Λόγος περί Μακεδονίας

        Η ΣΥΛΗΣΗ ΕΝΟΣ ΟΝΟΜΑΤΟΣ

     αύχει Φίλιππε, τέρπου Μακεδονία,

     ο μέν γεννήτης εντυχών Αλεξάνδρου,

     η δε πατρίς τυχούσα καλλίστου τούτου

     αυτόν δή απαντήσατε στεφανώμενον,

     νικητήν αήττητον, γεούχον μέγαν

     ανατείλας γάρ κατεγλάισεν Ρώμην

     -ως ανατέλλων ήθλησεν εν σταδίω-,

     Και πάντες ημαύρωσε λοιπούς αστέρας,

     δέχου ούν αυτώ λαμπρά Μακεδονία,

     και τους εχθρούς άμυναν εν τούτω δίδου,

     Αλέξανδρος γάρ εστίν ο κοσμοκράτωρ.

[ΚΑΛΛΙΣΘΕΝΗΣ] Βίος Αλεξάνδρου του Μακεδόνος, εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ 2005, σ.80.

     Είκοσι τέσσερις Μαρτίου του 1981. Ετοιμάζω ένα μικρό σακίδιο, μέσα του βρίσκονται δυό αλλαξιές ρούχα μια ξυριστική μηχανή και δυό ζευγάρια κάλτσες. Σε μιά μικρή πλαστική τσάντα κουβαλώ τρία βιβλία (ένα αμιγώς ιστορικό, μια μυθιστορηματική βιογραφία και την φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου) για τον Μεγάλο Στρατηλάτη, τον Μακεδόνα πρίγκιπα από τις Αιγές που η υστεροφημία του έφτασε στα πέρατα της οικουμένης πριν ακόμα κλείσει τον επίγειο της ζωής του κύκλο τον Μέγα Αλέξανδρο, που κατέκτησε την αθανασία και το όνομα του και ο θρύλος γύρω από αυτό και τα κατορθώματά του, διατηρείται ζωντανός και επαναλαμβανόμενος για 25 περίπου αιώνες. Παίρνω το λεωφορείο για τον Κηφισό, για πού; Μα για την Θεσσαλονίκη, να επισκεφτώ το ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, εκεί που εκτίθενται τα  ιστορικά και αρχαιολογικά ευρήματα των βασιλικών τάφων της ΒΕΡΓΙΝΑΣ.
 Ήταν 8 Νοεμβρίου του 1977, όταν ο σημαντικότερος έλληνας αρχαιολόγος των νεότερων χρόνων της χώρας μας ο καθηγητής και δάσκαλος Μανόλης Ανδρόνικος, μαζί με τους συνεργάτες του (τον νεαρό φωτογράφο Σπύρο Τσαβδάρογλου από τα Γιαννιτσά και άλλους) άνοιξαν τους Βασιλικούς Μακεδονικούς Τάφους που είχαν ανακαλυφθεί μερικές μέρες νωρίτερα σφραγισμένοι και ασύλητοι. Ήταν οι τυχεροί της ελληνικής ιστορικής μοίρας να αντικρίσουν πρώτοι αυτοί την σαρκοφάγο, την χρυσή λάρνακα και να θαμπωθούν από τα ευρήματα. Αυτό το αρχαίο ιστορικό όραμα που φυλάγονταν μέσα στους Βασιλικούς Τάφους τόσους αιώνες, σκεπασμένο από την άμμο του χρόνου και την σκόνη της Ελληνικής Μακεδονικής Γης, αυτά τα σπάνια και πολύτιμα ευρήματα που φύλαγε μέσα στα σπλάχνα του το μικρό χωριό του νομού Ημαθίας η ΒΕΡΓΙΝΑ, και που με την ανακάλυψη, το όνομά της και η φήμη της ξεπέρασε τα όρια της Ελλάδος και προκάλεσε το παγκόσμιο ιστορικό, αρχαιολογικό, επιστημονικό και όχι μόνο ενδιαφέρον. Σημαντικής αρχαιολογικής και ιστορικής αξίας ευρήματα που ο αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος και οι συνεργάτες του, δεν γνώριζαν ίσως στην αρχή, το μέγεθος του αρχαιολογικού αυτού θησαυρού. Την περίοδο εκείνη για την πολιτική ιστορία αναφέρω, ότι πρόεδρος του μικρού χωριού ήταν ο Αθανάσιος Λαζόπουλος, όπως γράφουν οι εφημερίδες της εποχής.

