Η Αμερικανίδα ποιήτρια Μαίρη Τζαίην Όλιβερ και το ποίημά της Παπαρούνες

 

Μary Oliver (1935-2019)  

 

Παπαροῦνες

 

Oἱ παπαροῦνες στέλνουν ψηλά τίς

πορτοκαλιές τους ἀναλαμπές· ὅπως λικνίζονται 

στόν ἄνεμο, οἱ συναθροίσεις τους  

ἀνάκρεμη αἰώρηση  

 

στίλβουσας σκόνης, λεπτῶν

καί δαντελένιων  φύλλων εἶναι.

Δέν ὑπάρχει σημεῖο

σέ τοῦτον τόν κόσμο πού

 

ἀργά ἤ γρήγορα νά μήν πνίγεται 

στό λουλακί σκοτάδι,

ἀλλά τώρα, γιά λίγο

ἡ ἄγρια χορτονομή

 

ἀστράφτει σάν  θαῦμα

ὅπως οἱ κίτρινες τριχοῦλες της

πλέουν πάνω ἀπό κάθε πρᾶγμα.

Φυσικά τίποτα δέν ἀναχαιτίζει τήν κρύα,

 

μαύρη, κυρτή λεπίδα   

καθώς ρίχνει  τό γάντζο μπροστά_ 

φυσικά 

τό μεγάλο μάθημα εἶναι ἡ ἀπώλεια .

 

Ἀλλά λέω κι αὐτό: τό φῶς τοῦτο

εἶναι μιά πρόσκληση 

στήν εὐτυχία,

καί πώς ἡ εὐτυχία,

 

ὅταν συντελεῖται ὄμορφα   

εἶναι ἕνα εἶδος ἁγιότητας,

ψηλαφητό  καί λυτρωτικό.

Μέσα στούς λαμπερούς ἀγρούς,

 

Συγκινημένη μέ τό ἄγριο καί σπογγῶδες χρυσό τους

καθαρίζομαι κι ἀποπλύνομαι

στόν ποταμό

τῆς  γήϊνης ἀγαλλίασης_

 

καί τί πρόκειται νά κάμεις-

τί μπορεῖς νά κάνεις  

γι αὐτό - 

βαθιά, γαλάζια νύχτα;

 

