Ο Μέγας Αλέξανδρος και οι Άλλοι

            Ποιητική σκηνογραφία για τον                        Μέγα Αλέξανδρο

               Cum potestas in populo auctoritas in senatu sit

                   Cicero, De Legibus

     Παρακολούθησα την εβδομάδα που μας πέρασε στο Κανάλι της Βουλής μια συνεδρία ιστορικών και βουλευτών της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για την Μακεδονία. Επιστήμονες καταξιωμένοι στον χώρο τους, με πάμπολλες επιστημονικές δημοσιεύσεις στο ενεργητικό τους και συγγράμματα που προκάλεσαν δημόσια αίσθηση ή αντιδράσεις, εν ενεργεία βουλευτές και βουλευτίνες που εκλέχθηκαν αβίαστα από τον ελληνικό λαό στις τελευταίες εκλογές,-πιστεύοντας φευ, ότι θα εκφράσουν κάτι καινούργιο στο πολιτικό σύστημα της χώρας, που ταλανίζεται εδώ και δεκαετίες από μια πολιτικοβόρα φαυλοκρατία και κομματοκρατία-πολιτικά πρόσωπα που διετέλεσαν στο πρόσφατο πολιτικό παρελθόν υφυπουργοί παιδείας ή υπουργοί ή κατέλαβαν άλλες κυβερνητικές θέσεις. Όπως η τηλεοπτική κάμερα μας έδειξε, το ακροατήριο ήταν σχετικά μικρό μάλλον, για ένα τέτοιου είδους σοβαρό εθνικό θέμα που ταλανίζει την ελληνική πολιτική και διπλωματική σκηνή αρκετές δεκαετίες τώρα, χωρίς να παίρνει κανείς πολιτικός την πρωτοβουλία να προτείνει συμφέρουσες και δίκαιες λύσεις τόσο για τα εθνικά μας συμφέροντα όσο και για μια καλή γειτονία με την γείτονα αυτή μικρή χώρα, που ούτως ή άλλως, η ελλάδα συνορεύει γεωγραφικά. Παρευρίσκονταν ο νυν πρόεδρος της Βουλής, βουλευτές της συγκυβέρνησης, πρώην υπουργοί και άτομα-προφανώς ιστορικοί, επιστήμονες, ειδικοί επί του θέματος. Αν δεν κάνω λάθος, δεν παρευρίσκονταν βουλευτές ή άλλα στελέχη από άλλα πολιτικά κόμματα της Βουλής. Άκουσα με προσοχή τις ομιλίες των ομιλητών, ιδιαίτερα του κυρίου Λιάκου, της κυρίας Αναγνωστοπούλου, του βουλευτή των ΑΝΕΛ αλλά και των υπολοίπων.

     Οφείλουμε να είμαστε ιστορικά ειλικρινείς με τους εαυτούς μας πρωτίστως εμείς οι Έλληνες. Όσοι και όσες μελετούν την ελληνική ιστορία διαχρονικά και εξακολουθητικά, προσπαθώντας να κατανοήσουν τον χαρακτήρα της ελληνικής φυλής όπως αυτός διαμορφώθηκε μέσα στο διάβα του ιστορικού χρόνου, να γνωρίσουν την ζωντανή και ακμαία ακόμα και στις μέρες μας παράδοσή της, όχι ως φολκλορικό πλαίσιο αναφορών αλλά ως βιωματική σχέση κοινωνίας ατόμων με κοινά χαρακτηριστικά, το βάθος και το εύρος της, των σταθερών της αξιών γνωρίζουν, ότι το Μακεδονικό ζήτημα χρονίζει. Έχοντας υπόψη τους, ότι γεωγραφικά ο χώρος της Μακεδονίας είναι μοιρασμένος σε τρεις διαφορετικές κρατικές οντότητες, με το μεγαλύτερο και πολυπληθέστερο σε Έλληνες Μακεδόνες στην σύνθεσή του, να ανήκει στην Ελληνική επικράτεια. Εξάλλου, οι τελευταίοι αγώνες των Μακεδονομάχων στα Βαλκάνια για την απελευθέρωσή της μας δείχνουν την πολιτική και ιστορική διάσταση του ζητήματος. Ανεξάρτητα από το μακροχρόνιο και σημαντικό σύμπτωμα της κρίσης που υφίστανται η χώρα μας και την σοβαρότητά της, μετά την ιστορική κατάρρευση του ανατολικού συνασπισμού και ιδιαίτερα τον πόλεμο και την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.

     Αυτά που ανακοινώθηκαν για την ιστορία του εθνικού αυτού προβλήματος ήσαν αλήθειες, ή τουλάχιστον, δεν απείχαν από την ρεαλιστική πολιτική πραγματικότητα αντιμετώπισης του προβλήματος, στους μετά ιστορικούς και μοντέρνους καιρούς που διανύουμε σε ένα πολιτικό περιβάλλον τόσο ασταθές και ευμετάβλητο από τις διάφορες απρόβλεπτες οικονομικές και στρατιωτικές συγκυρίες. Δεν απείχαν από τις ιστορικές επισημάνσεις που κατατέθηκαν και από την κοινή διαπίστωση για το τι δεν έπραξαν οι προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις πριν και μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου όσον αφορά την συνομοσπονδία κρατών της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας του στρατάρχη Τίτο για να λύσουν, ιστορικά, πολιτικά και ίσως γεωγραφικά το θέμα.

Και εδώ τίθεται το μεγάλο και ίσως ανοιχτό μέσα στους ιστορικούς αιώνες ζήτημα. Αν η εξουσία πηγάζει από τον λαό αλλά η αυθεντία από την εκάστοτε κυβερνητική εκλεγμένη εξουσία, όπως μας λέει ο αρχαίος ρωμαίος ρήτορας Κικέρων, τότε ποια από τις δύο εξουσίες έχει τον πρώτο λόγο; Η λαϊκή εξουσία ή η εκάστοτε κυβερνητική έστω και πρόσκαιρη εξουσία; Το ζήτημα αυτό ανακύπτει σχετικά με τις στάσεις που τήρησαν οι προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις είτε η τωρινή, που είτε αποσιώπησαν το πρόβλημα, είτε φτάνοντας στο πολιτικό και διπλωματικό αμήν, οφείλουν να το λύσουν. Η κρίση είναι κατάδηλη και παρούσα πέρα από συναισθηματισμούς και ψυχολογικές ενστάσεις ημών των ελλήνων, συνθήματα ή πολιτικές αναλύσεις καφενείων ή δημοσιογραφικών πάνελ και σαλονιών.Το νεοσύστατο κράτος των Σκοπίων της πρώην γιουγκοσλαβικής δημοκρατίας έχει αναγνωριστεί πάνω από 100 κράτη παγκοσμίως, διατηρούμε εμπορικές και οικονομικές σχέσεις μαζί του, κάτι που σημαίνει, ότι δεν κερδίζουμε τίποτα με το να στρουθοκαμηλίζουμε διπλωματικά και εθνικά. Το ακανθώδες αυτό πρόβλημα ήταν γνωστό τόσο στις συντηρητικές κυβερνήσεις όσο και στις δημοκρατικές που κυβέρνησαν μετά το τέλος της εμφύλιας σύρραξης καθώς και στους πολιτικούς εκείνους που διετέλεσαν πρόεδροι της ελληνικής δημοκρατίας, πρωθυπουργοί, υπουργοί των εξωτερικών, του εμπορίου, επίσης σε διπλωμάτες και άλλους κυβερνητικούς υπηρεσιακούς παράγοντες που είχαν υπεύθυνη θέση στην κρατική διοίκηση. Η εμπορική και οικονομική αναγκαιότητα πρυτάνευσε της εθνικής ή πολιτικής, αποφεύγοντας και ευτυχώς, εχθροπραξίες ή κοινωνικές αστάθειες στην περιοχή. Μέσα στις αλυσίδα αυτή των ελληνικών κυβερνήσεων που δεν μερίμνησαν για την λύση του,-είτε επί Βασιλευομένης Δημοκρατίας είτε επί Προεδρικής-νομίζω από ιστορικής άποψης θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και την πολιτική περίοδο της τελευταίας επτάχρονης στρατιωτικής δικτατορίας στην χώρα μας. Ήταν ένα θέμα κοινώς γνωστό, αλλά όπως συνηθίζουμε εμείς οι έλληνες, μεταθέτουμε την όποια ευθύνη λύσης στους επόμενους, κρύβουμε την σκόνη κάτω από το χαλάκι και κομπάζουμε υπερήφανοι ότι ξεσκονίσαμε τα του οίκου μας. Η πολιτική αβελτηρία, ο πολιτικός ωχαδερφισμός, το πολιτικό κόστος κατά κύριο λόγο, η πολιτική και διπλωματική άγνοια, τα τοπικά συμφέροντα, οι πολιτικοί καιροσκοπισμοί, αλλά και η έλλειψη ουσιαστικής-και όχι καφενόβιας-ιστορικής παιδείας ημών των ελλήνων, κακοφόρμισε το ζήτημα, το άφησε να εξελιχθεί σε βάρος της δικής μας δήθεν «υπερήφανης» εξωτερικής πολιτικής και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε στο μη περεταίρω. Με πατριωτικές εγγενείς ευλογοφανείς αντιδράσεις και επιχειρήματα που καταναλώνονταν μόνο στο δικό μας πολιτικό και πελατειακό σύστημα αναφορών.