     Δεν έχουν μόνο οι άνθρωποι την προσωπική τους μοίρα, την προσωπική τους μοίρα έχουν μέσα στα σπλάχνα τους και οι πόλεις, έχουν τα χώματα των τόπων, τα σύνορα των χωρών. Ο Τόπος που κατοικούν οι πολίτες μιας χώρας, μιάς εθνότητας, ενός λαού, έχει την δική του ιδιαίτερη ταυτότητα, την ιστορική μοίρα που είναι το μικρό ή μεγάλο εστιακό πολιτισμικό και εθνικό όριο που γεννά τις αξίες και τις αρχές, τις ελευθερίες και τις νομοθεσίες των ανθρώπων. Οι άνθρωποι είμαστε οι προεκτάσεις των Τόπων, του φυσικού και ιστορικού περιβάλλοντος. Καθρεπτίζουμε πάνω τους την προσωπική μας μοίρα, την μοναδική, τυχαία απρόβλεπτη και απροσδόκητη ζωή μας. Το ελληνικό χώμα, όπως και τα χώματα των άλλων εθνών, τρέφει και φυλάσσει μέσα στις υπόγειες στοές του, στις ιστορικές κατακόμβες της αυτόχθονης ιστορίας του, τον πολιτισμό, την τέχνη, την παράδοση, τον βίο, τις θρησκευτικές δοξασίες, τα τραγούδια, τα ταφικά έθιμα, τον χαρακτήρα της φυλής των κατοίκων, την ιδιοπροσωπεία των πολιτών, την ιστορική μοίρα των Ελλήνων. Τα πολλαπλά και ποικίλα τεκμήρια της ιστορικής συνέχειας της κοινής μας εστίας που είναι η πατρίδα. 
Σε μία από τις γνωστές επιφυλλίδες του στην πρωινή εφημερίδα «Το Βήμα» 7/2/1980 με τίτλο  «ΜΝΗΜΕΣ ΧΡΗΣΙΜΕΣ», ο καθηγητής και δάσκαλος Μανόλης Ανδρόνικος έγραφε μεταξύ άλλων σχολιάζοντας τα τρία ημερολόγια που εκδόθηκαν εκείνη την περίοδο, «Το Πολιτικό Ημερολόγιο, Α΄ 1935-1944» του νομπελίστα μας ποιητή Γιώργου Σεφέρη, το «Αρχείο της Πηνελόπης Σ. Δέλτα, Β΄ Νικόλαος Πλαστήρας», της Βιργινίας Αλ. Ζάννα, «Ημερολόγιο Πολέμου ‘40-41» και το μυθιστόρημα του Γιώργου Καράγιωργα, «Οι Τραγουδιστάδες της Λευτεριάς»: 
«…Και ξέρουμε πώς έδωσαν ολόκληρη την ζωή τους-κυριολεκτικά-σ’ αυτό που πίστευαν: στην Ελλάδα. Αν σήμερα η έννοια του πατριωτισμού έχει τόσο φθαρεί και προκαλεί την ευαισθησία των νεότερων, οφείλουμε να θυμόμαστε πως για τη γενιά εκείνη δεν ήταν λόγος κενός ούτε-πολύ λιγότερο-προσωπείο που κάλυπτε πάντα μορφές κερδοσκόπων και αναριχητών. Η πατρίδα στάθηκε η πίστη και ο σταυρός και της Δέλτα και του Πλαστήρα. Ο ιστορικός έχει δικαίωμα να τους κρίνει, εγώ, ο άνθρωπος που έφτασε μωρό στα χέρια της μάνας μου από την «άλλη ακρογιαλιά», δεν έχω την ψυχραιμία να διαβάσω με στεγνά μάτια όσα γράφει ο στρατιώτης που στάθηκε άπειρες φορές ορθός μπροστά στον εχθρό που μας ξερίζωνε». Και παρακάτω μιλώντας για το Πολιτικό Ημερολόγιο του διπλωμάτη και ποιητή Γιώργου Σεφέρη: 
«…για να νιώσει την άβυσσο που χώριζε τον μαχόμενο λαό, που τα έδινε όλα, από τους ηγέτες του που κοάζουν μέσα στα σάπια νερά της ίντριγκας, του φόβου, της ελεεινότητας», και παρακάτω: 
«Μέσα σε μιαν ατέλειωτη σειρά πολιτικές διαμάχες και γραφειοκρατικές μανούβρες, επιπολαιότητες σαλονιού, ανάξιες για σοβαρούς ανθρώπους, μικρόψυχους ή υπολογιστικούς…». 
Από το βιβλίο ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ, εκδόσεις Ερμής 1982.

