Βιβλιογραφικά για τον Ανδρέα Κάλβο

Ενδεικτικές πληροφορίες για τον Ανδρέα Κάλβο

Και με φώς και με θάνατον….

α΄

Σοβαρόν,  υψηλόν

δόσε τόνον, ώ Λύρα’

λάβε αστραπήν, και ήθος

λάβε νοός, υμνούμεν

ένδοξον έργον.

β΄

Διαπρεπή οι αθάνατοι

έδωσαν των ανθρώπων

και ατίμητα δώρα’

αγάπην, αρετήν,

εύσπλαχνον στήθος.

γ΄

Αλλά και φρενών πτέρωμα’

οπως, όταν η τύχη

εις τα κρημνά του βίου

της αμάξης πλαγίαν

την ορμήν φέρη’

δ΄

Ημείς, ως τάς κλαγγάς

είς τα σύννεφα αφίνει

ο μέγας αετός

και εις τα βαθέα λαγγάδια

αφρούς και βράχους’

ε΄

Ομοίως υπερπετάξαντες,

μακράν οπίσω ιδώμεν

την οργήν των τροχών

από τυφλάς ηνίας

διασυρομένων.

στ΄

Ως αγλαά τοσαύτα

δώρα δοξολογούνται,

αλλά πολύ αγλαότερον

ο νους οπού αποφεύγει

την δουλωσύνην.

     «Ο Ανδρέας Κάλβος φαίνεται πως ξανάγινε της μόδας. Τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια έχουν δημοσιευθή πλήθος μονογραφίες σχετικές με τη ζωή και το έργο του, τις μεταφράσεις του, τη δράσι του σαν δασκάλου, σαν μεταφραστού, τον θάνατό του, τον τάφο του, την καταγωγή του, απώτερη από την Κρήτη, εγγύτερη από το Μαντούκι της Κέρκυρας, τα οικογενειακά του, την νεανική του ζωή στο Λιβόρνο, τη συμβίωσί του με τον Ούγο Φόσκολο στην Ιταλία και στην Αγγλία, τη ρήξι τους κι άλλα παρόμοια. Ένα καινούργιο βιβλίο ερμηνεύει τις Ωδές, ένα παλιότερο αρνείται τον ποιητή. Ανάμεσα σ’ αυτούς που έγραψαν μέσα στην εικοσιπενταετία είναι κι ο Κωστής Παλαμάς, που με νεανικό σφρίγος υπεράσπισε με το παράλυτο χέρι του στα έσχατα γράμματά του τον πινδαρικό ποιητή που είχε καθιερώσει με τη γνωστή διάλεξί του του 1888. Γιατί είναι γνωστό, πως η ομιλία εκείνη του Παλαμά στον «Παρνασσό» έστρεψε την προσοχή του Ελληνικού κοινού στο Ζακύνθιο ψάλτη κι’ από κεί κι’ ύστερα ποτέ δεν έπαψε ο λόγος για τη ζωή και το έργο του, έτσι που ο Κάλβος να γίνη αντικείμενο ερεύνης από ανόμοιους ποιητές σαν τον Jean Moreas και το Γιώργο Σεφέρη. Φυσικά υπολείπεται ακόμα η έκδοση όλου του έργου του, δηλαδή του ελληνικού και του ιταλικού, με αντίστοιχη μετάφρασι των άρθρων του και δειγμάτων από τις μεταφράσεις του….».

Αυτά έγραφε ο κυρός καθηγητής Πανεπιστημίου Νικόλαος Τωμαδάκης , στο άρθρο του «ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ» στο περιοδικό «ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ», ΙΒ΄, 1960, σσ. 91-93, τώρα και στο βιβλίο του «ΑΠΑΝΘΙΣΜΑΤΑ»-ΓΡΑΜΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ (Μελέται και άρθρα), εκδοτικός οίκος Γεωργίου Φέξη, Αθήνα 1962, σ.159. Στο βιβλίο δημοσιεύεται και ένα δεύτερο άρθρο του καθηγητή με τίτλο «Ο ΚΑΛΒΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ», σ.163-. Κείμενα και άρθρα, δημοσιεύματα και πληροφορίες, που δημοσιεύτηκαν από πολλούς λογίους και συγγραφείς στον ελληνικό τύπο και σε περιοδικά, σε βιβλία και διάφορα έντυπα, την χρονιά που έγινε η ανακομιδή των λειψάνων του εξόριστου ποιητή στην πατρική του γη, την Ζάκυνθο. Έκτοτε, πράγματι, οι Καλβικές μελέτες και οι περί των Ανδρέα Κάλβο δημοσιεύσεις και παρουσιάσεις αυξήθηκαν και μας συμπλήρωσαν τα περισσότερα κενά όσον αφορά την ζωή και το έργο του φλογερού πατριώτη και δημοκράτη ποιητή. Που, με μόνο είκοσι δύο ποιητικές ωδές τάραξε τα φιλολογικά, πνευματικά, γλωσσικά και ποιητικά νερά της ελληνικής λογοτεχνικής επικράτειας. Μιας φιλολογικής επικράτειας, που για μισόν σχεδόν αιώνα τον είχε λησμονήσει ή και αγνοήσει μέχρι να τον προσέξει και κατά κάποιον τρόπο να τον «επιβάλει» ο δάσκαλος ποιητής Κωστής Παλαμάς. Έπειτα, ο γνωστός μας συγγραφέας και «παπαδιαμαντολόγος» από την Εύβοια Γιάννης Ι. Φουσάρας συνέταξε από τους πρώτους Βιβλιογραφία για τον Ανδρέα Κάλβο, που δημοσιεύτηκε στο κλασικό και χρήσιμο λογοτεχνικό περιοδικό Νέα Εστία το 1946, που ήταν αφιερωμένο στον ποιητή.  Οφείλουμε να μνημονεύσουμε επίσης τον ακαταπόνητο εργάτη των Ζακυνθινών και επτανησιακών γραμμάτων, πάντα πρόθυμο φιλόλογο και ποιητή Διονύση Σέρρα, τον ευπατρίδη της Ζακύνθου, ο οποίος συνέγραψε με επιμέλεια και σεβασμό τα Βιβλιογραφικά του «αγέλαστου» κατά τον Κώστα Πορφύρη, ποιητή Ανδρέα Κάλβου και του φίλου του ποιητή Ούγο Φώσκολου, κείμενα και πληροφορίες που άντλησε από τις τοπικές εφημερίδες και τα περιοδικά της Ζακύνθου, «αυτού του ανθού της Ανατολής» όπως έχει χαρακτηρισθεί η νήσος ταύτη. Δες λογοτεχνικό περιοδικό Περίπλους-Αθήνα 1992. Μια αποδελτίωση χρήσιμη και απαραίτητη στις καλβικές σπουδές. Για να φτάσουμε τέλος, στην ογκώδη-802 σελίδων-ερευνητική και καταγραφική εργασία του καθηγητή Γιώργου Ανδρειωμένου και του έργου του «ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ (1818-1988), έκδοση Εταιρεία Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου-Αθήνα 1993.  Γράφει στον μεστό και ευαίσθητο πρόλογό του ο ομότιμος καθηγητής Μιχάλης Γ. Μερακλής για την εργασία αυτή:

     «Αν τις πιο πολλές φορές οι εορτασμοί λογοτεχνικών επετείων καλύπτουν μάλλον τυπικές συμβατικότητες, όπου κατά κανόνα επαναλαμβάνονται ήδη γνωστά πράγματα, στην επέτειο των 200 χρόνων από τη γέννηση του Ανδρέα Κάλβου (1792-1869) δεν συνέβη αυτό. Ο φιλολογικός εορτασμός αποδείχθηκε εξαιρετικά σκόπιμος, γιατί φωτίστηκε πολύ περισσότερο η μορφή του ποιητή, διαφωτίστηκε πολύ περισσότερο το εύρος και το βάθος του έργου του, στο οποίο αναγνωρίστηκε, από ένα εντυπωσιακά ευρύ κοινό, μια εξίσου εντυπωσιακή ποιητική-λειτουργική επικαιρότητα. Προσωπικά θα μιλούσα για ριζικές ανακατατάξεις, στην περιοχή τουλάχιστον της επτανησιακής ποίησης, οι οποίες θα θεωρούνταν απίθανες και απίστευτες ως πριν από λίγα χρόνια!...».

