Ουίλλιαμ Μπάτλερ Γέητς και το ποίημα ΟΙ ΜΑΓΟΙ

 

Οἱ Μάγοι

τοῦ William Butler Yeats 1865 - 1939

( γυρισμένο στά ἑλληνικά ἀπό τήν Νατάσα Κεσμέτη

γιά τά Λογοτεχνικά Πάρεργα, σέ πρώτη δημοσίευση.)

 

Τώρα ὅπως σ' ὅλους τούς χρόνους μπορῶ νά δῶ μέ τά μάτια τῆς φαντασίας,

Μέσα στά ἀκαμπτα, πολύχρωμά τους ἐνδύματα, τούς ὠχρούς ἀνικανοποίητους

Νά ἐμφανίζονται καί νά ἐξαφανίζονται στό γαλάζιο βάθος τοῦ οὐρανοῦ

Μέ ὅλα τους τά ἀρχαῖα πρόσωπα σάν βροχοδαρμένες πέτρες,

Καί ὅλες τίς ἀσημένιες περικεφαλαῖες κρεμασμένες στά πλευρά τους ,

Καί τά μάτια ὅλων τους πάντα προσηλωμένα στήν ἐλπίδα νά βροῦν, ἀκόμη μιά φορά,

Ἀπό τόν βίαιο σάλο τοῦ Γολγοθά ἀνικανοποίητοι, 

Τό ἀδάμαστο μυστήριο πάνω στό θηριῶδες ὑπόστρωμα.

 

Λίγες Διευκρινίσεις ἀπό μέρους τῆς Νατάσας Κεσμέτη

    Ἡ μεταφράστρια διάβασε πολλά σχόλια καί θεωρίες γιά τό συγκεκριμένο ποίημα, πρίν προχωρήσει στό ἑλληνικό μετάφρασμα. Ὁ Γέητς πέρασε ἀπό πολλές φάσεις στήν διάρκεια τῆς ποιητικῆς του δημιουργικῆς ζωῆς. Θά ἔπρεπε νά γράψουμε μιά μικρή εἰσαγωγική μελέτη, προκειμένου  νά  κάνουμε πιό προσιτό σέ μᾶς τό ὅραμα τοῦ ποιητῆ, ἄν ὄχι τό νόημα πού δίνει στούς "ἀνικανοποίητους"  μέ τά " ἀρχαῖα πρόσωπα" ἤ  στό "κτηνῶδες ἤ θηριῶδες ἤ ζωῶδες"  bestial floor: τό τελευταῖο δέν εἶναι ἁπλῶς ἔδαφος ἤ πάτωμα ἤ χῶμα, ἀλλά τό μυστηριῶδες ὑπόστρωμα ἤ καί ὑπόβαθρο, ὅπου "οἱ ἀνικανοποίητοι" μάγοι ἐλπίζουν νά ξαναδοῦν τό Μέγα Μυστήριο τῆς Ἐλεύσεως τοῦ Θείου. Μοτίβο πού ἐπανέρχεται στό ποίημα " Δεύτερη Ἔλευση" ( Second Coming ). Τό ὅλο θέμα ἔχει νά κάνει καί μέ τήν ἀντίληψη τοῦ Γέητς γιά τήν Ἱστορία, καί πάντως ὄχι μέ κάποια μαγική παρεμβολή, σύμπραξη ἤ παρεμβολή στά ἀνθρώπινα. Ἡ μεταφράστρια θεώρησε χρήσιμο, ἄν ὄχι ἀναγκαῖο, νά παραπέμψει τόν ἐνδιαφερόμενο ἀναγνώστη σέ ὁρισμένες σχετικές  Lectures τοῦ Πανεπιστημίου Γέηλ, γιά τήν ἐγκυρότητά τους ,ὄχι ὅμως καί γιά τό ἀπόλυτο τῶν ἀναλύσεων τοῦ εἰσηγητῆ.

Τhe Magi, by

W. B. Yeats 1865 - 1939

Now as at all times I can see in the mind’s eye,

In their stiff, painted clothes, the pale unsatisfied ones

Appear and disappear in the blue depth of the sky

With all their ancient faces like rain-beaten stones,

And all their helms of silver hovering side by side,

And all their eyes still fixed, hoping to find once more,

Being by Calvary’s turbulence unsatisfied,

The uncontrollable mystery on the bestial floor.

 

Lecture Chapters

1., Introduction [00:00:00]

2., W.B. Yeats Poem: “Easter, 1916” [00:07:52]

3., W.B. Yeats and History [00:23:15]

4., W.B. Yeats Poem: “The Second Coming” [00:28:47]

5., W.B. Yeats Poem: “The Magi” [00:34:40]

https://oyc.yale.edu/english/engl-310/lecture-5

W.B. Yeats Poem: “The Magi” [00:34:40]

 

             ARS  POETICA

Τα Λογοτεχνικά Πάρεργα προτείνουν:

          Ό ελληνοαμερικανός δάσκαλος της ποίησης, ποιητής ο ίδιος και σημαντικός μεταφραστής Κίμων Φράϊερ, στην αξιοσημείωτη και μοναδική μέχρι σήμερα στα ελληνικά μελέτη του «ΕΝΑ ΟΡΑΜΑ» του Γουίλλιαμ Μπάτλερ Γέητς, στην δεύτερη ενότητα «Άγγλοι και Αμερικανοί Ποιητές» του βιβλίου του «Τα Πέτρινα Μάτια της Μέδουσας» Δοκίμια, εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1981, στην σελίδα 123 κλείνοντας τον Πρόλογό του αναφέρει: «Γιατί συμμερίζομαι την πεποίθηση πώς ο Γέητς είναι ο μεγαλύτερος ποιητής της αγγλικής γλώσσας από την εποχή του Μίλτων». Η κριτική αυτή διατύπωση του διακεκριμένου καθηγητή της αγγλικής ποίησης και κριτικού Kimon Friar (1911- 26/5/1993) ενδέχεται να μας προβληματίσει, σε ποιό βαθμό οφείλουν οι αναγνώστες της αγγλοσαξονικής ποιητικής παράδοσης, να υιοθετήσουν την θέση ενός έμπειρου, πεπειραμένου και ταλαντούχου ατόμου του προηγούμενου αιώνα του Κίμωνα Φράϊερ ο οποίος αφοσιώθηκε σ’ όλη την διάρκεια του βίου του να κάνει γνωστή και αποδεκτή την ελληνική ποίηση και έλληνες ποιητές παλαιότερων και νεότερων γενεών στην αγγλοσαξονική επικράτεια και ιδιαίτερα την Αμερικάνικη ήπειρο. Να μεταλαμπαδεύσει τον ελληνικό ποιητικό λόγο στους αμερικανούς πολίτες, λογίους, διανοουμένους, ποιητές, διευρύνοντας την φωνή τους και καθιστώντας τους ομοτράπεζους με τους ξένους συναδέλφους τους. Εφ’ όσον συμμεριζόμαστε την άποψή του για τον Ιρλανδό «μυστικό» ίσως και «θεοσοφιστή» σπουδαίο ποιητή, τότε γεννάται το δίλημμα στο πώς πρέπει να εξετάζουμε και να υποδεχόμαστε αναγνωστικά τα άλλα ονόματα των ποιητών και ποιητριών της αγγλικής γλώσσας και να σπουδάζουμε και χαιρόμαστε με την άνεσή μας τα έργα τους. Αν πάλι, απορρίψουμε την πεποίθηση αυτή ή την δεχτούμε με αστερίσκους- όχι κατά γράμμα στην ολότητα της αλήθειας της- τότε η περίπτωση του William Butler Yeats (Σάντυμαουντ Κάτω Δουβλίνο 13/6/1865- Γαλλία 28/1/1939) και του έργου του, τίθεται σε άλλες βάσεις πρόσληψης και αποδοχής, δίχως αυτό να σημαίνει ότι η ποιητική και δοκιμιακή παρουσία του-η ποιητική του τεχνική και εμφάνιση- δεν παύει να είναι σημαίνουσα, εξαιρετική, διακεκριμένη και αξιοσημείωτη ανάμεσα στα άλλα μεγάλα ονόματα της ποίησης της αγγλικής γλώσσας. Όπως και νάχει, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την παρουσία του και την μελέτη του έργου του, όπως ορθά επισημαίνει ένας από τους έλληνες μεταφραστές του στην γλώσσα μας, ο Σπύρος Ηλιόπουλος όταν γράφει: «Είτε αποδέχεται κανείς αυτή την άποψη (εννοεί του Κ. Φράϊερ) είτε όχι, παραμένει γεγονός ότι η μελέτη της σύγχρονης ποίησης είναι αδιανόητη χωρίς τη μελέτη του έργου του». Βλέπε William Butler Yeats, «μυθολογίες και οράματα» εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια Σπύρος Ηλιόπουλος, εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα, 1983. Σε επιμέλεια Αλέξη Ζήρα.

