ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ
ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΝΤΙΝΟΥ
ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ
Φίλε μου, τραντάζει το αίμα της καρδιάς μου
η
φοβερή τόλμη μιάς στιγμής παραδομού
που
η εποχή της φρόνησης ποτέ δε θ’ αναιρέσει
Μ’
αυτή, μόνο μ’ αυτή έχουμε υπάρξει.
Τ.
Σ. ΕΛΙΟΤ
(μετ.
Γ. Σεφέρη)
Με τους Ελιοτικούς αυτούς στίχους μεταφρασμένους από τον ποιητή Γιώργο Σεφέρη ως μότο, σελίδα 9, ανοίγει την αυλαία της συγκεντρωτικής έκδοσης των ποιημάτων του ο εκ Θεσσαλονίκης ποιητής, πεζογράφος, εκδότης, γκαλερίστας, φιλόλογος, μεταφραστής, επιμελητής εκδόσεων, διευθυντής περιοδικού, ανθολόγος, «ρεμπετολόγος», ερευνητής των ιστορικών και πολιτιστικών ιχνών της γενέθλιας πόλης του Ντίνος Χριστιανόπουλος. Ντίνος Χριστιανόπουλος «ΠΟΙΗΜΑΤΑ» τρίτη έκδοση, Διαγωνίου Θεσσαλονίκη 1998, σ.σ.424. Στοιχειοθεσία Infoprint, εκτύπωση Θανάση Αλτιντζή. Διαστάσεις 11,5Χ15. Πρώτη έκδοση 1986, δεύτερη έκδοση 1992, τρίτη έκδοση 1998, αναγράφονται στον κολοφώνα της έκδοσης σελίδα 409. Εκδόσεις Διαγωνίου. Νέα σειρά 25. Τα ΠΟΙΗΜΑΤΑ του Ντίνου Χριστιανόπουλου τυπώθηκαν σε τρίτη έκδοση τον Μάιο του 1998 στη Θεσσαλονίκη (στοιχειοθεσία Infoprint εκτύπωση Α. Αλτιντζή βιβλιοδεσία Γ. Δεληδημητρίου) σε 5000 αντίτυπα με σχέδια εξωφύλλου και επιμέλεια του Κάρολου Τσίζεκ.
Δεν χρησιμοποιώ τυχαία την τρίτη έκδοση του 1998, των Ποιητικών Απάντων του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου, η καλλιγραφική αφιέρωσή του: στον αγαπητό φίλο Γιώργο Μπαλούρδο. Ντίνος Χριστιανόπουλος, με ημερομηνία Θεσσαλονίκη, 28.7.98, με δεσμεύει συναισθηματικά και καλλιτεχνικά, ακόμα και σήμερα, δύο χρόνια μετά την σωματική του απώλεια. Το βιβλίο συνοδεύονταν με μία κασέτα με τραγούδια που τραγουδούσε ο ποιητής. Ίσως, δύο απλά λόγια, μία μικρή αφιέρωση, ένα γραμματόσημο πάνω σε ένα φάκελο αποστολής, ένα λιλιπούτειο σχέδια στην πρώτη σελίδα, είναι αυτά που έχει ανάγκη η ταλαιπωρημένη ψυχή του ανθρώπου ο οποίος αγαπά την ποίηση, καθώς ο χρόνος διαβαίνει με ταχύτητες ακατανόητες στον κοινό νου. Αφήνοντας πίσω του σκόρπιες αναμνήσεις, άτακτες παλαιές μνήμες, τυχαίες συναντήσεις, απρόβλεπτα τηλεφωνήματα, ασύντακτες παραστάσεις περασμένων στιγμών ζωής, συντεταγμένες του χρόνου σωματικές και φυσικές απώλειες. Βλέμματα και οσμές φιλικών σχέσεων, χειρονομίες από το πουθενά, αγγίγματα ευαισθησίας, ονειρικά ταξίδια με πλοηγό την τέχνη. Σχέσεις αβροφροσύνης, ευγενικές και τίμιες μεταξύ δημιουργών, συγγραφέων, ποιητών. Ακόμα και μεταξύ κοινών αναγνωστικών περιπλανήσεων. Έχω αναφερθεί σε προηγούμενα σημειώματά μου-σε αυτήν την μικρή λογοτεχνική ιστοσελίδα-στον ποιητή, τα ποιήματα, την φιλική επαφή μου με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο. (τεχνηέντως αποφεύγω να γράψω κυρός).Καθώς ο χρόνος περνά από πάνω σου και αφήνει τα καταλυτικά του σημάδια, οι άνθρωποι που γνώρισες στο διάβα του βίου σου, είτε για μία καρπερή νύχτα προσωπικών στιγμών επαφής είτε για μια καρποφόρα φιλική σχέση, δεν ξεχνιούνται. Είναι της ζωής σου η Πινακοθήκη, στιγμών και αισθήσεων, μνήμες και αναμνήσεις μιας προγενέστερης εποχής που θαμποφέγγουν στο παρελθόν του ατομικού σου βίου. Είναι τα βαδίσματα κοινών σχεδιασμών οραμάτων και ονείρων, και ας μην πραγματοποιήθηκαν, ή έστω, υλοποιήθηκαν σε έναν βαθμό, δίχως την ένταση που ευελπιστούσες. Τα οράματα ζωής που είσαι πλέον βέβαιος ότι κάπου κουρνιάζουν στο βάθος των αποθηκών της ζωής σου. Εκεί που φυλάσσεις ότι πολύτιμο και δυνατό, αλλά, και ότι «σαβούρα» έχει συγκεντρώσει η σκέψη σου δίχως να το πάρεις χαμπάρι. Γιατί, στην ζωή, δεν υπάρχουν μόνο «σαβουραναγνώστες» όπως κάποτε παλαιός φίλος είπε για μένα μα, και οι μνήμες και οι αναμνήσεις κουρέλια και ρετάλια στιγμών που με αυτά, υφαίνεις στον αργαλειό της ζωής το υφαντό της ατομικής σου περιπέτειας.
Σε κάποια από αυτά τα σημειώματα-που έγραψα και ανάρτησα στην ιστοσελίδα μου για τον ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο- είχα αναφερθεί στην εμπιστοσύνη που μου είχε δείξει ο Θεσσαλονικιός ποιητής όταν βρέθηκε στα χέρια μου η νεανική του Αλληλογραφία με τον ποιητή και φιλόλογο Σταύρο Βαβούρη. Ο οποίος και εκείνος με την σειρά του, δείχνοντας μου φιλική εμπιστοσύνη μου δώρισε τον φάκελο με τα Γράμματα τους που είχε διαφυλάξει. Η εμπιστοσύνη και των δύο καταξιωμένων ποιητών, δεν με γέμισε μόνο χαρά αλλά και με μία πνευματική μικρή ευθύνη-που μου αναλογούσε-στην διατήρηση της πνευματικής και συγγραφικής τους μνήμης. Την ίδια ευθύνη ένιωσα και με τις ημερολογιακές σελίδες του συγγραφέα και μεταφραστή δασκάλου Κίμωνα Φράϊερ. Έχοντας σαν αρχή ότι, υπάρχουν γραπτά και πράγματα που δεν χρειάζεται να κοινοποιηθούν σε εμάς τους υπόλοιπους, εννοώ το ευρύ αναγνωστικό κοινό στο οποίο υπαγόμαστε. Δεν προσθέτει τίποτα περισσότερο στην φήμη ενός δημιουργού η έκδοση προσωπικών του στιγμών. Το κυρίως έργο είναι αυτό που μετράει. Οι πολιτικές του ιδέες, η στάση του απέναντι στα προβλήματα του ανθρώπου, της ανθρωπότητας, ο ιδεολογικός του καμβάς, οι οντολογικές του αναζητήσεις, οι υπαρξιακές του επιλογές. Τα άλλα, είναι η σκόνη του παρελθόντος χρόνου. Έτσι προσεγγίζω τα προσωπικά κυκλοφορούντα ή ανέκδοτα ημερολόγια και σημειώσεις των καλλιτεχνών, γελώντας πολλές φορές με το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα. Πόσες υποσχέσεις δεν τηρήθηκαν πόσες προδοσίες δεν ζήσαμε, πόσες αγάπες δεν χάθηκαν, πόσες διαβάσματα δεν πήγαν στράφι. Τι μένει στο τέλος, ίσως ένα λυγμικό Άχ! λίγο πριν μας σκεπάσει η λήθη πρόσωπα και έργα. Θεούς και Ανθρώπους, αναγνωρίσεις και θαψίματα. Εκεί στον μεταιχμιακό κόμβο όπου η ζωή και ο θάνατος συναντά την γλώσσα, δηλαδή, αυτόν τον γοητευτικό μύθο των λέξεων που ξέρει να μας γαληνεύει αλλά και να μας κοροϊδεύει και μάλιστα, ανοιχτά και προκλητικά.