Εις Ανδρέαν Κάλβον

Ώ μεγάλε Ζακύνθιε

των ωδών σου τα μέτρα

υψηλά, σοβαρά,

τους αγώνας εκάλυπτον

εκτεταμένους.

--

Της δουλείας τα βάρβαρα

σκοτάδια κατεξέσχισεν,

όταν εγράφη πύρινος,

η αστραπή των όπλων

και η αρετή σου.

--

Ως ήλιος αναβάς

τον Όλυμπον, εστάθη

πάνω εις γυμνά χωράφια,

εις ανθισμένα ερείπια

γνώριμον κλέος.

--

Αλλά το θείον έναυσμα

η φωνή σου δεν είναι

τώρα πλέον. Μας έρχεται

μακρινός και παράταιρος

ήχος τυμπάνου.

--

Ίππους δε επιβαίνουσι,

αμμή την εξουσίαν

και του λαού τον τράχηλον’

Ιδού μάχονται οι ήρωες

μέσα εις τα ντάσιγκ.

--

Τις δάφνες του Σαγγάριου

η Ελευθερία φορέσασα,

γοργά από μίαν χείρα

σ’ άλλην περνά και σύρεται

δούλη στρατώνος.

--

Καθώς, όταν την εύκολον

λείαν αποκομίση,

φεύγει, διστάζει, κι έπειτα

σε μια γραμμήν ελίσσεται

πλήθος μυρμήγκων,

μεγάλα προπορευόμενα

έντομα, μέγα φέροντα

βάρος, ακολουθούσι

με φορτίο ελαφρότερο

μικρότερα άλλα.

--

Ολόκληρος αιών,

χείμαρρος, την Ελλάδα

ταραγμένος εσάρωσε

από τα ιδανικά σου,

την οικουμένην.

--

Κράτει λοιπόν, ώ γέροντα,

την επιτύμβιον πλάκα.

Το πεπαλαιωμένον σου

τραγούδι κράτει. Φύγε

παραίτησόν μας.

--

Ή αν προτιμάς εξύμνησον,

αντίς γεγυμνωμένων

ξιφών, όσα μαστίγια

προς θρίαμβον επισείονται

των καφενείων,

--

και δε βλέπουν στο πλάγι τους

το παιδάκι που στέκει

να γελά τον αγώνα των,

και δε βλέπουν ότι ύψωσε

τώρα το πέλμα, 

--

ούτω την χώραν νέμεται

η στρατιά της ήττης

του λαού την απόφασιν

άτεγκτον, φοβεράν,

περιφρονούσα,

--

Αλλά τι λέγω; Θρήνησε,

θρήνησε την πατρίδα,

νεκράν όπου σκυλεύουν

αλλοφρονούντα τέκνα της,

ώ Ανδρέα Κάλβε.

--

Μικράν, μικράν, κατάπτυστον

ψυχήν έχουν αι μάζαι,

ιδιοτελή καρδιάν,

την παρειάν αναίσθητον

εις τους κολάφους.

                                Κώστας Γ. Καρυωτάκης,

από την συλλογή του «Ελεγεία και σάτιρες»

                  Μεταφέροντας το κείμενο του  καθηγητή κυρίου Γιώργου Ανδρειωμένου για τον Ανδρέα Κάλβο,  «που ήτο εις εκ των τελευταίων κλασσικιζόντων ποιητών της προρωμαντικής περιόδου…», όπως έχει εδώ και χρόνια γράψει ο συγχωρεμένος καθηγητής, συγγραφέας και ποιητής Νίκος Β. Τωμαδάκης,  πριν μερικές μέρες στην ιστοσελίδα μου, σκέφτηκα να παρουσιάσω μερικά ακόμα πληροφοριακά σύγχρονα σχετικά στοιχεία για τον Ζακύνθιο ποιητή, τον Καρμπονάρο κατά τον Κώστα Πορφύρη στην γνωστή μελέτη του, μετά την χρονολογία που τελειώνει η Βιβλιογραφία του Ανδρειωμένου, διανθισμένα με κρίσεις και θέσεις διαφόρων κατά καιρούς ερευνητών, ποιητών και λογίων που συνήθως δεν επαναλαμβάνονται στα γνωστά μας αφιερώματα για τον ποιητή. Προσπάθησα να μην συμπέσουν οι γνώμες και οι κρίσεις με αυτές που αποδελτιώνω στα περιοδικά και τα βιβλία μετά το 1993.  που  αποτελεί ακόμα ένα φαινόμενο παράδοξο μέσα στην ιστορία των ελληνικών γραμμάτων,-παρά τα διάφορα αφιερώματα βιβλίων, σύμμεικτων και περιοδικών. Ένα αίνιγμα που μας απωθεί και μας ελκύει, μας παραξενεύει γλωσσικά και μας κάνει να αισθανόμαστε ρίγη συγκίνησης καθώς διαβάζουμε τις Πινδαρικής ατμόσφαιρας Ωδές του.

«…Η συνάντηση Κάλβου-Παλαμά, με μεσολάβηση 60 ετών, είναι οριακό παράδειγμα για το πώς ο χρόνος κατεργάζεται τα ποιήματα και τα μεταλλάσσει, κάνοντας δυνατές τις πιο απρόσμενες συμπτώσεις. Όπως και δεν θα μάθουμε ποτέ πόσοι ποιητές κυκλοφορούν ανάμεσά μας, ενώ μπορούμε να διακρίνουμε πως αρκετοί από αυτούς που απαγγέλλονται δημόσια δεν είναι ποιητές.

     Το άλλο μέγα ζήτημα που θέτει η περίπτωση του Κάλβου, δηλαδή το να χρησιμοποιείται ίδια γλώσσα για πράγματα κοινά, η μείζων αυτή αντίφαση, δεν μπορεί να συζητηθεί για την ώρα. Ο κόμβος της επικοινωνίας μεταξύ ποιητή και αναγνώστη παραμένει εξίσου αδιαπέραστος όσο ο κόμβος του εγώ-εμείς.

     Εμείς ο Κάλβος. Ο Σαραντάρης, εκτελώντας την αντίστροφη κίνηση από τον Κάλβο, δηλαδή κινούμενος από την Ιταλία στην Ελλάδα και κλείνοντας τον κύκλο ενός αιώνα, μπορούσε πραγματικά να το πει αυτό, μιλώντας ταυτοχρόνως για τον Κάλβο και τον εαυτό του. Η συμπάθεια είναι αυτοπαθητική.

     Εμείς ο Κάλβος. Μείζον το παρόδοξο. Είναι δυνατόν, μετά τον Καβάφη, να γίνει εθνικός, δηλαδή κοινός για όσους υπάρχουν μέσα σε μία γλώσσα, ένας poete maudit?.

Αναφέρει μεταξύ άλλων η συγγραφέας και η επιμελήτρια του έργου του ποιητή Γιώργου Σαραντάρη,  πρόωρα χαμένη Σοφία Σκοπετέα, στο σπονδυλωτό μελέτημά της «Πέντε μαθήματα για τον Ανδρέα Κάλβο», εκδόσεις Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 1985, σ.33-, για τον «Γέρο αετό» της επτανησιακής ποίησης.

