Το Κατά Ντίνο Χριστιανόπουλο Ευαγγέλιο

«Ουδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν…..»

                                  Ή

«Δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν…» ο Άνθρωπος;

      Δεκαπενταύγουστος του 2022, η Κοίμηση της Θεοτόκου, το μικρό Πάσχα του Καλοκαιριού. Ο γλυκασμός της ζωής. Λες και μέσα στην καρδιά του Καλοκαιριού το θείο αυτό Πανηγύρι κλείνει τον Πασχάλιο Κύκλο που άρχισε την περίοδο της Ανοίξεως. Ολοκληρώνεται ότι άρχισε με το Τριώδιο. Η Αγία Οικογένεια εν Νεφέλες Δόξης. Διανύουμε τους καιρούς του Αγίου Πνεύματος.

              Το γνωστό ευαγγελικό απόσπασμα από τον ευαγγελιστή Ματθαίο, κεφάλαιο ΣΤ΄, αρ.24, «Ουδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν ή γάρ τον ένα μισήσει και τον έτερον αγαπήσει, ή ενός ανθέξεται και του ετέρου καταφρονήσει ού δύνασθε Θεώ δουλεύειν και μαμωνά» που διαβάζουμε παρακάτω σε μετάφραση του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου στην αντιγραφή του, επανέρχεται συχνά στην σκέψη μου, καθώς ανατρέχω στις Θείες Χριστιανικές Γραφές του Δυτικού Πολιτισμού και Παράδοσης. Της Χριστιανικής Πατερικής Γραμματείας. Όλοι μας γνωρίζουμε και έχουμε διαπιστώσει, με τον έναν ή άλλον τρόπο, μελετώντας σταθερά και συστηματικά την Ιστορία του Δυτικού Πολιτισμού, ότι ο Άνθρωπος της Δύσης στην κοινωνική και πολιτική του εξέλιξη (σε αυτήν την κεντρική κατηγορία περιλαμβάνεται και ο Έλληνας Εθνικός Άνθρωπος) ποτέ δεν τήρησε την ευαγγελική αυτή διδαχή κατά γράμμα, δεν την εφάρμοσε στην καθαρότητα και την αυθεντικότητα της εκδοχής της. Δεν την υιοθέτησε στον κοινωνικό του βίο. Την προσπέρασε λάθρα. Ερωτοτροπούσε πάντα «δυσί κυρίοις δουλεύειν» για να επιπλεύσει στις φουρτούνες του καθημερινού του βίου. Προτίμησε να συμμετάσχει ως πολιτικό ον μέσα στην Ιστορία και όχι ως θεούμενο. Η κοινωνική του εμπειρία και συμμετοχή του δίδαξαν ότι και οι δύο «Κύριοι» κατείχαν και ασκούσαν εξουσία στην επίγεια και μεταθανάτια ζωή του. Το ανθρώπινο φοβισμένο και τρομοκρατημένο κοινωνικά και φυσικά ζώο, τήρησε το δεύτερο σκέλος της διάζευξης με την οποία «συμπληρώνω» (ας μου επιτραπεί) την ευαγγελική ρήση. Το ερώτημα της διδαχής παρέμεινε μετέωρο στην εφαρμογή του. Ίσως και αναπάντητο όπως η ερώτηση του ρωμαίου ηγεμόνα στον συλληφθέντα Ιησού στο Πραιτόριο «τί εστί Αλήθεια;» Σεβόμενος την ιερότητα του αρχαίου λόγου του ευαγγελιστή Ματθαίου, ερμηνευτικά δέχομαι ότι η απήχηση του δευτέρου συμπληρωματικού σκέλους, στάθηκε ισχυρότερη στις συνειδήσεις των Χριστιανών Πολιτών κατοίκων της γηραιάς και της νέας πέραν του ατλαντικού ηπείρου. Η (δεύτερη) επιλογή οργάνωσε αποτελεσματικότερα τον κοινωνικό και πολιτικό του βίο, οικοδόμησε τις μεταξύ του ανθρώπινου είδους κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις ανετότερα. Προσανατόλισε τις συμπεριφορές και ατομικές του εκδηλώσεις και άλλα πιστεύω του μέχρι σήμερα. Η μεταφυσική αναζήτηση, ο μυστικός στοχασμός και αναστοχασμός, υποτάχθηκαν στην φανερή και ελκυστικά προκλητική πολιτική αποτελεσματικότητα και εξουσία, βελτίωσης των συνθηκών του βίου. Διαπότισε τον χαρακτήρα του, διέπλασε την πνευματικότητά του, χρωμάτισε ιδεολογικά την βούλησή του και τις άλλες αντιδράσεις του με νέες ιστορικές σκοπιμότητες. Έστω και κατά «θεία οικονομία», συμβιβάστηκαν τα ασυμβίβαστα στην εξελικτική διαδρομή των ανθρώπινων κοινωνιών και του πολιτισμού γενικότερα. Η καθολικότητα της παλαιάς θρησκευτικής θείας διδαχής που εμψύχωνε τις αρχαίες πρωτοχριστιανικές κοινωνίες (αγροτικές και κτηνοτροφικές) μεταλλάχθηκε σε πολιτική επιταγή και αποδοχή της εξουσίας στο χρόνο. Υποστήριξη στα πολιτικά εν εξελίξει συστήματα της Δύσης, τις ιστορικές Ιδεολογίες και επαναστάσεις. Οι άνθρωποι, ως πολίτες πλέον, άφησαν πίσω τους την ευαγγελική ρήση ή την προσπέρασαν δίχως να πολυσκοτίζονται για την σημασία και τον συμβολισμό της. Το προσωπικό αυτό ερώτημα, δηλαδή, αν μπορεί ο άνθρωπος να δουλεύει για δύο κυρίους ταυτοχρόνως, μια εύλογη απορία ενός Εθνικού Έλληνα του 20^ου-21^ου αιώνα βαπτισμένου Ορθόδοξου Χριστιανού επανέρχεται συχνά στην σκέψη μου. Ενός σύγχρονου Έλληνα της τρίτης χιλιετίας, με άλλες κοινωνικές, πολιτικές και μεταφυσικές προσλαμβάνουσες, ανάγκες ζωής και επιβίωσης, ο οποίος όμως, με ευχάριστη πρόθεση διαβάζει και εξακολουθεί να μελετά τα ιερά κείμενα της ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης του, αναπόσπαστα κομμάτια της πολιτιστικής ιστορίας της χώρας του. Το επίθετο Εθνικός (που το συναντάμε και μέσα στα ιερά κείμενα, το ευαγγέλιο του Ματθαίου) δεν αναιρεί το Ορθόδοξος, μάλλον συγκεφαλαιώνονται αυτές οι δύο της ελληνικής παράδοσης ταυτότητες στην καινούργια ιστορική διαθήκη του έθνους των ελλήνων στο διάβα της Ιστορίας. Μελετώ την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, στην γνωστή μετάφραση των Ο΄, ας μου επιτραπεί χωρίς δυσκολία, ή όπου συναντώ ερμηνευτικά εμπόδια καταφεύγω σε Λεξικά. Διαβάζω τους Εκκλησιαστικούς Πατέρες και τα κείμενά τους, όπως θα διάβαζα τα δοκιμιακά σχόλια πάνω στο ποιητικό ή πεζογραφικό έργο ενός δημιουργού. Καταφεύγω σε παλαιούς ή σύγχρονους καινοδιαθηκολόγους και παλαιοδιαθηκολόγους ερμηνευτές για να λύσω απορίες μου. Σε φιλοσόφους υπαρξιστές,  ερμηνευτές της θύραθεν παιδείας, οι οποίοι ασχολήθηκαν σοβαρά και επιστημονικά με τα κείμενα των ιερών γραφών, τις εντολές και διδαχές τους. Στο τι μας προτείνουν ως μοντέλο ζωής και ανθρωπίνων σχέσεων. Προσπαθώ να κατανοήσω την προβληματική τους, τι το καινούργιο κόμισαν στην ιστορία της ανθρωπότητας πρίν 2000 χρόνια. Τι προσέλαβαν από τον αρχαίο των Εθνικών Κόσμο, τι πρόσφερε διαχρονικά η Χριστιανική- Ορθόδοξη Γραμματεία στην ιστορική καθημερινότητα των ανθρώπων. Αν κατόρθωσε να γεφυρώσει τα επίγεια με τα ουράνια. Αν τα Ευαγγέλια συνιστούν έναν διδαχτικό τρόπο υπερνίκησης της φυσικής φθοράς και του θανάτου στο όνομα του Υιού του Ανθρώπου. Του Εμμανουήλ. Ερωτήματα ανοιχτά και πανάρχαια, αγωνιώδη, επανερχόμενα. Πειρασμοί αναζήτησης που ταλανίζουν βασανιστικά κάθε προβληματιζόμενο και σκεπτόμενο άτομο και όχι χλιαρά συλλογιζόμενο. Αποδεχόμενος, ο γράφων, την ιστορική και μυθολογική εκδοχή του ρόλου μέσα στην Ιστορία του μεγάλου Ιδεότυπου της Εκκλησίας της Αποκαλύψεως. Του Χριστού, του δευτέρου προσώπου της αγίας τριάδος. Της Χριστιανικής Διδασκαλίας και των Ιερών Συμβόλων της, εξαιρώντας το ηθικό της υπόβαθρο και κρατώντας το οντολογικό όπως διαμορφώθηκαν από τις θυσίες και τους αγώνες, τα μαρτυρολόγια εκατοντάδων χιλιάδων πιστών. Η θεόπνευστη αποδοχή του νέου νόμου και των εντολών, είναι μία αποστολή που γεννούν άλλου είδους ερωτήματα και απορίες. Δίχως να αγνοώ την ισχυρή επίδραση που άσκησε και εξακολουθεί να ασκεί μέσα στην Ιστορία η Χριστιανική διδασκαλία, (και η ηθική) στις συνειδήσεις και τις ψυχές εκατομμυρίων ανθρώπων. Την παρηγοριά και την ανακούφιση που προσφέρουν οι ιερές αυτές γραφές. Την ανακουφιστική ελπίδα που κομίζουν τα μηνύματά τους. Η συμπερασματική της ανθρώπινης περιπέτειας αποστολή. Το οικουμενικό μήνυμα της αγάπης πέρα από φυλή, χρώμα, ανθρώπινη κατηγορία. Έστω και αν η κάπως «απλουστευμένη» αυτή διδαχή, εννοώ της φιλανθρωπίας της αγάπης, στηρίζεται βάσει της προφητείας του παλαιού νόμου και του καινούργιου ευαγγελίου, στην Ανάσταση του Ιησού. Του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος.  Πολλές φορές διαβάζοντας τα βιβλία της Καινής Διαθήκης διαισθάνομαι ότι έχω να κάνω με δύο παράλληλες θρησκευτικές δοξασίες. Αυτήν του Ιησού και την διευρυμένη συμπληρωματική της του αποστόλου Παύλου. Ο στόχος φυσικά είναι κοινός. Η καλλιέργεια μιάς χριστιανικής συνείδησης και στάσης ζωής μέσα στην Κοινωνία. Τα Ευαγγέλια συνοψίζουν ότι προφήτεψε ο παλαιός νόμος. Σέβομαι πάντα την πίστη και μεταφυσική καταφυγή του πιστού Έλληνα ή Ελληνίδας και ας μην την ασπάζομαι. Δεν μπλέκω στις προσωπικές μεταφυσικές ανάγκες των ανθρώπων. Τα πάντα στο τέλος αυτού του αινιγματικού, τυχαίου και σύντομου παιχνιδιού της ζωής καταλήγουν στην ουράνια αστρόσκονη όπως εύστοχα θα μας έλεγε ο πρόσφατα θανών επιστήμονας Διονύσης Σιμόπουλος. Κάτω από αυτό το πρίσμα διαβάζω τόσο το Ευαγγέλιο του ευαγγελιστή Ματθαίου όσο και την μετάφραση του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου. Όπως κάποιος άλλος διαβάζει και μεταφράζει τις «Βάκχες» ως θεατρικό έργο και όχι ως μια μυστηριακή μύηση παιδαγωγίας των Εθνικών Ελλήνων.