Μένοντας στην έρημη πόλη να φυλάω τις «Θερμοπύλες» του Καλοκαιριού, καθώς η φωνή της Σωτηρίας Μπέλλου ακούγεται να λέει: «Με αεροπλάνα και βαπόρια και με τους φίλους τους παλιούς….» διαβάζω ανάμεσα στα άλλα βιβλία που έχω πλάϊ μου, τα Ποιήματα του ποιητή Σταύρου Βαβούρη και του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου. Προσπαθώ να τους φέρω στην σκέψη μου, να ερμηνεύσω τα τότε λεγόμενά τους προς εμένα, να κατανοήσω τα νοήματα που κρύβονται πίσω από τις ποιητικές τους λέξεις, τους μικρούς στίχους τους, τα πολύστροφα ή ολιγόστροφα ποιήματά τους, τα πεζά τους, τα κριτικά τους σημειώματα. Σχεδιάζω σε φύλλα χαρτιού το πλαίσιο των θεματικών τους συνθέσεων, διαχωρίζω πρόσωπα, τοπία και καταστάσεις, αρχαία σύμβολα της ιστορίας και της τραγωδίας, της μυθικής παράδοσης. Λέξεις και προστάσεις, ρήσεις και μηνύματα, αισθήσεις προερχόμενες από τον θρησκευτικό χριστιανικό κύκλο, αυτόν τον ζωογόνο λαϊκό μύθο που μπολιάζει εδώ και 2000 χρόνια την ελληνική συνείδηση, την σκέψη και εξακολουθεί να διαμορφώνει την παράδοση αυτού του τόπου. Ιδιαίτερα στο ποιητικό σώμα του Ντίνου Χριστιανόπουλου, τα θρησκευτικά σύμβολα, οι ευαγγελικές και βιβλικές ρήσεις εντάσσονται αρμονικά μέσα στα μικρού μεγέθους ποιήματά του, ή προτάσσονται ως τίτλοι δύστυχων ποιητικών στιγμών. Όπως και νάχει η ένταση του ερωτικού πάθους συμβαδίζει στην ποίησή του με τον γονιμοποιό εμπλουτισμό με καθοριστικής σημασίας λέξεις και ρήσεις, έννοιες και ανθρωπιστικές διδαχές της θρησκευτικής ορθόδοξης παράδοσης. Οφείλουμε κάποτε να αποδεχτούμε ή να κατανοήσουμε μάλλον σωστότερα ότι, ο έρωτας έχει πολλά πρόσωπα και εκδοχές, το ίδιο και η πίστη των ανθρώπων. Τα κλισέ κουτάκια είναι για τις κρατικές επιταγές συμβίωσης ετερόκλητων μαζών και όχι για την ετερότητα των διαπροσωπικών μας σχέσεων και επιλογών. Ο Σταύρος Βαβούρης αλλά και ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, αυτό το «θείο χάρισμα» της έμπνευσης που τους δώρισε η φύση, το ποιητικό τους τάλαντο, το ξόδευσαν τόκω εν καλώ για εμάς, τους αναγνώστες εν γένει του ποιητικού και πεζογραφικού λόγου. Αν ένας νέος-σημερινός φιλαναγνώστης των καιρών μας πάρει στα χέρια του μία ποιητική συλλογή του Ντίνου Χριστιανόπουλου, ξεφυλλίσει την συγκεντρωτική έκδοση των Ποιητικών του ΑΠΑΝΤΩΝ, αυτήν που έχω μπροστά μου, δεν θα αφήσει εύκολα τον τόμο από τα χέρια. Θα ξενυχτίσει ερωτικά και πνευματικά μαζί της. Θα συνπροσευχηθεί όχι μόνο νοερός αλλά και σωματικώς, αναλογιζόμενος ο καθένας ή η κάθε μία το δικό του ερωτικό σύμπαν, τις δικές του εμπειρίες, το ατομικό του κελλί καταφύγιο προσευχής στον όποιο Θεό πιστεύει ή δεν πιστεύει. Μικροί σπινθήρες ποιητικής ερωτικής ευωχίας, Ένα πλήρης ευαισθησίας ερωτικό σωματικό πάθος που υποφέρει, βασανίζεται, τυραννιέται, ταλαιπωρείται μέσα στα σκοτεινά σοκάκια της πόλης της Θεσσαλονίκης, σε σκοτεινές αίθουσες κινηματογράφου, σε υγρά πάρκα και σε κρυψώνες της παραλίας. Σε δωμάτια που, δεν αντέχουν τον πόνο, την απόρριψη, την ηδονή των ανθρωπίνων σωμάτων. Ποιητικά σώματα αντανακλάσεις ερωτικών του στιγμών, υπαρξιακές μεταμέλειες, εμπειρίες άγχους, κερδοφορίας επαφές, εκμετάλλευση επιθυμιών για μία στιγμιαία επαφή, για ένα τυχαίο χάδι, για ένα φιλί από το πουθενά, για ένα λυμένο από τα κορδόνια του άρβυλο που δηλώνει ποιος έχει το πάνω χέρι στην συνάντηση. Αγωνία μιάς ψυχής τρέμουσας από την συγκίνηση που εκπέμπει το σώματα στην αναζήτηση ενός άλλου σώματος. Στην εσπερινή τσάρκα, την ασέληνο από τρυφερότητα νύχτα, το κερδοφόρο ηλιοβασίλεμα, στο πάρκο που κυκλοφορούν μόνο υπάρξεις καταδιωκόμενες ακόμα και από τον ίδιο τους τον εαυτό. Τα σοκάκια των αντρείων της ηδονής δηλαδή, των ατόμων που έμαθαν να αντέχουν στο φως των σκιών. Τι σημασία έχει ο χρόνος και ο τόπος, η ηλικία και το φύλο, αν είναι άντρας ή γυναίκα, αδελφή ή τραβεστί, χαμίνι του δρόμου ή χασαπάκι (που θα έλεγε και ο Γιώργος Ιωάννου), παιδί του μηχανουργείου ή εξοδούχος στρατιώπαις. Τι σημασία έχει αν βλέπουμε έναν κόσμο να κινείται στις παρυφές της αγάπης και του κέρδους. Στα σύνορα της απαξίωσης και των ενοχών που, μετατρέπονται σε καύλα ηδονής. Όταν όλα μεταποιούνται στην στους στίχους του Χριστιανόπουλου σε ποιητικές αισθήσεις, της ψυχής φτερουγίσματα. Τραντάγματα πόνου και θλίψης που, γίνονται συνοδευτικές περιπλανήσεις στο όρος των Ελαιών. Εκεί που ουκ εστί άρρεν και θήλυ αλλά έλεος σωμάτων επαφής. Οι Εικόνες της ποίησής του αναβοσβήνουν σαν τα πολύχρωμα λαμπάκια στο «χριστουγεννιάτικο» δέντρο της ερωτικής μας. Ο ποιητικός λόγος του Ντίνου Χριστιανόπουλου είναι γεμάτος αγάπη για τα μικρά και τα τιποτένια για τα εξόριστα από το σώμα της κοινωνίας. Νέοι και μεγαλύτερης ηλικίας άντρες, μικρά ζώα και κρυφές ομορφιές της πόλης, τύποι της νύχτας και του υποκόσμου, ζητιάνοι του έρωτα και πελαργοί του πάθους, ηδονή μέσα στην ηδονή, όλα τυλίγονται μέσα σε ένα πέπλο αγάπης, κατανόησης, συγκατάβασης, αποδοχής και προπάντων χριστιανικού ελέους. Ένα ανθρώπινο έλεος αποδοχής ακόμη και αυτής της απόρριψης. Γιατί στην πραγματικότητα του καμινιού της ζωής του καθενός μας, έλεος σημαίνει ερημία. Συνειδητοποίηση της μοναξιάς μας. Είτε πιστεύεις σε έναν μεταφυσικό μύθο είτε όχι, είτε επιλέγεις ετεροφυλόφιλο είτε ομοφυλόφιλο έρωτα. Το διακύβευμα είναι κοινό. Διανύουμε μία έρημο από την στιγμή που γεννιόμαστε, μονάχοι, μέχρι το σκοτάδι να μας τυλίξει και πάλι στην αγκαλιά του. Το ταξίδι αυτό γίνεται με πολλές εκδοχές «σωστικών ψευδών». Του έρωτα, της πίστης, της μεταφυσικής, της πολιτικής, της επανάστασης, της ποίησης, της τέχνης, της απιστίας, της θυσίας. Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος κατόρθωσε να μεταποιήσει το μαύρο των εμπειριών της ερωτικής του ζωής σε μία εξομολογητική ποιητική αθωότητα. Σε μία εκ βαθέων ειλικρίνεια που στάζει γλυκό πόνο. Ευωδιάζει κάτι που δεν επιτεύχθηκε ποτέ ή ίσως μόνο ελάχιστες φορές. Μυρωδιά ενός ερωτικού ποιητικού επιταφίου, που δεν στολίστηκε πάντα με τα μυροφόρα άνθη της ηδονής και της αγάπης. Η συγκλονιστική ειλικρίνεια του λόγου του Ντίνου Χριστιανόπουλου, η αμεσότητα της ποιητικής του γραφής, ο απλός, καθημερινός και σταράτος λόγος του, η κουβεντιαστή μικρή φράση του, η φόρμα της ποίησής του, είτε έχουμε να κάνουμε με καθαρή ποίηση είτε με στίχο μελωδικό ένα είδος λαϊκού τραγουδιού που ντύνεται την ποίηση, ή δεν ξεχωρίζει από αυτήν, οι άμεσες λαϊκές λέξεις με το ιδιαίτερο νοηματικό τους περιεχόμενο, βαρύτητα και συμβολισμό, λέξεις με τις οποίες οικοδομεί το ποιητικό του σώμα, κάνουν την ποιητική του παρουσία κάτι παραπάνω από θελκτική και ποθητή στα μάτια μας. Της προσφέρουν τον «μεγαλειώδη» χαρακτήρα που συναντάμε σε δυτικοευρωπαίους ερωτικούς ποιητές. Ίσως, κάπως υπερβολικά να σημειώναμε ότι ο Χριστιανόπουλος, κέρδισε κάτι που δεν κατόρθωσε ο κλασικοτραφής-ιστορικοτραφής και βυζαντινός ερωτικός Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, ότι ο Χριστιανόπουλος μπορεί να ενταχθεί σε αυτό το μυστικό ρεύμα της μεταφυσικής ερωτικής θρησκευτικής ποίησης. Ίσως. Ο Χριστιανόπουλος, παρά του ότι μας μιλά περισσότερο για την ερημία του ερωτευμένου σώματος, το άδοξο της επαφής, την μη αποδοχή της ερωτικής πράξης από τον Άλλον, για την πίκρα μετά την τυχαία σωματική συνεύρεση στα νυχτοπερπατήματά του, για τον ερωτικό του προσωπικό «γολγοθά» δεν γίνεται ποτέ πεσιμιστής, νιχιλιστής, άθεος του έρωτα, της ηδονής. Η ηδονή του είναι σαν του Αγίου Σεβαστιανού. Που δεν διακρίνεις εύκολα αν είναι χαρά ηδονής ή χαρά πίστης αυτή η μεταφυσική ηδυπάθεια του κορμιού και του προσώπου. Το βέλος είναι ένα. Κοινό. Κάπου στα ποιητικά του σπλάχνα καιροφυλακτεί μία αθωότητα βλέμματος έστω και αν είναι κυνική η ματιά της περιγραφής του, σκληρός ο σχολιασμός του, αποκαρδιωτική η αποτίμηση της ανάμνησης της ερωτικής συνάντησης. Το ερωτικό σώμα του ποιητή ότι ήταν να νηστεύσει νήστευσε, τώρα έχει έρθει η σειρά της ποιητικής ανάμνησης να αποδώσει τα παρελθόντα, τις σκιερές ερωτικές στιγμές με άκρα ταπείνωση, έλεος, ειλικρίνεια, επαναλαμβανόμενες δόσεις «μεταμέλειας» στο μαθημένο από τα δεινά και τα τραύματα της Ζωής, Σώμα της Ποίησης. Της Ποίησης που γνωρίζει να εξομολογεί και να εξομολογείται δίχως ηθικές ή κοινωνικές αναστολές, και παραδείσια χαράτσια εισόδου. Χωρίς θρησκευτικές τύψεις, αγκυλώσεις ενοχικών προβολών. Υπάρχει κάτι το τραγικό στον ποιητικό λόγο του Ντίνου Χριστιανόπουλου, ενώ δεν μπορείς να εντάξεις την ποίησή του σε αυτό που θα χαρακτηρίζαμε θρησκευτικό ή μυστικό μεταφυσικό πλαίσιο, (πέρα από την παρατήρηση που έκανα παραπάνω) στην βαθύτερη ουσία της είναι μία καθαρά ερωτική ομοφυλόφιλη ποίηση, είναι βουτηγμένη μέσα σε μία θρησκευτική κολυμπήθρα του Σιλωάμ. Δεν διαμερισματοποιείται ο λόγος του σε ποιητικά είδη όπως του Αλεξανδρινού, (ιστορικά, πολιτικά, ερωτικά κλπ.) δεν ρέπει σε αρχαιοθεματικές μάσκες σε χαρακτηριστικά σύμβολα του Αρχαίου Τραγικού λόγου όπως στην ποίηση του Σταύρου Βαβούρη, δεν ηλιοφορεί όπως το ποιητικό ερωτικό σύμπαν του Οδυσσέα Ελύτη. Ο ερωτικός λόγος του Ντίνου Χριστιανόπουλου εμφορείται από ένα ανθρωπιστικό κλίμα που υπερβαίνει τα όρια των γεωγραφικών περιγραφών των ερωτικών του στιγμών και περιπτώσεων, ατομικών του προθέσεων. Η ποίηση του Θεσσαλονικιού έχει στρώματα ανάγνωσης που ίσως, να μην τα έχουμε φέρει στην επιφάνεια, αναδείξει ακόμα όσο θα έπρεπε. Μπορεί το βλέμμα μας να εστιάζεται περισσότερο στους ερωτικούς δρόμους, παράδρομους και σοκάκια της ποίησής του, να μας κεντρίζει (ορισμένες φορές και από περιέργεια) η σωματοποίηση των ερωτικών του αισθήσεων και παθών οι οποίες δεν φτάνουν στην πλήρωση αλλά στην στέρηση. Η ερημιά του κορμιού αντανακλά και την ερημιά της επαφής, της τυχαίας συνάντησης, της ανωνυμίας της στολής, του φετιχισμού της στρατιωτικής αρβύλας, τον υγρών και σκοτεινών δρόμων, πίσω όμως από την κουρτίνα των ερωτικών του συνευρέσεων καιροφυλακτεί μία ανθρώπινη παρουσία που φτερουγίζει γεμάτη αγάπη, κατανόηση, ελεήμονα διάθεση, χέρια που απλώνονται σε «θρησκευτική» δέηση έρωτος, μεταφυσική σχεδόν επιθυμία αγγίγματος του μέσα του κόσμου που κρατά φυλακισμένο το ιδρωμένο από την πρόσκαιρη «καύλα» κορμί. Υπάρχει μία ατμόσφαιρα θρησκευτική η οποία αναιρεί την σκληρότητα του ιδρωμένου κορμιού και τις ενοχές του, τις τύψεις ενός σώματος που απέτυχε στην κοινωνία με το άλλο Σώμα όχι εξαιτίας του. Της ισχύς που ποθεί και δεν θέλει να το αποδεχτεί, εφευρίσκοντας διάφορες δικαιολογίες στις στιγμές της συνεύρεσης. Φωτισμοί χαμηλοί, θολοί όπως και τα επιτρεπτά από το άλλο ανώνυμο άτομο αγγίγματα. Σαν ένα "μη μου άπτου" του έρωτα.
