραϊκό χώρο, ανεξάρτητα αν οι Δήμοι αυτοί αποτελούν ξεχωριστές Δημοτικές περιφέρειες, αυτονομήθηκαν από τον «κεντρικό» Πειραϊκό κορμό κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Όπως οι Δήμοι: της Δραπετσώνας, του Κερατσινίου, της Νίκαιας, του Περάματος ακόμα και γιατί όχι, του Αγίου Ιωάννου Ρέντη ή της Σαλαμίνας. Μπορούμε σαν υπόθεση εργασίας να δεχτούμε ως πρώτη περίοδο της Πειραϊκής Σχολής τα χρόνια αυτά από την ίδρυση του Δήμου. Δυστυχώς, όταν πρωτοχρησιμοποίησα αυτόν τον όρο, δεν βρήκα ανταπόκριση, δεν πίστευαν οι παλαιότεροι σε αυτόν τον τοπικό, "τοπικιστικό" αν θέλετε διαχωρισμό μου. Εγώ θα τον έλεγα Πειραιοκεντρικό με ότι αυτό συνεπάγεται στην πνευματική συνείδηση των παλαιότερων γενεών των Πειραιωτών. Οι παλαιότεροι και ορισμένοι λογοτέχνες και λόγιοι της γενιάς μου, διανοούμενοι της πόλης του Πειραιά, υποστήριζαν ότι μπορούμε να μιλάμε για «Πειραϊκή λογοτεχνία της Ταβέρνας», των διαφόρων λαϊκών στεκιών, «Καφενείων», «Μπακάλικων», τοπικών «Πειραϊκών εφημερίδων» που σύχναζαν και μαζεύονταν οι Πειραιώτες συγγραφείς, μια, και, αρκετοί από τους Πειραιώτες λογοτέχνες ήσαν ή εξασκούσαν το επάγγελμα του Δημοσιογράφου και ήσαν ανταποκριτές του Αθηναϊκού τύπου, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για Πειραϊκή Λογοτεχνική Σχολή. Ο γράφων τους αντέτεινε ότι υπάρχουν σημαντικές πειραιώτικες συγγραφικές και καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες που όχι μόνο αναγνωρίστηκαν εκτός των ορίων της Πόλης αλλά, επηρέασαν με την παρουσία και τα έργα τους, τις καλλιτεχνικές τους δραστηριότητες και δημιουργίες μη Πειραιώτες δημιουργούς και περιβάλλοντα. Μέσα σε αυτήν την αρκετά μεγάλη ομάδα δημιουργών, σε αυτήν την πλούσια πειραϊκή ανθρωπογεωγραφία εντοπίζουμε ονόματα διαφόρων χρονολογικών περιόδων όπως, ο ποιητής Λάμπρος Πορφύρας, ο αρχιτέκτων Δημήτρης Πικιώνης, ο σκηνοθέτης Δημήτρης Ροντήρης, η τραγωδός Κατίνα Παξινού, ο μεγάλος Αιμίλιος Βεάκης, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ και η Δέσπω Διαμαντίδου, ο ηθοποιός και ποιητής Γιώργος Μετσόλης. Ο θεατράνθρωπος Αλέκος Χρυσοστομίδης και ο ποιητής Κώστας Γαρίδης, ο στιχουργός Μίμης Τραϊφόρος και ο παιδαγωγός Ευάγγελος Παπανούτσος, ο μυθιστοριογράφος Φάνης Μούλιος. Στα Πειραϊκά χώματα ευδοκίμησαν φωνές όπως της θεατρικής συγγραφέως Κωστούλας Μητροπούλου, του πεζογράφου Κώστα Σούκα, του πεζογράφου και δημοσιογράφου Χρήστου Λεβάντα, του πανεπιστημιακού και μεταφραστή Ηλία Κυζηράκου, του πανεπιστημιακού και κριτικού Βαγγέλη Αθανασόπουλου, του καθηγητή και μεταφραστή Βρασίδα Καραλή, του δοκιμιογράφου και καθηγητή Δημήτρη Κόκορη, του Βασίλη Λαούρδα, της Σοφίας Αντωνιάδου, του κριτικού Ευάγγελου Μόσχου, του εκδότη και συγγραφέα Ευάγγελου Ρόζου. Του ποιητή και μεταφραστή Ανδρέα Αγγελάκη, του Παύλου Νιρβάνα, της διηγηματογράφου Τούλας Σουβαλιώτου- Μπούτου, της ποιήτριας και εκδότριας Μαντώς Κατσουλού, του ηθοποιού και πεζογράφου Κώστα Τζούμα, του Διονύση Χαριτόπουλου. Του δοκιμιογράφου Χρήστου Αδαμόπουλου, της ποιήτριας Ειρήνης Αλιφέρη, της ποιήτριας και μεταφράστριας Μαρίας Αδάμ. Της μικρής ποιητικής πόας του μεσοπολέμου Νίκου Χαντζάρα, του Μιχάλη Μπακογιάννη, του κριτικού Δημήτρη Ραυτόπουλου, του ποιητή Δημήτρη Φερούση, του δημοσιογράφου Δημήτρη Καπράνου, του μαρκόνη ποιητή Νίκου Καββαδία, του ποιητή Αντώνη Ζαρίφη, των πολιτικών και συγγραφέων Ευάγγελου Σαββόπουλου και Κώστα Σημίτη, του πολιτικού και ιστορικού Παναγιώτη Πιπινέλη, του Μανώλη Ρούνη. Των καθηγητών και εικαστικών κριτικών Μανόλη Βλάχου και Μάνου Στεφανίδη, του ποιητή και κριτικού καλών τεχνών Κώστα Θεοφάνους, του ποιητή Στέλιου Γεράνη, της Ισιδώρας Ρόζενταλ Καμαρινέας, του ποιητή και στιχουργού Γιάννη Κακουλίδη, του ιστορικού Γιάννη Χατζημανωλάκη, του Εμμανουήλ Κριαρά του τενόρου Γιάννη Αγγελόπουλου, του εικαστικού δασκάλου Γιάννη Τσαρούχη, του ερευνητή και συγγραφέα Δημήτρη Κρασονικολάκη της ιστορικού Λίτσας Μπαφούνη της Μαριάνθης Κωτέα, του Στέφανου Μίλεση, του Βασίλη Πισιμίση, του Νίκου Μπελαβίλα, του Νικόλαου Ντόριζα και εκατοντάδων άλλων, συγγραφέων, ποιητών, εκδοτών πειραϊκών λογοτεχνικών περιοδικών και εφημερίδων, ιστορικών και ερευνητών. Η επαναληπτική ενδεικτική παράθεση Πειραϊκών ονομάτων, δεν έχει αξιολογικό σκοπό, ούτε την επιτακτική ανάγκη ενός αιτήματος συνεισφοράς και επιμέρους πνευματικών διακρίσεων πνευματικών Πειραϊκών μονάδων, προβεβλημένων και μη Πειραιωτών αλλά, σκοπεύει στην διαχρονική ψηλάφιση του πνευματικού και καλλιτεχνικού μωσαϊκού της Πόλης του Πειραιά, του συνανήκειν σε έναν χώρο- τόπο και την παράδοσή του, σε διάφορες χρονολογικές περιόδους όπου οργανώνεται και εκδηλώνεται πολύπτυχα η συνολική εκφραστικότητα της Πειραϊκής συνείδησης και παρουσίας κατά την διαδικασία των πνευματικών ζυμώσεων και ανάδειξης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους. Διασυνδεόμενες παρελθούσες και σύγχρονες Πειραϊκές φωνές ενταγμένες ή ανένταχτες σε ένα «ιδεολογικό» πλαίσιο, σε ένα πεδίο προβληματικής το οποίο σπονδυλώνει αυτό που ονομάζω και ευελπιστώ Πειραϊκή Λογοτεχνική Σχολή, δίχως αστερίσκους και εισαγωγικά. Μια συνάφεια πειραϊκών συνειδήσεων και των επιγενόμενων πνευματικών δεδομένων τους,- ως κληρονομική παρακαταθήκη- και όχι μία στείρα πειραιολατρεία που θα καλύψει τις συναισθηματικές ανάγκες ημών των Πειραιωτών, στην όποια «αντιπαλότητά μας» με το Κλεινόν Άστυ που η σκιά του δεσμευτικά απλώνεται πάνω από το πρώτο Λιμάνι.

 Ίσως στο μέλλον, κάποιοι ιστορικοί της ελληνικής λογοτεχνίας και των Πειραϊκών Γραμμάτων, ενστερνιστούν αυτήν την άποψη, την προσωπική μου θέση και ενδιαφερθούν να την οικοδομήσουν και να της προσφέρουν την (δια) χρονικότητα της προβολής που δικαιούται.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς

3 Ιουνίου 2024