     Λόγια σοφά, μετρημένα, πατριωτικά, λόγια επίκαιρα, διαχρονικά, που στήριξαν την ιστορική πορεία αυτού του λαού, υποστήριξαν την ιστορική του διαδρομή, διατήρησαν τις μνήμες του, συνέχισαν την φυλετική του μοίρα.

     Τα λόγια αυτά ενός δασκάλου έλληνα του 20^ου αιώνα, έρχονται στον νου καθώς ακούω στις ειδήσεις ότι επίκειται λύση στο Σκοπιανό. Και η μνήμη μου γύρισε πίσω, τότε που για πρώτη φορά εμείς οι σύγχρονοι έλληνες είχαμε την τύχη και την ικανοποίηση να θαυμάσουμε και να δούμε από κοντά τα πολύτιμα σύγχρονα ευρήματα, τα βασιλικά εκθέματα των αρχαίων ελλήνων Μακεδόνων. Το εισιτήριον που είναι φυλαγμένο μέσα στο βιβλίο που αγόρασα από το εκθετήριο, 
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΕΩΣ, 
ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ-
ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΘΡΥΛΟΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ, 
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1980, γράφει 25 δραχμές και έχει νούμερο ΘΜ 265007. Πάνω στο ανοιχτό πράσινο χρώμα του απεικονίζεται ο έλληνας Μακεδόνας Στρατηλάτης και αναγράφεται από την Παλατίνη Ανθολογία το εξής: ΓΑΝ ΥΠ’ ΕΜΟΙ ΤΙΘΕΜΑΙ, ΖΕΥ. ΣΥ Δ ΟΛΥΜΠΟΝ ΕΧΕ.

Το μικρό σχετικά αυτό βιβλίο-λεύκωμα περιέχει τις εξής ενότητες:

Εισαγωγή της Κατερίνας Ρωμιοπούλου,

Οι βασιλικοί τάφοι της Βεργίνας του Μανόλη Ανδρόνικου

Αλέξανδρος του Νικόλαου Γιαλούρη.

Την γενική επιμέλεια είχε η Καίτη Νίνου και το εξώφυλλο και την καλλιτεχνική επιμέλεια η Λούση Μπρατζιώτη.

Από τις σελίδες 32 έως 94, συμπληρώνεται με ενδεικτικές γλυπτικές ή ζωγραφικές απεικονίσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Υπεύθυνος έκδοσης Λ. Κυπραίου.

«Σε ολόκληρη την ιστορία δεν υπάρχει μορφή δραματικά ωραιότερη από την μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Είναι ο ημίθεος δύο χιλιετηρίδων και ο θρύλος του διατηρείται και ανανεώνεται μέσα στην φαντασία των λαών του αρχαίου και του μεσαιωνικού κόσμου…». 
Αυτά μεταξύ άλλων αναγράφονται στο οπισθόφυλλο της «ΦΥΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΞΑΝΤΡΟΥ».

Κάτω απ’ την περικεφαλαία του ο αέρας της σκέψης του
φυσούσε και γκρέμιζε
φυσούσε και έχτιζε τα πάντα. 
Γράφει σε ποίημά της η ποιήτρια Μπίλη Βέμη. Στην «σκουριά του Μεγαλέξανδρου».