     Η αναγνωστική περιπλάνηση στα ιερά κείμενα της χριστιανικής γραμματείας είναι ένα ανεπανάληπτο και αποκαλυπτικό περιπετειώδες ταξίδι, ένα άλλο άγγελμα για τα πρόσωπα που διακονούν την ανθρώπινη γραφή, την ελληνικά γραμματεία, την ποίηση, την λογοτεχνία. Είναι μία σημαντική καταβύθιση τόσο στην ατομική αυτογνωσία του καθενός όσο και στην ελληνική γλώσσα στην εξέλιξή της, από την αρχαία αττική διάλεκτο ως την καθομιλουμένη δημοτική έκφραση και μελωδικό ήχο. Η ποιητικότητα των ιερών κειμένων είναι εκπληκτικής σημασίας, η λαϊκή τους λογοτεχνικότητα και έκφραση, η συμβολική τους παραμυθία, η αφηγηματική δεινότητα των Ευαγγελιστών, στην δεδομένη περίπτωση του Ευαγγελιστή Ματθαίου. Ο πλούτος και η πολυχρωμία των ευαγγελικών εικόνων, η μέσω μικρών ιστοριών και προπάντων παραβολών διδακτικότητά τους. Τα Ευαγγέλια διαθέτουν, μεταφέρουν μία άλλη ανθρωπολογία. Μια νέα οντολογική αγωνία του ανθρώπου της εποχής τους. Μία διδασκαλία που ο πυρήνας της βασίζεται σε θαυματουργά γεγονότα τα οποία πιστεύεται ότι συνέβησαν εδώ και 2000 πάνω κάτω χρόνια. Γεγονότα που αρχιτεκτόνησαν το Σώμα της Εκκλησίας των Προσώπων. Η ομορφιά της γλώσσας τους, το πολύχρωμο περιβόλι των λέξεων που διαθέτουν, ας μου επιτραπεί, δεν χρήζουν μετάφραση. Η γλώσσα γίνεται αμέσως αντιληπτή στην νοηματική της προβολή ακόμα και από τον πλέον αδαή. τους. Ο θεολογικός οραματισμός γίνεται κοινός μέσω της συμμετοχής στην Θεία Λειτουργία. Όχι ως «πιστός» ή «άπιστος» αλλά ως μέλος μιάς κοινωνίας μιας πολιτιστικής παράδοσης που έχει τις ρίζες της στην αρχαία εθνική ελλάδα και φιλοσοφία, στοχασμό και διοχετεύεται φτάνοντας έως εμάς μέσα στην χριστιανική γραμματεία. Η μουσική μελωδία της ελληνικής γλώσσας της μεταβατικής γλωσσικά εποχής του ελληνικού κόσμου, καθρεπτίζεται μέσα στα ιερά αυτά της παράδοσης κείμενα. Ο πολιτισμικός αυτός θησαυρός και πλούτος γράφτηκε ή μεταφράστηκε στα ελληνικά- τα ιερά κείμενα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, πρίν προλάβουν τα ιερά αυτά προτάγματα να καταντήσουν δογματικό κήρυγμα από άμβωνος μέσα στους ναούς των «μεγάλων λυγμών» και των δακρύων της μεταμέλειας. Μετατραπούν σε συμπερασματικό φόβητρο εντολοδοσίας ,της ανθρώπινης ούτως ή άλλως αστοχίας μέσα στην κοινωνία, στην ρότα του ατομικού μας χρόνου. Πρίν οι ιερές γραφές της παράδοσης μετατραπούν σε απαγορευτικά σήματα σε χείλη θρησκευτικών ιθυνόντων. Διαβάζω τις διδαχές του παλαιού και του νέου νόμου, το ιερό Ευαγγέλιο, όπως τα Κείμενα των Αρχαίων Ελλήνων Τραγικών Ποιητών, τα Πλατωνικά φιλοσοφικά έργα, τα συγγράμματα του Πλωτίνου, την Θεία Κωμωδία του Δάντη, τα Σαιξπηρικά θεατρικά δημιουργήματα. Την ανθρώπινη φωνή που γίνεται ποίηση, μυθοπλασία, μορφές τέχνης στο χρόνο. Έχει σημασία ποιος ήταν ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης Ο συγγραφέας της αποφατικής θεολογίας; Η Γραφή του Ανθρώπου αποτυπώνει την καθόλου ιστορία του, καθρεφτίζει την οικουμενικότητά του, εκφράζει την αργόσυρτη αγωνία του, υπερβαίνει σε διάρκεια και το ίδιο το υποκείμενο, δηλαδή τον συγγραφέα. Τα ιερά κείμενα της χριστιανικής γραμματείας είναι  έργα μιάς άλλης του ανθρώπου πνευματικότητας. Είναι λογοτεχνικά και ποιητικά φανερώματα του φαινομένου της ζωής και θανάτου, ίσως και της υπέρβασής του. Κορυφώσεις και πτώσεις προσωπικής αγωνίας και θυσιών. Απλών καθημερινών ανθρώπων της εποχής τους στάσεις ζωής και αποδοχής του κόσμου. Ιερά χαράγματα εμπειριών. Αφηγηματικοί σχεδιασμοί και λόγοι διδασκαλίας προϊόντα μιάς πανάρχαιας της μεσογειακής λεκάνης παράδοση. Υπερβάσεις του παρόντος χρόνου τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο μιάς κοινότητας πιστών και μαθητών. Είναι κείμενα της ιερής προσμονής. Τα Ιερά Κείμενα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης με την βαρύτητα του λόγου τους, τις χαρακτηριστικές διηγήσεις και παραβολές τους, ομοιάζουν με φωνές από το μέλλον του παρελθόντος.  Διαθέτουν τους δικούς τους Ανθρωπιστικούς δείχτες και κώδικες αναφοράς. Είναι ιερά καθρεφτίσματα της ανθρώπινης Γραφής στο ταξίδι της στο χρόνο. Μία Γραφή που φανερώνει την άρρηκτη και όχι πάντα αρμονική σχέση του ανθρώπου  με την ιστορική και κοινωνικά διαμορφούμενη και εξελισσόμενη διαρκώς πολιτιστική, κοινωνική και μεταφυσική πραγματικότητα. Τα ιερά κείμενα της ελληνικής παράδοσης είναι το κουκούλι παρηγοριάς των ελλήνων μέσα στην Ιστορία. Είναι το λειτουργικό της ζωής στέγαστρο. Οι έρευνες μας έχουν δείξει ότι παρά τις δύσκολες και αντίξοες και πάρα πολλές φορές φανερά εχθρικές ιστορικές συνθήκες, κοινωνικό κλίμα και σχέσεις μεταξύ του ελληνικού εθνικού πνεύματος και του χριστιανικού, οι τυχερές και ελπιδοφόρες στιγμές συνάντησης επικράτησαν.  Η Ορθοδοξία συνέχισε την Αρχαία Ελληνική Εθνική παράδοση των Ελλήνων ρυθμίζοντας την οικουμενικότητά της, την διδασκαλία και ανθρωπολογία της. Οι μεγάλοι διδαχοί πατέρες της εκκλησίας μαθήτευσαν στις αθηναϊκές σχολές κοντά σε δάσκαλους και εθνικούς ρήτορες και φιλοσόφους. Ο Αρχαίος Κόσμος όπως, σε μία ιδεατή εικόνα μας έχει κληροδοτηθεί, καθώς και το θρησκευτικό του σύστημα, είχε κλείσει τον κύκλο του πρίν την επικράτηση του χριστιανισμού. Οι Σοφιστές είχαν σπείρει τα ζιζάνια της αμφισβήτησης. Ο ιστορικός Θουκυδίδης ερμήνευε καλύτερα τις κοινωνικές συνθήκες και τα αίτια της πολεμικών διαμαχών των εμφύλιων συρράξεων, παρά οι Θεοί των Ομηρικών Επών. Τα νέα ίχνη είχαν στρωθεί, ο χριστιανισμός βάδισε πάνω τους διευρύνοντάς τα. Τα «φιλάνθρωπα σπλάχνα» της χριστιανικής ανοχής και μεταφυσικής προβληματικής, αφομοίωσαν το παλαιό συμπληρώνοντας τον νόμο, με το έλεος και την αγάπη όλων προς όλους στο όνομα του θυσιασθέντος Αμνού. Η χριστιανική ανθρωπολογία εμπλουτίστηκε και η αντίστοιχη εθνική διασώθηκε έστω και αποσπασματικά. Τα Ευαγγέλια δεν άλλαξαν μόνο τον ρου της Ιστορίας στον Δυτικό Κόσμο αλλά επαναπροσδιόρισαν την οπτική μας για τον Αρχαίο.  Δυστυχώς, τα ακόμα και στις μέρες μας αντι- ιουδαϊκά στοιχεία, και τα αντί- των ελλήνων εθνικών αντίστοιχα, που βρίσκονται διάσπαρτα μέσα στα ιερά λειτουργικά κείμενα της χριστιανικής ορθόδοξης παράδοσης, σκοτεινιάζουν την λαμπρότητα και «θεοπνευστία» του χριστιανικού νέου μηνύματος της «σαρκώσεως» του Λόγου το οποίο έφερε η νέα θρησκεία-εκκλησία. Το πώς βιώνει κάθε πρόσωπο ξεχωριστά και όλοι μαζί σαν μέλη της ίδιας κοινωνίας, εκκλησιαστικό σώμα την ορθόδοξη ελληνική και ταυτόχρονα οικουμενική διδασκαλία σήμερα, αλλά και τις προηγούμενες δύο χιλιετίες, είναι ένα άλλο κεφάλαιο.

Σίγουρα η Ιστορική περιπέτεια του δυτικού χριστιανού ανθρώπου άλλα μας φανερώνει, επιβεβαιώνοντας το δεύτερο σκέλος του πρωταρχικού ερωτήματός μας στην επικεφαλίδα αυτού του σημειώματος. Οι προφητικές κοσμοθεωρίες τέτοιας εμβέλειας και αντοχής στο χρόνο, οραματικών και μεταφυσικών προσδοκιών, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των γεωγραφικών ορίων του δυτικού κόσμου, είναι οδοδείχτες μιας άλλης, επίγειας πραγματικότητας, που ξενίζει. Το ουμανιστικό κοινωνικό ιδεώδες της χριστιανικής διδασκαλίας διαθέτει ισχυρά φορτία συνεκτικότητας του κοινωνικού ελληνικού ιστού. Αντέχει ακόμα τους πολυποίκιλους ιστορικούς κλυδωνισμούς. Η δυναμική των μεγάλων προφητικών και ιερών του ανθρώπου κειμένων είναι αυτόφωτη. Έστω και ως λογοτεχνικό είδος. Η λαϊκή ιερή διδασκαλία συνεχίζεται μέσα από διαφορετικούς διαύλους επικοινωνίας, προσέγγισης, προθέσεις και ερμηνείας της Γραφής. Η διδασκαλία του Χριστού δεν πήγε χαμένη, ούτε και η βαθειά και ουσιαστική ποιητικότητα των λόγων του. Η ελληνική γλώσσα διέσωσε στους αιώνες ότι η «πίστη» λησμόνησε.

     Η εξιστόρηση της ανθρώπινης περιπέτειας προς το σταυρικό πάθος και την ανάσταση του Υιού του Ανθρώπου από τον Ευαγγελιστή Ματθαίο, έναν από τους τρείς Συνοπτικούς (οι άλλοι δύο είναι ο Μάρκος και ο Λουκάς) είναι ότι ωραιότερο, ευγενέστερο και ποιητικότερο έχει να μας δώσει η τέχνη της ανθρώπινης αφήγησης. Γραφίδα ανθρώπου από την μεσογειακή λεκάνη,-δύο διαφορετικών εκδοχών θεώρησης του ανθρώπινου βλέμματος μέσα στην Ιστορία- και μάλιστα, όταν γνωρίζουμε ότι ο αφηγητής ευαγγελιστής υπήρξε στον βίο του Τελώνης. Κοινωνικά, όχι και τόσο αποδεκτό επάγγελμα για τους Ιουδαίους συμπατριώτες του της εποχής του.

      Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος σύμφωνα με τους επιστήμονες καινοδιαθηκολόγους όπως είναι πχ. ο παλαιός καθηγητής Σάββας Αγουρίδης, στην συγγραφή του Ευαγγελίου του στηρίχθηκε σε παλαιότερες γνωστές πηγές και στο Ευαγγέλιο του ευαγγελιστή Μάρκου. Το οποίο διεύρυνε, το εμπλούτισε σε σχόλια και στοιχεία, το συμπλήρωσε με νέες αφηγήσεις. Στηριζόμενος στην διήγηση του άλλου συνοπτικού ευαγγελιστή, του Μάρκου, του οποίου το κείμενο περιέχει γραπτές πηγές, λόγια, παραδόσεις, δοξασίες, που μας αφηγήθηκε πρώτος τα του Ιησού, επέκτεινε τα όρια της ευαγγελικής αφήγησης και διδασκαλίας ώστε να περιλάβει η νέα διδαχή του αγγέλματος της σωτηρίας τόσο τους Ιουδαίους όσο και τους Εθνικούς. Το άγγελμα του νέου χαρμόσυνου μηνύματος του προφορικού λόγου και μαθητείας διασώζεται στο χρόνο με την γραφή. Η γλώσσα μετατρέπεται σε Κιβωτός σωτηρίας του Κόσμου στους αιώνες. Το ευαγγέλιο του Ματθαίου γράφτηκε περί τα μέσα του 60 μ. Χ. κάπου μεταξύ 63 και 65 μ.Χ. Διαθέτουν δύο κύρια στρώματα ανάγνωσης τα 28 Κεφάλαια του Θείου Ευαγγελίου. Στο πρώτο επίπεδο έχουμε την αφήγηση των γεγονότων, την εξιστόρηση του επίγειου βίου του Ιησού, τα συμβάντα του Μεσσία διδασκάλου μέχρι το θείο πάθος και την ανάσταση. Έντονες περιγραφές, συναισθηματικές φορτίσεις, εκπλήξεις και ερωτήματα των απλών ψαράδων που κλήθηκαν να συμμετάσχουν στο νέον νέο τους ρόλο μέσα στην μεταμορφωμένη ρότα της Ιστορίας του ανθρώπου. Να μεταφέρουν το χαρμόσυνο μήνυμα του Νέου Αδάμ.  Είναι οι «απόστολοι εκ περάτων» όπως τους επικαλείται η πανάμωμος Μήτηρ στην Κοίμησή της.  Το δεύτερο στρώμα ανάγνωσής του, αρμονική συνέχεια της αφηγηματικής εξιστόρησης, περιλαμβάνει το διδακτικό. συμπληρώνει το αφηγηματικό, με διδαχές, προτροπές, λόγια παραδειγματικά, πολλές σύντομες παραβολές και εκφράσεις αισιοδοξίας, που συνάδουν με την προφητική και ιερατική διδασκαλία του Χριστού. Του Κυρίου που δεν ήρθε να καταργήσει το Νόμο αλλά να τον συνεχίσει. Το Ευαγγέλιο του Ματθαίου χωρίζεται σε πέντε κύκλους ενοτήτων και τελειώνει με την αφήγησή των 3 τελευταίων κεφαλαίων, ΚΣΤ΄, ΚΖ΄, ΚΗ΄, με τα διαδραματιζόμενα των τελευταίων ημερών του θείου πάθους και της ανάστασής του.  «Και εγένετο ότε ετέλεσεν ο Ιησούς πάντας τους λόγους τούτους είπε τοις μαθηταίς αυτού». Και στην απόδοση του Ντίνου Χριστιανόπουλου: «Αφού λοιπόν ο Ιησούς τελείωσε όλους συτούς τους λόγους, είπε στους μαθητές του». Στα εισαγωγικά δύο πρώτα κεφάλαια έχουμε τον κατάλογο των ονομάτων του γενεαλογικού δέντρου του Χριστού, ενώ το τέλος είναι μία υπόμνηση του θείου μηνύματος και προτροπή της διάδοσης της νέας χαρμόσυνης αγγελίας. Η έσχατη διδαχή του Κυρίου ο οποίος προτρέπει τους μαθητές του να κηρύξουν στα πέρατα της οικουμένης την διδασκαλία του, βαπτίζοντας τα έθνη στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Δίνοντάς τους την υπόσχεση ότι Εκείνος  «μεθ’ υμών ειμί πάσας τας ημέρας έως της συντέλειας του αιώνος». Κάτι που πραγματοποιήθηκε μέσω της Εκκλησίας του. Μας λέει σχετικά ο καθηγητής Σάββας Αγουρίδης στο βιβλίο του «Εισαγωγή εις την καινήν διαθήκην», εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 1971, στο σχετικό κεφάλαιο για τον ευαγγελιστή Ματθαίο: «Ο κύριος σκοπός του Ματθαίου , πέραν της υποστηρίξεως του περί Αυτού δόγματος  της Εκκλησίας διά στοιχείων εκ της ζωής του Ιησού, είναι να παρουσιάση τον Ιησού ως τον Μεσσίαν-Διδάσκαλον του νέου Ισραήλ, της Εκκλησίας. Εμφανής είναι παντού η πρόθεσις του Ευαγγελιστού να τονίση ότι η Π. Διαθήκη είναι χριστιανικόν βιβλίον και ότι οι αληθείς ερμηνευταί της είναι ο Ιησούς και οι γραμματείς της Εκκλησίας οι μαθητευθέντες εις την βασιλείαν των ουρανών.», σελίδα 121. Στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον μπορεί ο αναγνώστης του να ανακαλύψει πάνω από 50 παραπομπές σε βιβλία και χωρία της Παλαιάς Διαθήκης. Σε Προφήτες. Αυτό το γνωρίζει καλά και ο  Χριστιανόπουλος στην πολύχρονη διαδικασία της μετάφρασής του. Ο ποιητής έχει πάνω στο γραφείο του την ερμηνευτική μετάφραση και τις παραπομπές του θεολόγου Παναγιώτη Τρεμπέλα όπως ο ίδιος ο ποιητής μας λέει. Εξάλλου, ο ίδιος, μετέχει στην βαπτισμένη κοινότητα, όπως θα μας έλεγε και ο ιστορικός και ιερέας πατήρ Γεώργιος Μεταλληνός. Ο πιστός Ποιητής σημειώνει ότι συμβουλεύτηκε και άλλες πηγές χωρίς να τις κατονομάζει. Η γλώσσα του ακολουθεί τους ρυθμούς τόσο της αφήγησης όσο και της διδαχής του πρωτοτύπου κατά γράμμα. Με λιτότητα, δωρικότητα, ακρίβεια. Μια νέα περιπέτεια ορθής ανάγνωσης για το μεγάλο αμύητο εκκλησιαστικό και άλλο κοινό. Δεν είναι τυχαία η επιλογή μετάφρασης του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου από τον ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο. Μια επιλογή και μία πρόθεση πρωτίστως ψυχικής βοήθειας και συμπαράστασης που κράτησε κάπου σαράντα χρόνια, από τότε που θέλησε ως φαντάρος  να το μεταφράσει έως την στιγμή που το έδωσε σαν «πρόσφορο» μεταφραστικής κοινωνίας να δημοσιευθεί και να κυκλοφορήσει αυτόνομα σε βιβλίο. Πρίν την συνολική εκδοτική μετάφραση του Κατά Ματθαίου Ευαγγελίου, ο Χριστιανόπουλος κυκλοφόρησε ένα μικρό δεκαοκτασέλιδο βιβλιαράκι, προάγγελο της επόμενης προγραμματισμένης έκδοσης, το οποίο περιλαμβάνει την «Η ΕΠΙ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ» κεφάλαια Ε΄-Ζ΄. Ενδέχεται να ήθελε να ακούσει και τις γνώμες των ομοτέχνων του δημιουργών, να αφουγκραστεί τις αντιδράσεις των νέων θεολόγων και καινοδιαθηκολόγων των σύγχρονων χρόνων του. Και το πέτυχε μια και οι αντιδράσεις ήσαν θετικές, και μία μάλλον αρνητική. Αυτή του πολιτικού περιοδικού «Αντί» τεύχος 680. (Το κείμενο με τις σκέψεις που παραθέτει ο κ. Παπανικολόπουλος, είναι πολύ καλά αρχιτεκτονημένο, ένας σφιχτός λόγος, με συμπυκνωμένα συμπεράσματα περί των «μεθόδων» και των «κανόνων» της μετάφρασης, έστω και αν καταλήγει σε αρνητικά συμπεράσματα για την πρόθεση του Θεσσαλονικιού ποιητή.).  Η θεία Ομιλία η Επί του Όρους, είναι οι γνωστοί μας Μακαρισμοί. Οι οποίοι περιέχονται στο διδακτικά μέρος, των ευαγγελικών κεφαλαίων. (παρακάτω δίνω την αντιγραφή τους). Η συγκλονιστική αυτή διδασκαλία, μέσω μικρών συγκεκριμένων εμψυχωτικών προς τους μαθητές του και ακολούθους του προτάσεων γίνεται μετά την Βάπτιση του Ιησού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, τους Πειρασμούς από τα δαιμόνια που δέχεται ο Μεσσίας στην έρημο, την κλήση των πρώτων μαθητών, μεταξύ των οποίων είναι και ο τελώνης το επάγγελμα ευαγγελιστής Ματθαίος. Τα λόγια αυτά έχουν μία λαϊκή θυμοσοφία, ένα είδος αυταπάρνησης των εγκοσμίων. Ζητούν να στρέψουν την προσοχή των μαθητών στα επουσιώδη της ζωής. Τους ζητά να παρατηρήσουν τα άλλα πλάσματα της φύσης γύρω τους, να τα μιμηθούν. Να μην νιώθουν μειονεκτικά απέναντι στους σοφούς και σπουδαγμένους του κόσμου τούτου. Το νέο άλας είναι αυτοί. Ο Χριστός αρχίζει τις περιοδείες του σε μέρη της Ιουδαίας διδάσκοντας και φρονηματίζοντας  τον «όχλο» και τους γραμματείς και φαρισαίους. Πρωτοεισέρχεται στην Γαλιλαία. Κάνει θαύματα τα οποία ζητά να μην κοινοποιηθούν. Σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες και σχολιαστές των Ευαγγελίων και της Χριστιανικής διδασκαλίας, οι εξαιρετικού μεγαλείου Μακαρισμοί συναντούνται για πρώτη φορά σε ιερά κείμενα της άπω ανατολής. Σε κείμενα της Βουδιστικής ιερής παράδοσης. Το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, είναι θα τονίζαμε το ποιο γήινο, δηλαδή το κοντύτερα στις ψυχικές και συνειδησιακές ανάγκες των ανθρώπων και τις υπαρξιακές αντίστοιχες σε σχέση πχ. με αυτό του μη συνοπτικού ευαγγελιστή Ιωάννη. Ένας λόγος με πολλά στοιχεί διανοούμενης φιλοσοφικής προβληματικής. Η δομή του Κατά Ματθαίου Ευαγγελίου είναι οργανωμένη καλύτερα από εκείνη των άλλων συνοπτικών. Οι αφηγήσεις του διαθέτουν θαυμάσια περιγραφικότητα, συγκρότηση υλικού και κεντρικού στόχου. Το παρατιθέμενο συγκεντρωμένο υλικό δεν ακολουθεί μία χρονολογική διάταξη, δεν έχουμε δηλαδή μια οργανική αλληλουχία του χρόνου των συμβάντων, αλλά μία διδαχτική, προτρεπτική, γιαυτό η αφήγηση και τα πληροφοριακά του στοιχεία μας δίνονται κατά θεματικές ενότητες, πράγμα που κάνει ευκολότερη την κατανόησή της από το κοινό. Βοηθά την μνήμη να μείνει στα επουσιώδη συμβάντα τα οποία προετοιμάζουν τους καρπούς της σωτηρίας. Τα λόγια του Ιησού διαθέτουν μεγάλη ποιητικότητα και λαϊκή σοφία. Ο λόγος έχει σαφήνεια, ακρίβεια, στοχοθεσία. Η γλώσσα ρέει ομαλά, το λεξιλόγιο είναι καθημερινό, οικείο, αγαπητό, αναγνωρίσιμο ακόμα και τον πιο αγράμματο. Η συγκίνηση έχει κορυφώσεις. Ο ίδιος ο ευαγγελιστής το μεταφράζει από τα αραμϊκά στα ελληνικά. Ο ιερός Ματθαίος χρησιμοποιεί μία ανεπιτήδευτη και καθαρή γλώσσα εύκολα αντιληπτή και κατανοητή από τους γύρω του. Γνωρίζει ποιους έχει δίπλα του, ποιοι ανθρώπινοι «αγωγοί» θα μεταφέρουν το νέο μήνυμά του. Από ποια μέρη τους διάλεξε, τι δουλειά έκαναν, τις συγγενικές σχέσεις μεταξύ τους. Σε σχέση με τον ευαγγελιστή Μάρκο, από του οποίου δανείζεται το θεϊκό στόρι η σύνταξη των προτάσεών του είναι περισσότερο προσεγμένη, ο λόγος του στρωτός άντεξε μέχρι των ημερών μας. Η γλώσσα του έχει ρυθμικούς παλμούς, και όπως φαίνεται, ο Ματθαίος διαθέτει πολλά στοιχεία ρητορικής έκφρασης. Εξάλλου οι τελώνες πέρα από την κοινωνική αρνητικότητα που είχαν από τον λαό ήσαν μορφωμένοι στην εποχή τους άτομα. Ορισμένες από τις εκφράσεις του επαναλαμβάνονται εν ήδη «ρεφρέν» ας μου επιτραπεί η διατύπωση. Είναι δηλαδή ακροτελεύτιες φράσεις με τις οποίες κλείνει τις προτάσεις ορισμένων κεφαλαίων του. Όπως πχ. στο 7^ο, κεφάλαιο διαβάζουμε, «Και εγένετο ότε συνετέλεσεν ο Ιησούς τους λόγους τούτους…». Στο  κεφάλαιο 11^ο, «Και εγένετο ότι ετέλεσεν ο Ιησούς διατάσσων τοις δώδεκα μαθηταίς..». Στο κεφάλαιο 13^ο, «Και εγένετο ότε ετέλεσεν ο Ιησούς τας παραβολάς ταύτας…» και ούτω κάθε εξής. Ο Ντίνος Χριστινόπουλος, στην μετάφρασή του, αποδίδει με μικρές αλλαγές τις επαναλαμβανόμενες αυτές φράσεις του Κυρίου. Για να αποφύγει την μανιέρα της επανάληψης αυξάνει την πρόταση, δίχως να μειώνεται το ευαγγελικό νόημα. Συνήθως τα κεφάλαια και οι παράγραφοι του ευαγγελικού κειμένου αρχίζουν με τον σύνδεσμο «Και». Ή με το ρήμα «Ιδών» ή «Ιδού εγώ» αλλά και με άλλες προτρεπτικές εκφράσεις, γενικές άρθρων, ερωτηματικά μόρια, οι χρονικές φράσεις. Παρά του ότι η χρονική ακολουθία είναι άτακτη, ο αναγνώστης δεν μπερδεύεται, ούτε δυσανασχετεί.  Εξάλλου, μας δίνεται και το χρονικό στίγμα της 24ωρης ημέρας. Οι διδακτικές παραβολές είναι πάρα πολλές δίχως να κουράζουν, οι μικρές εξιστορήσεις γεγονότων, πράγμα που φανερώνει όχι μόνο την μέθοδο διδασκαλίας του Ιησού, ο οποίος δεν έχει γύρω του σοφούς και μορφωμένους αλλά απλούς αλιείς, αλλά και μία μυθιστορηματική τεχνική ενδεδυμένη με θείο λόγο και αποκαλυπτικό χαρακτήρα. Οι περισσότεροι από τους γνωστούς μαθητές του Ιησού έχουν κάποια μορφή συγγενικής σχέσης μεταξύ τους. Ορισμένα ονόματα δεν αναγνωρίζονται με ακρίβεια αν συσχετιστούν με τις περιγραφές των άλλων συνοπτικών ευαγγελιστών. Από εδώ αρχινά και το ζήτημα των αντιφάσεων της Καινής Διαθήκης για τους ερευνητές όπου γης. Σκοπός όμως των Ευαγγελιστών δεν είναι τόσο η ιστορική αλήθεια της καταγωγής των γεγονότων, όσο η θεοπνευστία των λόγων και ο θείος σχεδιασμός της του ανθρώπου σωτηρίας.  Εδώ οι ερμηνείες διαχωρίζονται σε τρείς μεγάλες κατηγορίες. Την μεταφυσική και θεόπνευστη αποδοχή του Ευαγγελίου, την Ιστορική μόνο αποδοχή, τέλος την Μυθολογική εκδοχή τους. Από τον κύκλο των ακολούθων του Ραβί δεν λείπει και η γυναικεία παρουσία, κάτι, μάλλον αδιανόητο για τους έλληνες αρχαίους εθνικούς φιλοσόφους. Η παρουσία επίσης του παιδιού και των δούλων από πράγμα μέσα στην Ιστορία μετατρέπεται η παρουσία τους σε κομιστές του νέου μηνύματος. Κάτι επίσης παράξενο και ίσως απαράδεχτο για τον αρχαίο κόσμο. Οι περιπτώσεις των ελλήνων παιδαγωγών ήσαν οι εξαιρέσεις και δεν αναιρούν τον γενικό επικρατούν κοινωνικό κανόνα. Οι ρόλοι αναδιατάσσονται στα Ευαγγέλια αποχτώντας ισότιμη βαρύτητα στα μάτια του ουράνιου Θεού ως παιδιά του. Το δίπολο αφήγηση-διδασκαλία στο οποίο στηρίζεται η δομή, καθιστά το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, μαζί με τις άλλες αρετές του το πλέον δημοφιλές μέσα στο εκκλησιαστικό σώμα. Αποσπάσματά του έχουμε σχεδόν στα περισσότερα λειτουργικά κείμενα της εκκλησίας και οι παραπομπές του πλεονάζουν θετικά. Ο ευαγγελιστής Ματθαίος κατόρθωσε πατώντας σε δύο βάρκες στην εξιστόρησή του, την παλαιά ιουδαϊκή παράδοση του νόμου και των προφητών και την νέα αγγελτήρια προφητική διδασκαλία του Ιησού, να κατορθώσει να μας δώσει την Μεσσιανική διάσταση των λόγων του Ραβί. Η πυκνή αλλά όχι δυσνόητη γλώσσα του, το λαγαρό ύφος του, η σαφήνεια των εκφράσεών του και παραδειγμάτων του, ο κύριος και κεντρικός σκοπός των προθέσεών του, η νοηματική του καθαρότητα, τα πληροφοριακά στοιχεία που μας παράσχει, τα ιστορικά του στίγματα, βοήθησαν τους ειδικούς ερμηνευτές του, τους καινοδιαθηκολόγους και θεολόγους, αλλά και το πιστό πλήρωμα της εκκλησίας να κατανοήσει πληρέστερα το πρόσωπο του Ιησού, την διδασκαλία του, τα προφητικά του χαρίσματα, την θεϊκή αποστολή του. Ο κύκλος των μαθητών και ακολούθων αυξάνει, η αποστολή στα πέρατα της οικουμένης του χαρμόσυνου μηνύματος γίνεται σκοπός ζωής για τους μαθητές του Κυρίου, όταν εκείνος ανέρχεται στους ουρανούς. Η αναμονή της επανεμφάνισής του διαρκεί ακόμα. Αλλά, όπως προείπαμε, βιώνουμε τους καιρούς του αγίου πνεύματος όπως μας είπε ο Λόσκυ.  Και μόνον οι Μακαρισμοί να μας είχαν διασωθεί θα άξιζε να μνημονεύουμε την νέα αυτή Μεσσιανική διδασκαλία που εμφανίστηκε πριν δύο χιλιάδες χρόνια. Ενώ , ακόμα, στο 6^ο κεφάλαιο διαβάζουμε και την Κυριακή Προσευχή. Το γνωστό  «Πάτερ ημών». Ένα κείμενο θαύμα έκφρασης της λαϊκής ψυχής απλών ανθρώπων και των βιοποριστικών αναγκών τους μιάς προβιομηχανικής κοινωνίας και τρόπων ανθρωπίνων σχέσεων και συμπεριφορών. Τα Ευαγγέλια είναι τα ευλογημένα ασκηταρειά της εκκλησίας και των πιστών της. Τα πετεινάρια επαγρύπνησής τους. Ο Λόγος γίνηκε Σάρκα στο μεγάλο και πάντα με ανοιχτές θύρες Νοσοκομείο της Ζωής, και οι Ευαγγελιστές οι ιατροί και οι τραυματιοφορείς του ανθρώπινου πόνου και θλίψης, δυστυχίας, στη Νέα Διαθήκη. Το ανέφικτο γίνεται εφικτό με παραβολές, μακαρισμούς, προσευχές και μικρές ιστορίες ανθρώπινης παραμυθίας. Η Γή αγγίζει τον Ουρανό. Η ανθρώπινη κωμωδία μετατράπηκε σε σωτήρια τραγωδία με λέξεις και γλωσσικά σήματα. Εμπνεύσεις μιάς άλλης διάστασης και πραγματικότητας. Είτε ακούς τα Κατά Ματθαίον Πάθη του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, είτε παρακολουθείς την κινηματογραφική εκδοχή του Ευαγγελίου από τον ποιητή και σκηνοθέτη Πιέρ Πάολο Παζολίνι, είτε θαυμάζεις τις εικαστικές παραστάσεις του Θείου δράματος, είτε διαβάζεις την μετάφραση του ιερού ευαγγελίου από τον Μάξιμο τον Καλλιπολίτη, την σημερινή του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου, η ευφροσύνη και η ευχαρίστηση είναι η ίδια. Η ηρεμία και η αγαλλίαση, ακόμα και αν μην έχεις κόκκο πίστης αποδοχής στα θαυμαστά λεγόμενα του Κυρίου. Ο ιερός αμπελώνας της γλωσσικής εμπιστοσύνης αναμένει να τρυγηθεί, πέρα από την ανθρώπινη λογική και όρια σκέψης του. Η ευαγγελική γλώσσα, είτε του πρωτοτύπου είτε στην μεταφραστική της εκδοχή παραμένει ακέραια στην ιερή αποστολή της. Η αλήθεια της μαρτυρίας διασώζεται στην μετάφραση του ευλαβούμενου ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου. Χωρίς γλωσσικά τσαλιμάκια και λόγιες παραπλανήσεις, καταφυγές σε δώματα φιλοσοφικού στοχασμού, λέξεις μεγαλειώδους βαρύτητας, θεολογικά λαμπιόνια, ο Χριστιανόπουλος όπως σαν ποιητής νήστευσε στην δική του ποίηση έτσι και στην μετάφραση του «ΑΓΙΟΥ ΚΑΙ ΙΕΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟ». Στην προσωπική του γλωσσική νηστεία πρόσθεσε με την προσωπική του πίστη και σεβασμό την μεταφραστική του κατάθεση. Με τρόπον ώστε η ιερότητα του ρήματος του ευαγγελικού κειμένου να διατηρηθεί στην μετάφρασή του. Κοινά βαδίσματα εμπιστοσύνης και αποδοχής. Ο ποιητής από την Θεσσαλονίκη, όχι μόνο μας ξεκαθαρίζει από την αρχή τον σκοπό του αλλά, μας υπενθυμίζει ότι πιστεύει ακράδαντα «ότι τίποτα δεν μπορεί να σταθεί δίπλα στον λόγο του ευαγγελίου». Ευλαβείται των θείων λόγων. Μια εσωτερική της ψυχής του αυτοδέσμευση που όμως, απέδωσε καλούς και άξιους καρπούς. Η μετάφρασή του είναι ένα είδος συστατικής επιστολής σε όποιον ποιητή ή όποια ποιήτρια θελήσει να μεταφράσει τις ιερές γραφές εκ νέου στην γλώσσα της εποχής τους.

     Η επιθυμία του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου, να μεταφράσει το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον αποκτά διπλή αξία και σημασία. Πρώτον γιατί προέρχεται από έναν καθαρά ερωτικό ποιητή, και μάλιστα, από μία μορφή ερωτικής έκφρασης απαγορευμένης από την Παύλεια διδασκαλία περί εκκλησίας και τους επίσημους κανόνες της, διαχρονικά δεσμευτικής μέσα στην Ιστορική δογματική διαδρομή ( ο λόγος του Παύλου είναι δεσμευτικός, παρά του ότι ο ίδιος ο Χριστός, η πρώτη πηγή, δεν γνωρίζουμε τι θα μας έλεγε εάν αναφέρονταν σε τέτοια προσωπικά ιδιαίτερα ζητήματα των ανθρώπων) αλλά, και γιατί το ρίσκο που ανέλαβε ο ποιητής ήταν σημαντικό, βαρύ και μεγάλο το φορτίο, όχι όμως ανυπέρβλητο για τις δικές του παιδευτικές και φιλολογικές αντοχές, και κυρίως ποιητική αίσθηση και ένστικτο που τον διέκρινε.

Το ζήτημα της μετάφρασης των ιερών κειμένων της χριστιανικής θρησκείας, πάντα υπήρξε ένα είδος ταμπού για την ελληνική κοινωνία, την επίσημη εκκλησία, την πανεπιστημιακή κοινότητα, τους θεολόγους, και φυσικά τους έλληνες λόγιους, συγγραφείς και ποιητές, τον ίδιο τον ελληνικό λαό. Ελάχιστοι έλληνες ποιητές και συγγραφείς αποπειράθηκαν να μεταφράσουν στα νέα ελληνικά τον ευαγγελικό λόγο ή άλλα ιερής βαρύτητας κείμενα της παράδοσης. Ο επτανήσιος ποιητής Ανδρέας Κάλβος μετέφρασε τους Ψαλμούς του Δαυίδ, ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης το βιβλίο της Αποκάλυψης του Ιωάννου, ο ακραία μαλλιαρός στην γλώσσα πειραιώτης συγγραφέας Αλέξανδρος Πάλλης, για όσους έχουν πιάσει στα χέρια τους την Νέα Διαθήκη του, την μετάφρασή του, λησμονούν και την φιλοδοξία του και τον ίδιο τον πειραιώτη συγγραφέα. Απαγορεύτηκε και ευτυχώς, η δημοσίευσή της στην εφημερίδα ‘Ακρόπολις’. Ο ποιητής και δάσκαλος Κωστής Παλαμάς μας δίνει μία ωραία απόδοση του τροπαρίου της Κασσιανής, ενώ ο Γιώργος Σεφέρης προσφέρει την δική του εκδοχή της Αποκάλυψης και του Άσματος Ασμάτων. Όχι μετεγγραφή όπως των αρχαίων κειμένων. Ο καθηγητής και ποιητής Νικόλαος Τωμαδάκης αποδίδει τους ύμνους του Ρωμανού του Μελωδού με περίσσια χάρη και ευαισθησία. Ο κύπριος ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης επίσης. Ο Μάξιμος ο Καλλιπολίτης αρκετούς αιώνες πριν, επιχείρησε πρώτος την μετάφραση της Καινής Διαθήκης, σε μία μεταφραστική γλώσσα αποδεκτή από την επίσημη θεσμική εκκλησία. Η πρόθεση της ρωσίδας την καταγωγή, ελληνίδας Βασίλισσας Όλγας να ζητήσει την μετάφραση του ιερού ευαγγελίου στη νέα ελληνική, (για περισσότερες και ακριβέστερες πληροφορίες μεταξύ άλλων βλέπε και δημοσιεύματα του περιοδικού της εφημερίδας Ελευθεροτυπία «ΙΣΤΟΡΙΚΑ», αριθμός 253/16 Σεπτεμβρίου 2004. Ή τις εργασίες του μαρξιστή Γιάννη Κορδάτου και άλλων) ώστε να γίνει κτήμα όλου του λαού, είχε ως αποτέλεσμα τα γνωστά στην ιστορία του γλωσσικού μας ζητήματος «Ευαγγελικά» Παραιτήσεις, υλικές καταστροφές της εφημερίδας «Ακρόπολις» που δημοσιεύτηκε μέρος της μετάφρασης του Πάλλη, παραιτήσεις μητροπολίτου Αθηνών. Νεκροί και τραυματίες στους δρόμους της πρωτεύουσας από τα εξαγριωμένα πλήθη των γλωσσαμυντόρων υποστηρικτών της αρχαϊζουσας καθαρότητας. Μετά την θύελλα των αντιδράσεων το εγχείρημα σταμάτησε. Το συντηρητικό και αντιδραστικό πολιτικό και κοινωνικό κατεστημένο της εποχής, νίκησε «κατά κράτος» την καινοτόμα και πρωτοπόρα προσπάθεια του εκδότη Βλάσση Γαβριηλίδη αλλά και της ελληνίδας Βασίλισσας. Οι ιστορικοί του γλωσσικού ζητήματος υποστηρίζουν ότι η διαμάχη και η αντιδικία ήταν πολιτική, μεταξύ της πριγκίπισσας  διαδόχου Σοφίας η οποία ήταν γερμανίδα την καταγωγή και σύζυγος του διαδόχου Κωνσταντίνου και της σλαύας Όλγας. Η μετάφραση εκκλησιαστικών και ευαγγελικών χωρίων από τον κυρ Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη πέρασε «λάθρα». Ο ι Έλληνες λόγιο και ποιητές ασχολήθηκαν περισσότερο και απέδωσαν στη νέα ελληνική της εποχής τους έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Λυρική και Επική ποίηση, Επιγράμματα και Ομηρικά Έπη, Αρχαίες Τραγωδίες. Αν εξαιρέσουμε τον παλαιό αρχαιόπληκτο καθηγητή Γεώργιο Μιστριώτη, τα αρχαία κείμενα των Εθνικών Ελλήνων, δεν είχαν υπερασπιστές στους νεότερους  ιστορικούς ελληνικούς χρόνους όπως τα ιερά κείμενα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Περισσότερο είχαμε φιλολογικές διαμάχες παρά θρησκευτικού περιεχομένου και αντίληψης. Εξάλλου, η ευλογία Κυρίου είχε αφήσει πίσω της την προστάτιδα εποπτεία του παντεπόπτη Δία. Παρά του ότι διαθέτουμε σπουδαίους θρησκευτικής πνοής ποιητές, όπως ο Ματθαίος Μουντές, ο Ελευθέριος Μάϊνας, ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, ο Κώστας Λουκάκης, ο Νίκος Τυπάλδος ή γυναικείες φωνές θρησκευτικής ανάσας και χριστιανικής έμπνευσης όπως η Ευαγγελία Παπαχρήστου Πάνου, η Όλγα Βότση, η Μελισσάνθη, η αρχαιόθεμη Ζωή Καρέλλη κ. ά., καμιά τους και κανένας τους από όσο γνωρίζω δεν τόλμησε να αναμετρηθεί με τα ιερά αυτά κείμενα. Ακόμα και οι ανθολόγοι της θρησκευτικής ποίησης ή ο  κύκλος του χριστιανικού βιβλίου δεν αποπειράθηκε να αναμετρηθεί μαζί τους. Αντίθετα, επαναπαύθηκαν στις μεταφράσεις και τους σχολιασμούς του θεολόγου Παναγιώτη Τρεμπέλα που έγιναν τα επίσημα αναγνώσματα των πιστών. Αυτά από την θύραθεν. Από τον χώρο της εκκλησίας, ελλαδικής και κυπριακής είχαμε σημαντικές απόπειρες και προσπάθειες μετάφρασης ή απόδοσης στα νένα ελληνικά της Καινής και της Παλαιάς Διαθήκης. Η περίπτωση του Άσματος Ασμάτων υπήρξε χαρακτηριστική, και περισσότερο τυχερή στην μεταφορά του στη νέα ελληνική. Παραφωνία αποτελεί η απόδοσή της από τον εξαιρετικό στιχουργό και αρθρογράφο-δημοσιογράφο Λευτέρη Παπαδόπουλο, αν φέρει στην σκέψη του και μόνο αυτή του Λεόντιου Χατζηκώστα. Ενδιαφέρουσα η απόδοση του Εκκλησιαστή από τον ποιητή και εικαστικό Αλέξανδρο Ίσαρη. Ενώ αναπάντητη απορία παραμένει η μη μεταφραστική ενασχόληση με τα ιερά αυτά κείμενα του πολυπράγμονα κρητικού συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη. Όπως και νάχει, η πάλη του με τον Θεό μέσα στα μυθιστορήματά του και η πρόταση της «Ασκητικής» δηλώνει την συνάντησή του με τα ιερά αυτά κείμενα της ελληνικής ορθόδοξης παράδοσης. Τα ευαγγελικά αλλά και αρκετά από τα παλαιοδιαθηκικά ιερά αυτά κείμενα διαβάζονται στην γλώσσα τους με σχετική άνεση. Ασφαλώς οι όποιες γλωσσικές ή νοηματικές δυσκολίες ξεπερνιούνται με καλή διάθεση και επιμονή. Εξάλλου, δεν μεταφράζει κανείς τον Λιβάνιο, ή τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά. Η μετάφραση από τον Αντώνιο Γ. Γαλίτη της πεντάτομης Φιλοκαλίας στάθηκε επιτυχημένη και βρήκε ανταπόκριση από τους φιλαναγνώστες. Την ίδια τύχη είχε και το βιβλίο του αγίου Ιωάννη του Σιναϊτη. Η Κλίμαξ. Επικίνδυνο ίσως εγχείρημα αποτελεί η μετάφραση ή απόδοση του βιβλίου της Αποκαλύψεως. Είναι πολλά τα γνωστικά ρυάκια τα οποία οφείλει να περάσει ο μεταφραστής πριν προβεί στην ανάγνωση και προσέγγισή της. Την μετάφραση των εκδόσεων και του χριστιανικού σωματείου της «Ζωής» είχε υπόψη του ο ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος στην δική του πολύμοχθη εργασία. Στου Τρεμπέλα την ερμηνευτική προσέγγιση στηρίχτηκε., όπως ο ίδιος μας δηλώνει. Βλέπε"Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ" μετά συντόμου ερμηνείας. υπό Παναγιώτου Ν. Τρεμπέλα, έκδοση 19η, Αδελφότης Θεολόγων "Ο Σωτήρ", Αθήνα 1978. Αυτές τις εκδόσεις διάβαζε στα νεανικά του χρόνια για να οικοδομήσουν την πίστη του και να πάρει κουράγιο. Όταν αποφάσισε να μεταφράσει «ΤΟ ΑΓΙΟ ΚΑΙ ΙΕΡΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΑΤΘΑΙΟ». Μια επιθυμία και μία μεταφραστική λαχτάρα που κράτησε σχεδόν σαράντα χρόνια μέχρι να υλοποιηθεί και να εκδοθεί στην Αθήνα το 1996 από τις εκδόσεις Το Ροδακιό, με ξυλογραφίες του σταθερού συνεργάτη του ποιητή Νίκου Νικολαϊδη. Βλέπε, ΤΟ ΑΓΙΟ ΚΑΙ ΙΕΡΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΑΤΘΑΙΟ. Μετάφραση ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ, ξυλογραφίες ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Αθήνα 1996, σελίδες 98. Τα ΚΗ κεφάλαια του ιερού ευαγγελίου καταλαμβάνουν τις σελίδες 9-92 ενώ στις σελίδες 95-97 στο ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ διαβάζουμε την εξιστόρηση της περιπέτειας της μετάφρασης. Μερικές ακόμα χρήσιμες πληροφορίες από την όμορφη και καλαίσθητη αυτή έκδοση. Διαβάζουμε στον κολοφώνα: ΤΥΠΩΘΗΚΑΝ 3000 ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΣΕ ΧΑΡΤΙ HADAR 100 gr. ΙΣΡΑΗΛ ΣΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ-ΛΙΘΟΓΡΑΦΕΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜ. ΕΠΑΜ. ΤΑΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΤΟΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟ 1997 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΤΟ ΡΟΔΑΚΙΟ. ΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΣΙΑ ΜΟΝΟΤΥΠΙΑ ΑΦΩΝ ΠΑΛΗΒΟΓΙΑΝΝΗ. ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ Β. ΠΑΛΟΥΜΠΗΣ- Β. ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ. ΧΡΩΜΑΤΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ ΕΡΑΤΩ ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΟΥ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΙΛΗ-ΚΩΣΤΗΣ ΒΑΡΔΙΚΟΣ. Όπως Αναγράφεται στην μέσα μπροστινή σελίδα από τον μεταφραστή, «Η μετάφραση έγινε από την Καινή Διαθήκη, έκδοση «Ζωής», Αθήνα 1948, σελ. 7-52. Η έκδοση περιλαμβάνει μόνο την μετάφραση του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου και όχι και το πρωτότυπο κείμενο. Τα περιεχόμενα των κεφαλαίων αριθμούνται δίχως άλλα σχόλια ή παρατηρήσεις. 

Δύο χρόνια πρίν την ολοκληρωμένη έκδοση των εκδόσεων ΤΟ ΡΟΔΑΚΙΟ, ο ποιητής εκδίδει από το ΟΚΤΑΣΕΛΙΔΟ του Μπιλιέτου στην Παιανία τχ. 6-7/Ιούλιος-Δεκέμβριος 1995, ένα μικρό 18 σελίδων βιβλιαράκι. Στην λιλιπούτεια αυτή έκδοση περιλαμβάνεται Η ΕΠΙ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ. (Ματθ. Ε-Ζ΄) μετάφραση Ντίνος Χριστιανόπουλος. Η προαναγγέλουσα αυτή έκδοση αναφέρει στην τελευταία μέσα σελίδα τα εξής; «Το Άγιο Ευαγγέλιο κατά τον Ματθαίο» σε μετάφραση Ντίνου Χριστιανόπουλου, θα κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Το Ροδακιό». Στην έκδοση αυτή στην δεξιά σελίδα έχουμε την μετάφραση ενώ στην αριστερή το ευαγγελικό κείμενο στο πρωτότυπο.