 Όσοι μελετούν και αγαπούν την ελληνική ιστορία, εντρυφούν πάνω στις αρχαίες και σύγχρονες πηγές, όσοι δηλαδή δεν είναι άμεσα ιστορικοί ή επιστήμονες αρχαιολόγοι κλπ, δεν περιμένουν από δημοσιογραφικά μόνο χείλη ή άλλους παρατρεχάμενους πολύξερους να ενημερωθούν, γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι γεωγραφικά ο χώρος της Μακεδονίας χωρίζεται σε τρία μέρη. Το ελληνικό που είναι και το μεγαλύτερο πληθυσμιακά, το τμήμα του κράτους των Σκοπίων και ένα τμήμα που ανήκει στην Βουλγαρία. Όλοι γνωρίζαμε το πρόβλημα αλλά κανείς δεν έπαιρνε την πολιτική και διπλωματική πρωτοβουλία να το λύσει. Εμείς οι Έλληνες, Μακεδόνες ή μη, αισθανθήκαμε εθνική υπερηφάνεια όταν ο καθηγητής και αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος ανακάλυψε τους Βασιλικούς Τάφους της Βεργίνας. Ήταν ένα σύγχρονό μας ιστορικό θαύμα. Εμψυχωθήκαμε εθνικά, εντυπωσιαστήκαμε από τα ευρήματα, τεκμηριώσαμε συνειδησιακά τον πολιτισμό και την τέχνη των αρχαίων ελλήνων μακεδόνων. Επισκεφτήκαμε-όσοι επισκέφτηκαν-την περιοχή από κοντά, το Μουσείο στην Θεσσαλονίκη που εκτίθενται τα αρχαιολογικά εκθέματα και διαβάσαμε περιχαρείς τις διάφορες μεταγενέστερες αρχαιολογικές και ιστορικές ανακοινώσεις. Το πρόβλημα όμως παρέμενε παρόν και άλυτο. Δεν διεκδικούσαμε τίποτα από τους γείτονές μας, αλλά, δεν γνωρίζαμε πώς να διαχειριστούμε τις διεκδικήσεις τους. Στα μεταγενέστερα χρόνια, κυκλοφόρησαν εξαιρετικές επιστημονικές εργασίες και βιβλία που αφορούσαν την ελληνικότητα της Μακεδονίας, τον Φίλιππο, την Ολυμπιάδα, τον Μεγάλο Στρατηλάτη, την ζωή και τις κατακτήσεις του, τον εκπολιτιστικό οραματισμό του, τις στρατιωτικές του εκστρατείες, τον θάνατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι αρχαιολογικές έρευνες για το που βρίσκεται ο τάφος του συνεχίζονται.
Τα μυθιστορήματα από έλληνες και ξένους συγγραφείς για τον Μέγα Αλέξανδρο είναι πάρα πολλά, εξίσου μεγάλη είναι και η αλυσίδα των επιστημονικών βιβλίων ή των ιστορικών που αναφέρονται στον Μέγα Αλέξανδρο, τους αρχαίους Μακεδόνες την Μακεδονία. Στην ελληνική βιβλιοαγορά ή στις βιβλιοθήκες μπορεί ο ενδιαφερόμενος να βρει τα βιβλία που θα βεβαιώσουν ή θα προάγουν δημιουργικά και τεκμηριωμένα την ιστορική του συνείδηση.

Αλλά με το διπλωματικό και πολιτικό πρόβλημα τι οφείλουμε εμείς οι Έλληνες να πράξουμε. Γιατί, το να λέμε ότι η Μακεδονία είναι Ελλάδα και η Ελλάδα είναι Μακεδονία δεν ορθό. Το ίδιο μπορούμε να υποστηρίξουμε και για την Κρήτη, τα Εφτάνησα, τα Δωδεκάνησα και άλλες γεωγραφικά ελληνικές περιοχές. Το θέμα είναι να κατανοήσουμε γιατί οι Σκοπιανοί υποστηρίζουν ότι είναι απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων δηλαδή των Ελλήνων.
Η παλαιά διαμάχη μεταξύ των αθηναίων ρητόρων συνεχίζεται με άλλα σύγχρονα μέσα; Ποιος καπηλεύεται και τι; Και ποιοι θα είναι οι πλην Λακεδαιμονίων της σύγχρονης εποχής μας, που λέει ο Αλεξανδρινός; Πως εμείς οι Έλληνες Μακεδόνες ή από άλλες περιοχές της χώρας μπορούμε να ερμηνεύσουμε ορθά τις πολιτικές εμπειρίες των άλλων λαών, τις εθνικές τους σκοπιμότητες, γεωγραφικές διεκδικήσεις, αλυτρωτισμούς, επαναφορά σε ιστορικές επιχειρηματολογίες των προηγούμενων αιώνων; Και πως μπορούμε να αντιδράσουμε για την δική μας συμφέρουσα πολιτική αποτελεσματικότητα, αποφεύγοντας παραλείψεις και λάθη του πρόσφατου παρελθόντος. Ο πολιτικός προσανατολισμός μας πρέπει να βρίσκεται διαρκώς σε μια αντιπαράθεση με τους γείτονες, και πόσο μπορεί να το αντέξει αυτό ο τράχηλος του έλληνα; Και μια καλή σχέση γειτονίας τι περιλαμβάνει, όταν οι άλλοι διεκδικούν από εσένα εδάφη, ιστορικά σύμβολα ή εθνικούς μύθους που ζωογονούν την εθνική μας συνείδηση. Ποιες αλήθειες είναι πιο ανθεκτικές μέσα στο υπάρχον κοινωνικό σώμα, αυτές της Ιστορίας ή αυτές της Πολιτικής;

Μεγαλώσαμε με ιστορικές αλήθειες πανάρχαιες και πολύ σωστά, εκπαιδευτήκαμε να θεωρούμαστε ο ομφαλός της γης, μέγα λάθος. Το ελληνικό πνεύμα επιβίωσε μέσα από πολύ αντίξοες ιστορικές συνθήκες και παραμένει ακμαίο και ζωντανό εδώ και αρκετές χιλιετίες, αλλά, δεν είμαστε το κέντρο του σύμπαντος. Δεν είμαστε ούτε η Ελληνική, ούτε η Ελληνομακεδονική, ούτε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, είμαστε ένα σύγχρονο ελληνικό κράτος με την πανάρχαια παράδοσή του, την μακραίωνη ιστορία του, τον πολυποίκιλο πλούτο του πολιτισμού του, αλλά πάνω από όλα το μέλλον του. Είναι πολύ μεγάλος άθλος το ότι επιβιώσαμε σαν έθνος και κατορθώσαμε να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας μέσα σε τόσες σκοτεινές ιστορικά, πολιτικά και στρατιωτικά περιόδους. Η άρθρωση της συλλογική μας μνήμη είναι τεράστια και συνεχής. Η εθνική μας μοναξιά αφορά εμάς και μόνο εμάς και όχι τους άλλους λαούς. Πέρα από την δική μας γεωγραφική επικράτεια συνθήματα είτε διεθνιστικής υφής, είτε πατριδοκαπηλικά δεν έχουν πέραση. Το ζήτημα είναι πως φωτίζεις με σύγχρονους προβολείς την ιστορία και την παράδοση του τόπου σου και πως την προβάλεις τόσο προς τα μέσα όσο και προς τα έξω μέσα σε ένα περιβάλλον που διαρκώς μετασχηματίζεται.

Είμαστε Έλληνες και σαν Έλληνες οφείλουμε όχι μόνο να είμαστε υπερήφανοι για την δική μας Ιστορία, αλλά οφείλουμε να την μελετάμε σωστά και να εμπνεόμαστε από αυτήν δημιουργικά χωρίς να παραβλέπουμε και την σύγχρονή μας πολιτική πραγματικότητα. 
Είμαστε Έλληνες και δικαιούμαστε και εμείς όπως οι άλλοι λαοί να έχουμε μια πατρίδα, μια κοινή Εστία που μας ανήκει και δεν την διαπραγματευόμαστε.
Η Ελλάδα, δεν είναι μια αφηρημένη φιλοσοφική έννοια ένα πολιτικό είδωλο, αλλά μια συγκεκριμένη ιστορική και γεωγραφική πραγματικότητα μέσα στους αιώνες. Δεν είναι ένα «εκθαμβωτικό φως» ελλήνων ή ξένων ελληνολατρών, αλλά μια απτή καθημερινή πραγματικότητα, ένας ζωντανός ανθρώπινος οργανισμός που κινείται, αναπνέει, τρέφεται, αναπαράγεται. Δεν είναι μια ιδέα που μορφοποιήθηκε πάνω στο ταμπλό ενός καλλιτέχνη, αλλά είναι ιστορική μνήμη ζυμωμένη με πολιτική πραγματικότητα. Το ανόητο σύνθημα «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» λες και θα μπορούσε να ανήκει σε άλλους, ίσως θα πρέπει να αλλαχθεί ότι οι Έλληνες ανήκουν στην Ελλάδα. Τι προσδιορίζουν άραγε αυτά τα συνθήματα, το εθνικό μας φρόνημα ή τις κυβερνητικές πολιτικές μας. Ποιο είναι το πλαίσιο των οφειλών μας απέναντι στην ιστορία μας και την εθνική μας παράδοση.
Τα κριτήρια ερμηνείας είναι πρωτίστως πολιτικά ή ιστορικά, είναι συμπληρωματικά ή αλληλοαποκλειόμενα. Εμείς οι Έλληνες-όπως και οι άλλοι λαοί-που με την πολύμορφη ιδεολογική και πολιτισμική πολλαπλότητα συνθέτουμε ένα ενιαίο πολιτικό σώμα αντιδράσεων και συμπεριφορών και κοινωνικών εκδηλώσεων, μπορούμε να «υποταχθούμε» στην ίδια ιστορική αλήθεια αναφοράς; Αλήθειες αυτονόητες ή πιθανά επαναπροσδιορίσημες.   Άχ! αυτό το όμορφο παλικάρι από τη Μακεδονία

αυτό το παράτολμο ελληνόπουλο

με τα ένδοξα ανδραγαθήματα

το παιδί από τη Μακεδονία

που δεν φοβήθηκε τον χρόνο

και αναμετρήθηκε με την ιστορία.

Που διέδωσε τον ελληνικό πολιτισμό στα πέρατα της οικουμένης

πόσες καρδιές εξακολουθεί ακόμα να τραυματίζει

να προκαλεί εντάσεις θαυμασμού και ρωγμές διχασμού

πολιτικά προβλήματα και γεωγραφικές αναταράξεις.