     Η δική μας εφηβική γενιά μετά την επτάχρονη δικτατορία, αλλά και οι προηγούμενες γενιές της κατοχής και του εμφύλιου και των μετά πολεμικών χρόνων, ανδρώθηκε και πίστεψε σε μία ιστορικά και γεωγραφικά Μακεδονία. Οι προηγούμενες γενιές, μάλιστα, πολέμησαν για την απελευθέρωση και την ανεξαρτησία της. Ο Παύλος Μελάς είναι το χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η δική μας γενιά παρακολούθησε τις περιπέτειες του Μέγα Αλέξανδρου και το καταραμένο φίδι σε πολλές παραστάσεις του Θεάτρου Σκιών, απόλαυσε τον πίνακα του ποιητή και εικαστικού Νίκου Εγγονόπουλου, «Οι δύο Μακεδόνες, Μέγας Αλέξανδρος και Παύλος Μελάς» 1977. Θαύμασε το αμφίπλευρο γλυπτό από πηλό του Γιαννούλη Χαλεπά, που από την μία απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο και από την άλλη την Αγία Βαρβάρα, Είδε πολλές φορές τα Κατορθώματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου έτσι όπως η γεμάτη σφρίγος και ιστορική συνείδηση απεικόνισε ο λαϊκός μας ζωγράφος Θεόφιλος, αλλά και την υδατογραφία του πειραιώτη εικαστικού Γιάννη Τσαρούχη «Ο Θεόφιλος ντυμένος Μέγα Αλέξανδρος». Πάρα πολλά ποιήματα, κείμενα, βιβλία, μελέτες, μυθιστορήματα έχουν γραφτεί για τον Μακεδόνα, αυτόν τον έφηβο βασιλιά της ιστορικής μας μοίρας. Είναι δύσκολο συναισθηματικά και με το χέρι στην καρδιά να αποδεχτούμε ότι υπάρχουν και άλλες Μακεδονίες. Τα πολιτικά λάθη των προηγούμενων κυβερνήσεων είναι τεράστια, οι διπλωματικές αβελτηρίες επίσης, οι πνευματικοί ηγέτες φοβούμενοι μην τους χαρακτηρίσουν εθνικιστές, δεν κίνησαν ως όφειλαν γη και ουρανό για να υποστηρίξουν τις ελληνικές θέσεις. Από την άλλη πλευρά, οι Σκοπιανοί, πέτυχαν αυτό που ήθελαν. Δούλευαν στρατηγικά και διπλωματικά για πάνω από 60 χρόνια σ' όλη την υφήλιο υποστηρίζοντας τα δίκαια του δικού τους νεοσύστατου κράτους. Μεγάλες πληθυσμιακά κοινότητες Σκοπιανών στην Αμερική και την Αυστραλία, στην Ασία και την Ευρώπη διεκδίκησαν την ονομασία τους και δυστυχώς, το πέτυχαν. Δεν είναι δικό τους κατόρθωμα, είναι δικό μας πολιτικό και στρατιωτικό, διπλωματικό και ιστορικό υστέρημα. Το ίδιο λάθος που κάναμε και παραμένει ακόμα σκλαβωμένη η Κύπρος. Η σημερινή πολιτική και πολιτειακή ηγεσία, δηλαδή η συν-κυβέρνηση και ο σημερινός πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, αλλά και ένα μεγάλο μέρος της αντιπολίτευσης θα χρεωθούν την αναγκαστική λύση, που άλλοι πολιτικοί δεν θέλησαν να λύσουν. Το ΝΑΤΟ δεν μας βοήθησε στο Κυπριακό ζήτημα θα μας βοηθήσει τώρα; Το ίδιο ισχύει και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενέταξε την Κυπριακή Δημοκρατία στους κόλπους της χωρίς να φύγουν τα Τούρκικα στρατεύματα Κατοχής. Η μεγάλη υπερδύναμη, η φίλη χώρα η Αμερική και η άλλη, η ομόδοξη του βορρά, κάνουν τις δικές τους γεωστρατηγικές επιλογές, υποστηρίζουν τα δικά τους οικονομικά και πολιτικά παιχνίδια. Τα λάθη βαραίνουν αποκλειστικά εμάς. Ο παλαιός ηγέτης της συντηρητικής παράταξης, ο πολιτικός που εδραίωσε την αστική δημοκρατία των νεότερων χρόνων, το εξέφρασε σταθερά. «Η Μακεδονία είναι μία και αυτή είναι Ελληνική». Ο ηγέτης που διαμόρφωσε τον πολιτικό χαρακτήρα του νεοέλληνα, ο σοσιαλιστής, δεν θέλησε να δώσει λύση. Η αριστερή παράταξη κράτησε για χρόνια μια επαμφοτερίζουσα πολιτική στάση. Αποτέλεσμα να χάσουμε πολύτιμο χρόνο και να αναγνωριστεί από δεκάδες χώρες το νέο αυτό κράτος με το όνομα Μακεδονία. Βιβλία, χάρτες, κείμενα μιλούν πλέον για την Άνω Μακεδονία, το τμήμα αυτό που δεν ανήκει στην ελληνική επικράτεια, ούτε στην Βουλγαρική. Οι εγκυκλοπαίδειες έχουν λήμματα με διαφορετικές γεωγραφικά Μακεδονίες. Το χάσαμε το παιχνίδι δυστυχώς. Και το λάθος βαραίνει αποκλειστικά εμάς τους ίδιους και τις επιλογές μας, τις πολιτικές και οικονομικές πρακτικές μας. Όταν ένας ολόκληρος λαός ασχολείται με το «χαστούκι» που έδωσε ένας ηθοποιός σε μία συνάδελφό του, με τι εφόδια ιστορικής συνείδησης να υπερασπιστεί τα ιστορικά και πολιτισμικά δίκαια που αγωνίστηκαν οι πατέρες και οι παππούδες του. Δεν πιστεύω, και μπορεί να κάνω λανθασμένες πολιτικές εκτιμήσεις, ότι η σημερινή κυβέρνηση και ο πρόεδρος της ελληνικής δημοκρατίας είναι αντάξιοι των ιστορικών περιστάσεων, ίσως κάνω λάθος, όμως και η στάση του σοβαρού κατά τα άλλα νυν αρχιεπισκόπου δεν είναι η αρμόζουσα. Ο πολιτικός σύγχρονος ρεαλισμός επιβάλλει λύση εδώ και τώρα, άμεσα και καίρια. Κρίμα που οι σύμμαχοί μας επέλεξαν να υποστηρίξουν ένα νεόδμητο κράτος αντί ένα πανάρχαιο και ιστορικό με μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά όπως είναι το Ελληνικό.

Και αναρωτιέμαι, στο απώτερο ιστορικό μέλλον, άραγε, σε ποιόν θα ανήκει ο Μέγας Αλέξανδρος; Σε ποια γλώσσα θα απευθύνει το ερώτημά της η αδερφή του η Γοργόνα; Θα θελήσουν κάποτε να ενωθούν όλα τα γεωγραφικά κομμάτια της Μακεδονίας και σε ποια χώρα θα ανήκουν κυριαρχικά; Ποιο κράτος κράτησε μέχρι τέλους τα νομικά ή στρατιωτικά συμπεφωνημένα, και τις διεθνείς συνθήκες, εις βάρος των δικών του συμφερόντων; Και οι άλλες εθνότητες των Σκοπίων πως θα αντιδράσουν; είναι οι σλαβόφωνοι, υπάρχουν αυτοί που ανήκουν στην πολυπληθέστερη αλβανική μειονότητα; Υπάρχουν και έλληνες; Προβλήματα, που ίσως ανακύψουν στο μέλλον και μας στερήσουν ελληνικά εδάφη.
Θεωρώ, ότι το δημοψήφισμα είναι η μόνη λύση για ένα τέτοιου είδους πολιτικό και ιστορικό σοβαρό θέμα, οφείλει να πραγματοποιηθεί και ας αποφασίσουν όλοι οι Έλληνες. Ας πάμε για μια φορά ενωμένοι ακολουθώντας και αποδεχόμενοι την όποια απόφαση μέσα στην ιστορική μας πορεία. Και όπως έλεγε και ο Αντόνιο Γκράμσι, η πρωτοβουλία και η απόφαση ας ανήκει μόνο στον κυρίαρχο λαό, και όχι σε πολιτικούς, αρνητές πατριδοκάπηλους, πολιτικούς νενέκους που τους ενδιαφέρει μόνο η παρούσα ή μελλοντική καριέρα, σε εικονικούς και «άχρωμους» προέδρους, σε εσωτερικές μειονότητες που καταστρέφουν κάθε ικμάδα ιστορικής μνήμης. Αλλά το κυριότερο, ας αποφασίσουμε για μία και μόνη φορά εμείς για το μέλλον μας. Και το όποιο τίμημα, να το χρεωθούμε με ιστορική αξιοπρέπεια και πολιτικό ήθος. Κανείς μας δεν είναι ανεύθυνος σε ένα τόσο μεγάλο ανοιχτό εθνικό ζήτημα που ταλανίζει την χώρα και το μέλλον της, άρχοντες και αρχόμενοι ανήκουμε στην ίδια ιστορική Κιβωτό.