      Και ας μου επιτραπεί κάτι παράτολμο και η ευθύνη εξ ολοκλήρου δική μου. Για όσους αγαπούν το έργο του μεγάλου παραμυθά, και λεξικογράφου  κρητικού ποιητή Νίκου Καζαντζάκη, ας παραλληλίσουν το κακοτράχαλο λεξιλόγιό που χρησιμοποιεί στο ποιητικό του Έπος «Οδύσσεια» (όχι τον οραματικό ή φιλοσοφικό του στόχο) με το λεξιλόγιο της ποίησης του Ανδρέα Κάλβου. Ίσως κάνω λάθος, αλλά ας αναρωτηθούμε με το χέρι στην καρδιά, ποια ποιητική γλώσσα μας αρέσει περισσότερο, ακόμα και αν δεν την κατανοούμε σε όλες της τις αποχρώσεις και μορφικές ιδιοτυπίες; Σίγουρα, άλλο η γλωσσική αρχαιοπρέπεια και τα δάνεια αρχαία γλωσσικά στοιχεία του Κάλβου και άλλο η σύμμεικτη δημοτική γλώσσα του Καζαντζάκη, και το υπερβολικό της μπόλιασμα και γέμισμα με λέξεις από όλα τα μέρη της χώρας. Στην ποίηση του Κάλβου μας είναι «άγνωστες» πολλές ίσως λέξεις της, πολλοί γλωσσικοί της ιδιωματισμοί, εκφράσεις της που έχουν αφομοιωθεί από σύγχρονους μεταγενέστερους κανόνες.  Δεν την μιλούμε σήμερα-όλοι εμείς-με τον τρόπο και τους ρυθμιστικούς κανόνες της εποχής του ποιητή, δεν αναγνωρίζουμε την ρυθμική της μουσικότητα, όπως την μιλούσαν οι καθημερινοί επτανήσιοι, οι άνθρωποι του λαού της εποχής των δύο συγγραφέων ή την υιοθετούσαν και την χρησιμοποιούσαν οι ποιητές και οι λόγιοι των ιστορικών περιόδων που έγραψαν οι ως άνω δημιουργοί, ακραιφνείς χωρίς κανόνες δημοτικιστές, ή οι κλασικίζοντες και οι αρχαιολάτρες. Και ίσως, αυτή η ξένη προς εμάς ιστορικά και πολιτιστικά πλέον αρχαιοπρέπεια είναι που μας ξενίζει μεν, αλλά μας καθηλώνει συγκινησιακά δε. Και δεν κάνω λόγο για την πατριωτική και επαναστατική ιστορική ποίηση των καθαρευουσιάνων. Ακόμα και στο πατριωτικό έργο του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη να ανατρέξει ο έλληνας αναγνώστης, θα συναντήσει λέξεις ή φράσεις που αγνοούνται από το ευρύ κοινό ακόμα και του γενέθλιου τόπου των ποιητών αυτών. Γιαυτό ανέφερα πιο πάνω το βάρος των γραφομένων, οι απορίες και τα ερωτήματα βαραίνουν αποκλειστικά εμένα, έναν σύγχρονο του καιρού μας αναγνώστη της ποίησης. Η ποιητική εξάλλου συγκίνηση που μας προσφέρει ένα ποίημα ή μια στροφή, ένας στίχος ή μία λέξη όπως την χρησιμοποιεί ένας δημιουργός, δεν μπαίνει μάλλον σε κανόνες και όρια. Σε άλλους αρέσει ο άλφα σε άλλους ο βήτα ποιητής ή και οι δύο. Σημασία έχει μάλλον να μας αρέσει κάποιος ποιητής και να τον διαβάζουμε. Όχι από την μία, διχαστικά, να θέτουμε το έργο του Κώστα Καρυωτάκη και από την άλλη αυτό της Κλεαρέτης Δίπλα-Μαλάμου ή σχισματικά το έργο του κυρίου Μιλτιάδη Μαλακάση.  Ας πράξουμε όλοι μας ότι πράττουν οι πιστοί μέσα σε αυτό το  πελώριο, πανάρχαιο και οικουμενικό νοσοκομείο που λέγεται Εκκλησία, δηλαδή ας κρατούμε άσβηστο το κερί της μνήμης των προαπελθόντων δημιουργών. Ας τους ανάβουμε το καντήλι της ανάγνωσης. Ο ποιητικός λόγος, στην ευρύτερη σημασία του, είναι λόγος πολιτικός και εκκλησιαστικός, δηλαδή δημιουργεί προϋποθέσεις συνύπαρξης των ανθρώπων μέσα στην κοινωνία, τους προσφέρει εφόδια συνειδησιακά για αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών, και ίσως ελπιδοφόρα πολιτικός.

 Θα ακούγονται σίγουρα ρομαντικά, ιδεαλιστικά, ονειρικά τα παραπάνω, από τους σύγχρονους συνανθρώπους μας, και για την πλειονότητα εξωπραγματικά και ανεδαφικά για τον βίο των σημερινών ανθρώπων. Όμως για εμάς, που ανατρέχουμε τριάντα και πλέον αναγνωστικά χρόνια πίσω, η ποίηση-και γενικά η τέχνη-ήτανε μια πολιτική επαναστατική διαδικασία-πράξη, μια νηπτική εξομολόγηση του βαθύτερου εαυτού μας, μια κατάθεση των οραματικών προσδοκιών μας. Εκτός, αν και πάλι, οι τότε εμείς νέοι, δεν υποψιαστήκαμε τίποτα από τις αλλαγές που έρχονταν παγκοσμίως και στην χώρα μας, και το κυριότερο στις συνειδήσεις μας, και μείναμε έξωθεν του νυμφώνα της ζωής. Αιθεροβάμονες και νεφεληγερέτες. Το ερώτημα παραμένει ευτυχώς ακόμα ανοιχτό.

Αλήθεια,  χρειάζονται οι ποιητές  σε αυτούς τους δύσκολους ιστορικά και πολιτικά καιρούς;

     Στο πληροφοριακό αυτό σημείωμα, δανείζομαι τον τίτλο του πολιτικού παλαιού περιοδικού «αντί» που είναι αφιερωμένο στον Ανδρέα Κάλβο, το 1992, καθώς και το ποίημα του εξωφύλλου.

• περιοδικό αντί περίοδος Β΄ τεύχος 510/ Παρασκευή 18.12. 1992-Πέμπτη 14.1.1993, δραχμές 250, σ. 66.

ΚΑΙ ΜΕ ΦΩΣ ΚΑΙ ΜΕ ΘΑΝΑΤΟΝ…

Το Έτος Κάλβος πλησιάζει στο τέλος του και σύντομα θ’ αρχίσει η καταμέτρηση της συγκομιδής του. Το ΑΝΤΙ, που έχει δημοσιεύσει τιμητικά τεύχη για αρκετούς συγγραφείς μας, έχει ως περιοδικό κυρίως πολιτικό έναν επιπλέον λόγο ν’ αφιερώσει τούτο το τεύχος στον ποιητή των Ωδών. Γιατί ο Κάλβος είναι ο πλέον πολιτικός ποιητής μας αν αισθανόμαστε ότι οι στίχοι του Αλέξανδρου Σούτσου δεν είναι ποίηση, ή ο πλέον πολιτικός λυρικός ποιητής μας, αν αισθανόμαστε ότι είναι λυρικός όχι του μεταφυσικού ιδεαλισμού, όπως τον θέλει η κυρίαρχη ακόμη και σήμερα αντίληψη γι’ αυτόν, η κωδικοποιημένη από τον πλατωνίζοντα νεοκαντιανό Κωνσταντίνο Τσάτσο, αλλά μιας ηθικοπρακτικής φιλοσοφίας, η οποία τον οδηγεί σε μια ποίηση κοινωνική, όχι μόνο με τη γενική αλλά και με τη λιγότερο ευρεία έννοια του όρου: εκείνη των συγκεκριμένων πολιτικών θέσεων, οι οποίες μπορούν ν’ ανιχνευθούν στους στίχους του και οι οποίες απορρέουν από μια προσδιορίσιμη κατεύθυνση της πολιτικής φιλοσοφίας της εποχής του. Οι Ωδές είναι το ποιητικό αντίστοιχο της Ελληνικής Νομαρχίας και ένα από τα σημαντικότερα κείμενα του νεοελληνικού Διαφωτισμού. Ο ΚΥΡΙΟΣ λόγος, βέβαια, για τον οποίο ο Κάλβος μας ενδιαφέρει σήμερα, δεν είναι η πολιτική του διάσταση αλλά η ποιητική του εμβέλεια, η ζωντάνια των στίχων του, που εμποτίζει ακόμη και τις πολιτικές του τοποθετήσεις με μια διαχρονική επικαιρότητα: Είναι ακριβώς το γεγονός ότι οι ωδές του Κάλβου είναι και σήμερα ποίηση τόσο ζωντανή όσο ήταν την εποχή της πρώτης τους δημοσίευσης, που καθιστά τη συμπλήρωση διακοσίων χρόνων από τη γέννηση του ποιητή επέτειο όχι συμβατική.