Τον ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο, μπορεί να τον εντάξουμε σε όποια ποιητική κατηγορία ή ποιητικό είδος θέλουμε, ποτέ όμως δεν θα σημειώναμε ότι υπήρξε ένας «αστιγματικός» ερωτικός-υπαρξιακός ποιητής. Το βλέμμα του είναι τόσο αθώο και καθαρό όσο το δικό μας στην αποδοχή του σκούρου της δικής μας ζωής. Στον καθρέφτη της ποίησής του, δεν μπορείς να γράψεις εύκολα αν το άτομο που έρχεται σε σωματική επαφή είναι ο τυχοδιώκτης έρωτας ή ο ίδιος ο έρωτας μέσα στον σύντομο χρόνο της ζωής μας. Το άτομο, το πρόσωπο, το σχήμα, το χρώμα, το περιβάλλον, η αίσθηση, η απόρριψη, η πίκρα, το συμφέρον, οι ερωτικοί περιορισμοί, το πάσχον σώμα που δεν βολεύεται μέσα στην ερημιά του, οι διόπτρες της μνήμης, η αδήριτη και σκληρή ερωτική πραγματικότητα, τα ερωτικά σωματικά λείψανα της ζωής υπό το φώς της σκιάς, οι λαϊκές εκφράσεις, οι λέξεις που δηλώνουν την αλήθεια του ποιητικού υποκειμένου, οι κατακόμβες της ερωτικής ανάσας στις παραλίες της ερημιάς, όλα αυτά σφυρηλατούν το Σώμα της Ποίησης του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Αντιπροσωπεύουν το Σώμα του πάθους του ποιητικού ερωτικού του λόγου, το σπάνιο ήθος στον χώρο της ερωτογραφίας της ποιητικής έκφρασης. Σαν και αυτόν του γάλλου μυθιστοριογράφου Ζαν Ζενέ και όχι ένα ερωτικό πρόσωπο με Μάσκες όπως αυτό του Μαρσέλ Προύστ, ή του Αντρέ Ζίντ. Ο λόγος του δεν έχει την αψάδα αλλά ψυχράδα του Γκίνσμπεργκ, ούτε την χασμουρική ανιαρότητα του Ουίλλιαμ Μπάροοζ. Έχει αυτό το πάθος της ερωτικής ζεστασιάς του Ίβηρα ποιητή Φρεδερίκο Γκαρθία Λόρκα. Το προσωπικό πάθος δεν εκπέμπεται συνήθως προς τα έξω αλλά προς το μέσα του ανθρώπου για να εκφράσει την παρουσία του Άλλου όχι την απουσία του όπως στον Νίκο Αλέξη Ασλάνογλου. Δεν στελεχώνει μόνο την ενοχή αλλά και την συγνώμη. Είναι τα χρηστά και χρήσιμα υπολείμματα του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου από το χριστιανικό σχολείο της ζωής που μαθήτευσε στα νεανικά του χρόνια. Το ανθρωπιστικό κλίμα είναι διάχυτο στο έργο του. Δεν γνωρίζω πόσο βασανίστηκε στην προσωπική του ζωή ή πόσο απόλαυσε το τζιβαερικό των ερωτικών του προκλήσεων και απορρίψεων, πόσο έρημη στάθηκε η σωματική του παρουσία, σίγουρα όμως, μας άφησε ένα ποιητικό σώμα πλήρες αισθήσεων και ψυχικών προκλήσεων. Εικόνες και στιγμιότυπα μεταμέλειες όχι ενός ερωτικού ανθρώπου μόνο αλλά μιάς εποχής. Προφήτευσε ίσως και παρά την επιθυμία του το τέλος της ευαισθησίας και τρυφερότητας της σωματικής ερωτικής επαφής. Της επαφής που είχε αρχίσει να μπαίνει στην διατίμηση των άξενων εμπορικών συναλλαγών και συναναστροφών του 21ου αιώνα, όπου όλα είναι όπως το τραγουδά ο συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος, «… και προπαντός Αμέρικανικά…». Δωρικός ο λόγος του, πρόσφορο η γραφή του, σήματα φωτεινά οι λέξεις του. Κοφτές οι προτάσεις του, απέρριψε κάθε είδους διανοουμενίστικης διάθεσης, ψευδεπίγραφη λογιοσύνη, υπήρξε εν πλήρη επι γνώση λαϊκός. Ένας λαϊκός βαρδάρης του ποιητικού λόγου όχι μόνο της Θεσσαλονίκης αλλά της ελληνικής ποιητικής γραφής.
Σε αυτό το σημείωμα αποφάσισα να αποδελτιώσω και να καταγράψω τους τίτλους των ποιημάτων των συλλογών του που μας κληροδότησε. Γνωρίζουμε παρόμοιες εργασίες, δηλαδή, καταγραφή τίτλων ποιημάτων και λέξεων, όπως του Αλεξανδρινού ποιητή Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, του Οδυσσέα Ελύτη, του Γιώργου Σεφέρη, του Μίλτου Σαχτούρη και ορισμένων άλλων. «Ψυχρών» αποδελτιώσεων που έρχονται να συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του έργου των ποιητών, στην ανετότερη εξέταση της ποιητικής τους παραγωγής, στο ξεκλείδωμα των ποιητικών τους μηνυμάτων, στις επαναλήψεις των ποιητικών τους επιλογών, στις διακειμενικές τους συνομιλίες, τις επιρροές, τις «αντιγραφές», τα δάνεια στοιχεία από άλλες φωνές, τις επαναλήψεις και αντιγραφές, με δύο λόγια τον εσωτερικό και εξωτερικό περίγυρο μέσα στον οποίο αρχιτεκτονεί την δική του ποιητική φωνή και σύμπαν ο ποιητής. Ελπίζω οι καταγραφές αυτές των τίτλων και των πρώτων στίχων των άτιτλων ποιητικών συλλογών του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου, να σταθούν ένα μικρό εφαλτήριο ανάλυσης της ποιητικής παρουσίας του ποιητή. Να βοηθήσουν στην πληρέστερη γνωριμία μας μαζί του. Τουλάχιστον, αυτός είναι ο σκοπός αυτής της μικρής ιστοσελίδας και του γράφοντος.
Η Αλφαβητική σειρά
των τίτλων και των πρώτων στίχων να επαναλάβουμε, στηρίχτηκε στην έκδοση των
Απάντων του, έκδοσης της Διαγωνίου 1998, γ΄ έκδοση. Μετά τον τίτλο του ποιήματος
ή του πρώτου στίχου της μίας άτιτλης συλλογής όπως «ΤΟ ΚΟΡΜΙ ΚΑΙ ΤΟ ΣΑΡΑΚΙ»
ανοίγω παρένθεση και γράφω τον αριθμό πχ. 1, 2, 3,4… που αναλογεί στον τίτλο
της συλλογής που έχω αριθμήσει, δηλαδή σε ποια συλλογή του ανήκει το
συγκεκριμένο ποίημα (ο τίτλος του ή ο πρώτος στίχος) ενώ ακριβώς μετά αναφέρω
την σελίδα που το συναντάμε στην έκδοση του 1998. Με τον τρόπο αυτόν, ο
αναγνώστης που δεν έχει τον συγκεντρωτικό τόμο ώστε να παραβάλλει ή
υπομνηματίσει, αλλά μεμονωμένες συλλογές του ποιητή προγενέστερων χρόνων στην
διάθεσή του να μπορεί να βοηθηθεί. Διαπιστώνουμε ότι πολλοί τίτλοι ποιημάτων
είναι κοινοί, ενώ το ποίημα που ακολουθεί διαπραγματεύεται άλλο θέμα. Ορισμένοι
τίτλοι δίνονται μέσα σε παρένθεση και με μικρότερα στοιχεία από τον ίδιο τον
ποιητή. ίσως γιατί δεν τον καλύπτει ο πρώτος στίχος. Ορισμένοι πρώτοι στίχου
που καταγράφω με μικρά γράμματα, συνεχίζονται και ολοκληρώνονται με δεύτερο
στίχο και δίνουν το ποίημα. Δεν ολοκλήρωσα την αντιγραφή γιατί θα ήταν σαν να
επέλεγα να προβώ σε μία ανθολόγηση. Πάρα πολλές ποιητικές μονάδες του
Χριστιανόπουλου αποτελούνται από δύο μόνο στίχους. Η ποιητική του φόρμα είναι
από τις πλέον ολιγόστιχες στην ιστορία του ελληνικού ποιητικού λόγου. Μέσα σε
μιάς δωρικής μικρής φόρμας ποίημα περικλείεται όλο το νόημα που θέλει να δώσει
ο ποιητής. Ανάμεσα στην ποιητική του θεματογραφία ξεχωρίζουν και τα ποιήματα
εκείνα που αναφέρονται σε γάτες, σκύλους, γαϊδουράκια κλπ.