Πρότυπο αιώνιο για αυτοκράτορες και καθημερινούς ανθρώπους.

Βασιλέας Έλλην Μακεδών

το βασίλειό του οι ιστορικές συνειδήσεις των ανθρώπων.

     Και με το Μακεδονικό ζήτημα, τι θέση οφείλει να έχει ο σημερινός σύγχρονος έλληνας, η ελληνική κοινή γνώμη που εκφράζει το λαϊκό περί δικαίου αίσθημα αποφεύγοντας τις πατριωτικές κορώνες. Αρνούμενοι τα λαϊκιστικά εμβατήρια των «ψευτοπατριωτών» όπως εύστοχα και χαρακτηριστικά δίνει τον τίτλο σε ποίημά του ο ποιητής και συγγραφέας Ανδρέας Λασκαράτος. «Στο ανάθεμα, στο ανάθεμα να πάνε 
όλοι οι φιλοπόλεμοι προδότες…».
 Όμως και οι ποιητές έχουν άποψη, και ας μην τόλμησε-κάπως υποτιμητικά, αν δεν κάνω λάθος-να αναφέρει το όνομά του ποιητή, ο βουλευτής εκπρόσωπος των ΑΝΕΛ στην ομιλία του καθώς ανέφερε τη γνωστή ρήση του νομπελίστα μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, «το όνομά μας είναι η ψυχή μας», φοβούμενος ίσως τις αντιδράσεις. Θα μου πείτε, εδώ και κάτι δεκαετίες ο θεσσαλονικιός δήμαρχος τους απεκάλεσε λαπάδες, και η εσκεμμένη παράληψη του ονόματος σε πείραξε. Τι θα πρότεινε ενδεχομένως ένας ποιητής αν ισχύει ο λόγος της ποιήτριας Μπίλης Βέμης:

«Τελικά μπούμ

τέλειωσε το παιχνίδι

Μ’ έχει χτυπήσει η ίδια σκουριά που χτύπησε το Μεγαλέξανδρο

και κυνηγούσε το πρόσωπό του

μες τα βαθιά λιβάδια της Περσέπολης

κι ως το μεγάλο ποταμό.»….

     Το χάσαμε το διπλωματικό παιχνίδι ή μήπως όχι, έχουμε ακόμα ελπίδες δικαίωσης των εθνικών μας ζητημάτων. Ή θα το αφήσουμε ως έχει και θα έχουμε ένα ακόμα φοβερό αγκάθι στα βόρεια σύνορά μας, με απρόβλεπτες θέσεις αλυτρωτισμού από την γείτονα χώρα, όπως και από τους αρχαίου Ιλλυριούς, ή τους εξ ανατολών κακούς και διεκδικητικούς γείτονές μας. Πρέπει να πούμε το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι που μας λέει ο Αλεξανδρινός ποιητής και με τι εθνικό κόστος. Οφείλουμε ως Έλληνες και ως Μακεδόνες να ενεργήσουμε ψύχραιμα, αποφασιστικά, συστηματικά, διορατικά και με αρκετή σύνεση. Αν λυθεί το θέμα και είναι υπέρ μας, θα έχουμε ένα καλό προηγούμενο και για τα υπόλοιπα εξωτερικά ζητήματα που μας απασχολούν, το να κρυφτούμε πίσω από την ιστορική σκιά μας δεν οδηγεί πουθενά, αλλά ούτε και η αναβλητικότητα. Μεταξύ μας να τα λέμε και να τα κουβεντιάζουμε δεν κερδίζουμε. Ας γίνει ένα δημοψήφισμα και ας πάρουμε όλοι την ιστορική ευθύνη. Άρχοντες και Αρχόμενοι.

Επίσης, πολύ ορθά διοργανώνονται τα συλλαλητήρια, πρέπει και ο ελληνικός λαός να εκφράσει τα ιστορικά και πολιτικά και διπλωματικά του δίκαια. Το ίδιο πράττουν και οι άλλοι λαοί είτε της γύρω περιοχής είτε σε άλλα μέρη της υφηλίου. Θυμηθείτε πως ενήργησε η αγγλίδα πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ, ο Αμερικανός πρόεδρος Ρόναλντ Ρήγκαν, και άλλοι ηγέτες. Οφείλουμε να παραστούμε ανεξάρτητα από κόμματα και πολιτικές παρατάξεις, να μην επιτρέψουμε να καπελωθεί η νόμιμη και αναγκαία αυτή διαμαρτυρία από πολιτικούς καριερίστες ή άλλους καλοθελητάδες. Οφείλουμε να ακουστεί η γνώμη μας. Αν πιστεύει το γειτονικό κράτος ή μια μερίδα των πολιτών του ότι είναι απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων και όχι νεότερα σλαβικά φύλα, τότε μήπως θα πρέπει να αναρωτηθούν ότι έχουν σχέση με εμάς τους Έλληνες, και μήπως θα πρέπει να επανεξετάσουν την στάση τους; Εφόσον οι Μακεδόνες είναι Έλληνες τότε πολιτιστικά και πολιτισμικά και αυτοί ανήκουν στον ελληνικό κορμό. Αν όχι, τι σκοπούς εξυπηρετούν οι αλυτρωτικές τους διαθέσεις, να τεμαχίσουν το ελληνικό κράτος; Μήπως η αγαστή συνύπαρξη είναι προτιμότερη από την πυριτιδαποθήκη που ήταν ανέκαθεν τα Βαλκάνια; Εξάλλου, εκτός από τον Μέγα Αλέξανδρο, υπάρχει και το παράδειγμα του νεότερου Ρήγα Φεραίου για την περιοχή.

    Ας τελειώσω αυτές τις σκέψεις με το ποίημα της ιστορικού Ελένης Αρβελέρ:

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ

Επάνω ο μέγας ουρανός

κάτω η θάλασσα πλατειά

Φως ιλαρό στη μέση, μια κουκκίδα,

γίνεται φλόγα και φωτιά

που πίσω αφήνει ο κεραυνός

όταν στην πόρτα μας κτυπά η καταιγίδα.

Από το σήμερα και από το χθες

βγαίνουμε πάντα ηττημένοι νικητές.

--

Βλέπεις, δεν μας συγχώρεσε κανείς,

το ότι πρώτοι, μόνοι εμείς,

εκεί φτάνουμε, όπου

τα έργα αρχίζουν του ανθρώπου.

--

Για αύριο, τα παιδιά σας ας μας πουν,

αν πρέπει πάντα φίλοι, φίλους να κτυπούν.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς 31/1/2018

ΥΓ. Η αρχή του ποιήματος της Μπίλη Βέμη, είναι από την συλλογή της «Η ΣΚΟΥΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ», εκδόσεις Εγνατία-Θεσσαλονίκη 1978, όπου περιλαμβάνεται και το ως άνω ποίημα.

Το ποίημα της βυζαντινολόγου ιστορικού Ελένης Γλύκαντζη Αρβελέρ, είναι από την ποιητική της συλλογή «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ» Ποιήματα Ιστορίας, εκδόσεις Ερμής1998

Και την Κυριακή ξέρετε.

             

   

    

Αντρέ Μαλρώ

                     ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ

Πρίν από πενήντα χρόνια, στα 1926, κυκλοφόρησε στο Παρίσι το πρώτο βιβλίο ενός άγνωστου συγγραφέα με τίτλο: La Tentation de l’ Occident (Ο Πειρασμός της Δύσης), διάλογος ανάμεσα σ’ ένα νέο άνθρωπο της άπω Ανατολής και ένα ξεπατρισμένο Ευρωπαίο. Εφέτος, 1976, οι γνωστές εκδόσεις Gallimard παρουσίασαν το τελευταίο βιβλίο του ίδιου συγγραφέα με τίτλο: L’ Intemporel (Το Άχρονο), που έκλεινε μια μακρότατη σειρά έργων του με θέμα τις οπτικές τέχνες. Σε λίγο, πριν από ένα μήνα, ο συγγραφέας αυτός πέθανε, έχοντας κλείσει εβδομήντα πέντε χρόνια ζωής.

     Η Γαλλία πένθησε στο σύνολό της. Η πιο έγκυρη εφημερίδα του Παρισιού, η γνωστή Le Monde, έδωσε την είδηση με τα πιο μεγάλα τυπογραφικά στοιχεία της, καλύπτοντας τη μισή πρώτη σελίδα της με τον τίτλο: Ο Andre Malraux είναι νεκρός. Και ο γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γαλλίας Georges Marchais δήλωνε: «… Στους αγώνες του βρέθηκε συχνά κοντά μας και κάποτε μακριά μας. Όμως αυτό που μένει για μας είναι πώς πάντοτε τον εμψύχωνε μια δυνατή ιδέα: η Γαλλία, η θέση της και ο ρόλος της στον κόσμο».

     Στην Ελλάδα γράφτηκαν αρκετά άρθρα και δόθηκαν μερικές δημοσιογραφικές πληροφορίες, τόσα και τέτοια που να αφήνουν ουσιαστικά ακατατόπιστο τον απληροφόρητο αναγνώστη και απορημένους εκείνους που έτυχε να παρακολουθήσουν την πνευματική δημιουργία και τη δράση αυτού του ξεχωριστού ανθρώπου του εικοστού αιώνα (γεννήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 1901).

     Στα μεταπολεμικά χρόνια ο Andre Malraux είναι γνωστός ως συγγραφέας της τριλογίας που έχει τον γενικό τίτλο: Psychologie de l’ art, ξαναδοσμένης ως Les voix du silence, και του άλλου τρίτομου έργου με τίτλο: Musee imaginaire de la sculpture mondiale και ακόμα του έργου του: La metamorphose des dieux. Ως άνθρωπος της δράσης είναι γνωστός ως υπουργός του de Gaulle από την πρώτη του κυβέρνηση εθνικής ενότητας του 1945 ως την τελευταία του 1969. Ο Andre Malraux εγκαταλείπει την κυβέρνηση και την πολιτική όταν ο de Gaulle παραιτείται τον Απρίλη του 1969.