          Η υποδοχή της ποιητικής και δοκιμιακής παρουσίας του Ιρλανδού ποιητή στην χώρα μας και στα ελληνικά γράμματα, ανάγεται μάλλον συστηματικά από τον προηγούμενο αιώνα μέχρι των ημερών μας. Η δεξίωσή της από έλληνες και ελληνίδες μεταφραστές και μεταφράστριες ονόματα τα οποία τυγχάνουν παράλληλα να διακονούν και τον ελληνικό ποιητικό ή πεζογραφικό λόγο με επιτυχία είναι συχνή. Από τον ποιητή Γιώργο Σεφέρη έως τον Αντώνη Δεκαβάλλε, τους καθηγητές Μάριο Ραϊζη και Γιώργο Π. Σαββίδη, την ποιήτρια Μελισσάνθη και την Μαρία Σερβάκη, την πεζογράφο και κριτικό Νατάσα Κεσμέτη, την Αλίνα Πασχαλίδη, τους ποιητές Δημήτρη Χουλιαράκη και Δημήτρη Κοσμόπουλο, ο δρόμος είναι στρωμένος με αξιόλογες μεταφραστικές προθέσεις και αποτελέσματα. Μέχρι σήμερα από όσο γνωρίζω, δεν είναι μεταφρασμένο στα ελληνικά όλο το συγγραφικό corpus του Ιρλανδού ποιητή. Έτσι, κάθε φορά που διαβάζουμε μία νέα, σύγχρονη μετάφραση ποιημάτων του, πεζών ή δοκιμίων του μας είναι ευχάριστο και ικανοποιητικό. Κάτω από αυτό το αναγνωστικό πρίσμα, δεχόμαστε με χαρά το  γυρισμένο στα ελληνικά ποίημά του “The Magi” από (Responsibilities (1914), της μεταφράστριας Νατάσας Κεσμέτη που μας απέστειλε για δημοσίευση στα Λογοτεχνικά Πάρεργα και την ευχαριστούμε για αυτό. Από την μεριά μας, αποδεχόμαστε και απολαμβάνουμε τις μεταφραστικές εργασίες και δεν τις σχολιάζουμε ως μη ειδικοί, ζητημάτων και προβλημάτων που αφορούν την μετάφραση. Να υπενθυμίσουμε μόνο, ότι το ποίημα «ΟΙ ΜΑΓΟΙ» έχει μεταφραστεί και από άλλους.

-William Butler Yeats, μυθολογίες και οράματα. Εισαγωγή- μετάφραση, σχόλια ΣΠΥΡΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ, εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα 1983

-Ουίλλιαμ Μπάτλερ Γέητς, Ένα Όραμα. Τέσσερα θεατρικά έργα μικρής διασκευής σε μία παράσταση. Τα Σκιερά Νερά/ Στην Πανσέληνο του Μάρτη/ Ο Γάτος και η Σελήνη/ Καθαρτήριο.. Μετάφραση ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ- ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ. Έκδοση Εταιρεία Θεάτρου ΜΝΗΜΗ. (πρώτη παράσταση 15 Μαίου 1992. Σκηνοθεσία Μιχάλης Βιρβιδάκης).

-Γ. Μπ. Γέητς, Ο Θάνατος του Συνγκ. Απόσπασμα από ένα ημερολόγιο κρατημένο στα 1909. Στο εξώφυλλο ένα carre από την ταινία του Τζών Χιούστον The Dead. Μετάφραση ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ, εκδόσεις ΤΟ Ροδακιό, Αθήνα 1993

-Ουίλλιαμ Μπάτλερ Γέητς, Τζών Σέρμαν, Μετάφραση ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΠΑΣΤΑΣ, εκδόσεις Ολκός, Αθήνα 1997.  

-W. B. YEATS, Ποιήματα. Εκδόσεις Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1999.  (η συγκεντρωτική αυτή μεταφραστική έκδοση περιλαμβάνει μεταφράσεις των: Δημήτρη Σταύρου, Μ. Καραγάτση, Λέανδρου Παλαμά, Σπύρου Τσακνιά, Αλεξάνδρα Πλακωτάρη, Νίκου Δήμου και άλλων. Με τις πρώτες δημοσιεύσεις τους).

-W. B. Yeats, 70 Ερωτικά. Πρόλογος, εισαγωγή, σχολιασμός ΣΠΥΡΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ- ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ, εκδόσεις Βιβλιοπωλείο της Εστίας, Αθήνα 2000. (δίγλωσση έκδοση)

-William Butler Yeats, Μετάφραση ΜΑΡΙΑ  ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ, εκδόσεις Εκδοτική Θεσσαλονίκης, 2005 (δίγλωσση έκδοση)

-Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέητς, Οι Ιστορίες του Κόκκινου Χανραχαν. Εισαγωγή- Μετάφραση- Σημειώσεις ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ, εκδόσεις Ερατώ, Αθήνα 2007

-Παραμύθια και Παραδόσεις της Ιρλανδίας. Συλλογή: W. B. Yests. Επιλογή, μετάφραση, πρόλογος & σημειώσεις ΑΛΙΝΑ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ, εξώφυλλο Δημήτρη Καλοκύρη, εκδόσεις Βιβλιοπωλείο της Εστίας, Αθήνα χ.χ.

Ενώ στα λογοτεχνικά αφιερώματα των περιοδικών «Διαβάζω», «Νέα Εστία», «Παλίμψηστο» και «Δέντρο» μπορεί να διαβάσει ο αναγνώστης ενδιαφέροντα άρθρα και μεταφράσεις ποιημάτων του Γέητς. Ακόμα, σε ανάτυπο κυκλοφόρησε η μελέτη και μετάφραση του παλαιού καθηγητή της αγγλικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόϊ των ΗΠΑ, από τη «Νέα Εστία» Μάριου Βύρων Γ. Ραϊζη «Ο Γέητς και το σύμβολο του Βυζαντίου», Αθήνα 1976. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από όσο γνωρίζω μεταφρασμένη και η μελέτη της Suzan Johnston Graf, Ο Άγνωστος W. B. YEATS. Ο Μάγος του 20^ου Αιώνα. Μετάφραση ΝΙΚΟΣ ΣΤΑΜΠΑΤΑΚΗΣ, επιμέλεια έκδοσης Παντελής Γιαννουλάκης, εκδόσεις Αρχέτυπο, Αθήνα 2000. (η έκδοση περιλαμβάνει Επιλεγμένη μεγάλη αγγλόγλωσση Βιβλιογραφία).             

Πειραιάς

Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου 2024