Ηλίας Κυζηράκος Ποιήματα από την Παλατίνη Ανθολογία

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ΚΥΖΗΡΑΚΟΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ 1962

ΤΥΠΩΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΟΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 1962

ΣΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ Ξ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ ΖΗΝΩΝΟΣ 2

ΣΤΗ ΣΕΙΡΑ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ ΤΑΚΗΣ ΚΟΡΚΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ

Τιμή δραχμές 1000, διαστάσεις 12Χ19 σελίδες 96

     Αυτά είναι τα τεχνικά πληροφοριακά στοιχεία που μας δίνει το αξιόλογο μικρό σε μέγεθος σχετικά βιβλίο του κυρού καθηγητή της αγγλικής γλώσσας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο πειραιώτη μεταφραστή Ηλία Κυζηράκου. Μεταφράσεις επιγραμμάτων από την ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ. Στο ευρετήριο (σ.7-8) που προηγείται των μεταφράσεων (σ.13-94) και της εισαγωγής (σ.9-12), αναφέρονται κατά αλφαβητική σειρά 46 επώνυμοι αρχαίοι λυρικοί καθώς και επιγράμματα άγνωστών μας ποιητών (τα επονομαζόμενα άδηλα). Μια σημαντική ακόμα και σήμερα θέλω να πιστεύω ανθολόγηση αρχαίων επιγραμμάτων παράλληλα με την μεταφραστική τους πρόταση που είχε προηγηθεί χρονικά, (το βιβλίο εκδόθηκε το 1962, αρχές δηλαδή της δεκαετίας του 1960) ορισμένων άλλων Ανθολογιών της Παλατινής Ανθολογίας που μεταφράστηκαν και μας είναι γνωστές στα κατοπινά σύγχρονα χρόνια. Όταν το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού και των ελλήνων ποιητών και διανοουμένων για την αρχαία ελληνική λυρική ποίηση αυξήθηκε, μετά μάλλον τις μεταφράσεις του αντιστασιακού πολιτικού, «εθνολόγου» και ποιητή Ανδρέα Λεντάκη, βλέπε ΑΝΔΡΕΑ ΛΕΝΤΑΚΗ, 500 ποιήματα από την ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ, εκλογή, ά έκδοση Κέδρος 1972, σελίδες 192/β΄ έκδοση-συμπληρωμένη 1988 εκδόσεις Δωρικός. Ένας τόμος 224 σελίδων που όταν κυκλοφόρησε κόστιζε 1400 παλαιές δραχμές και που αναγνωρίζουμε 99 ονόματα αρχαίων εθνικών κυρίως επιγραμματοποιών και ποιητών καθώς και χριστιανών ποιητών. Και ακόμα, 11 επιτύμβια, ερωτικά, επιδεικτικά, διάφορα, επιγράμματα άγνωστων αρχαίων δημιουργών που μας διασώθηκαν μέσα στους τόμους της Παλατινής από τους ανθολόγους της εποχής τους. Καθώς και η εργασία του φιλόλογου, ποιητή και πεζογράφου Γιώργου Ιωάννου, ο οποίος «τάραξε» θα τολμούσαμε να γράφαμε τα λιμνάζοντα νερά της ερωτικής ηθικής και σεξουαλικής σεμνοτυφίας των νεοελλήνων, μεταφράζοντας το 12 βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας-σε σύνολο 16 βιβλίων-το περιλάλητο «Στράτωνος Μούσα Παιδική». Ένα βιβλίο-ανθολόγιο έκδηλων παιδεραστικών ποιημάτων, ανθολογημένο από αρχαίους λογίους και ποιητές. Βλέπε εκδόσεις Κέδρος-Αθήνα 1979, με δεκατρία σχέδια του Βασίλη Βασιλειάδη. Ένας τόμος 252 σελίδων που όταν εκδόθηκε, κόστιζε 350 δραχμές. Και, περιείχε, 30 γνωστά μας ελληνικά ονόματα ελλήνων επιγραμματοποιών καθώς και αγνώστων δημιουργών που περιλαμβάνονται στο σύνολο ποιητικό corpus της Παλατινής Ανθολογίας. 
Οφείλουμε, μεταξύ άλλων, να μην παραγνωρίσουμε τις κοπιώδεις μεταφραστικές εργασίες ποιημάτων από την Παλατινή Ανθολογία και τις εμπεριστατωμένες εισαγωγές και τα σχόλια του ποιητή και μεταφραστή Άρη Δικταίου. Ενός άοκνου εργάτη των ελληνικών γραμμάτων και του πολιτισμού, δοκιμιογράφου και ποιητή, που μας έχει κληροδοτήσει ένα ευρύ και πολυθεματικό μεταφραστικό έργο, μυθιστορημάτων και ποιημάτων, ανθολογιών της παγκόσμιας λογοτεχνίας, από την αρχαιότητα μέχρι των ημερών μας. Οι εκδόσεις «ΓΚΟΒΟΣΤΗ» το 1980 εκδίδουν τον Α΄ τόμο του ποιητή και μεταφραστή Άρη Δικταίου, «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ η επιλεγόμενη ΠΑΛΑΤΙΝΗ». Ένας τόμος 394 σελίδων, που κόστιζε 400 παλαιές δραχμές όταν κυκλοφόρησε. Ο ποιητής Άρης Δικταίος γράφει μια εξαιρετική πολυσέλιδη εισαγωγή, που μας κατατοπίζει πέραν του δέοντος για τις εκδόσεις και τα βιβλία της Παλατίνης Ανθολογίας. Καθώς και πλούσια σχόλια για αρχαίους λυρικούς ποιητές που αποσπάσματα των έργων τους μεταφράζει.

Από όσο γνωρίζω από τις αναγνωστικές μου διαδρομές, το βιβλίο του Ηλία Κυζηράκου έχει σταθεί χρήσιμο και αξιοποιήσιμο σε συγγραφείς ασχολούμενους συστηματικά με μεταφράσεις αρχαίων ελλήνων λυρικών ποιητών και υποψιάζομαι, ότι ορισμένοι, έχουν αντλήσει στοιχεία από το υλικό του. Ίσως και χωρίς να αναφέρουν την πηγή. Αυτό όμως είναι ένα ζήτημα που μπορεί να επιβεβαιωθεί αν παραλληλίσουμε τις μεταφράσεις των ποιημάτων και τις συσχετίσουμε με την χρονιά που παρουσιάστηκαν σε διάφορα περιοδικά ή αυτοτελείς εκδόσεις. Γιατί ο Ηλίας Κυζηράκος,-ο μεταφραστής που μας έχει προσφέρει τις εξαιρετικές μεταφράσεις του Αμερικανού ποιητή Έζρα Πάουντ-ανέσυρε στην ποιητική επιφάνεια της εποχής του αρχαίους ποιητές, λησμονημένους, ονόματα που δεν ήσαν τόσο γνωστά στο ευρύ αναγνωστικό κοινό την δεκαετία του 1960 στην χώρα μας. Ποιητές που τους γνώριζαν ή τους είχαν διαβάσει μόνο οι έλληνες πανεπιστημιακοί και άλλοι επιστήμονες της κλασικής γραμματείας.