     Το συγγραφικό έργο αυτής της περιόδου ανήκει στην περιοχή της ιστορίας της τέχνης. Συναρπαστικό, γοητευτικό, φωτίζει με τη λάμψη των αστραπών τα πιο αλλοπρόσαλλα δημιουργήματα της ζωγραφικής και της πλαστικής μέσα στους αιώνες και στους τόπους. Ο αναγνώστης του το παρακολουθεί με την έξαρση και την έξαψη του ερωτικού πάθους που συνέχει και το συγγραφέα, χωρίς να αναρωτηθεί ούτε μια στιγμή γι’ αυτό που ονομάζουμε επιστημονική ακρίβεια και χωρίς ν’ απαιτεί αποδείξεις. Η ρητορική δεινότητα ενός ανθρώπου που μεταδίνει την αποκαλυπτική αλήθεια του θείου κατορθώνει και σπάει τα φράγματα του ανθρώπινου λόγου. «Ίσως η ρητορική δεν έχει άλλο σκοπό παρά να υπνωτίσει και να ισοπεδώσει με το βάρος της τον αναγνώστη» θα γράψει, κρίνοντας αυτά τα έργα, ο E. H. Gombrich, ένας από τους πιο σημαντικούς Άγγλους ιστορικούς της τέχνης. Και στην-ασφαλώς-υπερβολική παρατήρηση ενός αξιόλογου κριτικού, του Edmund Wilson, πως το έργο του Malraux, Les vois du silence μπορεί να παραβληθεί με τα αριστουργήματα του Gibbon, του Karl Marx και του Leon Tolstoy, ο Gombrich αντιθέτει την-ασφαλώς αντικειμενικά ορθή-κρίση πώς αντίθετα μ’ αυτά, από το έργο του Malraux λείπει η αίσθηση της ευθύνης που κάνει τον επιστήμονα ή τον καλλιτέχνη, για να προσθέσει: «Δεν υπάρχει καμιά ένδειξη πως ο Malraux αφιέρωσε μια ολόκληρη μέρα διαβάζοντας σε μια βιβλιοθήκη ή έστω πως προσπάθησε να συλλάβει ένα καινούργιο στοιχείο». Είμαι βέβαιος πως ποτέ ένα ακαδημαϊκό σώμα δεν θα του εμπιστευόταν μια πανεπιστημιακή έδρα Ιστορία της Τέχνης, μολονότι το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης τον τίμησε με τον ανώτατο τίτλο του διδάκτορα Honoris Causa. Δεν είμαι φυσικά, βέβαιος αν αυτό θα ήταν σωστό, δεν έχω ωστόσο καμιά αμφιβολία πως, αν αυτό μπορούσε να συμβεί, οι φοιτητές του θα κέρδιζαν πολύ περισσότερα από εκείνα που οι σοφοί και αρματωμένοι με τις εύκολες βιβλιογραφικές γνώσεις δάσκαλοί τους, τους προσφέρουν.

     Πέρα από το συγγραφικό αυτό έργο η πολιτική του τοποθέτηση και δραστηριότητα στα μεταπολεμικά χρόνια έκαναν τον Αντρέ Μαλρώ αντιπαθητικό στην προοδευτική νεολαία της Γαλλίας, ίσως σε όλη τη μεταπολεμική γενιά της Ευρώπης. Οι νέοι δεν αναγνωρίζουν κανένα κεφάλαιο και κανέναν τίτλο, που δεν ανανεώνεται και δεν καταχτιέται κάθε μέρα από την αρχή. Ίσως από τη μεριά τους να έχουν δίκαιο. Δεν έχουν ωστόσο το δικαίωμα να ξεχνούν την ιστορία ούτε ενός τόπου ούτε ενός ανθρώπου, πολύ λιγότερο έχουν το δικαίωμα να την αγνοούν. Και η περίπτωση του Andre Malraux είναι από τις πιο συγκλονιστικές. Για τη δική μας γενιά, που προλάβαμε να γνωρίσουμε τον κόσμο του μεσοπολέμου ως νέοι μαθητές και φοιτητές και ζήσαμε ενεργά τα έξι χρόνια του παγκόσμιου πολέμου, η ιστορία των χρόνων εκείνων δεν παραγράφεται ούτε ξεχνιέται. Για μας ο Andre Malraux στάθηκε η μυθική μορφή του ακέραιου ανθρώπου που έκανε το Λόγο Πράξη και τανάπαλι, κατόρθωσε την πράξη τη δική του και των συντρόφων του να τη μετουσιώνει σε λόγο.

     Όταν διαβάσαμε για πρώτη φορά την Condition humaine ξέραμε κιόλας πως ο Malraux μαζί με τον Andre Gide είχανε πάει στο Βερολίνο για ν’ απαιτήσουν την αποφυλάκιση του Δημητρώφ από τους χιτλερικούς, πως ο Andre Malraux είχε γράψει το περίφημο γράμμα του στον Goebbels, πώς ήταν πρόεδρος των παγκόσμιων επιτροπών για την απελευθέρωση του Δημητρώφ και του Thaelmann. Και είχαμε μάθει πως το μυθιστόρημα εκείνο που πήρε το Goncourt, καθώς και τα προηγούμενα έργα του συγγραφέα, δεν το είχε συλλάβει με τη φαντασία του μυθιστοριογράφου ούτε συγκέντρωσε τις πληροφορίες του από βιβλία, αλλά πως ήταν αληθινά βιώματα μέσα στις ταραγμένες περιοχές της Ινδοκίνας και της Κίνας. Κανείς δεν ήξερε λεπτομέρειες και κανένας δεν τις έμαθε ως σήμερα όμως είναι βέβαιο πως στα 1925, όταν άρχιζαν οι κοσμοϊστορικές αναταραχές στην Καντώνα και στο Hong- Kong, ο Andre Malraux βρισκόταν εκεί, και όχι βέβαια ως τουρίστας ή θεατής.

     Και όταν διαβάζαμε στα 1938 το καινούργιο του βιβλίο, L’ Espoir, μέσα σε μια Ευρώπη όπου κυριαρχούσε ο Ναζισμός και ο Φασισμός, εμείς φοιτητές στην Ελλάδα της μεταξικής δικτατορίας, που παρακολουθούσαμε με αγωνία το θανάσιμο και ηρωικό αγώνα του ισπανικού λαού, δίνοντας κρυφά ό,τι κατορθώναμε να οικονομήσουμε, είχαμε μάθει ότι ο Αντρέ Μαλρώ είχε κατορθώσει να δημιουργήσει ένα αεροπορικό σμήνος και πιλότος ο ίδιος πολεμούσε μαζί με το δημοκρατικό στρατό της Ισπανίας. Είχαμε μάθει πως τραυματίστηκε δυο φορές κι όμως συνέχιζε τον αγώνα. Με το τουφέκι και με την πένα μαχόταν τη φασιστική βαρβαρότητα. Κι ακόμα πιο πολύ’ μέσα στη μαχόμενη Ισπανία γύρισε το φιλμ ‘Sierra de Teruel”. Κι όταν έπεσε η Καταλανία, σταματά το γύρισμα, μοντάρει όμως την ταινία για προβολή, που του απαγορεύει η γαλλική λογοκρισία.

     Ύστερα ήρθε ο πόλεμος’ ο κίνδυνος μας απειλούσε πια όλους και πήραμε τα όπλα. Η Γαλλία σαρώθηκε από τις χιτλερικές στρατιές’ οι στρατάρχες της την πρόδωσαν. Τότε ακούσαμε για πρώτη φορά το όνομα του Charles de Gaulle, όταν στις 18 Ιουνίου του 1940 ύψωσε μόνος αυτός τη φωνή του και την πίστη του. υψώνοντας ξανά τη γαλλική σημαία με το σταυρό της Λωρραίνης και κηρύχνοντας την αντίσταση στον κατακτητή. Οι Ελεύθεροι Γάλλοι ξύπνησαν στη μνήμη μας τις πιο μυθικές στιγμές της γαλλικής ιστορίας και του λαού της, αυτές που μας είχαν αναθρέψει στα εφηβικά μας χρόνια, με τον Βίκτωρ Ουγκώ και τον Ντελακρουά, με τη Γαλλική Επανάσταση, την Επανάσταση του 1848 και την Κομμούνα του Παρισιού στα 1871. Κι όσοι βρεθήκαμε έξω από την καταχτημένη πατρίδα μάθαμε τον καινούργιο θρύλο του Bir-Hakim μέσα στην έρημο της Αφρικής. Η Γαλλία αναγεννιόταν έξω από την Γαλλία. Οι αλαζονικοί σύμμαχοί της αναγκάζονταν να ακούσουν τη φωνή της με το στόμα του Charles de Gaulle. Όλοι οι λαοί που πολεμούσαν τον φασισμό έβλεπαν σ’ αυτόν την ενσάρκωση ενός περήφανου λαού, τον πιο άξιο ηγέτη της καταπατημένης Ευρώπης.

     Ύστερα μαθαίναμε πως εκείνα τα χρόνια ο Αντρέ Μαλρώ έξω από τη συγγραφή και ύστερα από την αποτυχία του να πολεμήσει με τους ελεύθερους Γάλλους βρίσκεται αρχηγός ενός αντάρτικου σώματος από 1500 άντρες, πού του δίνουν το όνομα του ήρωα του μυθιστορήματός του. Είναι ο συνταγματάρχης Berger. Τραυματίζεται, συλλαμβάνεται, δραπετεύει και οργανώνει την «Ταξιαρχία της Αλσατίας και της Λωρραίνης», ελευθερώνει μεγάλες περιοχές, υπερασπίζεται το Στρασβούργο και περνώντας τον Ρήνο μπαίνει στη Στουτγάρδη και στη Νυρεμβέργη. Ύστερα συναντά για πρώτη φορά τον Στρατηγό ντε Γκωλ και από τότε (1945) θα του μείνει πιστός ως το τέλος.