Το ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΙΚΟ μας τεύχος συντίθεται από μελετήματα νεοελληνιστών όλων των γενεών, τα οποία ανήκουν σε τρείς περιοχές της καλβικής έρευνας. Η διάταξη της ύλης είναι, ως εκ τούτου, τριμερής και, θα λέγαμε χρονολογική. Το πρώτο μέρος αποτελούν κείμενα που πραγματεύονται τις σχέσεις της ποίησης του Κάλβου με την εποχή της’ το δεύτερο αναφέρεται στην πρόσληψη του Κάλβου από τη νεοελληνική κριτική και ποίηση (καθώς και στην εικαστική αντίληψη της μορφής του ποιητή) το τρίτο συντίθεται από τρεις προσεγγίσεις των Ωδών μέσα από τη σημερινή οπτική. Σελίδα 5  

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ο ΚΑΛΒΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ

-Μάριο Βίττι, Ο ΚΑΛΒΟΣ ΚΑΙ Η ΙΤΑΛΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ 1825, σ.6-

-ΙΤΑΛΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, Il Poeta di teatro. Ο ποιητής του θεάτρου. Υπό  F. Pananti (1^ο άρθρο),  μτφ. Άννα Κατσιγιάννη.

-Νάσος Βαγενάς, ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΙΠΠΙΑ, σ.12-

-Ευριπίδης Γαραντούδης, ΓΙΑ ΤΟΥΣ «ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΣΥΛΛΑΒΟΥΣ» ΤΩΝ ΩΔΩΝ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ, σ. 20-

Η ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ

-Αλέξανδρος Αργυρίου, Η ΠΕΡΙ ΚΑΛΒΟΥ ΚΡΙΤΙΚΗ, σ.24-

-Μιχάλης Γ. Μερακλής, ΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΜΗΤΣΑΚΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΛΒΟ, σ.30-

-Δημήτρης Αγγελάτος, Ο ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ (ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΣ) ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΤΩΝ ΩΔΩΝ ΤΟΥ Α. ΚΑΛΒΟΥ: Η ΔΙΑΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ. Ερμηνευτική προσέγγιση της καρυωτακικής ωδής  «Εις Ανδρέαν Κάλβον», σ. 34-

-Παναγιώτης Σ. Πίστας, ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ (Ή ΜΑΛΛΟΝ ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΛΒΟ), σ. 38-

-Παναγιώτης Δ. Μαστροδημήτρης, Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ ΚΑΙ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΕΦΕΡΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ (μια σύγκριση), σ.42-

-Στέφανος Διαλησμάς, ΟΙ ΩΔΕΣ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ «ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΑΡΟΝ», σ.46-

(στο ενδιάμεσο του κειμένου δημοσιεύεται το ποίημα ΩΔΗ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟ του Βασίλη Αρφάνη, και το ποίημα ΕΙΣ ΚΥΠΡΟΝ του κυπρίου ποιητή Κυριάκου Χαραλαμπίδη, σ. 49-)

-Γιώργος Ανδρειωμένος, ΠΟΙΟΣ ΚΑΛΒΟΣ;, σ.50-

ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

-Γιάννης Δάλλας, Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΚΛΕΙΣΤΗΣ ΔΟΜΗΣ, σ. 54-

-Παναγιώτης Μουλάς, ΤΟ ΕΓΩ Ή ΤΑ ΕΓΩ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ, σ.58-

     Το αφιέρωμα αυτό του παλαιού πολιτικού περιοδικού «αντί», είναι μεστό και χρήσιμο για τους μελετητές της ποίησης του Ανδρέα Κάλβου. Όλες οι μελέτες είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες και συμπληρώνονται με πληροφορίες και άλλα στοιχεία. Η διαμερισματοποίηση των μελετών είναι επίσης χρηστική. Ο αναγνώστης έχει την δυνατότητα να έχει μια όσο το δυνατόν ολοκληρωμένη εικόνα της εποχής που έδρασε ο ποιητής, να γνωρίσει τους τρόπους που έγινε η πρόσληψη του Κάλβου στα μετέπειτα ποιητικά καλβικά χρόνια από έλληνες ομοτέχνους του, αλλά και να παρακολουθήσει τις σημερινές προσεγγίσεις του. Επίσης, την ποιητική του τεχνική και άλλες ενδοκειμενικές του συνομιλίες. Άξια λόγου παρουσιάζουν και τα σκίτσα διαφόρων καλλιτεχνών και ποιητών-αυτά τα σκοτεινά ασπρόμαυρα πορτραίτα, τα αινιγματικά και εωσφορικά ορισμένα από αυτά-για τον Ανδρέα Κάλβο, που κατά την εικαστική πρόσληψη των καλλιτεχνών προσομοιάζουν με το αληθινό του πρόσωπο. Τα σκίτσα και τα πορτραίτα αυτά αποτελούν μια σημαντική σπουδή για όσους ενδιαφέρονται πάνω στο φαινόμενο της φυσικής παρουσίας του Κάλβου. Ιδιαίτερα, αυτά που έγιναν από τους ποιητές Γιώργο Σεφέρη και τα χρονολογικά επαναληπτικά του Οδυσσέα Ελύτη και εκφράζουν κατά κάποιον τρόπο, την φιλοσοφία των κειμένων που έχει γράψει. Αναφέρω την σειρά με την οποία δημοσιεύονται στο περιοδικό:

α) Ανατολής Λαζαρίδης: Ανδρέας Κάλβος (1954), σ.7

β) της Άριας Κομιανού (1992), σ.21

γ) Τ. Κατσουλίδη, χαρακτικό: (1992), σ.35

δ) Οδυσσέας Ελύτης, Ο Κάλβος σε νεαρή ηλικία(1968). Ο Κάλβος σε ώριμη ηλικία (1988), Κάλβος (1991), σ.43 και Ο Κάλβος στο Λονδίνο, σ.44

ε) Γιώργος Σεφέρης, Ο Ανδρέας Κάλβος (1941), σ.45

στ) Τζώρτζια Λάμπερτ, Σπουδή πάνω στον Κάλβο, σ.47

ζ) Χρήστος Ρουσσέας, Ο Ανδρέα Κάλβος (1959), σ.50

η) Γ. Τσουράς, Ο Κάλβος (1972), σ.51

θ) Π. Γράββαλου, Ο Κάλβος (1984), σ.51

ι) Αντ. Χιώτη, Ο Κάλβος (1992), σ.52

κ) Γιάννης Ψυχοπαίδης, Συμπληρωματικές προτάσεις για μια προσωπογραφία του Κάλβου (1992), σ. 59. (δύο σχεδιαστικά πορτραίτα)

--

     Ο παλαιός καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Θ. Ζώρας, στον πρώτο τόμο του «ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ», Αθήνα 1960, σελίδα 145, κλείνει το κείμενό του για τον επτανήσιο ποιητή με τα εξής:

«Η ζωή του υπήρξε συνέχεια στερήσεων και πικριών, απογοητεύσεων και παραγνωρίσεων του έργου του. Εχρειάσθη να παρέλθουν πολλά έτη μέχρις ότου αναγνωρισθή η αξία του και καταλάβη ούτος μίαν των σημαντικότερων θέσεων εις τον Ελληνικόν Παρνασσόν, μεταξύ των κυριότερων εκπροσώπων του ελληνικού πνεύματος και της νεωτέρας ποιητικής τέχνης.