     Διαβάζω το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, την περίοδο αυτή του Δεκαπενταύγουστου, στην μετάφραση του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου και ένα δροσερό αεράκι φυσά μέσα στο δωμάτιο, μια πνοή μυστηρίου μπαίνει από το ανοιχτό παράθυρο καθώς η καλοκαιρινή λαύρα ποτίζει τους τοίχους και τα πατζούρια.  Μια άλλη αίσθηση κόσμου, μια διαφορετική ποιότητα ζωής, ένα καρποφόρο κουβεντολόι από το ιερό παρελθόν του ανθρώπου που δεν θέλει να τελειώσει. Μια οραματική περί ανθρώπου σύλληψη ακόμα σε εξέλιξη. Η ποιητική σύλληψη του Ευαγγελιστή Ματθαίου, αν δεν παρερμηνεύω, είναι ισάξια με την ποιητική μεταφραστική σύλληψη του σύγχρονου έλληνα ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου. Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος κατόρθωσε να συμβαδίσει στην δική του γλωσσική προσέγγιση με το ευαγγελικό πνεύμα και την ποιητική ευστοχία του κειμένου του ευαγγελιστή Ματθαίου. Η βαθιά του και ειλικρινής πίστη, η φιλολογική του κατάρτιση, η γλωσσική του αρματωσιά, η ποιητική του φύση, το μεράκι και η μεγάλη και σημαντική του εμπειρία και πείρα τον βοήθησαν να υιοθετήσει την αποτελεσματικότερη μετάφραση του ευαγγελικού κειμένου. Την τελευταία εκδοχή της. Όπως ο ίδιος μας λέει στο σύντομο και περιεκτικό μεταφραστικό σημείωμά του «Μετά τον Μάρτιο του 1958 το είχα μεταφράσει, σχεδόν όλο, σε τρείς διαφορετικές μορφές (μία «λογοτεχνική», μία «λαϊκή», και μία «μακρυγιαννική»), μα καμία δε με ικανοποιούσε». Στο τωρινό σημείωμα μεταφέρω την μετάφραση της «Η ΕΠΙ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ» και το μεταφραστικό σημείωμα της ολοκληρωμένης έκδοσης. Για ορθότερη και πληρέστερη απόλαυση και κατανόηση της μεταφραστικής πρότασης.

Και κάτι ακόμα που παρατήρησα καθώς έχω μπροστά μου και τις δύο εκδόσεις. Είδα, ότι η έκδοση του Ροδακιού αν την παραβάλλουμε με την αντίστοιχη του Μπιλιέτου και τα ανάλογα Κεφάλαια, συναντάμε γλωσσικές και ορισμένες εκφραστικές και λεκτικές διαφορές. Αυτό σημαίνει ότι ο ποιητής και μεταφραστής Ντίνος Χριστιανόπουλος δούλεψε και πάλι την μετάφραση στο διάστημα των δύο χρόνων πριν την τελική έκδοση. Για να χαρούμε την μεταφραστική ευσυνειδησία και το γλωσσικό «πάλεμα» για σωστότερη έκφραση του ποιητή, ύφος και γλωσσική επιμέλεια, αντιγράφω τα αριθμημένα αποσπάσματα από τα αντίστοιχα κεφάλαια, ώστε να έχουμε και τις δύο εκδοχές.

     Η μετάφραση αυτή του Ντίνου Χριστιανόπουλου αποτελεί ένα παράδειγμα για κάθε νέο ή νέα μεταφραστή/ια. Ο θεσσαλονικιός ποιητής προσέγγιζε σε όλη του την ζωή τα ιερά κείμενα της ορθόδοξης γραμματείας και παράδοσης με σεβασμό. Ο ποιητής και το πρόσωπο Ντίνος Χριστιανόπουλος, κατόρθωσε να συνδυάσει το «δυσί κυρίοις δουλεύειν». Οι ατομικές του ερωτικές και άλλες επιλογές δεν στάθηκαν εμπόδιο στην βαθειά και ειλικρινή του θρησκευτική πίστη και ανάχωμα στον αμέριστο σεβασμό που έτρεφε στην ορθόδοξη εκκλησία. Ένας βαθύς σεβασμός που ανακαλεί στην μνήμη μας λόγια του μελωδού των ονείρων μας Μάνου Χατζιδάκι.

         Η  ΕΠΙ  ΤΟΥ  ΟΡΟΥΣ  ΟΜΙΛΙΑ  ΤΟΥ  ΚΥΡΙΟΥ

(Ματθ. Ε΄-Ζ΄)

Μετάφραση Ντίνος Χριστιανόπουλος

Το ΟΚΤΑΣΕΛΙΔΟ του Μπιλιέτου 6-7/ Παιανία Ιούλιος-Δεκέμβριος 1995, σ.18, διαστάσεις 12,5Χ17,5 cm. Δραχμές 1000

Το «Άγιο Ευαγγέλιο κατά τον Ματθαίο», σε μετάφραση Ντίνου Χριστιανόπουλου, θα κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Το Ροδακιό.

Το ΟΚΤΑΣΕΛΙΔΟ του Μπιλιέτου τχ.6-7, Ιούλιος-Δεκέμβριος 1995. Υπεύθυνος έκδοσης Βασίλης Δημητράκος-Χρήστος Μπραούζης. Καλλιτεχνική επιμέλεια Γιάννης Δημητράκης Στοιχειοθεσία Γ. Λεοντακιανάκος & Υιοί Ο.Ε. Τυπογραφείο: Άγγελος Ελεύθερος. Διεύθυνση Ι. Παπαγεωργίου 5, 190 02 Παιανία.

       Η επί του Όρους ομιλία του Κυρίου

               (Ματθ. Ε΄- Ζ΄)

               Κεφάλαιο Ε΄

Όταν λοιπόν είδε τα πλήθη, ανέβηκε στο βουνό, και μόλις κάθισε, πήγαν κοντά του οι μαθητές του. (2) Τότε άνοιξε το στόμα του και τους δίδασκε λέγοντας: (3) «Μακάριοι αυτοί που το πνεύμα τους είναι φτωχό, γιατί αυτωνών είναι η βασιλεία των ουρανών. (4) Μακάριοι αυτοί που πενθούν, γιατί αυτοί θα παρηγορηθούν. (5) Μακάριοι οι πράοι, γιατί αυτοί θα κληρονομήσουν τη γη. (6) Μακάριοι αυτοί πού πεινούν και διψούν τη δικαιοσύνη, γιατί αυτοί θα χορτάσουν. (7) Μακάριοι οι ελεήμονες, γιατί αυτοί θα ελεηθούν. (8) Μακάριοι αυτοί πού έχουν καθαρή καρδιά, γιατί αυτοί θα δούν τον Θεό. (6) Μακάριοι οι ειρηνοποιοί, γιατί αυτοί θα ονομαστούν γιοί του Θεού. (10) Μακάριοι αυτοί πού καταδιώχτηκαν για τη δικαιοσύνη, γιατί αυτωνών είναι η βασιλεία των ουρανών. (11) Είστε Μακάριοι όταν εξαιτίας μου σας ονειδίσουν και σας καταδιώξουν και πούν εναντίον σας κάθε πονηρό λόγο, λέγοντας ψέματα. (12) Να χαίρεστε και να αγαλλιάστε, γιατί η αμοιβή σας θα είναι μεγάλη στους ουρανούς. Διότι έτσι καταδίωξαν και τους προφήτες πρίν από σας.

     (13) Εσείς είστε το αλάτι της γής. Εάν, λοιπόν, χαλάσει το αλάτι, με τί θα αλατιστεί; Σε τίποτα δε χρησιμεύει πιά παρά να πεταχτεί έξω και να πατιέται από τους ανθρώπους. (14) Εσείς είστε το φώς του κόσμου. Δε μπορεί μιά πόλη να κρυφτεί, όταν βρίσκεται επάνω στο βουνό. (15) Ούτε ανάβουν το λυχνάρι και το βάζουν μέσα στον κάδο, αλλά επάνω στον λυχνοστάτη και φέγγει σε όλους μέσα στο σπίτι. (16) Έτσι, άς λάμψει και το δικός σας φώς στους ανθρώπους, για να δούν τα καλά σας έργα και να δοξάσουν τον πατέρα σας που είναι στους ουρανούς.

     (17) Μη νομίσετε ότι ήρθα να καταργήσω τον νόμο ή τους προφήτες: δεν ήρθα να καταργήσω αλλά να συμπληρώσω. (18) Αλήθεια σας λέω, ώσπου να χαθεί ο ουρανός και η γη, ούτε ένα γιώτα ή ένα γράμμα δε θα χαθεί από τον νόμο, μέχρι πού να γίνουν όλα. (19) Όποιος λοιπόν παραβεί μιά απ’ τις εντολές αυτές τις ελάχιστες και διδάξει έτσι τους ανθρώπους, ελάχιστος θα ονομαστεί στη βασιλεία των ουρανών. Όποιος όμως εργαστεί και διδάξει, αυτός θα ονομαστεί μεγάλος στη βασιλεία των ουρανών. (20) Γιατί σας λέω ότι, εάν η αρετή σας δεν ξεπεράσει την αρετή των γραμματέων και των Φαρισαίων, δε θα μπείτε στη βασιλεία των ουρανών. (21) Ακούσατε ότι δόθηκε νόμος στους αρχαίους: «Να μη σκοτώσεις», κι ότι όποιος σκοτώσει, θα είναι ένοχος στο δικαστήριο. (22) Εγώ όμως σας λέω ότι, όποιος οργίζεται με τον αδελφό του χωρίς λόγο, θα είναι ένοχος στο δικαστήριο. Κι όποιος πεί στον αδελφό του «ανόητε», θα είναι ένοχος στο συνέδριο’  κι όποιος πει «βλάκα», θα είναι ένοχος στη φωτιά της κόλασης. (23) Εάν, λοιπόν, προσφέρεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο, κι εκεί θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, (24) άσε εκεί το δώρο σου μπροστά στο θυσιαστήριο, και πάνε πρώτα, συμφιλιώσου με τον αδελφό σου, και τότε έλα και πρόσφερε το δώρο σου. (25) Κοίτα να συμφιλιωθείς γρήγορα με τον αντίδικό σου, όσο είσαι μαζί του στον δρόμο, μην τυχόν και σε παραδώσει ο αντίδικος στον δικαστή κι ο δικαστής σε παραδώσει στον δεσμοφύλακα και σε βάλουν στη φυλακή. (26) Αλήθεια σου λέω, δε θα βγείς από εκεί παρά μόνο όταν ξοφλήσεις και την τελευταία πεντάρα. (27). Ακούσατε ότι δόθηκε νόμος στους αρχαίους: «Να μή μοιχεύσεις». (28) Εγώ όμως σας λέω ότι όποιος βλέπει γυναίκα και την επιθυμεί, μοίχευσε κιόλας μ’ αυτήν μέσα στην καρδιά του. (29) Εάν λοιπόν το μάτι σου το δεξί σε σκανδαλίζει, βγάλ’ το και πέταξ’ το. Γιατί σε συμφέρει να χαθεί ένα από τα μέλη σου παρά να ριχτεί όλο το σώμα σου στην κόλαση. (30) Και εάν το δεξί σου χέρι σε σκανδαλίζει, κόψ’ το και πέταξ’ το. Γιατί σε συμφέρει να χαθεί ένα από τα μέλη σου παρά να ριχτεί όλο το σώμα σου στην κόλαση. (31) Ακόμη, δόθηκε ο νόμος: «Όποιος χωρίσει τη γυναίκα του, να της δώσει διαζύγιο». (32) Εγώ όμως σας λέω ότι, όποιος χωρίσει τη γυναίκα του, εκτός από λόγους μοιχείας, την κάνει να γίνει μοιχαλίδα κι όποιος παντρευτεί χωρισμένη γυναίκα, γίνεται μοιχός. (33) Και πάλι ακούσατε ότι δόθηκε νόμος στους αρχαίους: «Να μην παραβείς τον όρκο σου αλλά να εκπληρώσεις τους όρκους σου στον Κύριο». (34) Εγώ όμως σας λέω, να μήν ορκιστείτε καθόλου: ούτε στον ουρανό, γιατί είναι θρόνος του Θεού ΄ (35) ούτε στη γη, γιατί είναι το σκαμνί που ακουμπούν τα πόδια του΄ ούτε στα Ιεροσόλυμα, γιατί είναι η πόλη του μεγάλου βασιλιά. (36) Ούτε στο κεφάλι σου να μην ορκιστείς, γιατί ούτε μία τρίχα δε μπορείς να την κάνεις άσπρη ή μαύρη. (37) Αλλά ο λόγος σας να είναι «ναι, ναι», «όχι, όχι»’ το παραπανίσιο είναι από τον πονηρό. (38) Ακούσατε ότι δόθηκε νόμος: «Μάτι αντί για μάτι και δόντι αντί για δόντι», (39) Εγώ όμως σας λέω να μην αντισταθείτε στον πονηρό’ αλλά όποιος σε χαστουκίσει στο δεξί μάγουλο, γύρνα του και το άλλο. (40) Και σ’ όποιον θέλει να σε πάει στο δικαστήριο για να σου πάρει τον χιτώνα, άς του και το ιμάτιο. (41) Και όποιος σε αγγαρέψει ένα μίλι, πάνε μαζί του δύο. (42) Σ’ όποιον σου γυρεύει, δίνε κι όποιον θέλει να δανειστεί από σένα, μην τον αποφεύγεις. (43) Ακούσατε ότι δόθηκε νόμος: «Ν’ αγαπάς τον διπλανό σου» και «να μισείς τον εχθρό σου». (44) Εγώ όμως σας λέω: Να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να ευλογείτε αυτούς που σας καταριούνται, να κάνετε καλό σ’ αυτούς πού σας μισούν και να προσεύχεστε γι’ αυτούς που σας κακομεταχειρίζονται και σας κατατρέχουν, (45) για να γίνετε γιοί του πατέρα σας, που είναι στους ουρανούς, και που ανατέλλει τον ήλιο του και για τους πονηρούς και για τους αγαθούς, και βρέχει και για τους δίκαιους και για τους άδικους. (46) Γιατί, εάν αγαπήσετε αυτούς που σας αγαπούν, τι κέρδος έχετε; Μήπως και οι τελώνηδες δεν κάνουν το ίδιο; (47) Και εάν χαιρετήσετε μόνο τους φίλους σας, τι παραπάνω κάνετε; Μήπως και οι τελώνηδες δεν κάνουν έτσι; (48) Να είστε, λοιπόν, και σείς τέλειοι, όπως είναι τέλειος και ο πατέρας σας που είναι στους ουρανούς.

         Κεφάλαιο ΣΤ΄

Προσέχετε να μην κάνετε την ελεημοσύνη σας μπροστά στους ανθρώπους για να φαντάξετε στα μάτια τους. Ειδεμή, δε θα αμειφθείτε από τον πατέρα σας που είναι στους ουρανούς. (2) Όταν λοιπόν κάνεις ελεημοσύνη, μην το σαλπίσεις μπροστά σου, όπως κάνουν οι υποκριτές στις συναγωγές και τους δρόμους για να δοξαστούν από τους ανθρώπους. Αλήθεια σας λέω, αυτή είναι όλη κι όλη η αμοιβή τους. (3) Εσύ, όμως, όταν κάνεις ελεημοσύνη, άς μην ξέρει το αριστερό σου χέρι τι κάνει το δεξί σου χέρι. (4) για να μείνει η ελεημοσύνη σου στα κρυφά, και ο πατέρας σου που βλέπει στα κρυφά, θα σού το ανταποδώσει στα φανερά. (5) Και όταν προσεύχεσαι, να μην είσαι σαν τους υποκριτές, πού τους αρέσει να στέκονται και να προσεύχονται στις συναγωγές και στις γωνιές των πλατειών, για να φανούν στους ανθρώπους. Αλήθεια σας λέω, ότι αυτή είναι όλη κι όλη η αμοιβή τους. (6) Εσύ όμως όταν προσεύχεσαι, μπές στο δωμάτιό σου, κλείσε την πόρτα σου και προσευχήσου στον πατέρα σου που είναι στα κρυφά’ και ο πατέρας σου πού βλέπει στα κρυφά, θα σου το ανταποδώσει στα φανερά. (7) Και όταν προσεύχεστε, να μη φλυαρήσετε όπως οι εθνικοί γιατί νομίζουν ότι με την πολυλογία τους θα εισακουστούν. (8) Να μη  γίνετε λοιπόν όμοιοι μ’ αυτούς. Γιατί ο πατέρας σας ξέρει αυτά που έχετε ανάγκη, και πρίν του τα ζητήσετε. (9) Εσείς λοιπόν να προσεύχεστε έτσι: «Πατέρα μας, πού είσαι στους ουρανούς, άς είναι αγιασμένο το όνομά σου’ (10) άς έλθει η βασιλεία σου’ άς γίνει το θέλημά σου, όπως στον ουρανό, έτσι και στη γη. (11) Δώσε μας σήμερα το καθημερινό μας ψωμί. (12) Και συγχώρησέ μας αυτά που σου χρωστούμε, όπως και μείς συγχωρούμε αυτούς που μας χρωστούν. (13) Και μη μας βάλεις σε πειρασμό αλλά γλίτωσέ μας από τον πονηρό. Γιατί δική σου είναι η βασιλεία και η δύναμη και η δόξα στους αιώνες. Αμήν».

     (14) Γιατί εάν συγχωρήσετε τους ανθρώπους τα φταιξίματά τους, θα συγχωρήσει κι εσάς ο πατέρας σας ο ουράνιος. (15) Εάν όμως δε συγχωρήσετε στους ανθρώπους τα φταιξίματά τους, ούτε και ο πατέρας σας θα συγχωρήσει τα δικά σας φταιξίματα.

     (16) Και όταν νηστεύετε, μη γίνεστε σαν τους υποκριτές σκυθρωποί, που αφήνουν τα πρόσωπά τους άπλυτα για να φανούν στους ανθρώπους πώς νηστεύουν. Αλήθεια σας λέω, ότι αυτή είναι όλη κι όλη η αμοιβή τους. (17) Εσύ όμως όταν νηστεύεις, σαπούνισε το κεφάλι σου και πλύνε το πρόσωπό σου, (18) για να μη φανείς στους ανθρώπους πώς νηστεύεις, αλλά μόνο στον πατέρα σου που είναι στα κρυφά’ και ο πατέρας σου πού βλέπει στα κρυφά, θα σου το ανταποδώσει στα φανερά.

      (19) Μη Μαζεύετε για τον εαυτό σας θησαυρούς σ’ αυτή τη γη, πού το σαράκι κι η σκουριά τους καταστρέφουν και που οι κλέφτες τρυπούν τον τοίχο και τους κλέβουν. (20) Αλλά να μαζεύετε για τον εαυτό σας θησαυρούς στον ουρανό, πού ούτε το σαράκι κι η σκουριά τους καταστρέφουν, και που ούτε οι κλέφτες τρυπούν τον τοίχο και τους κλέβουν. (21) Γιατί όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θα είναι και η καρδιά σας. (22) Το λυχνάρι του σώματος είναι το μάτι. Εάν λοιπόν το μάτι σου είναι γερό, όλο το σώμα σου θα είναι φωτεινό’ (23) εάν όμως το μάτι σου είναι άρρωστο, όλο το σώμα σου θα είναι σκοτεινό. Εάν λοιπόν το φώς που είναι μέσα σου είναι σκοτάδι, το σκοτάδι πόσο θα είναι σκοτεινότερο; (24) Κανείς δε μπορεί να είναι δούλος σε δύο κυρίους. Γιατί ή τον ένα θα μισήσει και τον άλλο θα αγαπήσει, ή στον ένα θα προσκολληθεί και τον άλλο θα τον καταφρονήσει. Δε μπορείτε να είστε δούλοι και στον Θεό και στον μαμωνά. (25) Γι’ αυτό σας λέω. Μη φροντίζετε για τη ζωή σας τι θα φάτε και τι θα πιείτε, ούτε για το σώμα σας τι θα ντυθείτε. Μήπως η ζωή δεν είναι σπουδαιότερη απ’ την τροφή, και το σώμα από το ρούχο; (26) Κοιτάξτε τα πουλιά του ουρανού, πού δε σπέρνουν ούτε θερίζουν ούτε μαζεύουν στις αποθήκες, κι όμως τα τρέφει ο πατέρας σας ο ουράνιος. Μήπως εσείς δεν αξίζετε πολύ περισσότερο από αυτά; (27) Και ποιός από σας με τις φροντίδες του μπορεί να προσθέσει έναν πήχη στο ανάστημά του; (28) Και για τα ρούχα τι φροντίζετε; Παρατηρήστε τα λουλούδια του αγρού πώς μεγαλώνουν’ ούτε κοπιάζουν ούτε γνέθουν. (29) Κι όμως σας λέω πώς ούτε ο Σολομών με όλη του τη δόξα δεν ήταν ντυμένος όπως ένα από αυτά. (30) Αφού λοιπόν τα χόρτα του αγρού, που σήμερα υπάρχουν κι αύριο ρίχνονται στον φούρνο, ο Θεός τα ντύνει έτσι, εσάς δε θα σας ντύσει πολύ καλύτερα, ολιγόπιστοι; (31) Μη φροντίσετε, λοιπόν, λέγοντας «τι θα φάμε» ή «τι θα πιούμε» ή «τι θα φορέσουμε;» (32) Γιατί όλα αυτά τα ζητούν οι εθνικοί. Άλλωστε ξέρει ο πατέρας σας ο ουράνιος ότι έχετε ανάγκη από όλα αυτά.

     (33) Εσείς, λοιπόν, να ζητάτε πρώτα τη βασιλεία του Θεού και τη δικαιοσύνη του, και όλα αυτά θα προστεθούν σε σας. Μη φροντίσετε λοιπόν για το αύριο, γιατί το αύριο θα φροντίσει για τον εαυτό του. Είναι αρκετή για τη μέρα η ταλαιπωρία της.

            Κεφάλαιο Ζ΄

Μην κρίνετε για να μην κριθείτε’ (2) γιατί με το κριτήριο που κρίνετε θα κριθείτε, και με το μέτρο που μετράτε θα σας μετρηθεί. (3) Και γιατί βλέπεις την αγκίδα που είναι στο μάτι του αδελφού σου, και το δοκάρι που είναι στο δικό σου μάτι δεν το καταλαβαίνεις; (4) Ή, πώς θα πείς στον αδελφό σου «άσε να βγάλω την αγκίδα από το μάτι σου», ενώ το δοκάρι είναι ακόμη στο δικό σου μάτι; (5) Υποκριτή, βγάλε πρώτα το δοκάρι από το μάτι σου, και τότε θα δεις καθαρά για να βγάλεις την αγκίδα από το μάτι του αδελφού σου. (6) Μη δώσετε το άγιο στα σκυλιά, ούτε να ρίξετε τα μαργαριτάρια σας μπροστά στα γουρούνια, μην τυχόν και τα τσαλαπατήσουν με τα πόδια τους κι ύστερα γυρίσουν και σας ξεσκίσουν. (7) Ζητάτε και θα σας δοθεί’ ψάχνετε και θα βρείτε’ χτυπάτε την πόρτα και θ’ ανοίξει για σας. (8) Γιατί όποιος ζητάει, παίρνει, και όποιος ψάχνει, βρίσκει, και σ’ όποιον χτυπάει την πόρτα, η πόρτα θα ανοίξει. (9) Ή μήπως είναι κανείς άνθρωπος από σας, που εάν ο γιός του τού ζητήσει ψωμί, αυτός θα του δώσει πέτρα; (10) και εάν του ζητήσει ψάρι αυτός θα του δώσει φίδι; (11) Εάν, λοιπόν, εσείς, πού είστε πονηροί, ξέρετε να δίνετε καλά πράγματα στα παιδιά σας, πόσο μάλλον ο πατέρας σας που είναι στους ουρανούς δε θα δώσει καλά πράγματα σ’ αυτούς που του ζητούν; (12) Όλα λοιπόν όσα θέλετε να σας κάνουν οι άνθρωποι, τα ίδια να κάνετε και σεις σ’ αυτούς γιατί αυτός είναι ο νόμος και οι προφήτες.

    (13) Μπείτε από τη στενή πύλη. Γιατί φαρδιά είναι η πύλη και ευρύχωρος ο δρόμος που οδηγεί στην απώλεια, και πολλοί είναι αυτοί που μπαίνουν από αυτήν. (14) Πόσο στενή είναι η πύλη και πόσο στενόχωρος ο δρόμος που οδηγεί στη ζωή, και πόσο λίγοι είναι εκείνοι πού τον βρίσκουν! (15) Και να προσέχετε από τους ψευδοπροφήτες, που σας έρχονται με ρούχα προβάτων, ενώ από μέσα είναι λύκοι αρπαχτικοί. (16) Από τους καρπούς τους θα τους καταλάβετε. Μήπως μαζεύουν από τα αγκάθια σταφύλια ή  από τα τριβόλια σύκα; (17) Έτσι, λοιπόν, το γερό δέντρο κάνει καρπούς καλούς, ενώ το άρρωστο δέντρο κάνει καρπούς κακούς. (18) Δε μπορεί το γερό δέντρο να κάνει καρπούς κακούς, ούτε το άρρωστο δέντρο να κάνει καρπούς καλούς. (19) Κάθε δέντρο που δεν κάνει καρπό καλό κόβεται και ρίχνεται στη φωτιά. (20) Επομένως, από τους καρπούς τους θα τους καταλάβετε. (21) Όποιος μου λέει «Κύριε, Κύριε» δε θα εισέλθει στη βασιλεία των ουρανών, αλλά αυτός που κάνει το θέλημα του πατέρα μου πού είναι στους ουρανούς. (22) Πολλοί θα μου πούν εκείνη τη μέρα: «Κύριε, Κύριε, μήπως στο όνομά σου δεν προφητεύουμε και στο όνομά σου δε βγάλαμε δαιμόνια, και στο όνομά σου δεν κάναμε θαύματα πολλά;» (23) Και τότε θα τους βεβαιώσω ότι: «Ποτέ μου δε σας γνώρισα. Φύγετε από μένα εσείς που υπηρετείτε την ανομία». (24) Όποιος λοιπόν ακούει τους λόγους μου αυτούς και τους εφαρμόζει, αυτόν θα τον παρουσιάσω μ’ έναν άνθρωπο μυαλωμένο, πού έχτισε το σπίτι του πάνω στην πέτρα. (25) και έπεσε βροχή και ήρθαν τα ποτάμια, και φύσηξαν οι άνεμοι και ρίχτηκαν με μανία επάνω σ’ εκείνο το σπίτι, αλλά το σπίτι δεν έπεσε, γιατί ήταν θεμελιωμένο πάνω στην πέτρα. (26) Και όποιος ακούει τους λόγους μου αυτούς και δεν τους εφαρμόζει, αυτός θα μοιάσει με άνθρωπο ανόητο, που έχτισε το σπίτι του στον άμμο’ (27) και έπεσε βροχή, και ήρθαν τα ποτάμια, και φύσηξαν οι άνεμοι και ρίχτηκαν με μανία επάνω σ’ εκείνο το σπίτι, και το σπίτι έπεσε, και το πέσιμό του ήταν τρομερό».

     (28) Όταν ο Ιησούς τελείωσε τους λόγους αυτούς, τα πλήθη έμειναν κατάπληχτα από τη διδασκαλία του. (29) Γιατί τους δίδασκε έχοντας εξουσία, και όχι όπως οι γραμματείς.

            ΣΗΜΕΙΩΜΑ  ΤΟΥ  ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ

   Πιστεύοντας ότι τίποτε δε μπορεί να σταθεί δίπλα στον λόγου του ευαγγελίου, απέφυγα να γράψω ακόμη και την παραμικρότερη σημείωση. Επειδή όμως φοβούμαι πώς έτσι αφήνω εντελώς αβοήθητο τον αναγνώστη, εκεί ακριβώς που χρειάζεται περισσότερη βοήθεια, σκέφτηκα να προσθέσω στο τέλος λίγα λόγια για τον ευαγγελιστή Ματθαίο και το ευαγγέλιό του, καθώς και για τη σαραντάχρονη ενασχόλησή μου μ’ αυτή τη μετάφραση.

     Ο ευαγγελιστής Ματθαίος, όπως ξέρουμε από το ίδιο το ευαγγέλιό του, ήταν τελώνης στην Καπερναούμ, όταν τον κάλεσε ο Χριστός και τον έκανε μαθητή του. Οι τελώνηδες ήταν αρκετά μορφωμένοι κρατικοί υπάλληλοι και είναι πιθανό ότι ο Ματθαίος υπήρξε ο πιο μορφωμένος μεταξύ των μαθητών του Χριστού. Κήρυξε πρώτα στα Ιεροσόλυμα και στην Παλαιστίνη, και έπειτα στην Αιθιοπία, την Αραβία, την Περσία, τη Μηδία, τη Μακεδονία και τη Σκυθία. Το ευαγγέλιό του το έγραψε πιθανώς το 63 μ.Χ. στην Παλαιστίνη, βασισμένος σε παλαιότερες σημειώσεις του. Είναι γραμμένο εβραϊκά (αραμαϊκά) γιατί απευθύνεται στους Ιουδαίους που έγιναν χριστιανοί. Αργότερα μεταφράστηκε στην κοινή ελληνική είτε από τον ίδιο τον Ματθαίο είτε από κάποιον σύγχρονό του. Το ευαγγέλιο θεωρείται το πιο δύσκολο, όχι μόνο για τον θεολογικό του χαρακτήρα (περιέχει πολλές αναφορές σε χωρία της Παλαιάς Διαθήκης), αλλά και για τη γλώσσα του, που παρουσιάζει αρκετές ιδιομορφίες. Επίσης, το ευαγγέλιο του Ματθαίου θεωρείται το πιό αυθεντικό αλλά και το πιό πλήρες-σ’ αυτό βασίστηκαν οι ευαγγελιστές Μάρκος και Λουκάς-, έχει αρχιτεκτονική συγκρότηση και διασώζει αρκετά καλά τη ζωντάνια της κοινής ελληνικής και τον ποιητικό χαρακτήρα της αραμαϊκής στην εποχή του Χριστού. Τέλος, το ευαγγέλιο του Ματθαίου είναι το πιό ωραίο, γιατί περιέχει ολόκληρη την επί του όρους ομιλία και περιγράφει με τον δραματικότερο και αναλυτικότερο τρόπο τα πάθη του Κυρίου.

Τον Νοέμβριο του1955, ενώ ακόμη υπηρετούσα στον στρατό, άρχισα να μεταφράζω το ευαγγέλιο του Ματθαίου, από ανάγκη να πάρω κουράγιο από τον λόγο του Χριστού. Μέχρι τον Μάρτιο του 1958 το είχα μεταφράσει, σχεδόν όλο, σε τρείς διαφορετικές μορφές (μία «λογοτεχνική», μία «λαϊκή», και μιά «μακρυγιαννική»), μά καμιά δε με ικανοποιούσε. Το 1961-1966 αποπειράθηκα να το μεταφράσω για μιά ακόμη φορά, και μάλιστα όσο γινόταν πιό πιστά. Η τέταρτη αυτή μορφή ήταν κάπως πιό υποφερτή, και γι’ αυτό την επεξεργάστηκα δύο φορές (το 1966 και το 1975).

     Τον Μάϊο του 1976 τόλμησα, παρά τις επιφυλάξεις μου, να διαβάσω τη μετάφραση της επί του όρους ομιλίας σε έναν κύκλο καθηγητών της Θεολογικής και της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Με έκπληξή μου είδα ότι η μετάφραση θεωρήθηκε από όλους καλή. Οι καθηγητές μάλιστα της ερμηνείας της Καινής Διαθήκης και της γλωσσολογίας με παρακίνησαν, με πολλή θέρμη, να ξεπεράσω τις επιφυλάξεις μου και να τη δημοσιεύσω. Δεν τους άκουσα’ προχώρησα όμως στην Τρίτη επεξεργασία (1976). Από τότε δεν έπαψα κατά καιρούς να επιφέρω μικροβελτιώσεις, με βάση το υπόμνημα του Π. Ν. Τρεμπέλα, καθώς και άλλα βοηθήματα, αλλά μόλις εφέτος το καλοκαίρι ένιωσα την ψυχική ανάγκη να ξαναβυθιστώ στο ευαγγέλιο και να επεξεργαστώ τη μετάφραση. Μετά την τέταρτη αυτή επεξεργασία, μου φάνηκε ότι θα μπορούσα να την παρουσιάσω, παρά τις ατέλειές της.