     Αυτές οι σκέψεις περνάνε από τον νου καθώς βλέπω έλληνες μέσα στο ελληνικό κοινοβούλιο να μας κατηγορούν για ιμπεριαλιστική πολιτική στα Βαλκάνια και στην Μέση Ανατολή.-Δες συνεδριάσεις από το κανάλι της Βουλής. Ακούω από τα στόματα ελλήνων να βρίζουν και να κατηγορούν ρατσιστικά όσους έχουν αντίθετη πολιτική άποψη από την δική τους.

Άραγε, τι θα είχαν να προτείνουν σαν πολιτικό συμβιβασμό όχι οι παλαιοί και νυν πολιτικοί μας, αλλά ποιητές όπως ο Μανόλης Αναγνωστάκης, ο Γιώργος Βαφόπουλος, η Ζωή Καρέλλη, ο πεζογράφος Νίκος Μπακόλας, ο Τηλέμαχος Αλαβέρας, ο ιστορικός Νίκος Σβορώνος, ο Τάσος Βουρνάς, η Ναταλία Μελά, ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Θεόφιλος, η Αγγελική Χατζημιχάλη, ο Ευγένιος Σπαθάρης, αλλά και όλοι αυτοί οι επώνυμοι και ανώνυμοι Έλληνες που γεννήθηκαν στην Μακεδονική Γη, αυτήν που μας δίδαξαν στα σχολεία και στα σπίτια μας ότι είναι Ελληνική. Την απάντηση, θα την συναντήσουμε μπροστά μας στο άμεσο μέλλον. Ελπίζω να μην χρειαζόμαστε διαβατήριο για να επισκεφτούμε τους Βασιλικούς τάφους της Βεργίνας. 
Ο πόνος του Μανόλη Ανδρόνικου διαισθάνομαι ότι θα ήταν πολύ μεγάλος. Όπως και το ιστορικό δίλημμα των πολιτικών, ή μήπως όχι;

ΥΓ, Θέση θα πρέπει να πάρουν και οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας και οι καλλιτέχνες. Εκτός αν φοβούνται μην μπλέξουν, μην τυχόν δεν τους εκδώσουν τα βιβλία τους, δεν τους καλέσουν στα διάφορα πάνελ της τηλεόρασης, δεν τους δώσουν κρατικά βραβεία, δεν γυρίσουν ντοκιμαντέρ για τους ίδιους και το έργο τους, δεν αγοράσουν τα έργα τους το υπουργείο πολιτισμού ή άλλοι δημόσιοι κρατικοί φορείς. Η Τέχνη είναι πρωτίστως θέση και άποψη πολιτική, λανθασμένη ή όχι δεν έχει σημασία.
Πάντως είναι θέση.
Το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι του Αλεξανδρινού είναι πάντα και εσαεί παρόν.

Πειραιάς 21/1/2018