Τω 1960 τα οστά του Κάλβου μεταφέρθησαν εις την Ελλάδα και ενταφιάστηκαν εις την ιδιαιτέραν του πατρίδα, την Ζάκυνθον. Τοιουτοτρόπως εξεπληρώθη ο μεγαλύτερος πόθος της ζωής του ποιητού, ο οποίος εις την πρώτην ωδήν του είχεν ευχηθή:

Άς μη μου δώση η μοίρά μου

εις ξένην γην τον τάφον’

είναι γλυκύς ο θάνατος

μόνον όταν κοιμώμεθα

εις την πατρίδα.

• περιοδικό ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ, τεύχος 67-68/4,5,1992,  έτος 14^ο,  περίοδος Γ΄, τόμος 9^ος,σελίδες 208, δραχμές 1000. Με την ενίσχυση της NEOSET και του Υπουργείου Πολιτισμού

Αφιέρωμα στον Ανδρέα Κάλβο-Ιωαννίδη

-Λόγος για το Αφιέρωμα

-ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΛΒΟ

(δημοσιεύονται αποσπάσματα για τον ποιητή από τους: Μαρίνος Σιγούρος/ Δε Βιάζης/Γ. Ζώρας/Κωστής Παλαμάς/ Γιώργος Σεφέρης/Λίνος Πολίτης/Γιάννης Μ. Αποστολάκης/Κωνσταντίνος Τσάτσος/Οδυσσέας Ελύτης/Κωνσταντίνος Θ. Δημαράς/Νίκος Π. Ανδριώτης/ Νίκος Καρούζος), σ.5-

-ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ, σ.12-

-Παναγή Αλιπράντη, Άγνωστα και ανέκδοτα τετράδια των παραδόσεων Φιλοσοφίας του Ανδρέα Κάλβου στην Ιόνιο Ακαδημία του έτους 1840-41. Προδρομική ανακοίνωση, σ.14-

-Μάθημα ΑΖ΄, σ.27-

-Γιάννης Δάλλας, Η δυναμική του επιθέτου στις ωδές του Ανδρέα Κάλβου, σ.38-

-Νάσος Βαγενάς, Ο ποιητής ως κριτικός. Ο Αλέξανδρος Σούτσος, ο Παλαμάς και η ποίηση του Κάλβου, σ.50-

-Ευγένιος Αρανίτσης, Πώς πρέπει να διαβάζουμε τον Κάλβο, σ. 76-

-Βασίλης Βασιλικός, Γλαύκος Θρασάκης-Ανδρέας Κάλβος, σ.86-

-Θανάσης Βαλτινός, Συνείδηση γλώσσας, σ.94-

-Νίκος Δ. Τριανταφυλλόπουλος, Υπεραισθητική γραμματική, σ.96-

-Στέφανος Διαλησμάς, «Θέλει αρετήν και τόλμην…» Η καθημερινή επιβίωση του Κάλβου, σ.104-

-Αλόη Σιδέρη, «Πρόφαντος λάμψις», σ.114-

-Νικήτας Παρίσης, Εφτά σχέδια μικρών παραγράφων για τον ποιητή Ανδρέα Κάλβο, σ.118-

-Μάριος Μαρκίδης, Οι δύο μαύρες πρώρες, σ.123-

-Αριστοτέλης Νικολαϊδης, Περί Κάλβου: «το πνεύμα των ανέμων κάθεται μόνον», σ.131-

-Αθηνά Παπαδάκη, Ανδρέας Κάλβος: Πατρίδα είναι το χώμα που πρωτοπάτησε ό,τι γεννήθηκε την πρώτη μέρα της δημιουργίας, σ.133-

-Ιουλίτα Ηλιοπούλου, Ηλιοκεντρισμός στον Κάλβο, σ.139-

-Γιώργος Ανδρειωμένος, Προτάσεις για τη συγκρότηση «Βιβλιογραφίας Ανδρέα Κάλβου», σ.147-

-Ευριπίδης Γαραντούδης, Η καταγωγή του στροφικού σχήματος των Ωδών του Κάλβου, σ.156-

-Βίκτωρας Ιβάνοβιτς, Η γοητεία του Κάλβου, σ. 161-

-Ερωτηματολόγιο, σ.173-

-Νικηφόρος Βρεττάκος, Έπεσεν από πολύ υψηλά…, σ. 175-

-Κώστας Στεργιόπουλος, Έξι απαντήσεις, σ.178-

-Μιχάλης Γ, Μερακλής, Το πάθος που εμψυχώνει, σ.182-

-Σπύρος Πλασκοβίτης, Για τον Κάλβο, σ.187-

-Μάρκος Μέσκος, Ο Ανδρέας Κάλβος σήμερα, σ.194-

-Αλέξης Πανσέληνος, Για τον Ανδρέα Κάλβο, σ.201-

-Θανάσης Ντόκος, Έχουμε μια νέα αρμονία, σ.203-

     Όπως βλέπουμε στο πλούσιο θεματικά αφιέρωμα του Κάλβου για τα 200 χρόνια από τη γέννησή του,  υπάρχουν πολλές κατηγορίες μελετητών του έργου του. Έλληνες ποιητές αλλά και πεζογράφοι, που θα άξιζε μια παράλληλη συνεξέταση των απόψεών τους. Καθηγητές πανεπιστημίου  και γυναίκες ποιήτριες. Δοκιμιογράφοι και παπαδιαμαντολόγοι. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι θέσεις των καθηγητών πανεπιστημίων που είναι ταυτόχρονα και οι ίδιοι ποιητές. Στο τεύχος υπάρχει και ένα από τα σκίτσα για τον ποιητή του Οδυσσέα Ελύτη.

--

«Ο φάκελλος του ποιητή Κάλβου αρχίζει με ένα έγγραφον του Υπουργείου Εσωτερικών –Διεύθυνση Αστυνομίας-από 17^ης Ιουνίου 1826 και απευθύνεται εμπιστευτικώς προς τον διευθυντήν της Αστυνομίας των Παρισίων. Η υπόθεσις έχει ως εξής: Το τμήμα διαβατηρίων της Αστυνομίας είχεν αποστείλει εις το Υπουργείον το αγγλικόν διαβατήριον του Κάλβου, εκδοθέν την 13^ην Ιανουαρίου εις την Βέρνην, δια να του εγκριθή η μετάβασις εις Τουλώνα. Το Υπουργείον απαντά με την αντίρρησιν, ότι ο Κάλβος είναι εκείνος  που εδημοσίευσεν εσχάτως-1824-τας Ωδάς, «αι οποίαι διέπονται από ένα πνεύμα δημοκρατικόν και προχωρεί μέχρι της σφοδράς εξάρσεως». Εάν αυτό αληθεύη, συνεχίζει το υπουργικόν έγγραφον, τότε θα πρέπη να εγκριθή η θεώρησις του διαβατηρίου, να εξακριβωθούν οι λόγοι που οδηγούν τον Κάλβον εις την Τουλώνα, «όπου η παρουσία ενός αλλοδαπού αναμεμειγμένου εις τάς μηχανορραφίας της Ανατολής ημπορεί να έχη σοβαράς συνεπείας». Ακολούθως ζητεί το Υπουργείον, να γνωρίση τάχιστα πότε ευρίσκεται ο Κάλβος εις το Παρίσι, ποίαι είναι αι απασχολήσεις του και με ποία πρόσωπα διατηρεί τακτικάς σχέσεις και γενικώς τη συμπεριφοράν του ξένου αυτού εις το Παρίσι.».

Από το ενδιαφέρον ερευνητικό μελέτημα του ιστορικού Πολυχρόνη Κ. Ενεπεκίδη, ΚΟΡΑΗΣ-ΚΟΥΜΑΣ-ΚΑΛΒΟΣ, Αν. Γαζής, Ούγος Φώσκολος, Αν Δάνδολος, Β. Κόπιταρ. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΗΣ ΒΙΕΝΝΗΣ 1790-1821, εκδόσεις Εστία 1967, σ.124-, τόμος 2^ος.

--

• σημείο, έκδοση κριτικής και λογοτεχνίας, 1/1992, εκδόσεις Ρότα-σημείο, Κύπρος, σελίδες 333, δραχμές 5000

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

-ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ. ITALIE LITTERATURE ITALIENNE. Il Poeta di teatro. Le Poete de theatre, par F. Pananti(1). (ler article), C. de Zante, σ.105-

-ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ, ΙΤΑΛΙΑ ΙΤΑΛΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, Il Poeta di teatro. Ο ποιητής του θεάτρου, του F. Pananti. Μετάφραση Γιάννης Η. Ιωάννου, σ.107-

-Mario Vitti, <Σημείωμα για ένα άρθρο του Κάλβου>, σ.110-

-Λεύκιος Ζαφειρίου, ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ(1792-1869), σ. 113-

-Γιάννης Δάλλας, Η καταβολή του Ομήρου στις Ωδές του Κάλβου, σ.135-

-Τζίνα Πολίτη, Πένθος και μελαγχολία: Ο Φιλόπατρις του Κάλβου, σ.161-

-David Ricks, Ο Κάλβος και η ελληνικότητα των Ωδών, σ. 172-

-Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος, Ο Ανδρέας Κάλβος και η πολιτισμική μας παράδοση, σ.179-

-Δημήτρης Τζιόβας, Ο Κάλβος και η ποιητική της διαφοράς, σ.191-

-Στέφανος Διαλησμάς, Ο Ανδρέας Κάλβος στην ποίηση της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, σ. 201-

-Δώρα Μεντή, Η υποβολή του Ανδρέα Κάλβου στην πρώτη εποχή του Νίκου Καρούζου, σ.211-

-Μιχάλης Πιερής, Σεφερικά ίχνη στον Κάλβο του Παλαμά, σ.228-

-Λευτέρης Παπαλεοντίου, Αναφορές Κυπρίων στην ποίηση του Κάλβου (1887-1919), σ.233-

    Το πρώτο αυτό τεύχος του Κυπριακού περιοδικού,-που τουλάχιστον εγώ γνωρίζω και έχω στα χέρια μου-δεν αφιερώνει όλες τις σελίδες του στον ποιητή των Ωδών, υπάρχουν μεταξύ άλλων το «Οι τρυφερές γυναίκες των τριάντα με τριανταπέντε (Το μωβ, Σε μιάν ηλικία αρχαία)» της πεζογράφου Ρέας Γαλανάκη, το κείμενο του Αλέξη Ζήρα, «Ο εκθειασμός του αρχέγονου στην πεζογραφία του Λουκή Ακρίτα, το μελέτημα του Roderick Beaton, «Η αληθινή φυσιογνωμία του Νίκου Καζαντζάκη, «Τα Παρισινά Ποιήματα» του Άρη Αλεξάνδρου, από την δοκιμιογράφο και ποιήτρια Άντεια Φραντζή, και άλλα.

--

    «Στις Ωδές του Κάλβου είναι έντονη η λειτουργία κάποιων χρονικών σχέσεων που καταλήγουν μάλιστα, με μια πρώτη ματιά, στη διαμόρφωση και διάκριση συγκεκριμένων εποχών. Οι μορφές κάτω από τις οποίες αυτές οι χρονικές σχέσεις εμφανίζονται δεν είναι ούτε πολλές ούτε σύνθετες, σε βαθμό μάλιστα τέτοιο που είναι δυνατό να αναχθούν στον τύπο «παρόν-παρελθόν». Παρόλη όμως, την έντονη λειτουργία αυτής της χρονικής σχέσης-λειτουργία πού θα μπορούσε να δώσει την εντύπωση πως ο ποιητής με την ποίησή του επιδιώκει να οργανώσει χρονικά την ιστορική εμπειρία του έθνους-διαπιστώνουμε τελικά πώς στην πραγματικότητα λειτουργεί μια διαδικασία αναίρεσης του χρονικού χαρακτήρα της διαδοχής των εποχών που διακρίνονται μέσα στις Ωδές, και αναγωγής αυτών των εποχών σε ένα μυθικό χρόνο….»

    Από την Εισαγωγή του μελετήματος του Πειραιώτη κυρού καθηγητή πανεπιστημίου και συγγραφέα Βαγγέλη Αθανασόπουλου, «Η Ιεροτελεστία της Επανάστασης» Χρονικές σχέσεις και χρονική υπέρβαση στις Ωδές του Κάλβου, εκδόσεις Καρδαμίτσα 1986, σ.11

--

• περιοδικό ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ Τετράδιο για τα γράμματα και τις τέχνες, χρόνος Θ΄, τεύχος 34-35. Ζάκυνθος 1993, σελίδες 113-288, τιμή δραχμές 800

-Καλβικά επιλεγόμενα, σ.113

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ, επιμέλεια: Γιώργος Ανδρειωμένος. Χαρακτικό: Άρια Κομιανού

-Γιώργος Π. Σαββίδης, ΚΑΛΒΟΣ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ (ΜΙΑ ΠΑΡΑΔΟΞΗ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΣΥΝΟΙΚΕΣΙΑ), σ.126-

-Σοφία Σκοπετέα, Ο ΚΑΛΒΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΡΩΜΑΝΤΙΚΟ ΧΩΡΟ, σ.138-

-Βαγγέλης Αθανασόπουλος, ΕΙΚΟΝΟΠΟΙΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΩΔΕΣ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ,σ.145-

-Στέφανος Ροζάνης, «ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ» ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ: ΜΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ, σ.156-

-Ρόης Παπαγγέλου, «ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΑ ΠΑΡΑΘΥΡΑ ΚΑΤΑΣΧΙΣΜΕΝΑ» Η ΔΥΣΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΕΦΕΡΗ ΚΑΙ Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ, σ. 162-

-Σπύρος Αλ. Καββαδίας, Η ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ, σ. 169-

-Alicia Villar Lecumberri, «ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΡΟ ΣΤΙΣ ΩΔΕΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ», σ.194-

-Γιάννης Κουβαράς, ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ: Η ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΟΥ (1792-992), σ.201-

-Νίκος Κ. Κουρκουμέλης, «ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ», σ.214-

-Νάσος Βαγενάς, Ο ΚΑΛΒΟΣ ΚΑΡΜΠΟΝΑΡΟΣ, σ.228

-Τζίνα Κονίδου, «ΠΟΙΝΗ ΑΓΑΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ», σ.229-

-Βιβέτ Τσαρλαμπά-Κακλαμάνη, «Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ», σ.233-

-Miguel Castillo Didier, «Η ΚΑΛΒΙΚΗ ΜΑΤΙΑ», σ. 244-

-Δημήτρης Καλοκύρης, «ΤΑ ΧΡΥΣΑ ΔΩΡΑ», σ.253

-Στέλλα Ζαχαρία, «ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ», σ.254

-Γιώργος Ανδρειωμένος, «ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ «ΕΤΟΣ ΚΑΛΒΟΥ, 1992», σ.255-

     Πλούσιο και αυτό το αφιέρωμα στον Ανδρέα Κάλβο, στον Εικαστικό ΠΕΡΙΠΛΟΥ, δημοσιεύεται το κείμενο «Η συλλογή Βλάση Φρυσίρα στο Μουσείο Ζακύνθου, σ.281, και αρκετές ενδιαφέρουσες βιβλιοκριτικές.