     Οι έλληνες ερευνητές, ιστορικοί και μεταφραστές του αρχαίου ποιητικού λόγου και οι επιστήμονες που μελετούν και επεξεργάζονται το έργο των αρχαίων ελλήνων λυρικών ποιητών και ποιητριών,-από τον Όμηρο και μεταγενέστερα- γνώριζαν ότι είχαν διαβεί περίπου 2000 χρόνια από τότε που ο αρχαίος ποιητής Μελέαγρος συνέθεσε την γνωστή του Ανθολογία που μας διασώθηκε με το όνομα «Στέφανος». Και ακόμα, ότι μόλις στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας (1921) του περασμένου αιώνα, αποτόλμησε ο παλαιός καθηγητής πανεπιστημίου Σίμος Μενάρδος (1871-1933), ο «σοφός καθηγητής» όπως τον αποκαλεί ο ποιητής Σωτήρης Σκίπης, να εκδώσει τον δεύτερο «ΣΤΈΦΑΝΟ» με μεταφράσεις του από τα έργα και τις ημέρες του αρχαίου ελληνικού λυρικού ποιητικού πανθέου. Από δημιουργούς που όπως έγραφε χαρακτηριστικά ο κλασικός φιλόλογος Ιωάννης Συκουτρής: 
«Τι να ειπή όμως κανείς δια τους ποιητάς και ιδίως τους λυρικούς, των οποίων αποσπάσματα μόνον και εις γλώσσαν δύσληπτον εσώθηκαν;». και συνεχίζει στην κριτική του για την έκδοση: «Έχομεν λοιπόν απόλυτον ανάγκην μεταφράσεων καλών, μιας ανθολογίας που θα δίδη εις τους μαθητάς τεμάχια χαρακτηριστικώτερα της λογοτεχνικής παραγωγής των αρχαίων ποιητών με διάγραμμα της εξελίξεως της ποιήσεως. Και το βιβλίον του κ. Μενάρδου από της απόψεως αυτής είνε χρησιμώτατων», (σ. ΧΧΧΙΧ). 
Τον δεύτερο αυτόν «ΣΤΕΦΑΝΟΝ» που η αισθητική και ιστορική του σημασία είναι τεράστια για τα ελληνικά γράμματα, εξέδωσε σε δεύτερη έκδοση ο εκδοτικός οίκος «ΔΙΦΡΟΣ» του εκδότη του Νίκου Καζαντζάκη και του λογοτεχνικού περιοδικού «Καινούργια Εποχή» ο κυρός Γιάννης Γουδέλης στην Αθήνα το 1971. Με τον γενικό τίτλο: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΕΚΛΟΓΑΙ ΑΡΧΑΙΩΝ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΝ ΣΙΜΟΥ ΜΕΝΑΡΔΟΥ. 
Ο 270 σελίδων αυτός τόμος, περιλαμβάνει τις μεταφράσεις 127 ποιητών που στιχουργήθηκαν από τον Σίμο Μενάρδο, απόψεις κριτικών, ποιητών και λογοτεχνών όπως ο ποιητής Κωστής Παλαμάς, ο συγγραφέας και χρονογράφος Παύλος Νιρβάνας, ο θεατρικός συγγραφέας  Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο ποιητής Ιωάννης Γρυπάρης και άλλων, που υποδέχτηκαν με επαίνους και εγκωμιαστικά σχόλια την έκδοση καθώς και δημοσίευμα της οικογένειας του παλαιού καθηγητή και μεταφραστή. Ο ΣΤΕΦΑΝΟΣ που εκδόθηκε σε δεύτερη έκδοση από τον Δίφρο, κόστιζε 500 δραχμές όταν τον αγόρασα στο εμπόριο, και περιλαμβάνει μεταφράσεις και μικρά βιογραφικά των ανθολογούμενων καθώς και εκτενή πρόλογο του μεταφραστή και ανθολόγου. Αναφέρεται σχετικά στην σελίδα 254-:

«Αι προκείμεναι μεταφράσεις εστιχουργήθηκαν κατά τρείς περιόδους από το 1881-96 εν Λεμεσώ της Κύπρου, από το 1904-6 εν Λευκωσία και από του 1907-8 εν Αγγλία. Ήρχισαν δε να δημοσιεύωνται από το 1901 εις τα λογοτεχνικά περιοδικά «Παναθήναια», «Ακρίταν», «Νουμάν», «Νέαν Ζωήν», «Ελληνικήν Επιθεώρησιν», εις τα Ημερολόγια και εις εφημερίδας… Αλλά πολλαί δημοσιεύονται κατά πρώτον τώρα».

     Αν εξαιρέσουμε λοιπόν την πρώτη αυτοτελή έκδοση του «ΣΤΈΦΑΝΟΥ» από τον Σίμο Μενάρδο, που περιλαμβάνει σε μετάφραση ποιήματα 127 αρχαίων ποιητών, ιστορικών και επικών ποιητών, αν δεν λαθεύω, μέχρι την χρονιά που εκδίδεται η μεταφραστική δουλειά του Ηλία Κυζηράκου δεν έχουμε άλλη μεταφραστική έκδοση της Παλατινής Ανθολογίας ή αποσπασμάτων της, σε αυτόνομο τόμο. Φυσικά, μεταφράσεις αρχαίων ελλήνων λυρικών ποιητών και ποιημάτων από την Παλατινή Ανθολογία, συναντάμε κατά διαστήματα σε αρκετά λογοτεχνικά περιοδικά της περιόδου αυτής. Γνωστοί μας ποιητές και κριτικοί όπως ο πρόωρα χαμένος Τέλλος Άγρας, ο ποιητής Ιωάννης Πολέμης, ο επίσης πρόωρα χαμένος Γιώργος Κοτζιούλας, ο βουκόλος ποιητής Ιωάννης Βηλαράς, ο αριστερός ποιητής και μεταφραστής Σωτήρης Σκίπης, ο πειραιώτης Θρασύβουλος Σταύρου, ο ποιητής από την Θεσσαλονίκη και δοκιμιογράφος Γιώργος Θέμελης, ο Δημήτρης Σταμούλης, ο Δημήτρης Αραβαντινός, ο Γεώργιος Κ. Αβτζής, ο ιστορικός Νίκος Σφυρόερας, ο Κούλης Αλέπης, ο ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος, και πολλοί άλλοι νεοέλληνες ποιητές και ορισμένες ποιήτριες, μετέφρασαν αρχαίους λυρικούς, ή εξέδωσαν σε αυτόνομους τόμους αρχαίους ποιητές σε δικές τους μεταφράσεις. Παραδείγματος χάριν γνωρίζουμε ότι μια σειρά από επιγράμματα μετέφρασε ο έλληνας εθνολόγος και συγγραφέας-σύζυγος της μυθιστοριογράφου Εύας Βλάμη-ο Παναγής Λεκατσάς τα οποία δημοσιεύτηκαν στο ιστορικό και παραδοσιακό λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα Εστία» την δεκαετία του 1940. Βλέπε τεύχος 314/15-1-1940, "Αλεξανδρινά Επιγράμματα". Στους ετήσιους τόμους της «Φιλολογικής Πρωτοχρονιάς» έχουμε μεταφράσεις αρχαίων λυρικών από έλληνες ποιητές, στο λογοτεχνικό περιοδικό «Καινούργια Εποχή» και σε πολλά άλλα λογοτεχνικά περιοδικά βλέπουμε έλληνες ποιητές να δοκιμάζουν τις γλωσσικές τους αντοχές και τις γνώσεις τους πάνω στην αρχαία γραμματεία μεταφράζοντας αρχαίους λυρικούς ποιητές. 
Δες πχ. τον τόμο «ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΥΡΙΚΟΙ» ΠΟΥ ΕΞΈΔΩΣΕ στα 1931 ο ιστορικός της ελληνικής λογοτεχνίας και ποιητής Ηλίας Β. Βουτιερίδης. «ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΥΡΙΚΟΙ» Κείμενο-Μετάφραση σε στίχους-Βιογραφίες-Κριτικά Σημειώματα. Με Εισαγωγή για την αρχαία λυρική ποίηση» έκδοση Τρίτη, εκδόσεις Δημητρίου Ν. Παπαδήμα χ.χ. Που ο παλαιός ιστορικός της λογοτεχνίας μεταφράζει 17 αρχαίους ποιητές. Όπως οι: ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ,  ΑΡΙΩΝ, ΣΑΠΦΩ, ΠΙΝΔΑΡΟΣ,  ΠΡΑΤΙΝΑΣ, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΑΛΚΜΑΝ κ. ά. δραχμές 300.