     Σκέφτομαι τώρα που αναλογίζομαι μια τέτοια ζωή με ποια κριτήρια πρέπει να κριθεί; Ποιος έχει το δικαίωμα να την κατακρίνει; Πώς είναι δυνατό τα μικρόψυχα μέτρα, πολιτικά, επιστημονικά, ηθικά ή όποια άλλα να μετρήσουν αυτή την εκρηκτική μορφή, που δεν αδράνησε ούτε λεπτό μέσα στα εβδομήντα πέντε χρόνια που έβλεπε το φως; Η Γαλλία, δίκαια, είναι για μιαν ακόμα φορά περήφανη για ένα παιδί της. Και όσοι την αγαπήσαμε και κλάψαμε στις συμφορές της, όπως χαρήκαμε τη δόξα της, νιώθουμε και συμμεριζόμαστε τώρα την περήφανη θλίψη της για το θάνατο του Andre Malraux.

«ΠΑΡΑ ΔΗΜΟΝ ΟΝΕΙΡΩΝ», σελίδες 194-199.

Μανόλης Ανδρόνικος, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ, εκδόσεις ΕΡΜΗΣ 1982

Σημείωση: 
Ξαναδιαβάζω το τελευταίο διάστημα τα βιβλία του αρχαιολόγου Μανόλη Ανδρόνικου, αυτού του υπέροχου ανθρώπου και διεθνούς φήμης έλληνα επιστήμονα. Ακόμα θυμάμαι το θερμό ύφος του λόγου του και τις εκφράσεις του σώματός του στην γνωστή διάλεξη που μας έδωσε στον Πειραιά πριν χρόνια. Ο Μανόλης Ανδρόνικος με τις ανασκαφές και τα ευρήματά του στους Βασιλικούς Τάφους της Βεργίνας-όποιος έχει επισκεφτεί την τοποθεσία θα αισθανθεί την ιστορική και αρχαιολογική μέθεξη, αλλά και το Μουσείο της Θεσσαλονίκης που φυλάσσονται τα ευρήματα-μας έκανε να νιώσουμε βαθιά συγκίνηση και υπερηφάνεια εμάς τους νέους της γενιάς του 1980. Όπως παλαιότερα, ο Σπύρος Μαρινάτος με τα ευρήματα της Σαντορίνης, ο  Κώστας Ρωμαίος, ή άλλοι άοκνοι σκαπανείς της αρχαιολογικής επιστήμης. Ο πειραιώτης παραδείγματος χάριν Ιάκωβος Δραγάτσης. Ο Μανόλης Ανδρόνικος εκτός από αρχαιολόγος, υπήρξε και ένας βαθιά και ουσιαστικά σκεπτόμενος έλληνας. Ένας έλληνας που μας έκανε να ουριοδρομούμε σοφά με τα κείμενα που δημοσίευε στα διάφορα έντυπα και περιοδικά της εποχής του. Οι επιφυλλίδες του στην πρωινή εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», πριν αρκετές δεκαετίες, ήταν μία από τις πνευματικές μας οάσεις. Οι γνώσεις του πάντα ακριβείς, ο λόγος του νηφάλιος, οι κρίσεις του δίκαιες, οι θέσεις του κατασταλαγμένες και έμπειρες μας έδειχναν το εύρος της σοφίας του και την ευστοχία του αναγνωστικού του στόχου. Ο λόγος του δεν ήταν στεγνός, ξηρός, αποστεωμένος, κρατικά-ακαδημαϊκός, που εξυπηρετούσε άλλες σκοπιμότητες, αλλά ενέπνεε μεγάλη φρεσκάδα, ποιητικό λυρισμό και ουσιαστική ιστορική συνείδηση, γιαυτό είναι ακόμα επίκαιρος. Εύληπτος πάντα στις δημόσιες ανακοινώσεις-δηλώσεις του, κατανοητός στις επιστημονικές του καταθέσεις, με ορθές κρίσεις και επισημάνσεις. Λάτρης του ποιητικού λόγου ο ίδιος, διάνθιζε τα κείμενά του με λέξεις ή αποσπάσματα ελλήνων ποιητών. Αγάπησε με ιστορικό πάθος τη χώρα του, δεν υιοθέτησε για να φανεί αρεστός τα νέα ρεύματα που αναφύονταν τότε, των «αριστερών κουλτουριάρηδων» να από-οικοδομήσει τα σύμβολά της ή τους μύθους της, όπως ήταν ο Μεγάλος Στρατηλάτης, τα ζωντανά στεγανά της πολιτιστικής και κληρονομικής της παράδοσης, αλλά προσπάθησε να κατανοήσει και να διατηρήσει στην επικαιρότητα ότι αρχαίο είχε συναντήσει στις αρχαιολογικές του περιπέτειες. Έδωσε σε εμάς τους απλούς και αμύητους έλληνες την δυνατότητα να ψαύσουμε μαζί του τα αρχαία ίχνη και στοιχεία ζωής των Μακεδόνων. Από την άλλη, δεν ενστερνίστηκε, και πολύ ορθά, όλα εκείνα τα συντηρητικά «πατριωτικά» δήθεν πολιτικά και ιστορικά στοιχεία που καπηλεύονταν ότι άξιο διεθνούς θαυμασμού πρόσφερε αυτή η χώρα,-με τα πολλά θετικά της και με τα εξίσου πολλά αρνητικά της-ο γηγενής πλουραλιστικός πολιτισμός της, η ιστορία της, αρχαία, μεσαιωνική, νεότερη, η γλώσσα της, τα ήθη και τα έθιμά της, οι ταφικές της συνήθειες, η θρησκευτική της πίστη, τα γράμματά της. Δηλαδή, δεν πολιτικοποίησε ούτε κομματικοποίησε την αρχαιολογική του εργασία, ούτε προς τα αριστερά ούτε προς τα δεξιά. Δεν την εξαργύρωσε για ίδιον όφελος. Οι αναγνωστικές του επιλογές, τα αποσπάσματα που αναφέρει από τα βιβλία που έχει σε βάθος μελετήσει-ιδιαίτερα από τον δοκιμιακό λόγο του ποιητή Γιώργου Σεφέρη, οι ερμηνευτικές του προσεγγίσεις, αλλά και οι ανθρώπινες και ζεστές συνομιλίες του με απλούς, ανώνυμους φτωχούς έλληνες των περιοχών που διεξήγαγε τις ανασκαφές του μας φανερώνουν την αληθινή του ταυτότητα. Την ταυτότητα ενός διαχρονικού Έλληνα, δάσκαλου και μάστορα της ελληνικής συνείδησης, για μια Ελλάδα που δεν υπάρχει πια.

Ο λόγος και οι κρίσεις αυτών των σοφών Ελλήνων μπορεί να είναι ένας αναμμένος φάρος στις ψυχές και στις συνειδήσεις των περασμένης ηλικίας ανθρώπων, αλλά για τους σύγχρονους νεοέλληνες, μάλλον δεν σημαίνει τίποτα πια. Η Ελλάδα άλλαξε ανεπιστρεπτί, βίαια και ραγδαία και οι άνθρωποί της. 
«Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης/ στου Κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς» 
μας μελωδεί ο Μελωδός των Ονείρων μας Μάνος Χατζιδάκις.

Αυτήν την Ελλάδα-Περσεφόνη ύμνησε και τίμησε με τα ανασκαφικά του ταξίδια ο Μανόλης Ανδρόνικος.

     Επέλεξα να κλείσω τον κύκλο αυτόν των προσωπικών μου περιπλανήσεων στο μικρό αυτό ιστολόγιο από τον Πειραιά, όχι με κείμενο του Ανδρόνικου για ελληνικά θέματα ή λογοτέχνες που εξετάζει και σχολιάζει στο παρόν βιβλίο του, αλλά με ένα κείμενο που αφορά τον γάλλο πολιτικό και συγγραφέα Αντρέ Μαλρώ. Μια σύζευξη δύο σημαντικών προσωπικοτήτων, ενός Έλληνα και ενός Γάλλου, που μας δηλώνει την ενιαία πολιτιστική παράδοση της Ευρώπης, αυτήν που οι σύγχρονοι πολιτικοί και άλλοι ηγέτες επιδιώκουν να διαλύσουν με πολλούς τρόπους. Ο Αντρέ Μαλρώ όπως και ο Μανόλης Ανδρόνικος, καθώς και οι προσωπικότητες αυτού του κύρους και της ποιότητας, ανήκουν πλέον σε έναν κόσμο-μια γηραιά ήπειρο-που μάλλον ιστορικά και πολιτικά έκλεισε τον κύκλο της, αν δεν τον είχε ήδη ολοκληρώσει. Οι οικονομικές και τεχνοκρατικές δυνάμεις που αναδύθηκαν μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και την απελευθέρωση από τα φασιστικά και ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, κέρδισαν το στοίχημα της κυριαρχίας πάνω στις συνειδήσεις των σύγχρονων ανθρώπων και της ιστορίας. Οι σύγχρονοι πολιτικοί ηγέτες δεν είναι παρά διεκπεραιωτές αυτών των συμφερόντων και αλόγιστων φανερών ή σκοτεινών κερδών. Το πολιτικό παιχνίδι έγινε τζόγος στις κυβερνητικές τους αποφάσεις σε έναν κόσμο ειδωλολατρικό, κίβδηλο, εικονικής πραγματικότητας.

Ευχαριστώ όσους και όσες διάβασαν αυτά τα κείμενα, που σε άλλους άρεσαν και σε άλλους όχι.

Οι νεότεροι ας συνεχίσουν το ιστορικό ταξίδι οικοδομώντας την δική τους παράδοση και τα σύμβολα. Η Ιστορία και η Ζωή δεν τελειώνει ούτε άρχισε με την δική μας γενιά.

Εξάλλου, η ανάγνωση παλαιότερων και νεότερων κειμένων και βιβλίων είναι μια πολύ εποικοδομητική και ψυχωφελή περιπέτεια, για το όποιο υπόλοιπο του βίου μας. Είναι το δικό μας,-των παλαιότερων γενεών-σερβάιβορ. Και μόνο για αυτά τα αναγνώσματα θα μιλώ πλέον.