      Τη μετάφραση αυτή την αφιερώνω στη μνήμη του θεολόγου Αθανασίου Σ. Φραγκοπούλου (1904-1977), πού του οφείλω πολλά.

          Θεσσαλονίκη, Ιούλιος 1995.

            ΝΤΙΝΟΣ  ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

      Όπως προανέφερα στο εισαγωγικό σημείωμά μου πριν την αντιγραφή της «ΕΠΙ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ» από τις εκδόσεις και το περιοδικό το ΟΚΤΑΣΕΛΙΔΟ του Μπιλιέτου, καθώς διάβαζα για δεύτερη φορά την μετάφραση και, ολόκληρο το ευαγγέλιο του Ματθαίου από τις εκδόσεις Το Ροδακιό, παρατήρησα ορισμένες λεκτικές διαφορές και αλλαγές στα σημεία στίξεως των προτάσεων. Αντιπαρέβαλα και πάλι την μετάφραση και απομόνωσα εκείνες τις περιπτώσεις που συνάντησα τις μικρές και ίσως άνευ σημασίας (;) διαφορές. Εκτός και αν ο ποιητής και μεταφραστή Ντίνος Χριστιανόπουλος στην τέταρτη εκδοχή της μετάφρασής του όπως ο ίδιος μας λέει στο μεταφραστικό σημείωμά του, εξακολουθούσε μέχρι την τελευταία στιγμή-πρίν το τυπογραφείο-να επιβλέπει και να επιμελείται την μετάφραση, κάτι πιό σίγουρο, γνωρίζοντας την φιλολογική και γλωσσική ευσυνειδησία του ποιητή. Ακόμα, θα τολμούσα, παρακινδυνευμένα να συμπλήρωνα, ότι ενδέχεται να έχουν ξεφύγει ορισμένες αβλεψίες στην πολύ καλή και από αισθητικής πλευράς έκδοση του Ροδακιού. Όπως έχουμε παραδείγματος χάριν στην αρχή του εβδόμου Ζ κεφαλαίου, «Μην κρίνετε, ίνα μη κριθήτε». Όπου στην σελίδα 23 του Ροδακιού, αναγράφετε «Την κρίνετε για να μην κριθείτε..». Ας αντιγράψουμε τώρα τις μικροδιαφορές της ΕΠΙ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΟΜΙΛΙΑΣ. Μεταφέροντας την μετάφραση του Ροδακιού.

Κεφάλαιο Ε΄

(1), Όταν λοιπόν είδε τα πλήθη, ανέβηκε στο βουνό, και μόλις κάθισε ήρθαν κοντά του οι μαθητές του. (Ιδών δε τους όχλους ανέβη εις το όρος, και καθίσαντος αυτού προσήλθον αυτώ οι μαθηταί αυτού.)

(3), «Μακάριοι αυτοί που έχουν ταπεινή γνώμη για τον εαυτό τους, γιατί αυτονών είναι η βασιλεία των ουρανών. (μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστιν η βασιλεία των ουρανών.)

(11), Είστε μακάριοι, όταν εξαιτίας μου σας βρίσουν και σας καταδιώξουν και πούν εναντίον σας κάθε πονηρό λόγο λέγοντας ψέματα.(μακάριοι έστε όταν ονειδίσωσιν υμάς και διώξωσι και είπωσι πάν πονηρόν ρήμα καθ’ υμών ψευδόμενοι ένεκεν εμού)

(16), Έτσι άς λάμψει το φώς σας στους ανθρώπους, για να δούν τα καλά σας έργα και να δοξάσουν τον πατέρα σας που είναι στους ουρανούς. (ούτω λαμψάτω το φώς υμών έμπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα και δοξάσωσι τον πατέρα υμών τον εν τοίς ουρανοίς)

(18), Αλήθεια σας λέω, ώσπου να χαθεί ο ουρανός και η γη, ούτε ένα γιώτα ή μιά γραμμή ενός γράμματος δεν θα χαθεί από τον νόμο, παρά μόνο όταν γίνουν όλα. (αμήν γάρ λέγω υμίν, έως αν παρέλθη ο ουρανός και η γη, ιώτα εν ή μία κεραία ού μη παρέλθη από του νόμου έως αν πάντα γένηται.)

(19), Όποιος λοιπόν παραβεί μιά από αυτές τις πολύ μικρές εντολές, και διδάξει έτσι τους ανθρώπους, πολύ μικρός θα ονομαστεί στη βασιλεία των ουρανών. Όποιος όμως εφαρμόσει και διδάξει τις εντολές, αυτός θα ονομαστεί μεγάλος στη βασιλεία των ουρανών.( ός εάν ούν λύση μίαν των εντολών τούτων των ελαχίστων και διδάξη ούτω τους ανθρώπους, ελάχιστος κληθήσεται εν τη βασιλεία των ουρανών’ ός δ’ αν ποιήση και διδάξη ούτος μέγας κληθήσεται εν τη βασιλεία των ουρανών).

(34), ... να μην ορκιστείτε καθόλου, ούτε στον ουρανό…. Στην έκδοση του Μπιλιέτου μετά το καθόλου υπάρχει άνω και κάτω στιγμή. Στου Ροδακιού (,).

(36), Ούτε στο κεφάλι σου να ορκιστείς, γιατί ούτε μία τρίχα δε μπορείς να την κάνεις άσπρη ή μαύρη.(μήτε εν τη κεφαλή σου ομόσης, ότι ού δύνασαι μίαν τρίχα λευκήν ή μέλαιναν ποιήσαι)

(38), Ακούσατε ότι δόθηκε νόμος: «Μάτι για μάτι και δόντι για δόντι».(Ηκούσατε ότι ερρέθη, οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος.)

(43), Ακούσατε ότι δόθηκε νόμος: «Ν’ αγαπήσεις τον διπλανό σου» και να μισήσεις τον εχθρό σου» (Ηκούσατε ότι ερρέθη, αγαπήσεις τον πλησίον σου και μισήσεις τον εχθρόν σου.) 

(44), Εγώ όμως σας λέω: Να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να ευλογείτε εκείνους που σας καταριούνται, να κάνετε καλό σ’ εκείνους που σας μισούν και να προσεύχεστε για κείνους που σας κακομεταχειρίζονται και  σας κατατρέχουν, (Εγώ δε λέγω υμίν, αγαπάτε τους εχθρούς υμών, ευλογείτε τους καταρωμένους υμάς, καλώς ποιείτε τοίς μισούσιν υμάς και προσεύχεσθε υπέρ των επηρεαζόντων υμάς και διωκόντων υμάς,)

(45), για να γίνετε γιοί του πατέρα σας που είναι στους ουρανούς, και πού ανατέλλει τον ήλιο του για τους πονηρούς και τους αγαθούς, και βρέχει για τους δίκαιους και τους αδίκους. (όπως γένησθε υιοί του πατρός υμών του εν ουρανοίς, ότι τον ήλιον αυτού ανατέλλει επί πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και αδίκους.)

Κεφάλαιο ΣΤ΄

(2), Όταν, λοιπόν, κάνεις ελεημοσύνη… όπως κάνουν οι υποκριτές στις συναγωγές και στους δρόμους… (του Μπιλιέτου γράφει «στις συναγωγές και τους δρόμους..)

(4), για να είναι η ελεημοσύνη σου στα κρυφά, και ο πατέρας σου που βλέπει στα κρυφά, θα σου το ανταποδώσει στα φανερά.(όπως ή σου ή ελεημοσύνη εν τω κρυπτώ, και ο πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυπτώ αποδώσει σοι εν τω φανερώ)

(5), … Αλήθεια σας λέω, αυτή είναι όλη κι όλη η αμοιβή τους. (αμήν λέγω υμίν ότι απέχουσι τον μισθόν αυτών,)

(7), Και όταν προσεύχεστε, μη φλυαρήσετε όπως οι εθνικοί’… (στην έκδοση του Μπιλιέτου γράφει «Και όταν προσεύχεστε, να μη φλυαρήσετε όπως οι εθνικοί’…)

(12), Στην Κυριακή προσευχή, στην έκδοση του Ροδακιού γράφει «όπως κι εμείς συγχωρούμε..»

(19), Μην αποχτάτε θησαυρούς σ’ αυτή τη γη, όπου ο σκόρος και το σαράκι τους καταστρέφουν και όπου οι κλέφτες τρυπούν τον τοίχο και τους κλέβουν (Μη θησαυρίζετε υμίν θησαυρούς επί της γης, όπου σής και βρώσις αφανίζει, και όπου κλέπται  διορύσσουσι και κλέπτουσι’)

(20), Αλλά να αποχτάτε θησαυρούς στον ουρανό, όπου ούτε ο σκόρος και το σαράκι τους καταστρέφουν, και όπου ούτε οι κλέφτες τρυπούν τον τοίχο και τους κλέβουν. (θησαυρίζετε δε υμίν θησαυρούς εν ουρανώ, όπου ούτε σής’ ούτε βρώσις αφανίζει, και όπου κλέπται ού διορύσσουσιν ουδέ κλέπτουσιν’)

(23), … Αφού λοιπόν το φώς που είναι στα μάτια σου είναι σκοτάδι, το σκοτάδι πόσο θα είναι σκοτεινότερο; (… εί ούν το φώς το εν σοί σκότος εστί, το σκότος πόσον;)

(24). Μετά το «Δε μπορείτε να είστε δούλοι» λείπει ο συμπλεκτικός σύνδεσμος και.

(26), Στην έκδοση του Μπιλιέτου γράφει «… κι όμως τα τρέφει ο πατέρας σας…, στου Ροδακιού, «και τα τρέφει ο πατέρας σας..

(27), Και ποιός από σας με τις φροντίδες του μπορεί να προσθέσει έστω και μία μέρα στη ζωή του; Στην έκδοση του Μπιλιέτου γράφει: «Και ποιος από σας με τις φροντίδες του μπορεί να προσθέσει έναν πήχη στο ανάστημά του;» (τις δε εξ υμών μεριμνών δύναται προσθείναι επί την ηλικίαν αυτού πήχυν ένα;)

(29), Σας λέω όμως πώς ούτε… Στην έκδοση του Μπιλιέτου έχουμε «Κι όμως σας λέω πώς ούτε ο Σολομών..»

(30), … που σήμερα υπάρχουν και αύριο ρίχνονται στον φούρνο,…» Στην έκδοση του Μπιλιέτου έχουμε «που σήμερα υπάρχουν κι αύριο…» Επίσης στο «εσάς δε θα σας ντύσει πολύ περισσότερο, ολιγόπιστοι;» του Ροδακιού, σε αυτήν του Μπιλιέτου γράφει «πολύ καλύτερα, ολιγόπιστοι;)

Κεφάλαιο Ζ΄

(1), Την κρίνετε για να μην κριθείτε’ Στην έκδοση του Μπιλιέτου έχουμε: «Μην κρίνετε για να μην κριθείτε» (Μην κρίνετε, ίνα μη κριθήτε΄)

(2), γιατί με όποιο κριτήριο κρίνετε θα κριθείτε και με όποιο μέτρο μετράτε θα σας μετρηθεί. Στην έκδοση του Μπιλιέτου έχουμε: «γιατί με το κριτήριο που κρίνετε θα κριθείτε, και με το μέτρο που μετράτε θα σας μετρηθεί», (εν ω γάρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, και εν ω μέτρω μετρείτε μετρηθήσεται υμίν,)

(6), Μη δώσετε το άγιο στα σκυλιά και μη ρίξετε τα μαργαριτάρια σας… Στην έκδοση του Μπιλιέτου έχουμε: «Μή δώσετε το άγιο στα σκυλιά, ούτε να ρίξτε τα μαργαριτάρια…»

(9), Ή μήπως είναι κανείς από σας, που εάν ο γιός του του ζητήσει ψωμί, αυτός θα του δώσει πέτρα; Στην έκδοση του Μπιλιέτου έχουμε: «Ή μήπως είναι κανείς άνθρωπος από σας, που εάν ο γιός του του ζητήσει ψωμί…» (ή τις έστιν εξ υμών άνθρωπος, όν εάν αιτήση ο υιός αυτού άρτον, μη λίθον επιδώσει αυτώ;)

(28) και (29), Όταν ο Ιησούς τελείωσε τους λόγους αυτούς, τα πλήθη έμειναν σαστισμένα από τη διδασκαλία του. (29). Γιατί τους δίδασκε όπως αυτός που έχει εξουσία, και όχι όπως οι γραμματείς. Στην έκδοση του Μπιλιέτου διαβάζουμε: «Όταν ο Ιησούς τελείωσε τους λόγους αυτούς, τα πλήθη, έμειναν κατάπληχτοι από τη διδασκαλία του. (29) Γιατί τους δίδασκε έχοντας εξουσία, και όχι όπως οι γραμματείς». (Και εγένετο ότε συνετέλεσεν ο Ιησούς τους λόγους τούτους, εξεπλήσσοντο οι όχλοι επί τη διδαχή αυτού. ήν γαρ διδάσκων αυτούς ως εξουσίαν έχων, και ούχ ως οι γραμματείς.)

      Την διπλή έκδοση της μετάφρασης του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου, «Η ΕΠΙ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ» και «ΤΟ ΑΓΙΟ ΚΑΙ ΙΕΡΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΑΤΘΑΙΟ», υποδέχτηκαν οι κριτικοί της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας με θετικά αλλά και αρνητικά σχόλια. Αντιγράφω τα ονόματα και τα έντυπα που τυγχάνει να γνωρίζω:

Α) Θανάσης Γεωργιάδης, εφημερίδα «Ελληνικός Βορράς», Θεσσαλονίκη 5.5.1996., ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΛΟΓΟΥ, σελίδες 143-147

Β) Παν. Σιμώτας, περιοδικό «Γρηγόριος ο Παλαμάς», Θεσσαλονίκη, αριθ. 768, Μάϊος-Αύγουστος 1997, σελ. 493-495. ΤΟ ΑΓΙΟ ΚΑΙ ΙΕΡΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΑΤΘΑΙΟ, μτφ. Ντ. Χριστιανόπουλος. Σελίδες 147-150.

Γ) Δημήτρης Χουλιαράκης, περιοδικό «Νέες Ιδέες» Θεσσαλονίκη, Ιούλιος- Σεπτέμβριος 1997, σ.18. ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟΣ ΛΟΓΟΣ, Σελίδες 150-153

Και οι τρείς κριτικές δημοσιεύονται στον τόμο Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΕΖΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΤΙΝΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ 1964-2005. Επιλογή. Εκδόσεις INFOPRINT, Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 2005.

Επίσης,

-Νίκος Μπακουνάκης, εφημερίδα Το Βήμα Κυριακή 15/10/1995, σ.56/20. Στην σελίδα «Νέες Εποχές» Το Κατά Χριστιανόπουλον Ευαγγέλιο. Εξαιρετικό και εμπεριστατωμένο κείμενο. Με δείγμα μεταφραστικής γραφής «Για τα χαμένα πρόβατα του Ισραήλ». Από την αρχή του κειμένου αντιγράφουμε:

«Η μετάφραση του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου από τον ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο, που θα κυκλοφορήσει στο τέλος του φθινοπώρου (εκδόσεις Το Ροδακιό), έρχεται να δοκιμάσει όχι μόνο τις βεβαιότητές μας και τις παραδεδεγμένες ιδέες μας για τα βιβλικά κείμενα αλλά και την καθαρή λογοτεχνική λειτουργία  των κειμένων αυτών, πέρα από τις θρησκευτικές φορτίσεις και συνδηλώσεις, τις αναγνώσεις και τις παραναγνώσεις αιώνων. Και από το τέλος:

«Φυσικά, ουδείς μεταφραστής των Ευαγγελίων κινδυνεύει να τιμωρηθεί σήμερα και, πολύ περισσότερο, ουδεμία μετάφραση Γραφών είναι ικανή να οδηγήσει κυβερνήσεις σε πτώση. Άλλωστε όλος ο εικοστός αιώνας σημαδεύτηκε από κάθε είδους αναγνώσεις των βιβλικών κειμένων, που μας εξοικείωσαν με το «βέβηλο» ή το «ασεβές», ίσως η σημερινή «τιμωρία» να είναι η σιωπηλή άρνηση της Εκκλησίας να εντάξει μεταφράσεις των Ευαγγελίων στο λειτουργικό τυπικό της.