Ἀπό τόν τόμο Devotions, The Selected Poems of Mary Oliver, 2017

Γυρισμένο στά ἑλληνικά ἀπό τήν Νατάσα Κεσμέτη

--

Για την Μαίρη Τζέιν Όλιβερ

      Σχετικά με την Αμερικανίδα ποιήτρια και δοκιμιογράφο Μαίρη Τζέιν Όλιβερ (Mary Oliver), Οχάϊο 10/9/1935- Φλόριντα 17/1/2019 δεν γνωρίζουμε και πάρα πολλά στην Ελλάδα, πέρα από τις διάφορες μεταφράσεις ποιημάτων της οι οποίες έχουν αναρτηθεί σε ηλεκτρονικά περιοδικά στο διαδίκτυο και μπορεί να διαβάσει ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης της αμερικάνικης και ευρωπαϊκής ποίησης. Συλλογές της από όσο γνωρίζω δεν έχουν κυκλοφορήσει στην χώρα μας, ούτε μας πληροφορούν για αυτό οι γυναίκες μεταφράστριές της στα ελληνικά, οι οποίες συνοδεύουν με σχετικά σχόλια και επίμετρα τις μεταφραστικές εργασίες τους. Οι τίτλοι των ποιητικών της συλλογών και των δοκιμίων της φτάνουν τους 15. Βλέπε πχ. “Devotion”, “Dog Songs”, “House of Light”, “Wild Geese” κ.ά. Η Μαίρη Τζέιν Όλιβερ, το 1984 βραβεύτηκε με το Βραβείο Πούλιτζερ ενώ το 1992 με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου των ΗΠΑ. Η ποίησή της έχει δεχθεί έντονες επιρροές από τον HD Thoreant και τον Walt Whitman. Ορισμένοι σχολιαστές της ποίησής της βρίσκουν συγγένειες και με την ποιητική φωνή της Αμερικανίδας ποιήτριας Έμιλυ Ντίκινσον. Από τις μεταφρασμένες στα ελληνικά ποιητικές της μονάδες-από διάφορες συλλογές της- ή τις αγγλόγλωσσες αμετάφραστες, βλέπουμε ότι κύριες και κεντρικές πηγές έμπνευσης της Αμερικανίδας ποιήτριας στάθηκαν η Φύση, το Φυσικό περιβάλλον και ο κόσμος του, μέσα στον οποίο η Μαίρη Τζέιν Όλιβερ εικονογραφεί, φιλοτεχνεί τα πλάσματα της φύσης (πανίδα και χλωρίδα) ισότιμα με το ανθρώπινο είδος. Θα σημειώναμε δηλαδή, ότι η σύγχρονη γυναικεία ποιητική φωνή και συγγραφική παρουσία του καιρού μας εντάσσεται στις φυσιολατρικές φωνές της ποιητικής τέχνης. Στις δυτικοευρωπαϊκές εκείνες φωνές της ποίησης, προερχόμενες από την μεγάλη παράδοση του Ρομαντισμού, οι οποίες κυρίως ή και μοναδικά στο ποιητικό και συγγραφικό τους έργο σπουδάζουν και επεξεργάζονται την παρουσία της Φύσης ως μοναδικού παράγοντα ζωής και επιβίωσης των έμβιων όντων και του ανθρώπινου είδους ευρύτερα, δίχως να απουσιάζουν και οι άλλες πτυχές των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και συμπεριφορών μέσα στο κοινωνικό περιβάλλον. Το ανθρώπινο ον δεν εξετάζεται ξεχωριστά από το φυσικό περιβάλλον αλλά ως ενιαίος κρίκος με τις άλλες μορφές ζωής μέσα σε αυτό. Η Φύση από την αρχή της δημιουργίας της υπήρξε «υφαντουργός και κομμώτρια» του εαυτού της και τροφοδότης όλων των άλλων μορφών ζωής που προήλθαν και αναπτύχθηκαν από τα σπλάχνα της. Τα οικόσιτα ζώα, τα πτηνά, τα έντομα, τα πουλιά, τα φυτά, τα δέντρα, τα λουλούδια, οι λίμνες, τα ρυάκια, τα ποτάμια, τα δάση, τα βουνά, τα όρη, οι πεδιάδες κλπ. περιλαμβάνονται στα έργα της παράλληλα και ισότιμα με την ανθρώπινη παρουσία, τον οικιστικό ιστό και τις ανθρώπινες θετικές ή αρνητικές παρεμβάσεις της πάνω στο Φυσικό τοπίο. Φυσιολατρική η φωνή της Αμερικανίδας ποιήτριας, με έντονους βαθμούς αγωνίας ύφεσης και έκτασης για το που βαδίζει η ανθρωπότητα και πώς η ανθρώπινη παρουσία καταστρέφει με τις ενέργειές και αλόγιστες πρακτικές της τον φυσικό χώρο στο σύνολό του και στην διαχρονία του. Το λεηλατεί απερίσκεπτα. Στο αν κατορθώσει το ανθρώπινο ζώο να σεβαστεί τον φυσικό χώρο από όπου προήλθε και λελογισμένα και αρμονικά, ισορροπημένα, να συμβιώσει με τα άλλα είδη χωρίς να καταστρέψει δραματικά και αμετάκλητα την μέχρι σήμερα ιστορική πορεία και εξέλιξη της Φύσης. Του πλανήτη μας μέσα στο αχανές σύμπαν.

      Ας κλείσουμε τις ελάχιστες πληροφορίες για την Μαίρη Τζ. Όλιβερ που συνοδεύουν την απόδοση στα ελληνικά του ποιήματός της «Παπαρούνες» από την πεζογράφο και μεταφράστρια Νατάσα Κεσμέτη, μνημονεύοντας ορισμένα από τα γυναικεία ονόματα τα οποία μετέφρασαν στα ελληνικά ποιήματα της Αμερικανίδας ποιήτριας Mary T. Oliver  και δημοσιεύτηκαν σε διάφορα ηλεκτρονικά περιοδικά στο διαδίκτυο. Όπως: της Έφης Φρυδά στο Περί Ου. Της Μαρίας Κατσοπούλου στο Βακχικόν. Της Ελένης Βλάχου και Ζωγραφιάς Κεφαλοπούλου στο Χάρτη. Της Μυρτώς Χαρβαλιά στο Φρέαρ. Της Νικολέττας Μ. Σίμωνος στη Θράκα και την Academia. Της Μαρίας Τραϊφόρου στην ιστοσελίδα Culture Book. Τέλος οφείλουμε να αναφέρουμε ότι η συγγραφέας και μεταφράστρια Νατάσα Κεσμέτη που έχει τιμήσει την μικρή αυτή λογοτεχνική ιστοσελίδα με κείμενά της, στο ηλεκτρονικό περιοδικό «ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ» με το οποίο συνεργάζεται, έχει μεταφράσει τα εξής ποιήματα της Μαίρη Τζ. Όλιβερ: «Πέρα από τη ζώνη του χιονιού», «Οι Λιμνούλες», «Γεσθημανή». Επίσης, έχει μεταφράσει στο ίδιο περιοδικό και συνοδεύσει με εμπεριστατωμένη εισαγωγή και επίμετρο, με τίτλο: «Το παράδειγμα της Μαίρης Όλιβερ και η αιμομεικτική κακοποίηση μικρών παιδιών στην ποίηση» την σειρά ποιημάτων: «Οργή», «Πίκρα», «Επισκέπτης», «Το φάντασμα του πατέρα», «Μοναξιά», «Καλοκαιρινή Μέρα». Ενώ στο περιοδικό «ΆΝΘΡΩΠΟΣ» τχ. 8/10, 2022-Ιανουάριο 2023 την ενότητα ποιημάτων «Έξι Αναγνωρίσεις του Κυρίου».

γ.χ.μ.

Πειραιάς  5 Μαΐου 2023