-Στο γνωστό μας σημαντικό μελέτημά του πρώην υπουργού πολιτισμού καθηγητή πανεπιστημίου Κωνσταντίνου Α. Τρυπάνη, (που αναστήλωσε τον Ρωμανό τον Μελωδό) «Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗ ΠΟΙΗΣΗ» τόμος Α΄, εκδοτικός οίκος «ΑΝΑΤΟΛΗ» Μ. ΓΑΡΥΦΑΛΗ, Αθήνα 1943, διαβάζουμε μεταφράσεις λυρικών ποιητών.  Σελίδες 240. 
Το βιβλίο αποτελείται από 5 κεφάλαια: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ- ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ-Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗ ΕΛΕΓΕΙΑ ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΚΑΛΛΙΜΑΧΟ-ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ Ο ΚΥΡΗΝΑΙΟΣ-ΤΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ.

 -Στα νεότερα των ημερών μας χρόνια, ο παλαιός ιστορικός της ελληνικής λογοτεχνίας και ποιητής Κώστας Θρακιώτης, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ρώσση»-Αθήνα 1980, το βιβλίο του «Ερωτικά» αρχαία ελληνικά επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας. Εισαγωγή-Μετάφραση-Σχόλια: Κώστας Θρακιώτης. Σελίδες 110, δραχμές 150. Περιέχει το έργο 30 αρχαίων ποιητών καθώς και αγνώστων. Τα περισσότερα είναι του Ρουφίνου, του Μελέαγρου και του Ασκληπιάδη.

-Ο παλαιός καθηγητής πανεπιστημίου Αριστόξενος Δ. Σκιαδάς, εκδίδει στην Αθήνα δύο σημαντικές του εργασίες από την «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ»-ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΕΝΤΡΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ.

Α) ΑΡΧΑΪΚΟΣ ΛΥΡΙΣΜΟΣ τόμος Ι./1979, σελίδες 312. Ο τόμος είναι αφιερωμένος Στη μνήμη του Τάσου Γιανναρά. «χαίρε και ειν Αίδεω δώμασι». Εκτός από την εξαιρετική εισαγωγή και τα σχόλια, την βιβλιογραφία που παραθέτει ο Αριστόξενος Δ. Σκιαδάς, περιέχει τους κάτωθι λυρικούς ποιητές: ΚΑΛΛΙΝΟΣ-ΤΥΡΤΑΙΟΣ-ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ-ΜΙΜΝΕΡΟΣ-ΣΟΛΩΝ-ΞΕΝΟΦΑΝΗΣ- ΘΕΟΓΝΙΣ-ΣΗΜΩΝΙΔΗΣ-ΦΩΚΥΛΙΔΗΣ-ΙΠΠΩΝΑΞ.

Β) Το 1981 από το Ινστιτούτο και εκδόσεις «ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ» στην Αθήνα, εκδίδεται ο δεύτερος τόμος του καθηγητή ΑΡΧΑΪΚΟΣ ΛΥΡΙΣΜΟΣ. Σελίδες 304. Παρουσιάζονται οι εξής ποιητές: Άλκμαν, Σαπφώ, Αλκαίος, Στησίχορος, Ίβυκος, Ανακρέων, Σιμωνίδης, Κορίννα. Μελέτες απαραίτητες που οφείλουν να διαβαστούν από όσους και όσες ασχολούνται σοβαρά και με σεβασμό με τον αρχαίο λυρικό λόγο και τα επιγράμματα.

-Μερικά χρόνια νωρίτερα, εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Α. ΚΑΡΑΒΙΑ»-Αθήνα 1974, η μελέτη της Χαρίκλειας Ζερβού, «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ». Σελίδες 210. Τιμή 300 παλαιές δραχμές. Στα οκτώ κεφάλαια του βιβλίου σχολιάζονται, μεταφράζονται και παρουσιάζονται λυρικοί ποιητές. Όπως: ο Αλκαίος, η Σαπφώ, ο Ανακρέων, ο Αλκμάν, ο Αρίων, ο Στησίχορος, ο Ίβυκος, ο Βακχυλίδης, ο Πίνδαρος κλπ.

-Θα πρέπει να προσθέσουμε ανάμεσα στις άλλες επιστημονικές εργασίες του Αριστόξενου Δ. Σκιαδά το σπονδυλωτό του βιβλίο «ΜΙΚΡΟΓΡΑΦΙΕΣ»-Δοκίμια, εκδόσεις «ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ» 1985. Σελίδες 374, δραχμές 1000. Διαβάζουμε μελέτες για την ποιήτρια ΗΡΙΝΝΑ, τον ποιητή ΗΣΙΟΔΟ, τον Ψογερό ΑΡΧΙΛΟΧΟ, τον ποιητή ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ τον Μακεδόνα κ. ά.

-Απαραίτητο μελέτημα για την κατανόηση του αρχαίου Λυρικού Λόγου είναι και η μελέτη «ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗΣ ΜΕΤΡΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ» κατά Hugo Gleditsch υπο καθηγητού Θεμιστοκλέους Σαλτελή. Εκδόσεις Δημητρίου Ν. Παπαδήμα-Αθήνα χ.χ. σελίδες 190, δραχμές 270. Το βιβλίο δεν περιέχει μεταφράσεις αρχαίων ποιητών, μόνο τα απαραίτητα αποσπάσματα από έργα τους που θεμελιώνουν την αρχαία μετρική. 

-Το 1980 από τον εκδοτικό οίκο «Νεφέλη» του Γιάννη Δουβίτσα, σε ελεύθερη μετάφραση του συγγραφέα και «λαογράφου» Ηλία Πετρόπουλου, κυκλοφορούν τα «ΔΩΔΕΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΑΚΙΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ» με δώδεκα σχέδια του ζωγράφου Αλέκου Φασιανού. Σελίδες 32, δραχμές 100. Περιέχει μεταφρασμένα τραγουδάκια του ΜΕΛΕΑΓΡΟΥ, του ΠΛΑΤΩΝΟΣ, του ΔΙΟΤΙΜΟΥ κ.ά.

-Οι εκδόσεις της Ιωάννας Χατζηνικολή που μας μετέφρασε το σύνολο σχεδόν της γαλλίδας συγγραφέως και πρώτης γαλλίδας ακαδημαϊκού Μαργαρίτας Γιουρσενάρ, εκδίδει το 1983 σε δική της μετάφραση τα σχόλια της Μαργαρίτας Γιουρσενάρ του έργου της “La Couronne et la Lyre”. «ΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ ΚΑΙ Η ΛΥΡΑ». Περιέχει τις ενότητες: Σαν ένα πρελούδιο: Όμηρος-Ησίοδος.-ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΥΡΤΑΙΟ ως ΤΟΝ ΕΜΠΕΔΟΚΛΗ-ΤΡΑΓΩΔΙΑ-ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ ΑΤΤΙΚΗ ΚΩΜΩΔΙΑ-ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΣΤΟΝ ΛΟΥΚΙΑΝΟ-Από τους ΟΡΦΙΚΟΥΣ ΥΜΝΟΥΣ ως τον ΔΑΜΑΣΚΙΟ. Αντί επιλόγου: ΜΕΡΙΚΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΧΡΟΝΩΝ. Σελίδες 280 δραχμές 800

-Σε εισαγωγή-κείμενο και μετάφραση: Νίκου Μουλακάκη, κυκλοφορεί το βιβλίο «ΕΡΩΤΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ»-Αρχίλοχος-Σαπφώ, Αλκαίος, Ανακρέων. Εκδόσεις Gutenberg 1986.