--

«Όταν πρίν δυο χρόνια γινόταν η μετακομιδή των οστών του Κάλβου στην πατρίδα του, σκεφτόμουν κιόλας πως το μεγάλο ποιητή τον χωρίζει πραγματική άβυσσος από το ευρύτερο κοινό. Μια βιογραφία λοιπόν ανάλογη μ’ εκείνην που είχα γράψει για το Σολωμό ήταν αναγκαία. Κι αυτό επιχείρησα».

Από τον ΠΡΟΛΟΓΟ Αθήνα 27/3/1962, της Μυθιστορηματικής Βιογραφίας, «ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ Ο ΑΓΕΛΑΣΤΟΣ» του Κώστα Πορφύρη, εκδόσεις «20^ος Αιώνας», Αθήνα 1962.

--

• Πόρφυρας , τριμηνιαίο περιοδικό, τόμος ΙΔ΄ 63-66. Κέρκυρα τεύχος 64-65/Ιανουάριος-Ιούνιος 1993, με τη σύμπραξη του ΙΟΝΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ, σελίδες 398.

-ΩΣ ΜΕΡΟΣ ΕΝΟΣ CORPUS, σ.5-

-Λεύκιος Ζαφειρίου, Χρονολόγιο Ανδρέα Κάλβου, σ.7-

ΚΕΡΚΥΡΑΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

-Μαρία Ν. Μαρτζούκου, Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ (1826-1852) ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ, σ.27-

-Μαρία Καμονάχου, ΟΠΩΣ ΑΚΡΙΒΩΣ ΕΙΧΕ ΕΡΘΕΙ, σ.51-

ΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

-ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ, σ.55-

-Γιάννης Δάλλας, ΟΙ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ, Ο ιστορικός και ο ποιητικός χρόνος στις «Ωδές» του Κάλβου, σ.61-

-Κ. Γ. Κασίνης, ΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΟΥ «ΦΑΣΜΑΤΟΣ» ΑΠΟ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΣ ΤΗΝ «ΦΡΑΣΙΝ», σ.96-

-Ανδρέας Παναγόπουλος, ΟΙ ΤΡΑΓΩΔΙΕΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΠ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΚΛΑΣΣΙΚΟΥΣ, σ. 124-

-Παναγιώτης Καργιώργος, Ο ΚΑΛΒΟΣ ΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΗΣ ΤΟΥ SUSAN RIDOUT, σ.127-

-Παναγής Αλιπράντης, ΑΓΝΩΣΤΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΤΗΣ ΙΟΝΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ ΣΤΑ 1840-1841, σ.133-

-Περικλής Παγκράτης, «ΑΠΕΤΥΧΕΝ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΗΣ ΖΩΗΣ…», (Συμπληρωματικά για την καταγωγή του Α. Κ.) σ.139-

-Τάσος Παπαναστασάτος, Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ ΑΠΌ ΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ Ε. ΣΟΛΔΑΤΟ, σ.146-

-Ορέστης Αλεξάκης, ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ: ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ, σ.164-

-Μαρία Τσούτσουρα, Η ΔΙΑΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ, σ.178-

-Στέφανος Διαλησμάς, ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ, (Μερικά παραδείγματα), σ.205-

-Δημήτρης Ι. Κουκουλομμάτης, Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΩΔΩΝ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ, σ. 233-

-Δημήτρης Κονιδάρης, Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο Α. ΚΑΛΒΟΣ, σ.241-

-Τάσος Κόρφης, ΣΟΛΩΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΛΒΟΣ. ΣΥΓΚΛΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ, σ.249-

-Χρήστος Σαλταπήδας, ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ, σ.259-

-Αγγελική Κατσώρη, Ο ΚΑΛΒΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΙΔΑΝΙΚΟ ΤΟΥ, σ. 271-

-Ιάσων Δεπούντης, ΔΡΟΜΟΙ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟ, σ. 275-

-ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ, σ.281-

ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ

-Κωνσταντίνος Ε. Σολδάτος, ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ, σ.287-

-Roderick Beaton, Ο ΚΑΛΒΟΣ ΤΟΥ ΣΕΦΕΡΗ, σ.302-

-Τάκης Καρβέλης, Η ΚΑΤΑ ΚΑΛΒΟΝ ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΣ ΑΡΜΟΝΙΑ ΤΩΝ «ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΩΝ» ΤΟΥ ΕΛΥΤΗ, σ.309-

-Βάσος Βαρίκας, Ο ΔΙΧΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ, σ.330-

-Βαγγέλης Αθανασόπουλος, Ο «ΑΜΑΡΤΩΛΟΣ» ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ «ΕΝΑΡΕΤΟ» ΚΑΛΒΟ, σ.333-

-Γιώργος Ανδρειωμένος, Η ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΤΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥΣ ΚΡΙΤΙΚΟΥΣ (1926-1960): ΜΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ, σ.339-

-Αλέξης Ζήρας, ΜΕΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΔΟΧΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ, σ. 351-

-Κώστας Μπαλάσκας, Ο ΚΑΛΒΟΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (ΩΔΗ «Εις Αγαρηνούς». Διδακτική δοκιμή), σ.355-

Ο ΚΑΛΒΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ

-Έκτωρ Κακναβάτος, ΜΙΚΡΗ ΥΠΟΛΥΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟ, σ.363-

-Δημήτριος Ι. Σουρβίνος, ΜΕΤΑΜΕΣΟΝΥΚΤΙΟΣ ΛΟΦΟΣ, σ.365-

-ΕΙΚΟΣΙ ΕΝΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟ, σ.367-

Κώστας Μόντης/Μανώλης Αναγνωστάκης/Ελένη Βακαλό/Πάνος Κ. Θασίτης/Αριστοτέλης Νικολαϊδης/Κώστας Στεργιόπουλος/ Σπύρος Κατσίμης/Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου/Νάσος Βαγενάς/Γιάννης Βαρβέρης/Μιχάλης Εφταγωνίτης/Γιάννης Κοντός/ Γιώργος Μαρκόπουλος/Τζένη Μαστοράκη/Διονύσης Σέρρας/Μίμης Σουλιώτης/Κυριάκος Χαραλαμπίδης/Χάρης Βλαβιανός/ Νίκος Γ. Δαββέτας/Γιάννης Τζανετάκης/Θανάσης Χατζόπουλος.

ΕΞΟΔΟΣ

ΠΕΝΤΕ ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΛΒΟ

-Νίκος Α. Καββαδίας, Η ΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΡΕΤΗΣ

-Νάσος Μαρτίνος, Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ

-Σωτήρης Τριβιζάς, Η ΣΙΩΠΗ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ

-Τρύφων Μ. Καλαμίτσης, ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ

-Δημήτρης Κονιδάρης, ΠΕΤΡΟΥΛΑΔΕΣ: ΤΙΜΗ ΣΤΟΝ ΚΑΛΒΟ

ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ ΚΑΛΒΟΥ

-Θεοδόσης Πυλαρινός, Α. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ-ΟΜΙΛΙΕΣ, σ.387-

-Χρυσούλα Καραντζή, Β. Η ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ ΚΑΛΒΟΥ, σ.392

     Το διπλό αυτό τεύχος του λογοτεχνικού περιοδικού «ΠΟΡΦΥΡΑΣ» που περιλαμβάνει τα ΠΡΑΚΤΙΚΑ  για τον ποιητή είναι απαραίτητο βοήθημα για κάθε μελετητή της ποίησης του Κάλβου. Η βεντάλια των θεμάτων του είναι πλούσια και περιεκτική.

--

Περίφημαι ψυχαί

τριακοσίων Λακώνων

ψυχαί, αιπού εδοξάσατε

τον Ασωπόν και τ’ άλσος

του Μαραθώνος.

• περιοδικό ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΑ ΦΥΛΛΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ, ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ. ΤΟΜΟΣ Κ-Θ 3-4/Ζάκυνθος, Φθινόπωρο-Χειμώνας 2009. Ιδρυτής(1945):ΝΤΙΝΟΣ ΚΟΝΟΜΟΣ(1918-1990) ΕΚΔΟΤΗΣ (1995)- ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΥΛΗΣ: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΕΡΡΑΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟ (1792-1869), σελίδες 267-760

-Διονύσης Σέρρας, «Εικονίζοντας» τον Ανδρέα Κάλβο, σ.271

-Διονύσης Σέρρας, ΣΑΝ Υ. Γ., σ.275

Κ΄ οι Ποιητές ανάκουστοι-

στα κύμβαλα της Αγοράς

ή στου καιρού τη δυστηχία.

Ανδρέα Κάλβε, δεν ακούς

πως τώρα η λίρα συγ-κινεί

της μάζας και των αρχηγών

το άσπρο ή άκορο κι αδά-

μαστο Σαρκίο;

-Ανδρέα Κάλβου ΩΔΑΙ (Μικρό Ανθολόγιο), σ.277-

-Γιώργος Γεωργούσης, ΤΟ ΥΨΗΛΟΚΑΡΗΝΟΝ ΦΡΟΝΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ, σ.285-

-Λεύκιος Ζαφειρίου, ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ ΚΑΙ SUSAN FORTUNE RIDOUT (1793-1857): ΝΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ, σ.289-

-Θεοδόσης Πυλαρινός-Κώστας Καρδάμης, ΝΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΦΙΞΗ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ ΚΑΙ ΤΗ ΘΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΙΟΝΙΟ ΑΚΑΔΗΜΙΑ, σ. 301-

-Αθηνά Γεωργαντά, ΓΙΑ ΤΗ ΡΟΜΑΝΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ, σ.321-

-Παναγής Αλιπράντης, ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΟΜΟΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΕΥΣΕΩΝ ΤΩΝ ΩΔΩΝ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ ΜΕ ΞΕΝΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, σ.349-

-Γιώργος Πετρόπουλος, ΤΡΙΑ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, σ.373-

-Διονύσης Σέρρας, ΜΝΗΜΟΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΑΛΒΟ, σ.385-

-Λούλα Βάλβη-Μυλωνά, ΚΡΙΝΟ ΦΥΚΙΩΝ ΤΟ ΑΦΙΛΗΤΟ, σ. 389-

-Σαράντης Αντίοχος, ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ ΣΤΟ ΛΑΟΥΘ, σ.393-

-π. Παναγιώτης Καποδίστριας, ΠΡΟΣΩΠΕΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΟ, σ.419-

-πρωτοπρεσβ. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός, Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ ΩΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ, σ.423-

-Νίκιας Λούντζης, ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟ, ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΑ 140 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΙΩΠΗ ΤΟΥ, σ.435-

-Αθηνά Βλαχιώτη, Η ΣΙΩΠΗ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ, σ.439-

-Γιώργος Μπαλούρδος, ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ, σ.463-

-Διονύσης Μ. Μουσμούτης, Ο «ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ» ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΔΕ ΒΙΑΖΗ, σ.473-

-Ζαχαρίας Στουφής, Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ ΩΣ «ΑΥΤΟΧΕΙΡΑΣ». Σχόλια στην Apologia del Suicidio, σ. 484-

-Μιχάλης Γ. Μερακλής, Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ, σ. 497-

-Θωμάς Ταμβάκος, ΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΛΟΓΙΑΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΜΕ ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ (ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ), σ.501-

-Ιάκωβος Κονιτόπουλος, ΜΕΛΟΠΟΙΗΣΕΙΣ-ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ, σ. 511-

-Διονύσης Φλεμοτόμος, Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΡΟΥΚΑΝΗ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ (ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗΣ ΤΩΝ ΨΗΦΙΔΩΝ), σ.517-

-Διονύσης Σέρρας, Ο ΚΩΣΤΑΣ ΠΟΡΦΥΡΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ. Η πρώτη μορφή της αρχής μιας μυθιστορηματικής βιογραφίας, σ.559- και

Κ. Πορφύρης(1910-1967), ΑΝΤΡΙΑΝΟΥΛΑ Η ΤΡΑΓΙΚΗ ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ, σ.569-

-Γιώργος Ανδρειωμένος, ΠΡΟΣ ΜΙΑΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ (με βάση αρχειακές πηγές), σ.591-

-Νίκος Κ. Κουρκουμέλης, ΓΙΑ ΕΝΑ ΑΛΛΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ, σ.609-

-Ο Λ. Χ. ΖΩΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΜΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΛΒΟ ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ Π. ΜΑΡΚΑΚΗ, σ.621-

-Νίκος Γρυπάρης (1913-1976), ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ, σ.633-

-Μια επιστολή του Γιάννη Πομόνη-Τζαγκλαρά στον Διονύση Βίτσο, ΓΙΑ ΕΝΑ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΡΟΥΣΕΑ, σ.645-

-Διονύσης Σέρρας, Η ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟ Μνημονεύοντας πρόσωπα και γεγονότα, σ.663-

-Διονύσης Σέρρας, ΜΙΑ ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΣΗ ΑΠ’ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟ, σ.700-

     Και ο τόμος αυτός των ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΩΝ ΦΥΛΛΩΝ που με τόσο μεράκι και φιλότιμο, προσωπικά έξοδα και κόπο επιμελείται ο ποιητής και φιλόλογος Διονύσης Σέρρας, είναι απαραίτητο βοήθημα για όσους εντρυφούν στις Καλβικές σπουδές και στην ποίηση του επαναστάτη ποιητή. Ο τόμος συμπληρώνεται και με άλλα πληροφοριακά στοιχεία από Ζακύνθιους λόγιους, ή δημοσιεύματα στον τοπικό τύπο. Το βάρος πέφτει στην σχέση του Κάλβου με την ιδιαίτερη πατρίδα του και την αντιμετώπιση των συμπατριωτών του στο έργο και το πρόσωπό του.  Ο τόμος συμπληρώνεται για το (νέο) σπίτι του Ούγου Φώσκολου και στον Βασίλη Διον. Παράσχη (1925-2009).

     Αυτά είναι τα περιοδικά που είναι αφιερωμένα στον Ανδρέα Κάλβο και αποδελτίωσα. Διαβάζοντας ξανά τις Ωδές του Ανδρέα Κάλβου και τα χρήσιμα στοιχεία και ερμηνευτικούς σχολιασμούς του καθηγητή Μιχάλη Γ. Μερακλή, ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ ΩΔΑΙ (1-20) Ερμηνευτική έκδοση, εκδόσεις Βιβλιοπωλείο της «ΕΣΤΙΑΣ», γ΄ έκδοση Αθήνα 1994, συμπληρώνω μερικούς ακόμα τίτλους για τον Ζακύνθιο ποιητή, που το αίνιγμα του προσώπου του ελκύει εξίσου με την ποίησή του.

Α) Μάριο Βίττι, Ο ΚΑΛΒΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, εκδόσεις στιγμή-Αθήνα 1995

Β) ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΩΔΕΚΑΤΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ ΠΟΙΗΣΗΣ. ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΣ. Επιμέλεια Σωκράτης Λ. Σκαρτσής, εκδόσεις Αχαϊκές Εκδόσεις-Πάτρα 1994

Γ) Ευριπίδης Γαραντούδης, ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΣ ΑΡΜΟΝΙΑ. Μετρική και Ποιητική του Κάλβου, εκδόσεις ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ, Ηράκλειο 1995

Ε) Κώστας Γ. Κασίνης, Η ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΕΦΑΡΜΟΣΙΣ ΕΙΣ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ. Η ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΤΩΝ ΩΔΩΝ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ. ΣΥΜΒΟΛΗ, εκδόσεις Χατζηνικολή 1995

ΣΤ) Νίκος Κ. Κουρκουμέλης, Νεότερα Καλβικά, εκδόσεις Περίπλους 1999

Ζ) Επιμέλεια: ΝΑΣΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ, ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΛΒΟΥ. Επιλογή κριτικών κειμένων. 2^η έκδοση, εκδόσεις ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ-Ηράκλειο 1999.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς 13 του Γενάρη του 2018