     Πώς θα ‘βλεπε όμως ο Ντίνος Χριστιανόπουλος την ένταξη μεταφράσεων της Αγίας Γραφής στη θρησκευτική λατρεία; Λέει: ΄Αυτό είναι θέμα όχι μόνο της Εκκλησίας αλλά και των πνευματικών ανθρώπων. Ίσως είναι ακόμη νωρίς. Πάντως θα χαιρόμουν αν η Εκκλησία αποδεχόταν κάποτε τη μετάφρασή μου για λειτουργική χρήση. Στο κάτω κάτω, ίσως είναι η σχετικά καλύτερη από όσες άλλες έχουν γίνει κατά καιρούς».

-Μικέλα Χαρτουλάρη: Ρεπορτάζ, εφημερίδα Τα Νέα 15/1/1996, σ. 12. ‘Από ανάγκη να πάρω κουράγιο». Τότε που βρήκα στήριγμα το Ευαγγέλιο. Συνοδεύεται και με μετάφραση των Κεφαλαίων ΣΤ΄, και Ζ΄.

-Β.(ασίλης) Κ. Κ.(αλαμαράς) εφημερίδα Ελευθεροτυπία Δευτέρα 22/1/1996. Το Ευαγγέλιο μεταφρασμένο από τον Χριστιανόπουλο. Σχόλιο και παρουσίαση της έκδοσης του «Μπιλιέτου», και μνεία της έκδοσης «Τέσσερα παραμύθια. Σπουδές λαϊκού λόγου» σε δεύτερη έκδοση.

-εφημερίδα Έθνος 31/3/1996. Σε οκτώ σελίδες. Ν. Χ. Ολόκληρη η «Επί του Όρους ομιλία του Κυρίου» σε απόδοση του Θεσσαλονικιού ποιητή στο «Οκτασέλιδο» λογοτεχνικό περιοδικό.

-εφημερίδα Ελευθεροτυπία 29/3/1997.

-περιοδικό Αθηνόραμα τχ. 1070/11-4-1997 Κατά Ματθαίον

-περιοδικό Έψιλον τχ. 315/20-4-1997. ‘Οι κακοί σπόροι»

-Βίκυ Χαρισοπούλου, εφημερίδα Τα Νέα 21/4/1997, «Μνημείο επαναστατικότητας», Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος παρουσιάζει απόψε, επίσημα τη μετάφραση του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου. Εμπεριστατωμένο ρεπορτάζ της εκδήλωσης και απόσπασμα μετάφρασης «Το μαστίγωμα των Φιλισταίων».

-Γιώργος Μητράκης, εφημερίδα Εξουσία, Μεγάλη Τρίτη 22/4/1997, σ.72-73. Στο «Τέμπο». Από το Ευαγγέλιο στην αμαρτία. Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος μετέφραζε επί 40 χρόνια το «Κατά Ματθαίον». Συνέντευξη του ποιητή και έκθεση των πεπραγμένων της μετάφρασής του. Δημοσιεύονται αποσπάσματα απαντήσεων.

-Δημήτρης Χουλιαράκης, εφημερίδα Το Βήμα, Κυριακή 25/5/1997, σ.5. Αχειροποίητος λόγος.

Σημείωση:  Το καλογραμμένο κείμενο πλησίασμα της μεταφραστικής εργασίας του Ντίνου Χριστιανόπουλου, δημοσιεύτηκε όπως γνωρίζουμε πρώτη φορά στην πολιτική πρωινή εφημερίδα «Το Βήμα» Κυριακή 25 Μαϊου 1997. Στα «βιβλία-κείμενα» από αυτήν την πρώτη δημοσίευση αναδημοσιεύεται στο περιοδικό της Θεσσαλονίκης «Νέες Ιδέες» δίχως να αναφέρεται η πρώτη πηγή. Από εδώ δημοσιεύεται και πάλι στο βιβλίο «Η Κριτική για τα πεζογραφήματα του Ντίνου Χριστιανόπουλου.  

-Β. Κ. Καλαμαράς, εφημερίδα Ελευθεροτυπία 23/4/1997. Το κατά Ντίνον Ευαγγέλιο. Κείμενο για την έκδοση των εκδόσεων «Το Ροδακιό»

-Δήμητρα Παυλάκου, εφημερίδα Η Αυγή 26/4/1997,

                  Το ποτήριο της πίστης.

   «Γιατί μόνο σε σας δόθηκε η χάρη να ξέρετε τα μυστήρια της βασιλείας των ουρανών (…) Γιατί όποιος έχει, θα του δοθεί κι άλλο και θα του περισσέψει, όποιος όμως δεν έχει, κι αυτό που έχει θα του αφαιρεθεί».

            Κατά Ματθαίο (ΙΓ΄ 11-13)

     Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος είναι κατά ένα περίεργο τρόπο ο πιο αγαπητός στους χριστιανούς μαθητής του Χριστού. Συναισθηματικός, μελίρρυτος, απλός, με περιγραφές που αγγίζουν τα όρια της ύψιστης λογοτεχνίας και συγχρόνως ταπεινός κατά την περιγραφή, αφανής, με μιά ψυχή μικρού παιδιού, γεμάτος θέρμη. Παρότι όλοι περιγράφουν, εξιστορούν, διηγούνται τα ίδια γεγονότα στα Ευαγγέλια, ο Ματθαίος έχει αυτό το κάτι πού τον διακρίνει. Αυτό το κάτι, η ψυχή του γραπτού, φαίνεται πώς συγκίνησε τον ποιητή, δοκιμιογράφο και φιλόλογο Ντ. Χριστιανόπουλο να μεταγράψει το κατά Ματθαίον και όχι άλλο Ευαγγέλιο. Ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 1955 τότε που υπηρετούσε στο στρατό-όπως γράφει ο ίδιος στο καταληκτικό σημείωμα-από ανάγκη να στηριχθεί στον λόγο του Χριστού για να εμψυχωθεί, για να πάρει κουράγιο. Μέσα σε τρία χρόνια κατάφερε να το μεταφράσει σε τρείς διαφορετικές μορφές, μια «λογοτεχνική» μια «λαϊκή» και μια «μακρυγιαννική», όπως λέει αλλά δεν ήταν αυτό που ήθελε ως τελικό αποτέλεσμα. Το 1961-1966 επεχείρησε να το μεταφράσει όσο γινόταν πιο πιστά. Αυτή η μορφή κράτησε και την επεξεργάστηκε το 1966 και το 1975. Το 1976 έδειξε  ένα μέρος σε καθηγητές της Θεολογικής και της Φιλοσοφικής, ενθουσιάστηκαν και ευτυχώς η απόφαση της δημοσίευσης άρχισε να απασχολεί τον ποιητή. Μια ακόμη επεξεργασία και το κατά Ματθαίον, ήρθε στα χέρια μας. Διαθέτει τον εσωτερικό ρυθμό του ευαγγελικού κειμένου, δεν προσκόπτει σε υφάλους, δεν έχει τίποτα το επιτηδευμένο και το ψεύτικο σε φραστικά στολίδια, πρόκειται για μια μετάφραση που βαραίνει πάνω της η επί σαράντα χρόνια δοκιμασία του λόγου. Δεν κάνει πουθενά, αυτό που λέμε, «κοιλιά». Είναι ένα δεμένο κείμενο ρέον, πιστά προσηλωμένο στο πρωτότυπο, σε μια γλωσσική απόχρωση απλή, λιτή και συγχρόνως σοβαρή και αυστηρή. Η τελευταία επεξεργασία έγινε το 1995, που ο ποιητής αισθάνθηκε πάλι την ανάγκη να κοινωνήσει τον Θείον Λόγον. Αυτή την επεξεργασία, την τέταρτη, εξέδωσαν οι εκδόσεις «ΤΟ ΡΟΔΑΚΙΟ», σε ένα λιτό και απέρριτο βιβλίο με μια ξυλογραφία του Νίκου Νικολαϊδη. Διάβαζα τη μετάφραση και μου ήρθε σαν αστραπή ο ψαλμός ΡΚ΄ (120): «Ήρα τους οφθαλμούς μου εις τα όρη, όθεν ήξει η βοήθειά μου. Η βοήθεια μου παρά Κυρίου του ποιήσαντος τον ουρανόν και την γην. Μη δώης εις σαλόν τον πόδα σου, μηδέ νυστάξει, ο φυλάσσων σε. Ιδού, ου νυστάξει, ουδέ υπνώσει ο φυλάσσων τον Ισραήλ. Κύριος φυλάξει σε. Κύριος σκέπη σοι επι χείρα δεξιάν σου. Ημέρας ο ήλιος ού συγκαύσει σε, ουδέ η σελήνη την νύχτα. Κύριος φυλάξει σε από παντός κακού… Φυλάξει την ψυχήν σου ο Κύριος. Κύριος φυλάξει την είσοδόν σου και την έξοδόν σου, από του νυν και έως του αιώνος».

Σημείωση: Η ποιήτρια και κριτικός, συνεργάτης της εφημερίδας, Δήμητρα Παυλάκου, στο ίδιο σημείωμα βιβλιοκρίνει και τον τόμο με άρθρα των εκδόσεων «ΑΚΡΙΤΑΣ», «Ενότης εν τη ποικιλία». Επιλογή θεολογικών κειμένων. Εκδόσεις ΑΚΡΙΤΑΣ 1996.

-Ελένης Μπίστικα, εφημερίδα Η Καθημερινή 24/7/1997, στο «Σημειωματάριο», σελ. 2,

Το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον» σε απόδοση Ντίνου Χριστιανόπουλου.

      «Από τις δώδεκα το μεσημέρι έγινε σκοτάδι σε όλη τη γη έως τις τρείς το απόγευμα. Και κατά τις τρείς το απόγευμα ο Ιησούς φώναξε με δυνατή φωνή λέγοντας: ¨Ηλί, ηλί, λαμά σαβαχθανί;», δηλαδή, «Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;». Και μερικοί από εκείνους που βρίσκονταν εκεί, όταν τον άκουσαν έλεγαν ότι «τον Ηλία φωνάζει αυτός». Και αμέσως έτρεξε ένας από αυτούς και πήρε ένα σφουγγάρι, το βούτηξε στο ξίδι, το έβαλε σε ένα καλάμι και του έδινε να πιει, ενώ οι υπόλοιποι έλεγαν: «Άσε να δούμε αν θα έρθει ο Ηλίας να τον σώσει». Κι ο Ιησούς πάλι φώναξε με δυνατή φωνή και παρέδωσε το πνεύμα. Και τότε το παραπέτασμα του ναού σκίστηκε στα δύο από πάνω ως κάτω, και η γη σείστηκε και οι πέτρες σκίστηκαν και τα μνήματα άνοιξαν και πολλά σώματα πεθαμένων αγίων αναστήθηκαν και βγήκαν από τα μνήματα μετά την ανάστασή του και μπήκαν στην αγία πόλη και εμφανίστηκαν σε πολλούς. Αλλά και ο εκατόνταρχος κι αυτοί που ήταν μαζί του και φύλαγαν τον Ιησού, βλέποντας τον σεισμό και τα όσα έγιναν, φοβήθηκαν πάρα πολύ και είπαν: «Αληθινά, Θεού γιος ήταν αυτός». Εκεί ήταν και πολλές γυναίκες, που έβλεπαν από μακριά, οι οποίες ακολουθήσει τον Ιησού από την Γαλιλαία και τον υπηρετούσαν. Και μεταξύ τους ήταν η Μαρία η Μαγδαληνή και η Μαρία η μητέρα του Ιακώβου και του Ιωσήφ και η μητέρα των γιων του Ζεβεδαίου».

     Ένα από τα αποσπάσματα που διάβασε χθες. Μεγάλη Τετάρτη, ο ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος από τη μετάφραση του Αγίου Ευαγγελίου Κατά Ματθαίον, μια επίπονος πνευματική εργασία, ένα τάξιμο και προσκύνημα μαζί πάνω στο κείμενο του «Κατά Ματθαίου Ευαγγελίου». Η αναζήτηση της τελειότητας που χαρακτηρίζει τον Θεσσαλονικιό ποιητή και η διακαής επιθυμία του να μείνει πιστός στο πνεύμα και το γράμμα του κειμένου κατά την απόδοσή του στη νεοελληνική, είχαν ως αποτέλεσμα να χρειαστεί σαράντα χρόνια για να επεξεργαστεί τη μετάφρασή του, «Μισό αιώνα διαβάζω λογοτεχνία», γράφει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, «μα τη δύναμη και τη γλύκα που έχουν τα λόγια του Χριστού δεν τη βρήκα αλλού πουθενά». Από την Εταιρεία Φίλων του περιοδικού «Εκηβόλος» και των εκδόσεων «Το Ροδακιό», το λιτό, σκούρο κόκκινο βιβλίο με τη μετάφραση του Ντίνου Χριστιανόπουλου, από την «Καινή Διαθήκη», έκδοση «Ζωής». Είναι σε πολυτονική γραφή, τυπώθηκαν 3.000 αντίτυπα για «Το Ροδακιό» και συνοδεύεται με ξυλογραφία του Νίκου Νικολαϊδη. Πρώτα στην Αθήνα, και χθες, Μεγάλη Τετάρη, στη Θεσσαλονίκη, στο Πολιτιστικό Κέντρο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος διάβασε έξι κεφάλαια από τη δική του μετάφραση του «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιου».  

- Τζίμης Παπανικολόπουλου, περιοδικό Αντί τχ. 680/12-2-1999, σ. 58-60, Ευαγγελικών συνέχεια και άδοξο τέλος (Σκέψεις με αφορμή τη μετάφραση του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου)

Πυκνό και καλογραμμένο, δομημένο κείμενο, με αρνητική θέση στον τελικό του συμπερασματικό σχολιασμό της μετάφρασης του Ν. Χ. Σημειώνει μεταξύ άλλων ο συντάκτης: «Στο σημείωμα αυτό θα προσπαθήσω να διατυπώσω απλά κάποιες σκέψεις χωρίς καμμία πρόθεση να διεκδικήσω  την ορθότητά τους, διότι η συστέγαση απόψεων συνήθως συνωστισμό, κοινοτοπία και ανεπιθύμητα ζωύφια. Θα εκθέσω λοιπόν τους λόγους για τους οποίους σύμφωνα με την άποψή μου, η ίδια η ιδέα της μετάφρασης του Ευαγγελίου ήταν ατυχής, η δε μετάφραση ατυχέστερη» σ.58..

Κεφάλαιο ΚΓ΄

‘Τότε ο Ιησούς μίλησε στα πλήθη και στους μαθητές του, λέγοντας: «Στον θρόνο του Μωυσή κάθισαν οι γραμματείς και οι Φαρισαίοι. Όλα λοιπόν όσα σας πούν να εφαρμόζετε, να τα εφαρμόζετε και να τα κάνετε’ σαν τα έργα τους όμως να μην κάνετε τίποτα’ γιατί λένε και δεν κάνουν. Δηλαδή δένουν φορτία βαριά και δυσβάσταχτα, και τα φορτώνουν στους ώμους των ανθρώπων, αυτοί όμως ούτε με το δάχτυλό τους δε θέλουν να τα μετακινήσουν. Και όλα τους τα έργα τα κάνουν για να φαντάξουν στα μάτια των ανθρώπων.’ Μτφ. Ν. Χ. σελίδα 70

Γιώργος Χ. Μπαλούρδος

Πειραιάς 15 Αυγούστου 2022

Το μικρό Πάσχα του Καλοκαιριού.