Ας διαβάσουμε τι πληροφορίες και στοιχεία μας δίνει ο ίδιος ο ποιητής
και εκδότης για τον τόμο των Ποιητικών του Απάντων. Στην σελίδα 408 σημειώνει:
«Η έκδοση αυτή συνοψίζει τα εξής βιβλία:
-Ποιήματα, Δεύτερη έκδοση. Θεσσαλονίκη 1992
-Το κορμί και το σαράκι. Νεώτερα ποιήματα. Παιανία, 1997
-Νεκρή πιάτσα. Τρίτη έκδοση. Θεσσαλονίκη, 1990
-Νεκρή πιάτσα. Νεώτερα ποιήματα. Παιανία, 1997
-Το αιώνιο παράπονο. Τρίτη έκδοση. Θεσσαλονίκη, 1993.
Στην αρχή της έκδοσης και συγκεκριμένα στην σελίδα 4 αναγράφεται η εργογραφία του ποιητή, τα λογοτεχνικά βιβλία με τις εξής κατηγορίες: ΠΟΙΗΜΑΤΑ- ΠΕΖΑ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ-ΔΟΚΙΜΙΑ-ΜΕΛΕΤΕΣ-ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ.
Ο τόμος κλείνει με τις σελίδες 411-422 όπου καταγράφονται οι ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΟΥ 1957-1998. Υπεύθυνος Ντίνος Χριστιανόπουλος. Καλλιτεχνικός επιμελητής Κάρολος Τσίζεκ. Τυπογραφείο Νίκου ΝικολαΪδη, Θεσσαλονίκη. Στο σύνολο των εκδόσεων της Διαγωνίου, αναγνωρίζουμε και τα βιβλία, πρώτων και δεύτερων εκδόσεων του εκδότη και ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου που κυκλοφόρησαν. Αναλυτικά έχουμε τους εξής τίτλους βιβλίων Θεσσαλονικιών ποιητών και ποιητριών:
ΠΡΟΔΡΟΜΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 1957-1960.
Τρείς τίτλοι έργων: του Ντίνου Χριστιανόπουλου, του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη και του Νίκου Αλέξη Ασλάνογλου.
ΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 70 τίτλοι βιβλίων
ΜΙΚΡΗ ΣΕΙΡΑ 31 τίτλοι βιβλίων
ΕΚΤΟΣ ΣΕΙΡΑΣ. 1 Τίτλος. Ντίνος Χριστιανόπουλος, Μικρά ποιήματα 1975, σ.σ.64
ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ 25 Τίτλοι βιβλίων. Ο νούμερο 25 είναι η έκδοση του 1998 του ποιητή. Όλα τα βιβλία στη σειρά αυτή είναι του Ντίνου Χριστιανόπουλου.
ΣΕΙΡΑ ΤΕΧΝΗΣ 19 Τίτλοι βιβλίων
ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΑ 2 τίτλοι βιβλίων
ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: 1 Τίτλος. Ντίνος Χριστιανόπουλος, Ελληνικές εφημερίδες Θεσσαλονίκης επί τουρκοκρατίας, 1869-1912, 1992.
ΧΩΡΙΣ ΕΝΔΕΙΞΗ ΕΚΔΟΤΗ 1 τίτλος. Ντίνου Χριστιανόπουλου, Σύντομη ιστορία του Διδυμοτείχου, 1993. Επιμέλεια Ντίνου Χριστιανόπουλου.
ΚΑΣΕΤΕΣ 9. Στις 3 συμμετέχει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος.
Τα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ της έκδοσης καταλαμβάνουν τις σελίδες 391-407
Στην έκδοση αναγράφεται ο τίτλος της συλλογής πχ. «Εποχή των ισχνών αγελάδων» και ακολουθεί ο αριθμός της σελίδας και ο τίτλος του ποιήματος. πχ. σ. 11 Εκατόνταρχος Κορνήλιος (1950), πχ. σ. 12 Μαγδαληνή, και ούτω καθ’ εξής.
Για ορθότερη αποδελτίωση στο παρόν σημείωμα για τα 350 Ποιήματα του Ντίνου Χριστιανόπουλου, αρίθμησα τις συλλογές (εν συνόλω 7) που περιλαμβάνει η έκδοση του 1998. Άθροισα τις ποιητικές μονάδες κάθε συλλογής και δίνω το σύνολο των τελικών ποιημάτων που παρουσιάζονται. Τα Ποιήματα καταγράφονται με την σειρά του ελληνικού αλφαβήτου. Όσοι τίτλοι έχουν άρθρο εντάσσονται στο γράμμα του άρθρου πχ. Η, Ο, Το, κλπ. Δεν γνωρίζω αν η αποδελτίωση αυτή-των τίτλων των ποιημάτων του Ντίνου Χριστιανόπουλου έχει πραγματοποιηθεί από άλλους ερευνητές ώστε να τους μνημονεύσω. Έτσι, θέλω να πιστεύω, ότι η αλφαβητική αυτή καταγραφή των τίτλων των ποιημάτων του ποιητή ή των πρώτων στίχων του γίνεται για πρώτη φορά. Σε μια άλλη ανάγνωση και εξερεύνηση της ποιητικής θεματολογίας,-σε μελλοντική εργασία- που μας άφησε ο Χριστιανόπουλος, αξίζει να καταγραφούν τα πρόσωπα που φωτογραφίζονται, η ηλικία των προσώπων, η επαγγελματική τους ιδιότητα, η καταγωγή, ο ατομικός τους τρόπος ερωτικής ή κοινωνικής διασκέδασης, το λεξιλόγιό τους. ο σωματότυπός τους, η στολή ή ενδυμασία τους. Να εντοπίσουμε τα αρχαία και θρησκευτικά σύμβολα και ονόματα της ποίησής του, οι ήρωες (βλέπε Μακρυγιάννη), οι ευαγγελικές και αρχαίες φράσεις που βρίσκονται διάσπαρτες μέσα στο ποιητικό του σώμα, οι τοποθεσίες και τα σοκάκια, δρόμοι και οι πλατείες της πόλης της Θεσσαλονίκης. Ο χρωματικός καμβάς, ο μεικτός πλούτος της γλώσσας του, οι λαϊκές εκφράσεις, το καθημερινό λαϊκό λεξιλόγιο το οποίο χρησιμοποιεί ο ποιητής. Ο συγγραφέας Κυριάκος Ντελόπουλος, τις προηγούμενες δεκαετίες, μας έχει δώσει εξαιρετικές εργασίες-αποδελτιώσεις των 154 ποιημάτων του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη. Το ίδιο και οι εργασίες του συγγραφέα κυρού Δημήτρη Μαρωνίτη για την ποίηση του υδραίου Μίλτου Σαχτούρη. Να προσθέσουμε και τον ξεχωριστό τόμο, Ευρετήριο των Παλαμικών Απάντων των εκδόσεων Μπίρης, 16 τόμοι όπου αποδελτιώνονται οι τίτλοι των ποιημάτων του ποιητή Κωστή Παλαμά. Υποψιάζομαι ότι δυσκολίες παρόμοιας αποδελτίωσης θα έχει ο ερευνητής, ο οποίος θα αποφασίσει να εξετάσει τα πολύτομα Ποιητικά Άπαντα του ποιητή Γιάννη Ρίτσου. Όταν μάλιστα, υπάρχουν ακόμα 11 ανέκδοτοι τόμοι ποιημάτων του.