Τέλος, και απολύεστε εν ειρήνη και μελέτη. 

Finis Hellas.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

27 Ιανουαρίου του 2018
ΥΓ 1. ο φιλόσοφος και συγγραφέας Χρήστος Γιανναράς, σε ένα από τα δεκάδες παλαιότερα βιβλία του, είχε δώσει τον τίτλο Finis Graece. Ένας τίτλος αρκετά προφητικός και επίκαιρος. Ποιος όμως τον άκουσε; Πόσοι διάβασαν και έσκυψαν με προσοχή πάνω στα βιβλία του;
ΥΓ. 2 Παρακολούθησα πριν μία εβδομάδα στο κανάλι της Βουλής, την άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη του σοφού θεατράνθρωπου και έμπειρου δασκάλου Κώστα Γεωργουσόπουλου. Στάθηκα σε δύο άκρως αποκαλυπτικά σημεία της. 
α) Όταν τον είχαν μεταθέσει την περίοδο της χούντας σε απομακρυσμένη περιοχή, σαν καθηγητή, στα διαλείμματα των μαθημάτων που δίδασκε ως δάσκαλος, προσπάθησε να βοηθήσει τα παιδιά του σχολείου προσκαλώντας τα και κάνοντάς τους μικρές ασκήσεις για να μην χάνουν άδικα το χρόνο τους. Οι άλλοι συνάδελφοί του, όταν είδαν τι συνέβαινε, τον κάλεσαν και του είπαν, "ξέρετε κύριε συνάδελφε, θα πρέπει να σταματήσετε αυτήν την βοήθεια στα παιδιά, χαλάτε την πιάτσα. Εδώ δεν κάνουμε τέτοια". και
β) Ο δάσκαλος αυτός της θεατρικής τέχνης παραιτήθηκε από το θεατρικό τμήμα της σχολής που δίδασκε μετά από χρόνια, όταν διαπίστωσε ότι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες του θεατρολογικού τμήματος, δεν παρακολουθούσαν Θέατρο. Όπως είπε: Στις προφορικές εξετάσεις που διεξήγαγε-την τελευταία χρονιά που δίδαξε, ρώτησε και τους δέκα σπουδαστές και σπουδάστριες αν είχαν παρακολουθήσει καμία θεατρική παράσταση την προηγούμενη σεζόν-από τις 500 περίπου που είχαν ανεβεί στις ελληνικές σκηνές- για να την συζητήσουν. Η απάντηση που έλαβε και από τους δέκα φοιτητές ήταν αρνητική. Μάλιστα, μία φοιτήτρια που είχε παρακολουθήσει μία παράσταση, και την ρώτησε αν της άρεσε, εκείνη απάντησε, ότι δεν θα πήγαινε, αλλά την παρότρυναν οι φίλοι της. Και να σκεφτεί κανείς, ότι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες του θεατρολογικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, έχουν δωρεάν είσοδο στα θέατρα. Μετά από αυτό, ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, όπως ο ίδιος ανέφερε, παραιτήθηκε για να διασώσει το όποιο προσωπικό του ήθος και την διδασκαλική του φήμη.
     Δύο καίρια παραδείγματα, από δύο σύγχρονούς μας έλληνες δασκάλους της εποχής μας, που φανερώνουν ενδεικτικά την μεγάλη παθογένεια της ελληνικής φυλής μας. Για όσους υποστηρίζουν την ισοπέδωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
ΥΓ. Για όσους φωνάζουν για την Μακεδονία και θα παρευρίσκονται ή όχι στο συλλαλητήριο της Αθήνας, ας δώσουν ένα μικρό ποσόν και ας αγοράσουν το σημαντικότατο μελέτημα που εξέδωσαν οι εκδόσεις GUTENBERG το 2015.
ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΠΗΓΕΣ
ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
ΤΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ
Εισαγωγή-Κείμενα-Μετάφραση-Σχόλια
Ήρκος-Στάντης Ρ. Αποστολίδης.
Είναι ότι καλύτερο έχει εκδοθεί στην ελληνική βιβλιοαγορά για τον Μέγα Αλέξανδρο μέχρι σήμερα. Περιλαμβάνει τα αποσπάσματα των χαμένων έργων 42 ιστορικών, που έγραψαν αποκλειστικά για τον Μεγάλο Στρατηλάτη. Μια πλήρης συλλογή του απαραίτητου υλικού για την κριτική των πηγών, με συνοδευτικά βιογραφικά κ' εργογραφικά σημειώματα για κάθε συγγραφέα κλπ.
Ένα ερευνητικό έργο που τιμά όχι μόνο την χώρα μας, όχι μόνο την ιστορική επιστήμη, αλλά πρωτίστως τους άοκνους αυτούς φιλόλογους που μας πρόσφεραν αυτόν τον ιστορικό άθλο. Ένα βιβλίο που αξίζει να αγοράσει κάθε δημοτική βιβλιοθήκη, κάθε σχολική βιβλιοθήκη, κάθε πανεπιστημιακή τόσο της ελλάδας όσο και του εξωτερικού. Όσοι αγαπούν αυτόν τον τόπο και την ιστορία του, ας το αγοράσουν και ας το διαβάσουν, ας το ταλαιπωρήσουν από τις σημειώσεις και τα σχόλια που θα γράψουν πάνω στις σελίδες του. Όχι μόνο αξίζει τα χρήματα που κοστίζει, αλλά ακόμα και κάτι παραπάνω. Σημαντική ερευνητική δουλειά, αξεπέραστη. Σαν κάτοικος αυτής της χώρας, σαν έλληνας, ευχαριστώ αυτά τα δύο αδέρφια-τους φιλολόγους ερευνητές ιστορικούς-που μας έδωσαν αυτήν την εργασία. Καλά και αναγκαία τα συλλαλητήρια, αλλά υπάρχουν ιστορικά και άλλα μελετήματα που οφείλουν να έχουμε οι έλληνες στα σπίτια μας και να τα μελετάμε.        

                               

Λόγος περί Μακεδονίας

        Η ΣΥΛΗΣΗ ΕΝΟΣ ΟΝΟΜΑΤΟΣ

     αύχει Φίλιππε, τέρπου Μακεδονία,

     ο μέν γεννήτης εντυχών Αλεξάνδρου,

     η δε πατρίς τυχούσα καλλίστου τούτου

     αυτόν δή απαντήσατε στεφανώμενον,

     νικητήν αήττητον, γεούχον μέγαν

     ανατείλας γάρ κατεγλάισεν Ρώμην

     -ως ανατέλλων ήθλησεν εν σταδίω-,

     Και πάντες ημαύρωσε λοιπούς αστέρας,

     δέχου ούν αυτώ λαμπρά Μακεδονία,

     και τους εχθρούς άμυναν εν τούτω δίδου,

     Αλέξανδρος γάρ εστίν ο κοσμοκράτωρ.

[ΚΑΛΛΙΣΘΕΝΗΣ] Βίος Αλεξάνδρου του Μακεδόνος, εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ 2005, σ.80.

     Είκοσι τέσσερις Μαρτίου του 1981. Ετοιμάζω ένα μικρό σακίδιο, μέσα του βρίσκονται δυό αλλαξιές ρούχα μια ξυριστική μηχανή και δυό ζευγάρια κάλτσες. Σε μιά μικρή πλαστική τσάντα κουβαλώ τρία βιβλία (ένα αμιγώς ιστορικό, μια μυθιστορηματική βιογραφία και την φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου) για τον Μεγάλο Στρατηλάτη, τον Μακεδόνα πρίγκιπα από τις Αιγές που η υστεροφημία του έφτασε στα πέρατα της οικουμένης πριν ακόμα κλείσει τον επίγειο της ζωής του κύκλο τον Μέγα Αλέξανδρο, που κατέκτησε την αθανασία και το όνομα του και ο θρύλος γύρω από αυτό και τα κατορθώματά του, διατηρείται ζωντανός και επαναλαμβανόμενος για 25 περίπου αιώνες. Παίρνω το λεωφορείο για τον Κηφισό, για πού; Μα για την Θεσσαλονίκη, να επισκεφτώ το ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, εκεί που εκτίθενται τα  ιστορικά και αρχαιολογικά ευρήματα των βασιλικών τάφων της ΒΕΡΓΙΝΑΣ.
 Ήταν 8 Νοεμβρίου του 1977, όταν ο σημαντικότερος έλληνας αρχαιολόγος των νεότερων χρόνων της χώρας μας ο καθηγητής και δάσκαλος Μανόλης Ανδρόνικος, μαζί με τους συνεργάτες του (τον νεαρό φωτογράφο Σπύρο Τσαβδάρογλου από τα Γιαννιτσά και άλλους) άνοιξαν τους Βασιλικούς Μακεδονικούς Τάφους που είχαν ανακαλυφθεί μερικές μέρες νωρίτερα σφραγισμένοι και ασύλητοι. Ήταν οι τυχεροί της ελληνικής ιστορικής μοίρας να αντικρίσουν πρώτοι αυτοί την σαρκοφάγο, την χρυσή λάρνακα και να θαμπωθούν από τα ευρήματα. Αυτό το αρχαίο ιστορικό όραμα που φυλάγονταν μέσα στους Βασιλικούς Τάφους τόσους αιώνες, σκεπασμένο από την άμμο του χρόνου και την σκόνη της Ελληνικής Μακεδονικής Γης, αυτά τα σπάνια και πολύτιμα ευρήματα που φύλαγε μέσα στα σπλάχνα του το μικρό χωριό του νομού Ημαθίας η ΒΕΡΓΙΝΑ, και που με την ανακάλυψη, το όνομά της και η φήμη της ξεπέρασε τα όρια της Ελλάδος και προκάλεσε το παγκόσμιο ιστορικό, αρχαιολογικό, επιστημονικό και όχι μόνο ενδιαφέρον. Σημαντικής αρχαιολογικής και ιστορικής αξίας ευρήματα που ο αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος και οι συνεργάτες του, δεν γνώριζαν ίσως στην αρχή, το μέγεθος του αρχαιολογικού αυτού θησαυρού. Την περίοδο εκείνη για την πολιτική ιστορία αναφέρω, ότι πρόεδρος του μικρού χωριού ήταν ο Αθανάσιος Λαζόπουλος, όπως γράφουν οι εφημερίδες της εποχής.