-Από την «Μούσα Παιδική» του Στράτωνος, εκδίδεται το 1993 από τον εκδοτικό οίκο «ΔΕΛΦΙΝΙ»-Μικρή συλλογή, το μικρό βιβλίο ΣΑΡΔΙΑΝΟΥ ΣΤΡΑΤΩΝΑ, ΜΟΥΣΑ ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΙΚΗ-επιγράμματα, μετάφραση Δημήτρης Σταμούλης, επιμέλεια-σημειώσεις Λεωνίδας Χρηστάκης. Διόρθωση: Χαρά Πελεκάνου. Σελίδες 140, δραχμές 1200.

-Από την Βιβλιοθήκη του Έρωτα των εκδόσεων «ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ» το 1994, κυκλοφόρησε ο τόμος «ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΡΩΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ»-Μια ανθολογία, σε επιλογή-μετάφραση-σχόλια του ανθολόγου και μεταφραστή Σωκράτη Λ. Σκαρτσή. Το 260 σελίδων βιβλίο κόστιζε 3120 παλαιές δραχμές.

-Από τις εκδόσεις «Περίπλους» το 1995 εκδίδεται το βιβλιαράκι «Ότι ουκ αγαθόν το γαμείν» του Ιωάννου Στοβαίου, σε μετάφραση και επιμέλεια του Διονύση Βίτσου. Εκδότη του ομώνυμου περιοδικού. Σελίδες 88, δραχμές 1500. Περιέχει αποσπάσματα 37 ποιητών όπως του ΑΝΑΞΑΝΔΡΙΔΟΥ, του ΜΕΝΑΔΡΟΥ, του ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ ΣΘΕΝΕΒΟΙΑ, του ΦΙΛΗΤΑ, του ΘΕΟΔΕΚΤΟΥ κ. ά.

-Το 1996 από τις εκδόσεις «ΙΔΜΩΝ» κυκλοφορεί ένα λιλιπούτειο βιβλιαράκι αποσπασμάτων από την αρχαία ελληνική ποίηση με τίτλο «ΠΕΡΙ ΕΡΩΤΟΣ ΔΙΑΛΕΓΟΜΕΝΟΙ» σε μετάφραση του συγγραφέα Γρηγόρη Ζώρζου. Σελίδες 32. Δραχμές 83. Περιέχει αποσπάσματα του ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΥ, του ΑΣΚΛΗΠΙΑΔΗ, του ΑΡΧΙΑ, του ΡΟΥΦΙΝΟΥ κ. ά.

 -Το 1997 ο Γιάννης Τζανής, εκδίδει τον ογκώδη τόμο «ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ» από τον εκδοτικό οίκο «Μπίμπης». Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 1997. Ο τόμος κόστιζε 6240 παλαιές δραχμές και έχει 464 σελίδες.

-Οι εκδόσεις «στιγμή» το 1999 σε επιλογή-εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια του Νίκου Χ. Χουρμουζιάδη εκδίδουν τον τόμο «ΕΡΩΤΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ» Παλατινή Ανθολογία. Σελίδες 270, τιμή, 4992 παλαιές δραχμές.

-Σε μετάφραση και επίμετρο Παντελή Μπουκάλα και επιλογή και εισαγωγή Denis Rocques, εκδίδεται το 1999 από τις εκδόσεις «ΆΓΡΑ» ο τόμος «ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΛΟΓΟΣ» ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ.

-Το 2000 οι εκδόσεις «ΖΗΤΡΟΣ» εκδίδουν τον τόμο «Λυρική Ποίηση»- «ΛΥΡΙΚΩΝ ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΑΞΗ», σε κείμενα, πρόλογο, μετάφραση, σχόλια, ερμηνεία: Ιωάννη Αχ. Μπάρμπα. (περιέχει ονόματα όπως οι:  Καλλίνος, Τυρταίος, Σιμωνίδης, Αρχίλοχος, Σόλων, Αλκαίος, Θέογνις, Αριστοτέλης, Βακχύδης). Τιμή 6240 παλαιές δραχμές.

-Το 2003 στην σειρά Ποιητές του Κόσμου του εκδοτικού οίκου «Ροές» κυκλοφορεί ο τόμος «ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΡΩΤΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ» σε εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις-πρόλογο: Γεωργίας Παπαδάκη. Σελίδες 200, τιμή 15.60 ευρώ. Το βιβλίο περιέχει 27 επώνυμους λυρικούς ποιητές και ποιήματα ανωνύμων. Πχ. Παλλάδας, Ρουφίνος, Στράτων, Μελέαγρος, Ανακρέων, Αγαθίας ο σχολαστικός, Κριναγόρας, Σαπφώ, Λουκίλλιος κ. ά.

-Από τις εκδόσεις «ΑΓΡΑ» κυκλοφόρησαν τέσσερεις τόμοι Αρχαίων Λυρικών όλοι σε μετάφραση, εισαγωγή και σχόλια του ποιητή και μεταφραστή Γιάννη Δάλλα. Α-Β-Γ-Δ.

Α. ΧΟΡΙΚΟΛΥΡΙΚΟΙ, 2003

Β. ΜΕΛΙΚΟΙ-Η ΑΙΟΛΙΚΗ ΚΑΙ Η ΙΩΝΙΚΗ ΜΟΝΩΔΙΑ, 2004

Γ. ΕΛΕΓΕΙΑΚΟΙ, 2007

Δ. ΙΑΜΒΟΓΡΑΦΟΙ, 2007

-Στην σειρά Μέλαινα Χλόη των εκδόσεων «ΑΓΡΑ» το 2009 εκδίδεται ο τόμος «ΣΥΜΠΟΤΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ» ΑΠΟ ΤΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΠΑΛΑΤΙΝΗΣ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑΣ, σε εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια του ποιητή, μεταφραστή και βιβλιοκριτικού Παντελή Μπουκάλα.

-Το 2014 οι εκδόσεις “Gutenberg” εκδίδουν τον τόμο «Των εραστών τα μάτια/είναι πάντα σα βροχή…» ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ. Βιβλίο Πέμπτο. Επιγράμματα ερωτικά. Σε Εισαγωγικό σημείωμα και μετάφραση: του καθηγητή Θεωρίας της Μετάφρασης στο τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιόνιου Πανεπιστημίου, μεταφραστή Γιώργου Κεντρωτή.

-Το πολύτομο μεταφραστικό έργο του κορίνθιου συγγραφέα κυρού Βασίλη Ι. Λαζανά αποτελείται από τους εξής τόμους:

Α) ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΡΩΤΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ, ολόκληρο το 5 βιβλίο της Ελληνικής ή Παλατινής Ανθολογίας. Προλεγόμενα-αρχαίο κείμενο-έμμετρη μετάφραση-σχόλια, βιογραφικά στοιχεία των ποιητών. Αθήνα 1988

Β) ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΤΥΜΒΙΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ. Το 7 βιβλίο της Π. Α. εκδόσεις Στ. Τσαπέπα-Αθήνα 1989

Όλα τα υπόλοιπα βιβλία του Βασίλη Ι. Λαζανά κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις του Δημητρίου Ν. Παπαδήμα

Γ) ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΔΕΙΚΤΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ, το 9 βιβλίο της Π. Α., 1991

Δ) ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ Εμπνευσμένα από την Κόρινθο και την περιοχή της. 1990

Ε) ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΜΠΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΚΩΠΤΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ, το 11 βιβλίο της Π. Α. 1992

Ε) ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΝΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΡΕΠΤΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ, το 6 και το 10 βιβλίο της Π. Α. 1992

Στ) ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ. ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΤΙΝΗΣ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑΣ. Βιβλία 12, 13, 14, 15. Αθήνα 1993

Ζ) ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΣ Π. Α. Τα των χριστιανών. Χριστόδωρου Εκφράσεις. Τα εν Κυζίκω επιγράμματα. Τα Πρόοιμα. Εκ των επών Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου. Αθήνα 1993.

-Από την Φιλολογική Ομάδα των εκδόσεων «ΚΑΚΤΟΣ» κυκλοφορούν δύο τόμοι με τα έργα των «ΙΑΜΒΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΛΕΓΕΙΑΚΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ» νούμερο 962 και 963/Αθήνα 2002. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει το έργο των ποιητών ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ, ΘΕΟΓΝΙΣ και ΘΕΟΓΝΙΔΕΙΑ.

-Οι άλλοι δύο τόμοι που εκδόθηκαν το 2002, νούμερα 522 και 1206 περιλαμβάνουν «ΛΥΡΙΚΟΥΣ ΠΟΙΗΤΕΣ» Τόμος 8^ος Βακχυλίδης, Κινησίας, Αρίφρων, Λευκάδιος, Φρύνις κ. ά. ο 9^ος τόμος τους ΕΥΜΗΛΟΣ, ΗΡΙΝΝΑ, ΔΗΜΩΔΗ, ΣΚΟΛΙΑ-ΑΔΕΣΠΟΤΑ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟΙ ΛΥΡΙΚΟΙ.

-Τέλος, ο πάντα άοκνος εργασιομανής κύριος Κώστας Τοπούζης, μεταφράζει σε 13 καλαίσθητους μικρούς τόμους, την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ. Μετάφραση-Εισαγωγή-Σχόλια: Κώστας Τοπούζης, εκδόσεις «ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ» 2014  

Τόμοι με μεταφράσεις Λυρικών, Βουκόλων και Επιγραμματοποιών Ποιητών έχουν εκδοθεί κατά καιρούς, ενδεικτικά αναφέρω τους εξής:

-Από τις εκδόσεις «ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ» το 1974 εκδίδεται η μετάφραση του Ανδρέα Λεντάκη, Ο «ΑΝΑΚΡΕΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΑΚΡΕΟΝΤΙΑ». Περιέχει μια χρήσιμη εισαγωγή και κείμενο για την τεχνική της μετάφρασης των ποιημάτων. Το εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο Γιώργος Βακιρτζής. Σελίδες 164.

-Οι εκδόσεις «ΚΕΔΡΟΣ»-Αθήνα 1979, εκδίδουν το βιβλίο του φιλόλογου και πεζογράφου ΓΙΩΡΓΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ, ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ. «ΣΤΡΑΤΩΝΟΣ ΜΟΥΣΑ ΠΑΙΔΙΚΗ», μετάφραση Γιώργος Ιωάννου, με δέκα τρία σχέδια του Βασίλη Βασιλειάδη. Σελίδες 252, δραχμές 350.  Οι μεταφράσεις αυτές του πεζογράφου Γιώργου Ιωάννου όχι μόνο προσέχθηκαν στην εποχή τους αλλά, προκάλεσαν και ποικίλες αντιδράσεις στο τότε κοινωνικό κατεστημένο της εποχής που κυκλοφόρησε. Μια και περιείχε συγκεντρωτικά όλα σχεδόν τα παιδεραστικά ποιήματα των αρχαίων ποιητών μεταφρασμένα με εξαιρετική χάρη και γούστο, από έναν άρτιο χειριστή της ελληνικής γλώσσας.  Η φιλοπαίγμων διάθεση της γλώσσας του Γιώργου Ιωάννου, ο γνώση των ιδιαίτερων χρωματισμών του έρωτα όπως εκφράζεται μέσα στην καθημερινή ζωή από τους απλούς ανθρώπους, η αίσθηση της αντρικής ερωτικής διάθεσης απέναντι σε μειράκια που ανδρώνονται οσονούπω και η χάρη του ερωτικού πλησιάσματος, καθώς και τα αναμενόμενα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο μεγάλος άντρας όταν προσεγγίζει ερωτικά ανήλικες υπάρξεις, όλα αυτά αναδεικνύονται μέσα από μια μεταφραστική γλώσσα εξαιρετικής λαϊκής κομψότητας και λαϊκού ύφους. Η γλώσσα του Γιώργου Ιωάννου, παράγει από μόνη της τον αναγκαίο ερωτισμό και πρόκληση που συμπληρώνει κατά κάποιον τρόπο θα λέγαμε τον αρχαίο λόγο και περιγραφή. Ο τόμος περιέχει 29 επώνυμους αρχαίους ποιητές με προεξάρχοντα τα ποιήματα του Μελέαγρου και του Στράτωνος, καθώς και πολλά Άδηλα.  

-Σε Εκλογή-Απόδοση Σωτήρη Κακίση, εκδίδονται τα «ΜΙΚΡΑ ΛΥΡΙΚΑ» απ’ την αρχαία ελληνική ποίηση, εκδόσεις Μπάμπης Μπαρμπουνάκης-Θεσσαλονίκη 1979, με Λιθογραφίες-Χαρακτικά Raffaello Piraino, σε επιμέλεια του μεταφραστή του Ουμπέρτο Έκο Θεόδωρου Ιωαννίδη. Σελίδες 208, τιμή 220 παλαιές δραχμές. (μεταφράζονται 38 λυρικοί ποιητές)

-Και πάλι ο Σωτήρης Κακίσης, μεταφράζει «ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ» του ποιητή ΑΛΚΑΙΟΥ. Εκδόσεις «Βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ»- Αθήνα 1979, σελίδες 218, τιμή 200 παλαιές δραχμές. (το βιβλίο περιέχει Τα ποιήματα (πρωτότυπο, μετάφραση). Πίνακα Αντιστοιχίας με φιλολογικές εκδόσεις. Βιβλιογραφία.

 -Ο νομπελίστας μας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης μεταφράζει τον ποιητή «Κριναγόρα», Μορφή στα Νέα Ελληνικά, εκδόσεις «Ύψιλον» 1987 σε επιμέλεια της ποιήτριας Μαρίας Κυρτζάκη, σχεδιασμό του ποιητή και εκδότη Δημήτρη Καλοκύρη και πέντε τέμπερες του ποιητή.

-Ο κριτικός της λογοτεχνίας και επιμελητής εκδόσεων, δημοσιογράφος Παντελής Μπουκάλας προλογίζει και μεταφράζει τον «ΕΠΙΤΑΦΙΟ ΑΔΩΝΙΔΟΣ» του αρχαίου ΒΙΩΝΟΣ. Το βιβλίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «ΑΓΡΑ»-Αθήνα 1991

-Ο καθηγητής και συγγραφέας Γιώργης Γιατρομανωλάκης γράφει την εισαγωγή και μεταφράζει το ποίημα «ΕΥΡΩΠΗ» του αρχαίου Μόσχου. Το βιβλίο εκδόθηκε από τις εκδόσεις «ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ»-Αθήνα 1993.

-Από τις εκδόσεις «ΦΥΛΛΑ»-Αθήνα 1996, κυκλοφορεί το βιβλίο «ΕΛΗΝΕΣ ΒΟΥΚΟΛΙΚΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ»-ΨΕΥΔΟ-ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ, ΜΟΣΧΟΣ, ΒΙΩΝΑΣ, ΔΙΑΦΟΡΟΙ, σε προλεγόμενα και έμμετρη μετάφραση: Πάϊκου Δ. Νικολαϊδη-Ασιλάνη.

-Η Ελένη Κομιανού-Αλαμάνου, εκδίδει στην Αθήνα το 1999 τον τόμο «Η ΒΟΥΚΟΛΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΒΟΥΚΟΛΙΚΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ». Σελίδες 557, δραχμές 6500. Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη και περιέχει πρωτότυπα και μεταφράσεις ποιημάτων.

-Ο ποιητής Κώστας Χωρεάνθης γράφει την εισαγωγή, μεταφράζει και κάνει τα σχόλια στα « ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΡΩΤΙΚΑ» του ποιητή Ρουφίνου. Το βιβλίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «ΠΑΤΑΚΗ» το 2000

-Ο γνωστός σκηνοθέτης Ροβήρος Α. Μανθούλης, μεταφράζει και σχολιάζει τους μιμίαμβους του ΗΡΩΝΔΑ. (Η ΜΑΣΤΡΟΠΟΣ- Ο ΠΟΡΝΟΒΟΣΚΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΜΟΝΟΠΡΑΚΤΑ), εκδόσεις «Εξάντας» 2000. Σελίδες 120, τιμή 2080 παλαιές δραχμές. (μεταφράζονται: Η προξενήτρα ή μαστροπός. Ο πορνοβοσκός ή νταβατζής. Ο διδάσκαλος. Οι προσκυνήτρες του Ασκληπιού. Η ζηλιάρα. Οι επιστήθιες φίλες. Ο υποδηματοποιός. Το όνειρο. Επίλογος).

Να συμπληρώσουμε ότι ο Ροβήρος Α. Μανθούλης, εξέδωσε ένα ενδιαφέρον Λεξικό από τις εκδόσεις «Εξάντα»-Αθήνα 1999, το «ΑΡΧΑΙΟ ΕΡΩΤΙΚΟ ΚΑΙ ΣΥΜΠΟΣΙΑΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ» σελίδες 288, δραχμές 5750.

Και στεκόμαστε ακόμα στην μελέτη του Δημήτρη Ι. Κυρτάτα, «ΧΟΛΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΣ» ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΡΩΤΙΚΟ ΒΙΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Με εικόνες του Αλέκου Λεβίδη. Εκδόσεις «ΑΓΡΑ» 1999. Υπάρχουν 10 κεφάλαια πχ. Η μοιχαλίς, Η ψυχή της πόρνης, Γαμικά παραγγέλματα, Επίσκεψις σε πορνείο. Οι πειρασμοί των αγίων κ. ά.

-Ο μεταφραστής, ποιητής, δοκιμιογράφος και εκδότης Γιάννης Δάλλας γράφει την εισαγωγή, τα επιλεγόμενα, σχολιάζει και μεταφράζει «ΤΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΤΕΛΧΙΝΕΣ», του αρχαίου Καλλιμάχου, εκδόσεις «ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ»-Αθήνα 2001. Την έκδοση επιμελήθηκε η Βάσω Κυριαζάκου.

-Ο ποιητής και μεταφραστής Τάσος Ρούσσος, προλογίζει, μεταφράζει και σχολιάζει «ΤΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΡΟΥΦΙΝΟΥ» από το Βιβλιοπωλείο της «ΕΣΤΙΑΣ»-Αθήνα 2003

-Ο ποιητής από την Θεσσαλονίκη Ντίνος Χριστιανόπουλος, μεταφράζει «ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ» που εκδόθηκαν από τις εκδόσεις «ΜΠΙΛΙΕΤΟ», Παιανία 2005. Ενώ το 1994 το Οκτασέλιδο του Μπιλιέτου νούμερο 2, είχε εκδώσει τις μεταφράσεις του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου σε μια πρώτη έκδοση, τα «ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΛΥΡΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ»

-το 2005 από το ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Α. ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ-Αθήνα, κυκλοφόρησε το βιβλίο του Σ. Ι. Χατζηκώστα, «Θεόκριτου Ειδύλλια» εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια. Ειδύλλια Ι-VII. Σελίδες 280, τιμή 26,50.

-Από τις εκδόσεις «ΖΗΤΡΟΣ»-Αθήνα 2007, κυκλοφόρησε ο ογκώδης τόμος ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ, ΜΟΣΧΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΝ, «ΒΟΥΚΟΛΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ» εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια, θέματα-ερωτήματα και επεξεργασία: Θεόδωρος Γ. Μαυρόπουλος. Σελίδες 654, τιμή 28,76 ευρώ

-Ο εκδότης Γιάννης Γουδέλης, αποδίδει στην νεοελληνική το βιβλίο ΘΕΟΓΝΙΣ Ο ΜΕΓΑΡΕΥΣ. «ΕΛΕΓΕΙΕΣ» Εκδόσεις «ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ»- Αθήνα χ.χ. την επιμέλεια είχε ο εκδότης του βιβλίου Ιωάννης Σχοινάς. Σελίδες 144, τιμή 1870 παλαιές δραχμές. (ο τόμος περιέχει και συνέντευξη του Γιάννη Γουδέλη)

-Ψήγματα αποσπασμάτων των αρχαίων λυρικών συναντά ο αναγνώστης και στο ογκώδες μελέτημα του Άγγελου Παν. Σακκέτου, «ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ» ΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΑΛΛΟΣ, Ο ΘΕΙΟΣ ΕΡΩΣ ΚΑΙ Ο ΗΡΩΪΣΜΟΣ. Εκδόσεις Δ. Δ. Λιακόπουλος 2003. Σελίδες 556 τιμή 20.80 ευρώ.

-Δεν θα μπορούσαμε μέσα στην ενδεικτική αυτή καταγραφή για την αρχαία ελληνική λυρική ποίηση και τα επιγράμματα να μην συμπεριλάβουμε το εξαιρετικό δίτομο έργο του C. M. BOWRA, “Greek Lyric Poetry” From Alcman to Simonides” ed. Oxford University Press 1961. Το δίτομο αυτό έργο μεταφράστηκε από τον Ι. Ν. Καζάζη και κυκλοφόρησε από το «ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ» Αθήνα 1980 και 1982 αντίστοιχα. 
Ο πρώτος τόμος του έργου «ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ» περιέχει τους ποιητές ΑΛΚΜΑΝ,ΣΤΗΣΙΧΟΡΟΣ, ΑΛΚΑΙΟΣ, ΣΑΠΦΩ. 
Ο δεύτερος τους ποιητές: ΙΒΥΚΟΣ, ΑΝΑΚΡΕΩΝ, ΣΙΜΩΝΙΔΗΣ, ΑΤΤΙΚΑ ΣΥΜΠΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ. Δραχμές 450+450.

     Στις μεταφράσεις αυτές δεν παρέθεσα τις μεταφραστικές αυτόνομες εργασίες για την ποιήτρια ΣΑΠΦΩ, αυτό το «μαυροτσούκαλο» κορίτσι που λέει ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης. Τα βιβλία και οι μεταφράσεις της Σαπφούς είναι αρκετά και χρειάζονται ειδική εργασία. Όπως και του αρχαίου  ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΥ.

      Οι διάφορες μεταφράσεις της ΠΑΛΑΤΙΝΗΣ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑΣ και των Αρχαίων Λυρικών Ποιητών και Επιγραμματοποιών που εκδόθηκαν κατά καιρούς μετά τον «ΣΤΕΦΑΝΟ» του Σίμου Μενάρδου τον προηγούμενο αιώνα, έως τις σχετικά πρόσφατες των πολύτομων σειρών των εκδόσεων «ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ», την πολύτομη επίσης σειρά μεταφράσεων του Βασίλη Λαζανά των βιβλίων της Παλατίνης, τις μεταφράσεις αρχαίων λυρικών ποιητών των εκδόσεων «ΚΑΚΤΟΣ», αυτές των παλαιών εκδόσεων «Ι. Ζαχαρόπουλος», και τον πρώτο τόμο-αρχαιότητα- της τρίτομης ανθολογίας «ΒΟΥΚΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ» του συγγραφέα Κώστα Σταμάτη κλπ, έως την πρόσφατη μεταφραστική κατάθεση του Γιώργου Κεντρωτή (2014) των εκδόσεων Gutenberg, τις εκδόσεις και τους μεταφραστές που παρέθεσα παραπάνω, μας φανερώνουν την συνέχεια της μεταφραστικής επιθυμίας των ελλήνων ποιητών, κριτικών, μεταφραστών και καθηγητών πανεπιστημίων να αναδείξουν στην εποχή τους ο κάθε ένας, τον αρχαίο ελληνικό λυρικό λόγο και να αναμετρηθούν μαζί του Από τον Παναγή Λεκατσά έως τον Γιώργο Κεντρωτή αναγνωρίζουμε μια εσωτερική μεταφραστική ενότητα και ενδιαφέρον για το έργο των αρχαίων ελλήνων ποιητών, και την σημασία τους στις μέρες μας. Όπως ταυτόχρονα, βλέπουμε και μια εύλογη επιθυμία και συγγραφική «φιλοδοξία» των μεταφραστών να επεξεργαστούν και να ανανεώσουν το προσωπικό συγγραφικό τους ύφος, να αναδείξουν τις δυνατότητες της γραφής τους, την ευλυγισία και ανανέωση της γλώσσας τους, να συμπορευτούν με το σύγχρονο λεξιλόγιο και την σημερινή εκφορά της γλώσσας έτσι όπως την αποδίδουν στην καθημερινή τους ζωή και στον ιδιωτικό τους βίο, οι σημερινοί νεοέλληνες. Αγωνίζονται  να αφουγκραστούν πτυχές και μυστικά της καθημερινής ομιλούσας γλώσσας των ανθρώπων που δεν είχαν πριν προσέξει, πριν αποφασίσουν να μεταφέρουν στα καθ’ ημάς τον πλούτο και την ποικιλία, τον χρωματισμό και την πυκνότητα των νοημάτων του αρχαίου ποιητικού λόγου. Ενός καθημερινού λόγου της ποιητικής γλώσσας συνεννόησης ενός ελληνικού κόσμου και ελληνόγλωσσου της αρχαιότητας τόσο μακριά μας αλλά και ταυτόχρονα τόσο κοντά με την δική μας ζωή και βιώματα σχέσεων.

Οι μεταφραστικές αυτές προσπάθειες και  ίσως δοκιμές, ενίσχυσαν την πρόθεση των μεταφραστών και ποιητών να δανειστούν στοιχεία και γλωσσικούς ιδιωματισμούς, εκφραστικά συστατικά της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και να μας τα μεταφέρουν αυτούσια στο καθημερινό μας λεξιλόγιο. Χωρίς μεταφραστικές παρεμβολές ή ελάχιστες αλλοιώσεις, στο συντακτικό, την κλίση ή την γραφή. Λέξεις που ακόμα μιλάμε και χρησιμοποιούμε στο καθημερινό μας λεξιλόγιο εμείς οι έλληνες. Πολλοί μεταφραστές, για να μην πω όλοι,-και φανεί υπερβολικό- προσπάθησαν να ανακαλύψουν και να βρουν ισοδύναμα λεκτικά πεδία αναφορών και εννοιών, για να τα προσαρμόσουν στους σύγχρονους κανόνες και ύφος της γλωσσικής μας συνήθειας. Εκφορές που αναγνωρίζουμε τους εαυτούς μας και τις συνήθειές μας. Τους δημόσιους ή εσωτερικούς ατομικούς χαρακτηρισμούς μας. Όλοι τους θέλω να πιστεύω σύναψαν με ευσυνειδησία ιδιαίτερες ατομικές γλωσσικές σχέσεις μαζί της, (εννοώ την αρχαία γλώσσα) εμπλουτίζοντας παράλληλα το σύγχρονό τους λεξιλόγιο είτε γεφυρώνοντας τις διαφορές είτε συνεχίζοντας την γλωσσική συνέχεια έτσι όπως διασώθηκε μέσα στον ιστορικό χρόνο. Το ουσιαστικό είναι όπως φαίνεται από τις διάφορες κατά καιρούς μεταφράσεις ότι δεν κόπηκε η αλυσίδα της ελληνικής γλωσσικής συνέχειας και των μυστικών της. Οι μεταφραστές, δεν αντιμετώπισαν την γλώσσα των επιγραμμάτων και των ποιημάτων της Παλατινής Ανθολογίας και των Λυρικών Ποιητών σαν ένα αρχαίο πεδίο αναφορών που προέρχεται από έναν κόσμο που μας έχουν διασωθεί τα ερείπιά του και μέσα σε αυτά οφείλουμε να περιδιαβαίνουμε αναζητώντας νησίδες επιβεβαίωσης της δικής μας ιστορικής συνέχειας. Προσάρμοσαν την μεταφραστική τους γλώσσα και προς τις δύο ιστορικά πλευρές. (αρχαία και νέα). Αύξησαν την βεντάλια των χρησιμοποιούμενων λέξεών τους με εκφράσεις και ιδιωματισμούς της σύγχρονής τους καθημερινότητας, έτσι όπως την ζουν και την βιώνουν στις προσωπικές τους σχέσεις και ερωτικές ή άλλου είδους συναλλαγές και ταυτόχρονα διατήρησαν μέσα στο μεταφραστικό σώμα λεξήματα της αρχαίας που ακόμα αναπνέουν στις μέρες μας και εκφράζουν τον τρόπο ζωής και συμπεριφορών μας απέναντι στην κοινωνία, την φύση και τις διαπροσωπικές σχέσεις μας. Και πρωτίστως στις ιδιαίτερές μας ερωτικές στιγμές και συνήθειες. Προσπάθησαν και βρήκαν νέες λεκτικές μονάδες που προέρχονται από τον προφορικό λόγο στις μεταξύ τους ιδιωτικές και μυστικές συνομιλίες, (τις αντροπαρέες ή στις γυναικείες σεξουαλικές συνομιλίες) που διακωμωδούν ή διεκτραγωδούν τα πάθη και τους καημούς του έρωτα, την ψυχοσύνθεση της γυναικείας προσωπικότητας, την φιλαρέσκεια της θηλυκής ύπαρξης, τα πονηρά και συμφεροντολογικά παιχνίδια του έρωτα εντεύθεν κακείθεν των φύλων. Εξάντλησαν κάθε δυνατότητα χρήσης της γλώσσας και των ιδιαίτερων ιδιωματισμών της σύγχρονής ερωτικής και σεξουαλικής λαλιάς, θέλοντας να αποδώσουν όσο το δυνατόν παραστατικότερα το κλίμα και την ατμόσφαιρα που κινούνταν όλος αυτός ο αρχαίος κόσμος της αγοράς και της υπαίθρου που, δραστηριοποιούνταν και αναπνέουν κάτω από την συνεχή παρακολούθηση και προτροπή της Αφροδίτης. Με μοναδικό τους φως το Λύχνο του άστρου. Το νύχτιο φως της ερωτολάγνας σελήνης. Ένας κόσμος ερωτύλων νέων και νεανίδων, μεγαλύτερης ηλικίας και διαφορετικής οικονομικής επιφάνειας, από κάθε τάξη και επάγγελμα που μας περιγράφουν τα αρχαία επιγράμματα και μας εικονογραφεί ο λυρικός λόγος, και που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση τόσο των θετικών όσο και των αρνητικών τους προθέσεων και συμπεριφορών και στάσεων ζωής. Οι αρχαίοι Θεοί όλα τα επέτρεπαν και όλα τα ανέχονταν μέσα στον ιστορικό της ζωής κύκλο των αρχαίων ελλήνων. Συμμετείχαν και εκείνοι ενεργά στην ερωτική πανδαισία των ανθρώπων. Την χαίρονταν και την απολάμβαναν. Ζήλευαν και ερωτεύονταν σφόδρα. Μηχανεύονταν διάφορα τεχνάσματα για να κατακτήσουν τον ποθούμενο ερωτικό στόχο τους όπως κάθε κοινός θνητός. Εκδικούνταν και παρέσερναν στον όλεθρο κάθε ερωτευμένο και ερωτευμένη. Τους οδηγούσαν στα τάρταρα της απόγνωσης αλλά και στις βουνοκορφές της απόλαυσης χωρίς αναστολές.

Η συνοπτικότητα της γλώσσας και η πυκνότητα του λόγου των αρχαίων Επιγραμμάτων, η ειλικρίνεια των προθέσεων και η αμεσότητα του ύφους των αρχαίων ποιητών, ή μη απόκρυψη των κακώς κειμένων της ερωτικής ζωής των αρχαίων προγόνων μας, η αφέλεια και το απονήρευτο των περιγραφών, ο χαριεντισμός των ιδιαίτερων στιγμών, το άνοιγμα προς την Φύση και την μαγεία της που συμμετέχει ενεργά στην ανθρώπινη ερωτική  συμποσιακή πανδαισία, η φιλοπαίγμων διάθεσή τους, η σατιρική προβολή ιδιαίτερων περιστατικών και η φυσική και αβίαστη εξομολογητική διατύπωση των αρχαίων ποιητών, βοήθησε τους μεταφραστές να ξεδιπλώσουν ανετότερα και ευχερέστερα την ροή της αφηγηματικής τους τοιχογραφίας με χρώματα οικεία στον σύγχρονο αναγνώστη, με περιστατικά που εξακολουθούν να συμβαίνουν ακόμα και σήμερα στον καθένα και κάθε μία μας ξεχωριστά και ανεπανάληπτα. Τους βοήθησε να μην ντραπούν-παρά την εκ διαμέτρου διαφορετική ερωτική και σεξουαλική ηθική και ηθικό περιβάλλον που μεγάλωσαν εξαιτίας της χριστιανικής ηθικής και αγωγής.

     Οι περισσότεροι μεταφραστές, επεξεργάστηκαν με έναν ιδιαίτερο γλωσσικό τρόπο τα αρχαία επιγράμματα, δηλαδή τα πλησίασαν σαν σχολείο της δικής τους ποιητικής γραφής. Αναμετρήθηκαν μαζί τους και πέτυχαν την άμεση και αβίαστη συνομιλία μαζί τους. Και αυτό, φαίνεται από την παράθεση του αρχαίου κειμένου δίπλα στην νέα του απόδοση ή μετάφραση. Μέσω των μεταφράσεων αυτών οι σύγχρονοί μας μεταφραστές, δοκιμάζουν και επιβεβαιώνουν και τις δικές τους γλωσσικές δυνάμεις και αντοχές στην επιθυμία τους να αποδώσουν ή να μεταφέρουν ή να μεταγράψουν όσο γίνεται ορθότερα τον λόγο και το ύφος των αρχαίων λυρικών ποιητών και επιγραμματοποιών. Να μας μεταφέρουν εικόνες που μας είναι οικείες και που δεν μας ξενίζουν ή μας φαίνονται απόμακρες. Είναι ένα μεταφραστικό στοίχημα με την γλώσσα και τους κώδικες της γενιάς τους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναφορών και παραπομπών εντάσσεται και η μεταφραστική προσπάθεια του μεταφραστή Ηλία Κυζηράκου που είναι όπως φαίνεται από τους πρώτους συγγραφείς της γενιάς του που μετέφρασε τον αρχαίο λυρικό λόγο. Ή τουλάχιστον, παράλληλα με τις μεταφράσεις του ποιητή Άρη Δικταίου και άλλων αξιόλογων ελλήνων δημιουργών της εποχής του.

     Ο Ηλίας Κυζηράκος μεταφράζει με γλωσσική καλλιέπεια και αίσθηση του γλωσσικού μέτρου και αντοχές της σύγχρονής του γλώσσας ποιητές όπως ο Αγαθίας ο Σχολαστικός, Αδδαίος ο Μακεδών, Αμμιανός, Δαμάσκιος, Ζηνόδοτος, Θεοδωρίδας, Γλαύκος,  Μυρίνος, Λεωνίδας, Ιουλιανός ο Αιγύπτιος, Νικίας, Παύλος Σιλεντιάριος, Στράτων, Φίλιππος ο Θεσσαλονίκης, Νοσσίς και άλλους από διαφορετικές χρονικές περιόδους της ελληνικής γραμματείας. Σπαράγματα επιγραμμάτων που μας διασώθηκαν από τον Κωνσταντίνο Κεφαλά (911-959 μ. Χ.) πρωτόπαπα στο παλάτι του Βυζαντίου και μας συνέθεσε την δική του Ανθολογία.

Ο Ηλίας Κυζηράκος, δεν στάθηκε μόνο σε γνωστά του ονόματα αλλά μετέφρασε και άλλους που δεν συνήθιζαν να μεταφράζουν οι προγενέστεροί του μεταφραστές. Η γλώσσα του είναι στρωτή. Οι προτάσεις μικρές και ο λόγος του καθαρός, χωρίς σκοτεινές όψεις στην απόδοση των ποιημάτων. Λέξεις που προέρχονται από ένα πεδίο γλωσσικών αναφορών με αστική ευπρέπεια. Δεν χρησιμοποίησε λέξεις που υιοθέτησε ο καθηγητής Γιώργος Ιωάννου. Έμεινε μέσα σε ένα πλαίσιο γλωσσικών κωδίκων που ομιλούνταν στα σπίτια της εποχής του και μεταξύ των μελών των ελληνικών οικογενειών. Και μάλλον αυτό συνέβει γιατί ο Κυζηράκος περισσότερο λειτούργησε σαν εκπαιδευτικός παρά σαν λογοτέχνης. Ωραία γλώσσα ευθύγραμμης πρόθεσης που μεταφέρει στο σήμερα της εποχής του, τα μηνύματα των αρχαίων ποιητών που επέλεξε να μεταφράσει. Ακρίβεια και σαφήνεια όπως έχουν και οι άλλες μεταφραστικές εργασίες που αφορούν ξένους σύγχρονους ποιητές όπως είναι η αγγλίδα ποιήτρια Ήντιθ Σίντγουελ και ο αμερικανός ποιητής Έζρα Πάουντ.

      Τον Ηλία Κυζηράκο ευτύχησα να τον γνωρίσω στο σπίτι των αγαπημένων φίλων Φώτη Πετρόπουλου και της συζύγου του καθηγήτριας αγγλικών Ιωάννας Βλάχου. Μια φιλόξενη και καλής πάστας πειραϊκή οικογένεια  που σχετίζονταν φιλικά με την οικογένεια Κυζηράκου και τον ομότιμο πλέον καθηγητή πανεπιστημίου συγγραφέα Μανόλη Βλάχο που μας έδωσε τις εξαιρετικές του εικαστικές εργασίες για τον Ιωάννη Κούτση, τον θαλασσογράφο Κωνσταντίνο Βολονάκη, το μνημειώδες έργο του ελληνική θαλασσογραφία και πολλές άλλες σημαντικές μελέτες.

     Οι Πειραιώτες αυτοί προέρχονταν από έναν Πειραιά, που γεννούσε σπουδαίους Πειραιείς που τίμησαν την πόλη μας και άφησαν το στίγμα τους στην πόλη.

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς 24 Φεβρουαρίου 2018