Οι 7 συλλογές είναι οι εξής καθώς και ο αριθμός των ποιημάτων τους.
1., Εποχή των Ισχνών αγελάδων. Σελίδες 11-30. Δημοσιεύονται 12 τίτλοι
2., Ξένα γόνατα. Σελίδες 33-50. Δημοσιεύονται 18 τίτλοι
3., Ανυπεράσπιστος καημός. Σελίδες 53-97. Δημοσιεύονται 45 τίτλοι
4., Ο αλλήθωρος. Σελίδες 101-126. Δημοσιεύονται 22 τίτλοι
5., Το κορμί και το σαράκι. Σελίδες 129-301. Δημοσιεύονται 173 ποιητικές μονάδες
6., Νεκρή πιάτσα. Σελίδες 305-362. Δημοσιεύονται 56 ποιητικές μονάδες
7., Το αιώνιο παράπονο. Σελίδες 365-389. Δημοσιεύονται 24 ποιητικές μονάδες
Η τρίτη έκδοση ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ του Ντίνου Χριστιανόπουλου, εκδόσεις Διαγωνίου, Θεσσαλονίκη 1998 περιέχει 350 συνολικά ποιήματα.
Α
ΑΙΣΘΗΜΑ (6/328)
ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟΣ ΓΙΑ ΤΡΥΦΕΡΟΤΗΤΑ (3/72)
ακόμη και ο σύλλογος ευνούχων (5/229)
ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΚΑΣΕΤΑ ΜΕ ΙΤΑΛΙΚΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ (6/332)
αλήθεια, πόσο σκλάβος μπορεί να ‘ναι (5/300)
ΑΛΗΤΗΣ 1986 (6/339)
ΑΛΛΑ ΛΟΓΙΑ, Ν’ ΑΓΑΠΙΟΜΑΣΤΕ (6/360)
Αν δεν μπορείς να χτίσεις (5/179)
ΑΝΑΣΤΟΛΗ (2/46)
ΑΝΘΡΩΠΑΚΙ (6/309)
ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΗΣ ΛΑΟΔΙΚΕΙΑΣ (1/22-23)
ΑΝΟΙΓΕΙΣ ΚΑΙ ΚΛΕΙΝΕΙΣ ΣΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙ (4/116)
ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ ΥΠΕΡ ΟΙΔΙΠΟΔΟΣ (1/24-25)
[αντιπαροχή] (5/239)
ΑΠΛΗΣΤΙΑ (7/384)
ΑΠΟ ΚΟΡΜΙ ΣΕ ΚΟΡΜΙ (3/55)
ΑΠΟΓΕΥΜΑ (4/103)
ΑΠΟΚΟΥΜΠΙ (3/82)
απ’ όλα τα αφηρημένα ουσιαστικά (5/187)
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ (2/37)
ΑΠΟΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΟΙ (4/111-112)
ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΕΙΣ (6/342)
απόψε η νύχτα στόλισε το πάρκο (5/210)
απόψε μ’ επιστράτευσε η νύχτα (5/169)
«αράπικο τρικαλινό καρπούζι (5/269)
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΔΡΟΜΗ (6/354)
ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ 1949 (4/101-102)
αυτά τα φιλιά (5/158)
αφαίρεσε τη νύχτα απ’ τα μάτια σου (5/190)
Β
ΒΑΛΤΑΣΑΡ (4/108)
ΒΑΡΔΑΡΙ 1977 (6/305)
ΒΑΡΔΑΡΙ: ΙΛΙΟΥ ΠΕΡΣΙΣ (6/337)
ΒΑΡΔΑΡΙ (7/373)
ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ (3/95)
βγάλε τη στολή σου (5/162)
ΒΟΛΕΜΑΤΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ (3/58)
ΒΟΥΡΚΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΑΣΙΜΟ ΤΗΣ ΓΚΑΡΣΟΝΙΕΡΑΣ ΜΟΥ (6/307)
βράδυ γλυκό (5/133)
ΒΡΗΚΑ ΤΟ ΤΑΙΡΙ ΜΟΥ (7/380)
ΒΡΟΧΟΣ (2/45)
βύθισε τον ήλιο σου (5/164)
Γ
ΓΑΤΑ (6/343)
ΓΕΝΤΙ ΚΟΥΛΕ (7/386)
[Γιαννούλης Χαλεπάς] (5/284)
γιά μιά καλύτερη ποιότητα ζωής (5/271)
γιά να γλιτώσει το στρατό ο Νίκος (5/265)
γιά σένα μιά ακόμα δοκιμή (5/240)
γιά το πέτσινο σακάκι σου (5/282)
ΓΟΝΥΚΛΙΣΙΑ (6/311)
Δ
δε μπόρεσα (5/139)
ΔΗΜΑΣ (1/16-17)
ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ (2/38)
ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ ΧΑΡΑΣ (3/60)
«ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ»- ΜΠΛΟΥΖ (6/352)
ΔΙΧΩΣ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗ (2/33)
δόξα έχει η μαύρη πέτρα σου και το ξερό χορτάρι (5/255)
ΔΥΣΚΟΛΗ ΘΕΣΗ (6/353)
ΔΥΤΙΚΕΣ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ (3/96)
δυό βήματα είναι το βουνό (5/283)
δώδεκα χρόνια τώρα (5/132)
Ε
ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΩ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ (4/110)
ΕΓΝΑΤΙΑ (3/74)
ΕΓΝΑΤΙΑ (7/377)
ΕΓΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΣΟΥ (7/368)
[εθνική οδός] (5/202)
«είναι βαθιές οι ρίζες» (5/213)
είπαν στο δέντρο (5/254)
είσαι υπόκοσμος (5/209)
είσαι ωραίος στίχος (5/221)
είχαν δεν είχαν τους ξεκάναν (5/244)
ΕΚΑΤΟΝΤΑΡΧΟΣ ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ (1/11)
εκείνοι που αγάπησες (5/154)
ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΠΑΙΔΕΨΑΝ (3/53)
εκεί πού κάναν πιάτσα οι πουτάνες (5/287)
έλαιον θέλω και ού θυσίαν (5/203)
ένα άγγιγμα μονάχα (5/129)
ένα μήνα τώρα (5/143)
ΕΝΑΣ ΕΥΗΘΗΣ ΜΑΛΩΝΕΙ ΤΑ ΔΕΝΤΡΑ (6/347)
ένας νεαρός μου έφερε (5/150)
ΕΝΟΣ ΛΕΠΤΟΥ ΣΙΓΗ (3/57)
ενώ γράφω ένα ποίημα (5/199)
ΕΞΟΝΤΩΣΗ (3/67)
επάνω ο ουρανός, κάτω η νύχτα (5/188)
επάνω στη λευκή φλοκάτη (5/165)
ΕΠΕΤΕΙΟΣ (3/61)
ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΜΟΝΑΞΙΑ (2/36)
ΕΠΙΛΟΓΟΣ (2/49)
ΕΡΩΤΑΣ (3/65)
ΕΡΩΤΑΣ (3/88)
ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΑ ΧΩΡΑΦΙΑ (3/84)
εσείς δεν καταργήσατε τη δυτική; (5/294)
ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ (6/359)
έστησα το αντίσκηνό μου (5/166)
εσύ ‘σαι τριαντάφυλλο (5/216)
ΕΣΥ ΠΟΥ ΠΑΝΤΑ ΚΑΤΙ ΔΙΑΣΩΖΕΙΣ (4/114)
«έτσι στο τσάμπα;» (5/264)
έχτισα τον παράδεισό μου (5/2007)