     Δεν έχουν μόνο οι άνθρωποι την προσωπική τους μοίρα, την προσωπική τους μοίρα έχουν μέσα στα σπλάχνα τους και οι πόλεις, έχουν τα χώματα των τόπων, τα σύνορα των χωρών. Ο Τόπος που κατοικούν οι πολίτες μιας χώρας, μιάς εθνότητας, ενός λαού, έχει την δική του ιδιαίτερη ταυτότητα, την ιστορική μοίρα που είναι το μικρό ή μεγάλο εστιακό πολιτισμικό και εθνικό όριο που γεννά τις αξίες και τις αρχές, τις ελευθερίες και τις νομοθεσίες των ανθρώπων. Οι άνθρωποι είμαστε οι προεκτάσεις των Τόπων, του φυσικού και ιστορικού περιβάλλοντος. Καθρεπτίζουμε πάνω τους την προσωπική μας μοίρα, την μοναδική, τυχαία απρόβλεπτη και απροσδόκητη ζωή μας. Το ελληνικό χώμα, όπως και τα χώματα των άλλων εθνών, τρέφει και φυλάσσει μέσα στις υπόγειες στοές του, στις ιστορικές κατακόμβες της αυτόχθονης ιστορίας του, τον πολιτισμό, την τέχνη, την παράδοση, τον βίο, τις θρησκευτικές δοξασίες, τα τραγούδια, τα ταφικά έθιμα, τον χαρακτήρα της φυλής των κατοίκων, την ιδιοπροσωπεία των πολιτών, την ιστορική μοίρα των Ελλήνων. Τα πολλαπλά και ποικίλα τεκμήρια της ιστορικής συνέχειας της κοινής μας εστίας που είναι η πατρίδα. 
Σε μία από τις γνωστές επιφυλλίδες του στην πρωινή εφημερίδα «Το Βήμα» 7/2/1980 με τίτλο  «ΜΝΗΜΕΣ ΧΡΗΣΙΜΕΣ», ο καθηγητής και δάσκαλος Μανόλης Ανδρόνικος έγραφε μεταξύ άλλων σχολιάζοντας τα τρία ημερολόγια που εκδόθηκαν εκείνη την περίοδο, «Το Πολιτικό Ημερολόγιο, Α΄ 1935-1944» του νομπελίστα μας ποιητή Γιώργου Σεφέρη, το «Αρχείο της Πηνελόπης Σ. Δέλτα, Β΄ Νικόλαος Πλαστήρας», της Βιργινίας Αλ. Ζάννα, «Ημερολόγιο Πολέμου ‘40-41» και το μυθιστόρημα του Γιώργου Καράγιωργα, «Οι Τραγουδιστάδες της Λευτεριάς»: 
«…Και ξέρουμε πώς έδωσαν ολόκληρη την ζωή τους-κυριολεκτικά-σ’ αυτό που πίστευαν: στην Ελλάδα. Αν σήμερα η έννοια του πατριωτισμού έχει τόσο φθαρεί και προκαλεί την ευαισθησία των νεότερων, οφείλουμε να θυμόμαστε πως για τη γενιά εκείνη δεν ήταν λόγος κενός ούτε-πολύ λιγότερο-προσωπείο που κάλυπτε πάντα μορφές κερδοσκόπων και αναριχητών. Η πατρίδα στάθηκε η πίστη και ο σταυρός και της Δέλτα και του Πλαστήρα. Ο ιστορικός έχει δικαίωμα να τους κρίνει, εγώ, ο άνθρωπος που έφτασε μωρό στα χέρια της μάνας μου από την «άλλη ακρογιαλιά», δεν έχω την ψυχραιμία να διαβάσω με στεγνά μάτια όσα γράφει ο στρατιώτης που στάθηκε άπειρες φορές ορθός μπροστά στον εχθρό που μας ξερίζωνε». Και παρακάτω μιλώντας για το Πολιτικό Ημερολόγιο του διπλωμάτη και ποιητή Γιώργου Σεφέρη: 
«…για να νιώσει την άβυσσο που χώριζε τον μαχόμενο λαό, που τα έδινε όλα, από τους ηγέτες του που κοάζουν μέσα στα σάπια νερά της ίντριγκας, του φόβου, της ελεεινότητας», και παρακάτω: 
«Μέσα σε μιαν ατέλειωτη σειρά πολιτικές διαμάχες και γραφειοκρατικές μανούβρες, επιπολαιότητες σαλονιού, ανάξιες για σοβαρούς ανθρώπους, μικρόψυχους ή υπολογιστικούς…». 
Από το βιβλίο ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ, εκδόσεις Ερμής 1982.

     Λόγια σοφά, μετρημένα, πατριωτικά, λόγια επίκαιρα, διαχρονικά, που στήριξαν την ιστορική πορεία αυτού του λαού, υποστήριξαν την ιστορική του διαδρομή, διατήρησαν τις μνήμες του, συνέχισαν την φυλετική του μοίρα.

     Τα λόγια αυτά ενός δασκάλου έλληνα του 20^ου αιώνα, έρχονται στον νου καθώς ακούω στις ειδήσεις ότι επίκειται λύση στο Σκοπιανό. Και η μνήμη μου γύρισε πίσω, τότε που για πρώτη φορά εμείς οι σύγχρονοι έλληνες είχαμε την τύχη και την ικανοποίηση να θαυμάσουμε και να δούμε από κοντά τα πολύτιμα σύγχρονα ευρήματα, τα βασιλικά εκθέματα των αρχαίων ελλήνων Μακεδόνων. Το εισιτήριον που είναι φυλαγμένο μέσα στο βιβλίο που αγόρασα από το εκθετήριο, 
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΕΩΣ, 
ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ-
ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΘΡΥΛΟΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ, 
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1980, γράφει 25 δραχμές και έχει νούμερο ΘΜ 265007. Πάνω στο ανοιχτό πράσινο χρώμα του απεικονίζεται ο έλληνας Μακεδόνας Στρατηλάτης και αναγράφεται από την Παλατίνη Ανθολογία το εξής: ΓΑΝ ΥΠ’ ΕΜΟΙ ΤΙΘΕΜΑΙ, ΖΕΥ. ΣΥ Δ ΟΛΥΜΠΟΝ ΕΧΕ.

Το μικρό σχετικά αυτό βιβλίο-λεύκωμα περιέχει τις εξής ενότητες:

Εισαγωγή της Κατερίνας Ρωμιοπούλου,

Οι βασιλικοί τάφοι της Βεργίνας του Μανόλη Ανδρόνικου

Αλέξανδρος του Νικόλαου Γιαλούρη.

Την γενική επιμέλεια είχε η Καίτη Νίνου και το εξώφυλλο και την καλλιτεχνική επιμέλεια η Λούση Μπρατζιώτη.

Από τις σελίδες 32 έως 94, συμπληρώνεται με ενδεικτικές γλυπτικές ή ζωγραφικές απεικονίσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Υπεύθυνος έκδοσης Λ. Κυπραίου.

«Σε ολόκληρη την ιστορία δεν υπάρχει μορφή δραματικά ωραιότερη από την μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Είναι ο ημίθεος δύο χιλιετηρίδων και ο θρύλος του διατηρείται και ανανεώνεται μέσα στην φαντασία των λαών του αρχαίου και του μεσαιωνικού κόσμου…». 
Αυτά μεταξύ άλλων αναγράφονται στο οπισθόφυλλο της «ΦΥΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΞΑΝΤΡΟΥ».

Κάτω απ’ την περικεφαλαία του ο αέρας της σκέψης του
φυσούσε και γκρέμιζε
φυσούσε και έχτιζε τα πάντα. 
Γράφει σε ποίημά της η ποιήτρια Μπίλη Βέμη. Στην «σκουριά του Μεγαλέξανδρου».

     Η δική μας εφηβική γενιά μετά την επτάχρονη δικτατορία, αλλά και οι προηγούμενες γενιές της κατοχής και του εμφύλιου και των μετά πολεμικών χρόνων, ανδρώθηκε και πίστεψε σε μία ιστορικά και γεωγραφικά Μακεδονία. Οι προηγούμενες γενιές, μάλιστα, πολέμησαν για την απελευθέρωση και την ανεξαρτησία της. Ο Παύλος Μελάς είναι το χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η δική μας γενιά παρακολούθησε τις περιπέτειες του Μέγα Αλέξανδρου και το καταραμένο φίδι σε πολλές παραστάσεις του Θεάτρου Σκιών, απόλαυσε τον πίνακα του ποιητή και εικαστικού Νίκου Εγγονόπουλου, «Οι δύο Μακεδόνες, Μέγας Αλέξανδρος και Παύλος Μελάς» 1977. Θαύμασε το αμφίπλευρο γλυπτό από πηλό του Γιαννούλη Χαλεπά, που από την μία απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο και από την άλλη την Αγία Βαρβάρα, Είδε πολλές φορές τα Κατορθώματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου έτσι όπως η γεμάτη σφρίγος και ιστορική συνείδηση απεικόνισε ο λαϊκός μας ζωγράφος Θεόφιλος, αλλά και την υδατογραφία του πειραιώτη εικαστικού Γιάννη Τσαρούχη «Ο Θεόφιλος ντυμένος Μέγα Αλέξανδρος». Πάρα πολλά ποιήματα, κείμενα, βιβλία, μελέτες, μυθιστορήματα έχουν γραφτεί για τον Μακεδόνα, αυτόν τον έφηβο βασιλιά της ιστορικής μας μοίρας. Είναι δύσκολο συναισθηματικά και με το χέρι στην καρδιά να αποδεχτούμε ότι υπάρχουν και άλλες Μακεδονίες. Τα πολιτικά λάθη των προηγούμενων κυβερνήσεων είναι τεράστια, οι διπλωματικές αβελτηρίες επίσης, οι πνευματικοί ηγέτες φοβούμενοι μην τους χαρακτηρίσουν εθνικιστές, δεν κίνησαν ως όφειλαν γη και ουρανό για να υποστηρίξουν τις ελληνικές θέσεις. Από την άλλη πλευρά, οι Σκοπιανοί, πέτυχαν αυτό που ήθελαν. Δούλευαν στρατηγικά και διπλωματικά για πάνω από 60 χρόνια σ' όλη την υφήλιο υποστηρίζοντας τα δίκαια του δικού τους νεοσύστατου κράτους. Μεγάλες πληθυσμιακά κοινότητες Σκοπιανών στην Αμερική και την Αυστραλία, στην Ασία και την Ευρώπη διεκδίκησαν την ονομασία τους και δυστυχώς, το πέτυχαν. Δεν είναι δικό τους κατόρθωμα, είναι δικό μας πολιτικό και στρατιωτικό, διπλωματικό και ιστορικό υστέρημα. Το ίδιο λάθος που κάναμε και παραμένει ακόμα σκλαβωμένη η Κύπρος. Η σημερινή πολιτική και πολιτειακή ηγεσία, δηλαδή η συν-κυβέρνηση και ο σημερινός πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, αλλά και ένα μεγάλο μέρος της αντιπολίτευσης θα χρεωθούν την αναγκαστική λύση, που άλλοι πολιτικοί δεν θέλησαν να λύσουν. Το ΝΑΤΟ δεν μας βοήθησε στο Κυπριακό ζήτημα θα μας βοηθήσει τώρα; Το ίδιο ισχύει και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενέταξε την Κυπριακή Δημοκρατία στους κόλπους της χωρίς να φύγουν τα Τούρκικα στρατεύματα Κατοχής. Η μεγάλη υπερδύναμη, η φίλη χώρα η Αμερική και η άλλη, η ομόδοξη του βορρά, κάνουν τις δικές τους γεωστρατηγικές επιλογές, υποστηρίζουν τα δικά τους οικονομικά και πολιτικά παιχνίδια. Τα λάθη βαραίνουν αποκλειστικά εμάς. Ο παλαιός ηγέτης της συντηρητικής παράταξης, ο πολιτικός που εδραίωσε την αστική δημοκρατία των νεότερων χρόνων, το εξέφρασε σταθερά. «Η Μακεδονία είναι μία και αυτή είναι Ελληνική». Ο ηγέτης που διαμόρφωσε τον πολιτικό χαρακτήρα του νεοέλληνα, ο σοσιαλιστής, δεν θέλησε να δώσει λύση. Η αριστερή παράταξη κράτησε για χρόνια μια επαμφοτερίζουσα πολιτική στάση. Αποτέλεσμα να χάσουμε πολύτιμο χρόνο και να αναγνωριστεί από δεκάδες χώρες το νέο αυτό κράτος με το όνομα Μακεδονία. Βιβλία, χάρτες, κείμενα μιλούν πλέον για την Άνω Μακεδονία, το τμήμα αυτό που δεν ανήκει στην ελληνική επικράτεια, ούτε στην Βουλγαρική. Οι εγκυκλοπαίδειες έχουν λήμματα με διαφορετικές γεωγραφικά Μακεδονίες. Το χάσαμε το παιχνίδι δυστυχώς. Και το λάθος βαραίνει αποκλειστικά εμάς τους ίδιους και τις επιλογές μας, τις πολιτικές και οικονομικές πρακτικές μας. Όταν ένας ολόκληρος λαός ασχολείται με το «χαστούκι» που έδωσε ένας ηθοποιός σε μία συνάδελφό του, με τι εφόδια ιστορικής συνείδησης να υπερασπιστεί τα ιστορικά και πολιτισμικά δίκαια που αγωνίστηκαν οι πατέρες και οι παππούδες του. Δεν πιστεύω, και μπορεί να κάνω λανθασμένες πολιτικές εκτιμήσεις, ότι η σημερινή κυβέρνηση και ο πρόεδρος της ελληνικής δημοκρατίας είναι αντάξιοι των ιστορικών περιστάσεων, ίσως κάνω λάθος, όμως και η στάση του σοβαρού κατά τα άλλα νυν αρχιεπισκόπου δεν είναι η αρμόζουσα. Ο πολιτικός σύγχρονος ρεαλισμός επιβάλλει λύση εδώ και τώρα, άμεσα και καίρια. Κρίμα που οι σύμμαχοί μας επέλεξαν να υποστηρίξουν ένα νεόδμητο κράτος αντί ένα πανάρχαιο και ιστορικό με μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά όπως είναι το Ελληνικό.

Και αναρωτιέμαι, στο απώτερο ιστορικό μέλλον, άραγε, σε ποιόν θα ανήκει ο Μέγας Αλέξανδρος; Σε ποια γλώσσα θα απευθύνει το ερώτημά της η αδερφή του η Γοργόνα; Θα θελήσουν κάποτε να ενωθούν όλα τα γεωγραφικά κομμάτια της Μακεδονίας και σε ποια χώρα θα ανήκουν κυριαρχικά; Ποιο κράτος κράτησε μέχρι τέλους τα νομικά ή στρατιωτικά συμπεφωνημένα, και τις διεθνείς συνθήκες, εις βάρος των δικών του συμφερόντων; Και οι άλλες εθνότητες των Σκοπίων πως θα αντιδράσουν; είναι οι σλαβόφωνοι, υπάρχουν αυτοί που ανήκουν στην πολυπληθέστερη αλβανική μειονότητα; Υπάρχουν και έλληνες; Προβλήματα, που ίσως ανακύψουν στο μέλλον και μας στερήσουν ελληνικά εδάφη.
Θεωρώ, ότι το δημοψήφισμα είναι η μόνη λύση για ένα τέτοιου είδους πολιτικό και ιστορικό σοβαρό θέμα, οφείλει να πραγματοποιηθεί και ας αποφασίσουν όλοι οι Έλληνες. Ας πάμε για μια φορά ενωμένοι ακολουθώντας και αποδεχόμενοι την όποια απόφαση μέσα στην ιστορική μας πορεία. Και όπως έλεγε και ο Αντόνιο Γκράμσι, η πρωτοβουλία και η απόφαση ας ανήκει μόνο στον κυρίαρχο λαό, και όχι σε πολιτικούς, αρνητές πατριδοκάπηλους, πολιτικούς νενέκους που τους ενδιαφέρει μόνο η παρούσα ή μελλοντική καριέρα, σε εικονικούς και «άχρωμους» προέδρους, σε εσωτερικές μειονότητες που καταστρέφουν κάθε ικμάδα ιστορικής μνήμης. Αλλά το κυριότερο, ας αποφασίσουμε για μία και μόνη φορά εμείς για το μέλλον μας. Και το όποιο τίμημα, να το χρεωθούμε με ιστορική αξιοπρέπεια και πολιτικό ήθος. Κανείς μας δεν είναι ανεύθυνος σε ένα τόσο μεγάλο ανοιχτό εθνικό ζήτημα που ταλανίζει την χώρα και το μέλλον της, άρχοντες και αρχόμενοι ανήκουμε στην ίδια ιστορική Κιβωτό.

     Αυτές οι σκέψεις περνάνε από τον νου καθώς βλέπω έλληνες μέσα στο ελληνικό κοινοβούλιο να μας κατηγορούν για ιμπεριαλιστική πολιτική στα Βαλκάνια και στην Μέση Ανατολή.-Δες συνεδριάσεις από το κανάλι της Βουλής. Ακούω από τα στόματα ελλήνων να βρίζουν και να κατηγορούν ρατσιστικά όσους έχουν αντίθετη πολιτική άποψη από την δική τους.

Άραγε, τι θα είχαν να προτείνουν σαν πολιτικό συμβιβασμό όχι οι παλαιοί και νυν πολιτικοί μας, αλλά ποιητές όπως ο Μανόλης Αναγνωστάκης, ο Γιώργος Βαφόπουλος, η Ζωή Καρέλλη, ο πεζογράφος Νίκος Μπακόλας, ο Τηλέμαχος Αλαβέρας, ο ιστορικός Νίκος Σβορώνος, ο Τάσος Βουρνάς, η Ναταλία Μελά, ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Θεόφιλος, η Αγγελική Χατζημιχάλη, ο Ευγένιος Σπαθάρης, αλλά και όλοι αυτοί οι επώνυμοι και ανώνυμοι Έλληνες που γεννήθηκαν στην Μακεδονική Γη, αυτήν που μας δίδαξαν στα σχολεία και στα σπίτια μας ότι είναι Ελληνική. Την απάντηση, θα την συναντήσουμε μπροστά μας στο άμεσο μέλλον. Ελπίζω να μην χρειαζόμαστε διαβατήριο για να επισκεφτούμε τους Βασιλικούς τάφους της Βεργίνας. 
Ο πόνος του Μανόλη Ανδρόνικου διαισθάνομαι ότι θα ήταν πολύ μεγάλος. Όπως και το ιστορικό δίλημμα των πολιτικών, ή μήπως όχι;

ΥΓ, Θέση θα πρέπει να πάρουν και οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας και οι καλλιτέχνες. Εκτός αν φοβούνται μην μπλέξουν, μην τυχόν δεν τους εκδώσουν τα βιβλία τους, δεν τους καλέσουν στα διάφορα πάνελ της τηλεόρασης, δεν τους δώσουν κρατικά βραβεία, δεν γυρίσουν ντοκιμαντέρ για τους ίδιους και το έργο τους, δεν αγοράσουν τα έργα τους το υπουργείο πολιτισμού ή άλλοι δημόσιοι κρατικοί φορείς. Η Τέχνη είναι πρωτίστως θέση και άποψη πολιτική, λανθασμένη ή όχι δεν έχει σημασία.
Πάντως είναι θέση.
Το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι του Αλεξανδρινού είναι πάντα και εσαεί παρόν.

Πειραιάς 21/1/2018