[ευαγγελική εκκλησία] (5/180)
Η
Η ΑΓΚΙΔΑ (4/125)
Η ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΡΙΣΜΟΥ (6/320)
Η ΘΑΛΑΣΣΑ (4/124)
η θάλασσα ηδονίζεται με τα ναυάγια (5/153)
Η ΚΑΚΙΑ ΣΤΙΓΜΗ (3/69)
η κάλτσα τρυπάει (5/181)
η μελανιά που μού ‘κανες στο στήθος (5/152)
Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΜΕ ΧΑΛΑΣΕ (7/382)
Η ΝΥΧΤΑ (4/119)
η νύχτα είναι παγερή (5/194)
η νύχτα με οδήγησε σ’ αυτούς τους δρόμους (5/266)
Η ΝΥΧΤΑ ΤΟ ‘ΧΕΙ ΑΠΟΨΕ (3/66)
η αξία της γλάστρας (5/245)
η πιό τρελή ηδονή της γλώσσας (5/292)
η ομορφιά σου εξασκήθηκε (5/176)
Η ΦΥΣΑΡΜΟΝΙΚΑ (3/81)
Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ (6/329)
ΗΛΙΟΒΑΣΙΛΕΜΑ (3/71)
Θ
θάλασσα (5/248)
Θανάση, γιατί έκοψες το άλφα από μπροστά; (5/219)
θέλω να είμαι κοντά σας (5/177)
θυσίασα τον ύπνο μου κυρία (5/212)
Ι
ΙΘΑΚΗ (1/26)
IN MEMORIAM (4/107)
Κ
καημένε Μακρυγιάννη να ‘ξερες (5/211)
ΚΑΘΑΡΙΣΤΡΙΑ (4/106)
κάθε βράδυ η καμπάνα των σκελιών τους (5/214)
κάθε δυό και τρείς (5/270)
κάθε φορά που βρέχει μοναξιά (5/208)
κάθε φορά που νομίζω πως σ’ έχω στο χέρι (5/200)
καινούργιο χιόνι πέφτει (5/204)
και τί δεν κάνατε για να με θάψετε (5/260)
ΚΑΚΟΦΗΜΗ ΣΥΝΟΙΚΙΑ (6/322-323)
ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ (3/90)
«καλύτερα να πάμε σινεμά» μου είπε (5/246)
κάνε το σώμα μου φωλιά (5/195)
κάνω να σε φιλήσω (5/189)
ΚΑΤΑΤΡΕΓΜΕΝΟΙ (4/123)
ΚΑΤΑΤΡΕΧΟΥΝ ΤΗ ΓΡΑΦΙΚΟΤΗΤΑ (4/117)
κοιτάσματα ηδονής στα σκέλια σου (5/142)
ΚΟΡΔΟΝΑΚΙΑ ΚΑΙ ΛΑΣΤΙΧΑΚΙΑ (6/326-327)
ΚΟΣΜΙΚΟΙ ΝΕΟΙ (3/63)
ΚΥΚΛΑΜΙΝΑ ΚΑΙ ΧΑΜΟΜΗΛΙΑ (4/109)
Λ
ΛΑΔΑΔΙΚΑ (6/345)
λάμπουν τα πεντακάθαρα άρβυλα αραδιασμένα στα παπουτσάδικα του Βαρδάρι (5/301)
[λαϊκές απογευματινές] (5/290)
λογιώ λογιώ κουμάσια (5/149)
Μ
ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ (1/12-13)
ΜΑΓΚΑΣ 1990 (6/348)
ΜΑΡΙΑ Η ΑΙΓΥΠΤΙΑ (1/14-15)
μ’ αρέσουν τα τρισύλλαβα σε –ίδι (5/183)
μ’ έκανες έξωση απ’ το κορμί σου (5/134)
με είπε κίναιδο (5/232)
ΜΕ ΚΑΤΑΝΥΞΗ (3/70)
με την ίδια ευκολία που σ’ αγοράζω (5/146)
με τι συστολή (5/231)
μές στην αδιάκοπη παλίρροια του έρωτα (5/167)
μιά γυναίκα στο δρόμο (5/261)
μην καταργείτε την υπογεγραμμένη (5/197)
μήν ξεκουμπώνεις το πορτέλο σου (5/201)
ΜΗΝ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙΣ (3/73)
μιά ξανθιά κοπελίτσα (5/275)
ΜΝΗΜΗ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ (6/338)
μονόδρομος (5/223)
ΜΠΑΞΕ ΤΣΙΦΛΙΚΙ (3/89)
μπατιρημένο κουρείο (5/131)
μπροστά στο ηλεκτρόφωνο (5/145)
ΜΥΓΔΑΛΙΕΣ (3/79)
μυρμήγκι άσκεφτο (5/151)
ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΠΝΟΣ (2/34)
Ν
να ζούμε δίπλα σε πηγές και σε ποτάμια (5/182)
να ‘μουνα λουλούδι (5/196)
ΝΕΚΡΗ ΠΙΑΤΣΑ (6/317)
[νέες συλλήψεις] (5/159)
[νεκρώσιμη ακολουθία] (5/273)
NIGHT CLUB (4/115)
ντοπαρισμένος με χαμόγελα (5/184)
ντύλιξε στα πόδια σου (5/175)
ΝΥΧΤΑ, ΧΑΡΙΣΕ ΜΟΥ ΕΝΑ ΚΟΡΜΙ (3/59)
ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΗΔΥΠΑΘΕΙΑ (2/35)
Ξ
ξέρω πενήντα αδελφές στο Βαρδάρι (5/247)
Ο
ΟΙ ΔΡΑΚΟΙ (4/116)
«οι ένοχοι, στο σκαμνί» (5/228)
ΟΙ ΚΛΕΙΣΤΟΙ ΚΑΔΟΙ (6/346)
οι κουλοχέρηδες ανέλαβαν κυβέρνηση (5/250)
οι μέν της καταστάσεως (5/224)
οι ποιητές των ημερών που ζούμε (5/227)
ΟΙ ΦΤΩΧΟΙ (6/324)
Ο ΑΝΕΡΓΟΣ (7/388)
«Ο ΕΦΗΒΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ» (6/362)
ο Θανασάκης στο δρόμο (5/267)
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ (6/335)
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΥΝΑΝ (1/18-19)
ο διψασμένος δε ρωτάει (5/138)
ο πιό καλός μου φίλος είναι ένας σκουπιδιάρης (5/279)
ο έρωτας μας είναι σα μπαλόνι (5/178)
ο έρωτας στον αργαλειό του (5/161)
ο ερωτύλος δικηγόρος που γράφει ποιήματα (5/278)
Ο ΝΕΟΣ ΜΠΟΥΖΟΥΚΤΣΗΣ (7/367)
Ο ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ (6/325)
Ο ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ (7/374)
Ο ΧΡΟΝΗΣ (7/369)
όλα τα δέντρα βρήκαν χώμα να ριζώσουν (5/238)
όλες μου οι επιθυμίες (5/148)
ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΠΟΛΥ (2/50)
όλοι είναι όμορφοι (5/144)
ομοφυλόφιλο πάρκο (5/217)
όπου και να ταξιδέψω, η Ελλάδα με πληγώνει (5/285)
ΟΡΑΜΑ ΓΛΥΚΟ (2/41)
όσο και να κυλιόμαστε στην ίδια λάσπη (5/259)
ΟΣΟ ΜΕ ΠΛΗΓΩΝΕΙΣ (4/113)
όσο σε λατρεύω (5/222)
όταν βρίσκεσαι μέσα μου (5/173)
«όταν πεθάνω, να με θάψτε στο χωριό» (5/236)
όταν σε λέω λεβεντιά (5/192)
ΟΤΑΝ ΣΕ ΠΕΡΙΜΕΝΩ (3/91)
όταν σε φιλώ (5/147)
Ο,ΤΙ ΚΟΡΟΪΔΕΥΑ (3/93)
ουαί τω ανθρώπω εκείνω (5/193)
Π
πάλι καλά που πήγες από αδέσποτη (5/237)
παράξενο το γλειφιτζούρι του κορμιού σου (5/233)
πατρίδα μου σε ντρέπομαι (5/140)
ΠΑΤΡΙΩΤΑΚΙΑ (3/83)
ΠΕΡΙ ΠΑΝΟΥΣΗ (6/351)
ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ (1/30)
πιό άγρια (5/281)
πνίξε την επανάστασή σου (5/185)
πόρναι και καταδόται (5/220)
ΠΡΟΚΟΠΗ ΑΠ’ ΤΟΥΣ ΟΜΟΡΦΟΥΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ (3/76)
ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ (3/94)
Ρ
ΡΗΓΜΑΤΑ (2/44)
ΡΗΜΑΓΜΕΝΟ ΝΤΑΜΑΡΙ (3/54)
Σ
ΣΑΒΒΑΤΟ ΒΡΑΔΥ (3/64)
ΣΑΒΒΑΤΟ ΒΡΑΔΥ (7/371)
σά δάσος από όνειρα η μοναξιά μου (5/135)
σά να ‘μαι καρυδότσουφλο (5/157)
σαν αυγό (5/206)
σάν πάτωμα τουρκόσπιτου (5/130)
σαν τον καφέ είναι ο έρωτας (5/234)
«σβήσε το φώς» επέμενες (5/191)
σ’ αυτό το ντιβάνι (5/168)
ΣΕ ΕΝΑ ΛΑΪΚΟ ΦΙΛΟ (6/334)
[σε έναν ναύτη] (5/291)
[σε έναν νεαρό μαρμαρά] (5/295)
[σε καθοδηγητή] (5/205)
σε πήρα να μ’ επισκευάσεις (5/198)
[σε υποψήφια τραγουδίστρια] (5/242)
[σε φίλο ανορθόγραφο] (5/286)
ΣΟΔΟΜΙΤΕΣ (1/28-29)
σού ‘δωσα την καρδιά μου και μου είπες (5/230)
[σταδιοδρομία] (5/215)
στάξε μου το σάλιο σου (5/136)
στα προάστια του έρωτα (5/141)
ΣΤΑΥΡΟΚΟΠΙΕΤΑΙ (6/361)
ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗ (3/68)
στην αρχή διψούσε για τρυφερότητα (5/253)
ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ (3/86)
στην οδό Ειρήνης (5/249)
στην έκκλησή μου (5/280)
ΣΤΗΝ ΤΑΒΕΡΝΑ (6/340)
ΣΤΗΝ ΤΟΥΜΠΑ (7/375)
ΣΤΙΧΟΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΑΓΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ (1/20-21)
ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΔΑΜΑΣΚΟΥ (1/27)
ΣΤΟ ΚΑΡΑΜΠΟΥΡΝΑΚΙ (6/313)
[στο καφενείο] (5/272)
στο καφενείο των κυνηγών (5/277)
ΣΤΟ ΛΑΣΠΩΜΕΝΟ ΣΟΥ ΣΤΕΡΝΟ (7/387)
ΣΤΟΛΗ, ΜΟΥΣΤΑΚΙ, ΜΠΟΤΕΣ (6/344)
ΣΤΟ ΜΙΚΡΟ ΚΑΡΑΜΠΟΥΡΝΑΚΙ (7/366)
ΣΤΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ (6/330)
ΣΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ (3/80)
ΣΤΟ ΦΙΛΟ ΠΟΥ ΠΑΕΙ ΓΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΣ (4/104-105)
στόν Παλιό Σταθμό (5/262)
[στον Robert Desnos] (5/299)
ΣΧΟΛΙΟ (6/349)
Τ
Ταντάλου και Σαπφούς γωνία (5/297)
τα άνω φρονείτε’ μή τα επί της γης (5/160)
τα λουλούδια θέλουν φροντίδα (5/251)
ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ (6/321)
ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΑ ΣΕΠΤΑ (6/361)
ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΜΟΥ ΙΔΑΝΙΚΑ (7/372)
ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΚΑΔΡΑΚΙΑ (6/308)
τα πάντα κρέμονται από μιά κλωστή (5/235)
τα πιό ωραία κορμιά (5/174)
τα πρόβατα απήργησαν (5/226)
ΤΑ ΣΚΥΛΙΑ (6/315)
ΤΑ ΤΡΥΦΕΡΑ ΚΑΤΩΦΛΙΑ (2/48)
ΤΑ ΦΑΝΤΑΡΙΣΤΙΚΑ (6/318)
τα χέρια βρώμικα (5/186)
της αγιωτάτης Μητροπόλεως (5/241)
ΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ (6/350)
ΤΙ ΓΥΡΕΥΩ (3/62)
τί μικρό τί μεγάλο το μυρμήγκι (5/256)
ΤΙ ΚΕΡΔΙΣΑ (6/355)
ΤΙ ΝΑ ΤΑ ΚΑΝΩ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΣΑΣ (7/365)
τί όμορφα τριαντάφυλλα που κάνει αυτή η τριανταφυλλιά (5/258)
ΤΟ ΑΔΕΣΠΟΤΟ ΓΑΪΔΟΥΡΑΚΙ (7/370)
ΤΟ ΑΙΩΝΙΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ (3/56)
το βράδυ που έγινε ο σεισμός (5/257)
το γατί μου (5/170)
ΤΟ ΔΑΣΟΣ (4/122)
ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ (2/42)
ΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟ (6/331)
ΤΟ ΚΑΝΤΗΛΙ (6/316)
ΤΟ ΚΑΣΕΛΑΚΙ (6/319)
ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΑΚΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΘΟΔΕΣΜΗ (6/333)
ΤΟ ΜΗΧΑΝΑΚΙ (7/378-379)
ΤΟ ΜΟΥΤΡΑΚΙ (7/376)
ΤΟ ΞΕΓΥΜΝΩΜΑ (2/43)
ΤΟ ΠΑΡΑΤΗΜΕΝΟ ΓΑΤΑΚΙ (7/385)
ΤΟ ΠΑΡΚΟ (4/120-121)
ΤΟ ΠΕΙΝΑΣΜΕΝΟ ΣΚΥΛΙ (6/357)
ΤΟ ΠΕΡΣΙΚΟ ΧΑΛΙ (6/310)
το περίπτερο στο δεξί πεζοδρόμι (5/288)
ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΑΣ (4/126)
ΤΟ ΤΑΒΕΡΝΑΚΙ (2/47)
ΤΟ ΤΑΓΚΑΛΑΚΙ (3/87)
ΤΟ ΦΑΚΕΛΑΚΙ (3/78)
το φιλί (5/137)
ΤΟ ΧΟΥΦΤΑΛΟ (6/312)
ΤΟ ΨΩΜΙ ΚΑΙ Η ΑΓΑΠΗ (7/389)
ΤΕΛΟΣ (3/92)
ΤΕΤΑΡΤΗ ΚΑΙ ΣΑΒΒΑΤΟ (3/85)
τίποτα δε γιατρεύεται με το φιλί (5/163)
ΤΟΣΗ ΛΑΤΡΕΙΑ, ΤΟΣΗ ΤΡΥΦΕΡΟΤΗΤΑ (3/75)
τόσο πολύ πιστέψαμε στον ουρανό (5/274)
τόσο πολύ σε γουστάρω (5/296)
του λοχαγού το παιδάκι (5/243)
ΤΟΥΜΠΑ (7/381)
ΤΣΑΪΡΑΔΑ (3/77)
[τσαϊράδα] (5/298)
ΤΥΡΟΠΙΤΑΚΙΑ (6/356)
ΤΥΨΕΙΣ (2/39)
ΤΩΝ ΩΝΙΩΝ (6/336)
τώρα (5/155)
τώρα πού όλα τραντάζονται (5/171)
Υ
ΥΜΝΟΣ ΣΤΗ ΜΠΟΤΑ (6/306)
υπάρχει τόση αφθονία λουλουδιών (5/218)
[υστερόγραφο Πορτογαλίδας μοναχής] (5/289)
Φ
φάτσες ψυχρές (5/156)
ΦΙΛΙΕΣ ΔΥΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ (6/314)
φίλος ποιητής, διευθυντής εταιρείας (5/252)
φύτεψε τα μάτια σου (5/172)
φωνάζω το γατάκι μου (5/293)
Χ
χάλασε ο κόσμος (5/225)
ΧΑΜΗΛΟΦΩΝΩΣ (2/40)
ΧΑΡΗΣ (7/383)
χιλιαστικές προκηρύξεις (5/276)
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ (3/97)
Ω
ΩΡΑΙΟΙ ΝΕΑΡΟΙ (6/358)
ώστε σού κακοφάνηκε (5/268)
--
[1977] η αρβύλα και η μπότα (5/263)
10 Ημέρες πρίν το Πάσχα του Καλοκαιριού
Γιώργος Χ. Μπαλούρδος
Πειραιάς,
Παρασκευή 5 Αυγούστου 2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου